________________
૧૬૬
જૈન તત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં નીકળીને માત્ર બાદરનિગોદમાં આવી શકે. એટલે કે સાધારણપણાંમાં ફર્યા કરે પણ તે પ્રત્યકપણું તો ન જ પામી શકે. અર્થાતુ પૃથ્વી આદિમાં તેઓ આવી શકે નહિ.
13 પહેલા ગુણસ્થાનના પાંચેય ભેદોમાં મિથ્યાત્વની અંધકારમયતા છે. તેમાં પ્રથમ અને દ્વિતીય પેટભેદમાં તો મિથ્યાત્વનો અતિ ગાઢ અંધકાર હોય છે. આ બે 14 અને 15માં બહુ થોડોક ફરક છે. જે જીવો અવ્યવહારરાશિમાંથી વ્યવહારરાશિમાં આવે તે જીવો 14માંથી નીકળીને 15માં જાય. બસ, આટલો જ ફરક પડે છે. હા, એ ખરું કે અવ્યવહારરાશિમાંથી બહાર નીકળવું એ બહુ અઘરું કાર્ય છે. જે જીવની નિયતિ તેવી બને ત્યારે જ તે ત્યાંથી નીકળી શકે. આટલું પણ એ જીવનું સદ્ભાગ્ય તો ગણાય જ.
ic આપણે જોયું કે અનાદિકાળના અનંત ભવોમાં જીવે અનંતી વાર અતિ ક્લિષ્ટ રાગાદિની પરિણતિઓ સેવી છે. તે વખતે તેણે સીત્તેર કોટાકોટિ સાગરોપમની મોહનીયકર્મની સ્થિતિનો બંધ કર્યો. આવા પ્રકારના તમામ જીવોને આપણે 14 અને 15 ગોળામાં રાખ્યા છે.
- હવે એ જીવોમાં જે જીવો આખા ભવચક્રમાં બે જ વાર અથવા એક જ વાર મોહનીયકર્મની ૭૦ કોટાકોટિ સાગરોપમની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ બાંધવાના છે તે બધા જીવોને આપણે 1c ગોળામાં ગણશું.
આ 1A., 1B. અને 1c. ગોળાના જીવોને ભોગરસ ખૂબ હોય છે. આ જીવોમાં ગુણોની ખીલવટ હોતી નથી. દોષોનો ભંડાર પડેલો છે. પણ આ ત્રીજા પેટાભેદમાં ભોગરસની ચરમ સીમા આવે છે. હવે 3Dમાં જે જીવોને આપણે મૂકશે તેમાં આવો કાતિલ ભોગરસ નહિ હોય.
1D. 1c સુધીના ત્રણ ગોળાના જીવોને આપણે અચરમાવર્તકાલીન જીવો ગણીશું. હવે તેમાંથી ચરમાવર્તકાળમાં જે જીવો આવ્યા તે બધાને આપણે 1Dમાં ગણીશું. અહીં રહેલા જીવો દ્વિબંધક નથી કે સકૃબંધક પણ નથી. તે બધા અપુનબંધક છે. આ અપુનબંધક જીવોમાં કેટલાક માર્ગાભિમુખ, માર્ગપતિત હોય છે.
અહીંથી ધર્મ-સ્વધર્મનો-આછો પાતળો પ્રકાશ શરૂ થાય છે. ધર્મની પૂર્વ સ્વધર્મો (ઉચિત કર્તવ્યો)નું પાલન હોય. તેમાં સૌથી પ્રથમ ઉચિત કર્તવ્ય તરીકે
