________________
સાતમો ચિત્રપટ : ગ્રન્થિભેદની પ્રક્યિા
૨૨૩
૨. બીજા કેટલાક મિથ્યાત્વ મોહ-કર્મના દળિયાને ઝાટકો લાગતાં તેમનામાંથી અડધો રસ નીકળી જાય છે. એટલે કે તે દળિયા અડધા મિથ્યાત્વભાવ વિનાના અને અડધા મિથ્યાત્વભાવવાળા એવા મિશ્રભાવમાં રહે છે.
૩. કેટલાક મિથ્યાત્વ મોહ.ના દળિયાને ધારી અસર ન થતાં તેમનો રસ ખાસ નીકળતો નથી એટલે મિથ્યાત્વની મેલી અવસ્થામાં જ લગભગ રહી જાય છે.
આમ થતાં મિથ્યાત્વ મોહ.ના દલિકો ઝાટકાની જુદી જુદી અસરોથી ૩ ભાગમાં વહેંચાઈ જાય છે. કેટલાક મિથ્યાત્વ મોહના ભાવ વિનાના, કેટલાક મિશ્રભાવવાળા અને કેટલાક લગભગ મિથ્યાત્વ મોહ, ભાવવાળા.
આમ એક જ ઢગલાના ૩ ઢગલા થાય છે. જેને ૩ પુંજ કહેવામાં આવે છે. આ ત્રણેયને ક્રમશઃ શુદ્ધપૂંજ (સમ્યક્ત્વપૂંજ) અર્ધશુદ્ધપુંજ (મિશ્ર પૂંજ), અશુદ્ધપૂંજ (મિથ્યાત્વપૂંજ) કહેવાય છે.
ખ્યાલમાં રાખવું કે અંતરકરણમાં પ્રવેશેલા જીવના ઉપશમભાવની વિશુદ્ધિના ઝાટકાઓ સમયે સમયે મિ. કર્મના દળિયાને લાગવાથી આવા ત્રણ પૂંજ બન્યા છે.
' ઉપશમસમ્યકત્વના કાળમાં અધિક એક આવલિકા કાળ બાકી રહે ત્યારે બીજી સ્થિતિમાં રહેલા ત્રણ પંજોને લઈને જીવ છેલ્લી આવલિકાનાં સ્થિતિસ્થાનોમાં ગોઠવે છે. જ્યારે તે આવલિકા ઉપરનો કાળ પૂર્ણ થાય છે અને છેલ્લી આવલિકામાં જીવ પ્રવેશ કરે છે ત્યારે અધ્યવસાય અનુસાર કોઈ પણ એક પૂંજનો વિપાક ઉદય થાય છે. બાકીના બે પૂંજના દલિકો પ્રદેશોદયથી વિપાકોદયવાળી પ્રકૃતિમાં સંક્રમીને ભોગવાઈ જાય છે. પ્રદેશોદયવાળા કર્મનું ફળ ભોગવાતું નથી. આથી છેલ્લી આવલિકામાં પ્રવેશ કરતા જીવને જો સમ્યકત્વ મોહનીય કર્મોનો ઉદય થાય તો ક્ષાયોપથમિક સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે. અને જો મિશ્ર મોહનીયનો પૂંજ ઉદય થાય તો મિશ્ર ગુણસ્થાનકની પ્રાપ્તિ થાય છે જ્યાંથી અંતર્મુહૂર્ત પછી જીવ અવશ્ય ક્ષાયોપથમિક સમ્યકત્વ પામે છે કે મિથ્યાત્વે જાય. મિથ્યાત્વનો પૂંજ ઉદયમાં આવે તો જીવ મિથ્યાત્વે જાય છે. અર્થાત્ ૧લા ગુણસ્થાનકને પામે છે.
જેને પહેલા શુદ્ધ પૂંજનો અમુક અંશ ઉદયમાં આવે છે તેને - તે પંજમાં મિથ્યાત્વનો તીવ્રરસ ન હોવાથી - અત્ય~રસ હોવાથી ભોગવતી
