________________
ભાવમંગલ શ્રી નવકાર
"
?
મન્યતે–સાધ્યતે તિમનેનેતિ મક઼મ્ ' અર્થાત્ જેનાથી
હિત સધાય છે તે મગલ, અથવા હિત ધર્મથી જ સધાય
છે, તેથી હિતસાધક ધર્મને જે લાવે તે મંગલ. કહ્યું છે કે
'
માં-ધર્મ જાણીતિ મામ્ ” અહીં મગ એટલે ધર્મ, તેને લાવે તે મગલ. એવા બીજો અર્થ પણ મંગલના થાય છે, અથવા ધર્મની પ્રાપ્તિ અધર્મના નાશથી થાય છે, સર્વ અધર્મોનું મૂળ કારણ વિષય, કષાયા અને તેના લ સ્વરૂપ ચાર ગતિમાં પરિભ્રમણુરૂપ સંસાર છે, તેથી સંસાર પરિભ્રમણના ક્ષય કરે તે મંગલ' એવા ત્રીજો અર્થ પણ મગલના થાય છે. કહ્યું છે કે માં મવાત્—સંસારાત્ જ્ઞાતિ-અપનચીતિ મામ્ અર્થાત્ ‘માં’=મને સંસારથી ગાલે-પાર ઉતારે, મારા સંસારને દૂર કરે તે મગલ.
એ રીતે મોંગલ એટલે હિતનું સાધન, મંગલ એટલે ધર્મનું ઉપાદાન અને મંગલ એટલે અધર્મના મૂલભૂત સંસાર પરિભ્રમણનું જ મૂલેાચ્છેદન. સુખસાધક અને દુઃખનાશક પદાર્થને મંગલરૂપ માનવાની રૂઢિ સંસારમાં પ્રસિદ્ધ છે, પરંપરાએ પણ દુ:ખાચ્છેદક અને સુખપ્રાપક પદાર્થો મગલરૂપ મનાય છે, તથા જેમાં કષ્ટ નિવારણનું કે સુખ આપવાનું (નિશ્ચિત નહિ પણ સંદિગ્ધ) સામર્થ્ય હોય તે પદાર્થો પણ મંગલરૂપ ગણાય છે. જેમ કે દધિ, દૂર્વા, અક્ષત, શ્રીફળ, પૂર્ણકળશ અને સ્વસ્તિકાર્દિક પદાર્થી.
