Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ६ सू.९ उरपरिसादीनामेकसमयेनोपपातनि० १०५१ भ्यः संमूछिमेभ्यः अकर्मभूमिजेभ्यः गर्भव्युत्क्रान्तिकेभ्योपि अन्तर द्वीपजेभ्यः कर्मभूमिजेभ्योपि असंख्येयवर्षायुष्केभ्यः संख्येयवर्षायुष्केभ्योपि अपर्याप्तकेभ्य उत्पादस्य प्रतिषेधः, शेषेभ्यो विधानम्, शर्कराप्रमापृथिवी नैरयिकोपपातप्ररूपणे संमूछिमेभ्य उत्पादप्रतिषेधः, वालुकाप्रभापृथिवी नैरयिकोपपातप्ररूपणे भुजपरिसर्वेभ्योपि प्रतिषेधः पङ्कप्रभापृथिवी नैरयिकोपपातप्ररूपणे खेचरेभ्योऽपि प्रतिषेधः, धृमप्रभापृथिवी नैरयिकोत्पादप्ररूपणे चतुष्पदेभ्योऽपि प्रतिषेधः, तमः प्रभापृथिवी नैरयिकोषपातप्ररूपणे उरः परिसर्पेभ्योऽपि प्रतिषेधः, अधः सप्तमपृथिवी नैरयिकोपपातप्ररूपणे स्त्रीभ्योऽपि उत्पादस्य प्रतिषेधः कृतः। एष परमोपपातो बोद्धव्यो नरकपृथिवीनाम् ॥ २ ॥ तथा चासंज्ञिनः प्रथम रत्नप्रभापृथिवीं गच्छन्ति सरीसृपाः-गोधादयो द्वितीयां-शर्कराप्रभापृथिवीं गच्छन्ति, तृतीयां वालुकाप्रभापृथिवीं पक्षिणो यान्ति, सिंहाचतुर्थीम्-पङ्कभापृथिवीं गच्छस्थावरों, तीन विकलेन्द्रियों, असंख्यात वर्ष की आयु वाले चतुष्पद खेचरों, शेष अपर्याप्तक पंचेन्द्रिय तिर्यंचों तथा संमूर्छिम, मनुष्यों अकर्मभूमिज गर्भज मनुष्यों, अन्तरद्वीपज मनुष्यों, असंख्यात वर्ष की आयु वाले कर्म भूमिज मनुष्यों, संख्यात वर्ष की आयु वाले अपर्याप्तक मनुष्यों से उत्पन्न होने का निषेध किया गया है, अर्थात् इतने प्रकार के जीव नरक में अथवा रत्नप्रभा पृथ्वी में उत्पन्न नहीं होते यह प्रतिपादन किया गया है, इनके अतिरिक्त जीव ही उत्पन्न हो सकते हैं । तत्पश्चात् शर्कराप्रभा पृथ्वी में उपपात बतलाते हुए संमूर्छिमों के उपपात का निषेध किया गया है । वालुकाप्रभा पृथ्वी के उपपात में भुजपरिसों के उपपात का निषेध किया गया है। पंकप्रभा पृथ्वी में उपपात का कथन करते हुए कहा गया है कि इस पृथ्वी में खेचर तिथंच उत्पन्न नहीं होते। धूमप्रभा पृथ्वी में चतुष्पदों પંચેન્દ્રિય તિર્યો તથા સંમૂર્ણિમ મનુષ્ય, અકર્મભૂમિજ ગર્ભજ મનુષ્ય, અન્તર દ્વિપ જ મનુષ્ય, અસંખ્યાત વર્ષની આયુવાળા કર્મભૂમિ જ મનુષ્ય, સંખ્યાત વર્ષની આયુવાળા અપર્યાપ્તક મનુષ્યથી ઉત્પન્ન થવાને નિષેધ કરેલ છે, અર્થાત આટલા પ્રકારના જીવ પ્રથમ નરકમાં અથવા રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં ઉત્પન્ન નથી થતા એ પ્રતિપાદન કરેલ છે, તેમના સિવાયના જીજ ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. તત્પશ્ચાત્ શકરાભા પૃથ્વીમાં ઉપપાત બતાવતા સંમૂછિમના ઉપપાતને નિષેધ કરેલ છે. વાલુકાપ્રભા પૃથ્વીના ઉપપાતમાં ભુજ પરિસર્પોના ઉપપાતને નિષેધ કરેલ છે. પંકપ્રભા પૃથ્વીનાં ઉપપાતનું કથન કરતા કહેલું છે કે આ પૃથ્વી માં ખેચર તિય ઉત્પન્ન નથી થતા. ધૂમપ્રભા પૃથ્વીમાં ચતુ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
