________________
ઉપઘાત. નથી; ને તે સ્વાભાવિક છે. પરંતુ આધુનિક સમયમાં ગીનું પુસ્તક ઐતિહાસિક દષ્ટિબિન્દુથી અગત્યનું ગણાય.
- યુરેપની પ્રાચીન ને અર્વાચીન ઉન્નતિ.
ગ્ર સ રેમના પ્રાચીન ઇતિહાસમાં એક બાબત દેખીતી છે. એ બન્ને દેશો એક વખત કીર્તિથી ચળકી રહ્યા હતા. એ બન્ને દેશની ઉન્નતિએ આખા યુરોપના ઈતિહાસ પર સચોટ છાપ પાડી છે. એ બન્ને દેશની ઉન્નતિને વિષે એક બાબતમાં સામ્ય જોવામાં આવે છે. એ બન્ને દેશની ઉન્નતિને આધાર તેમના સૈનિક બળ પર હતા, ને તેનો આધાર તેમના પ્રજાજીવનમાં ઓતપ્રોત થએલા નગરજન તરીકેના દરેક માણસના આદર્શો પર હતો. દરેક નગરજન રાજ્યનું અંગ ગણાતો, પણ નગરજન વિષેના તે પ્રજાઓના વિચારે એકદેશીય ને સંકુચિત હતા. છતાં આ વિચારો પર તેમની ઉન્નતિને પાયો હતો. બેન્જામિન કિડ પાશ્ચાત્ય પ્રજાની ઉત્કાન્તિ વિષેના પિતાના ઉત્તમ પુસ્તકમાં કહે છે કે “The deeper we get in the bistory of the Greek and Roman peo. ples the more clearly do we see how the whole fabric of the ancient civilizations, military and civil, legal and religious, is ultimately related to this in. stitution.” ગ્રીક ને રેમન લેકના ઇતિહાસ વિષે આપણે જેમ જેમ વધારે ઉંડે વિચાર કરીએ છીએ તેમ તેમ સૈનિક, નાગરિક, કાયદાની, ને ધર્મની પ્રાચીન ઉન્નતિને બધા પાયે અને આ સંસ્થા સાથે કેવો (ગાઢ) સંબંધ ધરાવે છે તે આપણને માલૂમ પડે છે.” અર્થાત, તે પ્રજાઓની સર્વ પ્રકારની ઉન્નતિ તેમના નાગરિક જીવન ને તે વિષેના તેમના સ્વાભિમાન ઉપર આધાર રાખે છે. ગ્રીક લેકો Barbarian અથવા જંગલી એ શબ્દનો પ્રયોગ બહુ વિચિત્ર રીતે કરતા હતા. જે કઈ પ્રજા ગ્રીક નહિ તે
જંગલી ના નામથી સંબોધાતી હતી. પરદેશી માત્ર બે જંગલી ” નામથી ઓળખાતા, પછી ભલે તે ઈજીટ કે પશિઆના સુધરેલા લેક હોય, કે
