________________
-
મહામંત્રને ઉપકાર]
પદની “તન્મયતા સમ્યફચારિત્ર ગુણની શુદ્ધિ કરે છે. દર્શન ગુણ સમ્યક્ તત્ત્વરુચિરૂપ છે, જ્ઞાન ગુણ સમ્યતત્ત્વધરૂપ છે અને ચારિત્ર ગુણ સમ્યતત્ત્વપરિણતિરૂપ છે.
અરિહંતપદના નમસ્કાર વડે “ધારણા અરિહંતપદની બંધાય છે, “ધ્યાન” અરિહંતપદનું થાય છે અને “તન્મયતા અરિહંતપદની સધાય છે. પુનઃ પુનઃ નમસ્કાર વડે જેમ જેમ અરિહંત પદની ધારણા વધતી જાય છે, તેમ તેમ જીવને સમ્યફતત્ત્વપરિણતિરૂપ ચારિત્ર ગુણ પ્રગટ થતું જાય છે. અરિહંતને નમસ્કાર કરતી વખતે જ અરિહંતપદ સંબંધી ધારણા, ધ્યાન તથા તન્મયતા સધાય છે અને તેના પરિણામે થતી જીવનશુદ્ધિ તથા પુણ્યવૃદ્ધિ વડે ઉત્તરોત્તર રત્નત્રયસ્વરૂપ મેક્ષ માર્ગની પ્રાપ્તિ થતી જાય છે. આ બધું થવાની પાછળ હેતુ શુદ્ધપ્રણિધાન છે.
પ્રણિધાન કહે કે એકાગ્રતા કહે, તે થવાની પાછળ હેતુ “માર્ગનું લક્ષ્ય છે. સાધ્યના લક્ષ્યપૂર્વક થતી ક્રિયા કેવળ કિયા જ નથી, કિન્તુ રસપૂર્વકની ક્રિયા છે. કિયાની પાછળ રસ ભળવાથી તે ક્રિયા કેવળ કાયવાસિત કે વાગવાસિત ન રહેતાં મને વાસિત પણ બને છે. એ રીતે મન, વચન અને કાયા ત્રણેથી વાસિત થએલી નમસ્કારની ક્રિયાને જ શાસ્ત્રમાં “નમસ્કાર પદાર્થ કહ્યો છે. શ્રી નમસ્કાર નિર્યુક્તિમાં શ્રીમદ્દ ભદ્રબાહસ્વામિજી ફરમાવે છે કે – " मणसा गुणपरिणामो, वाया गुणभासणं च पंचण्डं । कारण संपणामो, एस पयत्थो नमुक्कारो ॥१॥"
