________________
મહામંત્ર મનુષ્યને સ્વભાવસિદ્ધ ધર્મ]
શ્રી જિનાગમાં પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર મહાશ્રુતસ્કંધ તરીકે વર્ણવે છે, પ્રત્યેક શાસ્ત્રની આદિમાં તેને સ્થાન આપેલું છે, તેથી તે સમસ્ત શ્રુતસ્કંધની અભ્યન્તર રહેલો છે. જ્યાં જ્યાં શાસ્ત્રોનાં નામની યાદી આપેલી છે ત્યાં ત્યાં બીજા શાસ્ત્રોની સાથે નમસ્કારની સ્વતંત્ર ગણના કરી નથી, તે એમ જણાવવા માટે કે નમસ્કાર એ સર્વશ્રુતસ્કંધની અંદર વ્યાપીને રહેલો છે. શ્રીભગવતી સૂત્રની ટકામાં આચાર્ય શ્રીમદ્ અભયદેવસૂરીશ્વરજી ફરમાવે છે કે___“अत एवायं समस्तश्रुतस्कन्धानामादावुपादीयते, अत एव चायं तेषामभ्यन्तरतयाऽभिधीयते, यदाह-'सो सव्वसुयक्खंધડકમંતમૂ’ રિા ” (gષ્ટ ૨)
અથ–“એ જ કારણે આ પરમેષ્ટિ નમસ્કાર સમસ્ત શ્રુતસ્કન્ધાની (તે તે સમસ્ત શાસ્ત્રોની) આદિમાં ગ્રહણ કરાય છે અને એટલા જ માટે તેની સર્વશ્રત અભ્યન્તરતા ગણાય છે. કહ્યું છે કે-“તે સર્વશ્રુતસ્કંધમાં અત્યંતરભૂત છે.” ઈત્યાદિ ”
પરમેષિએ પાંચ છે. અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ. એ પાંચ વિશ્વના મહાન આત્માઓ છે. શાસ્ત્રોમાં તેમનાં પુષ્કળ ગુણગાન કરવામાં આવ્યાં છે. એ કઈ વ્યક્તિ વિશેષનાં નામે નથી, પરંતુ આધ્યાત્મિક વિકાસ થવાથી પ્રાપ્ત થએલા પાંચ મંગળમય ઉચ્ચપદેના–સર્વોચ્ચ સ્થાનનાં નામે છે.
શ્રી જિનેશ્વરદેવ વડે સ્થાપિત કરાએલે ધર્મ એ
