________________
જૈન તત્ત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં
વિજ્ઞાનના મૂળમાં જડ તત્ત્વ : પરમાણુ વગેરે છે. ધર્મના મૂળમાં આત્મા છે. વિજ્ઞાન, આત્માને સંપૂર્ણપણે જ્યાં સુધી કબૂલે નહિ ત્યાં સુધી ધર્મના તત્ત્વજ્ઞાન સાથે મેળ પડે નહિ. પાયાનો આ મતભેદ સતત સર્વત્ર નડ્યા કરે.
૧૮
કદાચ તમામ વૈજ્ઞાનિકો પૃથ્વીને ફરતી અને દડા જેવી માને તો ય અમે પરમાત્મા મહાવીરદેવની સર્વજ્ઞતામાં પૂર્ણ વિશ્વાસ ધરાવનારા જૈનો તે વાત માની શકીશું નહિ. કેમ કે તે વાતો પ્રભુ વીરના નિરૂપણથી વિરુદ્ધ જાય છે. અમને દૃઢ વિશ્વાસ છે કે એક આવતી કાલ એવી ઊગશે જ્યારે તમામ વૈજ્ઞાનિકો પૃથ્વી અંગેની તેમની માન્યતામાં ફેરફાર કરશે.
એવાં તેમનાં ઘણાં બધાં સંશોધનો છે જે પાછળથી ‘જૂઠા' સાબિત થયા છે અથવા જેમાં ‘ભૂલો’ જાહેર કરાઈ છે.
ગમે તેમ તો ય વૈજ્ઞાનિકો સંસારી છે. સાચા દિલના સંશોધનમાં ય તેમની બુદ્ધિ મર્યાદિત હોવાથી - ભૂલ નીકળે. પરમાત્મા તો સર્વજ્ઞ હતા. તેમના વિધાનમાં નાનકડી પણ ભૂલ નીકળવાને કોઈ અવકાશ નથી.
સર જેમ્સ જીન્સ જેવા મોટા વૈજ્ઞાનિકે તમામ વૈજ્ઞાનિકોને ઉદ્દેશીને સરસ વાત કરી હતી કે, “આપણાં શોધાયેલાં સત્યોને પરમ સત્ય તરીકે જાહેર કરવાની ભૂલ કદી કરશો નહિ. કેટલીકવાર તો એ સત્યો સો વર્ષ બાદ સાવ હાસ્યાસ્પદ (melting point) ઉપર આવી ગયાં છે. એટલે આપણે આવા દુ:સાહસો કરવાનું સદંતર બંધ કરી દેવું જોઈએ.
ઉલ્કા, ગુરુત્વાકર્ષણ વગેરે બાબતોમાં વૈજ્ઞાનિકોને ફેરવિચારો કરવા પડયા છે.
પ્રયોગો દ્વારા થતું સંશોધન નિશ્ચિતપણે ભૂલવાળું નીકળવાનો સંભવ રહે છે. યોગદા દ્વારા પ્રાપ્ત કરેલા નિચોડમાં ક્યારે પણ ભૂલ નીકળવાનો કોઈ અવકાશ રહેતો નથી.
(૧૦) પરમાણુવાદની પાયાની બધી વાત પરમાત્માએ જણાવેલ છે. ‘વિજ્ઞાન અને ધર્મ’ પુસ્તકમાં આ અંગે મેં વિસ્તારથી જણાવ્યું છે. એટલે અહીં માત્ર નિર્દેશ કરુ છું. આટલી બધી સૂક્ષ્મ વાતો વિસ્તારથી પરમાત્માએ કહી હોય તો તે સર્વજ્ઞતા વિના શી રીતે શક્ય બને ? અરે, “જે આંખેથી (યન્ત્ર દ્વારા) દેખી શકાય તે પરમ-અણુ (પરમાણુ) ન કહેવાય. તેના તો હજી અનંત વખત ટુકડાના ટુકડાના ટુકડાઓ થતા રહે. આવી વાત દેવાધિદેવે કરી છે. અદ્યતન વૈજ્ઞાનિકોએ તો એક સૂક્ષ્મ ટુકડાને યન્ત્રથી દેખીને તેને
