Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३ सू.३९ परमाणुपुद्गलानामल्पबहुत्वम् ३९७ स्थितिकास्तेषामित्यर्थः, 'संखेजसमयठिइयाणं' संख्येयसमपस्थितिकानाम्संख्यातसमयवर्तिनामित्यर्थः, 'असंखेजसमयठिइयाणं' असंख्यातसमयस्थितिकानाम्-असंख्ये यसमयस्थायिनाम्, 'पोग्गलाणं' पुद्गलानाम् मध्ये 'दव्य?याए, पएसट्टयाए, दवट्ठपएसट्टयाए' द्रव्यार्यतया, प्रदेशार्थतया, द्रव्यार्थप्रदेशार्थतया च 'कयरे कयरेहितो' कतरे कतरेभ्यः 'अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?" अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा ! हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा एगसमयठिइया पोग्गला दव्वट्ठयाए' सर्वस्तोकाः सर्वेभ्योऽल्याः, एकसमयस्थितिकाः, पुद्गलाः द्रव्यार्थतया-द्रव्याथिकनथेन भवन्ति, 'संखेज्जसमयठिइया पोग्गला दबट्टयाए संखेज्जगुणा' संख्येयसमयस्थितिकाः पुद्गलाः द्रव्यार्थतया संख्येयगुणा भवन्ति 'असंखेज्जसमयठिइया पोग्गला दवट्टयाए असंखेज्जगुणा' असंख्येयसमयस्थितिका पुद्गलाः द्रव्यार्थतया असंख्येयगुणा भवन्ति, 'सव्वत्थोवा-एगसमयठिइया पोग्गला पएसट्टयाए' सर्वस्तोकाः-सर्वेभ्योऽल्पाः, एकसमयस्थितिकाः पुद्गलाः प्रदेशार्थतया भवन्ति, 'संखेज्जसमयठिइया पोग्गला पएसट्टयाए संखेजगुणा' संख्येयसमयस्थितिकाः पुद्गलाः प्रदेशार्थतया संख्येयगुणा भवन्ति, 'असंखेज्जस्थिति वाले और अनन्त समयों की स्थिति वाले पुद्गलों में से कौन किस से द्रव्य, प्रदेश एवं द्रव्य प्रदेश उभय की विवक्षा से अल्प, बहुत, तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं ?
श्री भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! द्रव्य की विवक्षा से सय से कम पुद्गल एक समय की स्थिति वाले हैं। द्रव्य की विवक्षा से संख्यात समय की स्थिति वाले पुद्गल संख्यातगुणा अधिक हैं। द्रव्य की विवक्षा से असंख्यात समय की स्थिति वाले पुद्गल असंख्यातगुणा हैं। प्रदेशों की विवक्षा से सब से कम पुद्गल एक समय की स्थिति वाले हैं। प्रदेशों की विवक्षा से संख्यात समय की स्थिति वाले पुद्गल संख्यातगुणा हैं । प्रदेशों की चियक्षा से असंख्यात समय की સમયેની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલોમાંથી કેણ તેનાથી દ્રવ્ય પ્રદેશ અને દ્રવ્ય અને પ્રદેશ બન્નેની વિવેક્ષાથી અપ, વધારે, તુલ્ય, અગર વિશેષાધિક છે?
શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે–હે ગૌતમ ! દ્રવ્યની વિવક્ષાથી સૌથી ઓછા પુદ્ગલ એક સમયની સ્થિતિવાળા છે. દ્રવ્યની વિવક્ષાથી સંખ્યાત સમયની સ્થિતિ વાળા પુદ્ગલ સંખ્યાતગણી વધારે છે. દ્રવ્યની વિવક્ષાથી અસંખ્યાતગણ સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલ અસંખ્યાતગણું છે. પ્રદેશની વિરક્ષાથી સૌથી ઓછા એક સમયની સ્થિતિવાળા છે. પ્રદેશની વિવક્ષાથી સંખ્યાત સમયની
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨