________________
૧૨૮
જૈન તત્ત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં
પધારો અને મારા જીવનરથના સારથિ બનીને યુદ્ધ લડો તો સારું. તેમાં આપ અવશ્ય વિજયવંતા બનશો.’’
કુરુક્ષેત્રના યુદ્ધમાં શ્રીકૃષ્ણ અર્જુનના રથ-સારથિ બન્યા હતા. અર્જુનને ખબર પડી કે તેણે સામા પક્ષે રહેલા પોતાના દાદા, ભાઈ, ગુરુ વગેરેને હણવાના છે ત્યારે તે ખૂબ વિષાદથી ઘેરાઈ ગયો હતો. તે વખતે સારથિ શ્રીકૃષ્ણે તેને ખૂબ સાંત્વન આપ્યું હતું.
ભક્તિયોગ, ધ્યાનયોગ, જ્ઞાનયોગમાં જવા માટે ‘વિષાદ’(દુઃખ)નું બેકગ્રાઉન્ડ ખૂબ સારું ગણાય. અર્જુનને અંતે તો ખૂબ ફાયદો થયો.
છેલ્લે તેણે કહ્યું કે હૈ, “ભગવંત ! મારું અજ્ઞાન નષ્ટ થયું છે. મને સાચી સ્મૃતિ પ્રાપ્ત થઈ છે. હવે આપના શરણે છું. આપ કહેશો તેમ કરીશ. મને આપના શિષ્ય તરીકે સ્વીકારો.”
नष्टो मोह: स्मृतिर्लब्धा करिष्ये वचनं तव । शिष्यस्तेऽहं शाधि मां त्वां प्रपन्नम् ॥
જે આત્માઓ પરમાત્માની ભક્તિમાં લીન થાય છે તેને તેનું સીધું ફળ-તરત જ - ચિત્તપ્રસન્નતા પ્રાપ્ત થાય છે. જેને આ ફળ મળતું ન હોય તેણે ખચિત પોતાની પ્રભુભક્તિને અન્ય કોઈ દોષ-અવિધિ, અહંકાર આદિથી ખરડાયેલી સમજવી.
ચિત્તપ્રસન્નતા પ્રાપ્ત થયા પછી સમાધિ પ્રાપ્ત થાય છે. સમાધિ એટલે સમાધાન, દરેક અનિષ્ટ પ્રસંગોમાં આ આત્મા પોતાના મનથી સમાધાન કરી લઈને શાન્ત રહેવાની કળા હસ્તગત કરી લે છે.
પ્રસન્નતા મળી; સમાધિ મળી, હવે મુક્તિ મળતાં શી વાર લાગે ? આ સંસાર કર્મજનિત ઘણી બધી વિષમતાઓથી ભરેલો છે. અહીં પોતાનું ધાંર્યું બધું થવાની શક્યતા ઘણી ઓછી છે. આવા બળતા-જલતા સંસારમાં રહીને તેની લ્હાય અડી ન જાય, જીવન તે રીતે બરબાદ ન થઈ જાય તે માટે કાંઈક તો કરવું જોઈએ. એ આ જ કરવાનું કે સદાના પ્રભુજીવી બની જવાનું. બુદ્ધિજીવી કદાપિ નહિ, બધું પ્રભુને પૂછી પૂછીને કરવાનું.
જ્ઞાનદેવ કેટલાંક માણસોને લઈને પગપાળા તીર્થયાત્રાએ નીકળ્યો હતો. રસ્તામાં પ્રભુના પરમભક્ત ચાંગદેવનું ઘર આવ્યું.
જ્ઞાનદેવે ચાંગદેવને યાત્રામાં જોડાવા વિનંતી કરી. તેણે કહ્યું, “જરાક થોભી જા. હું વિઠ્ઠલને પૂછીને આવું.”
વિઠ્ઠલ એટલે એના ઘરના ગોખલામાં બિરાજમાન કરાયેલા ભગવાન.
