________________
| નમઃ જિનપ્રવચનાર છે ॥ नमोऽर्हत्सिद्धाचार्योपाध्यायसर्वसाधुभ्यः॥ શ્રીનમસ્કાર મહામંત્રની કેત્તરતા.
- જેને પાઠ કરવા માત્રથી કાર્યની સિદ્ધિ થાય તેને મંત્ર કહે છે અને જેને સિદ્ધ કરવા માટે જપ, હેમ, હવન, આદિ ક્રિયા કરવી પડે તેને વિદ્યા કહે છે.
શાસ્ત્રોમાં બીજી રીતે પણ વિદ્યા અને મંત્રને ભેદ બતાવ્યું છે, કહ્યું છે કે જેની અધિષ્ઠાતા દેવતા સ્ત્રી હોય તે વિદ્યા અને જેના અધિષ્ઠાતા દેવ પુરૂષ હેય તે મંત્ર છે. વળી મંત્ર એ શું વસ્તુ છે ? તેને વિશેષ સમજાવવા માટે શાસ્ત્રકાર મહર્ષિએ ફરમાવે છે કે મંત્ર એ અક્ષર કે અક્ષરને સમૂહ છે, અક્ષર કે અક્ષરના સમૂહને છેડીને મંત્ર બીજી કોઈ વસ્તુ નથી. વળી નિર્વસમક્ષ નહિ ? અથવા “નાચનક્ષ મંત્રમ્ ” અર્થાત્ એ કઈ અક્ષર નથી કે જેમાં મંત્ર શક્તિ ન હોય, અથવા અક્ષરને છેડીને મંત્ર બીજી કઈ વસ્તુ નથી. અક્ષર કે અક્ષરના સમૂહાત્મક શબ્દમાં
