________________
[પરમેષ્ટિ-નમસ્કાર
સમત્રોમાં શિરામણભૂત ગણાય છે, એને છેાડીને સ્વતંત્રપણે સેવવામાં આવતા બીજા મંત્રોને કલ્પતરૂને છેડીને કટકતને સેવવા સમાન અનિષ્ટ ફળને આપનારા તરીકે શાસ્ત્રામાં વર્ણવેલા છે. કહ્યું છે કેઃ—
૪૦
‘તજે એ સાર નવકાર મત્ર, જે અવર મંત્ર સેવે સ્વતંત્ર; કમ પ્રતિકૂળ ખાઉલ સેવે, તેહ સુરતરૂ ત્યજી આપ ટેવે. (૧)
નવકાર મંત્રનું આ મહત્ત્વ યથાર્થ રીતે સમજવા માટે શાસ્ત્રદૃષ્ટિ, આગમષ્ટિ, અથવા આગમાનુસારી અતિસૂક્ષ્મ જ્ઞાનદૃષ્ટિની આવશ્યકતા છે. સકાળના સ્વપર આગમવેદી શ્રુતધર મહર્ષિએએ અડસઠ અક્ષર પ્રમાણ માત્ર
-
આ નાનકડા સૂત્રને મહામત્ર અને મહાશ્રુતસ્કંધ તરીકે સ્વીકારેલ છે, તેનાં મુખ્ય કારણેાના વિચાર કરતાં એમ લાગે છે કે ધનવાનની સેવા વિના જેમ ધનસિદ્ધિ થતી નથી તેમ ધર્મવાનની સેવા વિના ધર્મની સિદ્ધિ પણ અશક્ય છે. પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી લલિતવિસ્તરા નામક ચૈત્યવંદન સૂત્રની ટીકામાં ક્રમાવે છે કે ધર્મ પ્રતિ મૂળમૂતા વન્દ્રના અર્થાત્ ધર્મ માર્ગમાં જીવને આગળ વધવામાં મૂલભૂત કારણ કેાઇ પણ હોય તેા તે ધર્મસિદ્ધ પુરૂષોને ભાવથી કરવામાં આવતી વંદના જ છે. એ વન્દનાથી આત્મક્ષેત્રમાં ધમ બીજનુ વપન થાય છે અને તેમાંથી ધર્મચિન્તારૂિપ અંકુરાએ તથા ધર્મ શ્રવણ અને ધર્મ આચરણ આર્દિરૂપ શાખા-પ્રશા– ખા તથા સ્વ-અપવર્ગ આદિના સુખાની પ્રાપ્તિરૂપ ફુલ-ફળાદિ પ્રગટે છે.
