________________
મહામંત્રને ઉપકાર]
૧૦૯ તેમાં આશ્ચર્ય જેવું શું છે? અનુભવ પણ તેમ જ કહે છે. દુર્ગતિદાયક સ્પર્શનેન્દ્રિય વિષય આ રીતે તેનું સ્થાન પલટાઈ જવાથી સગતિનું કારણ બને છે, તેથી જ સાધુ ભગવંતોને સ્પર્શ અને તેનું પ્રણિધાન જેના ગર્ભમાં છે, એવો પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર દ્રવ્ય નમસ્કાર મટીને ભાવ નમસ્કાર બની જાય છે.
અહીં એક વાત અવશ્ય વિચાર માગે છે કે અપ્રશસ્ત વિષયોના ધ્યાનમાં જેવી તીવ્રતા આવે છે તેવી તીવ્રતા પ્રશસ્ત વિષયોના ધ્યાનમાં અનુભવાતી નથી, તેથી અપ્રશસ્ત વિષયોનું ધ્યાન દુર્ગતિદાયક બને એ વાત માન્ય છે પણ પ્રશસ્ત વિષયમાં જ્યાં સુધી તેવી તીવ્રતા ન આવે ત્યાં સુધી તે સદ્ગતિદાયક કેવી રીતે બને ? એ વાત તદ્દન સાચી છે. માટે જ કહ્યું છે કે“ઘાયત વિષયાન પુત, સફત્તેપૂપાયતે | सङ्गात् संजायते कामः, कामात् क्रोधोऽभिजायते ॥१॥ क्रोधाद् भवति संमोहः, संमोहात् स्मृतिविभ्रमः । स्मृतिभ्रंशाद् बुद्धिनाशो, बुद्धिनाशात् प्रणश्यति ॥२॥"
અથ–વિષયેનું ધ્યાન કરનાર પુરૂષને તેમાં આસક્તિ ઉત્પન્ન થાય છે, આસક્તિથી કામના જાગે છે, કામનાથી ક્રોધ ઉત્પન્ન થાય છે, કોધથી મેહ, મેહથી સ્મૃતિભ્રંશ,
સ્મૃતિભ્રંશથી બુદ્ધિનાશ અને બુદ્ધિનાશથી સર્વ વિનાશ સર્જાય છે. (૧-૨)
અપ્રશસ્ત વિષયોના ધ્યાનની પરંપરામાં જે અનર્થો
