________________
ત્રિજ ચિત્રપટ : અષ્ટકર્મ
ઉંદરને આ સાંભળતાં જાતિસ્મરણ, પૂર્વભવનું દર્શન, થયેલી ભૂલનો તીવ્ર પશ્ચાત્તાપ થયો. તરત અનશન કર્યું.
વળતા ભવે માનવ થઈને મુનિ બનીને તે જીવ મોક્ષે ગયો.
અહીં સ્પષ્ટ જોવા મળે છે કે ખરાબ પળે થયેલા આયુબંધના કારણે ઉંદરનો ભવ ભલે માથે ભટકાયો; પરન્તુ તે ભવમાં ધર્મનાથ ભગવંત મળ્યા વગેરે જે ઘટનાઓ ઘટી તેમાં મુનિભવની ચારિત્રપદની આરાધના જ સહાયક બની.
અહીં એ વાત કરી દઉં કે એવો એકદમ ચોક્કસ નિયમ નથી કે આયુકર્મનો નિકાચિત બંધ જીવનકાળના ભાગે પડે જ અને પડે જ. ના. એવું ય બને કે ૮૧ વર્ષાયુ જીવને ૫૪ વર્ષાયુ થતાં આયુબંધ ન પણ પડે. - જો એમ થાય તો તેનો જે ૨૭ વર્ષનો શેષ જીવનકાળ છે તેના ભાગ લઈને પેલા ૫૪ વર્ષમાં ઉમેરી દેવો. ૨૭ વર્ષનો ભાગ એટલે ૧૮ વર્ષ. (૯+૯+૯), આ ૧૮ વર્ષ ઓલા ૫૪ વર્ષમાં ઉમેરીએ એટલે કુલ ૭૨ વર્ષ થાય. હવે એવું સંભવે કે ૨૪ વર્ષે આયુબંધ નહિ પામેલો જીવ ૭૨ વર્ષની વયે આયુબંધ કરશે.
કદાચ ૭૨ વર્ષની વયની ક્ષણે પણ આયુબંધ ન પડે એવું ય બને. તો શેષ રહેલા ૯ વર્ષના ૨/૩ વર્ષ (૬)ને ૭રમાં ઉમેરવા. ૭૨+=૭૮ આમ ૭૮ વર્ષની વયે બંધ પડે.
હજી પણ બંધ ન પડે તો પૂર્વવત્ શેષ જીવનનાને પૂર્વ જીવનકાળના વર્ષમાં ઉમેરતા જવું. છેલ્લે ત્રણ ડચકા બાકી રહે ત્યારે તેના ડચકાં એટલે ૨ ડચકાં પસાર થતાં તો આયુબંધ નિકાચિત થઈ જ જાય. આમાં અપવાદ હોઈ શકે નહિ. કેમકે દેહમાંથી નીકળી જતાં જીવે ક્યાં જવાનું છે ? ક્યાં જન્મ લેવાનો છે ? કયું આયુષ્ય પામવાનું છે ? તેનો નિશ્ચય તો છેલ્લે છેલ્લે પણ થવો જ જોઈએ..
ગોશાલકને પાપોનો જે પશ્ચાત્તાપ થયો તે તેના જીવનના છેલ્લા સાત દિવસના છેલ્લા કલાકોમાં થયો છે અને તે વખતે દેવાયુનો બંધ પડ્યો છે. એટલે એમ કહી શકાય કે તેના ઘણા ભાગો આયુબંધ વિનાના પસાર થયા હતા. અપેક્ષાએ કહી શકાય કે તેનો આયુબંધ છેલ્લે થયો તે સારું થયું નહિ તો ઘોર પાપોના જીવનકાળના કોઈ ભાગે આયુબંધ પડત તો ભયાનક દુર્ગતિનો જ બંધ પડત.
