________________
મહામંત્રના ઉપકાર]
અ-સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક અને શ્રાવિકા, ઉભયકાળ આવશ્યકને કરે. કેવી રીતે ? તશ્ચિત્ત, તન્મન, તલેશ્યા, તદ્ અધ્યવસાય, તત્ તીવ્ર અધ્યવસાન, ત ્ અર્થાપયુક્ત, તદતિકરણ અને તદ્ ભાવનાથી ભાવિત થઈને અન્યત્ર ફાઈ પણ સ્થાને મનને કર્યા વિના કરે, એવી ક્રિયા ભાવક્રિયા છે અને એ રીતે થતું આવશ્યક એ ભાવ આવશ્યક છે.
૯૩
અહી સામાન્ય ઉપયેગને તચિત્ત કહે છે, વિશેષ ઉપયાગને તન્મન કહે છે, ઉપયાગની વિશુદ્ધિને તèશ્યા કહે છે, જેવા ભાવ તેવેા જ ભાવિતસ્વર જ્યારે અને ત્યારે વેશ્યાની વિશુદ્ધિ થઈ ગણાય છે. જેવા સ્વર તેવુંજ ધ્યાન અને ત્યારે ચિત્ત તદ્દધ્યવસિત અને તેવું જ તીવ્રઅધ્યવસાનવાળું બન્યું ગણાય છે. તદઅર્પિતકરણ, તક્ અર્થાપયુક્ત અને તદ્ભાવનાભાવિત, એ ચિત્તનાં ત્રણ વિશેષણે। ચિત્તની વધતી જતી એકાગ્રતાને સૂચવે છે, સર્વ કરણા એટલે મન, વચન અને કાયા, તથા કરણ, કરાવણ અને અનુમેદન, તે વડે યુક્ત ચિત્ત, અથ, ભાવા અને રહસ્યા માં ઉપયેગયુક્ત ચિત્ત અને એ ત્રણેની ભાવનાથી ભાવિત અંતઃકરણ અને ત્યારે આવશ્યકાદિ ક્રિયા ભાવક્રિયા કહેવાય છે. નમસ્કારની ક્રિયાને પણ ભાવક્રિયા મનાવવી હાય તા ચિત્ત અથવા અંતઃકરણને ઉપર્યુક્ત વિશેષણેાથી વિશિષ્ટ બનાવવું જોઇએ, અંતઃકરણ એ વિશેષણે થી વિશિષ્ટ ત્યારે જ મને કે જ્યારે નમસ્કારની ક્રિયા હેતુપુરઃસર મને, અર્થાત્ ક્રિયા પાછળના હેતુઓનું સ્પષ્ટ જ્ઞાન અને લક્ષ્ય હાય.
