Book Title: Dravyanuyoga Part 1
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj & Others
Publisher: Agam Anuyog Prakashan

View full book text
Previous | Next

Page 739
________________ ६३२ सावय-पयंडचंड अणाइअं अणवदग्गं संसारसागरमिणं, जह य णिबंधति आउगं सुरगणेसु. जह य अणुभवति सुरगणविमाणसोक्खाणि अणोवमाणि, तओ य कालंतरे चुआणं इहेव नरलोगमागयाणं आउ-चपुण्ण-रूवजाइ-कुलजम्म आरोग्ग-बुद्धि-मेहाविसे सा- मित्तजण सयण - धण धण्ण विभवसमिद्धिसारसमुदयविसेसा बहुविहकामभोगुब्भवाण सोक्खाण सुहविवागोत्तमेसु । - अणुवरयपरंपराणुबद्धा असुभाणं सुभाणं चैव कम्माणं भासिआ बहुविहा विवागा विवागसुवम्मि भगवया जिणवरेण संवेगकारणत्था । अत्रे वि य एवमाइया बहुविहा चित्वरेण अत्यपरूवणया आघविज्जति। विवागसुयरस णं परिता वायणा जाव संखेज्जाओ संगहणीओ, से णं अंगट्टयाए एक्कारसमे अंगे, वीसं अज्झयणा, वीसं उद्देसणकाला, वीसं समुद्देसणकाला, संखेज्जाईं पयसयसहस्साइं पयग्गेणं पण्णत्ता, संखेज्जा अक्खरा जाव उवदसिज्जति । से एवं आया, एवं णाया, एवं विण्णाया एवं चरण करण परूवणया आघविज्जति जाव उवदंसिज्जति । सेतं विवागसु' । -सम., सु. १४६ द्रव्यानुयोग - (१) रूप अति प्रचण्ड श्वापदों से भयंकर हैं, ऐसे अनादि अनन्त इस संसार सागर को वे जिस प्रकार पार करते हैं इसका कथन किया गया है। जिस प्रकार देवायु का बंध करते हैं, तथा जिस प्रकार सुर-गणों के विमानोत्पन्न अनुपम सुखों का अनुभव करते हैं, तत्पश्चात् कालान्तर में वहां से च्युत होकर इसी मनुष्यलोक में आकर दीर्घ आयु, परिपूर्ण शरीर, उत्तम रूप, उच्च जाति कुल में जन्म लेकर आरोग्य, बुद्धि, मेधा - विशेष से सम्पन्न होते हैं, मित्रजन, स्वजन, धन, धान्य और वैभव से समृद्ध एवं सारभूत सुखसम्पदा के समूह से संयुक्त होकर बहुत प्रकार के काम-भोग-जनित, सुख-विपाक से प्राप्त उत्तम सुखों की अनुपरत परम्परा से परिपूर्ण रहते हुए सुखों को भोगते हैं, ऐसे पुण्यशाली जीवों का इस सुख-विपाक में वर्णन किया गया है। से एवं आया, एवं णाया, एवं विण्णाया, एवं चरण-करणपरूवणा आघविज्जइ । सेतं विवागतं । इस प्रकार अशुभ और शुभ कर्मों के बहुत प्रकार के विपाक इस विपाकसूत्र में भगवान् जिनेन्द्र देव ने संसारीजनों को संवेग उत्पन्न करने के लिए कहे हैं। इसी प्रकार से अन्य भी बहुत प्रकार की अर्थ- प्ररूपणा विस्तार से इस अंग में की गई है। विपाकसूत्र की परिमित वाचनाएं हैं यावत् संख्यात संग्रहणियां हैं। अंगों में यह ग्यारहवां अंग हैं, बीस अध्ययन हैं, बीस उद्देशन काल है, बीस समुद्देशनकाल हैं, पद - गणना की अपेक्षा संख्यात लाख पद कहे गए हैं, संख्यात अक्षर हैं यावत् उदाहरण देकर समझाया गया है। इसका सम्यक् अध्ययन करने वाला तदात्मरूप ज्ञाता एवं विज्ञाता हो जाता है। इस प्रकार इस अंग में चरण-करण की विशिष्ट प्ररूपणा की है यावत् उपदर्शन किया है। यह विपाक सूत्र का वर्णन है। १. से किं तं विवागसुयं ? विवागसुए णं सुकड - दुक्कडाणं कम्माणं फलविवागा आघविज्जति । तत्थ णं दस दुहविवागा, दस सुहविवागा । से किं तं दुहविवागा ? दुडयिवाने दुरुवियागागं नगराई उज्जाणाई वणसंडाई येड्याई समोसरणाई रायाणे अम्मापियरो धम्मकहाओ धम्मायरिया इहलोइय-परलोया रिद्धिविसेसा निरयगमणाई दुहपरंपराओ संसारभवपवंचा दुकुलपच्चायाईओ दुलहबोहियत्तं आघविज्जति । से तं दुहविवागा । से किं तं सुहविवागा ? सुहथियागेसु णं सुरुवियागाणं जगराई उज्जाणाई वणसंडाई पेइयाई सोसरगाई रावणणे अभ्याथियरो धम्मकहाओ धन्यायरिया दहोदय- परश्या रिद्धिविसेला भोगपरिच्चागा पव्वज्जाओं परियागा सुयपरिग्गहा तवोवहागाई सलेहगाओ मत्तपच्चखाणाई पाओयगमगाई देवलोगगमनाई सुहपरंपराओ सुकुरुपच्यायाईओ पुगबोहिलामा अंतकिरियाओ य आपति से सुहवियागा। विवागसुए णं परित्ता वायणा जाव संखेज्जाओ संगहणीओ , सेणं अंगठ्ठ्याए एक्कारसने अंगे दो सुयस्वधा, वीस अक्षयणा, वीस उद्देसणकाला वीस समुद्देशकाल संजाई पपसहरसाई पग्ग संखेज्जा अक्खरा, अनंता गमा, अनंता पज्जवा, परित्ता तसा, अनंता थावरा, सासय-कड, णिबद्ध-णिकाइया जिणपण्णत्ता भावा आघविज्जति जाव उयदंसिज्जति । - नंदी., सु. ९३

Loading...

Page Navigation
1 ... 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910