Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ३ सू.४० महादण्डकानुसारेण सर्वजीवाल्पबहुत्वम् ४३५ जीवा विसेसाहिया' निगोदजीवाः विशेषाधिका भवन्ति ८८, भव्यानाम्, अभव्यानाश्चातिबाहुल्येन सूक्ष्मवादरनिगोदजीवराशावेव प्राप्यमाणत्वेन, अन्येषा सर्वेषामपि संमिलितानाम् असंख्येयलोकाकाशप्रदेशराशिप्रमाणत्वात्, अभव्यानाच जधन्ययुक्तानन्तकसंख्यामात्रपरिमाणानां भव्यापेक्षया किश्चिन्मात्रत्वात्, भव्यानाश्च पूर्वमभव्यपरिवर्जनेन प्ररूपितत्वात् सम्प्रति तु बादरसूक्ष्मनिगोद प्ररूपणे तेषामपि प्रक्षेपात् विशेषाधिकत्वं भवति, तेभ्योपि-'वणस्सइ जीवा विसेसाहिया' ८९, सामान्येन वनस्पतिजीवाः विशेषाधिका भवन्ति, तत्र प्रत्येकशरीराणामपि वनस्पतिजीवानां समावेशात्, तेभ्योऽपि 'एगिंदिया विसेसाहिया ९०' सामान्येन एकेन्द्रियाः विशेषाधिका भवन्ति तत्र सूक्ष्मवादरपृथिवीकायिकादीनामपि समावेशात, तेभ्योऽपि सामान्येन-'तिरिक्खजोणिया विसेसाहिया' तिर्यग्योनिकाः अभव्यों का अतियाहुल्य होने से सूक्ष्म एवं बादर निगोदराशि में ही सम्मिलित कर देनेसे तथा अन्य सब भी मिलकर असंख्यात लोकाकाश प्रदेशों की राशि प्रमाण ही होते हैं । अभव्य जीव जघन्य युक्तानन्त ही होने से भव्यों की अपेक्षा बहुत थोडे हैं । यह कह चुके हैं कि अभव्यों को छोड कर सभी जीव भव्य हैं। यहां बादरसूक्ष्म निगोद जीवों की अर्थात् समुच्चय निगोद जीवों की प्ररूपणा में वे भी सम्मिलित हो जाते हैं, अतएव विशेषाधिक हैं। (८९) निगोद जीवों की अपेक्षा वनस्पतिकाय के जीव विशेषाधिक हैं, क्योंकि सामान्य वनस्पतिकायिकों में प्रत्येक शरीर वनस्पतिकाय के जीव भी सम्मिलित हैं। (९०) वनस्पतिजीवों की अपेक्षा एकेन्द्रिय जीव विशेषाधिक हैं, क्योंकि उनमें सूक्ष्म एवं बादर पृथ्वीकायिक आदि का भी समावेश है । (९१) एकेन्द्रियों की अपेक्षा तिर्यचजीव નિગદ રાશિમાં જ સંમિલિત કરી દેવાથી તથા બીજા બધા મળીને અસંખ્યાત
કાકાશ પ્રદેશની રાશિ પ્રમાણ જ થાય છે. અભવ્ય જીવ જઘન્ય યુક્તાનન્ત જ હોવાથી ભવ્યની અપેક્ષાએ ઘણું ડા છે, એ કહેવાઈ ગયું છે કે–અભ
ને ત્યજીને બધા જીવ ભવ્ય છે, અહિં બાદર સૂમ નિગોદ જીવોની અર્થાત સમુચ્ચય નિગોદ જેની પ્રરૂપણામાં તેઓ પણ સંમિલિત થઈ જાય છે. તેથીજ વિશેષાધિક છે. (૮૯) નિગોદ જીવની અપેક્ષાએ વનસ્પતિકાયના જીવ વિશેષાધિક છે, કેમકે સામાન્ય વનસ્પતિ કાયમાં પ્રત્યેક શરીર વનસ્પતિ કાયના જીવ પણ સંમિલિત છે. (૯૦) વનસ્પતિ ની અપેક્ષાએ એકેન્દ્રિય જીવ વિશેષાધિક છે, કેમકે તેમનામાં સૂમ તેમજ બાદર પૃથ્વીકાયિક આદિને પણ સમાવેશ છે. (૧) એકેન્દ્રિયની અપેક્ષાએ તિર્યંચ જીવ વિશેષાધિક છે. કેમકે
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
