________________
૧૦૮
[પરમેષ્ઠિ-નમસ્કાર તેનું માત્ર મનથી ધ્યાન કરનાર, ચિંતન અને સ્મરણ કરનાર આત્મા સ્પર્શનેંદ્રિયના અગ્ય અનુરાગથી મુક્ત થાય છે, એટલું જ નહિ પણ દેવાંગનાઓના સ્પર્શને પણ તેની આગળ તુચ્છ સમજે છે, તાલપુટ વિષ તુલ્ય સમજે છે. જે સ્પર્શનેન્દ્રિયને વિષય દુઃખ અને દુર્ગતિને હેતુ છે તેને જ જે સ્થાનપલટો આપવામાં આવે છે તે સુખ અને સદગતિને હેતુ થઈ જાય છે. વસ્તુતઃ સુખ અને સદ્ગતિનું સાધન શુભ ધ્યાન છે. સાધુને સ્પર્શ, અથવા સાધુને સ્પર્શેલા વાતાવરણને સ્પર્શ, અથવા એ પવિત્ર સ્પર્શને માત્ર માનસિક વિચાર પણ જીવના શુભ ધ્યાનને ઉત્તેજે છે. આ શુભ ધ્યાનના બળે જીવ સદ્ગતિને અધિકારી થાય છે. અપ્રશસ્ત વિષય જેમ અશુભ ધ્યાનને જગાડે છે તેમ પ્રશસ્ત વિષયે શુભ ધ્યાનને જગાડવાનું સામર્થ્ય ધરાવે છે. કહ્યું છે કે – " सल्लं कामा विसं कामा, कामा आसीविसोवमा । कामे य पत्थेमाणा, अकामा जंति दुग्गई ॥१॥"
અર્થ-વિષયો એ શલ્ય છે, વિષ છે અને આશીવિષની ઉપમાવાળા છે. તે વિષયોની ઈચ્છા કરવા માત્રથી જેની પાસે તે વિષયે નથી તેઓ પણ દુર્ગતિમાં જાય છે.
જે અપ્રશસ્ત વિષયે, એનું ચિંતન કરવા માત્રથી અશુભ ધ્યાનને ઉત્તેજના દ્વારા દુર્ગતિને આપવાની તાકાત ધરાવે છે, તે એથી વિરૂદ્ધ પ્રશસ્ત વિષયે એનું ચિંતન કરવાથી શુભ ધ્યાન જગાડે અને તે દ્વારા સદ્દગતિ પમાડે
