________________
મોક્ષ છે. તેનો ઉપાય સર્વેવિરતિધર્મ
૧૧૭
ચતુર્વિધ સંઘના બે ઘટકોની ફરજોની આ રીતે પ્રભુએ વહેંચણી કરી છે. આમાં વધુ જવાબદારી તે સાધુઓની છે જેમનું પુણ્યાનુબંધી પુણ્યકર્મ ઉદયમાં છે. આનાથી પરકલ્યાણ તો થાય પણ સ્વકલ્યાણ પણ અબાધિત રીતે થાય. આવા આત્માઓએ દેહની જરા ય પરવા કર્યા વિના ધર્મરક્ષા કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો છે. જેમનો પાપાનુબંધી પુણ્યનો ઉદય હોય તે સાધુને જાતજાતના દોષો ભયંકર રીતે સતાવતા જ હોય. પાપાનુબંધનું આ જ કાર્ય છે. આવા આત્માનો પુણ્યોદય પણ નકામો છે; કેમ કે તેના જોરમાં તેનું દોષોનું સેવન ૫કડાય નહિ એટલે બિન્ધાસ્ત રીતે તે આત્મા દોષો વધુને વધુ સેવતો રહે. દોષો સેવ્યા પછી તો પકડાઈ જવું સારું, બેઆબરૂ થવું સારું, જેથી દોષસેવન અટકી જવાની મોટી શક્યતા ઊભી થાય.
બે પ્રકારની દીક્ષા દીક્ષા બે જાતની હોય છે. શાતાદનીય કર્મના ઉદયથી પ્રાપ્ત થતી દીક્ષા અને મોહનીય કર્મના ક્ષય(ક્ષયોપશમ)થી પ્રાપ્ત થતી દીક્ષા. પહેલી સારી નથી કેમકે તેમાં અનુકૂળતાઓ ભોગવવાની તીવ્ર વાસના હોય છે. બીજી ખૂબ સારી છે; જેમાં પ્રતિકૂળતાઓ વેઠીને કર્મક્ષય કરવામાં ખૂબ રસ હોય છે.
ઔદયિકભાવની પહેલી દીક્ષા સંસારમણ વધારે. ક્ષયોપશમભાવની બીજી દીક્ષા સંસારભ્રમણ મીટાવે.
જે આત્માઓનું ચારિત્ર મોહનીયકર્મના ક્ષયોપશમપૂર્વકનું છે તે આત્માઓનું ચિત્ત પરબ્રહ્મમાં લીન થાય; તેમની જીવમૈત્રી અગાધ હોય. તેમની પરમાત્મભક્તિ પ્રચુર હોય. તે અત્યંત ગુણવાન હોય. તે એકદમ લધુકર્મી હોય. તેને જિનાજ્ઞા અત્યંત વહાલી હોય. તે શુદ્ધ પ્રાયશ્ચિત્તી હોય. તે ગુનો, દેવ જેટલો જ ભક્ત હોય.
એનુ કૂળ ધન્ય બન્યું. એની માએ એને જણી જાણ્યો. એના ગામની ધરા ભાગ્યવંતી બની.
कूलं पवित्रं जननी कृतार्था वसुन्धरा भाग्यवती च तेन । अवाक्यमार्गे सुखसिन्धुमग्ने लीनं परब्रह्मणि यस्य चेतः ॥
સૌથી મોટો માનવભવ માત્ર માનવભવમાં મુનિજીવન મળતું હોવાથી મોક્ષાર્થી તમામ દેવોને માનવભવ પામવાની સતત ઝંખના રહે છે. અનેક રીતે માનવ કરતા દેવો ચડિઆતા છે.
દેવનો જન્મ કોઈ પણ પીડા વિનાનો છે. માનવનો જન્મ ગર્ભકાળ અને પ્રસૂતિની પીડાથી અત્યંત દુ:ખદ છે.
