________________
બીજો ચિત્રપટ : ચૌદ ગુણસ્થાને
૧૬૭
માતાપિતાનું પૂજન ગણવામાં આવ્યું છે. આ ગોળાના જીવોમાં માતાપિતાની સેવાનો ભાવ જાગ્રત થાય છે. આવી તેમની અવસ્થાને આદિધાર્મિક અવસ્થા કહેવાય છે.
1D.ના ગોળાના જે જીવો માર્ગાનુસારી ભાવ પામે તે તમામને 1 ના ગોળામાં ગણવાના છે. આ ગોળાના જીવોમાં મોક્ષ તરફ રુચિ પેદા થાય. આ જીવોમાં ન્યાયસંપન્ન વૈભવ, સદાચારિતા, ઉચિત સેવન, પાપમાં અભ્યરસ વગેરે ગુણો પ્રગટ થાય. જો કે A થી 15 સુધીના બધા જ જીવોમાં મિથ્યાત્વભાવનું અંધારું તો છે જ પણ તે ય ઉત્તરોત્તર ઘટતું જાય છે. અને ગુણનો પ્રકાશ વધતો જાય છે.
1E. માં “મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાન’ન “ગુણસ્થાન’ શબ્દ સાર્થક બની જાય છે. આ ગોળાના જીવોમાં સરસ ગુણવિકાસ થાય છે. ભાવિમાં જે ક્રિયાત્મક ધર્મ અને ગુણાત્મક ધર્મની પ્રાપ્તિ કરવાની છે તેના બીજ અહીં પડી જાય છે. આમાં સૌથી મુખ્ય અર્થમાં નીતિ અને કામમાં સદાચાર - એ બે - ગુણો છે. વળી, જે જીવો ભવિષ્યમાં ‘મોક્ષ પામવાના છે તે જ જીવો આ ગોળામાં હોવાથી તેમને મોક્ષરૂચિ પણ ઉત્પન્ન થાય છે.
એ વાત ખ્યાલમાં રહે કે 10 સુધીના જે ચાર ગોળા છે તેમાંથી નીકળી ગયેલા જીવો ફરી તેમાં ક્યારેય આવી શકતા નથી. અભવ્ય જીવો 1A અને 1B.થી આગળ વધી શકતા નથી.
10. કે 1E.થી આગળ વધેલો જીવ ફરી પાછો 1E.માં આવી શકે છે ખરો.
મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાનનો કાળ જઘન્યથી એક અન્તર્મુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટથી અનંત કાળ હોઈ શકે છે. હવે આપણે આગળ વધીએ.
બીજુંઃ સાસ્વાદન ગુણસ્થાના બીજા ગુણસ્થાનનું નામ સાસ્વાદન ગુણસ્થાન છે. અહીં જીવમાં મિથ્યાત્વભાવ હોતો નથી તો સમ્યકત્વભાવ પણ વ્યક્તસ્વરૂપે હોતો નથી.
૧૧મા ઉપરામશ્રેણીના ગુણસ્થાનેથી પડેલા જીવો તથા ૪થા ગુણસ્થાનનું ઉપશમસમ્યકત્વ પામીને પડેલા જીવો આ બીજા ગુણસ્થાને આવે છે. આ જીવો સમ્યક્તને વમે છે : તેની ઊલટી કરે છે. એટલે તેમને સમ્યક્તનો આસ્વાદ હોય છે એટલે એવા આસ્વાદ સહિતના આ ગુણસ્થાનને સાસ્વાદન
