Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रज्ञापनासूत्र दसण पज्जवेहिं छट्ठाणवडिए' वर्ण गंधरसस्पर्शमत्यज्ञान श्रुताज्ञानाचक्षुर्दर्शनपर्यवैरेकोप्कायिकः अप्कायिकान्तरापेक्षया षटस्थानपतितो-ऽनन्तभागहीनो वा, असंख्येयभागहीनो वा, संख्येयभागहीनो वा, संख्येयगुणहीनो वा, असंख्येयगुणहीनो वा, अनन्तगुणहीनो वा भवति, इत्याशयः, गौतमः पृच्छति-'तेउकाइयाणं पुच्छा' तेजःकायिकानां कियन्तः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति पृच्छा, भगवान् उत्तरयति-'गोयमा !' हे गौतम ! 'अणंता पज्जवा पण्णत्ता' तेज:कायिकानाम् अनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? गौतमस्तत्र कारणं पृच्छति-'से केणटेणं भंते ! एवं बुच्चई' हे भदन्त ! तत्-अथ, केनार्थेन कथं तावत् एवमुक्तरीत्या, उच्यते-'तेउकाइयाणं अणंता पज्जवा पण्णत्ता' तेजाकायिकानाम् अनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति भगवान् तत्र कारण प्रतिपादयति-'गोयमा !' हे गौतम ! 'तेउकाइए तेउकाइयस्स दबट्टयाए तुल्ले' तेजाकायिकः एकः, तेजाकायिकान्तरस्य द्रव्यार्थतया तुल्यो भवति, 'पएसट्टयाए तुल्ले' प्रदेशार्थतया तुल्यो या संख्यातगुण अधिक होता है । किन्तु वर्ण, गंध, रस, स्पर्श, मत्यज्ञान और श्रुत अज्ञान के पर्यायों से षट्स्थानपतित होता है, अर्थात् अनन्तभाग हीन, असंख्यातभाग हीन, संख्यातभाग हीन, संख्यात गुण हीन, असंख्यातगुण हीन अथवा अनन्तगुण हीन होता है।
गौतम स्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! तेजस्कायिकों के कितने पर्याय हैं ? भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! अनन्त पर्याय हैं । गौतम इसका कारण पूछते हैं-हे भगवन् ! अनन्त पर्याय होने का क्या कारण है ? भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! एक तेजस्कायिक दूसरे तेजस्कायिक से द्रव्य की दृष्टि से समान है और प्रदेशों की दृष्टि से भी समान है किन्तु अवगाहना की दृष्टि से હોય છે. કિન્તુ વર્ણ ગંધ, રસ, સ્પર્શ, મત્યજ્ઞાન અને શ્રુતાઝનના પર્યાયથી ષટસ્થાન પતિત થાય છે. અર્થાત્ અનન્ત ભાગહીન, અસંખ્યાતભાગ હીન, સંખ્યાત ભાગહીન સંખ્યાતગુણહીન. અસંખ્યાત ગુણહીન અથવા અનન્તગુણ હીન થાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે-ભગવદ્ ! તેજસ્કાયિકના કેટલા પર્યાય છે? શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે હે ગૌતમ! અનન્ત પર્યાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી એનું કારણ પૂછે છે ભગવદ્ અનન્તપર્યાય હોવાનું शु २९१ छ?
શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે–ગૌતમ! એક તેજસઠાયિક બીજાતેજસ્કાયિકથી દ્રવ્યની દષ્ટિએ સમાન છે અને પ્રદેશની દષ્ટિએ પણ સમાન છે કિન્તુ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
