________________
મહામંત્રના ઉપકાર]
નમસ્કાર મહામંત્રના ઉપકાર–(૪) શ્રુતકેવલી ભગવંત શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીજી ફરમાવે છે કે—માગ, અવિપ્રાશ, આચાર, વિનય અને સહાય એ પાંચ હેતુ માટે હું શ્રી પંચપરમેષ્ઠિ ભગવાને નમસ્કાર કરું છું. હેતુપૂર્વકની ક્રિયા લવતી છે, હેતુ કે સંકલ્પ વિહીન કર્મ ફળતું નથી. નમસ્કાર કરવાની પાછળ પાંચ પ્રકારના હેતુએ શ્રુતકેવળી ભગવંત શ્રીભદ્રબાહુસ્વામીએ શ્રીનમસ્કારની નિયુક્તિ કરતાં ફરમાવ્યા છે. આ પાંચ હેતુએ તે માત્ર ઉપલક્ષણ છે, ‘મા’હેતુ માટે જ શ્રી અરિહંતને નમવાનું છે એમ નથી, પણ જેવી રીતે અરિહતા માર્ગોપદેશક છે તેથી નમસ્કારને પાત્ર છે, તેવી રીતે તે ઔદાર્યાદિ અનંત ગુણાથી અલંકૃત છે. માટે પણ નમસ્કરણીય છે. પાંચ હેતુ મતાવીને પાંચની સંખ્યાના નિયમ નથી કર્યાં, પણ ક્રિયાને લવતી મનાવવા માટે તે હેતુપૂર્વક કરવી જોઇએ એ નિયમ દર્શાગ્યેા છે. તે હેતુ તરીકે શ્રી અરિહતેાની માર્ગાદેશકતા પણ લેવાય, અરિ હુતાનુ અનુપમ ઔદાય પણ લેવાય, અરિહંતાના અનુપમ ઉપશમ, અનુપમ મૈત્રીભાવ, અનુપમ અહિંસા, વગેરે કાઈ પણ ગુણ લેવાય. અરિહંતામાં રહેલી કાઈપણ વિશેષતાને આગળ કરીને જ્યારે શ્રી અરિહંતને નમસ્કાર કરવામાં આવે ત્યારે નમસ્કાર પ્રણિધાન પૂર્વકના બને છે, ચિત્તની એકાગ્રતા લાવનારા થાય છે. ચિત્તની એકાગ્રતા કી પણ બળાત્કારે આવતી નથી, અને કદાચ આવે તે પણ તે દીર્ઘકાળ ટકતી નથી. ચિત્તના સ્વભાવ જ એવા છે કે
७
૯૭
