________________
ગુણરાગના પ્રભાવ વર્ણવતાં સકલ સિદ્ધાંતવેદી મહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ ફરમાવે છે કે – "गुणी च गुणरागी च, गुणद्वेषी च साधुषु ।
श्रूयन्ते व्यक्तमुत्कृष्टमध्यमाऽधमबुद्धयः ॥१॥ ते च चारित्रसम्यक्त्वमिथ्यादर्शनभूमयः ।
તો તૈયો બધૈવ, વર્તિત થાકૂ રા”
અથર–ગુણી, ગુણરાગી અને ગુણદ્વેષી, ત્રણ પ્રકારના મનુષ્ય હોય છે. શાસ્ત્રમાં તેને અનુક્રમે ઉત્કૃષ્ટ, મધ્યમ અને અધમબુદ્ધિવાળા કહ્યા છે. તેઓ અનુક્રમે ચારિત્ર, સમ્યકૃત્વ અને મિથ્યાત્વની ભૂમિકા પર રહેલા છે. માટે પ્રથમની બે ભૂમિકા માટે શક્તિ મુજબ પ્રયત્નશીલ રહેવું જોઈએ (૧-૨)
સ્વયં ગુણ એ ચારિત્રવાનું છે, માટે ઉત્કૃષ્ટ છે. ગુણરાગી એ સમ્યકત્વવાન છે, માટે મધ્યમ છે. ગુણષી એ મિથ્યાદષ્ટિ છે, માટે અધમ છે. પોતાનામાં અધમતા ન આવી જાય તે ખાતર ગુણવાન ન બની શકાય તે પણ ગુણરાગી તે રહેવું જ જોઈએ. ગુણરાગી આત્માં ગુણવાન ન હોવા છતાં ગુણસ્તુતિ અને ગુણપ્રશંસાના યોગે સમ્યફત્વવાન રહી શકે છે. “પરમેષ્ટિ નમસ્કાર' એ ગુણ સ્તુતિ અને ગુણરાગરૂપ હેવાથી સમ્યક્ત્વની ભૂમિકાને ટકાવી સખનાર છે, તેથી પ્રત્યેક સમ્યગદષ્ટિ અને તે આધાર છે, પ્રાણ છે, આશ્રય છે, પરમ આલંબન છે.
