________________
સ્વાધ્યાય અને નવકાર
મદિરા, વિષય, કષાય, નિદ્રા અને કુથલી, એ પાંચ પ્રકારના પ્રમાદ જેમ આત્માનુ અધઃપતન કરી સંસાર– સાગરમાં લાવે છે, તેમ વાચના, પૃચ્છના, પરાવર્તના, અનુપ્રેક્ષા અને ધર્મ કથા, એ પાંચ પ્રકારના સ્વાધ્યાય આત્માને સંસારસાગરથી પાર ઉતારી મુક્તિના અવ્યાબાધ સુખમાં ઝીલાવે છે, આ છે સ્વાધ્યાયનું વિશદ સ્વરૂપ. સૌથી સહેલામાં સહેલા અલ્પજ્ઞ પણ કરી શકે એવા અને અવસરે દ્વાદશાંગીનુ પણ સ્થાન લે તેવા સ્વાધ્યાય શ્રી નવકારને છે, એ વસ્તુને આ લેખમાં સક્ષેપથી પણ સ્પષ્ટ કરવા પ્રયત્ન કર્યો છે.
.
શ્રી જિનશાસનમાં સ્વાધ્યાયને માક્ષનુ’પરમ અંગ કહ્યું છે. પ્રત્યુપેક્ષણા, પ્રમાર્જના, ભિક્ષાચર્યા, વૈયાવૃત્ત્વ, આદિ સંયમના અસંખ્ય વ્યાપારામાંથી કાઇપણ ચેાગમાં વતા જીવ પ્રત સમય અસંખ્ય ભવાનાં કર્મોને ખપાવે છે, તા પણ સ્વાધ્યાય ચૈાગમાં વતા જીવ સ્થિતિ અને રસ વડે કર્માને વિશેષે કરીને ખપાવે છે.
કર્મક્ષયના મુખ્ય હેતુએ બે છે. મન, વચન અને કાયાના
