Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 793
________________

७७८
____ प्रज्ञापनासूत्रे तद् भिन्नाः-अरूप्यजीवपर्यायाः, अमूर्त्ताजीवपर्याया इति भावः, गौतमः पृच्छति-अरूवि अजीव पज्जवा णं भंते ! कइविहा पण्णत्ता ? हे भदन्त ! अरूप्यजीवपर्यवाः खलु कतिविधाः प्रज्ञप्ताः ? भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'दसविहा पण्णत्ता' अरूप्यजीवपर्यवाः दशविधाः प्रज्ञप्ताः 'तं जहा-धम्मत्थिकाए, धम्मत्थिकायस्सदेसे' धम्मत्थिकायस्स पएसा' तद्यथा-धर्मास्तिकायः, धर्मास्तिकायस्य देशः, धर्मास्तकायस्य प्रदेशाः, तत्र कृत्स्नम् अवयविद्रव्यं धर्मास्तिकायः तस्यैव धर्मास्तिकायस्यार्दादि रूपेणोंऽशः धर्मास्तिकायदेशः, तस्यैव धर्मास्तिकायस्य निरंशाः अंशाः-धर्मास्तिकायप्रदेशा व्यपदिश्यन्ते, एवं रीत्या अधर्मास्तिअर्थात् पुद्गल के पर्याय । अरूपी अर्थात् अमूर्त अजीव के पर्याय अरूपी-अजीवपर्याय कहलाते हैं।
गौतम पुनः प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! अरूपी-अजीव पर्याय के कितने प्रकार हैं !
भगवान-उत्तर देते हैं-गौतम ! अरूपी-अजीव के पर्याय दस प्रकार के कहे हैं,वे इस प्रकार हैं-धर्मास्तिकाय, धर्मा स्तिकाय का देश, धर्मास्तिकाय के प्रदेश, अधर्मास्तिकाय, अधर्मास्तिकाय के देश, अधर्मास्तिकाय के प्रदेश, आकाशास्तिकाय, आकाशास्तिकाय का देश, आकाशास्तिकाय के प्रदेश और अद्धासमय' सम्पूर्ण असं. ख्यात प्रदेशों धर्मास्तिकाय का पिण्ड धर्मास्तिकाय कहलाता है, धर्मास्तिकाय के अर्द्ध आदि भाग को धर्मास्तिकायदेश कहते हैं और धर्मास्तिकाय के सव सूक्ष्म अंश को धर्मास्तिकाय प्रदेश कहते हैं। इसी प्रकार अधर्मास्तिकाय और आकाशास्तिकाय आदि के त्रिकों અજીવને રૂપી અજીવ કહે છે. રૂપી અજીવ પુગલ જ હોય છે, તેથી જ રૂપી અજીવના પર્યાય અર્થાત્ પુદ્ગલના પર્યાય. અરૂપી અર્થાત્ અમૂર્ત અજીવના પર્યાય અરૂપી–અજીવ પર્યાય કહેવાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે- હે ભગવન અરૂપી અજીવ પર્યાયના કેટલા પ્રકાર છે? શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! અરૂપી અજીવના પર્યાય દશ પ્રકારના કહ્યા છે, તે આ પ્રકારે છે–ધર્માસિ કાય, ધર્માસ્તિકાયના દેશ, ધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશ, અધર્માસ્તિકાય અધર્માસ્તિકાયના દેશ, અધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશ આકાશાસ્તિકાય આકાશાસ્તિકાયના દેશ અને આકાશાસ્તિકાયના પ્રદેશ અધ્વાસમય, સંપૂર્ણ અસંખ્યાત પ્રદેશી ધર્માસ્તિકાયને પિંડ ધર્માસ્તિકાય કહેવાય છે. ધમસ્તિકાયના અર્ધ આદિ ભાગને ધર્માસ્તિકાય દેશ કહે છે અને ધર્માસ્તિકાયના બધાથી સૂફમ અંશને ધમસ્તિકાયપ્રદેશ કહે છે. એ જ રીતે અધર્માસ્તિ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨


Page Navigation
1 ... 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177