________________
પાંચમો ચિત્રપટ : અઢી દ્વિપ
૨૦૩ એમ છેલ્લો - અસંખ્યાતમો- વયંભૂરમણ સમુદ્ર આવે. એ પછી તરત તેના છેડાઓથી અલોકાકાશ શરૂ થાય.
આવા અસંખ્ય દ્વીપો અને અસંખ્ય સમુદ્રોમાંથી આ ચિત્રપટમાં માત્ર અઢી દ્વીપ અને તેની વચ્ચે આવેલા બે સમુદ્રો આપણે જોવાના છે. તેમાં જે ત્રીજો પુષ્કરવર દ્વીપ છે તે અડધો લેવાનો છે. આમ જંબૂદ્વીપ, ધાતકી ખંડ અને અર્થે પુષ્કરવરદ્વીપ અને લવણસમુદ્ર તથા કાલોદધિ સમુદ્ર ઉપર નજર કરીએ.
આ અઢી કીપના કુલ ૪૫ લાખ યોજન આ રીતે થાય.
જંબુદ્વીપ એક લાખ યોનો છે. તેમાં વચ્ચે મેરુપર્વત છે. તેની બધી બાજુ વા-વગા લાખ યો.નો જંબુદ્વીપ છે.
જંબુદ્વીપને ફરતો લવણ (ખારો) સમુદ્ર છે. તેના બન્ને બાજુ બે લાખ યો. છે. તે રીતે ધાતકીખંડના બન્ને બાજુ ચાર લાખ યો. છે. પછી કાલોદધિ સમુદ્રના ૮ લાખ યો. છે. ત્યારબાદના પુષ્કરવરદ્વીપના ૧૬ લાખ યો. છે. પણ તેમાંના અડધા જ પુષ્કરવરફ્લીપને આપણે લેવો છે એટલે તેના ૮ લાખ યો. લેવાના થાય.
આમ વા+૨+૪+૮+૮ = ૨૨ાા લાખ યો. એક બાજુના અને ૨૨ લાખ યો. બીજી બાજુના ગણતા કુલ ૪૫ લાખ યો.ના અઢી દ્વીપ થાય. આ અઢી દ્વીપમાં જ માનવ વસતિ છે. તે પછીના અસંખ્ય દ્વીપ સમુદ્રોમાં મનુષ્યો જન્મતા નથી..
અઢી કીપ પ્રમાણ-ઉપર સાત રાજલોકના છેડે - ૪૫ લાખ યોની સિદ્ધશિલા આવેલી છે. જે મનુષ્ય અઢી દ્વીપમાંથી-જ્યાંથી-મોક્ષ પામે તે સીધો ઉપર જાય, ત્યાં સિદ્ધશિલા હોય.
અસંખ્ય દ્વીપ સમુદ્રોની વચ્ચોવચ્ચ જંબૂદ્વીપ છે. તેની બરોબર વચ્ચે મેરુપર્વત છે.
જંબુદ્વીપના મેરુપર્વતની પાસે એક મહાવિદેહ ક્ષેત્ર છે. જંબુદ્વીપના વર્તુળના ઉપરના ભાગે ઐરાવત ક્ષેત્ર છે તેના નીચેના ભાગે આપણું ભરતક્ષેત્ર છે.
આમ પહેલાં જંબુદ્વીપમાં ૧ મહાવિદેહ, ૧ ઐરાવત, ૧ ભારત આવ્યા. આ રીતે ધાતકીખંડમાં બધુ બેવડાવવાથી ૨ મહાવિદેહ, ર ઐરાવત અને ર ભરત આવ્યા.
પુષ્કરવદ્વીપ આમ તો ૧૬ લાખ યોનો છે પરંતુ તેમાં ગોળાકારે માનુષોત્તર પર્વત પથરાયેલો છે. તેથી પુષ્કરવરદ્વીપના ૮-૮ લાખ યોજનના બે ભાગ થાય છે. તેમાંના પ્રથમ ૮ લાખ યો.માં જ માનવ વસતિ હોવાથી તે જ રા દ્વીપમાં ગણવાના છે. એટલે જેટલા ધાતકીખંડમાં તેટલા જ - ૨+૨+૨ ક્ષેત્રો પુષ્કરવરાધ દ્વીપમાં ગણાય. અર્થાત્ તેમાં ૨ ભરત, ૨ એરવત અને ર મહાવિદેહ હોય.
