________________
પહેલો ચિત્રપટ : આત્માનો વિકાસક્રમ
૧૪૭
આ તમામ સવાલોમાં તેનો જવાબ આપમેળે મળે છે. બાને કોઈ જવાબ દેવાની જરૂર પડતી નથી.
અભવ્ય જીવને એવો સવાલ જ મનમાં ઊઠે નહિ કે, “પોતે ભવ્ય છે કે અભવ્ય ? પોતાનો મોક્ષ થશે કે નહિ ?” કેમ કે એ મોક્ષમાં જ માનતો ન હોય. તેથી મોક્ષ થશે કે નહિ ? તે સવાલ કરવા પણ તૈયાર થાય નહિ,
વળી, અભવ્ય આત્મા અત્યંત નિષ્ઠુર પરિણામવાળો હોય છે. જેના પરિણામો અતિ નિષ્ઠુર હોય તે પોતાને અભવ્ય તરીકે કલ્પી શકે ખરો. (ભલે તે અભવ્ય ન હોય તો ય તેવો જીવ દૂર-ભવ્ય (ખૂબ લાંબા ગાળે મોક્ષે જનારો) કે ભારેકર્મી ભવ્ય (નજીકમાં મોક્ષે જાય પણ ખૂબ મુશ્કેલીથી સમ્યક્ત્વ વગેરે પામનારો) તો જરૂર હોઈ શકે.)
સાત અભવ્યો
શાસ્ત્રોમાં જુદા જુદા પ્રસંગે જે સાતેક અભવ્યોના નામોલ્લેખ થયા છે તેમનો અહીં સંક્ષેપમાં નિર્દેશ કરું છું. આ બધા ઉપરથી એ વાત સ્પષ્ટ થશે કે અભવ્ય આત્માઓનો ચિત્તપરિણામ અત્યન્ત નિષ્ઠુર હોય છે. (૧) અંગારમર્દક આચાર્ય :
આ જૈનાચાર્યનું મૂળ નામ તો કોઈ બીજું હતું પણ તેની અંગારાઓને ઘસવાની ઘટનાથી તેનું નામ અંગારમર્દક પડી ગયું છે.
આ આચાર્ય જબરદસ્ત શાસનપ્રભાવક હતા અને ખૂબ જોરદાર વિદ્વાન વ્યાખ્યાનકાર હતા. સંયમ પણ બહારથી ખૂબ ઊંચું પાળતા હતા. આથી જ તેમને ૫૦૦ શિષ્યો થયા હતા.
પણ તે જીવ અભવ્ય હતો. દુનિયાભરને મોક્ષની વાતો કરનારો અને ઘણા બધાને મોક્ષે પહોંચાડવામાં સહાયક બનનારો તે જીવ-અભવ્ય હોવાથીતે કશામાં માનતો ન હતો.
અભવ્ય જીવો મોક્ષને સાવ હંબગ માને તો ય ‘મોક્ષ’ની અદ્ભુત પ્રરૂપણા કરે, ધર્મીજનોના હૈયે તેની જબરી પ્રતિષ્ઠા કરે. તે બધું એટલા માટે કરે કે તેમ કરવાથી ધર્મી લોકો તેની ઉપર ખૂબ પ્રસન્ન થાય. તેના તરફ ખૂબ આદર બતાડે. તેને ખૂબ માન આપે, ખાનપાન પણ આપે. આ નિષ્ઠુર આત્મા તે માનપાનાદિ પામવા માટે જ ધર્મી લોકો સામે મોક્ષની વાતો કર્યા કરે. વળી, તેણે શાસ્ત્રોમાં સાંભળ્યું હોય કે ઉચ્ચ કક્ષાનું સાધુત્વ (કડક બાહ્ય
