Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ५ सू. ६ नैरयिकाणां पर्यायनिरूपणम्
६५७
विभङ्गलक्षणाज्ञानपर्यवैश्व पदस्थानपतितो भवति तदभिलापोऽपि पूर्ववदेवावसेयः 'चक्खुदंसणपज्जवेहिं तुल्ले' चक्षुर्दर्शनपर्यवैस्तुल्यो भवति, 'अच+खुदंसणपज्जवेर्हि ओहिंदंसणपज्जवेहिं छाणवडिए' अचक्षुर्दर्शनपर्यवैः अवधिदर्शनपर्यवैश्च पद्स्थानपतितो भवति, तदभिलापोऽपि पूर्ववदेव स्वयमूह्यः, 'एवं उक्कोसचक्खुदंसणीवि' एवम् पूर्वोक्तरीत्या उत्कृष्ट चक्षुर्दर्शनो अपि नैरयिकः उत्कृष्टचक्षुर्दशनिनो नैरयिकस्य द्रव्यार्थतया तुल्यः, प्रदेशार्थतया तुल्यः, अवगाहनार्थतया चतुः स्वानपतितः स्थित्या चतुःस्थानपतितः, वर्णगन्धरसस्पर्शपर्यवैः, त्रिभिर्ज्ञानैः त्रिभिरज्ञानैः षट्स्थानपतितः, चक्षुर्दर्शनपर्यवैस्तुल्यः, अचक्षुर्दर्शनपर्यवैः, अवधि
,
स्थानपतित पूर्ववत् समझलेना चाहिए । चक्षुदर्शन पर्यायों की अपेक्षा तुल्य होता है, अचक्षुदर्शन पर्यायों की अपेक्षा षट्स्थानपतित तथा अवधिदर्शन के पर्यायों की अपेक्षा भी षट्स्थानपतित होता है। षट्स्थानों का आलाप पूर्ववत् समझ लेना चाहिए ।
इसी प्रकार उत्कृष्ट चक्षुदर्शनी नारक के विषय में कहना चाहिए अर्थात् एक उत्कृष्ट चक्षुदर्शनी नारक दूसरे उत्कृष्ट चक्षुदर्शनी नारक की अपेक्षा द्रव्य से तुल्य हैं, प्रदेशों की अपेक्षा भी तुल्य होता है, अवगाहना की अपेक्षा चतुःस्थातपतित होता है, । स्थिति की अपेक्षा भी चतुःस्थानपतित होता है, वर्ण गंध, रस स्पर्श के पर्यायों से तीन ज्ञानों और तीन अज्ञानों के पर्यायों से षट्स्थानपतित होता है, चक्षुदर्शन के पर्यायों से तुल्य होता है, अचक्षुदर्शन और अवधिदर्शन के पर्यायों से षट्स्थानपतित होता है ।
अजघन्य अनुत्कृष्ट अर्थात् जो उत्कृष्ट भी नही, जघन्य भी नहीं अर्थात् मध्यम चक्षुदर्शनी नारक के विषय में भी इसी प्रकार પતિત પૂર્વીની જેમ સમજી લેવા જોઇએ. ચક્ષુદન, પર્યાયાની અપેક્ષાએ તુલ્ય હાય છે. અચક્ષુદન,પર્યાયેાની અપેક્ષાએ સ્થાન પતિત તથા અવધિદર્શનના પોંચાની અપેક્ષાએ પણ ષસ્થાનાનું કથન પૂર્વવત્ સથજી લેવુ' જોઇએ.
એ પ્રકારે ઉત્કૃષ્ટ ચક્ષુદની નારકના વિષયમાં કહેવુ જોઇએ. અર્થાત્ એક ઉત્કૃષ્ટ ચક્ષુદશની નારક ખીજા ઉત્કૃષ્ટ ચક્ષુદની નારકની અપેક્ષાએ દ્રવ્યથી તુલ્ય છે અને પ્રદેશેાથી પણ તુલ્ય છે અવગાહનની અપેક્ષાએ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે, સ્થિતિની અપેક્ષાએ પણ ચતુઃસ્થાન પતિત છે. વણુ ગ ંધ, રસ સ્પર્શ ના પર્યાયથી, ત્રણ નાના અને ત્રણ અજ્ઞાનાના પર્યાયાથી ષસ્થાન પતિત અને છે, ચક્ષુદનના પર્યાયાથી તુલ્ય અને છે. અચક્ષુદનના અને અવધિદનના પર્યંચાથી ષસ્થાન પતિત થાય છે.
અજઘન્ય-અનુષ્કૃષ્ટ અર્થાત્ જે ઉત્કૃષ્ટ પણ નથી જધન્ય પણ નથી
प्र० ८३
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
