Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
६८
प्रज्ञापनासूत्रे घिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा ! ' हे गौतम ! 'सव्यत्योया एगिदिया अपज्जत्तगा' सर्वस्तोकाः एकेन्द्रियाः अपर्याप्तकाः भवन्ति 'एगिदिया पज्जत्तगा संखेज्जगुणा' एकेन्द्रियाः पर्याप्तकाः संख्येयगुणा भवन्ति, 'एएसिणं भंते ! बेइंदियाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं' हे भदन्त ! एतेषां खलु द्वीन्द्रियाणां पर्याप्तापर्याप्तानां मध्ये 'कयरे कयरेहितो अप्पावा बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?' कतरे कतरेभ्यः, अल्पा या, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिकाया भवन्ति ! भगवान् उत्तरयति-'गोयमा!' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा इंदिया पज्जत्तगा' सर्वस्तोकाः-सर्वेभ्योऽल्पाः द्वीन्द्रियाः पर्याप्तका भवन्ति प्रतरेऽगुलस्य यावन्ति संख्येयमागमात्राणि खण्डानि भवन्ति तेषां तावत्प्रमाणत्वात् तेभ्यो 'बेइंदिया अपज्जत्तगा असंखेज्जगुणा' द्वीन्द्रियाः अपर्याप्तका असंख्येयगुणा भवन्ति तेषां प्रतरबर्त्यगुलासंख्येयभागखण्डप्रमाणत्वात् 'एएसि णं भंते ! तेइंदियाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं' हे भदन्त ! एतेषां खलु त्रीन्द्रियाणां पर्याप्तापर्यासानां मध्ये 'कयरे कयरेहिंतो अप्पा वा बहुया वा, तुल्ला चा, विसेसाहिया वा ? भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! सबसे कम अपर्याप्त एकेन्द्रिय हैं और पर्याप्त एकेन्द्रिय उनसे संख्यातगुणा अधिक हैं।
गौतम पुनः प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! द्वीन्द्रिय पर्याप्तों और अपयोप्तो में कौन किससे अल्प, बहुत तुल्य या विशेषाधिक है ? भग. वान् उत्तर देते हैं-हे गौतम! द्वीन्द्रिय पर्याप्त सब से कम हैं, द्वीन्द्रिय अपर्याप्त उनसे असंख्यात गुणा हैं, क्योंकि द्वीन्द्रिय पर्याप्त प्रतरांगुल के जितने संख्यात मात्र खंड हैं, वे उन्हीं के बराबर हैं जब कि द्वीन्द्रिय अपर्याप्त प्रतरवर्ती अंगुल के असंख्येय भाग खंड प्रमाण होते हैं ।
गौतम ने प्रश्न किया-हे भगवन् ! पर्याप्त और अपर्याप्त त्रीन्द्रियों में कौन किससे अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ? भगवान्
શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે-હે ગૌતમ! બધાથી ઓછા અપર્યાપ્ત એકેન્દ્રિય છે અને પર્યાપ્ત એકેન્દ્રિય તેમનાથી સંખ્યાત ગણું અધિક છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી પુનઃપ્રશ્ન કરે છે–ભગવદ્ ! દિઇન્દ્રિય પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્તમાં કણ કેનાથી અ૫, ઘણું, તુલ્ય અગર વિશેષાધિક છે?
શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે હે ગૌતમ! દીન્દ્રિય પર્યાપ્ત બધાથી ઓછા છે, દ્વીન્દ્રિય અપર્યાપ્ત તેમનાથી અસંખ્યાત ગણું છે, કેમકે દ્વીન્દ્રિય પર્યાપ્ત પ્રતરાંગુલના જેટલા સંખ્યાત માત્ર ખંડ છે, તેઓ તેમના બરાબર છે, જ્યારે દ્વીન્દ્રિય અપર્યાપ્ત પ્રતરવી અસંખ્યય ભાગ ખંડ પ્રમાણુ હોય છે.
શ્રી ગૌતમ સ્વામીએ પ્રશ્ન કર્યો–ભગવન્! પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત ત્રિીન્દ્રિમાં કેણ તેનાથી અલ્પ, ઘણું; તુલ્ય, અગર વિશેષાધિક છે?
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
