________________
જૈન તત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં
બાકી ચરમાવર્ત્ત અને અર્ધચરમાવર્ત્તમાં પ્રવેશેલા જીવો પણ શેતાન હોઈ શકે ખરા. દૃઢપ્રહારી કેવો શેતાન હતો ? તે વખતે તે અર્ધચરમાવર્ત્તમાં તો આવી જ ગયો હતો પરન્તુ મોક્ષ પામવા માટેના છેલ્લા ભવ સુધી આવી ગયો હતો. એ એક જ ભવમાં તે શૈતાન મટીને, મહાન (સાધુ) બનીને ભગવાન બની ગયો.
૧૫૬
અર્ધચરમાવર્ત્તમાં પ્રવેશ કરેલા ઘણા બધા જીવો મિથ્યાત્વી હોઈ શકે. એટલું જ કે જો સમકિત જોઈતું હોય તો તે માત્ર અર્ધચરમાવર્ત્તમાં મળી શકે, ચરમાવર્ત્ત કે અચરમાવર્ત્તકાળમાં તો સમક્તિ મળી શકે જ નહિ. દ્વિર્બન્ધક : સમૃદ્બાંધક
આપણે જાણ્યું કે અચરમાવર્ત્તકાળમાં અનંતા ચક્રો હોય છે. તેમાં જે છેલ્લું ચક્ર હોય છે તેના અંતભાગમાં જે જીવો આવે તેઓ દ્વિર્બન્ધક કે સમૃદ્બન્ધક બની શકે ખરા.
અચરમાવર્ત્તકાળના અનંતા વીતેલા ભવોમાં જીવે ઘણી બધી વાર કામ, ક્રોધ વગેરે દોષો સેવ્યા. તેમાં કેટલીકવાર તો એટલી બધી તીવ્રતાથી સેવ્યા કે તે ક્ષણે તેણે મોહનીયકર્મની સૌથી ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ - ૭૦ કોટાકોટિ સાગરોપમ (૭૦ કરોડ સાગરોપમને એક કરોડ સાગરોપમથી ગુણાય ત્યારે સીત્તેર કોટાકોટિ સાગરોપમ થાય. એક સાગરોપમમાં અસંખ્ય વર્ષો પસાર થાય. અસંખ્ય ભવો થાય.) આવી ખતરનાક મોહનીયકર્મની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ જીવે અનંતી વાર બાંધી. હવે જો તે મોક્ષે પહોંચે ત્યાં સુધીના તેના તમામ ભવોમાં માત્ર બે જ વખત તેવી ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ બાંધવાનો હોય તો તેને સ્ક્રિબંધક કહેવાય.
• એ જીવ હવે એકવાર ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ બાંધી લે પછી તે સત્કૃબંધક કહેવાય. સમૃત એટલે એકવાર, બંધક એટલે બાંધનારો.
જીવ જ્યારે ભાન ભૂલે છે ત્યારે મનની અતિ તીવ્રતા સાથે કામ, ક્રોધાદિનું સેવન કરી બેસે છે. એ વખતે તે આવી ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિનો બંધ કરી નાંખે છે.
અચરમાવર્ત્તકાળ પૂરો થવાની તૈયારી હોય અને ચરમાવર્ત્તકાળમાં પ્રવેશ કરવાની તૈયારી હોય ત્યારે જ જીવ દ્વિબંધક કે સમૃબંધક બની શકે. ચરમાવર્ત્તકાળમાં અપુનબંધક
જે જીવો ચ૨માવર્ત્તકાળમાં પ્રવેશ કરે તેમનો નિશ્ચિતપણે મોક્ષ થવાનો. ભલે પછી તે અનંતા ભવો કર્યા બાદ મોક્ષ થાય.
