Book Title: Navtattva Part 01
Author(s): Vijayravishekharsuri
Publisher: Jhalawad Jain S M P Tapagaccha Sangh Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032602/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Mvavava AtmAnuM svarUpa ane svabhAva vijJAna 'bhAga-1'jIva tatva? saMvara puNya baMdha AthavA pravacana aMjana jo sadagurU kare dekhe parama nidhAnA AjIva nirjarA pApa mokSa jIva tatva kevala jJAnAdi guNamaya AtmAnI zuddhadazA karmanA udayagata AtmAnI azuddha avasthA aneka graMthonA bhAvAnuvAdaka adhyAtmayogI pU. AcArya devA zrImad vijayarAjazekharasUrijI mahArAjAnA vineyA pU. AcArya deva zrImad vijayaravizekharasUrijI mahArAjA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautama svAmine namaH zrI mahAvIra svAmine namaH zrI sudharmA svAmine namaH zrI Atma-kamala-dAna-prema-rAmacaMdra-vIra-mahodaya-lalitazekhara-rAjazekhara sUribhyo namaH nava tatva yAne AtmAnuM svarUpa ane svabhAva vijJAna bhAga-1 jIva tatva -2 AzIrvAda dAtA ne pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijaya lalitazekharasUrijI mahArAja tathA pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijaya rAjazekharasUrijI mahArAja pravacanakAra pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijaya ravizekharasUri mahArAja navatatva // 1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arthika sahAya : pU. bhAgyodayasAgarajI ma.sA. tathA mahattarA sAthvIthI mRgAvatIjI (vallabhasUri samudAya) temaja sAdhvIzrI priyadarzanAzrIjInI preraNAthI temanA bhakatajano taraphathI mUlya kiMmata : paThana-pAThana-pariNamana AvRtti : prathama 1800 nakala vi.saM. 2070 dvitIya 1000 nakala vi.saM. 2074 3 prApti sthAnan. | zrI nayanabhAI deDhiyA zrI pradipabhAI mahetA maMgeza mahAlakSmI gauzALA roDa, zrI jhAlAvADa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka muluMDa (vesTa), muMbaI-400080 tapagaccha saMgha TrasTa, ArAdhanA bhavana, phona-022-2524208 mAI maMdira roDa, viThThala presa, surendranagara mo. 90298 ra895 mo. 94090 6944 zrI kamalezabhAI dAmANI zrI prakAzabhAI bezI karaNaparA zerI naM. 27, jaina upakaraNa bhaMDAra "jinAjJA", vardhamAna nagara jaina derAsara, rAjakoTa-360001 vardhamAna nagara, phona-0281-2233120 rAjakoTa-360001 mo. 94ra71 6813 mo. 98983 99844 1 zrI jhaMkhanAbena zAha 3 kastura dhAma dharmazALA supana phaleTasa, dukAna naM. 3, giri vihAranI pAchaLa, taLeTI roDa, dharaNendra BRTS nI sAme, pAlItANA. pAlaDI, amadAvAda-380007 o. 02848 24rara71 mo. 8141ra 45534 komyuTara TAIpa seTIMga kaprinTIga amIna AjhAda navaprabhAta prinTIMga presa 5, subhASanagara, AmrapAlI sinemA pAse, 9-punAjI InDa. esTeTa, dhobI ghATa, rAjakoTa. phona : 0281-2451864 dudhezvara, amadAvAda. mo.: 99988 54rapa3. phona: 079-2524999 * prakAzaka zrI jhAlAvADa jaina zvetAbaMra mUrtipUjaka tapagaccha saMgha TrasTa ArAdhanA bhavana, mAI maMdira roDa, viThThala presa, surendranagara. navatatva // 2 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA parama brahmacaryaniSThasidhdhAMta mahodadhi parama pUjya zrImada premasUri- mahArAjanA paTTadhara niHspRha ziromaNI pa. pU. hirasUrizvarajI ma.nA AzISane pAmelA aMtevAsI vardhamAna taponidhi pa. pU. gacchasthavIra zrI lalitazekharasUrijI ma.nA aMtevAsI aneka graMthanA bhAvAnuvAdaka 5. pU. AcArya gurudevazrI rAjazekharanA pAvana sAnidhyamAM matithI jaDa, svAdhyAyathI vimukha bIjA mAsatuSa tulya evA mane tattvarasanI ruci jagADI tathA dAdA gurudevazrI pU. lalitazekharasUri ma.sA.e varSo sudhI kaMTALyA vinA jIvavicAra- navatattvano abhyAsa punarAvartana karAvI navatattvane evA AtmasAt karAvyA jenA kAraNe "navatattva" para vAcanA ApavA huM bhAgyazALI banyo. mahAzAsana prabhAvaka rakSaka evA parama pUjya zrImada rAmacaMdrasUrizvarajI ma.sA.e paNa zrAvaka-zrAvikAone "navatattva"nA abhyAsano khAsa bhAra Apela. "navatattva"thI ja samakita ane samakitathI ja manuSyanI saphaLatAno AraMbha zakya thAya. tethI meM paNa cArtumAsamAM navatattvanI vAcanAne pradhAna ArAdhanA karavAno lakSa karyo. sau pra|"bhIvaMDI" mukAme 'ArAdhanA bhavanamAM' navatattvanI vAMcanAno AraMbha thayo paNa bhagavatInA jogamAM pravezavAnA kAraNe mAtra 15 divasa thaI. tyAra pachInA badhA cArtumAsamAM (navasArI, vaDodarA, muluMDa, borIvalI, pAlitANA, surendranagara, rAjakoTa ane jAmanagara khAte je vAcanA thaI te vAcanA sAdhvIzrI kaivalyaratnAzrIjI, bIjA paNa sAdhvIjIzrIo tathA zrAvaka-zrAvikAe te noMdha rUpe lakhI te vAcanAonA saMgrahane sudhArA-vadhArA pUrvaka saMkalana karIne "navatatva"nI prathama AvRtti "navatattva yAne AtmAnuM svarUpa vijJAna" vi.sa. 2000mAM bahAra paDI. te aprApya thatAM A bIjI AvRtti bahAra paDI rahI che. jinazAsana "syAdvAda" nizcaya-vyavahAra samanvayarUpa vizvanA pUrNa satya rUpa ane AtmAnI pUrNa zudhdha sattAgata sidhdhAtmAne pragaTAvavAnA navatattva // 3 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sacoTa upAya rUpa che. jina zAsanane samajavA "navatatvano abhyAsa- "nizcaya-vyavahAra" thI thAya ane tenA phaLazrutirUpe navatattva jJAnathI - "viveka budhdhi - "heya-upAdeya' bhAva pragaTe. nizcayathI jIva dravya upAdeya ane ajIva dravya (pudgala dravya) heya lAge to jJAna tattvarUpe AtmAne pUchyuM kahevAya. pudgala dravyane viSe sahaja audAsinya ane jIva dravya para sahaja prema-Adara-bahumAnano bhAva e jJAna-sparzazAna banyuM to jJAna AtmAmAM pariNata kahevAya nahIM to navapUrvanuM jJAna paNa jANakArI ja kahevAya. navatattvanA jJAna vaDe AtmAne svAtmAnI pratitI thAya te mATe navatattvanuM temAM mAtra prathama jIvatattva-7 gAthA sudhI te nizcaya ane vyavahArathI samajAvavAno prayAsa karyo che. jJAnAcArAdi pAMca vyavahAra vaDe nizcayarUpa jJAnAdi pAMca guNo pragaTa thAya. AthI vyavahAra ane nizcaya rUpe jJAnAdiguNonuM spaSTikaraNa tathA karmakRta paryAptie. vyavahAra Avazyaka ane te dUra karavA jJAnIkRta (sarvajJa kathita) paccakhANAdi Avazyaka ane AtmAnI sattAmAM rahelA nizcayarUpa cha AvazyakanuM vistArathI spaSTikaraNa karavAno prayAsadevagurunA kRpAbaLe yatkiMcita karyo che. to tattvajijJAsu jIvo vyavahAra-nizcaya daSTi lakSa karI samajavAno prayAsa kare temAM je kaMI kSati jaNAya te sudhArIne vAMce ane te kSatio jaNAvI kRpA kare jethI bhaviSyamAM sudhArI zakAya. jinAjJAnI Azaya viruddha kaMI paNa lakhAyuM hoya to kSamA karazo. nIlama vihAra, pAlitANA -AcArya ravizekharasUri navatatva // 4 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: jIvatatvamAMnI vizeSa vAnagI :: navatattvanA prathama 'jIvatattva bhAga-1mAM zuM vizeSatA nihALazo? arthAta navasva rasathALamAM kaI navI vAnagIno sAravAda jANazo-mANazo? jaina darzana, vizva darzana arthAt sarva jagatanuM pUrNa satya tattvanA prakAzanA puMja rUpa che. 'padarzanamAM jenadarzananI vizeSatAnuM mukhya kAraNa syAdavAd vyavahAra nizcayano samanvaya mokSa mArga. dareka vastunuM pUrNatAe nirUpaNa. vyavahAra-nizcaya, dravya, guNa ane paryAya, cAranikSepA, 7nayAdi sarvarIte vastunuM pUrNa nirUpaNa vaDe pUrNa satyanuM pratipAdana je satyanA svIkArathI samyagudarzana guNa AtmAmAM sahaja pragaTa thAya. arthAt "navA nava pata, na nAkha tarasa hovuM sanmattA" * je jIvAdi navatattvone AtmAmAM pariNamavAnA hetuthI jANe temAM samyagudarzana sahaja pragaTe. nava tattvanI prathama gAthAmAM"navatA huMti nAyabbA'padathI AtmAno nizcayathI svabhAva-"sarvayano AtmA jJAtA che." arthAt jIvaajIva rUpa sarvajJayanA jJAtA banavuM e AtmAno mULabhUta svabhAva che. 3jI gAthA-'viza' padathI 14 rAjalokanI sarva jIva rAzine nizcayI "eka prakAre" sattAe sarva jIvo sidhdha svarUpe (zudhdha cetanA rUpe) eka ja prakAre che. karmane AdhIna thayelA AtmAnI azudhdha dazAne pAmelA jIvo navatattva // 5 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAre, be, traNa, cAra, pAMca, cha ane 14 prakAre Adi aneka jIvonA bhedonuM nIrUpaNa paNa jaNAvAya che. pAMcamI gAthA-"nA vaMla..."padathI AtmAnA zudhdha, jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya. A pAMca guNo e AtmAnA svabhAva rUpa che ane te pragaTAvavA sarvajJa kathita jJAnAcArAdi pacAcAra vyavahAra dharmanuM spaSTikaraNa karela che. - chaThThI gAthA - AhIra zariya... padathI karmakRta AtmAnI thayelI azudhdha dazA rUpe saMsAra yAtrAno AraMbha. AhAra, zarIra, Indriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane mana rUpa cha paryApti e AtmAnA cha karmakRta Avazyaka, chabaMdhanarUpa che. e chabaMdhanathI sadA mukata thavArUpa (mokSa mArga jJAnIkRta Avazyaka. (1) AhAra (paccakakhANa Avazyaka) (2) zarIra (vaMdanAvazyaka) (3) Indriya (sAmAIka) (4) bhASA - (covisattho) (5) mana (pratikramaNa) (6) zvAsocchavAsa (kAyotsarga) : karmakRta ane jJAnIkRta vyavahAra AvazyakamAMthI mukata thavA rUpa che nizcaya Avazyaka (1) jJAnAmRta bhojana vaDe AtmAmAM tRpta thavuM (2) AtmavIryanuM svAtmaguNomAM ane svAtmapradezomAM pariNamavuM. (3) zeyanA jJAtA banI samatAnA bhokatA thavuM. (4) mauna-pUrNa satya ja bolavuM. (5) paramAM gayelA AtmAne sva svabhAvarUpe thavuM. (6) dehAtita thavA rUpa mAtra AtmAe zuddha-sidhdhAtma dazA rUpe thavuM. 7mI gAthA -pavitti vasUlA padathI 10 dravya prANI rUpajIvana je karmanA udayarUpa je jIvananI prApti tenA sahAya vaDe tene ja dUra karavA vaDe jJAnAdi bhAva prANonI rakSA-zudhdhi-vRdhdhi-pUrNatA karavA vaDe dravya prANone saphaLa karavA. -AcArya ravizakharasUri navatatva || 6 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanI kalame... paramAtmAnI prathama AjJA che ke mithyAtvano parihAra kara ane samyakatavane dhAraNa kara. mithyAtvane haTAvavA mATe mohano tyAga karavAno che. jina AjJAnuM phaLa ja samAdhi che. sthira evo AtmA anAdikALanA karmabaMdhathI asthira thaI gayo che tethI tene sthira karavA mATe mahenata karavI paDe che. AtmA nizcayathI dharmane jANe ane te svarUpe bane e prayatna karavAno che. Ama AtmAne mokSanI gati tarapha vALavo hoya to AtmAe prathama potAne jANavAno che ane AtmAe AtmaguNomAM ramaNatA karavAnI nizcayathI jinAjJA che. vartamAnamAM saLagatA saMsAramAM rahevAnuM che temAM samAdhi kaI rIte maLe? tattvano paricaya jema jema karatA jAo tema tema saLagatA saMsAramAM samAdhi maLe. pratimArUpa paramAtmAno dArika deha che jyAre tatvadeha paramAtmAnI vANI che. mithyAtva daSTithI jagatane jANeluM-joyeluM e AtmAmAM ukaLATa pedA karAvanAruM che mATe jo daSTi sarvajJa pramANe na pheravI to azAMta banavAnuM che. paramAtmAnA vANIrUpa nIra saMsAranA dAvAnaLane samAvanAra che. samakitathI ja mohane dUra thavAnI zarUAta thAya che. nizcayathI jinAjJA yarUpe navatattvane jANavAnI che ane A mATe ja muhapatti paDIlehaNa karatI vakhate sUtra-arthatattva bolavAmAM Ave che, jeno matalabakejinavANInA sUtrone jANo, teno artha samajo ane tattvarUpe tenI pratIti karo. sattAe sidhdha evo ApaNo AtmA vartamAnamAM karmanA udayavALo azudhdha banelo che. ahIM AtmAnI azudhdha avasthA batAvI che ane tethI AtmA mATenA pragaTa thayelA cha baMdhano AhAra, zarIra, Indriyo, zvAsozvAsa, bhASA ane manamAMthI AtmAne choDAvavAno che. A mATe jinezvara paramAtmAe navatattvonI prarUpaNA karI che te navatattvo eTale jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, baMdha, nirjarA ane mokSa. Ama jyAM sudhI AtmA jIva ane navatattva || 7 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajIva vacce rahyA kare tyAM sudhI te mokSa gati tarapha AgaLa vadhI zakato nathI, puNya-pApanA baMdhanomAM aTavAto rahe che mATe AtmAnI mokSa taraphathI gati prApta karavA mATe sau prathama A navatattvo jANavA jarUrI che. AtmAnA AnaMdano anubhava karAvavA A nave tattvone jANI ane pratItinA stare tenI anubhUti karI arUpI evo AtmA potAnA muLa svarUpamAM AvI potAnA svabhAva pramANe vartato thAya tyAre AtmA apUrva nirjarA kare ane AtmA mokSa taraphanA mArge agresara thato jAya. A pustakamAM navatattvo paikI prathama tattva "jIvatattva' vize khUba ja UMDANapUrvakanI samajaNa ApI 57bhedarUpe rahelA jIvone cha prakAramAM samAvyA che ane tenI tathA karmakRta cha AvazyakanI gahana samajaNa ApavAmAM AvI che jenA abhyAsathI sAcA AtmArthI jIvanI daSTi badalAyA vinA nahIM rahe ane te jijJAsu AtmAne samyagadarzana tarapha - mokSamArge prayANa karavAmAM khUba ja upayogI banaze tevI abhilASA saha. A pustaka taiyAra karavAmAM suzrAvaka kamalezabhAI dAmANI tathA nitinabhAIcokasI temaja mupha zudhdhikaraNamAM bAra mAsakhamaNanA tapasvI munizrI Indrazekharavijaya mahArAja sAheba tathA sAdhvIzrI kevalyaratnAzrIjInuM yogadAna bhulAya tema nathI. jinAjJA viparIta nirUpaNa kyAMya paNa thayuM hoya to tenA mATe hArdika 'micchAmI dukkaDa. meru terasa2074 -prakAzaka nilama vihAra, pAlItANA 'jijJAsu vAcakavargane khAsa sUcanA A nava tatva AtmApratitInA prayANa svarUpa hovAthI atyaMta mananIya- ciMtanIya che. navatattva || 8 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA viSaya pAnA naM. II - S : a $ $ $ 8 $ $ 2 13. 15. 16. 17. pa9 20.. 21. paramAtmAe tIrthanI sthApanA zA mATe karI? navatattva zA mATe jANavA yogya che? navatattvane jANavAnA adhikArI koNa? anya darzanomAM tattvonI mAnyatA navatattvanI sAmAnya vyAkhyA manuSyabhavanI saphaLatA zemAM che? navatatvanuM jJAna mukhya zA mATe? sarva jIvo eka prakAre be prakAre jIvo samagra jIvarAzImAM sAcuM sukha koNa bhogavI zake? jIvo traNa prakAre jIvo cAra prakAre jIvo pAMca prakAre jIvo cha prakAre jIvonA cauda prakAra nigodamAM duHkha keTaluM che? nigodanA jIvonuM svarUpa nigodamAM gayelo AtmA keTalo kALa rahI zake? 14pUrvI nigodamAM kayA kAraNe jAya dharma dhyAnanA cAra prakAra AtmAnuM lakSaNa zuM? nizcathI jJAna eTale zuM? cAritranizcaya ane vyavahArathI zuM? dhyAna kone kahevAya?, dhyAnanA cAra prakAra nizcayathI tapanI vyAkhyA parathI alaga thavAnI prakriyA zuM? upavAsa kone kahevAya? vIryaguNa viryaguNanI vizeSavicAraNA khAvuM te pApa zA mATe? upazama-kSapakazreNimAMzuM bheda? samyagadarzananA cAra pagathiyA vyavahAra zA mATe? prabhune zenI prArthanA karavAnI? samyagadaSTi sauthI vadhAre duHkhI zA mATe? saMsAra ane mokSanA cAra prakAra AtmAnubhavaduSkara zA mATe? guNAnurAga ane daSTi rAga vacce bhedarekhA zI? manuSyabhavanI sArthakatA kyAre? pujAmAM kesarano vyavahAra zA mATe? 23. 24. 25. 26. 27. 30. 31. 3ra. 33. 34. 35. 1OO 12 109 110 112 114 117. 117 123 36. 37. 38. 39. 40. 41. 125 1ra navatattva || 9 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pAnA naM. 129 133 135 139 143 144 145 149 153 156 12 14 181 182 193 194 198 23 215 59 219 rara0 42. saMsArayAtrAno AraMbha kaI rIte thAya? 43. prathama karmakRta Avazyaka"AhAra paryAli' 4. janmaduHkharUpa zA mATe? 45. prathama vyavahArakRti Avazyaka paccakakhANa 46. sAdhuo zenAthI sukhI? 47. tapa kaI rIte karavAnuM? 48. prathama nizcaya AvazyakaH zAnAmRta bhojana 49. bIjuM karmakRta Avazyaka zarIra 50. bIjuM vyavahArakRti Avazyaka vaMdana 51. vyavahAra Avazyakanizcaya AvazyakarUpa kyAre bane? para. trIjuvyavahAraphata Avazyaka sAmAyika 53. trIjuM karmakRta Avazyaka Indriya 54. sAmAyikamAM upakaraNanI pasaMdagImAM daSTi kevI joIe? 55 sAmAyika svabhAvakhaMDita na thAya mATe zuM vicArIzuM 56. cAra vastu jItavI durlabha khAvuM e pApa zA mATe? 58.. aMtima samaye rasanI Asakti choDavI duSkara che saMnyAsIne sonAnA DhagalAmAM durgadhano anubhava 0. AtmAnI cAra avasthAnuM ciMtana sAmAyika zA mATe? muninI nirvikAra daSTine jotA IlAyacikumAra nirvikArI banyA sthUlabhadra muninI nirvikArI daSTi kaI rIte thaI? samatA kaI rIte pragaTAvavI? zramaNa kone kahevAya? cothuM karmakRta Avazyaka bhASA para kRta Avazyaka :cahavaso paramAtmAmAMnizcayathI cha Avazyaka kaI rIte? mauna kone kahevAya? pAMcamuM karmakRta AvazyakaH mana 71. pAMcamuM vyavahArakRti Avazyaka pratikamaNa 2. pApa kone kahevAya? 73. pratikamaNa kone karavAnuM che? mukhya pApa zuM che? 75 pratikamaNanuM phaLa zuM? 76. gRhastha dharmanA cha kartavya pratikamaNatraNa prakAre 78. micchAmi dukkaDano niyukti artha 9. chaThTha karmakRta Avazyaka svAsocchavAsa 80. chaThThuMvyavahArakRti Avazyaka kAyotsarga chavyavahAra Avazyaka cha Avazayaka zAnIoe zA mATe batAvyA che? 83. AyuSya kaI rIte baMdhAya?, AyuSya kyAre baMdhAya. bhAvano svabhAva dharma tarapha prayANa 84. maitrIbhAva, karUNAbhAva, pramodabhAva, mAdhyasthabhAva navatatva // 10 huM 223 rara5 rara9 235 237 241 chuM chuM 25 247 248 rapara ra55 258 27 25 271 27ra 272 282 284 2 29 23 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navatatvanI vAcanA yAne Atma svabhAva ane svarUpano rasathALa tIrthaMkara paramAtmAne jyAre kevalajJAna pragaTa thAya tyAre teo tIrthane namaskAra karIne vyavahArathI dharmatIrthanI sthApanA kare che. nizcayathI dharmatIrtha anAdi anaMta che. tIrthaMkara paramAtmAnA AtmAo dharmatIrthanI ArAdhanAthI ja tIrthakara pada sudhI pahoMce che. carama tIrthAdhipati mahAvIra paramAtmAe IdrabhUti Adi 11 gaNadharone "upane IvA', 'vigaI vA, "huveI vA' - A tripadIrUpa tattvatrayInI anujJA dravya-guNa paryAyathI ApI. anujJA ApavA vaDe tattvathI tIrthanI sthApanA karI. gaNadharoe tene sUtrarUpe gUMcyuM ane ziSyone sUtra-arthanI vAcanA ApI. A rIte paramAtmA vaDe je tIrtha sthapAyuM te tIrtha pAMcamA ArAnA cheDA sudhI cAlaze. 1 paramAtmAe tIrthanI sthApanA zA mATe karI? paramAtmAe chadmasthapaNAmAM dharmatIrthanI vizudhdha koTinI niraticAra ArAdhanA karI tethI paramAtmAnA AtmAmAM nizcayathI kevalAjJAnAdi guNasvarUpa dharmatIrtha pragaTayuM. tethI teo nizcayathI tIrthakara thayA. pUrve savi jIva karuM zAsana rasInI je utkRSTa bhAvanA bhAvI tenAthI tIrthakara nAmakarma baMdhAyuM teno have vipAkodaya thavAthI teo vahevArathI tIrthanI sthApanA kare che. vyavahAra tIrthanuM kArya nizcaya tIrthane pragaTa karavAnuM che. AthI tIrthaMkara paramAtmAe sthApelA vyavahAra tIrthanI ArAdhanA jeo niraticArapaNe karaze teo svayaM tIrtharUpa thaI jaze ane temane vyavahAranI ArAdhanAnuM prayojana baMdha thaze. arthAt jyAM sudhI jJAnAdi guNanI pUrNatA rUpa nizcaya dharmatIrtha AtmAmAM pragaTa na thAya tyAM sudhI vyavahAra tIrthanI ArAdhanA karavI ja joIe, ane te Avazyaka rUpa che. AthI gaNadharo paNa tIrthaMkara navatattva || 11 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnA zrImukhe dezanA sAMbhaLe che ane potAnA ziSyone jinavacana rUpa tattvanI vAcanA Ape che. AcArAMga pramukha AgamamAM sudharmA svAmI potAnA mukhya ziSya jaMbU svAmIne A pramANe kahe che - 'surya ne ADAM tenuM bhAvI parva ahA' he AyuSyamAn ! dehAdi sarva para saMgathI sadA mukta karavA samartha evuM jinavacana samavasaraNamAM birAjamAna evA mahAvIra paramAtmAnI najIka rahelA evA meM temanA mukhakamaLamAMthI A pramANe sAMbhaLyuM che te huM tane saMbhaLAvuM chuM te tuM sAMbhaLa. A ArAdhanArUpa paraMparA jinazAsanamAM pAMcamAM ArAnA cheDA sudhI cAlaze. AthI 'jIvavicAra prakaraNanA maMgalAcaraNarUpa AraMbhamAM pU. zAMtisUri mahArAjA pharamAve che. "bhuvaNapaivaMvIraM namiThaNa bhaNAmi abuha bohatthaM / jIva sarUvaM kiMci vi jaha bhaNi pUvvasUrIhiM / ' 14 rAjarUpa (traNa bhuvana) loka je jIvarAzithI bharelo che tevA lokane kevalajJAnarUpa dIpakathI prakAzita karanArA evA vIra paramAtmAne namaskAra karIne abudha evA jIvonA bodha mATe jIvavicAra' nAmano prakaraNa graMtha ke jemAM gaNadhara bhagavaMtothI mAMDIne Aja sudhInA pUrva maharSioe jIvanA svarUpavize je pramANe kahyuM che te ja pramANe huM kaMIka kahIza. jinazAsanamAM pradhAna ArAdhanA jinavacana rUpa sUtra arthane AtmAmA pariNamavArUpa tattvanI karavAnI che. AthI muhapattinA prathama bolamAM-sUtraarthatattva karI sahunuM vidhAna che. tattvazradhdhA zA mATe karavAnI? samyagu darzana e AtmAno guNa che ane te sarvajJa tattvanI zradhdhA karyA vinA pragaTa na thAya. AthI navatattva prakaraNamAM. navatatva // 12 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jIvAi nava payatthe jo jANai tassa hoi sammattaM / mA sahato ayAnamAM vi sammatta " pa1 je jIvAdi navatattvane jANe che ane temAM zradhdhA kare che. tenAmAM avazya samyakatva che. paNa je jIvAdi nava tattvone jANato nathI paNa sarvajJa kathita nava tattvonI bhAvathI zradhdhA kare che. tenAmAM paNa samyakta che. samyagadarzana e AtmAmAM rahelo AtmAno pradhAna guNa che. e guNa pragaTyA vinA AtmAmAM rahelA bIjA cAritrAdi guNa paNa pragaTa thatA nathI ane AtmA pUrNatAne pAmato nathI. samyag darzana guNa mithyAtva mohanIya karmathI Avarita che. tethI te guNa AtmAmAM hovA chatAM tenuM kArya karatuM nathI. arthAt jinavacanathI viparIta mAnyatA dharAvavA vaDe jIvanuM saMsAramAM paribhramaNa baMdha thatuM nathI. sadAya duHkhamukti mATe prayatna kare ane svayaM duHkhI thAya ane bIjAnA duHkhamAM nimitta bane. tethI prathama jinAjJAmaH nikhAgAI' - tuM jinanI AjJAne mAna-'miccha parihara thara sammAM' - sarvajJa kathita sarva satyanA prakAzarUpa jinavacanane zradhdhA, ruci pUrvaka tuM dhAraNa kara. tArI khoTI mAnyatA rUpa mithyAtvano arthAt atavamAM tattvanI prItipUrvaka karelI pakaDano tyAga kara. te mATe jina zAsanamAM sabhya darzana guNa pragaTAvavA samyagudarzananA 7 bolarUpa vyavahAra AjJA- temAM prathama cAra saduhaNAno vicAra kara. . samyam darzana pragaTa karavA mATe be vidhAna rUpe AzA : (1) paramArtha sastavaH eTale sarvajJa kathita jIvAdi navatattvono paricaya karavo. (2) paramArtha zAtu sevanaH gItArtha gurunI sevA tattvajJAtA gurunI vinaya vaiyAvaccadi karavA vaDe temane parama saMtoSa upaje te rIte temanI sevA upAsanA karI temanI pAse Atmika jijJAsApUrvaka AtmAmAM pariNAma pAme te lakSa karI jIvAdi navatattvo bhaNavA samajavA ane na samajAya tyAM sudhI prazno karI samAdhAna meLavI tattvano svIkAra karavo. navatatva / 13 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananI rakSA mATe be niSedhANA : (1) vyApana varjanaH sarva nAyarUpa, vastubodha rUpa samyakatva jeo vamI gayA che evA jamAli Adi nirnavonI sAthe AlApa-saMlApa goSThI Adi vyavahAra na karavo. (2) kudaSTi varjanaH mithyAtva vAsita parivrAjaka, bAvA, saMnyAsI Adi kuliMgIono paricaya na karavo. temanI pAse dharma na sAMbhaLavo. vyavahArathI prathama jinAjJA-paramArtha saMrUvarUpa hovAthI-paramArthaparama arthaka sarvajJa praNita ja tattva te ja parama artharUpa che. AthI jIvAdi navatattvano paricaya karavA rUpa AjJAnI ArAdhanA karavI e mumukSunI prathama Avazyaka pharaja bane che. AthI navatattvone jANavAnuM mukhya prayojana che. - kalikAla sarvajJa pU. hemacaMdrAcAryazrIjInA vidyAguru evA zrI vAdidevasUri viracita navatatva prakaraNa mULa 27 ke ra9 gAthA pramANa che. bAkInI gAthAnA saMgrAhaka zrI dharmasUri saMbhave che. bRhad navatatva 140 gAthA pramANa paNa che. ahIM zrI vAdidevasUri viracita navatattva prakaraNa para vAcanA thaze. navatattva prakaraNagraMthanA racayitA pU zrI vAdidevasUri maMgalAcaraNa rUpa prathama gAthAno AraMbha kare che. gAthA : 1 jIvA-jIvA pura, pAvA-sava saMvaro, ya nijajaraNA ! badho mUkukho ya tahA, nava tatA huti nAyabrA III artha: jIva, ajIva, pUNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA tathA baMdha ane mokSa e navatattva jANavA yogya che. jIvavicAramAM jema "muvaka parva vIra namana kami agvotthA traNa bhuvanamAM dIpaka samAna evA vIra paramAtmAne namaskAra navatattva || 14 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne huM jIvonA bodha mATe kahIza" ema zrI vAdivetAla pU. zAMtisUri mahArAja maMgalAcaraNa kare che ema ahIM gAthAmAM vaMdanArUpa maMgalAcaraNa dekhAtuM nathI. koIpaNa graMthano AraMbha mahApuruSa maMgalAcaraNa karyA vinA kare nahIM evo ziSTAcAra maryAdA = zAstranIti che. maMgalAcaraNa karyA pachI ja graMthanA viSaya, saMbaMdha ane prayojananuM kathana karavuM te ziSTAcAra che. zAstramAM maMgalAcaraNa traNa prakAre kahevAmAM AvyA cheH (1) namaskAra svarUpe (2) AzIrvAdarUpe (3) vasukIrtana svarUpe. ahIM vastukIrtana svarUpa maMgalAcaraNa karavAmAM AvyuM che. ahIM navatattA pada dvArA "abhidheya saMbaMdhI ahIM kahevAnuM che. arthAt (navatattvo) graMthano mukhya viSaya kahyo che. navatA heti nAyabbApadathI prayojana kahyuM che, kenavatattvo AtmAe jANavA ane anubhavavA yogya che. a navatatvo zA mATe jANavA yogya che? "jihAM lage Atama tattva cinyo nahi tihAM lagI sAdhanA sarva jUThI, - bhaNe narasaiyo tattvadarzana vinA ratna ciMtAmaNI khoyo." jinanA zAsanane nahIM pAmelA paNa prAyaH caramAvamAM AvI gayelA ane jenI yoga daSTi khUlI gaI che evA saMta narasiMha mahetA paNa kahI rahyAM che ke jyAM sudhI jIvane tattvadarzana thatuM nathI arthAt Atma tattvano nirNaya thato nathI tyAM sudhI tenI sarva tapa tyAgAdi sAdhanA niSphaLa bane che. arthAt ciMtAmaNi ratna karatAM paNa durlabha evo mAnavabhava niSphaLa jAya che. nizcayathI AtmAno svabhAva sarva zeyane jANavAno ane svajoyane anubhavavAno che. AthI navatattA uMti nAyabbA pada vaDe sarvajJa svabhAvanI stutirUpa vastukIrtana svarUpa mahAmaMgalAcaraNa karyuM che. AthI ahIM AraMbhamAM ja jIvanuM sAdhya zuM che te batAvAyuM. sarva zeyane . navatatva || 15 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavuM ane svamAM rahelA anata paramAnaMdane bhogavavAno jIvano svabhAva che. te sarvajJa svabhAva pragaTAvavA sarvajJa kathita navatattvo jANavAnI prathama jinAjJA che. AthI vIra paramAtmA Asana bhavya jIvone uddezIne vAraMvAra pharamAve che. 'samaye joyama mA pamAyaNa' he gautama ! tuM eka samayano pramAda na kara. arthAt pratisamaya sarva zeyane jANaMvArUpa ane paramAnaMda mANavA rUpa svabhAvane pragaTa karavAmAM pramAda na kara. koIpaNa graMthanA prAraMbhamAM anubaMdha catuSTayanuM jJAna jarUrI che. anubaMdha eTale kAraNa (hetu).1) maMgalAcaraNara) viSaya (abhidheya) 3) prayojana 4) saMbaMdha. (1) maMgalAcaraNa traNa prakAra (1) namaskAratmakaH ISTadevane namaskAra karelo hoya. (ii) AzIrvAdAtmaka pAThakane AzIrvAda Apelo hoya. (ii) vastu saMkIrtanarUpaH vastunuM athavA viSayanuM samyaka prakAre varNana kareluM hoya. ahIM AtmA e ja parama maMgala che. (2) viSaya graMthamAM je bAbata pradhAnapaNe pratipAdana karelI hoya tene viSaya kahevAya. 'navatA padathI viSaya jaNAve che arthAt A graMthano viSaya "navatattva"ne jaNAvavAnuM che. prayojana jene uddezIne pravRtti karAya te prayojana navatatvo AtmAe jANavA ane AtmAne anubhavavA te prayojana. sabaMdhaH guru parvakrama saMbaMdha che. adhikArI potAnuM svarUpa jANI tenI rucipUrvaka sva, Atma svarUpamAM pravartavAnI bhAvanAvALo Asana bhavya jIva. AjJA = = AtmA, jJA = jJAtA. AsamantAt jJAyate tattvAni anayA sA = AjJA / navatatva // 16 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenA vaDe saMpUrNa tattvo jaNAya te jinAjJA che. navatattvo zeya che. teno jJAtA AtmA che. AthI nizcayathI prathama jinAjJA paNa joya rUpa navatatvone jANavAnI che. vyavahAra AjJA paNa navatattvonA paricaya karavArUpa che ane tenA jJAtA gurunI sevA karavA rUpa che. je kAMI vyavahAra jinAjJA che te sarva nizcayarUpa AjJA (Atma svabhAva)ne pragaTAvavA mATe ja che. saMpUrNa tattvane jANanAra AtmA che. mATe sau prathama potAno AtmA ja AtmAno zAtA bane ane pachI te sarvano zAtA bane to ja AtmAnuM jJAna kalyANakAraka bane che. potAnA AtmAne jANyA vinA jagatane jANe to tenuM jJAna ja azudhdha che. kAraNa ke zudhdha jJAnano svabhAva svapara prakAzaka che. je jJAna svamAM prakAzaka na bane ane dIvAnA prakAzanI jema mAtra paramAM prakAzaka bane te jJAna zudhdha nathI. jema dIvAmAM bahAra ajavALuM paraMtu aMdara aMdhAruM hovAthI meza nIkaLe che. tethI divAla Adi malina bane che. tema jJAna svaprakAzaka na hoya, mAtra para prakAzaka hoya to te paNa dIvAnI mezanI jema ja AtmAne malina karanAruM bane che. jayAre ratna dIpakanI jema mithyAtvathI rahita jJAna sva para prakAzaka che. AthI prathama jinAjJA e che ke tuM tane jANa- tAro jJAtA bana. tuM tane jANIne sva AtmAne svIkAra. abhavyo AtmAne jANe che paNa zudhdhAtmAno ruci pUrvaka svIkAratA nathI. tuM tane mANa- arthAt tArA Atma guNomAM ramaNatA kara. A jajinanI nizcayathI AjJA che. arthAt samyagU jJAna-darzana-cAritrarUpa ratnatrayInI ekatAne kara. AthI parama maMgala paramAtmA svarUpa potAnA AtmAne jANI, te pramANe temAM zradhdhA ruci karI ane svaguNomAM pravartavuM e utkRSTa = parama maMgala che. parathI para thaI sva svabhAvamAM ramaNa karavuM arthAt baIirAtmA rUpa maTI aMtaraAtmA rUpe thaI. AtmAne paramAtmA rUpa pragaTAvavA e ja manuSya bhavanuM parama maMgaLa che.' navatattva / 17 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmatattAnamajJAca na thAvAtmavAsthati : jyAM sudhI sva Atmatattvano paramAtma tattvarUpe nirNaya thato nathI tyAM sudhI AtmAmAM sthiratA thatI nathI. kAraNa AtmA ane dehano spaSTa pratItirUpe bhedana samajAya tyAM sudhI AtmA dehathI dehAtItadazAmAM rahevAmAM mUMjhAI jAya. AthI navatattvo vaDe bheda jJAna karavuM jarUrI che. jANavuM e jIvano svabhAva che ane svane nahIM jANe to parane jANIne paramAM pAmara thavAno AthI paramAtmAe sAdhanAkALa daramyAna svane saMpUrNa jANavAnI ja sAdhanA karI. no paf nA to sabaM gApaTTA paramAtmA potAnA AtmAne sarvajJae kahyA pramANe pUrNa rIte jANIne sarvane jANanArA sarvajJa paramAtmA banyA. je ekane dravya-guNa paryAyathI pUrNa jANe che te sarvane paNa samAna daSTithI jANI zake. e nyAye paramAtmAne sarva jIvarAzi para samadaSTi pragaTa thaI tenA prabhAve jIva-ajIva para moha daSTi saMpUrNa nAza pAmI tethI vItarAga banyA pachI sarvajJa banyAM, eTale saMpUrNa jagatanA satyanuM darzana thayuM ane bhavya jIvonA kalyANa mATe jeTalo jarUrI lAgyo teTalo satya tattvano prakAza karyo. 1 tatva eTale zuM? tatva - taze bhAva-tattvam | arthAt sarvazanI daSTie vastu = padArthanuM mULa sAcuM kalpanA rahita yathArtha svarUpa. gautama svAmIne prazna mahAvIra prabhuno uttara: mayurva jiM tatta ? 3panerU vA - vastu paryAya rUpe utpanna thAya che. jayavaM vi tad ? virAmer3a vI - vastu paryAya rUpe nAza pAme che. mavi vi tatta ? yuverU vA - vastu mULa svarUpe sattAe sadA tenI vidyamAnatA hoya che. arthAt dravya-guNa-paryAya che. dravya mULa tattva che. tenI vidyamAnatA sadA (zAzvata) hoya. navatatva || 18 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa dravyanA AdhAre dravyamAM rahelA hoya. arthAt dravya e guNano AdhAra hoya ane guNo dravyanA AdhAre haMmezA dravyamAM rahelA hoya. dravyane choDIne guNo dravyathI judA na paDe, nAza na pAme. AtmA jIva dravya che. AtmadravyamAM jJAnAdi guNo rahelA che. te tAdAbhya saMbaMdhe rahelA che. paryAya - guNanI vividha avasthArUpe thavuM te. paryAya avasthAnI utpatti ane nAza thayA kare, mULa guNa rUpe nAza na pAme. jema kevalajJAna e AtmAno mULa guNa rUpa svabhAva che. tenI avasthAbheda rUpa matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna rUpe utpana - nAza thayA kare paNa AtmAno guNa-jJAna guNa kevalajJAnarUpe sadA AtmAmAM vidyamAna rahe che. tenA alpa ughADanI avasthAne mati, zruta Adi paryAya kahevAya che. athavA jJAna e AtmAno guNa che. mATIrUpa vastu joya che. tene jue che. mATI kuMbhAra vaDe ghaDArUpe banI. ghaDAnA zeya paryAyarUpe jJAna thayuM. ghaDo nAza pAmyo. ThIkarA rUpe thAya. te rUpe zeyanuM jJAna thayuM. Ama jJAnapaNuM sadA rahe paNa zeya paryAyanI utpatti ane nAza thAya che. guNo sahabhAvI = dravya sAthe sadA rahenArA che. paryAyo krama bhAvI - krame karIne rahenArA che. utpanna ane nAza thavA rUpe che. dravyAstikAya naya vastunA mULane jue. paryAyAstikAya naya vartamAna avasthA paryAyane juve. tattva eTale jIvadravya. ajIva dravyamAM rahelo dharma (guNa) e ja che. tethI nizcayathI jinAjJA tattvanA A guNadharmano paricaya karI svatattvarUpa jJAnAdi guNamAM ramaNatA karavAnI che. Atmadravya vartamAnamAM karmavaza hovAnA kAraNe sva svabhAvamaya banI zakato nathI. kevalI ane sidhdho svasvabhAvamAM pUrNa ramaNatA kare che. tethI temane svasvabhAvamaya banavA rUpa AzA vyavahAra nathI. navatatvane jANavAnA adhikArI koNa? potAnuM svarUpa jANI tenI rucipUrvaka sva Atma svarUpamAM AtmavIrya navatatva // 19 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravartavAnI bhAvanAvALo AtmA arthAt mumukSu. te mATe sau prathama tenAmAM apunabaMdhaka dazAnA guNa joIe. (1) sAtvika jijJAsAH Atma tattvane jANavAno uhApoha hoya. arthAt satya tattva samajavAnuM ane samajIne svIkAravAnuM lakSa hoya. (2) AzaMsAno abhAva koIpaNa dharmaanuSThAna saMsAranA sukhanA AzayathI na kare. (3) mokSanA AzayathI ja dharma anuSThAna kare. apunabaMdhaka dazAnA jIvo mokSa mArgamAM AvavAnI bhUmikAmAM che. abhimukha che. najIkanA kALamAM je mokSamAM javAnA hoya tene Asanabhavya kahevAya. paramAtmA Asana-bhavyanAnAtha che. mokSa e AtmAnI arUpI, karmarahita, mULa, zudhdha sidhdha avasthArUpa che. je jJAna AtmAne saMvedanA jagADe te ja jJAnathI karma nirjarA thaze. pUrve ApaNe anekvAra samavasaraNamAM gayA hoIzuM prabhunI vAta sAkSAta paNa sAMbhaLI haze paraMtu te ApaNA AtmAne saMvedanArUpa banI nahIM tethI niSphaLa gaI. ApaNe sarvajJa pAse jaI raDavuM joIe ke Apa sarvajJa banI gayA, huM hajI ghora ajJAnarUpI aMdhakAramAM athaDAuM chuM. rAganI jALamAM phasAuM chuM. huM kyAre ApanA jevo banIza? teno uhApoha thavo joIe. AvI jijJAsA abhilASA thaze to prabhunuM zAsana gamI jaze. jIva-ajIvamAM rahelo dharma rUpa tattvanI sAttvika jijJAsA e lAyakAtanuM lakSaNa che. eka sacetana jIva che, bIju acetana jAya, cetanane dhyAvo sadA to pAmo nirvANa.' AkhuM jagata = saMsAra. jIva ane ajIvanA saMyogarUpa che. anAdithI jIva ane ajIvano dUdha-pANInI jema athavA loha - navatava || 20 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agninI jema ekameka thayelA karma-kAyA-kaSAyano AtmA sAthe thayelA saMyogano (saMsArano) AtyaMtika= haMmezA mATe pharI saMyoga na thavArUpa viyoga thavo te mokSa arthAt (sarva saMyogathI sarvathA chuTI javuM) AtmAnI zudhdha, budhdha, niraMjana, nirAkAra, nirvikAra, svataMtra sidhdha avasthA te mokSa. AtmAno svabhAva jIva ajIvane jANavAno ane jANIne anAdithI ajIvamaya banelA jIvane ajIvamaya banato aTakAvIne mAtra jIvamaya banavAno che. A jIva-ajIvane jANIne jIvanuM dhyAna karavAnuM che, ajIvane choDI devAno che, to AtmA potAnI sidhdhAvasthAne pAmaze. jinAjJA paNa Atma svabhAvane pragaTa karavAnI che. ApaNo svabhAva zuM che? tenuM jJAna karIne nirNaya karavAno che. dA.ta. ziyALanA ToLAmAM rahelA siMhabALane jyAre khabara paDI ke huM siMha chuM to te ziyALanA ToLAmAMthI nIkaLI siMha tarIke vanamAM nirbhaya thaIne ekalo phare che. tema ApaNe paNa ApaNAM AtmAne satya jJAna karAvazuM to tene svabhAvanuM sAcuM bhAna thaze tyAre ApaNo AtmA paNa sahaja svabhAva dazAmAM AvavAno parama puruSArtha zarU karaze. ApaNA AtmAe jagatanI satyatAnuM sarvajJa vacana pramANe nirNaya karyo nathI tethI te bhaTakI rahyo che. jagatane satyarUpe jANavuM hoya to navatattvo jANavA jarUrI che. anya darzano paNa tattvane mAne che. paraMtu darekanI tattvasaMbaMdhI mAnyatA judI-judI che. 1 anya darzanomAM tattvonI mAnyatA (1) jaina darzanaH jIva-ajIva be tattvane mAne che. (2) vedAMta darzanaH 1 brahmatattvane mAne che. (3) vaizeSika darzana : 6 ke 7 tattvo mAne. dravya, guNa, kriyA, sAmAnya, vizeSa, samavAya ane abhAva. A darzananA pravartaka kaNAda 28Si che. navatattva // 21 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Izvara jagatakartA che ema mAne che. nyAya darzanaH 16 tattvo mAne. pramANa, prameya, saMzaya, prayojana, daSTAMta, sidhdhAMta, avayava, tarka, nirNaya, vAda, jalpa, vitaMDAvAda, hetvAbhAsa, chala, jAti, nigraha sthAna. (5) sAMkhya darzanaH 25 tattvo mAne. mukhya traNa guNa (1) sarva sukha (2) rajasUra duHkha (3) taman = moha. prakRti + puruSa = sRSTi. prakRtimAMthI budhdhi, ahaMkAra, pAMca karmendriya, pAMca jJAnendriya, pAMca tanmAvyA. temAMthI pAMca bhUta utpanna thAya. (rUpathI agni, rasathI jaLa, gaMdhathI pRthvI, zabdathI AkAza ane sparzathI vAyu utpanna thAya.) () bauddha darzanaH sarva kSaNika mAne. sidhdhasena divAkara sUrie jainadarzanane SaDradarzananA samUharUpe kahyo che. "padarzana jina aMga bhaNIe." jinanA aMgarUpa SaDradarzana che. temAM nAstika darzanane paNa kukSinA sthAne samAvyo che, kAraNa nAstika darzana AMzika satyane arthAt je pratyakSamAM dekhAya tene mAne = svIkAre che. Amajinadarzana saMpUrNa satyatattvarUpa (syAdvAdarUpa) che. arthAt jagatanA sarva satyanA pUrNa svIkAra ane AMzika paNa asatyanA parihAra rUpa che. 3 nava tatvonI sAmAnya vyAkhyA (1) jIvaH cetanA tALo navaH cetanA eTale jJAna-darzananuM skUraNa thavuM. anubhava thavo. dA.ta. sakhata garamImAM ThaMDo pavana zarIrane sparze to ThaMDA pavananuM jJAna thayuM tethI ThaMDA pavanane ApaNe sukharUpa mAnIe chIe. thoDIvAramAM vAtAvaraNa pharI jAya ane garama pavana Ave to garama pavananuM jJAna thAya. paNa ApaNe tene duHkha rU5 mAnIe chIe. Ama jJAnamAM moha bhaLatAM te sukha ke duHkharUpa bane che. paNa AtmAno svabhAva zayanA mAtra jJAtA banavAno che = mAtra vastunuM jJAna karavAno che te bhUlI temAM moha bheLavI tene sukha duHkha mAnI sukhI-duHkhI thaI samatA navatattva || rara Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) svabhAva gumAve che. pavananuM ThaMDA ke garama rUpe jJAna karavuM te jJAnaguNa kahevAya. paNa sukha-duHkharUpe mAnavuM ane te rUpe lAgavuM te moha kahevAya. ajIva cetanAno jemAM abhAva hoya te ajIva. jIva sivAyanA badhA dravyo ajIva che. jaDa ke acetana. dA.ta. maDaduM, lAkaDuM vi. puNyaH zubha karmano udaya te puNya athavA zubha anukULa zarIrAdi sAmagrIrUpa saMyoganI prApti thavI te. pApa azubha karmanA udaye azubha ke pratikULa sAmagrI rUpa saMyoganI prApti thavI te. Azrava zubhAzubha karmonA pravAhanuM AtmAmAM AvavuM te (zubhAzubha karma rUpe) saMvaraH Azravano nirodha te saMvara che. pApa pravRtithI aTakavuM. (AzravabhAvathI aTakavuM te) (7) nirjarA AtmapradezonI sAthe saMyoga saMbaMdhathI joDAyelA karmanuM AMzika kharavuM te. (8) baMdhaH pUrve lAgelA karmo sAthe bIjA karmono dUdha pANInI jema eka-eka saMbaMdha thavo te. (9) mokSa AtmA sAthe lAgelA anAdi karmothI sadA mATe chUTakAro thavo nAza thavo arthAt AtmAnuM sarva para saMyogathI mukta thavuM. samyagadarzana pragaTAvavAnI mukhya traNa cAvIH (1) zeya (2) heya (3) upAdeya sthira evo AtmA karmathI asthira thaI gayo che tethI tene sthira karavA mATe mahenata karavI paDe. AtmA nizcayathI dharmane jANe ane te svarUpe bane e prayatna karavAno che. vibhAvadazA choDavAnI che. AtmAne mokSanI gati tarapha navatatva // 23 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALavo hoya to prathama tabakke jIva-ajIvane jANavA joIe. te tattvone jANyA bAda tenA mATe je mArga zAsanamAM batAvyo che te joya-heya-upAdeyane anusaravuM eTale samyagadarzananA pariNAma rUpe thavuM. arthAt heya eTale tyAga karavA yogya, zaya eTale jANavA yogya ane upAdeya eTale AdaravA yogya saMsAramAM jIva ane ajIva be tattvo jANavA yogya che. AtmAno svabhAva zeyanA jJAtA banavAno che. ApaNe zenA jJAtA banIe chIe? ApaNane zuM dekhAya che? ApaNane zuM saMbhaLAya che? badhuM ajIva ja ne? vartamAna kALamAM moTA bhAganA AtmAo jIva karatAM ajIvamAM vadhu aTavAyelA rahe che. e dazAmAMthI mukta thavA heyano upayoga ApavAmAM Avyo che. jenAthI AtmAnuM ahita thAya te AtmA mATe heya. AtmAne potAnA zudhdha svabhAvamAM pravartavAmAM je bAdhaka bane te heya. jIvatattva upAdeya che. AtmAne je hitakara hoya ane jenAthI AtmA potAnA zudhdha svabhAvamAM sthira thAya te upAdeya. 'u mukhya be tatvaH (1) jIva (2) ajIva. bAkInA 7 tattvo tenI ja vividha avasthArUpa che. jIvatatvamAM: saMvara, nirjarA ane mokSa e traNano samAveza thAya che. ajIva tattvamAM puSya, pApa, Azrava ane baMdha e karmanA pariNAmarUpa hovAthI ajIva svarUpa che. nava tatvamAM: yaH jIva ane ajIva. heyaH puNya (nizcayathI heya, vyavahArathI upAdeya) pApa, Azrava ane baMdha. upAdeyaH saMvara, nirjarA ane mokSa. nava tattvo jIva-ajIvanI avasthArUpa hovA chatAM AtmAnuM zudhdha svarUpe pragaTa karavAmAM tenuM jJAna upayogI hovAthI te tattva svarUpe kahyAM che. jIvatatva AtmAne hitakAraka che mATe te upAdeya. tethI jIvanA navatattva // 24 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyarUpa avasthAbheda rUpa saMvara, nirjarA ane mokSa paNa jIvanA pariNAmabhUta che tethI upAdeya. te jIvayukta hovAthI ane AtmAnA guNane prakAzatA hovAthI upAdeya che. ajIvatava AtmAnI zudhdha svabhAvadazA pragaTa karavAmAM sahAyaka bane teTalA aMze te upAdeya, bAkI hoya che. jema ke manuSyabhava, prathama saMghayaNa, mana Adi sAmagrI puNyanA udayathI prApta thAya ane tenI sahAya laI jIvasvarUpanA jJAnapUrvaka karmakSaya mATe puruSArtha karI karmakSaya kare to te sAdhana sAmagrImAM nimitta bhUta je puNyano udaya te upAdeya gaNAya. je puNyanA udaya vaDe maLelI sAmagrInA durupayoga vaDe narakAdibhavayogya karmabAMdhI jIvanarakAdi durgatimAM jAya to te puNyodaya vAstavika pApodayarUpa gaNAya. AtmAnA svabhAvamAM AvIne sthira thavuM te dhyAna che. samyagadarzana AtmAnA ruci pariNAma rUpa guNa che. tethI samyagudarzananI ArAdhanA karavAnI hoya. samyagudarzane AvyA pachI ja AtmA dhyAnano adhikArI bane. samyagu darzana e dhyAnanI bIjabhUta avasthA che. . manuSyabhavanI saphaLatA zemAM che? * AtmAnI sattAmAM je guNo che ene jyAre te bhogave tyAre manuSyajanmanI saphaLatA che. AtmA sivAyanI tamAma vastuno mokSa = chUTakAro karavAno che. enA mATe 24 kalAka huM AtmA chuM pote potAnuM smaraNa pratisamaya karavAnuM che. chaghastha jIvone smaraNa karavuM paDe. kevalIne jJAnamAM AvatAM aMtarAya dUra thavAthI satata upayogamAM che. anupayoge upayogI evo AtmAno svabhAva che. evA thavA mATe vartamAnamAM ApaNe satata upayogavALA thavuM paDe. a mokSa eTale mohano kSaya varmAcAra patra mokAH | mohanIya karmano AtmAmAMthI chUTakAro karavAno che. mohanIya karmanI hAjarImAM ja bAkInA badhA karmonA baMdha thAya che. AthI mohanIya karma AThe karmanuM mULiyuM che. mohanIya karma saMpUrNa nAza thayA pachI avazya bIjA badhA karmo nAza thAya ja. sAte karmono navatatva // 25 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdha saMpUrNa aTakI jAya. amuka saMbaMdha evA che ke puruSArtha karavAthI chUTI zake che paNa amuka saMbaMdha maratAM sudhI chUTI zake tema nathI. zarIrano saMyoga eTale zarIrano moha choDavAno che. jenA ghAtakarma jAya enA aghAtI karma javAnA ja che. vyavahAra zuM che? manavacana-kAyAnA yoga pravRttirUpe thAya che. tenAthI karmabaMdha thAya. n nizaya zuM che? AtmAmAM je jJAnAdiguNa zudhdha pariNAmarUpe thAya te. tenAthI karmanirjarA thAya. | navatattvanuM zAna mukhya zA mATe? navAnAmapi tattvAnAM jJAnaM Atmaprasidhdhaye / yenA'jIvAdayo bhAvAH svabhedapratiyogina : // 3 // | (adhyAtmasAra) navatattvonuM jJAna mukhya AtmatatvanI pratIti mATe karavAnuM che. temAM ajIvanuM jJAna karavA vaDe AtmAnuM jJAna daDha thAya che. kAraNa ke vartamAnamAM AtmA ajIva pudgala sAthe joDAI ajIvamaya banelo che. AthI ajIvanA svarUpa jJAnano nizcaya na thAya to jIvanA svarUpano paNa nizcaya na thAya. zarIrAdi jaDapadArthamAM mithyAtvanA udayathI upAdeya budhdhi thaI gayelI che. te upAdeya budhdhi nAza karavA mATe ajIvatattvanuM svarUpa paNa jANavuM jarUrI che. AtmAne potAnI svAbhAvikazudhdha-sidhdha jIvamaya dazAno ane karmathI azudhdha dazAmaya thayelI jIvanI jaDamaya dazAno upayoga zeyarUpe satata Avavo joIe. to ja azudhdha dazAmAMthI chUTavAno ane zudhdha dazArUpa sidhdhAvasthA prApta karavA svarUpa mokSAbhilASa pragaTa thAya. karmalaghutA thayA vinA te jIvane pragaTa na thAya. anAdi anaMta kALamAM paribhramaNa karatAM akAma nirjarA vaDe jIva karmalaghutAne pAme tyAre bhavyajIva caramAvarta kALamAM Avyo gaNAya. pachI ja te navatatva // 26 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane jaDanA baMdhanamAMthI chUTavAno bhAva = mokSAbhilASa pragaTa thAya. dareka yogamAM AtmAnI smRti ane pratIti thavI joIe. kAussagna karuM chuM khamAsamaNa ApuM chuM to koNa kare che? mAruM zarIra nahIM paNa mAro AtmA A kriyA karI rahyo che evo ahesAsa thavo joIe. sarvajJanI daSTi pakaDIe to ja sarvajJa banAya. gAthA-2 caudasa caudasa bAyAlIsA bAsI ya hRti bApAlA sattAvana bArasa, cale nava bheyA kamesiM ArA artha: enA (navatatvanA) bhedo kramazaH, cauda, cauda, betAlIza, vyAzI, betAlIza, sattAvana, bAra, cAra ane nava che. 2 navatatvonA kula 276 bhedo che. jIvanA-14, ajIvanA-14, puNyanA-42, pApanA-82, AzravanA-42, saMvaranA-pa7, nirjarAnA-12, baMdhanA-4, mokSanA--9 bheda che. kula 276 bhedo che. . vividha bhedo vaDe tattvanA svarUpane jANavAthI tattvano yathArtha nirNaya karavAmAM te upayogI thAya. kArya e vyavahAra che. sAdhyanI sidhdhi e nizcaya che. baMne sAthe ja cAlavA joIe. pratisamaya jANakArI upayoga cAlavo joIe ke sAdhyanI sidhdhi thaI rahI che ke nahIM? dA.ta. sAmAyika lIdhI to samatArUpa sAdhyanI sidhdhi thaI rahI che ke nahIM? nahi to ATalI sAmAyika thaI gaI ema AMkaDo Avaze eTale mohano uchALo Ave. navatattvone mAtra vividha prakAro mAtrathI na jANatAM sAthe tattva nirNayanA lakSapUrvaka bhedo jANavAthI lAbha thaze. gAtha-7 egavi duviha tivihA, cautriho paMca chavihA chavAyA ceyasa tasa Itharehi veya-gaI-karaNa-kArdika navatattva // 27 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha : cetana, trasa, sthAvara, veda, gati, indriya ane kAyanI apekSAe jIvo eka prakAre, be prakAre, traNa prakAre, cAra prakAre, pAMca prakAre ane cha prakAre che. D jIvanA judA judA bhedo jIvo cetanArUpe eka prakAre, trasa--sthAvara rUpe be prakAre, vedarUpe traNa prakAre, gatirUpa cAra prakAre, IMdriya rUpe pAMca prakAra, chakAyarUpe cha prakAre che. jIvonA 1 thI 6 prakArAdi bhedo batAvavAnuM prayojana zuM che ? jIvo oghathI 6 prakAre che. jainadarzana syAdvAda darzana che. jemAM jJAna ekAMta svarUpavALuM, alpa svarUpavALuM ke viparIta svarUpavALuM nathI paNa vizALa vastunA pUrNa nirNayavALuM che. tethI sarva naya sApekSa tathA pramANayukta jJAna vastunA pUrNa nirNayavALuM banI yathArtha jJAnarUpa banI samyak darzanarUpa bane che. tethI eka vastuno aneka rIte, aneka bhedathI, aneka bhAMgAthI vicAra karavAthI bodha vizALa ane pUrNarUpa bane to tenuM pariNAma = phaLa paNa pUrNa bane. sarva jIvo eka prakAre - sarva jIvone mAtra eka cetanA svarUpe jaNAve che. egavihA :- sUkSma nigodathI mAMDI sidhdha sudhI 14 rAjalokamAM rahelI samagra jIvarAzi nizcayanayathI sattAe sidhdha svarUpI che. naigama nayathI ApAta satya Thare che. te aMzamAM pUrNatAno upacAra kare. tamAma jIvo sattAe svarUpa ane eka svabhAvavALA che. saMsArI tamAma jIvomAM sattAthI sidhdhatva raheluM che. te AyA'- AtmA eka ja che. (ThANAMgasUtra) Atama sarva samAna nidhAna mahAsukhakaMda, sidhdhataNA sAdharmI sattAe guNavRMda' (pU. devacaMdrajI mahArAja) sau prathama jIvatattvanuM astitva zudhdha svarUpe svIkAravAthI sarva jIvomAM samadaSTi pragaTa thAya che. je sAmAyika svabhAvanI sidhdhinuM mukhya kAraNa che. sarva navatattva || 28 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvo pratye jyAM sudhI samAna daSTi pragaTa na thAya tyAM sudhI zudhdha sAmAyika bhAva pragaTa na thAya. sidhdhapaNuM pragaTa thavAmAM mukhya kAraNa sarva jIvonA zudhdha svarUpanuM sidhdhapaNAno bahumAna bhAva che. 1 mokSa koSa pragaTa karI zake? anicchan karmavaiSamyaM brahmAMzena samaM jagat / AtmAbhedena yaH pazyedasau mokSaM gamIzamI // 6-2 // // (zAnasAra) je karmavaza jIvonA thayelA avasthAbhedarUpa bAhya svarUpane joto nathI paNa dareka AtmAnuM sattAgata eka svarUpa joI samadaSTivALo bane te ja jIva potAnuM mokSa svarUpe pragaTa karI zake. arthAt karmaka vividha bhedovALA jIvone bhedasvarUpe na jotAM darekane sidhdhAtmA svarUpe jovAnI samadaSTithI kSAyika samatA yathAkhyAta cAritra pragaTa thavA vaDe jIva sarvathA mohathI mukta banI vItarAga sarvajJa banI sidhdha banaze. AcArAMgamAM paNa kahyuM che - vyApa 2 sanna naLIvApamUrya sattANaM attasamaM darisitaM / vIra prabhu maitrI-karuNAdi bhAva vaDe sarva jagatanA sarva prakAranA jIvone potAnI samAna samadaSTithI jue che. "prabhu! taja jANaga rIti, sarva jaga dekhatA ho lAla, nija sarAe zuddha sarvane, lekhatA ho lAla." (pUdevacaMdrajI) ahIM eka prakAre jIvo che te jaNAvavA dvArA sidhdhanuM sAdhya prathama batAvyuM. jIve eka prakAre sidhdha svarUpe ja thavA jevuM che. . sau jIvone sidhdha svarUpe jovAnI daSTi keLavavI te sidhdha thavAno upAya che. AthI prathama jinAjJA "be navA na hatabA " badhA ja jIvo sattAe sidhdha svarUpe samAna hovAthI nizcayathI koIpaNa jIva haNavA yogya navatattva // 29 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI, paNa maitrIne yogya che. Ama, eka prakAre jIva tevizvamaitrInuM sUcaka che. AthI samyagadaSTi jIva duzamananuM paNa ahita naciMtave. azubha vicAra AvI jAya to paNa tene heya mAne. vastunI zudhdha avasthA te vAstavika tattva che. jJAnanuM phaLa samatA che. jJAna pariNAma pAme tyAre AtmA samatArUpa svabhAvamAM Thare, eTale karmanirjarA thAya ane jIva mohathI mukta thAya. mAtra eka prakAranA jIvo sidhdha sivAya kyAMya nathI ema eka prakAranA jIvonuM svarUpa kahI sidhdhanA jIvonI vAta kahI. 0 be prakAranA jIvo kahevA vaDe saMsArI jIvonuM svarUpa kahe che. saMsAra jIvo be prakAre (1) sthAvara (2) trasa saMsArI jIva eTale karmanA vipAkavALA arthAt AtmAnA zudhdha svabhAvathI viparIta svabhAvavALA jIvo. karma sahita kAyA laI cAragatimAM kaSAyane AdhIna banI kaSAyanI pIDA bhogave te saMsArI. jyAM sudhI kAyA dhAraNa kare tyAM sudhI kAyAvALAnI pIDAmAM nimittabhUta bane ane kAyA vaDe pote paNa zAtA azAtA anubhave pIDAnuM kAraNa karma-kAyA-kaSAya che. sidhdha eTale potAnA pUrNa svarUpa ane zudhdha svabhAvamAM pariNamana pAmavuM. svayaM pIDA pAmavI nahIM ane koInI pIDAmAM nimitta na banavuM. 1 samagra jIvarAzimAM sAcuM sukha koNa bhogavI zake? sauthI saMpUrNa sukhI - avyAbAdha sukhanA svAmI-bhogI sidhdhanA jIvo che. tyAra pachI arihaMta ane kevalI AtmAo che. arihaMtane mAtra zAtAno ja eka samayano baMdha ane udaya jyAre kevalIone zAtAno eka samayano baMdha ane zAtA-azAtA baneno udaya paNa saMbhave. chatAM temane zAtA ke azAtAnA udayamAM kaSAyanI pIDA nathI mAtra zAtA-azAtAne jJAnathI jue ane samatAne anubhave. te sivAyanA badhA saMsArI jIvo kaSAyanI pIDAne anubhavanArA hoya. navatattva || 30 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11mA guNaThANe rahelA chaghastha upazAmaka jIvone kaSAyonI pUrNa upazAMtatA aMtarmuhUrta mAtra vartatI hoya. 12 mA guNaThANe mohanI saMpUrNa pIDAno kSaya che. je kaSAyanI pIDA pAmatA nathI tevA sidhdha, arihaMta, kevalI bhagavaMta tathA 11mA-1ramA guNaThANe rahelA jIvo karuNAnA pAtra banatA nathI, paNa mAtra pramodanA pAtra bane che. cha-sAtame guNaThANe rahelA AtmAo je kaSAyathI pUrNa mukta nathI paNa kaSAyanI sAme laDI rahyAM che tethI jeTalA aMze kaSAya-moha para potAno aMkuza che teTalA aMze te sukhI che tethI te paNa teTalA aMze pramodanA pAtra bane che. te sivAyanA kaSAyapIDita saMsArI AtmAo karuNAnA pAtra bane che. saMsArI AtmAo nAma karmanA udaye be prakAranI avasthAvALA che. sthAvara ane trasa. (1) sthAvara jIvo - karmanI atyaMta parAdhIna avasthArUpa avyakta pIDA bhogave che. potAnI IcchA mujaba puruSArtha karI zake nahIM. temanI cetanA zakti atyaMta biDAyelI saMmUcchima avasthAne pAmelI che. evI saMmUrchAima avasthA ke jyAM asaMkhyAta ke anaMtA kAyAvALA jIvo sAthe pIDA bhogavavA rahevuM. A sthAvara jIvone 14 rAjalokamAM sarvatra IcchA vinA paribhramaNa karavuM paDe che. (2) trasajIvo - trasa jIvo trasa nAmakarmanA udayavALA, puNyaprakRtinA udayavALA che. tethI tApAdi pIDA vakhate ke zAtA-sukha meLavavA te IcchA mujaba gamanAgamana karI zake che. paNa temanI maryAdA trasanADI pUratI ja che. trasa nADInI bahAra trasa jIvo utpanna thaI zake ke rahI zake nahIM. trapaNAmAM jIva vadhAremAM vadhAre 2 hajAra sAgaropamakALa sudhI rahI zake. te daramyAna je jIva trasa nAma karma khapAvavAno prayatna karI saMpUrNa na khapAve to niyamA sthAvaramAM jAya. trasa nAma karmanA udayavALo jIva zAtA meLavavA bhogavavAmAM ane azAtA TALavAmAM tathA mAnAdi mohane AdhIna thaI bAhya vaibhava Adi sukha meLavavA bhogavavAmAM upayoga kare to trasa-sthAvarano karmabaMdha thavA vaDe karmanI gulAmInI avasthA svarUpa trasa-sthAvara paryAyathI chUTI zake nahIM. AthI trasa puNya karmano upayoga navatatva // 31 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyama-svAdhyAya samatA kSamAdi guNonI prApti ane guNabhoga karavAmAM Ave to ja te karma khapAvI sadA mATe tenI gulAmImAMthI mukta banI akarmA-sidhdha banI pUrNa svataMtra banI jAya. sidhdhanA jIvo lokAMte rahelAM che. saMsArI jIvo 14 rAjalokamAM sarvatra rahelA che. 'namo sayA savaeNsidhdhANaM bolatAM pAMcamA anate pahelAM tamAma sidhdha bhagavaMtone upayogamAM lAvI namaskAra karavAthI mahAna lAbha thAya. - karma bhogavavA mATe trasa-sthAvara be bhAga pADyA che. vadhAre pIDA bhogavavAnI hoya tene sthAvara paryAya maLe. sthAvarane mana nathI paNa AtmA che. tethI duHkhanI anubhUti avyakata rUpe thavAnI. pRthvIkAya svarUpa parvata vadhe che. apUkAya hoya tyAM nigoda hoya tethI pANInA asaMkhya ane nigodanA anaMtA jIvonI virAdhanA thAya mATe AjanuM mATaluM trIjA divase sukAya gayeluM vAparo to ja jayaNA paLAya. sAmAyika ochI thAya to cAle paNa apakAyAdinI jayaNA pALavI jarUrI che. aImuttAmunie sAdhupaNAmAM apakAyanI virAdhanA karI, mahAtmAe samajAvyuM tethI samajI gayAM. vicAramAM caDhI zreNi mAMDI kevalajJAna pAmyA. teukAyanI rakSA mATe-gajasukumAla muni mAthe agni che te sthitimAM vicAre che ke jo huM mAthuM halAvuM to agnikAyanA jIvo nIce paDe ane bIjA jIvone dajhADe. mAruM che te kAMI baLatuM nathI ema mAnIne kAussagga dhyAne sthira rahyA. vAyukAyanuM zarIra vadhAre komaLa hoya che. vadhAre vAyukAyanA jIvo joDe rahevAnuM thAya. vAyukAyanA jIvothI vadhu zAtA maLe che. e.sI. gamI jAya che ane anumodanA karIe to karmasattA 7mI narakamAM 33 sAgaropama sudhI mokalI Apaze jyAM hAIesTa e.sI.nI prApti thAya arthAt ekasarakhI zIta pudgalonI pIDA bhogavavI paDe. kAyaratAnA kAraNe e.sI., paMkhAo choDI na zako to paNa paMkhAmAM sukhanI mAnyatA na lAvavI paraMtu pIDA che ema vicAravuM to paNa karmabaMdhamAM pharaka paDe che. jyAM phUla pavana Avato hoya tyAM na besIe ane anumodanA na karIe to karmabaMdhamAM pharaka paDe. vanaspatikAya - pAMdaDA-phUla vi.ne niSkAraNa na aDavuM. anaMtakAyana navatattva || 32 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAparavuM. a apekSAe Ijiya vadhu tema karmabaMdha vadhe? trasapaNuM puNya prakRti che. te puNyaprakRti pApakarma bAMdhavAmAM vadhu nimitta banaze kAraNa ke sukha meLavavA doDaze. mokSa meLavavA trasapaNuM jarUrI che.tratapaNAno upayoga mokSanI ArAdhanA mATe karavAno che.viratinA svIkArapUrvaka saMyama jIvana jIvavAthI mokSanI ArAdhanA thAya. ekedriya karatAM vikalaidriyane Idriya vadhu maLe che. tethI ekendriyane jeTalo karmabaMdha thAya tenAthI beIdriyane 25 gaNo vadhu karmabaMdha thAya tenA karatAM teIdriyane 50 gaNo ane tenAthI cauridriyane 100 gaNo karmabaMdha thAya ane asaMzI pacedriyane 1000 gaNo karmabaMdha thaze. saMjJI paMcendriyane ekedriya jIvo karatAM aMtaH koDAkoDI sAgaropama jeTalo karmabaMdha samaye samaye thayA kare. vivekapUrvaka vyavahAra kare to nirjarA paNa vadhAre kare. jene mana nathI teo vadhAre pApa ke puNya tIvra bhAve bAMdhI na zake. Idriyo vadhe paraMtu samakitanI gerahAjarImAM pApa vadhu thAya. pApano abhyAsa karIne AvyA chIe, have jo dhyAna na rAkhIe to trapaNuM 2000 sAgaropama sudhI ja rahe. emAM puruSArtha na thAya to sthAvaramAM javuM paDe tyAM asaMkhya ke anaMtakALa pasAra karavo paDe. kaSTo sahana karavAnA, akAma nirjarA karavAnI pachI pharI trasamAM avAya. 4thA anaMta abhavyo, pamA anate tamAma sidhdhanA jIvo, 8mA anaMta tamAma jIvarAzi rahelI che. kaSAyathI karma AvyA, karmathI kAyA AvI - mATe A traNathI chUTavAno satata upayoga rahevo joIe. jinAjJA jina banavA mATe pALavAnI che. AtmA jyAre svayaMjina bane tyAre enI paripUrNatA thAya che. vyavahAra jinAjJA nizcaya jinAjJA pAmavA mATe che. navatatva // 33 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcAra, samyagdarzananA 7 bola A badhuM vyavahAra AjJA svarUpa che. vyavahAra e pravRtti svarUpa che ane nizcaya e pariNAma svarUpa che. dA.ta. jaLa abhiSeka ane samatAno pariNAma. "zAnakaLaza bharI AtmA, samatArasa bharapUra zrI jinane navarAvatAM, karma thAye cakacUra.' samatA Avaze tyAre ja karma cakacUra thaze. paramAtmAto nAhI cUkyA che, arthAt saMpUrNa zuddha thaI gayA che. paraMtu emanA AlaMbane ApaNe ApaNA sattAgata jinane navaDAvavAno che. arthAt anAdithI je karmo ApaNA AtmA para coMTelA che tene cakacUra karavAnA che. e zrutajJAnanA abhyAsathI pragaTelA zudhdhopayogathI thaze. vyavahArathI apurnabaMdhaka AtmA mohanIya karmanI utkRSTa sthiti 70 koDAkoDI sAgaropama tathA jJAnAvaraNAdi karmonI 30-20 koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTa sthiti nahIM bAMdhe. apurnabaMdhaka AtmA pApa tIvrabhAve na kare, bhavarAga na hoya, ucita sthiti badhe seve. apurnabaMdhaka AtmA tathA samyagudaSTi AtmAne vyavahArathI nirjarA kahI che. nizcayathI nirjarA pAMcamAM guNasthAnakathI zarU thAya. ayamAtvaiva saMsAra : kaSAyendriya nirjita : / tameva tadvijetAraM, mokSamAhurmanISiNa : // | (yogazAstra) kaSAyo ane viSayothI jitAyelo AtmA saMsArI che. kaSAyo ane viSayone saMpUrNa jitanAro AtmA sidhdha che. sthAvaro potAnI IcchA mujaba gati na karI zake. Ama chatAM oghasaMjJAthI e gati karatAM dekhAya che. velaDI jhADa upara caDe che, dhana hoya tyAM enA mULiyA kheMcAya che. navatatva || 34 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trasa jIvo IcchA mujaba halanacalana karI zake che. 2000 sAgaropamanA kALamAM jo AtmA mokSamAM na gayo to avazya sthAvara kAyamAM jAya. trasamAM rahelAne trasanAma karmane khapAvavAnuM che. mAtra manuSya ja trasanAma karmane pUrNapaNe khapAvI zake. manuSyabhavamAM pharavAnuM baMdha karI saMyamamaya jIvana jIve to trasa karma khape to pharavAnuM baMdha thAya. 14 rAjaloka trasa ane sthAvara jIvothI bharelo che. lokanA agrabhAge 45 lAkha yojana vistAramAM ja sidhdhanA jIvo che. te zudhdha nizcaya svarUpe che. 14 rAjalokamAM traNa prakAranA jIvo rahelA che. (1) lokamate sidhdhanA jIvo-nizcayarUpe ane te sivAya 14 rAjalokamAM sthAvara jIvo ane trasa nADImAM rahelA traNa jIvo vyavahAra svarUpe rahelAM che. je je AtmAo kAyAvALA che. kaSAyane AdhIna che te badhA duHkhI che. duHkhI saMsArI jIvo AThamA anaMta che, zudhdha saMpUrNa sukhI jIvo, sidhdhanA jIvo pAMcamA anate che. sukhI karatAM duHkhI AtmAo vadhAre che. trasa jIvo phakta trasanADImAM hoya. trasa nADI 1 rAjaloka pahoLI, 14 rAjaloka UMcI che. sthAvara jIvo AkhA 14 rAjalokamAM sarvatra vistarelA che. je AtmA potAnA svabhAvamAM na rahe tene karmano baMdha thAya. je AtmA pramAda kare te svabhAvamAM rahelA na kahevAya. tethI pramAdavALAne pIDA bhogavavAnI Ave. vadhAre pIDA bhogavavAnI hoya tene sthAvara paryAya maLe. je mokSa pragaTa karavA Icche teo dayAnA AdhAre sidhdhatva prApta kare che. ahIM zAtA = anukULatA gamI jAya ane enI tIvra anumodanA thAya to naraka saMbaMdhI karmo baMdhAya ke jyAM pratikULatA bhogavavAnI che. jeTalA jIvo nirjarAnA lakSavinA mAtra zarIrane mahattva ApI pratikULa tAo bhogave che tene anukULa pudgalone zAtArUpe bhogavavAnA sthAna evA devalokanI prApti thAya che. navatatva // 35 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAvara jIvonuM jJAna thavAthI apariNata AtmAne akaLAmaNa thAya ane pariNata AtmA sAvadhAna thaI jAya. apariNata AtmAvicAre ke khavAya-pIvAya kaI rIte?badhe pApa ja che tethI te dharmathI gabharAya ane pariNata AtmA dharmamaya bane 0 trasa jIvonA vicAra karatAM kolejIyana kanyA saMyama mArga: eka kolejIyana kanyA jIvavicAra bhaNI-gAmaDAmAM paraNI - gesa na hatA. chANAmAM trasa jIvo joyAM. hAtha dhrujavA maMDayo. sAsu kahe gabharAvAnI jarUra nathI hajI paNa mana thatuM hoya to prabhuno mArga khullo che. khuzIthI sidhAvo - kanyAe saMyama laI lIdhuM. kamasekama binajarUrI jIvone trAsa na ApIe ane anumodanA to na ja karIe. anumodanAnuM pApa moTuM che. kadAca kAyaratAnA kAraNe paMkhAne na choDI zakAya to paNa paMkhAmAM sukha nathI paNa pIDA che. ane paMkhAthI maLatI zItaLatA bhogavavAthI azAtA vedanIya karma baMdhAya ema vicArIe to paNa karmabaMdhamAM pharaka paDe. jyAM pavana Avato hoya tyAM paNa anumodanA na thAya. vAyukAyanA jIvo ApaNA zarIrane aDI jAya to bicArAne keTalI kilAmaNA thAya? ema vicAravAnuM nizcayathI AtmA zudhdha gaNAya. paraMtu AtmAne karmanuM anAdithI saMyoga saMbaMdharUpa AvaraNa che eTale ke vyavahAra rUpe che to vyavahArathI ja karmane kADhavAnA che. zudhdha AtmAnuM dhyAna karavAnuM che cetanane karmano saMyoga thayo che. karma azuddha che. tethI cetana karmanA kAraNe azuddha che mATe karmano tyAga karavAno che. saphedabalba hoya to prakAza sapheda ja Ave paNa jo lAla kAgaLa vIMTALe hoya to lAla prakAza Avaze. lAla AvaraNa che. balba prakAza sapheda hovA chatAM AvaraNanA kAraNe prakAza lAla thaIne bahAra Ave che. AtmA sadA mATe zuddha sphaTikamaya che. kadI azuddha banI zake nahIM. karmanA AvaraNanA kAraNe ja azudhdha dekhAya che tethI ja zudhdha cetana = AtmAnuM dhyAna karavAnuM che. eTale navatatvamAM pahelA zudhdha cetananI vAta mUkI tamAma jIvono navatatva || 36 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA eka prakAre batAvyo. karmanA AvaraNanA kAraNe jIvane saMkhyAtA (trasa), asaMkhyAtA (sthAvara) ane anaMtA (nigoda) sAthe rahevAnuM thAya. sidhdhane namaskAra karatI vakhate upayoga Avavo joIe ke samagra jIvasRSTi sattAe sidhdha che. temane namaskAra karuM to AThamA anate (samagra jIvasRSTinA) sidhdha paramAtmAne eka sAthe namaskAra thaI jaze. phakta sidhdhane namaskAra karI upayoga mUko ke sidhdhazIlAnI upare - lokAMte rahelA sidhdhone namaskAra karuM chuM to pAMcame anaMte rahelA sidhdha paramAtmAne eka sAthe namaskAra thaI jAya. 1 sthAvarakAyanA jIvo keTalAM? AcArAMganI niyuktimAM kahyuM che ke - pRthvIkAyanA jIvone 1-1 judA judA goThavI daIe to asaMkhya 14 rAjaloka bharAya. - pRthvIkAya paryApta ane aparyApta jIvo. je jIvone AhArAdi jeTalI paryApti hoya teTalI pUrNa kare te paryApta jIvo. jeTalI paryApti hoya teTalI pUrNa na kare te aparyApta jIvo. eka paryApta jIva joDe asaMkhyAtA aparyAptA jIvo hoya. ekedriyane 4 paryApti ane 4 prANa hoya. paryApti kula cha che. AhAra, zarIra, Idriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane mana ekeDhiyane 4paryApti AhAra, zarIra, sparzaneMdriya, zvAsocchavAsa hoya. 4 paryApti pUrNa karyA vinA mRtyu pAme to aparyAptajIva kahevAya. eka paryApta jIvanI virAdhanA sAthe asakhyAtA aparyAptA jIvonI virAdhanA thAya che. aImuttA munie sAdhupaNAmAM apUkAyanI virAdhanA karI vicAramAM caDyA ke huM anAdithI chuM. anaMtA bhavo karIne Avyo chuM. anaMtA bhavamAM mArA AtmAne samya jJAna na hovAthI keTalAya jIvonI virAdhanA karI haze? atyAre paramAtmAno yoga che. sAdhu jIvana che chatAM ATalI bhUla thaI to bhUtakALamAM navatatva // 37 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalI bhUlo karI haze? huM vItarAga nahIM bane tyAM sudhI chavasthAvasthAmAM bhUlo karyA ja karIza. huM bIjAne pIDA ApIza to pIDA ja maLaze. Ama aImuttA munie bhUtakALa ane bhaviSyakALanI vicAraNA karI pIDA pAmavA ane ApavAnA vicArathI aTakavAnA pariNAmathI zreNi maMDANI ane kevalajJAna thayuM. 14 rAjalokanI aMdara jIvonuM ane ajIvonuM astitva svIkAravuM e Astikayano pAyo che arthAt sadarzanano pAyo che. abhavyano AtmA samyagudarzana paNa na pAmI zake to mokSanI to vAta ja nathI. huManAdikALathI chuM ane anAdikALa sudhI rahevAno chuM. ApaNe rahevAnA na hoIe to ciMtA na karata paratu rahevAnA chIe tethI AtmAnI ciMtA karavAnI che. tame snAna karavA beso pachI snAna kaIrIte cAle? snAna chUTI jAya e rIte ne? arthAt snAna karavAnI pachI pharI kayAreya jarUra na paDe e rIte. sarvavirati na laI zake to pauSadha levAnI jarUra lAge. tame pauSadha ke sAmAyikamAM raho to te bhAvapUjA ja che. tethI dravyapUjAnI jarUra nathI. teukAya ane vAyukAmAM gayelo AtmA sIdho manuSyagatimAM na AvI zake. teukAya-vAyukAmAMthI nIkaLI pRthvIkAya, vikalaiMdriya vageremAM jAya pachI manuSyabhavamAM AvI zake. jIvo traNa prakAre vedanI vedanA bhogavavA mATe saMsArI jIvone karmasattAe traNa prakAramAM vahecI nAkhyAM. puruSaveda-strIveda-napuMsakaveda. samagra saMsArI jIvo traNa prakAranI vedanAmAMthI koIne koI vedanA bhogavanArA hoya che. traNa liMga mAtra vedanI taratamatAne jaNAvanAra che. AtmA avedI che. AtmAnaM vetyavijJAni triliMga saMgataMvapu : / samyagvedI punastattvaM liMga saMgativarjitam / (yow5) navatatva // 38 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avedI evo AtmA karmanA vipAka bhogavavA liMga dhAraNa karavA vaDe vedanA bhogave che. napuMsakaliMga e sauthI vadhAre vedanA--pIDA bhogavavArUpa avasthA che. nagaradAha samAna jaladI na bujhAya. strIveda tenAthI ochI vedanA, bakarInI lIMDInA agni samAna, bALo to baLe. puruSaveda sauthI alpa vedanA rUpa tRNanA agni samAna che, tarata baLe. AthI napuMsakavedavALA jIvo sauthI vadhAre duHkhI che. - ekeMdriyathI mAMDI asaMzI paMcadriya, saMmUrchima manuSyo tathA garbhaja manuSyomAM paNa amuka jIvo janmathI napuMsaka tathA pAchaLathI kRtrimarUpe paNa napuMsaka thAya. tathA garbhaja paMcendriyamAM paNa napuMsaka vedavALA jIvo thAya. mAtra devagatimAM koI jIva napuMsaka vedavALA na hoya tyAM be ja veda hoya. narakamAM napuMsakavedano ja udaya hoya. napuMsaka veda bAMdhavAmAM mukhya kAraNa pudgala bhogavRttinI adhikatA, AsaktithI bhogavavAno je bhAva. te jyAre tIvrabhAve pariName tyAre pAMce IMdriyanA viSayamAM tRpta na thatA zarIrane bhogavavAnI vRtti UbhI thAya tethI veda karma baMdhAya. ati viSayAsaktithI napuMsaka veda baMdhAya. kAMIka alpa AsaktithI strIveda baMdhAya, tenAthI alpa AsaktithI puruSaveda baMdhAya. vedano saMpUrNa udaya 9mA guNaThANe jAya. sAtame AThame guNa sthAnake vedanA udayano nimittakALa eka samayano Ave tyAra pachI upazAMta thAya. te sivAyanAne adhika kALa paNa vedanAno udaya Ave. vedanA udayavALA jIvo paNa vedanA kAraNe karuNApAtra bane che. mATe avedIpaNAne prApta karavAno ne vedanA udayane niSphaLa banAvavAno prayatna karavAno che. chaThThuM sAtame vedanAne niSphaLa karavAnA prayatnamAM hoya. vedanA udayathI audArika pudgala bhogavavAno bhAva thAya che. arthAt navatattva // 39 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ audArika vaikriya zarIrane bhogavavAnI abhilASA thAya. AtmA potAnA guNone bhogavato nathI mATe e paramAM jAya che. para gharamAM je ghUse e mAra khAya tema ahIM paNa AtmA mAra khAya che. sAdhana maLyuM che eno sadupayoga karavAmAM na Ave to sAdhanA niSphaLa jAya. bhaviSyamAM ane sAdhana na maLe. kevalI bhagavaMtoe sAdhanA kALamAM 9mA guNaThANe vedanA udayano kSaya karyo. sAdhana hovA chatAM paNa e AtmA avedI che. | sAmAnyathI puruSane je vedanI pIDA hoya tenA karatAM strIne vedanI pIDA ATha gaNI ane napuMsakane tenAthI vadhAre pIDA hoya. sidhdhanA AtmAne koI prakArano veda nathI tethI vedanA bhogave nahIM kAraNa liMga rahita thaI gayA che. gautamasvAmI jene dIkSA Ape che te prAyaH karIne kevalajJAna pAme. paraMtu devazarmAne svastrI pratye tIvra rAga hato tethI Akhano durupayoga karyo. Akha gumAvI tyAM jU tarIke utpanna thayo. arthAt puruSapaNAno tyAga karI napuMsakapaNe teIdriya jIva thayo arthAt mana, AMkha ane kAna ema traNeya Indriyo gumAvI. jema vedanI vedanA vadhAre tema AtmA padriyathI nIce Utarato jAya. bhavanapatithI mAMDIne bIjA devaloka sudhI ja devI hoya. manuSyamAM paNa je saMmUrchAima manuSyo che te badhA ja napuMsaka che. teo aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA ane aparyApta avasthAmAM ja kALa karI jAya. - garbhaja puruSathI manuSya strI 27 gaNI adhika hoya. garbhaja tiryaMca puruSathI tiryaMca strI 3 gaNI adhika hoya. deva puruSathI strI 3ra guNI adhika hoya. manuSya strI - sakhyAta koTAkoTI (aDhI dviIpamAM) tiryaMca strI - asaMkhyAta guNI (prati dvIpa - samudramAM hoya) deva strI - asaMkhyAta guNI (bhavana-vyaMtara-jyotiSa- sodharmaIzAnanA devaloka sudhI) navatatva || 40 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ becara strI - sauthI thoDI sthalacara strI - saMkhyAtaguNI jalacara strI - saMkhyAta guNI jIvo cAra prakAre cAra gatimAM bhramaNa kare te saMsArI. arUpI sAthe arUpIno saMyoga te mokSa che. arUpI sAthe rUpIno saMyoga te saMsAra che. karmane parAdhIna jIva kaSAyane vaza thaI kAyAmAM sthira thaI kAyAne laIne AtmaramaNatA choDI bhavabhramaNarUpa cAra gatirUpa vibhAva dazAmAM bhaTake che. AtmA paribhramaNa karavAnA svabhAvavALo nathI, AtmA para sAthe rahI, parane potAnuM mAnI le tethI bhedarekhA dekhAya nahIM tethI potAne choDI bhramaNa kare che. jyAM sudhI AtmAnA svarUpane jANavAmAM na Ave tyAM sudhI saMsAramAM bhamavuM paDe. para saMyogI jyAM lage AtmA, tyAM sudhI sasArI kahevAya.' parano saMyoga thavAthI potAnA AtmAne bhUlyA. arUpI evA AtmAne rUpI evA karmano saMyoga thayo. potAnA AtmAnuM smaraNa karavuM saheluM nathI. ApaNe rUpane ThIkaThAka- sAruM karavA mATe jIvI rahyA chIe. bhale dharmanI ArAdhanA karIe. paramAtmAnI pUjA karavA jAya tyAM paNa keMdramAM zarIra ja hoya ne? vAstavamAM AtmAne yAda karI pUjA karavAnI che. jyAM sudhI nija svarUpa na jANe tyAM sudhI jIva saMsAramAM bhamaze. "nija svarUpa jANyA vinA jIva bhame bhava saMsAra, jaba nija svarUpa pIchANIe taba lahIe bhavano pAra." (zrImadda) navatattva AtmAnuM zudhdha, azudhdha svarUpa batAve. mAtra jJAna Ave to samyagadarzana thAya evo niyama nahIM. paraMtu AtmAno zudhdha svarUpe rucipUrvaka svIkAra karI bIjAno arthAt azudhdha svarUpano heya rUpe svIkAra thAya to, A navatattva || 41 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrAyelA dehamAMthI nIkaLavAnuM mana thAya tyAre samyag darzana thAya. navatattva bhedajJAna karavA mATe ja bhaNavAnuM che. mArA AtmAnI aMdara mAre ramavuM che. A nirNaya karIne rahevuM che. jagatanI ciMtA choDIne potAnI ciMtA karIne potAnAmAM AtmaramaNatA karavI mohane toDavAno upAya tattvanA bodha vinA nathI. kAyAnI mAyA--mamatAno jyAM sudhI saMpUrNa saMbaMdha choDe nahIM tyAM sudhI kAyA laI kAyA mATe dravya--bhAva dizAmAM bhaTakavAnuM UbhuM raheze. 18 dravya dizA meruparvata lokanI madhyamAM che. tyAMthI badhI dizAnI gaNatarI karavAnI che. 18 dravyadizA : pUrvAdi 4 mULa + vAyavyAdi 4 vidizA + 8 AMtarAnI dizA + urdhva + adho - ww - -- 18 bhAva dizA 18 bhAvadizA : manuSyabhava AdimAM bhaTakavuM te bhAvadizA che. 4 manuSyanI dizA : karmabhUmi, akarmabhUmi, 56 aMtardIpa, saMmUrchima. 4 tiryaMcanI dizA : beIMdriya, teIMdriya, cauridriya, paMceMdriya 4 ekeMdriyanI dizA : pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya 4 vanaspatikAyanI dizA : mULa, agrabIja, skaMdha ane parvabIja. 2 dizA : urdhva devagati ane adho narakagatirUpa dizA AcArAMga zAstramAM vIraprabhu jaNAve che ke jIvano moTA bhAganA jIvone huM kaI dizAmAMthI Avyo chuM tenuM jJAna hotuM nathI. zudhdha evA sidhdhano AtmA paribhramaNa karato nathI. azudhdha evo karma sahita AtmA ja 18 dravya dizA ane 18 bhAvadizAmAM karma-kAyA ane kaSAyane vaza banI rakhaDapaTTI kare che. kevalInA AtmAo mohathI saMpUrNa rahita hoya temane manano upayoga na hoya, tethI paribhramaNa na kare. jJAnamAM jevuM lAge tevuM kare. mananA upayogathI navatattva // 42 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahita sahaja upayoga hovAthI bhAvAtIta hoya. paraMtu zarIra hovAthI chadmastha je gocarI lAve te vAparI le. IcchA ke pharamAIza na hoya. badhA ja AtmA sattAthI sidhdha che. sidhdhanA AtmA sidhdha banI gayA che. bAkInA AtmAo karmanA AvaraNanA kAraNe sidhdha svarUpa pragaTa karI zakayA nathI. abhavyanA AtmAmAM sidhdhapaNuM sattAmAM che paraMtu tenI uparanA AvaraNo dUra karI sidhdhapaNuM pragaTAvavAnI yogyatA nathI. bhavya AtmAo potAnI sAdhanAthI sidhdhapaNuM pragaTa karI bhAgyazALI banI zake. te mATe potAnA AtmAne tathA jagatanA tamAma jIvone sidhdha svarUpe svIkAravA, jovAnA tathA te ja pramANe vartAva karavo paDe. cAra gatimAMthI deva, tiryaMca ane nAraka gatimAM AtmA potAnA svabhAvane pUrNa bhogavI zakato nathI mATe duHkharUpa che. manuSyagatimAM AtmA prayatna vizeSathI kevalajJAna pragaTa karI cAra ghAtIkarmanA kSaye sukhI thaI zake che. paripUrNa sukha sidhdha paramAtmA sivAya koIne nathI. karma-kAyA ane kaSAyathI virAma pAmavAnI bhAvanAvALo jIva zubhagatine pAme che. te traNathI virAma pAmavAnA prayatnavALo sadgatine pAme che. jyAre paripUrNa virAma pAmavAnA puruSArthanI sidhdhi pAmanAra jIva sidhdhigatine pAme che. jIvatattvane jANIne AtmAne satata jaNAvavAnuM hatuM tenA badale jagatane jANIne jaNAvavAmAM rahyAM ane AtmAne ja bhUlI gayA. zeya--heya-upAdeya padArthono sarvajJadaSTi pramANe mArA AtmA mATe upayoga karavAnI jinAjJA che. cAragati AtmAne duHkha bhogavavA mATenI che. mAtra paMcamagati AtmAne ekAMte sukha ApanArI che. bIjAnA duHkhamAM paNa nimitta na bane. mATe have eka ja nirNaya hovo joIe ke mAre have bhava joIe ja nahIM. have bhavamAM bhamavuM nathI. mAtra AtmAmAM ja ramavuM che. A nirNaya thaze tyAre bhavanI paraMparAnA sarjanano aMta Avaze. svabhAvamaya jeTalo thAya teTalo navatattva/ 43 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava kapAya. jyAM sudhI sidhdhAvasthA na maLe tyAM sudhI jIvane dravya--kSetra--kALa bhAvanI asara hoya che. jIvo pAMca prakAre jIvo pAMca prakAre che. pAMca prakAra pIDA bhogavavA mATenA che. paNa pAMcamA prakAramAM je saMzIpaNAmAM manuSyabhava pAmI parama puruSArtha kare te pIDAthI mukta thAya. trasa jIvo IcchA mujaba halanacalana karI zake che. A puNyaprakRti AtmAne pApakarma bAMdhavAmAM vadhu nimitta banaze. kAraNa sukha meLavavA doDaze. mokSa meLavavA trasapaNuM jarUrI che. trasapaNAno upayoga mokSanI ArAdhanA mATe karavAno che. AtmA kevalajJAnanA prakAzavALo che chatAM AvaraNanA kAraNe tenA pAMca prakAra che. jema jema jJAna cetanA khUle tema tema ekeMdriya, beIMdriya, teMdriya, cauriMdriya ane paMceMdriyapaNAnI prApti thAya. IMdriya vadhe tema jJAna vadhe paNa samyaktvanI hAjarI na hoya to karmabaMdha vadhe. IMdriyonA kAraNe jIvanA pAMca prakAra paDyA che. jeTalI IMdriyo vadhAre teTalI jJAna cetanA vadhAre. sauthI ochI cetanA aMkedriyane che. teo prAyaHmUrchita avasthAmAM jIvatAM hoya che. beIdriyAdino jema IMdriyonI bodha vadhe tema viSayo bhogavavAnI meLavavAnI vRtti vadhatI jAya. duHkha anicchAe sahana karavAmAM akAma nirjarA paNa vadhe tethI asaMjJI paMcedriya jIva akAma nirjarAthI devaloka sudhI paNa jaI zake. ekeMdriya jIvathI cauriMdriya jIvo devalokamAM ke narakamAM paNa jaI zakatA nathI tethI ja saMjJI paMcadriya jIva mithyAtva kaSAyanI hAjarImAM raudradhyAnathI 7mI naraka sudhI jaI zake ane samyaktvAdi guNanI hAjarI vaDe anuttara vimAna sudhI jaI zake. samakti Adi guNa pariNAma jJAnanI sAthe vadhe to nirjarA paNa vadhe. puNyanA udayamAM vairAgya, virakti ane vItarAgatAno vikAsa hovA chatAM AtmAnI svataMtratAmAM te puNya baMdhanarUpe bane che. anuttara vimAnavAsI navatattva // 44 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devo prAyaH vItarAga jevA kahyAM che. AtmA potAnuM jJAna indriyo vinA paNa anubhavI zakavAne samartha hovA chatAM karmanA kAraNe Idriyo vaDe parAdhIna bane che. mAtra prathama saMghayaNavALo saMjJI paMcendriya manuSyano jIva ja IdriyanI sahAya laI viSayothI para thaI ane mati-zrutajJAnanI nirmaLatA vaDe ja pUrNatA = kevalajJAna prApta karI IdriyAtIta thaI zake che. arthAt IdriyonI gulAmImAMthI = IdriyonA karmakRta bhedomAMthI sadA mATe nivRtta thaI zake che. jIvonA prakAra pa3 bhedarUpe rahelA jIvone prakAramAM samAvyAM. pAMca sthAvara kAya ane 1 trasakAya. pAMca sthAvaramAM mAtra ekedriya ane trasakAyamAM beIdriyathI mAMDI pacedriya jIvo Ave. jo karma choDavA hoya to chae kAyamAM rahelA jIvomAM sattAthI sidhdhatva svIkAravuM paDe. bhUlI jaIe to karma baMdhAya. e na Ave tyAM sudhI maitrI Adi ja bhAvanA bhAvavI joIe. maitrI Adi cAra bhAvanA bhAvIe to ja vyavahArathI dharma kahevAya, nahitara vyavahArathI paNa dharma nahIM. tamAma jIvo sidhdhanA jIvo che evo nirNaya na thAya tyAM sudhI cAra bhAvanA Ave nahIM. cAra bhAvanA samyakatvanA paripAkarUpe AtmA nizcayathI samyakatva svarUpa che. samyaktvabahArathI lAvavAnuM nathI. mithyAtvanA AvaraNathI te dabAyeluM che tene ja pragaTa karavAnuM che. sarvajJanI dRSTie joya tarIke jIvane jovA. te mujaba jIvonuM astitva AvA svarUpe AvA sthAne che te svIkAra karavo joIe. paraMtu jagatanA jIvo AkhethI dekhAya eTaluM ja mAne, bAkInuM na mAne. anya darzanakAro jIvane jIva tarIke mAne paNa sarvajJa paramAtmAe batAvelA tamAma jIvone jIva tarIke mAnatA nathI. anya darzanakAro A mithyAtvanA kAraNe AgaLa pUrNatA sudhI vadhI zakatA nathI. navatatva || 45 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 kezIgaNadharanA ziSya gautamabuddhanA patananuM kAraNa rasagArava. gautamabudhdhano janma paramAtmAnA janma pahelA dasa varSa pahelA thayelo che. paramAtmAnI jema caitra suda 13nA teo janmyA che. gautama buddha kezI gaNadharanA ziSya banyA. bihAramAM pAMca pahADo che. tyAM guphAmAM teo rahetA. eka vAra teo nadI pAsethI pasAra thaI rahyA hatA. nadInA kAMThe mAchalIo paDelI hatI. tethI kezI gaNadharane vinaMtI karI ke A marelI che to tene khAvAmAM vAMdho nahIM. mithyAtvano udaya thayo. kezI gaNadhara kahe ke marelI nahIM paNa rAMdhelI paNa na khavAya. kAraNa ke temAM jIvotpatti thatI ja hoya che. rasagAravanA kAraNe gautamabudhdha judA thayA ane cIna bAju jaI sAdhanA karI. bauddha dharmanI sthApanA karI marelA prANIne khAvAmAM vAMdho nahIM evuM bauddha dharmamAM nakkI thayuM. paramAtmAnI AjJA che ke sacitta na vAparavuM. vAparyA vinA saMyama-svAdhyAya-samAdhina Take to acitta ja vAparavuM. AraMbha-samAraMbha karyA vinA sahaja rIte je acitta maLatuM hoya tevuM ja acitta vAparavuM. dA.ta. khajUra, sIMgadANA, dALiyA, goLa-ghI, pAkuM keLuM... te zakya na hoya to pariNAma sAdhavA sacita vastu acitta karIne vAparavI. mithyAtvano kevo prabhAva ke gautamabudhdha vIra prabhune sarvajJa tarIke svIkAravA chatAM sarvajJanuM vacana svIkAratA nathI. cAreya gatimAM rahelA jIvo AtmAmAM rahelA sukhane choDI IdriyathI maLatA kAyAnA sukha mATe paribhramaNa kare che. AtmAnuM sukha ja joIe che ane zarIranuM sukha nathI joItuM evo nirNaya thAya to cAra gatinI rakhaDapaTTI baMdha thAya. athavA 2-3 bhavamAM chUTakAro thAya. saMsAranI rakhaDapaTTI baMdha karavA mATe sAdhupaNuM batAveluM che. karme ApeluM sukha nathI joItuM. puNyanA udaye maLe to paNa bhogavavuM nathI. Avo nirNaya karI kaNe Ave tene hoMzathI bhogavI levA che. navatatva || 46 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyAnA ane IMdriyanA saMyoganA kAraNe AtmA potAno svabhAva bhUlyo che. jema jema karmano saMyoga vadhAre vadhato jAya tema tema jJAnadazA karatAM ajJAna dazA vadhatI jAya che. ApaNo AtmA kaI kaI dazA bhogavIne Avyo che teno nirNaya karavAno che. mATe jagatanA jIvonA bhedAdi jANavAnA che. gAthAka egidiya suhumiyarA, saniyara palrikriyA ya sa biti cauM / apajjattA 5jjattA, krameNa caudasa jiya-ThThANA // 4 // artha : sUkSma ane bAdara ekendriya, saMzI ane asaMzI paMcendriya tathA beIndriya, teIndriya, caurindriya (Ama kula 7) aparyAptA ane paryAptA thaI kula cauda jIva sthAnaka che. n jIvonA 14 prakAra (1) aparyApta sUkSma ekeMdriya (3) aparyApta bAdara ekeMdriya (5) aparyApta beIdriya (7) aparyApta teIdriya (9) aparyApta cauriMdriya (11) aparyApta asaMjJI paMceMdriya (13) aparyApta saMjJI paMcendriya . (2) paryApta sUkSma ekeMdriya (4) paryApta bAdara ekeMdriya (6) paryApta beIdriya (c) paryApta teIdriya (10) paryApta cariMdriya (12) (14) paryApta asaMzI paMcadriya paryApta saMzI paMceMdriya jIvone vividha prakAre jANavAno hetu zo ? samyag jJAnanA hetubhUta samyag darzananI prApti. jIvAdi zradhdhAnaM samyaktvaM jinavaraiH nirdiSTam / vyavahArAt nizvayataH AtmA bhavati samktvam // (IsaNaratna prakaraNa) navatattva // 47 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAdi tattvonI zradhdhA karavI te samyaktva che. sarvajJa prabhue kevalajJAnamAM je jIvonuM svarUpa joIne kahyuM te jIvonI jIva tarIke zradhdhA karavI te duSkara che. je jIvo trasa svarUpe halanacalanAdi kriyA karatA hoya temAM hajI zradhdhA thAya paNa je jIvo tenI halanacalanAdi kriyA karatA dekhAtA nathI ane ati sUkSma che, Idriyono paNa viSaya banatA nathI temAM zradhdhA thavI ati duSkara che. AthI ahIM jIvonA 14 prakAra batAvatAM prathama ekedriyanA be bheda batAve che. sUkSma ane bAdara jIvo sUkSma paNa nathI ane bAdara paNa nathI. jIvo arUpI che paNa rUpI pugala evA karma dravyanA saMyoga saMbaMdhanA kAraNe te rUpI banyo che. jIva jyAre karmanA gADha AvaraNathI grasita-parigRhIta thAya che tyAre temAM cetanAdi guNa adhika dabAvAnA kAraNe jIvane atyAdhika avyakta- vyakta pIDA udaya pAme che. adhikamAM adhika pIDA bhogavavAnuM sthAna sUkSma nigoda che. jaM narae neraiyA duhAI pAvaMti ghoraNaMtAI / tatto anaMtaguNiyaM nigoamajjJe duhaM hoI // | (vairAgya zataka) 7mI narakanA AtmA 33 sAgaropamanA AyuSyamAM 5 kroDa, 8 lAkha, 99 hajAra, 584 rogonI pIDAne anubhave che. tathA bIjA nArako vaDe vIMchI vi. vidurvA eka bIjA para pheMkavA saMbaMdhI vedanA vagere je duHkha anubhave che te alaga. "kAla anata nigoda dhAmamAM, pudgala saMga rahio, du:kha anaMta narakAdikathI, tuM adhika bahuvidha sahio." (pugala gItA) 7mI narakamAM manuSya ane mAchalAM ja jAya. strI ThThI naraka sudhI jaI zake. 33 sAgaropamanA keTalA samayo te tamAma samayono je saravALo thAya eTalA bhavonuM je duHkha tenAthI anaMtagaNuM duHkha nigodano eka jIva bhogavI rahyo che. sauthI adhika vyakta duHkha bhogavavAnuM sthAna 7mI narakamAM manavALAne hoya. avyakta duHkha sauthI adhika mana vinAnA sUkSma tathA bAdara jIva tarIke navatatva ||48 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigodanA jIvane tathA 4 sUkSma (pRthvI, apu, tela, vAyu) ne hoya che. cauddasapuvvI AhAragA ya maNanANI vIyarAgAya huMti pamAya paravasA tayaNaMtarameva cugiaa| mana:paryavajJAnI tema ja cauda pUrvIo paNa pramAdavaza nigodamAM jAya che. ane anaMtakALa nigodamAM rahe che. nigodamAM duHkha keTaluM che? 7mI narakanA 33 sAgaropama AyuSyanA sarvasamaya pramANa asaMkhyAtA bhava 7mI narakamAM utpanna thAya, te jIvone je chedana bhedanAdi duHkha thAya che te sarva duHkhathI anaMtagaNuM duHkha nigodanA jIvane hoya che. athavA manuSyanI 3 kroDa romarAjImAM deva 3 kroDa soya tapAvI eka sAthe cApe tenAthI anaMtagaNI vedanA nigodanA jIvane hoya. tenA duHkhanuM kAraNa: Idriyone agocara evA sUkSama nigodanA sUkSama sthAvaranAma karmanA udaye sUkama zarIramAM asaMkhya pradezavALo jIva (AtmA) saMkocAya che. tenA eka eka pradeza para anaMtAnaMta kArmaNa vargaNAnA tharanA thara jAmelAM che tethI cetanAdi guNazakti atyaMta dabAIne rahelI che. tethI jIvamAM atyaMta mUMjhavaNa rUpa tIvra vedanA thAya. vaLI anaMtajIvo sAthe eka zarIramAM pUrAIne rahevuM paDe tethI gharSaNanI mahAdanA rUpa duHkha anubhavAya che ane jIvo sAthe paraspara avyakta deSa karavArUpa tIvra saMkaleza = duHkha anubhave che. AtmAnI zakti aciMtya che. saMpUrNa 14 rAjalokamAM eka jIva potAnA asaMkhya Atmapradezone phelAvI zake che, te ja karmane parAdhIna banelo jIva samagra 14 rAjalokamAM asaMkhyAta AkAzapradezomAM ThAMsI ThAMsIne bharAyelA sUkSma jIvarUpe utpanna thaIne niraMtara paraspara saMgharSanI pIDAne bhogave che ane eka zvAsocchavAsa pramANa kALamAM satata 1LA bhavo karI, janmamaraNanA duHkhone bhogavI dIrghakALa sudhI A avasthAmAM rahe che. navatatva //49 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma jarAmaraNamAghaiH pIDitamAlokya vizvamanagArA / niHsagatvaM kRtvA dhyAnArthe bhAvanA jgmuH|| (AcArAMga) sarva saMsArI jIvone pIDAthI mukta thavAno ekamAtra upAya 'aNagAra' thavuM. paramAtmAe pUrve sarvajJanA vacana upara zradhdhA karI te sarva jIvone te pIDAmaya avasthAthI mukta karavAnA manorathanI bhAvanA rUpe 'savi jIva karuM zAsanarasI'nI bhAvanA bhAvI. te bhAvanAne saphaLa karavA mATe sarva jIvone abhayadAna ApavA rUpa saMyama dharma svIkArI, zradhdhA saMvegapUrvaka daDhatAthI pAlana karI tenA phaLa svarUpe kevalajJAna prApta karI, sarvajJabhAva pragaTa karyo. te sarvajJabhAvamAM have sAkSAt sauthI vadhAre dIrghakALa sudhI ghorAtighora janma-maraNAdi vedanAthI pIDita lokane joI te pIDAmAMthI sarvathA mukta thavAno upAya kahyo. aNagAra dharmane svIkArI, niHsaMgatAnI sAdhanA karavA vaDe sarvathA niHsaMgatArUpa sidhdhatAne sAdhI. AgAra = ghara. bhava-janmarUpI gharano tyAga karI, arthAt have svayaM janma dhAraNa karavo paDe nahIM ane koIne janma Apavo nahIM. eka ghara svarUpa kAyA AvI eTale ene sAcavavA bIjuM iMTa cUnAvALuM ghara AvyuM. koine janma na ApavA rUpa kSamApradhAna- sAdhupaNArUpa niHsaMgatArUpa dharmanI sAdhanA karI sidhdhatA pAmyA. sUkSma jIvonI zradhdhA karavI durlabha jo sUkSma jIvalokarUpa nigoda jIvonI zradhdhA thaI jAya to durlabha manuSyabhavanI kiMmata samajAya. samagra 14 rAjaloka sUkSma nigodanA asaMkhya goLAthI vyApta che. eka aMgUlanA asaMkhyAtamA bhAgamAM AkAzapradezamAM ekanigoda avagAhela che, teTalI ja avagAhanAmAM bIjI asaMkhyAtI nigodo avagAhelI che. eka eka nigodanI avagAhanAvALA AkAzapradezathI anya goLAnI utpati thAya che. Ama kula asaMkhyAtA goLA ane eka eka goLAmAM asaMkhyAtA nigoda eka nigodamAM jIvonI saMkhyA 8mA anaMtanI che. temAMthI ApaNo AtmA A navatattva || 50 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyabhava sudhI pragati karIne Avyo che. bhUla karIne pAcho paNa te sthAnamAM jaI zake che. sUkSmajIvo para apUrva zradhdhA vinA karuNAno viSaya na bane. Ama ekendriya jIvonA mukhya be bheda. sUkSma tathA bAdara tathA beIdriya, teIdriya, cauridriya enA traNa ane pacedriyanA saMzI ane asaMzI maLIne 2 kula 7 bheda thAya. te 7nA paryApta ane aparyApta ema kula 14 bheda thAya. eka sUkSma jIva aparyApta hoya tenI nizrAe bIjA anaMtA jIvo paryApta hoya. jyAre bAdaramAM eka paryAptanigodanA jIvanI nizrAe bIjA anaMtA aparyApta jIvo hoya. jyAre bAkInA cAra (pRthvI AdimAM) eka bAdara paryAptanI nizrAe asaMkhyAtA aparyAptA ane sUkSma aparyAptAnI nizrAe bIjA asaMkhyAtA paryAptA hoya che. A sUkSma gahana jIvavijJAna sarvajJa sivAya koNa batAvI zake? ane koNa tenI zradhdhA paNa karI zake? eka paNa jIvadravya pratyenI zradhdhAnA abhAvamAM samya darzana zudhdha na thAya, tenA vinA AtmAnA koIpaNa guNano vikAsa na thAya. samapariNAma-vItarAgabhAva-sarvajJabhAvasiddhatva kramazaH pachI ja pragaTa thAya. a jIva viSe ane sarvaza viSe anya darzanakArono mata - vaizeSika darzanaH sarva parathatu vA mA vA tattvaniSTha tu patu! kITa saGkhyA parijJAnaM tasya na: kvopayujyate // Izvara badhA padArthone jANe ke na jANe ISTa padArthane jANe eTaluM basa che. jo Izvara kIDAnI saMkhyA gaNavA bese to zuM kAmano ? | sarva nAnAti ti sarvajJa : sarvajJanI A vyAkhyAne badale sarva jANe ke na jANe, ISTa mAtra jANe, A temanI vyAkhyA khoTI che. - bauddhadarzana - AnaMdAdi potAnA ziSyane kahe che - 'vIra prabhu sarvajJa che. hamaNA ahIM huM zuM karuM? zuM boluM chuM? zuM vicAruM chuM? te sarva teo jANe che. paNa adhyAtma jagatamAM kIDAnI saMkhyAnuM jJAna zuM kAmanuM?" Ama vIra prabhune sarvajJa navatatva // 51 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarIke svIkAravA chatAM jIvavijJAna - jIva saMkhyAnuM jJAna teo svIkAratA nathI. tene nirupayogI mAnI avagaNanA karavA vaDe mithyAtvane bhaje che. tethI temano sthApelo dharma ekAMtathI yukta hovAthI te mithyAdarzana kahevAya che. sAmAnya svarUpathI ane vizeSa guNa svarUpathI sarva jIvo eka prakAranA hovAthI sarva jIvone samAna svarUpavALA jovAthI samadaSTi pragaTa thAya. paNa te ja jIvo karmane AdhIna thavA vaDe, karmakRta temanI thayelI vividha viparIta svabhAvAdiviSamatA joI ApaNane temanA pratye viSamabhAva-rAga-dveSAdi bhAvo pragaTa thAya, je ApaNA sAmAyika (samabhAva)ne khaMDita kare. AthI dareka jIvomAM nizcayathI tenI zudhdha sidhdha samAna svarUpa avasthA para samadaSTi rAkhI ane karmakRta avasthA para karuNAdaSTi rAkhI aucitya vyavahAra karavA vaDe ApaNe sAmAyika bhAvanI rakSA-vRdhdhi, zudhdhi karavI joIe. AthI karmakSaya karavA sarva jIvarAzinuM jJAna jarUrI che. "sarva jatu hitakaraNI karUNA, karma vidAraNe tIkSaNahai.' (pU. AnaMdaghanajI) 14 rAjalokamAM asaMkhyAta nigodanA goLA bharelA che. temAMthI eka ja goLo levAno, vyavahAra rAzimAM je saMkhyA atyAra sudhImAM bahAra AvI temAM anaMtokALa pasAra thayo. te vyavahAra rAzimAM Avela saMkhyA eka goLAnA anaMta bhAge ja che. eka AtmAsidhdha thAya eTale eka jIva avyavahAra rAzimAMthI vyavahAra rAzimAM AvI potAno vikAsa karI zake. nigodanA sUkSma jIvonuM jJAna arihaMta paramAtmAe kevalajJAna dvArA jAyuM ane dezanA vaDe bhavya jIvo AgaLa tenA prakAza karyo. jyAM sudhI sidhdha na banIe tyAM sudhI eka AtmAnI pIDA ApaNA kAraNe UbhI che tenuM pApa UbhuM ja rahe che. sidhdhanuM RNa cUkavavA sidhdha thavuM paDe. tethI ApaNe sukhI thaIe. koInI pIDAmAM nimittabhUta thatAM baMdha thaIe, to ApaNo AtmA paNa saMpUrNa pIDAmukta bane. navatattva // para Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame sidhdha nathI thatA tethI eka AtmA anAdikALathI nigodamAM sabaDI rahyo che. jyAM sudhI kAyA che tyAM sudhI paranI pIDAmAM nimitta banIe chIe. mATe azarIrI banavAnuM che. nigodanA jIvonuM svarUpa sUkSma nAmakarma udayavALA jIvane vadhumAM vadhu pIDA che. 14 rAjalokanI aMdara potAnA AtmAno vistAra karI zake evA mahAna AtmAne, je AMkhathI paNa na dekhAya tevA sUkSma zarIramAM rahevuM paDe to keTaluM badhuM duHkha thAya? AjanuM sudhareluM vijJAna paNa na pakaDI zake tevuM sUkSma zarIra maLe. avadhijJAnI rUpI vastu joI zake, arUpI na joI zake. sUkSma tathA bAda baMnene audArIka zarIra che. avadhijJAnIne jovA mATe IdriyanI jarUra nahIM. nirmaLa koTinuM avadhijJAna hoya to sUkSma nigodanA jIvonA zarIrane joI zake. jovA mATe temane paNa upayoga to mUkavo ja paDe. sUkSma jIvone sUkSma jIvothI pIDA thAya. eka bIjAnA zarIrane aDe tethI teo duHkhI thAya. ApaNane sUkSma jIvonI virAdhanAnuM pApa na lAge. sUma jIvo AMkha ke koIpaNa mazInathI na joI zakAya. temanA zarIranuM chedana-bhedana na thaI zake. prabaLa agni pedA thayo hoya to paNa tene pIDA na thAya. badhA ja jIvone mArI nAkhuM evo tIvrabhAva Aveto sUkSma jIvone bhAvathI mAravAnuM pApa lAge. asaMkhya jIvo bhegA thAya pachI bAdara jIvo ApaNe joI zakIe paNa sUkSma jIvonA anaMta zarIra bhegA thAya to paNa Idriyano viSaya na bane. nigodanA jIvo vanaspati rUpe ja hoya. pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAyanA sUkSma jIvone nigodana kahevAya. e jIvo asaMkhyAta pramANa saMkhyAmAM hoya paNa anaMta na hoya pratyeka vanaspatikAyanA jIvo saMkhyAta ke asaMkhyAtA hoya mAtra sAdhAraNa vanaspati kAyanA jIvo anaMtA hoya. dA.ta. baTeTAnuM zarIra bAdara che. temAM anaMtA jIvo che. te dareka jIvonuM taijasa-kAzmaNa zarIra juduM-juduM hovA chatAM te badhAne eka bAdara audArika zarIramAM rahevAnuM. navatattva || pa3 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtA jIvono janma eka sAthe thAya, AhAra paNa eka sAthe, zvAsocchavAsa paNa eka sAthe, mRtyu paNa eka sAthe thAya tethI temane sAdhAraNa nAma ApyuM. jyAM pANI hoya tyAM bAdara nigoda hoya.' nAM tatva vAM pachI pANI jyAM svaccha hoya tyAM paNa bAdara nigoda hoya. pANI svaccha na hoya tyAM to khUba ja nigoda hoya. tiskRlokamAM asaMkhya dIpa-samudro che. devonI vAvaDImAM paNa pANI che. 14 rAjalokamAM sUkSma jIvo ThAMsI ThAMsIne bharelA che. 14 rAjaloka mAM evuM eka paNa sthAna nathI jyAM pRthvI, apu, tela, vAyu ane sUkSma vanaspati na hoya. 14 rAjalokamAM jyAM jyAM polANo che tyAM tyAM bAdara vAyukAya hoya che. sUkSma nigodamAM paNa sauthI ochA prakAzavALuM arthAt akSaranA anaMtamA bhAganuM jJAna-je kevalajJAnanA aMzarUpa ja che. AthI ja nigoda = nikRSTa - eTale atyaMta goda (sthAna). jJAnanuM sauthI alpa sthAna jene che te nigoda sUma kAyA ane sauthI vadhumAM vadhu pIDAnuM sthAna che. sauthI ochAmAM ochuM jJAna nigodanA AtmAmAM che. chatAM tyAM pIDA vadhumAM vadhu che. tethI 'zAna sukhanI khANa che, duHkha khANa azAna.' je vadhAre jANe te vadhAre duHkhI evI ApaNI mAnyatA khoTI che. samyagujJAnano jeTalo abhAva teTaluM duHkha vadhAre, mithyAjJAna jeTaluM vadhAre teTaluM duHkha vadhAre. samyagu jJAna vinA koI AtmA vAstavika sukhI na banI zake. jema jJAna ochuM tema pIDA vadhAre. karma rUpI che tethI avadhijJAnI pIDAne joI zake. pUrve paramAtmAmAM kevalInA vacanathI zradhdhA thaI pachI sAcA aNagAra banyA. potAnAmAM zAsana prasarAvyuM pachI zAstra cakSuthI jagatanA jIvonI janma-maraNanI bhayaMkara pIDA joI aMtaramAM karuNAno pariNAma pragaTa thayo. tethI bhAvanA bhAvI ke je hove muja zakti esI, savi jIva karuM zAsana rasI.' Ama vizudhdha samaktinI hAjarImAM tIrthakara nAmakarma nikAce. navatattva || 54 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sidhdhanA AtmAo svabhAvamAM AvI gayA che. jagatane kevalajJAnanA prakAzamAM joyA kare. potAnA 'sva'mAM teo lIna hoya tethI teo sadA AnaMdamAM hoya. 'para'ne bhogavavAmAM sukhano anubhava vyavahArathI mAne te dArUDiyA jevuM che. ApaNo parama bhAgyodaya che ke paramAtmAnuM zAsana maLI gayuM che. AlaMbana joradAra che have phakta zradhdhA-ruci ane puruSArthamAM ja kacAza che. 'sva' ane 'para'no bheda karavA navatattva bhaNavAnuM che. sauthI vadhAre sukha sidhdhAvasthAmAM che, sidhdhazilAmAM nahIM. kAraNa ke sidhdhazilA para paNa nigodanA jIvo tema ja pRthvIkAyAdi sthAvara jIvo rahelA che. 14 rAjalokamAM eka paNa pradeza evo nathI ke jyAM ApaNo AtmA na jaI Avyo hoya. ApaNA jIve sukha du:khano anubhava na karyo hoya tevI eka paNa jagyA nathI. zarIranA sukha duHkha karmathI prApta thAya. AtmAmAM sukha ke duHkha nathI. AtmA phakta paramAnaMdanA svabhAvavALo che. kanakavatIne bhavasthitinI vicAraNA karatAM kevalajJAna jo bhUtakAlIna nigodanA duHkho yAda karIe to atyAranA duHkho duHkha tarIke lAge ja nahIM. bhUtakALanA ekeMdriyapaNAnA duHkhono vicAra karI vasudevanI patnI kanakavatIne kevalajJAna thayela. vasudevane 72,000 patnIo hatI. temAM mukhya kanakavatI hatI. tenA janma vakhate devoe suvarNanI vRSTi karela. lagna vakhate kubera deva hAjara rahela. AvI kanakavatI potAnA ekeMdriyapaNAnI bhavasthitithI vicAraNA kare che ane vicAratAM vicAratAM saMsAramAM hatI to paNa kevalajJAna maLyuM. bhUtakALamAM ApaNA AtmAe je kaSTo sahana karyAM che te sAMbhaLatAM-- sAMbhaLatAM bhavanirveda thaI jAya. svAtmAmAM para dayA Ave mATe zuM vicAravuM ? potAnA jIva para Astikaya Ave to potAnI jAta para anukaMpA Ave. navatattva / 55 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukaMpA Ave to nirveda thAya ane to ja saMvega ane samabhAva Ave. ApaNA AtmAmAM dayAno pariNAma Ave to dharmanI zarUAta bahu sahelI che. pachI bIjA jIvanI pIDAmAM tame nimitta nahIM bano. ApaNA AtmAnI dayA lAvavA mATe ApaNA ItihAsane vicAravo paDe ke bhUtakALamAM ApaNuM astitva kayAM hatuM? eka bAju AtmAne nizcayathI sidhdha svarUpe vicAravAno che ane vyavahArathI AtmAnI anukaMpA karavAnI che. sidhdha svarUpa nathI maLyuM tethI AtmA karmathI kharaDAyelo che. karma che tethI cAra gati che. vyavahArathI tame zAtA pUcho cho. vAstavamAM samAdhimAM cho? ema pUchavAnuM che vAMdaNA sUtramAM divaso vaIkato? jarA be javari jajaMca bhe. ApanI saMyamayAtrA sukharUpa cAlu che? divasa sArI rIte pasAra thayo? IdriyanI asamAdhi to nathI ne? AtmA arUpI che. samAna svabhAva (vicAra) vALA bhegA thAya to gADuM barAbara cAle. asamAna svabhAvavALA bhegA thAya to kaleza thAya. AtmA arUpI che ane karma rUpI. bane bhegA thAya eTale rUpArUpa eTale sukha na maLe paraMtu pIDA ja maLe. te rIte zAtAnI pIDA bhogavI rahyAM chIe tema kahevAya. asaMkhya zarIro bhegA thAya ane Idriya ke zarIrathI anubhavAya te bAdara kahevAya. bAdara-jADuM sthUla nAma karmanA udayathI zarIra maLe. arUpI AtmAne zarIramAM pUrI rUpI banAvavo te nAmakarmanuM kAma che. nAmakarmanI 103 prakRti che. saMsArI AtmA eTale haratI pharatI jela. ApaNo AtmA kula 158 karmanI beDIothI = jaMjIrothI baMdhAyelo che chatAM ApaNane koI ciMtA nathI. sthAvara nAmakarmano udaya thAya eTale gati nAmakarmaudayamAM Ave. tiryaMcagati udayamAM Ave. nigodanuM AyuSya bAMdhyuM hoya to tiryaMcagati nAmakarma udayamAM Ave. sUma nAmakarma bAMdhyuM hoya to sUkSma nigodamAM ApaNA AtmAne mUkI de. navatatva // pada Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharI nigodamAM gayelo AtmA keTalo kALa rahI zake ? samyaktva pAmelo AtmA nigodamAM jAya to ochAmAM ochuM aMtarmuhUrta tyAM rahe ane vadhumAM vadhu nyUna ardha pudgala parAvartakALa sudhI rahe. samakti pAmyA vagarano AtmA nigodamAM jAya to vadhumAM vadhu aDhI pudgala parAvartakALa sudhI rahe. sUkSma jIvane akAma nirjarA thAya pachI sauthI pahelA bAdara ekeMdriyanuM AyuSya bAMdhe. bAdara jIva sIdho manuSyanuM AyuSya bAMdhI zake. dA.ta. marudevA mAtAno AtmA nigodamAMthI nIkaLI bAdara pratyeka vanaspatikAyamAMthI manuSyano avatAra pAmela. eka nigodanA zarIramAM AThamA anaMta jeTalA anaMtA AtmAo pUrAIne rahelA che. 14 rAjalokamAM samAya tevA AtmapradezavALo e AtmA nigodamAM pUrAI gayo. narakamAM vyakta duHkha che jyAre nigodamAM naraka karatAM paNa anaMta duHkha avyaktapaNe raheluM che. eka 10x10nI rUmamAM keTalA jaNA sukhethI rahI zake ? temAM jo 50-100 jaNA bhegAM thAya to jabaradasta gUMgaLAmaNa thAya. nigodamAM to anaMtA AtmA bhegAM thAya. TreInamAM ekabIjAne athaDAya temAM parasevo, pitta-garamI thAya. aMdara lAya baLe. tyAre temane aDIne je rahelA hoya tenA pratye dveSa thAya. ahIMnigodamAM anaMtA AtmAo anaMtA kALa sudhI rahyAM. sukhano rAga paDelo che mATe dveSa Ave che. ApaNo AtmA anaMto kALa rAgadveSanA joradAra saMkaleza sahana karIne Avyo che. sAtamI narakamAM je vedanA bhogavI tenAthI anaMta guNAkAra rUpe vedanA nigodanA jIvane hoya che. anaMto kALa AtmA avyavahAra rAzimAM rahI Avyo. pachI dIrghakALa vyavahAra rAzimAM ekeMdriyAdi bhavamAM bhamIne Avyo. ahIM AvyA tyAre svAtmAe keTalI pIDA bhogavI ane keTalI pIDA jagatanA jIvone ApI te vicAratAM cAritra levAnuM mana thaI ja jAya. vizudhdha adhyavasAyanI zreNI para caDhe to kevalajJAna sudhI pahoMcI zake. nigodamAMthI nIkaLelo jIva jyAre caramAvarttamAM Ave pachI ja tene mokSano navatattva // 57 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhilASa thAya te pahelAM nahIM. te ja rIte caramAvartano ardha pudgala parAvartakALa pasAra thAya pachI ja te mokSa pragaTa karavAno puruSArtha karI zake te pahelA nahIM. marudevA mAtA acaramAvartano moTA bhAgano kALa sUkSmanigodamAM pasAra karI tyAMthI bAdara nigodamAM AvI, tyAMthI pratyeka vanaspatine pAmI tyAMthI manuSyabhava pAmIne sIdhA mokSe gayA. bAdara nigodamAMthI sIdhA ja manuSyabhavamAM jaImokSe jaI zake nahIM. arthAt samakti pAmavA pUrveno saghaLo caramAvarta sudhIno kALa nigodamAM pasAra karyo. vikasendriyamAMthI Avelo manuSyano AtmA te ja bhavamAM mokSe na jaI zake, sAdhupaNuM laI zake paNa kevalajJAna na thAya. - saMkrAma avagAhanA ane asaMkrAma avagAhanAnA kAraNe nigodanA jIvonA goLA ekabIjAmAM samAI jAya. jyAM sudhI AtmA karmane AdhIna che, tyAM sudhI saMkoca ane vikAsano svabhAva rahevAno. audArika zarIra vadhumAM vadhu 1000yojana sAdhika lAMbu hoI zake. tevuM lAMbu zarIra mAchalAnuM 1 hajAra yojana hoya ane svayaMbhUramaNa samudramAM rahela kamaLanuM sAdhika hajAra yojana hoya che. svayaMbhUramaNa samudra 1000 yojana UMDo samudra che. 500 dhanuSyanI kAyAvALA mahAvidehanA zarIravALA jo nigodamAM jAya to zarIranuM saMkocana thAya ne ? AtmA zarIramAM aMgulanA asaMkhyAtAbhAga pramANamAM samAI jAya. potAnA AtmAne pIDA nathI ApavI to te ja lakSathI bIjAnA AtmAne pIDA nathI ApavI. jo bIjAne pIDA ApIe to potAnA AtmAne ja pIDA thAya. Ama vicArIe to AtmAmAM dayAnI anubhUti thAya. tethI saMsAramAM rahelo AtmA agninI jema rahe ane saMsAra vadhAre ja nahIM. mithyAtva jevuM jagatamAM koI pApa nathI. B 14 pUrvI nigodamAM kayA kAraNe jaya? 10thI 14 pUrvadhara niyamA samaktidhArI ja hoya chatAM AvA AtmAo mithyAtvanA udaye samaktithI paDe to nigodamAM paNa jaI zake. paraMtu te paDe kaI navatatva || 58 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte? upadezapadamAM pU. haribhadra sUri mahArAje khulAso karela che ke saMyamano svIkAra karyA pahelAM ke samakitanI prAptipUrve je AtmAe nikAcita karmo bAMdhI lIdhA hoya ane pachI te nikAcita karmono rasa toDI na zakyA hoya, to kALa pAke tyAre te karmo udayamAM AvI jAya to AvuM bane. TUMkamAM nikAcita karmanA udayathI ja 14 pUrve pAchA paDe che. eno artha e ke karmane nikAcita na thavA devuM. tethI jinezvare mithyAtvane dUra karavAnI vAta prathama kahI. ' miccha pariharaha.' prabhue tripuSTa vAsudevanA bhavamAM adhyApAlakanA kAnamAM sIsAno rasa nAkhelo te chellA bhavamAM udayamAM Avyo. naMdana RSinA bhavamAM samyagUjJAnaparvaka mAsakSamaNo karavA chatAM A karma tUTyuM nahIM paNa teno rasa toDI nAMkhyo. tethI A karma chelle udayamAM AvyuM. prabhu karmone khapAvavA anArya dezamAM gayA paraMtu enA karatAM paNa jaTIlamAM jaTIla karmo udayamAM AvyA. saMgame eka ja rAtamAM 20-20 upasargo karyA to paNa prabhu samatAmAM rahyAM. chelle nikAcita karmanA udaye prabhune khIlA ThokAyA tyAre prabhu kAussaga dhyAnamAM hatA. jyAre khIlA sANasIthI kADhayAM tyAre paramAtmA samatAmAM hatA. paraMtu zarIrathI dravya vedanA sahana na thaI tethI cIsa paDAI gaI paNa navuM karma na baMdhAyuM. . zAna ane kriyA bane bhegA thAya te dhyAna jJAna ane kriyA e ja dhyAna rUpe bane ane e ja AtmahitanuM kAraNa bane. dhyAnathI Atmahita thAya ane AtmA parathI chUTo thAya. sAMdhavA mATe jema soya+doro baMne jarUrI tema jJAna+kriyAnI jarUra che. paramAM sthira na thavAya.kAraNa ke para' vastu pote ja asthira che. ApaNe para' sAthe joDAIe chIe eTale asthira thaIe chIe. jJAna karmone kApavAnuM kAma kare che. tethI jJAnanuM mahattva che. jJAna e ja moTo tapa che. tapa karmone khapAve che mATe tapa karavo joIe. jJAna pariNAma zudhdha kare tyAre tapanuM kArya kare. jJAnadhyAna karavuM eTale jJAna bane dhyAna. jJAna dhyAnanuM kAraNa bane mATe dhyAna jJAna vinA na thAya. navatatva // 59 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zAsanamAM eka paNa kriyA (yoga) dhyAna vagara nathI. kAjo levo e paNa dhyAna rU5 che. mATe kAjo kADhatAM-kADhatAM paNa kevalajJAna pAme. dAMDAnuM paDilehaNa karatAM-karatAM paNa dhyAna Ave ane tema karatAM paNa kevalajJAna pAme. koruM jJAna dhyAnarUpe nathI banatuM kriyAnI jarUra paDe che. talavAra dhAravALI hoya paNa halAvo nahIM to kApavAnuM kAma na kare. a caramAvarta kALamAM ja Atma sanmukha ane Atma vikAsa caramAvartamAM AvavA mATe akAma nirjarA ane kALa asara kare che. caramAvarta kALa = mokSa pragaTAvavA mATe 1 pudgala parAvartakALa bAkI. ahIM sudhI Avyo te pahelAM AtmAe anaMtAnaMta pudgala parAvartakALa sudhI bhavomAM bhaTakatAM anicchAe kaSTo duHkho sahana karavArUpa akAmanirjarArUpa puruSArtha karyo. jema patthara parvata parathI gabaDe, nadInA pravAhamAM Ave, athaDAI-kUTAI ane goLa bane tema ApaNo AtmA potAnI IcchA vagara sahana karato jAya. tema karatAM karatAM karmalaghutA thavA vaDe jIva caramAvartAmAM Ave. caramAvartamAM jIva nathI Avyo tyAM sudhI dravyathI niraticAra cAritranI sAdhanAthI nava raiveyaka sudhI anaMtIvAra gayo che. 'Atma vikAsa thavo eTale samyakatvAdi guNa sanmukha banavuM.' muktino aSa Ave to ja AtmA zaramAvartAmAM Avyo kahevAya. saMsAranA sukho tathA sukhanA upAya tarapha tIvra rAga hoya tyAM sudhI tene mukti pratye dveSa saMbhave che. samya darzana pAmavA mATe apUrva puruSArtha karavo paDe. samyaga darzananA be vibhAga dravya samyagadarzana ane bhAva samayagudarzana. dravya samyakatvaH 'jina vacana' e ja tattva che. evI zradhdhAne dravya samyakatva kahevAya. tethI ja navatattva bhaNavAnA che. AtmAe tattva paricaya karavAno che. navatatva // so Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAI nava payatthe, jo jANai tassa hoi sammataM / mAveja sAMto athANAvi sammatta pa1 (navatatva) (2) bhAva samyakatvaH paramAtmAe kahelA tattvo pratye zradhdhA thAya to teno paricaya kare. jIvatattvane jIva tarIke ane ajIvatattvane ajIva tarIke pratitI rUpe svIkArI temAM heya-upAdeyano bhAva Avavo joIe. jIvatattva upAdeya che ane ajIva tattva heya che. AthI jIvamaya banavAnI ruci ane ajIvapaNAnA tyAganI ruci thavI te bhAva samyakatva che. jIvatattva ApaNA mATe upAdeya bane te mATe anIti na karAya. ApaNA jIvanamAM jeTalI jarUriyAta teTaluM karIe to nIti bAkI badhuM anIti. tamArA AtmAnI sAkSIe vyavahArika jIvanamAM je jarUrI te nItinuM bAkI badhuM nItithI kamAtA ho to paNa anIti kahevAya. jinAjAnI ArAdhanA traNa rIte karavAnI prathama jinanI mAnyatAnA stara para Avo, pachI svIkAranA stara para Avo ane pachI yathAzakti pAlananA stara para AvavAnuM che. jinAjJAno aMtarathI svIkAra karo - mATe ja anIti na karAya, na ja karavI joIe paNa kamanasIbe sattva nathI kAM to saMyogo evA che ke anIti karavI paDe che, mArI kacAza che. pApano sAco ekarAra hoya to mArgamAM che - to nirjarA thaI zake. ulaTAnuM kalikALamAM A to karAya ja, AnA vagara na cAle. A vidhAna te mithyAtva che. tenAthI saMsAramAM bhaTakavuM paDe. khoTuM kamAyA pachI evo saMtoSa paNa nathI mAnavAno ke huM thoDuM dAna paNa karuM chuM ne? vAstavika rIte samajIne dharma karo to dharmanuM phaLa dharma ja maLe. eTale vartamAnamAM paNa cittanI samAdhi maLe. navatatva // 61 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a AtmAnI be avasthA (1) zudhdha avasthA sidhdhAvasthA = karNarahita avasthA. (2) azudhdha avasthA karma-kAyA-kaSAyavALI saMsArAvasthA AtmAnA mULa svabhAvamAM na rahevuM te AtmAnuM ahita. AtmA potAnA guNono aMzathI paNa anubhava karI zake te AtmAnuM hita che. tattvathI dhyAna pAMcamA guNaThANe Ave. bIja svarUpe cothA guNaThANe Ave. AtmAnA zudhdha ane azudhdha svarUpanI rucipUrvaka nirNaya thayo te ja samyagadarzana che. mAtra prabhunA vacanamAM zradhdhA ema na gokho paNa prabhue zuM kahyuM che e paNa sAthe vicAro. dharmanA sthAnamAM dharmanI kriyAmAM paNa mAnanI jarUra paDe to te kaI rIte cAle? mokSa AtmAmAM paDyo che te kSaNe kSaNe nirNaya thavo joIe. mAro AtmA sattAe zudhdha che ane te zudhdha thaI zake tema che. paraMtu ApaNo puruSArtha karma choDavAno ke bAMdhavA mATeno che? bahu bahu to azubha karmanA badale zubha karma bAMdho paNa karmanirjarAnuM pradhAna lakSa joIe. 3 navatatva zA mATe bhaNavAnA? AtmAne samyagadarzananI prApti thAya ane AtmA saMsAramAM virAgasukhanI mastI anubhave mATe navatattva bhaNavAnuM che. AtmA saMsAranI anukULatAmAM udAsIna ane pratikULatAmAM samAdhimAM rahI zake. duHkhamAM samAdhi rahe to navA karmo na baMdhAya. samyagadarzana navatattvanA bodhathI thAya. AtmAno samyagudarzana guNa mithyAtvanA AvaraNathI DhaMkAyelo che. samyagadarzana Ave eTale mokSa pratye agAdha rAga. uMghamAM paNa mokSa ja game. cAritra vagara eka paNa vastu upAdeya nathI ane to ja mokSa maLe A navatatva || 2 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta bese to samyagdarzanano aMza pragaTa thayo kahevAya. je potAnA jJAnAdi guNomAM rame te ja AtmA cAritramAM Avyo kahevAya. sarvajJanI dRSTi pramANe vastuno svIkAra karavo te ja Astikaya che. 'mArA Atmadravya karatAM koI UMcuM tattva nathI' evuM potAnA AtmadravyanuM mahattva bahumAna hovuM joIe. potAno AtmA vahAlo na lAge to tenA pratye prema Avyo na kahevAya. jyAM prema tyAM rucipUrvakano puruSArtha sahaja thAya. AkhA divasamAM AtmA mATe mahenata keTalI ! ane paradravya mATe mahenata keTalI ! jyAre AtmAne potAnA AtmA para bahumAnabhAva Avaze tyAra pachI ja deva-guru-dharma pratye sAcuM bahumAna Avaze. e AtmA mATe tAraka banaze. nahIM to e bahumAna bhAva paNa svArthanA gharano thaze. je AtmAne dharmatattva barAbara samajAI jAya tene khAtA--pItAM, sutAM, lagnanI corImAM, rAjasiMhAsana para, patnIne zaNagAratAM paNa kevalajJAna thaI zakaze. kAraNa ke e satata dhyAnamAM ja che. arthAt parathI chUTavAnuM ane svaguNomAM sthira thavAnuM lakSa karIne taMdgata pravRttirUpe AtmavIryanuM pravartamAna thAya tyAre dhyAna vizudhdha banI nirjarArUpa bane. dharmadhyAnanA 4 prakAra AzAvicaya : vicaya = vicAraNA. AjJAnI vicAraNA 'tattva paricaya kara' tattvaci, tattva svIkAra e pahelI AzA. (1) (2) apAyavicaya : AtmAnA hitanuM jenAthI anartha thAya tenI vicAraNA. kaSAyothI AtmAne kevo anartha thAya tenI vicAraNA. (3) vipAka vicaya : zubhAzubha phaLanI vicAraNA. prazasta kaSAyathI punyAnubaMdhI punya. aprazasta kaSAyathI pApAnubaMdhI punya vagere. (4) saMsthAna vicaya : 14 rAjalokanI vicAraNA. karmanA phaLane bhogavavA jIvane judA deha saMsthAna (AkAramAM) goThavAvuM paDe, 14 rAjalokamAM navatattva / 63 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judA-judA kSetramAM bhamavuM paDe vagere. jANavAnI sAcI jijJAsA ane AtmAmAM pariNAma pamADavAnI jene bhAvanA che e vyakti samajavA mATe guru pAse jatAM jatAM lakhalUTa karmanirjarA kare che. puruSArtha karmanirjarA karAve che. zloka ke gAthA yAda na rahe to paNa teno padArtha AtmAmAM pariNAma pAmI jAya. te paramAtmAnI AzA pAlananA 3 phaLa (1) zarIrane samAdhi maLe (2) manane samAdhi maLe (3) AtmAne samAdhi maLe. zarIrane asamAdhi thAya to mana satata enI paLojaNamAM raheze ene AtmAnI samAdhi maLe paNa kyAMthI? prathama jinAjJA tattvaparicaya ane te mATe bIjI AjJA tattvajJAtA gurunI sevA - te zA mATe? pravacana aMjana jo saddaguru kare dekhe parama nidhAna, hadaya nayana nihALo jagadhaNI, mahimA meru samAna (pU. AnaMdaghanajI) jyAM sudhI potAnA AtmAmAM rahelA paramajJAnAdi guNanI Rdhdhi jIva jANato nathI tyAM sudhI ajJAna mohadazAthI aMdha banelo bahAra upAdhine Rdhdhi mAnI tenI pAchaLa doDAdoDa karI kasturamRgalAnI peThe duHkhI-duHkhI thaze. AthI sauprathama potAnAmAM rahelI guNa gaDhadhdhinuM potAne jJAna-bhAna thavuM ane tenA ja svAmI bhogI banI anAdi bhavabhramaNanA aMta mATenI maLelI manuSyabhava tarIkenI suvarNa takane saphaLa kare. te mATe guru mukhe AtmAnI sattAgata zudhdha guNa saMpattine jANavAno ullAsa kare. AthI pU. AcAryazrI vAdidevasUri navatattvamAM have AtmasaMpattine batAvavAnI zarUAta kare che. navatatva / 4 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnuM lakSaNa zuM ? gAthA-5 nANaM ca desaNa ceva, caritta ca tavo tahA | viriya uvogo ya, ee jIvamsa lakSmaNuM III jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya ane upayoga - e jIvanA lakSaNo che. jenAthI vastu oLakhAya te lakSaNa. dhUmADAthI agni oLakhAya, dhajAthI maMdira oLakhAya. pratimAnA mAdhyame lokAMte rahelA paramAtmAnA darzana karavAnA che. pravRtti e vyavahAra ane pariNAma nizcayarUpa che. 'jihAM lage AtmadravyanuM lakSaNa navi jANyuM, tihAM lage guNaThANuM bhaluM krima Ave tANyuM." (5. maho. yazovijayajI ma.sA.) jenA vaDe vastunA hetu--cihna ke liMga oLakhAya te lakSaNa. dA.ta. gAyanuM lakSaNa godaDI che paNa zIMgaDA nahIM. zIMgaDA--AMcaLa to bheMsa-bakarI AdimAM paNa hoI zake tethI te lakSaNa na kahevAya. je lakSaNa je dravya mATe bAMdhyuM hoya te saMpUrNa temAM ghaTatuM hovuM joIe, ane anya bIjA koI dravyamAM na hovuM joIe. AthI jyAM jyAM te lakSaNa hoya temAM te dravyano nirNaya thAya. jema dhUmADo jyAM paNa dekhAya tyAM pragaTa ke apragaTa paNa agninuM anumAna thAya. uSNatA e agninuM lakSaNa nathI kAraNa ke uSNatA agni sivAya sUryatApamAM paNa che. vastu oLakhavI eTale vastu sat paNe astitvarUpe samajAya te. vastu eTale ke dravya padArtha dareka vastu tenA cokkasa guNadharma ke svabhAvathI anya dravyathI judI paDe che. AtmA eka dravya che, vastu che, AtmAnA pAMca jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya e lakSaNo che. vastuno svabhAva-guNa ke dharma tenAthI dharma vastu navatattva | pa = Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNavAna kahevAya che. AtmA = ati satata Rti jJAnA ipayAnA svabhAvamAM satata gatizIla te AtmA athavA potAnA jJAnAdi guNaparyAyamAM satata gati karanAra te AtmA. n nizcaya ane vyavahArane AzrayIne AtmAnA traNa lakSaNo che. (1) cetanA lakSaNo jIva (2) upayoga lakSaNo jIva (3) prANane dhAraNa kare te jIva. prathama be nizcayane AzrayI lakSaNa che. te avyabhicArI lakSaNa che. trIju lakSaNa vyavahArathI pudgalarUpa dravya prANone AzrayIne che, temAM paNa AtmAnI mukhya cetanA jJAnazakti ane vIryazakita pradhAna che. cetanA zakti be svarUpe. jJAna ane darzana rUpe. jJAnopayoga hoya tyAre darzanopayoga na hoya, e apekSAe te vyabhicArI lakSaNa che. dravya prANI paNa sidhdhamAM na hoya tethI te paNa sadA na hoya te apekSAe e vyabhicArI lakSaNa che. dareka jIvamAM guNono aMza khullo hoya che. savva jIvANaMpi akkharassa aNaMtabhAgo niccugghADio jai puNa soDavi AvarijjA teNa jIvo ajIvattaM pAvijjA (naMdIsUtra) sUma aparyAptanigodanA jIvamAM paNa akSaranA anaMtamAM bhAganuM jJAna khulluM hoya che. jo te jJAna paNa karmathI AvarAI jAya to jIva, ajIvapaNAne pAmI jAya. nigodanA jIvane avyakatarUpe (aspaSTa) jJAna khulluM hovA chatAM te jJAna zeyane jANavAnI kriyA karI zakavA samartha thatuM nathI. dareka jIvonA nAbhi kamaLa AtmAnA madhya bhAganA ATha rUcaka pradezo saMpUrNa khullAM hoya, tyAM koI paNa karmanuM AvaraNa nathI. e apekSAe dareka jIvamAM, AtmAnA AzIka badhA guNo alpAMze to zudhdha svarUpe khullAM ja che, ane tethI ja jIvane aMzanI apekSAe sidhdha svarUpa mAnavAmAM Ave che. navatattva || ss Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna e AtmAnuM prathama guNa lakSaNa che. - zAnaguNaH aneka vastu rite ti jJAnam ! jenAthI vastuno bodha thAya te jJAna ane te be prakAre. - darzana guNaH dareka vastumAM be dharma rahelAM che. sAmAnya ane vizeSa. sAmAnya dharma te astitva ane sattA (vastunI vidyamAnatA) rUpe che. dareka vastuno astitvarUpe bodha thavo te darzana che. arthAt vastumAM rahelo sAmAnya dharmano bodha thavo te darzana che. jyAre AtmA vastuno sAmAnya bodha kare tyAre te (cetanA) jJAnaguNane darzana cetanA kahevAya. te darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI pragaTa thAya che. zAka mArkeTamAM gayA. vividha prakAranA zAka joyA. koI pUche ke zuM che? to zAka che e sAmAnya jJAna thayuM. te zAkane jAti-nAmathI jANavA eTale ke A dUdhI che, galakA che, bhIMDA che- te vizeSa bhedathI nAma judA-judA paDayA te vizeSa jJAna kahevAya. te jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI vastumAM rahelI vizeSa avasthAne jaNAve te jJAna. AtmAmAM paNa sAmAnya ane vizeSa be dharma che. aghAtI karmanA udayathI AtmAnuMakSaya, arUpI, agurulaghu ane avyAbAdha guNa DhaMkAya che tene sAmAnya svarUpa kahevAya. te sAmAnya svarUpa jema AtmAmAM che tema AtmA sivAya dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAyamAM paNa che tethI te sAmAnya svarUpa kahevAya. AtmAmAM jJAna, darzana, cAritra, vIrya ane tapa e vizeSa guNo che, te AtmA sivAya bIje kyAMya hotA nathI. jJAnAvaraNIyAdi cAra ghAtI karmanA kSayopazama ke kSayathI pragaTa thAya che tene ApaNe svabhAva tarIke oLakhIzuM. zrutajJAna matijJAna vagara na thAya. lakhavAmAM mazagUla ho- ekAgra hova tyAre bAjumAM koI bolatuM hoya to kAnamAM saheja avAja lAge te sAmAnya bodha paraMtu kAna barAbara rAkhIne saMbhaLo to vizeSa bodha thAya. amuka vyaktie amuka vastu kahI. - koIpaNa Idriya dvArA sAmAnya bodha thayA pachI vizeSa bodha thaze. cetanA eka ja che paraMtu vastunA bodha be prakAre hovAthI cetanA darzana ane jJAna be prakAre navatattva || 67 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNAya. pahelA AMkhothI AkAra pakaDAya ane AkArathI nirNaya thAya ke A ghaDo che. tethI jene jJAnAvaraNIya karma baMdhAya tene darzanAvaraNIya karma baMdhAya. jene jJAnAvaraNIyano kSayopazama hoya tene sAmAnyathI darzanAvaraNIyano kSayopazama saMbhave. tethI jJAnIone UMgha ochI hoya. (UMgha darzanAvaraNIyanA udayathI Ave.) AtmAnA vizeSa guNono bodha te jJAna che. chaghastha jIvo Idriyo dvArA matijJAnarUpa bodha kare te sAmAnya bodha arthAt cha0oe Idriyo dvArA jJAna karavAnuM hovAthI temane prathama sAmAnya bodha thAya pachI vizeSa bodha thAya. jyAre kevalIone prathama vizeSa bodha thAya pachI sAmAnya thAya. ApaNo sAmAnya bodha pUrNapaNe aghAtI karmanA udayathI DhaMkAyelo che. te kevala darzana pragaTa thayA vinA thAya nahIM kAraNa ke sAmAnya jJAna arUpI svarUpa che. (avagraha-IhA darzana rUpa che. apAya e jJAnarUpa che.) vizeSa guNanI anubhUtithI potAnA astitvanI potAne khAtrI thAya. jyAM sudhI kevalajJAna pragaTa na thAya tyAM sudhI sAmAnya (darzana) ane jJAna kSayopathamika bhAve hoya. jyAre kevala darzana-kevalajJAna kSAyika bhAve ja hoya. cAra jJAnavALAmAM taratamatA hoya paNa kevalIomAM jarApaNa taratamatA na hoya. chaghasthone Idriyo vaDe bodha karavAmAM parAdhInatAnA kAraNe asaMkhya samaya pasAra thAya jyAre kevalIne eka samayamAM lokAlokanuM sarva jJayanuM trikAlika jJAna sarva paryAyathI sahita eka sAthe thAya. jyAre chadmasthone eka padanuM paNa jJAna karavAmAM aMtarmuhUrta pramANa kALa lAge. zAnAdi AcArarUpe pAMca vyavahAro zA mATe? AtmAnA pAMca lakSaNo (guNo) nizcaya svarUpe batAvI tene pragaTa karavA mATe jJAnIoe jJAnAdi pAMca vyavahAro paNa batAvyAM che. AthI nizcayathI ane vyavahArathI jJAnanuM zuM svarUpa che? teno bodha hovo jarUrI che. pravRtti e vyavahAra ane AtmAnA zudhdha pariNAmo e nizcaya che. nizcaya jJAna e guNasvarUpa sadA rahevArUpe kevalajJAna svarUpe- arUpI navatattva || 8 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpe che. te ja jJAna parathI karmanuM AvaraNa khasavAthI jJAna prakAza bahAra jeTalA aMze pragaTa thAya ane te jJAna prakAza vaDe je bodha thAya te pramANe te jJAna prakAzano vyavahAra judA-judA nAme karAya che. jJAnane vyavahArathI mati-zrutaavadhi--mana:paryava vagere nAmothI oLakhavAmAM Ave che. te ja jJAna sAthe jyAre mithyAtva bhaLe tyAre te ja jJAna mati ajJAna, zruta ajJAna, vibhaMga jJAnarUpa kahevAya che. Ama kevalajJAnanA ja prakAzane vividha bhedo rUpe vyavahAra karAya che ane tene pragaTa karavA je sAdhanA, sAmagrIno upayoga karavAmAM Ave tene paNa vyavahArathI jJAna kahevAmAM Ave che. jema ke akSara, pada, zloka, zAstra, pustaka, Agama, bhASA, vANI A badhuM nizcaya jJAna pragaTa karavAnuM sAdhana che mATe vyavahArathI tene jJAna paNa kahevAya che. Agamane zruta bhagavAna paNa kahevAya che. AgamanuM nimitta laIne AtmA bhagavAna banI zake che. bhagavatI sUtramAM paMca parameSThine namaskAra karIne, bIjA maMgaLa svarUpe dravya svarUpe dravya zrutane namaskAra karavAmAM Avyo che. 'namo baMbhIe lIpIe.' sAdhya, sAdhana ane sAdhanA- e traNeno svarUpathI upayoga hovo joIe. akSara e sAdhana--lipirUpe che. tenuM gokhavuM, smaraNa pATha karavo te dravya jJAnarUpa che ane tenA arthane yAda karavA te bhAvajJAna kahevAya. nizcayathI zAna eTale ? nizcayathI akSara (eTale AtmAmAMthI kadI nAza pAmatuM nathI evo) je AtmAno jJAnaguNa pariNAma te pariNAma pragaTa karavAmAM je nimittabhUta evI zabda racanA-lIpine vyavahAra akSara kahevAya. ane tenA vaDe karmanA kSayopazama ke kSaya thavA vaDe vastu tattvano (jJeyano) pUrNa rIte bodha thavA rUpa je jJAna (arUpI) pariNAma AtmAmAM pragaTa thAya te nizcayathI zAna che. (''nIvAt na kSati kRti akSaraH'|) je kevalajJAna AtmAmAMthI kadI nAza pAmavAnuM nathI. tevA kevalajJAnane pragaTa karavAmAM nimittabhUta bane tene akSara kahevAya. AvI nizcayadaSTi pragaTa karI vyavahArane pAmavAno che. arthAt vyavahAra pradhAna navatattva || 69 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayathI ja dareka ArAdhanA karavAnI che. nizcayano nirNaya karI nizcaya meLavavA ja vyavahAra mUkelo che. AthI jJAnAcAranA kAle, viNaye, bahumANe- Adi 8 vyavahAra vaDe jyAre AtmAmAM mati Adi samyagUjJAna jeTalA aMze pragaTa thAya teTalA aMze jJAnAcArarUpa vyavahAra saphaLa thayo kahevAya. karmanA kSayathI je jJAna pragaTa thAya te jJAna pariNAma vaDe vastuno bodha karavA koI IdriyAdi sAdhananI jarUra paDatI nathI. AtmA ja pote svayaM zeyano yathArtha jJAtA banI bodha kare che. te nizcayajJAna che. kSayopazamathI pragaTa thAya te avadhijJAna, mana:paryavajJAna- A jJAna jANavA mATe IdriyonI jarUra na hovA chatAM pUrNajJAna na hovAnA kAraNe mAtra rUpa padArthanuM paNa maryAdAvALuM jJAna pragaTa thAya che. sarvajJanA AdhAre ja alpajJAnI zradhdhA pariNAmathI pUrNanI zradhdhA vaDe pUrNatAne pAmI jAya. sAdhanAnuM kArya sAdhyanI sidhdhinI sAdhanAmAM sahAyaka banavArUpa mAtra hoya che. ApaNane ApaNA nizcayajJAna svarUpano upayoga hoya ane sAdhanarUpa jJAna vaDe vIrya pravartAvavA puruSArtha bheLavavA rUpa sAdhanA dvArA AtmAnA zudhdha jJAna pariNAma pragaTa karI anubhavavAnuM che te lakSya joIe. jJAna guNa kSayopazama bhAvarUpa che. AthI mati Adi cAra jJAnanI sAthe nizcaya jJAnano upayoga na hoya to vyavahAra sAdhana-sAdhanAmAMkaSAyabhAvabheLavI sAdhanAne malina banAvI sAdhya siddhine dUra dhakelI de che. arthAt 25-50-100 gAthA yAda rahI javAthI ke Agama zAstro vAMcI javAthI teno bodha thaI javAthI ane bIjAne samajAvavAmAM kuzaLatA prApta thaI javAthI ahaMkAra pariNAma pragaTa thaI jAya, jJAnI thavAno Apharo caDe - Ama vyavahAra jJAnano apaco thAya. AthI nizcayajJAnanA lakSya sahita vyavahAranI sAdhanAthI karmanirjarA sulabha thAya. 1 pariNata zuddha thayelA zAnano prabhAva je jJAna AtmAnI zudhdha-azudhdha avasthA batAvI zudhdha tarapha preraka bane ane je jJAna svamAM pariNAma pAmI mohane mArI AnaMda lUMTe ane gaMbhIra navatattva || 70 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banaze. kutUhalatA, utsukatA nahIM hoya AthI jJAna huM koIne batAvuM tevo pariNAma nahIM Ave ane duniyAdArInuM nirapekSa jJAna jANavAnI utsukatA paNa nahIM jAge, paNa AtmA svarUpamAM jJeyane yathArthabhAve jANavAnI jijJAsA pragaTa thaze ane enA dvArA potAnA samatA-AnaMdanA svabhAvane anubhavavA tarapha lakSa keMdrita thaze. jJAnanI parAkASThArUpa jyAre kevalajJAna pragaTe tyAre gaMbhIratApaNa pUrNarUpe pragaTa thAya. tethI kevalI svamukhe 'huM kevalI chuM' tevuM paNa na prakAze. kevalI jJAnamAM sAmenA jIvanuM kalyANa thavAnuM jANe to ja upadeza Ape. pUchelA prazna jeTalo ja uttara Ape bAkI maunabhAve ja rahe. arthAt jJAnaguNa jema mohathI rahita, zudhdha banatuM jAya tema tema temAM kSamA, sahiSNutA, saraLatA, namratA, prasannatA, gaMbhIrAdi guNono vikAsa thato jAya. jJAna pUrNa zudhdha thAya eTale 'huM' pada sarvathA nAza pAme. Ama jJAnanA zudhdhikaraNathI jIva sidhdhigati tarapha prayANa kare ane jJAnanI azudhdhithI saMsAravRghdhi tarapha prayANa kare. jJAnamAMthI mithyAtva jema jema dUra thAya tema jJAnadaSTi nirmaLa banatI jAya arthAt jJAna samyag banatuM jAya. zudhdha thayeluM jJAna cAritranA pariNAma pragaTAvavAmAM kAraNabhUta bane che. 'ruci anuyAyI vIrya.' zAna vaDe svarUpa nirNaya thaI svarUpanI ruci pragaTe te svarUpane pAmavA vIrya pravartamAna thAya che. jJAnamAM mohane na bhaLavA devo ane mohane AtmAmAMthI dUra karavo te ja svaguNa ramaNatA-sthiratA--samatArUpa nizcayathI cAritraguNa che. cAritra nizcaya ane vyavahArathI zuM ? jANa cAritra te AtamA, nija svabhAvamAM ramato re; lezyA zudhdha alaMkaryo, moha vane navi bhamato re.... (pU. maho. yazovijayajI) cAritra pariNAma eTale sAmAnya rIte vizeSa jJAnarUpe vastuno je yathArtha bodha pariNAma thAya ane te bodha pariNAmamAM jyAre mithyAtva mohanA abhAvarUpa ane samyag darzananA sadbhAvarUpa zradhdhAnA svatattva nirNita svarUpamAM ruci navatattva // 71 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAma ane paratattvarUpa nirNita svarUpamAM heya-udAsIna pariNAmarUpa thAya pachI te te vastumAM sAkSIbhAva rUpe rahevAno pariNAma. zubhAzubhamAM ratiaritanA kaSAya pariNAma na bhaLavA rUpa mAdhyastha pariNAme rahevuM arthAt paramAM kartA--bhokatA pariNAma na thavArUpa ane potAnA samatAguNamAM ja kartA--bhokatA pariNAme rahelA-ramavArUpa je pariNAmo AtmAmAM pragaTa thAya te ja nizcayathI cAritra arthAt samatArUpa sAmAyika cAritra che. tene pragaTAvavA jJAnI bhagavaMtoe vyavahAra cAritra be svarUpe kahyuM che. sat (yoga)mAM pravRtti ane asat (yoga)thI nivRtti temAM nizcayathI prathama sAdhya svarUpa vidhAnarUpa ane pachI niSedharUpa jinAjJA be svarUpe che. "nivRtti ne pravRttibhede, cAritra che vyavahArajI." nija guNa sthiratA caraNa te kahIe, nizcaya zudhdha prakAra.' cAritra eTale : cA tyAga, ari-kaSAyarUpI duzmanathI, tra = AtmAnuM rakSaNa karavuM. sAmAyika, pauSadha, pratikramaNa vagere kriyA vyavahAra te vyavahAra cAritra che. 'karemi bhaMte sAmAIya'mAM sau prathama sAdhyarUpa vidhAnano svIkAra. 'huM sAmAyika bhAvano svIkAra karuM chuM.' prathama sAdhyano svIkAra karyo. sAmAyikabhAvanI sidhdhimAM bAdhaka evI sAvadha pravRttinA niSedhanuM paccakkhANa karavAmAM Ave che. sAvadha be prakAre (1) hiMsAdi pApa vyApAra rUpa pravRtti yoganA tyAganI pratijJA karavAmAM AvI che. (2) bIjA sAvadharUpe kaSAyabhAva nahIM karavAnuM paccakkhANa karavAmAM Ave che. prathamamAM dravyahiMsAnA tyAganI pradhAnatA che. bIjAmAM bhAvahiMsAnA tyAganI pradhAnatA che. kaSAyabhAvathI nivRttirUpa pratijJA che. sAmAyikamAM pUMjavA - pramArjavA rUpa saMyamamAM upayoga hajI rahe tethI navatattva // 72 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIDI Adi teIdriya vagere prANIonI rakSAno pariNAma jAgRta hoya che. paNa zItala vAyukAyanI sparzanA dvArA bhAvahiMsA ane vAyukAyanI virAdhanA vaDe dravyahiMsAno upayoga rahevo duSkara che. ahIM kAyAnI mamatA rUpa = anukULatA rU5 bhAvahiMsA che. sAmAyikanA upakaraNa para jene samatAnuM lakSa nathI tene te adhikaraNarUpa bane che. svAdhyAyAdi pravRttirUpa yoga e sat pravRttirUpa che. temAM gupti e nivRttirUpa che. samiti e pravRtti- nivRtirUpa che. sAmAyikamAM dayAsamatAnA pariNAma na thAya, mamatAnA pariNAma ghaTe nahIM te sAmAyika nathI. sAmAyikamAM jIvo pratye kSamAdi pariNAmamAM rahevuM, sarva jIvone samAna daSTirUpe jovA ane pudgala saMyoga-anukULa-pratikULa yogamAM udAsInabhAve rahevArUpa bhAvacAritra tenizcaya cAritra che. tenAthI nirjarA thAya. nirjarAnuM mukhya kAraNa samatA che. samatA vinA nirjarA na thAya. jo nizcaya cAritranuM lakSa na hoya to mAtra vyavahAra cAritrathI puNyabaMdha thAya. AthI sAmAyikamAM aMte paNa talsa bhatte paDikkamAmi niMdAmi garihAmi / sAmAyika bhAvathI viparIta karavArUpa bhAvanuM pratikramaNa karuM chuM. pAcho pharuM chuM. te bhAvonI niMdA-gaha karuM chuM. 'appANe vosirAmi- kaSAyarUpa thayelA AtmAne vosirAvuM chuM. mAthA sAmArUpa, khAM sAmADyA che ! AtmA svarUpe sAmAyika ja che, sAmAyikanuM prayojana paNa te ja che. (tasvArtha vRtti) sAmAyika saMpUrNa dvAdazAMgIrUpa jinavANInuM sArabhUta che. (vize. Ava.) sAmAyika e caudapUrvanA arthapiMDarUpa che AthI 'sAmAyika Adi maMgala sAmAIyaNa, maMgala nihANe, nivANa, pAvihitti kAye, sAmAIyajhayaNa maMgala bhavati.' pApano abhAva e ja sAcuM maMgala che. sAmAyika bhAva te kaSAyanA (pApanA) abhAvarUpa hovAthI sAmAyika adhyayana paNa maMgalarUpa thAya che. AthI AtmAnI svAbhAvika sAmAyika bhAvarUpa samasthiti pratye laI janArA navatattva || 73 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAma sAdhano, kriyAo ke anuSThAno paNa vyavahArathI sAmAyika kahevAya. 3 vairAgyathI vItarAgarUpa cAritrano vikAsakama cAritra e jJAnayoganA svIkArarUpa tattvAnaMda anubhavarUpa che. 4thA guNaThANe cAritranI rucirUpe vairAgyabhAva thAya ane pAMcamA guNaThANe vairAgyabhAva pramANe karmakRta saMbaMdho tathA pudgala dravyonA saMgathI chUTavA rUpa pratijJApUrvaka dezavirati che. ThThA guNaThANe karmakRta sarvasaMbaMdho (mAtA-pitAdi) no tathA pugala saMyogo rUpa sarvasaMyogono parigraha na karavArUpa pratijJApUrvaka jAvajajIva tyAga pariNAmapUrvaka sarvavirati che. 7mA guNaThANe sarvathA mohanA saMgathI chUTavA mATe apramatabhAve puruSArthavALA ane vItarAgatAnI pUrNatAnuM lakSya hovA chatAM puruSArtha eka sarakho prabaLatApUrvaka vRdhdhivALo paripUrNa na thAya tethI aMtarmuhUrtamAM pAchA pramAdabhAva tarapha javAnA svabhAvavALA vItarAgatA meLavavA mohanI sAme maMDAyelA yudhdhanA moracAmAM hArajItanI avasthAvALA che. jyAre 8mA guNasthAnakathI vItarAgatA meLavavAnA daDha nirdhAra sAthe uttarottara vRdhdhi pAmato pracaMDa vairAgya arthAt rAgAdi bhAvono 8mAthI 10mA guNasthAnaka sudhI sarvathA nAza karavA dvArA vikAsa pAmatAM 1ramA guNaThANe saMpUrNa mohane saphaLa na thavA devA rUpe ane tenA para potAno pUro aMkuza mUkI tene jItI sadA mATe pracaMDa puruSArtharUpa pravartamAna vIryanA pariNAmathI kSapakazreNIrUpa vijaya prApta thAya che. eTale ke 1rame kSAyika vItarAgatA tarapha eka sarakhI pragati rUpa prayANa. 4the vItarAgatAno abhAva, page pramAda sahita AMzika vitarAgatA, chuM pramAda sahita vItarAgatA, 7me kSayopathamika vItarAgatA, 8me thI kSAyika vItarAgatA tarapha prayANa ane 1rame pUrNatA. nizcaya cAritra samatA, udAsInatA, taTasthatA, mAdhyastha ane prazamabhAvarUpa pariNAma pradhAna che. jyAre vyavahAra cAritra zubhayoga-kriyA sat pravRtti pradhAna che. nizcaya cAritranuM phaLa karma, kaSAya, ane kAyAnI mamatAno apacaya= ghaTADo thavo ane vyavahAra cAritranuM phaLa puNyabaMdha che. navatattva || 74 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "caya te sacaya karmano, rikata kare vaLI jeha, cAritra niryuktie kahyuM, vaMdo te guNageha.' pU. maho. yazovijayajI) mokSaH karmakSayAt eva sa ca AtmAjJAnato bhavet / dhyAnasAdhyaM mataM tacca tad dhyAnamAtmahitaH // (yogazAstra) 1 dhyAna kone kahevAya? yogazAstramAM kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdra sUri ma.sa. pharamAve che keyoga be prakAre che. (1) mokSayoga (2) saMsArayoga. AtmA anAdikALathI karma sAthe saMyoga saMbaMdhathI joDAyelo che. karmanA saMyogarUpa AtmA saMsAra yogarUpa che. karmanA saMyoganA kAraNe pudgala (dehamaya) ane pudgala sAthenA svabhAvarUpa vibhAvadazArUpa thavuM- rahevuM te saMsArayoga che. karmanA saMyogathI mukata thavuM, pudgalabhAvathI rahita thavuM, vibhAvadazAthI rahita thavuM e mokSayoga che. AtmajJAna vinA saMsArayoga chUTe nahIM. karma-pudgalanA saMyogathI AtmAnI thayelI azudhdha dazA ane AtmAnI karma pudgalanA saMyoga vinAnI zudhdha dazA. A baMne avasthAnuM jJAna thayA pachI ja AtmAne saMsArarUpa azudhdha dazAmAMthI chUTavAnuM thAya ane svabhAvarUpa zudhdha dazAmAM ramavAnuM thAya ane potAnI svabhAvadazAmAM sthiratArUpa dhyAna pragaTa thAya. paramAMthI asthira thavuM ane svabhAvamAM sthira thavuM te dhyAna. tenAthI ja nirjarA thavA vaDe Atmahita thAya. para saMyogamAMthI chUTA thavuM ane svaguNarUpe pragaTa thavuM te Atmahita che. AtmA jeTalo potAnA guNomAM sthira thAya teTalA aMze dhyAna gaNAya. AthI AtmAne potAnA guNasvarUpanuM jJAna jarUrI che. AtmAnA guNo sAthe rahenArA hovA chatAM kramasara pragaTa thAya. kAraNa ke karmothI te DhaMkAyelA che. karmonA AvaraNa haTayA vinA guNo pragaTa na thAya. jJAna ane darzana A be guNo jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya karmanA AvaraNathI dabAyelA che. jeTalA aMze te AvaraNa dUra thAya teTalA aMze te guNa pragaTa thAya. chatAM navatattva || 75 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna-darzana guNa cetanA guNasvarUpa che. paNa te mithyAtvanA udayathI samyakatva guNanA abhAvavALuM che. tethI te jJAna ajJAnarUpa che ane te vyavahArathI ajJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI pragaTeluM kahevAya. jJAnAvaraNIyanA kSayopazamanI sAthe jo mithyAtvAdi mohanIyano udaya hoya to te jJAna azudhdha ajJAnarUpa kahevAya ane mithyAtva mohanIyanA kSayopazamathI (upazama ke kSayathI) thAya to te jJAna sama (zuddha) kahevAya. samyakatva guNathI yukta jJAna ja zudhdha bane tema cAritraguNa paNa samyakatva guNa sahita hoya to ja samyaphacAritra gaNAya nahIM to te dravya cAritra kahevAya. abhavyone dravyathI niraticAra jevuM cAritranuM pAlana paNa nirjarAnuM kAraNa na bane paNa saMsAranuM kAraNa = devabhavanI prApti ane durgatinA kAraNabhUta ja bane. cAritra mohanIyanA kSayopazamathI (upazama ke kSayathI) ja zudhdha cAritraguNa pragaTa thAya sAthe samyagadarzana avazya hoya ja. samyagadarzana guNa hoya tyAre cAritra guNa hoya ke na paNa hoya paNa cAritra guNa hoya to samyakatva avazya hoya che tethI te guNa bhAvacAritra bane. AtmAe potAnAmAM sthira thavuM te dhyAna avasthA che. potAnA guNano anubhava kare eTale mohano anubhava choDe. atyAre ApaNe mohanA anubhavathI AnaMda meLavIe chIe. AtmA potAnA guNane anubhave tyAre ja karma chUTe. dharmakriyA vakhate tame zubhabhAvamAM cho, prazasta kaSAyanA pariNAma che paraMtu AtmA potAnA guNamAM nathI. bhAva e lAgaNI che. paraMtu vItarAga svarUpa nathI. lAgaNI e AtmAno svabhAva nathI karuNA paNa zubha bhAva che. potAnA AtmAnA hitAhitano nirNaya thavo te samyagujJAna che. mithyAdaSTine paNa yathArtha bodha sudhInuM jJAna thAya paraMtu tene heya-upAdeyano pariNAma na Ave. abhavyano AtmA potAnA mATe heyopAdeyano nirNaya na kare tethI samyagu jJAna nahIM. bhavyajIvane jyAre samyagu darzane Ave eTale potAnA navatattva // 76 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnA darzana thAya. zudhdha AtmA potAne upAdeya lAge. azuddha AtmAmAM karma-kaSAya che. tethI potAno AtmA vahelAmAM vahelI take kyAre zudhdha svarUpe thAya? kevalajJAna kyAre pragaTe? kvalajJAnane pragaTa karavAnI ruci te ja samyagdarzana. ghAtI karmono nAza thAya to ja kevalajJAna thAya. prabhu pAse kevalajJAna ja mAMgavAnuM che. AtmAmAMthI mithyAtva jAya pachI ja cAritrano guNa Ave. nivRtti ane pravRtti jemAM hoya te vyavahArathI cAritra kahevAya. pApamaya azudhdha pravRttithI nivRtta thaI pachI jenAthI AtmAnA pariNAma pragaTa thAya tevI pravRtti karavAnI. dA.ta. sAmAyika laIne beThA. sAmAyikabhAva pragaTa thAya tenA mATe jJAna bhaNavAnuM eTale ke jJAna-darzana-cAritranI pravRtti zarU karo tyAre ja vyavahArathI cAritra kahevAya. sAmAyika-pauSadha, dezavirati ane sarvavirati vyavahArathI cAritra kahevAya. cothA guNaThANe samyaggadarzana AvyuM tethI heya-upAdeyano nirNaya thayo. upAdeyamAM rucino pariNAma thayo. heyamAM tyAgano pariNAma thayo. A be pariNAma dvArA AtmAmAM potAnA hitanI zarUAta thaI. * nija guNamAM sthiratA te nizcaya cAritra che. nizcaya cAritrane pragaTa karavA mATe vyavahAra cAritranuM vidhAna che. vyavahAra cAritramAM nizcaya cAritra pedA karavAnI bhUmikA mUkI che. AtmA pote svabhAve sAmAyika svarUpe che mATe AtmAnA samatA svabhAvane pragaTa karavAnuM prayojana che. gaNadhara bhagavaMtoe dvAdazAMgInI racanA karI teno sAra sAmAyika che. sAmAyika svabhAva lAvavA mATe ja dvAdazAMgI bhaNavAnI che. zudhdha sAmAyika svabhAva AvI gayA pachI dvAdazAMgI bhaNavAnI jarUra nathI. zuddha cAritra - vItarAgabhAva - mohano paripUrNa abhAva. kevalajJAna na thAya tyAM sudhI jijJAsAbhAva rAkhavAno che. samagra jIvarAzi pratye eka samAna daSTi eka paNa jIvanI upekSA nahIM. jIva jJeya - upAdeya che, navatattva || 77 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNane jIva jANavA yogya lAgyo kharo ? ApaNane jIvane jovAmAM moja-AnaMda na dekhAyo tethI ajIvane jovAmAM sukhanA dariyA, moja, AnaMda dekhAya che. tethI tyAM ApaNI doDAdoDa che. gautama svAmIne cAra jJAna hovA chatAM jijJAsA UbhI che ke mane kyAre kevalajJAna thaze ? jIvane jANavAnI IMtejArI hovAthI 24 kalAka te temano svabhAva thaI gayo. jJAnAnaMda e jIvano svabhAva che. jeTaluM zudhdha rUpe joto jAya eTaluM jJAna pragaTa thAya. kevalIne vastu jANavA javuM na paDe, ApaNe jANavA javuM paDe. Agamano sAra che ke AtmAe AtmAnuM hita karavAnuM che. je AtmA potAnA jJAna pariNAmamAM potAne joto nathI te AtmAno jJAna pariNAma azudhdha che. jJAnIoe jJAnanI vyAkhyA karatAM jaNAvyuM ke -"AtmajJAna zAna hai, zeSa zAna ajJAna.' vizva zAMtikA mUla hai vItarAga vijJAna.... je jJAnamAM mohano pariNAma ghaTe nahIM te jJAna ajJAna. jJeyane jANavAnuM kAma jJAnanuM kArya che. jJeya--jIva-ajIva che. jIvanA duHkhanuM kAraNa ajIvano saMyoga che. AtmA ajIvane ajIvarUpe jANe nahIM ane jIvane jIvarUpe jANe nahIM eTale AtmAnI aMdara bhrama pragaTa thAya. bhrama pragaTa thavAnA kAraNe jIvane upAdeyarUpe nathI svIkArato, ajIvane upAdeya rUpe svIkAre che. ajIvamAM upAdeya bhAva thayo tethI AkhA jagatamAM ajIva = jaDa mATenI mArAmArI che. jo jJAnamAMthI mohano pariNAma dUra thAya to jIva potAnA vItarAgabhAvane jhaMkhe. AtmA potAnA vItarAga bhAvane jhaMkhe eTale jJAnI bhagavaMtoe sauthI pahelI vAta mUkI ke AtmAnuM hita dhyAnathI thAya. AtmAmAM AtmajJAna pragaTa thAya to AtmA pote dhyAnamAM Ave, te AtmAnA hitanuM kAraNa bane, anyathA ahitanuM kAraNa bane. dhyAnanA 4 prakAra che. dharmadhyAna, zukala dhyAna, ArttadhyAna ane raudradhyAna be zudhdha dhyAna ane be azudhdha dhyAna che. Artta eTale pIDA. jIva je navatattva || 78 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtathI dhyAnanI aMdara pIDA pAme te ArttadhyAna. ArtadhyAna eTale ISTa-aniSTano saMyoga--viyoga, iSTa saMyoga eTale potAne anukULa saMyoga meLavavAno pariNAma hoya. aniSTa saMyoga eTale pratikULatA prApta na thAo thayelI pratikULatA dUra thavAno pariNAma te. svamAM sthiratA te dharmadhyAna, svamAM ramaNatA te zukala dhyAna, paramAM sthiratAno bhAva te ArtadhyAna ane paramAM sthira thavuM te raudradhyAna che. duHkha Ave tyAre ja saMsAra dAvAnaLa jevo lAge ke anukULatAvALo saMsAra paNa dAvAnaLa jevo lAge che ? anukULatAvALo saMsAra dAvAnaLa jevo lAge to ja sAcI pratIti thaI kahevAya. vyavahAra cAritra kriyAnI pradhAnatAvALuM che, nizcaya cAritra pariNAmanI pradhAnatAvALuM che. kriyA sahita pariNAma Ave tyAre bhAvacAritra Ave. bhAva= vyavahAra + nizcaya. nizcaya H aMdarathI pApanI pariNatinA tyAgapUrvaka ane AtmAnI ramaNatApUrvaka eTale ke jJAnanA pariNAmathI yukata potAnA svabhAvamAM ramavuM. vyavahAra : bahAranA azubha yogathI nivRtti ane niravadha zubha yogomAM pravRtti. mithyAtvathI nivRta thaI. cAreya kaSAyathI nivRta thavuM. mithyAtvarUpa moTAmAM moTA vanamAMthI bahAra nIkaLavuM paDe. temAMthI nIkaLe eTale cAritranI zarUAta thAya. cothA guNaThANe cAritranI zarUAta bhAvarUpe thAya arthAt cAritra guNa pragaTAvavAno bhAva = ruci thAya. cAritrano guNa cAritra mohanIyathI rokAya. jo potAnA guNane anubhavavAnI ruci na thAya to cothuM guNaThANuM nahIM. vyavahAra cAritrathI puNyano baMdha thAya nizcaya cAritra nirjarAnuM kAraNa bane. doSA jeNa niruMbhati jeNa khijjaMti pUvva kammAI so khalu movovAo rogAvasthAsu samaga 6 | (upadeza pada) navatattva // 79 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. haribhadra sUri ma. sAhebe upadezapadamAM mokSano upAya tene ja kahyoje kriyA vyavahAra ArAdhanAmAM kaSAyo-doSo nAza pAme. pUrva karmo nAza pAme te ja mokSano upAya kahevAya. je koI sAdhana sAmagrI ApaNA kaSAyane dUra kare, to ja karma dUra thAya. karma dUra thAya to ja AtmAnI zuddhatA thAya. pachI ja guNono anubhava thAya eTale ke AtmAmAM raheluM sukha koIpaNa sahAya vagara bhogavI zakAya. guNa Ave to doSa jAya e vAta khoTI che. guNa lAvavAnA nathI. guNa to sattAmAM ja che. doSa jAya to guNano ughADa thAya. jIve jina banavuM te jinanI mukhya AjJA che. tenA mATe ja badhI AjJAnuM pAlana hoya. jina banavuM eTale pahelA vItarAga banavuM. rAgAdi doSothI mukta thavuM. koIpaNa AjJAmAM rAgAdi doSo ochA na thatAM hoya to vyavahArathI jinAjJAnuM pAlana karavA chatAM nizcayathI jinAjJAnuM khaMDana che. zeyane pahelA sAmAnya svarUpe ane vizeSa svarUpe jANavuM. DIzamAM gulAbajAMbu che. sAmAnya svarUpe khAvA mATe upayogavALA che. vizeSa svarUpe - gulAbajAMbumAM kuNAza che, mIThAza che, sugaMdha che (varNa--gadha-rasa che) tamane game eTale tamArI daSTi gulAbajAMbu para sthira thaze. tenA varNAdi upara AMkha vadhAre bahumAna karatI thAya. bhUkha lAgelI hoya to bhUkhamAM tIvratA Ave, jIbhamAMthI rasa chUTe, paisA hoya kharIdI laIe. A rIte prakriyA cAle. bAjumAM eka DIzamAM durgadha mAratI viSTA che. daSTi tyAM sthira thavAnA badale pAchI kheMcAI jaze. nAka macakoDIne, moDhuM bagADIe, AMkha pharI jAya. AvI badhI prakriyA thAya. ruci na hoya tethI aNagamo- aruci pedA thAya. vairAgya AvI jAya ane pAchA pharI jAya. pahelA sAmAnya upayoga ane vizeSa upayoge svarUpane jotAM A ghaTanA banI, samyagudarzana jo bhaLe to baMne vastu sarakhI lAge. baMne pugala che. sarvanI navatatva || 80 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTi mujaba pudgala e jIva nathI tethI heya che. pahelA joya pachI heya ane upAdeya A traNa AtmaramaNatA mATe cAvI che. paramAtmAne jotAM potAnA AtmAnuM dhyAna dhare to ja nirjarA thAya. AtmA arUpI che. te potAnA svabhAvamAM na rahyo tethI rUpI thayo. karmo AvyA. have rUpI karmane choDavAno upAya paNa e ja ke arUpIpaNAnuM dhyAna dharo eTale rUpI jAya, karma jAya athavA rUpanuM AkarSaNa na thAya, karma na Ave. gulAbajAMbu ane viSTA baMne paryAyarUpe che. varNa-gaMdha-rasa sparzanA kAraNe eka game eka na game je anukULa lAgyuM te gamyuM. gulAbajAMbu jo prataiikaLa lAge to na game. AtmA pudgala dravya aMgeno ane para sabaMdhano pratijJApUrvaka (pariNati pUrvaka) dezathI tyAga kare to dezavirati dharma kahevAya. vairAgya kAco to badhuM ja kAcuM. vairAgyapUrvaka ane karmakRta saMbaMdho ane sarva paudgalika saMyogonA parigrahane yAvasajIva pApanI pariNatino paripUrNa tyAga karavA pUrvaka pratijJApUrvaka svIkAra kare te sarvavirati dharma gaNAya. zAstrakAroe parathI chUTavA mATe ja badhuM batAvyuM che. tethI AtmAe svamAM javuM paDaze. a samatA svabhAva eTale... sAdhanAmAM paNa parathI chUTavAno bhAva joIze. samatAbhAva-sAmyabhAva AtmAno svabhAva che. tenA lakSavinA dharma kAryo karavA chatAM samatAbhAva Avato nathI. rAgAdike mohano bhAva ocho thavo te ja samatA che. phakta krodhano abhAva te samatA nahIM paNa mohano abhAva te samatA che. arthAt krodhAdi cAra kaSAya ane nava nokaSAyanA pariNAma jeTalA ghaTe teTalI samatA pragaTe. " mammaNa krodha nahato karato, anIti nahoto karato chatAM sAtamI narake gayo. paiso jato karavo nathI, dhananI Asakita hatI tethI samatA na hatI. arthAt navatattva || 81 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhananI tIvra mamatAthI sAtamI narake gayo. samatAmAM paranI vicAraNA arthAt vikalpo na hoya. AtmAne parano vicAra (vikalpa) moharAjA karAve che, tethI AtmAno vicAra nathI Avato. navarA beThA ho tyAre tamane AtmAnA vicAra Ave? nathI AvatA to tamane moharAjA satAve che. saMsAranA ja vicAro satAve che kAraNa ke pote potAnA AtmA joDe joDAyelo ja nathI. mATe sarvazanI AjJA che ke huM eka samaya paNa pramAda na kara.' AtmAnuM vismaraNa e ja AtmAnuM paheluM maraNa che. anaMtakALathI AtmA ArAdhanA karIne Avyo chatAM ArAdhanAnuM phaLa zuM? AtmAne kramAM rAkhIne ArAdhanA karI tethI moha ghaTavAne badale vadhato gayo. dharmasthAnamAM paNa koI mAnapUrvaka na bolAve to calAvI lo ne? mAna zA mATe joIe che? para game che mATe to tamane dharma gamato nathI. moha ocho karavAnA badale dharmathI mAna kema mAMgo cho? cAritra eTale mohathI chUTA thavuM mohathI chUTA thavuM enuM nAma cAritra. sAmAyika vadhe to gharavALAsvajano joDe saMbaMdha ocho thAya ke gADha thAya? gharamAM zAMti vadhe ke azAMti? tamArI DImAMDa ghaTe ja! jo DImAMDa vadhatI hoya, azAMti vadhatI hoya tethI gharavALA joDe alaga thavAno bhAva Ave, paNa gharathI alaga thavAno bhAva nahIM to samatA ghaTI. mohathI chUTA thavuM eTale gharavALAthI chUTA thavuM ke gharathI chUTA thavuM? ghara choDazo ane bIjuM ghara vasAvazo to tame saMyukta kuTuMbamAMthI chUTA paDI svataMtra thaI pAchuM ghara vasAvI moharAjAmAM vadhAre phasAvAnA. jJAnanuM phaLa samyagu darzana, samyagadarzananuM phaLa cAritra, caritranuM phaLa tapa. n ta5 samyagadarzana guNa vinA jema cAritraguNa pragaTa na thAya tema bhAvatapaguNa navatatva // 82 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa samyagadarzana ane samyaka cAritra vinA pragaTa thAya nahIM. mithyAtvanI hAjarImAM paNa ghora tapa hoI zake paNa te dravya tapa akAma nirjarAnA kAraNabhUta thAya. sakAma nirjarAnA kAraNabhUta na thAya ta5 guNa pragaTa karavAmAM vizeSathI lobha mohanIyanA kSaya, upazama ke kSayopazamanI jarUra paDe tethI tapa IcchArodha vinA na thAya. 1 tapanI nizcayathI vyAkhyAH IcchArodha te mukhyatapaguNa che. IcchArIdhe saMvarI pariNati samatA yoge re, tapa te ehI ja AtmA vaheM nija guNa bhoge re...' 3 vyavahArathI ta5 12 prakAre H 6 bAhya ane atyaMtara. IcchA pariNAma lobha mohanIyanA udayathI thAya. pudgala bhAvanI IcchA thAya. AtmAnA guNo sivAya anyane meLavavAnI IcchA te tapano vibhAva pariNAma che. tattvArtha sUtramAM- 'tapasA nirjarA ca' tapanA be kArya. prathama IcchAno rodha saMvara thAya pachI nirjarA thAya. tapanuM mukhya phaLa nirjarA. Azravane rokyA vinA saMvara thAya nahIM, saMvaravinA nirjarA na thAya.nirjarA eTale potAnA guNomAM sthiratA, tapa eTale tRpti. je vastuno tyAga karyo jenI IcchA choDI tenI pharI IcchA na thAya te tRpti. n nizcayathI tapanI vyAkhyA samasta rAgAdi parabhAvecchAtyAgena svasvarUpe pratapanaM tpH| AtmAnaM AtmanA saMdhatte iti adhyAtmaM tapanaM // para pula guNanI IcchAno tyAga ane svaguNano bhoga te tapa che. jo AtmAne svaguNano bhoga karAvavAmAM na Ave to para pudgalanA bhoganI IcchA thAya.parapudgala guNamAM sukhabudhdhi mithyAtvanA udaye thAya ane te tarapha jIvane lalacAve-prere te lobha mohanIyano udaya. te tarapha AkarSe temAM rahevAnI navatatva // 83 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ budhi-nahIM choDavAnI vRtti vagere lobhamohanIyanA udayathI thAya tethI parapugalanA bhogamAM jIvane kyAreya paNa tRpti thatI nathI. thoDIvAra tRptinI bhAMti thAya, pharI tenI IcchA thAya, jyAre svaguNomAM jIvane sadA tRpti thAya che. kevalI-sidhdhanA jIvone sarva dravyono bodha pUrNa hovAthI ane mohano pUrNa kSaya thavAthI koIpaNa para dravyanI IcchA thatI nathI. mAtra kevalIne sudhAvedanIyanA udaye AhAranuM prayojana thAya che. paNa tenI IcchA thatI nathI tethI AhAramAM koI pasaMdagIno vikalpa nathI. vAstavamAM to kAyA sAthenA tAdAsyathI ane cittanA taraMgothI upara UThI svabhAvamAM TharavuM e ja kharo tapa che. vyavahAra tapa jo nizcaya tapanuM kAraNa bane to ja sakAma nirjarAnA kAraNabhUta bhAvatA thAya nahIM to te dravyatA thAya. jJAnIo dvArA bAhya atyaMtara tapa rUpa je vyavahAra tapa batAvAyo che te nizcaya tapanI prApti mATe che. vyavahAra tapa e nizcayatapanA abhyAsanA kAraNarUpa che. AthI vyavahAra tapane choDavo ucita nathI. paNa tenA vaDe nizcayatAnuM lakSa na hoya to te mAtra kAyakalezanA kAraNarUpa akAmanirjarAnA kAraNabhUta bane vyavahArathI eka divasa ja AhAranA tyAgarUpa upavAsa karavAno nizcaya karI, te mATe deva-guru ane AtmasAkSIe paccakakhANapUrvaka tapa karavAmAM Ave to te tapanuM daDhatApUrvaka pAlana thAya. ekadivasa cAra prakAranA kavalAhArano tyAga thAya teTalI khAvA-pIvA saMbaMdhI IcchAno nirodha karavAno abhyAsa paDe che. AhAra karyA vinA paNa AtmA pravRtti karavA samartha che tevo vizvAsa daDha thAya che. zarIra pratyenI tIvra Asakti-mamatA dUra thAya che. Atmazaktino vikAsa paNa thAya che. AhAranI saMjJA anAdinI tenI Asakti paNa anAdinI che. tene toDavA mATe bAhya tapanI pradhAnatA pharamAvI. anazana, uNodarI, vRtti saMkSepa, rasatyAga, kAyakleza ane saMlInatArUpa bAhya tapa dvArA vizeSathI kAyAnI mamatA ghaTADavAnI che. bAhya tapa paNa atyaMtara navatattva // 84 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapanI puSTi mATe che. atyaMtara tapamAM paNa AtmazudhdhinI pradhAnatA che Atmazuddhi mATe AtmAnA svarUpanA bodhanI ja pradhAnatA che. mATe svAdhyAya(jJAna) nI pradhAnatAnA kAraNe jJAnane jJAnIone parama tapa kahyo che. . zAna e parama tapa che sajjhAya samo nahi tavo jJAnayogastapaH zudhdhamityAhu munipuNgvaaH| tasmAnnikAcitarUpoDapi karmaNo iSyate kssyH| // 163 // | (adhyAtmasAra) zudhdha tapaH svAtmaratirUpaM taM jJAnayogaM vivadanti saMta : / / jJAnayoga e parama tapa che. kAraNa ke nikAcita karmano kSaya paNa tenAthI thAya che. zudhdha tapa eTale ja jJAnapUrvaka guNomAM AnaMdathI ramaNa karavuM te. te pachI sarva kriyA, sAdhana, sAdhyabhUta badhA anaMtara kAraNo che. mukhya kAraNa jJAna che. 1 zAna tapa svarUpe kaI rIte ghaTe? samyagadarzana e mokSanuM bIja che. tenA aMkuro phUTavA mATe jJAnanuM pravartana viryapUrvaka pApathI virati karavAnI che. pApa= vibhAvane choDavA jevuM mAnyuM to have saMbaMdha kApavAno che. tenA vaDe jJAna zudhdha banaze. jJAna e karmanI zudhdhinuM kArya karatuM thayuM eTale te taparUpa thaI Atmasidhdhi sAthe AnaMdanI anubhUti karaze. jJAnanuM phaLa saMvara-samatA (kSamA) che. tapanuM phaLa paNa saMvara-samatA-nirjarA che. bAla atyaMtara tapa te saMvara, samatA nirjarA heta; te tapanamIe bhAva dharIne, bhavasAyaramAM setuM.' 'trikAlikapaNe karma, kaSAya e nikAcitapaNe bAMdhyA teha bALa, kahyuM te paNa bAhyAbhyatara dubhe, samAyukta niveMta durgAna che.' (pU. maho. yazovijayajI) arthAt jJAnasahita-kSamAsahita karelo tapa te karmane bALavA samartha che. adhyAtma eTale AtmAnA svarUpane jANe tyAre tene pote parathI (pugalathI) navatattva || 85 za . Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alaga che tevuM sahaja thAya che. parathI alaga thavAnI prakriyA zuM? AtmA jyAre svaguNamAM sthira tRpta thAya che tyAre svaguNanA anubhavathI toSAyamAna tRpta thayelo AtmA 'para'ne sahaja rIte choDI de che. jema pUrNa peTa bharelo mANasa sArA bhojanano paNa tyAga karI de che. tema jJAnI 'para' bhogono sahaja tyAga kare che. arthAt potAne svano anubhava thAya tyAre parathI sahaja rIte chUTI jAya che. kAyAno tapa e tapa nathI paraMtu AtmAno AnaMda bhogavavo e tapa che, e samajaNathI tapa thAya to e tapa che nahitara lAMghaNa che. a tapanuM vizeSa svarUpa cha bAhya ane cha abhyatara tapa vyavahArika tapa che. bAhya tapa dvArA atyaMtara tapa karI zakAya. upavAsa rUpa anazana nAmano bAhya tapa karavAthI svAdhyAya nAmano abhyatara tapa sArAmAM sArI rIte thaI zake. upavAsa e rIte karavAno ke svAdhyAyanI ramaNatA thAya. sarvamaMgalamAM parama maMgaLa tapa che. tapa vagara mumukSu AtmAne na cAle. mumukSu AtmA sadAya abhigrahadhArI hoya. 158 beDIonA baMdhanane toDavA mATe baMdhananI jarUra che. karmanI 158 beDIone toDavA mATe jinezvara paramAtmAe je baMdhana kahyA tene svIkAravA paDe. jinanI AjJAno svIkAra karavAmAM na Ave to karoDo varSanA upavAsathI paNa mohanA baMdhana na tUTe. paramAtmAnI AjJApUrvaka karelI navakArazImAM sakAma nirjarA thAya. cAra AhArano be ghaDI sudhI tyAga thAya tethI navakArazI e tapa paccakakhANa sUryodaya pahelA lIdheluM zudhdha thAya. AtmAno svabhAva AhAra vAparavAno che ja nahIM. AtmA arUpI ane AhAra rUpI che tethI kaI rIte vApare? AtmAne svabhAvamAM sthira karavA navatatva || 86 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe ja paramAtmAe tamAma vyavahAra mArga batAvyo che. jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya e AtmAno khajAno - saMpatti che. jJAnanA prakAza vagara sAcuM darzana na thAya. potAne potAnuM bhAna thAya to azudhdha avasthA dekhAya eTale zuddha karavAnI ruci Ave. azudhdhane dUra karavA cAritra levuM paDe, navI azudhdhi baMdha karavI paDe. Azrava dvArane baMdha karavA paDe pachI jUnI azuci kADhavA mATe nirjarA karavI paDe, tenA mATe tapa karavo paDe. AtmAnuM prathama arthAt pUrNa maMgaLa sidhdhAvasthAmAM ja ghaTe. tyAM karma Adi koI saMyoga nathI tethI amaMgaLa nathI. AtmA potAnA svabhAvamAM na rahI zake tenuM bAdhaka karma che. 'paDhamaM havaI maMgala e sidhdhAvasthAne dhyAnamAM laIne kahyuM che. vRdhdhi pAmatA maMgaLa dvArA sidhdhAvasthA pragaTatAM maMgaLanI pUrNAhUti thAya pachI koI maMgaLanI jarUra nahIM. tapa saMvara ane nirjarA bane karaze. saMvara thayA vagara nirjarA na thAya. tapa karavo hoya to paccakakhANa levuM paDe to ja pApano saMvara thAya. manamAM mAtra dhAravAthI tapa na gaNAya. paNa sAthe viratirUpa paccakhANa paNa jarUrI. jethI tapanA pariNAma TakI zake. navakArazInuM paccakakhANa karatI vakhate vicAravuM ke mArA AtmAno khAvAno svabhAva nathI. huM kevo dhanya ke AtmAnI mULa avasthAne meM be ghaDI mATe svIkArI. A rIte AtmAne svabhAvathI anubhavavAmAM na Ave to vAstavika dharma na thAya. moha rAjAnuM anuzAsana anAdikALathI cAle che. tethI pudgala vagara ApaNe rahI zakatA nathI. pudgala sAthenA gADha saMbaMdhane dUra karavAno che have AtmAnA anuzAsananA rasiyA banavAnuM che. - dareka AtmAe potAnA AtmAne svabhAvamAM laI jaI potAnA svabhAvano rasiyo banAvavAno che. have jyAM sudhI AtmAnA svabhAvamAM sthira na navatattva || 87. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaIe tyAM sudhI cena na paDe, na game to ja paramAtmAnI AjJAno svIkAra karyo kahevAya. nahitara mAtra vyavahAra karyo kahevAya. jJAnanI jema tapa paNa AtmAno svabhAva che je svabhAva hoya te bahAra na rahI zakedravya ane guNa alaga na rahI zake. AtmA jIva dravya che ane jJAna-darzana AtmAnA guNo che. jJAna, darzana ane cAritra e AtmAno dharma che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzae pudgalano dharma che. AtmAno dharma pugalanA dharmane mAtra jANavAno che. paraMtu ApaNe pugalane mAtra jANavAne badale mANavA mATe pakaDIe chIe. tethI ApaNe saMsArane vaLagyA chIe. AtmAno dharma je jJAna-darzana-cAritra che tene pragaTa karavA mATe je vyavahAra = AcAro che te badho ja vyavahAra dharma che. AtmA kendramAM hoya to ja vyavahAra dharma zudhdha kahevAya. jJAna meLavavA mATe jJAnI bhagavaMtoe jJAnAcArAdi AcAro mUkelAM che. AtmA apunabaMdhaka dazAmAM Avyo hoya to uhApoha thAya ke sAco tapa zuM che? AtmAno tapa zuM? zA mATe karuM chuM? jijJAsA jAgyA vinA na rahe. ApaNane te jANavAnI saMpUrNa sAmagrI svarUpa deva, guru, dharma, Agama vagere maLyAM che. AtmA pote tapa svarUpamAM ja che. te tapano bhoga banyA vagara rahI zake ja nahIM. phAyaH tAH I IcchAne rokavI e tapa che. sudhA vedanIyano udaya thAya te vedanIya - aghAti karmano pariNAma che. jyAre lobha mohanIya ghAti karmano pariNAma che. mAtra khAvAnuM baMdha karavuM te tapa nathI, IcchAno rodha karavo te tapa che. pachI te khAvAnI IcchA hoya, viSaya bhogavavAnI hoya ke pharavA javAnI hoya. sAdhu mAsakSamaNa kare to devo tapano mahimA karavA Ave. pAraNAnA navatatva // 88 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divase devaduMdubhi vagADe. samyagadaSTi devone paNa guNanI jhaMkhanA hoya che. ApaNe tapa jAhera karI jagatamAM verI daIe to devo kaI rIte Ave? sAdhue tapa gupta rAkhavAnI AjJA che. pAraNAmAM vizeSa chUpAvavAno che. jyAM jinanI AjJA nahIM tyAM zAsana kharuM? pAraNA nimitte AraMbha samAraMbha thAya nahIM tevo mArga sAdhuno che. upavAsa AhAra saMjJA toDavA mATe karyo hoya to pAraNuM kaI rIte karavAnuM? AhAra saMjJA vadhe te rIte ke AhAra saMjJA toDavA mATe? pAraNAmAM garamAgarama zA mATe joIe? rAgAdinA kAraNe thatI parabhAvanI IcchA rokavA mATe ja tapa karavAno che. tethI AtmA potAnA svabhAvamAM sthira thAya. A lakSa na hoya to vyavahArathI paNa tapa na kahevAya. dhanAdi dravya prabhAvanA ke nAmanA- prasidhdhi rUpa bhAva prabhAvanAnA AzayathI karelo tapa vyavahAra tapa paNa banato nathI. AtmAno mukhya svabhAva jJAna che. jJAna Ave to samatA phaLa maLe paraMtu te mATe jJAna zudhdha banavuM joIe. jema jJAna vadhAre azudhdha tema karmabaMdha vadhAre thAya. zudhdha jJAna e vAstavika tapano paryAya che. jJAnane zuddha karavA samyam darzana lAvavuM paDe, mithyAtva kADhavuM paDe. samyam darzanathI zudhdha thayeluM jJAna AtmAne vibhAvamAM jato aTakAve. jJAnamAM moha na bhaLe to ja te zudhdha jJAna thAya, to ja te kArya kare. vyavahArathI abhyatara tapa batAvyA te paNa karmane tapAve che mATe nizcayathI karmanI nirjarAnuM kAraNa bane che. lobha mohanIyanA udayanA kAraNe paranI IcchA thAya. eTale AtmA sivAyanI badhI ja vastu meLavavAnI IcchA thAya, pAmavAnI nahIM. kAraNa ke potAnI vastu je hoya te pAmavAnI hoya, je potAnI na hoya tene meLavavAnI IcchA thAya. mArI zuM vastu che? huM zuM pAmI zakuM chuM? huM zuM bhogavI zakuM? e nirNaya na thAya tyAM sudhI paramAM sukha che e khoTo nirNaya che. tethI paranI IcchA karI sukhI thavAnI IcchA thaze. tRpti e AtmAno svabhAva che. tRpta thavuM te tapa che. atRpta hoya tyAre paranI IcchA thAya. sidhdhanA jIvane tRpti che, pUrNatA che tethI navatattva || 89 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IcchAno prazna nathI, tethI IcchA rokavAthI Azrava rokAze, saMvara Ave ane saMvaranuM kArya samatAno pariNAma Ave. samatAnuM phaLa cAritra che. samasta rAgAdi pariNAma te ja IcchA che. IcchA roke eTale rAgAdibhAva rokAya, tethI samatA Ave ja. cAritra Ave eTale tapa Ave. cAritra Ave eTale potAnA svabhAvamAM tRpta thavA lAge. potAnA svabhAvamAM sthira thavA lAge pachI paranI IcchA ghaTe tethI tapa guNa Ave. tRpti arUpI che tethI bahAranI rUpI vastuthI AtmA kyAreya tRpti na pAme. a upavAsa kone kahevAya? bAhya tapa tarIke upavAsa karo to traNa ke cAra AhArano tyAga thAya. paraMtu jJAnI bhagavaMtoe jemAM viSaya-kaSAyano tyAga thAya ane sAthe sAthe AhArano tyAga thAya tene ja upavAsa kahyo che. upavAsamAM TI.vI. jovAnI IcchA thAya, paMkhAnI havA khAvAnI IcchA thAya to te vAstavika upavAsa nathI kAraNa ke viSaya-kaSAya vadhe te na cAle. a anazana tapa zA mATe karavAno? anazana rUpI bAhya tapa AhAra toDavA mATe ane kAyA pratye jAgelI mamatAne ane ahane toDavA mATe che. jeTalI kAyA rUpALI, bIjA karatA sArI eTaluM abhimAna vadhe, ane jeTalI sajAvo eTaluM abhimAna vadhe. kAyA jo rogISTa maLe to kAyAnI mamatA na thAya. kyAre chUTuM? evo bhAva thAya. jeTaluM khAva eTaluM pacI jAya, roga na hoya to kAyA pratye mamatva vadhe. tethI AtmA pratyeno mamatva bhAva utpanna thavA ja na de. A kAyAne choDIne javAnI che chatAM tenA pratye mamatA ane abhimAna che. tene toDavA mATe anazana Adi bAhya tapa che. tethI upavAsa karatI vakhate lakSa joIe ke kAyAnI mamatA ane ahaM ghaTADavA mATe upavAsa karavAno che. paraMtu loko taraphathI sanmAna maLe te mATe tapa karavAthI AtmAno guNa kaI rIte pragaTa thAya? navatatva || 90 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAramAM AnaMda meLavavA mATe hoTala-gArDana AdimAM javuM paDe paraMtu AtmAno AnaMda meLavavA bahAra javAnI jarUra nathI. AtmAmAM ja AnaMdanA sarovaro bharelAM che. tene bhogavavA mATe jJAnIoe tapa batAvyo che. tapa karavAthI AtmAmAM brahmacaryanI zuddhi thAya eTale viSaya bhAvothI AtmA sahaja haTe ane kaSAya ghaTato jAya. samajaNapUrvaka tapa karyA hoya to kaSAya ghaTe. jo kaSAya vadhe to tapanuM ajIrNa thayuM kahevAya. bAkI lAMghaNanuM phaLa ajJAna kaSTa akAma nirjarA je mAtra paMcAMgI vagere tapathI kAyAne tapAve te bALa tapasvI kahevAya. bhAva tapasvI nahIM. je tapamAM jinezvaranI AjJA hoya te ja tapa zudhdha gaNAya. - pAMceya Idriyone vaza na thAya, TI.vI. jovAnI IcchA na thAya, paMkhA, e.sI.nI. IcchA na thAya, cAmaDIne bahu suMvALuM gAdaluM na game, saMthArA para sUI jAya, pAraNAmAM 20 AITama hoya to be pAMca jarUriyAtanI AITamo vApare to upavAsa sAco kahevAya.viSaya-kaSAya-AhAra tyAga karavAthI sAco upavAsa gaNAya. upavAsa karavo che to ghI-dUdha vAparI lo. amuka miThAI joIze evI DimAMDa na hoya. zarIranI prakRti mujaba levuM te jarUriyAta kahevAya. dA.ta. e.sI.DI.TI. hoya to vadhAre tIkhuM-taLeluM na vApare. uNodarI zA mATe? AhArasaMzA kAbUmAM rahe. choDavuM te ja tapa che paNa choDavuM te saheluM nathI. choDe to uNodarI thAya arthAt jarUriyAta karatAM thoDuM ochuM vAparavAthI zarIramAM phUrti Ave, apramattabhAva Ave ane zarIramAM vAyune saMcaravAnI jagyA maLe. Idriyane vikAra karAve tathA vigaIo vikRtinA svabhAvavALI ja che to pachI vadhAre kaI rIte vaparAya? jemAM garama masAlA vadhAre tevI vastu vikAra karAve che. AyaMbilamAM marI-masAlA paNa vikAranuM kAraNa bane tema saMbhavita che. vRttisaMkSepa ' amuka ja dravyo vAparavA. rAgAdibhAvane toDavA pAMca thI vadhu na vAparavA paraMtu te pAMcamAM paNa rAga AvI jAya to na cAle. te pAMca para tUTI na paDAya. navatatva // 91 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2satyAga zrAvaka dararoja ochAmAM ochI eka vigaIno tyAga kare. je roja upavAsa nathI karatA, ekAsaNuM kare che to ekathI vadhAre vigaInI jarUriyAta nathI. kAyakaleza . kAyAne kaSTa ApavuM, arthAt viSaya ane kaSAya bhAvathI mukta thavAya to ja dhyAna tarapha javAya. paraMtu te mATe zarIranI mamatA javI joIe. vividha Asana-yogAsana locAdi vaDe kAyAne kaSTa ApavA vaDe kAyAnI mamatA ghaTADavI. mamatA ghaTe to ja samatAnA pariNAma Ave. te ja vAstavika dhyAna che. tethI cAritranI saphaLatA tapa upara che. tethI ja sukhatapa zarIra nirAbAdha evuM pUcho cho. tapasvI sukhI bane. sAdhu to ja sukhI jo te tapa kare. AtmAnA anubhava mATe tapa jevuM bIjuM koI sAdhana nathI. viSaya-kaSAyanI vAsanAne toDavAnuM kAma tapa ja kare che. tapa eTale AtmAnI tRpti thAya tethI bahAra javAnI vAta na Ave. potAnA guNamAM sthira thaI paramAnaMdane anubhavAya. aghAti karmanA udayamAM paNa ghAti karma nAza pAmI zake che. aghAtinA udayarUpa zAtA-azAtA bane karmamAM mohano nAza karI zakAya. zAtA, azAtAmAM rati ane arati mohane bheLavavo ke na bheLavavo te tamAro pariNAma che to mohane kADhI zako. paiDAne pudgala piMDa rUpe jovAno che. paMDAmAM mIThAzano guNa che. mATe mIThAzanI IcchA karavAnI nathI. mIThAzamAM gamo thavo e rati, aNagamo thavo te aratino pariNAma che. paMDo sAme Ave eTale pahelA te zeya bane. te pudgala ajIva dravya mATe heya lAgavuM joIe. huM jIvadravya teno bhokatA nathI paraMtu jJAtA chuM. ahIM upayoga rAkhavAthI prabhunI AjJA pALI. paraMtu ApaNe mAtra jJAtA bhAve na rahetA tenA navatattva || 92 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhokatA thaI jaIe chIe. tethI AtmA karmano kartA ane bhokatA che te vahevArathI che. nizcayathI AtmA svaguNono kartA ane bhokatA che. tethI AtmA svabhAvamAM hoya tyAre karmano kartA ke bhokatA nathI. AtmA pariNAmI hovAnA kAraNe svaguNomAM sahaja pariNamI zake che. peDo pudgala hovAthI heya che. peTane jarUra che? ke Idriyane jarUra che? peTane jarUra hoya to je sAme hoya te vAparI lo. pachI tene yAda paNa na karo. vartamAnamAM paNa tenA svAda AdinI koI sAthe vAta na karo ke vicAro nahIM. peTane phakata bhADuM ApavuM che to heya mAnI ApI do. paiDA paDyA che to calAvI lo, AraMbha samAraMbha karI bIjuM banAvaDAvavuM nathI. khAdhA vagara nathI cAlatuM, tethI khAIne tapa karavo che. to khAtI vakhate rAga na karo. parabhAvanI IcchA te ja rAga. zarIrane poSaNa ApavAnuM che jethI davA na levI paDe. be vastu hoya temAMthI kaI vAparavI te nakkI karavuM. UMdhIyuM ane kArelA che. kArelA utaratA nathI - to karavuM? UMdhIyAmAM rAga che to ahIM UMdhIyAmAM kArelA mIkSa karI khAI levuM. tethI rAga nahIM thAya. * prayojana - kAraNa vagara peTane ApavuM nahIM. ane rAgapUrvaka khAvuM nahIM. jIbha-AMkha-manane pUchIne kAma na karavuM. paraMtu potAnA AtmAne pUchIne kAma karavuM. bIjAnA AtmAne na pUchavuM. manane gamatuM hoya te na ApavuM paNa zarIranI prakRtithI virudhdha khorAka na Apavo. dA.ta. caNAnI vastuthI gesa thAya che ane maga bhAvatA hoya. caNA-maganuM zAka hoya to maga khavAya paNa rAga na thAya te rIte. masAlA ochA karI khAvuM, pANI nAkhI devuM. mAtra AhAranI vAta tapamAM nathI AvatI paraMtu kapaDA Adi badhI ja ISTa vastumAM IcchAno rola te tapa che. jyAM jyAM IcchAno rodha karo tyAM tyAM tapa che. IcchAno rodha karavAmAM ArtadhyAnaraudradhyAna nathI tethI samatA Ave. tapamAM paranI IcchA na thAya. bIjA divase AhAranI pAraNAnI IcchA na thAya. navatatva // 93 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vigaI -kuminanuM ghara, AyaMbila-mitranuM ghara, upavAsa AtmAnuM ghara che. upavAsamAM zAMtino anubhava thAya sahaja AnaMda thAya, roja AvA divaso Ave to sAruM ema thAya. gulAbajAMbu ekavAra maLe pachI IcchA thAya ke kAyama maLe to sAruM tyAre bhoganA anubaMdha paDaze, pApa vadhaze. eka kalAka sudhI bAthamAM nAhyAM. zarIrane skUrti lAgI. pachI vicAra Ave ke roja ahIM AvIe to kevuM sAruM? tyAre jo AyuSyano baMdha paDe to te anubaMdhathI kadAca mAchalA thavuM paDe. jagatane dekhADavA tapa karavAmAM Ave to pApa karAve. tapasInA mukhAraviMda para AnaMda joIe. bhAvathI karAtA tapathI karmo-kaSAyo kAyA pAtaLA thatA jAya. pahelA kAyAne tapAvo pachI kaSAyane tapAvo tethI karmatape ane khare. karmarasahIna thaI jAya to enI meLe kharI paDe. kadAca udayamAM Ave to enI asara tamane dekhAya nahIM. paNa A tapa potAnA svarUpanA bhAna sAtheno, samatAnA-guNa sahita AtmalakSI joIe. a tapa e AtmAnA sukhane anubhavavAmAM pradhAna sAdhana traNe ya bhuvanamAM sukhanI prAptimAM mULa kAraNa tapa che. AtmAnA sukhane anubhavavA mATe tapa sivAya bIjuM koI sAdhana nathI. vyavahAramAM je tapa thAya che tenAthI akAmanirjarA thAya. tethI devaloka maLe. anAdi nigodamAMthI ahIM sudhI akAma nirjarAthI ja jIva Avyo che. akAma nirjarA paNa tapa ja hato tethI nigodamAMthI ahIM Avyo. dA.ta. marudevA mAtA. bAdara pratyeka vanaspatikAya keLanA choDamAMthI manuSyabhavamAM AvyA. khAvuM te ja pApa che. vyavahAra karavo e ja khoTuM che. vyavahAra karavAmAM navatattva // 94 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAMdho nahIM ema mAne te moTuM mithyAtva che. vyavahAra karavo ja paDe to AtmasAkSIe rAga-dveSanA pariNAmathI para rahIne karavAno che. nizcaya sAthe vyavahArano samanvaya karavo te AjanA kALamAM ati duSkara che. nizcayathI IcchAno rodha te ja tapa. rAgAdi bhAvo poSAtAM na hoya te ja tapa. jo rAgAdibhAva thatA hoya to tapa choDI devAno ? nA, paraMtu rAgAdi bhAvothI chUTavA jarUrI prayatno karI tapa to karavAno ja che. prabhue to yathAzakti tapa karavAno kahyo che. zakti gopavyA vinA tapa karavAno che. emAM AtmAne chetaratAM to nathI ne ? sAdhu bhagavaMte apavAde ochAmAM ochuM porisInuM paccakkhANa ane zrAvake apavAde ochAmAM ochuM navakArazInuM paccakkhANa karavAnuM che. manuSyabhava vagara sAco tapa thAya nahIM. tethI tapane e rIte sAdhI levo ke jethI bhavabhramaNA maTI jAya. paMcendriya tiryaMcamAM paNa bAhya anasanAdi tapa karavA chatAM pUrNa nirjarA na thAya. jyAre manuSya bhavamAM virati pUrvaka navakArazInA tapamAM paNa kevalajJAna prApta thAya. AtmA jyAre karyagrahaNa karavAnuM saMpUrNa baMdha kare tyAre pradeza sthiratArUpa dhyAna 14mA guNaThANe ja thaze. sidhdha avasthA e paripUrNa sthira avasthA che. vIryaguNa vIrya paNa jJAnAdinI jema ja AtmAno arUpI guNa che. aMtarAyakarmanA kSayopazamathI ke kSayathI pragaTa thanAro che. vIrya guNa e sarvaguNono rAjA che. vizeSe te kRti vIrya : / AtmAne vizeSathI preraNA kare te vIrya. vIrya be prakAre : dravya vIrya ane bhAvavIrya. dravyavIrya : deha vIrya pudgala svarUpa che je AhAramAMthI bane che. AhAranuM (1) rasarUpa pariNamana e prathama dhAtu (2) temAMthI lohI rUpa bIjI dhAtu (3) mAMsa rUpa dhAtu (4) carabIrUpa (5) hADakArUpa dhAtu (6) majjArUpa dhAtu (7) vIryarUpa sAtamI dhAtu pedA thAya che. A dravya vIrya paNa thavAmAM mukhya navatattva / 95 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa AtmavIrya che. Atmazakti (puruSArtha) jo deha AtmAmAM na hoya tonIkaLI jAya to dehamAM AhAra grahaNAdi ekapaNa pravRtti thaI na zake. bhAvavIrya je AtmAnI zaktirUpe puruSArtha rUpe aMtarAya karmanA kSayopazama ke kSayathI pragaTa thanAra arUpI zaktirUpa che. tenA be prakAra (1) labdhi vIrya (ra) karaNavIrya. (1) labdhivIrya AtmAnA jJAna-darzana, cAritra-tapAdi guNo sAthe jyAre AtmavIryajoDAya ane AtmA svaguNamAM pariNamana pAme tyAre guNanA anubhava svarUpa bane te labdhivIrya. (ra) karaNavIrya mana-vacana-kAyArUpa yoga sAthe AtmavIrya joDAya tyAre je kriyArUpe kArya thAya te karaNavIrya. dA.ta. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI AtmAmAM pragaTa thatI je jJAnazakti- te jJAnazakti dvArA joya vastuno jyAre bodha thAya tyAre te jJAnazaktino vyApArarUpe upayoga thayo eTale jJAnazakitamAM vIryazakita bhaLI tyAre jJAnopayoga thavo te lablikArya. te pramANe kAyAne pravartAvIe tyAre kAyA sAthe vIrya bhaLe ane kAyAnI vividha kriyA thAya te karaNavIrya, maDadAmAM koI kriyA thatI nathI kAraNa AtmA ane AtmavIrya nIkaLI gayuM che. 2 labdhivIryanA 4 bhedaH (1) darzana vIrya (ra) jJAna vIrya (3) cAritra virya (4) tapavIrya. navapadamAM dharmatattvanA cAra bheda ane navatattvamAM AtmAnA pAMca guNo batAvyAM che. vIrya sarvaguNomAM sAmAnyapaNe samAyelo hovAthI navapadamAM cAra bheda kahelA che. bIjI rIte vIrya be prakAreH (1) abhisaMdhi (2) anabhisaMdhi anabhisAdhi cala vIryano rodhaka zakti abhAva, paNa abhisAvi vIryathI kima grahe parabhAva.' (pU. devacaMdravijayajI) navatatva // 96 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) abhisaMdhi vIryaH je vIryano Abhoga pUrvaka (IcchA mujaba) upayoga karI zakAya te rokI zakAya te badhuM abhisaMdhi vIrya che. jema ke hAthane halAvavA, cAlavuM, bolavuM vagere pravRtti. (ra) anabhisaMdhi vIrya kAyAnI bhUmi pravRttio. zarIra AdinI aMdara lohI AdinuM paribhramaNa thavuM phephasA, nADI vagerenuM cAlavuM ItyAdi je AMtarika kriyAo che te badhI anabhisaMdhi vIryanA kAraNe thAya che. tene rokI zakAtuM nathI. te nimitta yoga pravRtti nathI, karmano baMdha paNa thayA kare che AthI kevalIone eka samayano baMdha hoya che. tema ja nigodanA jIvane tathA jeo karmanI sAme parAdhIna che tevA ekedriya jIvone tathA mana vinAnA sarva jIvone paNa anabhisaMdhi vIryanA kAraNe yoga pravRttio cAlu hovAthI karmano satata baMdha cAlu che. AthI karmabaMdha ane nirjarAmAM jema mana-Idriya-saMghayaNa sAdhana sAmagrI adhika ane temAM abhisaMdhivIryanA upayoganA AdhAre (durupayoga vaDe) karmabaMdha vadhAre tema abhisaMdhivIryanA sadupayoga vaDe nirjarA paNa vadhu thAya. AthI sarvakarma kSayamAM (kSAyika guNa pragaTamAM) prathama saMghayaNa jarUrI temAM abhisaMdhi vIrya karmano kSaya paNa karI zake. grahaNavIrya :- karma tathA vividha pugala grahaNamAM jyAre vIrya pravartamAna thAya tyAre grahaNavIrya ane te (AhArane) rasAdi rUpe pariNAmavA virya parvatamAna thAya tyAre pariNamana vIrya ane te pramANe grahaNa karelAnuM viSTA-maLAdi rUpe visarjana karavAmAM pravartamAna thAya tyAre te visarjana vIrya kahevAya. Ama AtmAnI viryazakti para pudgalone grahaNa-pariNamana AdimAM veDaphavAthI AtmA nabaLo paDe che. karmathI bhAre thato jAya che. bAhya pravRti-yogothI AtmA jema nivRtta thato jAya-gupta thato jAya tema AtmA halako-svataMtra-sabaLo thato jAya. gamanAdi nAnI moTI kriyAmAM je vIrya pravartana thAya te spaMdana vIrya. ekedriya jIvane anabhisaMdhi vIrya hoya. beIdriyathI mAMDIne paroDhiya sudhInA jIvone baMne prakAranuM hoya. grahaNa-AlaMbana-pariNamana e vIryanuM kArya kare che. AtmapradezonA paraspara saMbaMdha vIryanA kAraNe che. AtmapradezomAM asaMkhya navatatva / 97. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) lokAkAza pradeza pramANa viryANuo (aMzo) hoya che. anaMtavIrya e bhAvaprANa che. te dravyaprANanI janetA che. nizIthazAstramAM virya pAMca prakAre bhAvavIDiya guNavIriyaM caritavIriya samANivIriyaM cI AtmavIDiya vi tathA paMcavihiyaM vIrimaM AhavA | bhAvavIrya narakanA jIvone kaDAImAM taLAvAnuM, zekAvAnuM, pakAvAnuM, chedAvAnuM jevI paramAdhAmI kRta ghoravedanAmAM nAza nathI pAmatA temAM bhAvavIrya kAraNa che. tema tiryaMca bhavamAM paNa bhAre bhAravahana, tRSA, sudhAdi vedanAne sahana karavAnI tathA manuSyagatimAM cAritranA svIkAra pAlana vageremAM bhAvavIrya kAraNa che. devone pAMca paryApti pUrNa thatAM abhilaSita vaikriyarUpa karavAnuM sAmarthya te bhAvavIrya. guNavIrya auSadhiomAM je kaDavuM, tIkhuM, khATuM, madhurAdi je guNabaLa che. rogone dUra karavAmAM kAraNa bane te guNavIrya che. (3) cAritravIrya sarva karmono kSaya karavo athavA kSIrAdilabdhionuM sAmarthya pragaTa thavuM te. samAdhivIrya AtmAnI anaMta samAdhi vaDe kevalajJAna pragaTe athavA to aprazasta mananA sAmarthya vaDe 7 mI narakamAM paNa jAya. AtmavIrya (viprayoga vIya) manAdi yogono azubha yogomAM praveza athavA zubhayogono AtmAmAMthI viyoga thavo te. AtmavIryane jagAvavu te sattva che. AtmavIryane AtmaguNomAM ramaNatA karAvavI ane pudgalanA yogathI AtmavIryane choDAvavuM te mokSayoga che. Atma vIrya zakti ane jJAnazakti IdriyothI maryAdita thaI che. AtmavIryanuM kArya samagra kSetranuM jJAna karavAmAM preraka thavuM. samagra lokamAM navatatva // 98 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (astitvavALA) padArthono saMpUrNapaNe jJAna (bodha) karavAno jIvano svabhAva che te pragaTa karavAno che. Ama Idriya ane yogomAM pravartamAna vIryane AtmapradezomAM pravartAvavAmAM vizeSa upayoga karavA vaDe anaMtavIryarakSaNa karI manuSyabhavane saphaLa karavA ajanmA banavAnuM che. aho anatavIryo ayaM AtmA vizvaprakAzakaHT railokaya cAlayatye dhyAna zaktiprabhAvataH | (yoga pradIpa) AtmAmAM raheluM anaMta virya jyAre pragaTa thAya tyAre AtmAmAM lokAlokano prakAza karavA ane traNe lokane calAyamAna karI zake tevI zakti pragaTa thAya che. viryaguNanI vizeSa vicAraNA sauthI mahattvano guNa vIrya che. tenA vagara bIjA guNo potAnuM kArya na karI zake. AtmAnA guNono rAjA vIrya che. . AtmAmAM vIryAtarAya karma che tenAthI AtmAmAM raheluM bhAvavIrya rokAya che. darzana mohanIyano udaya hoya to samyagdarzana rokAya che. cAritra mohanIyano udaya hoya to samyaka cAritra rokAya che. lobha mohanIyano udaya hoya to samyakatapa rokAya che. tema aMtarAya karma AtmAnI pAMca labdhi (zakti) ne roke che. dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya, vIryatarAya. AtmA arUpI che temAM je pragaTa thAya te arUpI ja hoya. vIryaguNa paNa arUpI che. paisA-parivAra vagere pAchaLa doDAdoDa karI arUpI AtmAne pIDA ApI ane AtmAnI pIDAnI upekSA karI. arUpI mATe puruSArtha na karyo tethI duHkhI thayA chIe. AtmAe zarIra banAvavA mATe AtmAnA guNathI virudhdha traNa prakriyA navatatva || 99 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavI paDe. grahaNa-pariNamana ane visarjana karavuM paDe. vAstavamAM paradravyo grahaNa karavA te tapa nathI tethI AtmAne traNa vastu karatAM pIDA anubhavAya tethI karma baMdhAya. pAMca guNo vaDe zarIra dvArA ArAdhanA karavAnI ane AtmAnA pAMca guNo pragaTa karavAnA. AtmA potAnA svabhAvamAM hoya to tene pramAda kahevAya. je AtmA potAnA svabhAvamAM na rahe tene pratikramaNa karavAnuM. kevalI sadA svabhAvamAM rahyAM che tethI temaNe pratikramaNa nathI karavAnuM. kArpaNa ane taijasa be zarIra sAthe che tethI jIva mRtyu pAmI bIjA khoLiyAmAM jAya to paNa tenI sAthe be zarIra sAthe che ja tethI tene karmabaMdha cAlu ja che athavA tyAre paNa AtmA potAnA svabhAvamAM nathI. jyAM sudhI dehathI chUTavA mATeno pariNAma na hoya tyAM sudhI AyuSyano baMdha thAya ja, tyAM sudhI AtmAne dehamAM dhAraNa rAkhI dehanA saMyoga vaDe pIDA cAlu rahe. dehanI pIDA.ekeMdriyane paNa na game. AtmAnI jJAna-samaja vadhe tema baMdha paNa vadhe, ane nirjarA paNa vadhe. paramAM maLe tyAre baMdha ane svamAM maLe tyAre nirjarA thAya. 1 janma e pApa zA mATe? jJAnIoe janmane duHkha eTalA mATe kahyuM che ke pugalanuM grahaNa karavuM, pariNamAvavuM e AtmAnA svabhAvathI virudhdha hovAthI pAparUpa che. taijasa-kArpaNa zarIra vaDe pudgalane grahaNa karavA paDe te badhuM pApa che. tethI zarIra banAvavuM pApa, tethI janmavuM te pApa che. a khAvuM te pApa zA mATe? jeTalI vakhata vadhAre khAIe teTalI vakhata AhAranA pugalone grahaNa karavuM paDe. tene lohI AdirUpe pariNAmavAmAM vIryane pravartAvavuM paDe tethI karmabaMdha vadhe che. kavalAhAra levo ke na levo te abhisaMdhija vIryanuM kArya che. paraMtu AhAra lIdhA pachI ApaNuM na cAle tyAre anabhisaMdhI vIryanuM kArya cAlu ja hoya. tethI upavAsanA divase uttara pAraNAmAM khAdhuM hoya tenuM pAcana cAlu hoya te anabhisaMdhi vIryanuM kArya che. AtmavIrya jeTaluM paragrahaNa-pariNamana kare teTalo navatattva // 100 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabaMdha te pApa ane svaguNomAM pariName teTalI nirjarA. kAyotsarga karatI vakhate zvAsocchavAsa Adi levA ja paDe. ananda sUtra dvArA AgAra rAkhIe chIe. kAyotsargamAM to 'appAe vosirAmi' karavAnuM che. paraMtu zvAsocchavAsa Adi anabhisaMdhi vIryanI pravRttine ApaNe aTakAvI zakatA nathI. AtmAmAM asaMkhya pradezo che. temAM pradeza pradeze anaMta virya che. vIryanA kAraNe AtmAmAM anaMta zakti paDelI che. tethI eka ja samayamAM AtmA potAnA svarUpamAM rahI samagra vizvane jANI zake ane jANavA chatAM potAnI ramaNatAne na choDe. pudgala sAthe AtmavIryanuM joDAvuM te ja saMsAra yoga che. bIjI rIte AtmAne pudgala ane karmano saMyoga thavo te saMsAra. tethI AtmAne atyAre pudgala vagara cAlatuM nathI. pugalamAM vAstavamAM sukha nathI chatAM pulamAM sukhane zodhe che ane pIDA pAme che. AtmavIrya dhyAna rU5 thavAmAM kaI rIte kArya kare? sAtamI narake raudra dhyAnathI ja javAya. tevI rIte mokSamAM zukala dhyAnathI ja javAya. dhyAna baMne jagyAe kAma Ave. AtmAmAM AtmavIrya vadhAre sthira thAya to nirjarA kare ane jo AtmavIrya paranI joDe sthira thAya to vadhu karmano baMdha kare. AtmavIryane pragaTa karavA mATe paNa puNyanI jarUra paDaze, kAraNa ke AtmA karmathI joDAyelo che mATe parAdhIna che. vartamAnakALamAM uttamakoTinuM dharmadhyAna chellA saMdhayaNavALA na karI zake. zukala dhyAna zreSTha hovAthI tenA mATe paheluM saMghayaNa jarUrI. hA, ahIM abhyAsa = prekaTIsa karI zako jethI bhavAMtaramAM dhyAna sulabha bane ane sahaja thAya. manane AtmavIrya dvArA sthira karAya. manane sthira karavuM eTale manane mohathI choDAvavAnuM, eTale ke manane kAma karatuM baMdha karavAnuM. tethI mana have AtmAnA guNamAM caDhaze. zukala dhyAnamAM AtmAe parathI chUTA thavAnuM che ane potAnA svarUpa navatattva // 101 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnamAM javAnuM che. AtmA manathI chUTo thAya eTale aMtarmuhUrtamAM jagatanA tamAma karmo bALIne sApha karI de. A ja anaMtavIrya kahevAya. paraMtu karma koI bALI zake nahIM tethI dareka AtmAe potAnuM anaMtavIrya jagADavuM paDe to tene lAbha thAya. AvI zakti mArA AtmAmAM che te ja khabara nathI tethI nirNaya karo ke mArAmAM AvI zakti che pachI vizvAsa besADo. paramAtmAe kahyuM che tevI zradhdhA besADo pachI zaktine pragaTa karavAnI vAta Ave. 3 upazama-zapabrekimAM zuM bheda che? upazamazreNi ane kSepaka zreNi- baMnenA jJAnanA pariNAmamAM bheda na hoya mAtra vIrya pariNAmamAM bheda paDe che. ' upazamazreNimAM vIrya pUrNa pragaTa na thayuM athavA nabaLuM paDyuM tethI te kaSAyane dabAvaze. bIjA-trIjA saMghayaNavALo karmane dabAvato-dabAvato upazamazreNi mAMDe. prathama saMghayaNavALo ja anaMta vIrya phoravI kSapakazreNi mAMDe eTale karmane dabAvavAnA badale khapAve. pAMca samiti ane traNa gupti jeTaluM jJAna ane anaMtavIryaphoravavAnI zakti hoya to paNa kevalajJAna meLavI zakyA, kAraNa mohane mAravAmAM saphaLatA maLI che. prathama apUrvakaraNa karIne pahelA darzana mohanIyane mArI samyagudarzana meLave ane pachI bIjuM apUrvakaraNa karIne cAritra mohane saMpUrNa mArI vItarAga sarvajJa banI mokSe jAya. jJAna e ja dhyAnanA svarUpane pAme ane te ja nirjarA svarUpa thAya. | darzana mohanIyarUpa mithyAtva karma nIkaLI jAya to pUrNa rucivALuM zudhdha jJAna pragaTa thAya. samyagadarzana Ave eTale vicAra zudhdha thAya. arthAt sAyika samyaggadarzana pragaTe eTale AtmAno pahelo mokSa thAya. vItarAgatA AtmAno bIjo mokSa che. 11mA guNaThANe upazama vItarAgatA Ave tyAMthI jIva niyamA paDe, paDIne sAtame Ave. koI pharI kSapakazreNi mAMDe nahIM to chaTTa-pAMcame ke navatattva // 102 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothe sthira thAya. chevaTe prathama guNasthAnake paNa AvI zake. 12mA guNasthAnake kSAyika vItarAgatA Ave. have paDavAno bhaya nahIM. 12mA--13mA guNasthAnake zarIra baLe to paNa aMdara kAMI thAya nahIM. rAga jato rahyo tethI moha jato rahyo che. mamatA gaI eTale sattva ane samatA pragaTa thAya. pUrNa moha gayA pachI ja kevalajJAna pragaTa thaze eTale trIjo mokSa thaze. kSayopazama rUpa vItarAgabhAvanI AMzika zarUAta pAMcamA dezavarati guNaThANAthI thAya. virati = vItarAgatAnA aMzane vartamAnamAM bhogavavuM te. chaThThA guNaThANe sarva virati = vItarAgatAno aMza vadhAre Ave. chaThTha pramAda (- pramattabhAva) che. karavA jevuM lAge che paNa pUrNa karI zakato nathI. dA.ta. sAdhue ochAmAM ochuM ekAsaNuM karavuM joIe paraMtu bhAvollAsa na thayo to biyAsaNuM kare paraMtu prabhunI AjJA mujaba ekAsaNuM karI zakato nathI tevo bhAva na hoya to te chaTTe guNaThANe nahIM ane cothe paNa nahIM. je che teno svIkAra nathI tethI chaThTha sthira na thAya to nIce ja utare. aMtarmuhUrtanA ja kALamAM chake sAtame ramyA kare. jo sthira pariNAma aMtarmuhUrtathI vadhAre rahe to te zreNi ja mAMDe. paraMtu chaThThA guNasthAnake 7mA guNasthAnakanA sthira pariNAma vadhAre rahetA nathI. traNa baLa - manobaLa, vacanabaLa ane kAyabaLa. jo mohathI dUra thaI tapamAM AtmavIryane phorave to traNa bhuvanamAM manobalI, vacanabalI, ane kAyabalI bane. vacanabalI evA bane ke 14 pUrvanA jJAnanuM parAvartana karI jAya to paNa thAke nahIM. kAyabalI evA bane ke jarUra paDe to traNa bhuvanane UMdhu vALI zake tevI zakti dharAve. vIra prabhuno aMgUTho meru parvatane aDyo ne meru halabalI gayo tenuM ApaNane Azcarya thAya. te vAta kharekhara vAstavika che tenI pratIti ahIM thAya ja. jJAna jema arUpI che tema vIrya paNa arUpI che mATe te AtmAnI sAthe joDAya emAM zuM Azcarya che ? ApaNe AtmavIryane paranI sAthe joDI AtmavIryane nabaLuM pADIe chIe. tethI AtmAne parano saMga choDavAnI vAta navatattva || 103 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvajJa bhagavaMtoe kahI che. saMga choDavo eTale AtmA sivAyanA tamAma saMbaMdho choDavAnA che. jJAnamAM nirmaLatA Ave eTale gaMbhIratA Ave, gaMbhIra mANasa paramAM na jAya. saMyamamAM virya phoravo to paMDita vIrya ane mohanI vRdhdhi karavA vIrya phoravo to bAlavIrya kahevAya. cothe guNaThANe paMDitavIryanI bhAvanA hoya, pAMcame dezathI mizrapaMDita vIrya ane chaTTe-sAtame paMDitavIrya kahevAya. narakanA jIvone paramAdhAmI rAI rAI jeTalA TukaDA karI nAkhe, caNAnI jema bhUMjI nAkhe, kaDAImAM taLI nAkhe chatAM temano AtmA mare nahIM tenuM kAraNa bhAvavIrya che. tiryaMcanA bhAvamAM paNa bhayaMkara duHkha sahana bhAvavIryanA kAraNe kare. manuSya cAritrano svIkAra karI upasarga sahana bhAvavIryanA kAraNe karI zake. a upayoga jIvanuM mukhya lakSaNa "ati sthiratA upayoga kI, zuddha svarUpa ke mAMhI, karatAM bhavaduHkha savi TaLe, nirmalatA he tAhI.' (yogIndradeva kRta anubhavamALA) upayoga e jJAnacetanAno pariNAma che. jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI vizeSa bodhazaktirUpa jJAna pariNAma ane sAmAnya pariNAmarUpa darzana pariNAma AtmapradezomAM pragaTa thAya. paNa chadmastha jIvone Idriya (dravyaprANa)nI sahAya vinA, teno vyApAra karyA vinA mati ke zrutarUpe bodharUpe na thAya. arthAt vastu (padArtha)ne zeyarUpe che tene jANavAnuM-jovAnuM kAryarUpe IdriyanI sahAyathI thAya. Idriyo dvArA AtmAmAM pragaTelo bodharUpa jJAnano vyApAra te upayoga thayo kahevAya. dA.ta. pratimA sAme daSTi che paNa te vakhate derAsaramAM bIjA koI pratimAnI aMgaracanA karI rahyAM che, tenI vicAraNAmAM citta vyagra che. to upayoga AMkha dvArA vartamAnamAM je pratimAne joI rahyAM chIe navatatva // 104 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM nathI paNa bIjAnI prabhu saMbaMdhI-AMgInI racanA saMbaMdhImAM cAlI rahyo che, paNa sAme rahelI pratimAnI mudrAnI prasannatAmAM nathI. arthAt upayoga bIje che, daSTi bIje che. te ja pramANe avadhi ke mana:paryavajJAna vyakitamAM pragaTa thayuM hoya to te jJAnano upayoga mUke to ja tenuM jJAna thAya. jema ke- gautama svAmIne jyAre AnaMda zrAvake prazna karyo ke "zrAvakane ATalA pramANamAM avadhijJAna thAya ke nahIM? te vakhate zrutano vizeSa upayoga na mUkatAM tarata uttara ApI dIdho. 'ATaluM avadhijJAna na thAya.' tyAre prabhue kahyuM ke 'tame tenuM pratikramaNa karo.' te ja pramANe jyAre devazarmA brAhmaNa pratibodha na pAmatAM gautama svAmI nIce utaryA-patnInA raDavAno avAja sAMbhaLI anumAna karyuM. devazarmA mRtyu pAmI kayAM gayA haze? te jANavA zrutano viziSTa upayoga mUkyo to jJAnamAM teno mAthAnI jU tarIkeno bhava joyo. upayoga mAtra jJAna-cetanA zaktinA vyApArarUpa che. mATe jJAnopayoga ane darzanopayoga jJAna pariNAma sAthe vIrya pariNAma bhaLe tyAre te jJAna pariNAmamAM upayogarUpa thAya. chagha0one upayoga mUkavo paDe kevalIne upayoga mUkavo paDe nahIM. 2 upayoga cAra prakAre - zubha, azubha, azudhdha ane zudhdha upayoga. azubhopayoga - jyAre AtmAnA jJAna pariNAmanI sAthe aprazasta kaSAya bhaLe tyAre jJAnapariNAma azubha upayogarUpe thAya. AtmA svane choDIne niraMtara paranI aMdara rahelo hoya. parane potAnAthI adhika mAne. zubhopayogaH jyAre jJAna pariNAmanI sAthe prazasta kaSAya bhaLe tyAre zubhopayogarUpe gaNAya. samyakatva sAthe hoya tyAre prazasta zubhopayoga bane ane samyakatva vinA paNa mithyAtvanI hAjarImAM paNa zubhabhAva, dayA, paropakArAdi bhAva pragaTa thAya paNa te prazasta zubhopayoga na kahevAya. navatattva // 105 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (). kaSAyanI maMdatA thavAthI zubhabhAva paNa Ave paNa mithyAtvanI hAjarInA kAraNe zubhabhAvamAM puNya baMdhAya paNa anubaMdha azubha paDe. azuddhopayoga : jyAre jJAnapariNAmamAM mithyAtva ane aprazasta kaSAyanI tIvratA bhaLe tyAre upayoga azudhdha thAya. nirdoSa prANIono zikAra karavAno bhAva. (4) zadhdhapayoga jJAna pariNAma sAthe mithyAtva-kaSAyano pariNAma jeTalA aMze bhaLe nahIM athavA ochA thAya teTalA aMze upayoga zudhdha bane. teTalA aMze nirjarA thAya. zudhdhopayoganI zarUAta cothA guNasthAnakathI thAya ane saMpUrNa upayoganI zudhdhi 12mAM guNasthAnake thAya tyAM saMpUrNa kaSAyano abhAva hoya tethI ja saMpUrNa ghAtI karmono ekI sAthe saMpUrNa kSaya thavA vaDe kevalajJAna pragaTa thAya ane pachI 13mAM guNasthAnakathI sadA mATe upayoganI zudhdhi AtmAmAM rahe. upayoga e ja AtmAno mukhya dharma che. zudhdha upayoge nirjarA ane yoge baMdha. yoga vyavahAra svarUpa che ane upayoga e nizcaya svarUpa che. 1 upayoganI vizeSa vicAraNA upayogamAM rahevuM eTale zuM? je vastuno bodha thayo hoya temAM rahevuM te jJAnano upayoga. bhagavAnanA darzana karatI vakhate bhagavAnanA darzanamAM upayoga hovo joIe. koNa AvyuM ane koNa gayuM te jovAthI upayoga na rahe. pratikramaNa karatI vakhate sUtranA arthano upayoga mUkavo joIe. bIjA zuM kare che teno vicAra na karavo joIe. upayoga e ja AtmAno mukhya dharma che. yoga e vyavahAra svarUpa che. upayoga e nizcaya svarUpa che. nizcayapUrvakano ja vyavahAra karma nirjarAnuM kAraNa bane che. jIvatvacaitanya zaktinuM kArya che. AtmAne jJAna (bhAvaprANa) thI jIvADe che. navatattva || 10 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zradhdhA = samyam darzananuM kArya pratIti karAvavAnuM, cAritranuM kArya para svabhAvamAM pravezatA aTakAvavA rUpa ane sva svabhAvamaya thavArUpa che. a jAnAdi pAMce guNomAM vIryanI pradhAnatA che. vIryanuM kArya guNo ane svarUpanI sthiratA karI svAtma pradezomAM sthira thavA rUpa. zruta jJAnAbhyAsathI prApta zrutanuM samyaka pariNamana te jJAnaguNa, vyavahAra cAritranI AcaraNAthI kaSAyarahita nizcaya cAritranI pariNati rUpa cAritraguNa che. bAhyatapanI AcaraNAthI AtmabhAvamAM gupta thavuM, tRpta thavuM te tapaguNa che. manamAM rahelI IcchA vItarAgatArUpe tRptine pAme che ane saMkalpa vikalpo ( vicAro) kevalajJAna rUpa pUrNatAne pAme che. jIvatva caitanyazaktinuM kArya che. AtmAne jJAna (bhAvaprANa)thI jIvADe che. zradhdhAnuM (samya darzananuM) kArya pratIti karavAnuM che. cAritranuM kArya parasvabhAvamAM pravezatA aTakAvavArUpa svamAM sthiratArUpa che. tapanuM kAryasvaguNamAM ramaNatA-tRpti thavArUpa che. vIryanuM kArya svasvarUpanI sthiratA karavAnuM che. svAtmapradezomAM sthiratA karavI guNomAM ramaNatA karavI te vIryanuM kArya che. vyAkuLatA rahita thavuM e cAritrarUpa che. * vyavahAra cAritranA AcaraNathI nizcaya kaSAyarahita cAritranI pariNati e cAritraguNa che. bAhyatapanI AcaraNAthI AtmabhAvamAM gupta thavuM. ramaNa karavuM te tapaguNa che. manamAM rahelI IcchA vItarAgatA rUpe tRptatAne pAme che ane manamAM rahelA saMkalpa-vikalpo (vicAro) kevalajJAna rUpe tRpta thAya che. jJAna-darzana-cAritra-tapa ane vIrya phakta Atma dravyamAM ja hoya. A pAMca bIjA koI dravyamAM nathI. tethI pAMca lakSaNa (svabhAva) AtmAmAM ja hoya. A pAMca lakSaNI AtmA bIjA dravyothI nirALo bane che. A pAMca rano che - sAdhya che - guNo che. AtmA nigodano hoya ke sidhdhano hoya, enAmAM A pAMca lakSaNa hoya ja. A pAMca lakSaNa upara vyavahAra dharma racAyelo che. AtmAmAM rahelA pAMca guNone pragaTa karavA pAMca AcAra navatatva || 107 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvyAM che. tethI koIpaNa ArAdhanAnuM lakSya A pAMca AtmAnA guNone pragaTAvavAnuM hovuM joIe nahitara dharma (ATalA sAmAyikAdinI gaNatarI) karIne paNa nukazAna thAya. zrutajJAnamAM Agamane bhagavAna mAnavAnA che. Agama bhagavAna che paraMtu vyavahArathI che. Agamane nimitta banAvI AtmA bhagavAna banI zake che. tethI mavino zrutajJAnarUpI Agamane bhagavAna kahyAM. pratimA paNa Arasa-pattharanI che. tenuM nimitta laIne AtmAmAM rahelA bhagavAnane pragaTa karavAnA che. prabhunA darzana karatAM karatAM AtmAnA darzana karavAnA che. jJAnathI samyagadarzana Ave pachI virati Ave. cAritranI zarUAta dezaviratithI eTale ke pAMcamA guNaThANAthI ane 1ramAM guNaThANe kSAyika = paripUrNa cAritra-13mAM guNaThANe saMpUrNajJAna-kevalajJAna-14mAM guNaThANe sidhdha thavAnI prakriyA arthAt saMpUrNapaNe parasaMgarahita AtmAnI zudhdha avasthA thavAnI prakriyA. jyAre jJAnanI zuddhi thAya tyAre upayoganI zudhdhi thAya. jo jJAnanI zudhdhi thayela hoya to huM AtmA chuM, zeyano jJAtA chuM, vartamAnamAM ajIvamaya banelo chuM.' AvI oLakhANa apAya. huM strI chuM, puruSa chuM- e oLakhANa khoTI che. anAdi kALathI ApaNe mithyAtvanA kAraNe zeyane jANI zakyA nathI. tethI zeyane jANavA mATe sarvajJanI daSTi pakaDavAnI che. sarva jIva sattAe sidhdha che tethI sidhdhanI AzAtanA karatAM mana dubhAya tevI rIte koI paNa jIvanI azAtanA karatAM mana dubhAya to ja sarvajJanI daSTi ApaNe pakaDelI kahevAya. sarvajJanI daSTi jeNe pakaDI tenuM kArya jarAvAramAM thaI gayuM. dA.ta. aImuttA muni e apakAyanA jIvonI virAdhanA karI, sidhdhanA jIvonI virAdhanA jevI lAgI, pazcAttApa thayo. jIva upAdeya che. haNavA yogya nathI evI bhagavAnanI AjJA che tathA sarva jIvo maitrIne yogya che. vagere vicAraNA karatA kevalajJAna thayuM navatattva // 108 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 sabhya darzananI traNa cAvIH zeya, heya ane upAya samyagu darzananI traNa cAvI che zeyarheya-upAdeya. sarvajJanI dRSTi mujaba jJaya-heya-upAdeya che? te nirNaya karavo. je zeya upAdeyarUpa hoya tenI ruci karI temAM vIrya pravartAvavuM. sabhya darzananA cAra pagathiyAH (1) sanhAbhi (zradhdhA) sarvajJa paramAtmAe jIvadravya ane ajIvadravya je svarUpe kahyA te pramANe ja te che. te pramANe vikalpa karyA vinA svIkAra karavo arthAt zradhdhA karavI te. (2) pattiyAmi (pratIti)H jema agni bALavAnA svabhAvavALo che. evo temAM vizrvAsa che (khAtrI che). tema sarvajJa paramAtmAe AtmAmAM sukha che ane saMsAra (saMyoga)mAM duHkha che te teno svaAtmAne agninI jema khAtrI thavI joIe toja agninA vyahavAramAM sAvadhAna hoya tema AmAM paNa sAvadhAna thAya. te pratIti sarvajJa tattvanA mAdhyame ja thAya. (3) roemi (ruci) jema viSTA, kacaro Adi asAra nakAmuM che te pratIti che, to tenA tyAganI ruci sahaja ane tene choDavAnI pravRtI paNa sahaja. viSayomAM (anukULatAmAM) sukhabudhdhi che to temAM ruci paNa sahaja bhaLe to pravRti paNa sahaja thAya. (4) zAsemi (jhaMkhanA) je vastu (sArabhUta-kimatI) upAdeya lAge tenI ruci sahaja thAya ane te meLavavAnI jhaMkhanA paNa tIvra thAya. koIpaNa zeya vastuno nirNaya ApaNI budhdhithI-AMkhathI karAya nahIM, nahIM to nirNaya khoTo. nirNaya khoTo thAya to zradhdhA khoTI, ruci khoTI, jhaMkhanA khoTI tethI karmabaMdhanuM kAraNa bane. eka samaya paNa sarvajJa vagara na javo joIe. dharmanI ArAdhanA khUba karI paraMtu sarvajJane yAda karIne na karI. AtmAmAM jJAna-darzanacAritrapa vIryarUpa pAMca rana bhaMDAra paDyA navatatva // 109 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. te juo, e gamI jAya to bahAranA bhaMDAramAM jarA paNa rasa na paDe. A pAMca khajAnA cAmaDAnI AMkhe na joI zakAya paraMtu pravacanarUpI aMjanathI dekhAya. aMdaranA bhaMDArane nizcayathI joI zakAya, paraMtu tenA mATe vyavahAra barAbara joIe. baMne bhinna hovA chatAM paraspara pUraka che. vyavahAra jJAna (akSara, sUtra, Agama vagare zrutajJAna)nuM kArya AtmAmAM rahelA nizcaya jJAnane pragaTa kare to ja saphaLa thAya. eka guNa pragaTa thAya eTale bIjo guNa anubhavAya. zudhdha jJAna thAya eTale samyagudarzana anubhavAze ane samyaggadarzana Ave eTale samyaphacAritra Ave che. A rIte eka guNa bIjA guNane pragaTa kare te ja sAcuM jJAna kahevAya. koIpaNa jJAna copaDAmAM hoya tyAM sudhI nakAmuM, paNa AtmAmAM javuM joIe. tame sI.e.nI parIkSA ApI tyAre copaDAnuM jJAna AtmAmAM gayuM kharuM paraMtu tenAthI tame mokSa tarapha na gayA, paraMtu mithyA tarapha gayA. zrAvaka che tethI paisAnuM lakSa kharuM paNa tene heya gaNe, mukhyalakSa AtmAnuM hoya to temithyAdaSTinakahevAya. samyaggadarzana Ave eTale potAnA AtmAne saMsAra tarapha jato aTakAve, saMsAra game nahIM te nakkI. jJAna AnaMda ApavAnA badale bahAra jAya to pIDA Ape. jJAnamAM moha bhaLe eTale pIDA maLe. mAre mArA AtmAne zudhdha banAvavo che e pariNAma hoya to ja jJAnano upayoga che ema kahevAya. sarvajJae je vyavahAra batAvyo te pakaDI saMsArano vyavahAra choDI devAno. prabhu kevalI thaI gayA pachI paNa jinavANI = dezanA ApavAno vyavahAra tIrthakara nAmakarmakhapAvavA mATe kare jyAM sudhI karmano udaya hoya tyAM sudhI vyavahAra karavo paDe. AtmAmAM jJAnAdi pAMca amRtanA kuMDo che. te batAvavAnuM kAma sadguruo ja karI zake. temaNe batAvelA mArgamAM sAdhaka zradhdhApUrvaka utare to amRta pAna thAya. devalokamAM samyaguru na maLI zake. ahIM manuSyabhavamAM ja maLe. kadAca devo ahIM Ave sAMbhaLe paraMtu potAnA sukhane te choDI na zake. potAnA mULa svarUpe paNa na Ave. navatatva || 110 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' vyavahAra zA mATe? AtmAno pahelo svabhAva jJAna che te pragaTa karavA mATe AtmAne koI Idriya ke bahAranA vyavahAranI jarUra na paDe. tene koI sAdhana-sAmagrInI jarUra nahIM. paraMtu atyAre AtmA karmathI AvarAyelo che tethI kevalajJAna DhaMkAI gayuM che te ughADavA mATe sAdhana-sAmagrInI jarUra paDe. tethI jJAnI bhagavate vyavahAra batAvyo che. jema kAMTAthI kAMTo nIkaLe che tema karmanA vyavahArane dUra karavA mATe vyavahAra karavo paDe. vyavahAra jJAna meLavavuM paDe mAtra dhyAna dharavAthI karma dUra na thAya. vyavahAra haMmezA nizcayanA lakSathI karavAno che. nahitara vyavahAra e sarvajJano vyavahAra na bane, bhavabhramaNanuM kAraNa bane. jo A mujaba lakSya rAkhI ArAdhanA karavAmAM Ave to dharmanuM phaLa dharma ja maLe. AtmAnA pAMca guNane pragaTAvavA AcAra paNa pAMca batAvyA che. kAle viNae-bahumANe vagere jJAnanA ATha AcAra AtmAmAM rahelA anaMtajJAnane pragaTAvavA mATe ja che. Anizcayano upayoga na hoya to jo loko vAha-vAha karatA hoya to ahaMkAra AvatA vAra na lAge. tethI ja vicAravAnuM ke A to sAdhanano vyavahAra karuM chuM paNa lakSa kevalajJAna (anaMta jJAna) pragaTAvavAnuM che. to ahaMkAra na Ave. moharAjA mane kevA gherI rahyAM che te vAta samajAI jAya to mohane AdhIna na thAya ane apUrvanirjarA thaI zake. potAnA prabhunA (priyatamanA) darzana sAcI rIte aMdarathI thavA joIe. tyArathI ja mokSa mArganA adhikArI thavAya. cetanA zuddha Atamako dhyAvo, para pacce dhAmadhUma, sadAI nija para sukha pAvo.' potAnA zudhdha AtmAnuM dhyAna dharI azudhdhatA dUra karavAnI che. para'mAMthI 'sva'nuM lakSa lAvavA viziSTa prakArano prayatna karavAno che. namo arihaMta + ANuM = paramAtmAnI AjJAne namaskAra kare, jinAjJA svIkAre tenI rakSA thAya. (1) paramAtmAnI pahelI AjJA che ke huM tane joya rUpe jANa.' navatatva // 111 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) paramAtmAnI bIjI AjJA 'huM tane svIkAra abhavyano AtmA jANe kharo paNa svIkAre nahIM. trIjI AjJA tuM tAruM mANa' paramAtmAe je kahyuM che tenI zradhdhA karI arthAt tArA AtmAmAM AnaMda che te bahAra nathI to te AnaMdane tuM mANa mATe saMsArano svAda cAkhavAnuM tapa pUrvaka baMdha karavuM paDe. svAdhyAya-jJAna svarUpa dharma karo to AnaMda zA mATe na Ave? zAnInAM nityAmAnanda-vRdhdhideva tapasvinAma (jJAnasAra) jJAnIone to jJAnamAM sahaja AnaMda hoya paNa temAM tapa bhaLatA AnaMdanI vRdhdhi thAya. 0 arihaMtanuM zaraNuM zA mATe svIkAravAnuM? jemAM jJAna ane AnaMda che evA arihaMtanuM zaraNuM svIkAravAnuM che. paramAtmA tattvathI zuM che? e jANavAno prayatna karyo kharo? pUjA-tapa vagere bahu karyA paNa arihaMtanI AjJA na svIkArI. mATe pahelI AjJA-zeyanA jJAtA banavAnI che. jJAnanuM phaLa AnaMda che. jJAnathI pUrNa bane tyAre AnaMdathI pUrNa bane. cittanI prasannatA thAya. AtmAne mohanI upAdhi che. moha ApaNane AnaMdamAM rahevA deto nathI. vyavahAramAM paNa dareka AtmAnuM dhyeya AnaMdamAM rahevAnuM, sukhI thavAnuM hoya. mohane AdhIna anukULatA hoya to majAmAM nahitara nahIM. anukULa tA-pratikULatA vagara AnaMda Ave te ja sAco AnaMda kahevAya. te pakaDavA mATe jemanAmAM sAco AnaMda che tenuM zaraNuM svIkAro. arihaMtamAM rahelA AnaMdanuM zaraNuM pakaDavuM eTale arihaMtamAM rahelA anaMta jJAnanuM zaraNuM svIkAravuM. eTale kevalajJAnInuM zaraNuM svIkAravuM. sarvajJa banelA badhA ja tattvano prakAza kare ja evuM nahIM paNa arihaMtanA AtmAo kevalajJAna pAme tyArathI nirvANa na pAme tyAM sudhI tattvano prakAza avazya kare ja tethI arihaMtonuM zaraNuM svIkAravAnuM che. navatatva // 112 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhune zenI prArthanA karavAnI ? prabhune joIne prArthanA karavAnI ke mArA AtmAmAM rahelA khajAnAne huM joI zakuM. prabhu tuM samakitanuM dAna Apa eTale mArA pAMca khajAnAnI cAvI mArA hAthamAM AvI jAya. kevalajJAnane kholavAnI cAvI hAthamAM AvI jAya pachI mArA jIvanamAM koI dInatA nahIM. jo jJAnamAM mohano pariNAma na bhaLe to te 'sva'mAM bhaLe. AtmAe AtmAnuM hita karavA mATe AtmAne svamAM sthira karavo joIe. para saMyogathI je je mohano prabhAva jJAnanI aMdara pragaTa thayelo che. tethI AtmAmAM kaMIka garabaDa thAya. pratikULatA thAya eTale AtmAmAM azAMti pragaTa thAya. jyAM sudhI AtmAne 'para' vastu 'para' che evI pratIti thAya nahIM tyAM sudhI tene satata pIDA maLatI rahe che. anAdikALathI saMyoga AtmAne vaLagelA che temAMthI mukata thavAno sadA mATe apUrva puruSArtha karavAno che. tevo puruSArtha jIva mAtra manuSyabhavamAM ja karI zake che. tiryaMca bhavamAM maryAdA che. tiryaMcano jIva puruSArthathI dezaviratinA pariNAma sudhI pahoMcI zake. phakata manuSyabhavamAM ja puruSArtha dvArA sarvavirati sudhI pahoMcI zakAya che. samyagdarzanathI sva ane paranI samaja Ave che. AnI pratIti bhedajJAnathI AtmAne thAya che. mithyAdaSTine paNa AvuM jJAna thaI zake. paNa parathI svano bheda karavAnI rucino pariNAma na thAya. have mAtra svanI ja ruci. mArA AtmA sivAyanA para sarva saMyogo mArA AtmAne pIDA ApanArA che jethI tevA saMyogomAM mAre rahevuM joIe nahIM tevI pratIti thavI joIe. AvI ruci pUrvakanI samyagdaSTie karelI eka navakArazI paNa kevalajJAna ApI zake che. AtmA potAno mitra kayAre ? AtmAnA jJAna guNanI upayoganI sthiratA karavAnI che A mATe AtmAnA svarUpamAM nirNaya karavAno che. e nirNaya thayA pachI ja jIva puruSArthavALo banaze. paraMtu anAdikALathI UMdhI samaja hovAnA kAraNe atattvano navatattva // 113 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirNaya tattvarUpe thayelo che tethI samyagU darzana prApta thatuM nathI. mittamamittam | AtmA potAnA AtmAno mitra banavo joIe paraMtu ajJAnatAnA kAraNe duzamana bane che. sarvajJanI daSTithI jyAM sudhI AtmAne jANIzuM nahIM tyAM sudhI ApaNe ApaNA AtmAnA mitra banIzuM nahIM. je AtmA potAno mitra banyo tenA mATe jagata upakArI banaze. jyAM sudhI vItarAga na bane tyAM sudhI tene jagata pAse apekSA raheze eTale jagata tene sahAyaka bane tevI apekSA raheze. saMsAra choDAvavAmAM mokSano abhilASa karavo eTale saMyogothI chuTavAno abhilASa. sidhdhAvasthA prApta karavA badhA saMyogo choDavAnA che. samyagadaSTi sauthI vadhAre duHkhI zA mATe? mithyAdaSTinI be avasthA-bhAna ane bebhAna bhAna avasthAmAM sukhano anubhava thAya che e ja avasthAmAM samyagudaSTi AtmA bhayaMkara pIDA anubhavato hoya che. jevI rIte dardIne oparezana vakhate ghenanI asaranA kAraNe pIDAnuM bhAna na hoya tema mithyAtvIne paNa saMyogajanya pIDAnuM bhAna nathI pachI hoMzamAM AvebhAna avasthA Ave tyAre pIDAnuM bhAna thAya tevI ja rIte jIvanemithyAtvanA kAraNe saMyoganI pIDAnuM bhAna nathI paNa samyagudarzana thatAM bebhAna avasthA jAya tyAre pIDAnuM bhAna thAya. mATe ja samyagadaSTi sauthI vadhAre duHkhI che. hAla sudhI huM dehamAM rahevA mAgato hato ane temAM sukha che tevI mithyAmati joradAra hatI paNa have bhAna AvyuM ke AtmA je kAMI pIDA anubhave che te deha dvArA prApta thaI rahI che. kAyAvALA jIva karma bhogavanArA hoya che. sarvajJae mokSamArga batAvyo che temAM saMsArarUpI kAyAmAMthI chUTavA jaNAvyuM che. mAro AtmA ane mArA AtmAmAM rahelA je guNo che te sivAyanA badhA saMyogo pIDA karanArA che mATe heya che. mATe badhA ja saMyogomAMthI chUTA thavuM joIe. AvA nirNaya para AvIe tyAre AtmAmAM samyagudarzana guNanI prakriyA cAlu thaI che evo nizcaya thAya. choDavAnI ruci na thAya to haju mithyApaNuM che tema jaNAya. jJAna zudhdha na bane to samyagdarzana thAya ja nahIM. abhavyane jJAna hovA chatAM zudhdha jJAna nathI tethI samyagu darzana nathI. navatatva || 114 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe jIvAjIva, yogAyoga, rUpArUpa svarUpe chIe. kAraNa ke zudhdha ane azuddha bane avasthA che. karmamaya-jaDamaya-zarIramaya avasthAne jIvAjIva, mana-vacana-kAya yoga rUpa avasthA te yogAyoga ane rUpamaya avasthA te rUpArUpa. sattAe sidhdha chIe tethI zudhdha ane karmathI joDAyelA chIe tethI azudhdha paNa chIe. - jo jJAna zudhdha na bane to phakata kriyA kArya na kare. zradhdhAthI kriyA kare to oghathI bhAva Avyo. A zradhdhA nirmaLa kaI rIte thAya? prabhue kriyA karavAnI kahI che to sAthe sAthe jJAna bhaNavAnuM paNa kahyuM che. sAmAyikanI kriyA karI temAM phakta mALA gaNo to kaI rIte cAle? zakti hovA chatAM svAdhyAya na karo to adhUrI kriyA karI adhUruM phaLa maLyuM. svAdhyAya jevo koI tapa nathI. kalAko sudhI aSTa prakArI pUjA karo, sAmAyikamAM Avazyaka sUtra na bhaNo phakata jApa karo to kaI rIte cAle? mukti mATe zuM jarUrI che? karmakRta saMbaMdho dvArA rAgAdi bhAvathI jagata joDe saMbaMdha choDo ane maitrIbhAvathI jagata joDe saMbaMdha joDI do. namaskAra mahAmaMtra dvArA paMcaparameSThi sAthe saMbaMdha joDI svasvabhAvamaya banI jagatathI nirALA banI muktinA bhAgI bano. navakAramAM 14 pUrva- AkhuM Agama pade pade samAI gayuM che. eka eka pada kevalajJAna apAve tema che paNa tenA mATe svAdhyAya karavo paDaze. svAdhyAya = sva adhyAya = AtmA potAnA svarUpamAM lIna thAya. gaNadhara bhagavate racelA Avazyaka sUtro e AtmAnA Avazyaka mATe che. jema jema mamatA chUTatI jAya tema tema AtmAmAM rahelI samatA pragaTa thatI jAya. tema tema jagata joDenuM kanekazana ghaTatuM jAya ane AtmA sAthenuM joDANa vadhatuM jAya. zudhdha dharma thAya to ja kSapakazreNi mAMDI zakAya pUrNa zudhdha dharmanuM phaLa aMtarmuhUrtamAM kevalajJAna apAve ja. navatatva // 115 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame aMzathI zudhdha dharma karyo to aMzathI phaLa maLe. jo na maLe to tame zudhdha dharma nathI karyo te nakkI thAya ane zubha bhAvathI dharma karyo to puNya baMdha thAya tenA udaye bahAranA padArtha maLe. te samyaktva ane mithyAtva AtmA jyAM sudhI mithyAtvano tyAga karato nathI tyAM sudhI eka paNa tapa samyagU banato nathI tethI tapano phAyado thato nathI. sarvazanI daSTie jagatanI vastu je pramANe jaNAya che te pramANe jagatane jaNAve che teno svIkAra karavo te jaina darzana, teno asvIkAra te mithyAtva che. sarvajJane ja pUrNajJAna hoya. sarvajJa bhagavate jIvarAzinuM je jJAna je pramANe pharamAvyuM che te koIpaNa darzanamAM na hoya. mATe sudeva-suguru-sudharmane mAnavuM te samakti ane na mAnavuM te mithyAtva A sAdI vyAkhyA che. jJAnI bhagavate pahelA ' miccha pariharaha' kahyuM che pachI ja samakti Ave. samakti na Ave tyAM sudhI pauSadha karavA chatAM phaLa na maLe. prabhue tattvano je paricaya karavAno kahyo te ApaNe atyAra sudhI na karyo tethI paramAtmAnI vAta ApaNane gamI nathI te nakkI thAya che. sudeva-suguru-sudharmano, artha ane kAmamAM upayoga karo to lokottara mithyAtva gaNAya. zaMkhezvara pArzva prabhunI mAnatA na manAya. samAdhinI vAta mUkI che. samAdhi mATe jIva je kAMI kare te AtmA mATe thAya. je AtmA paristhiti sAme TakI zakato na hoya ane samAdhi mATe bAdhA kare to judI vastu che. sukha mATe, duHkha kADhavA bAdhA nathI levAnI ke nathI rAkhavAnI. davA roga zame eTalI ja lo ne? apavAdanI jarUra hoya tyAM sudhI ja apavAda seve pachI pAcho te rAjamArge ja AvI jAya. atyAre saddaguru bhagavaMto pAse jatA nathI tethI samAdhi prApta thatI nathI. jenI pAse dharma che tenI pAchaLa devo tenI sevA karavA jaze. narakamAM bhayaMkara duHkha che tyAM paNa samyagudarzana hoya to parama samAdhi anubhave che. navatattva // 116 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra cAra prakArano tema mokSa paNa cAra prakArano mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga e cAra prakAre saMsAra che. pahelo mokSa mithyAtvathI mukitarUpa kSAyika samyag darzana, bIjo mokSa aviratithI mukti virati, vItarAga avasthA trIjo mokSa ajJAnathI muktirUpa kevalajJAna, cotho mokSa yogathI muktirUpa ayogI avasthA arthAt sidhdhAvasthA. mohathI mukti te ja vAstavika mokSa tethI samyak darzana AvyuM mATe mithyAtva mohathI mukti te pahelo mokSa. mokSanA bIjA pagathiyA para caDavuM te virati. virati eTale bhAvathI sarva para saMyogothI muktirUpa vItarAgatA jyAM mohano koI aMza nahIM. samyag darzanavALo AtmA saMsAranI badhI ja pravRtti kare paNa bhAvathI nirALo rahevA dvArA-parasaMgano anubaMdha toDavA vaDe virati dvArA te vItarAgatA pragaTa kare. tethI mohano saMpUrNa abhAva e vItarAgatA rUpa bIjo mokSa Ave. mohanIya sivAya bAkInA traNa ghAti karmo (jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya) no sarvathA nAza thavAthI tene kevalajJAna thAya ja te trIjo mokSa te sarva karmanA yogathI rahita evI ayogI sidhdhAvasthA pragaTe te. tattvano nirNaya atattva tarIke anAdikALathI thayelo che tethI mithyAtva UbhuM che. tethI ISTane meLavavA mATe 24 kalAka AgrahazIla chIe. tethI mana te meLavavAmAM vyagra che. sarvajJanA vacano svIkArI tattvano svIkAra karI potAnA AtmAmAM khoja kare to potAnA AtmAmAM rahelA AnaMdano vartamAnakALamAM anubhava karI zake. bahAranI vastu jeTalI vadhAre maLe tene sukharUpa mAnI bhogave teTalI manuSyabhavanI niSphaLatA vadhAre. potAne maLela punyanI sAmagrIthI potAnA AtmAno anubhava karavA prayatna kare to ja manuSyabhava saphaLa. sAttvika manuSya ja A karI zake. AtmAnubhava duSkara zA mATe ? sarvajJanA kahyA mujaba jJAna thaI jAya, zradhdhA thaI jAya paraMtu sattvazALI ja moha sAme laDI zake. nahitara jANakArI e jANakArIrUpe ja rahI jAya. zradhdhA navatattva // 117 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavI duSkara che. satta keLavavAnuM enAthI vadhAre duSkara che. kAraNa ke anubhavavA mATe pakaDeluM choDavuM paDe. AtmAnubhUti mATe parane anubhavavAnuM choDavuM paDe. ajJAnI jIva kahe che ke mane anubhava thAya pachI choDuM. jJAnI kahe che ke je parane te anubhavI rahyo che tene pahelA choDa. jJAnInA vacana upara apUrva zradhdhA karI sAhasa karavuM paDe. marajIvA kinAre UbhA UbhA vicAra kare to tene ratno na maLe. tenA mATe teNe sAhasa karavuM ja paDe che. A vastu duSkara eTalA mATe ke dekhAtuM nathI. mohano tyAga mATe ja sattva joIe. anAdi kALathI je anukULa saMyogo maLyA che temAM ISTatA lAgI che teno tyAga karavAno che pachI ja AtmAno anubhava thaze. jJAna-darzana- cAritra-ta5 ane vIrya e AtmAnA anubhavanuM sAdhana che. A pAMca jyAre bhegA thAya tyAre AtmA pote potAne anubhave. jo tame potAnA AtmAne anubhavavAno prayatna na karyo to AtmA bahAranA atatvano anubhava karavA jaze. AtmA pariNAmI che. tethI te potAnA guNanI aMdara pariNAma pAme kAM bahAra pudgalanA guNamAM pariNAma pAme. AtmA svanA guNo na bhogave to te parane bhogavavA jaze ja. paraMtu te parane bhogavI zakaze nahIM. paNa pote bhogavAI jaI pIDA pAmaze. vartamAnanI badhI ja vastu rUpI che tethI arUpI AtmA tene bhogavI zake nahIM. virudhdha svabhAvavALA jyAM jyAM bhegA thAya tyAM dhamAla thAya temAM zuM Azcarya pudgalane bhogavavA mATe game teTalo prayatna karIe to paNa na bhogavI zakAya. kUtarAne jema potAnuM lohI hADakAmAM jAya, te hADakAmAM lohIno svAda lAge. vAstavika AnaMda na meLavI zake paNa kadarthanA meLave. para vastu e ja duHkha ane nija vastu e ja sukha che. nija vastu AtmAmAM che chatAM bahAra anubhavavA jaIe chIe. mumuzae prathama kaI ArAdhanA karavAnI che? mumukSu =mokSanI IcchAvALA mATe ja A dharma che. arthAt karmakRta sarva navatatva // 118 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasthA choDavAnA lakSavALo. potAnA AtmAmAM potAnA arUpI svarUpano nirNaya karavAno che. svarUpane jANavA taiyAra hoya paraMtu svarUpano nirNaya karavAno bhArI che. rUpa ane AkAramaya banelAne kAraNe arUpIne dhAraNa karavuM agharuM. arUpIne jIva pakaDe to moha TakI na zake tethI moharAjAne gabharAmaNa thAya che tethI A nirNaya na thavA de. dAMDo paDilehaNa karatA hoya, kAjo kADhato hoya ke gocarI lAvato hoya to paNa AtmAno anubhava karI zake. jene tattvano nirNaya ane ruci hoya te potAnAmAM ramI zake. modaka paraThavatA, odana vAparatA, dAMDo paDilehaNa karatA kevalajJAna thayAnA dAkhalA che. jyAM sudhI jIvane sva-parano sarvajJanI dRSTi pramANe nirNaya na thAya tyAM sudhI AtmAne pote svanI aMdara ja rucino pariNAma nahIM thAya ane paramAM sahaja jaze. paramAM udAsInatAno pariNAma karavAno che paNa vartamAnamAM svamAM udAsInatA ane paramAM ramaNatA Ave che. jyAM sudhI mithyAtvano udaya raheze tyAM sudhI AtmA paramAM ruci karaze. mokSamArgamAM kriyAnuM svarUpa ajIvanI sAthe anAdithI abhedarUpe chIe have. ajIvamAM bheda rUpe rahevAnuM che. huM jIva-ajIvanA saMyogavALo chuM, abhedabhAve thaI gayo chuM. have teno bheda kema karavo ? pahelA jJAnanA upayoga paryAyathI ane pachI vIrya paryAyathI eTale jJAnayiAmyAM mokSaH / jJAna ane kriyA baMneno yoga 13mA guNaThANA sudhI raheze. zarIra jaze tyAre ja kriyA jaze. dharmanA vyavahArane karavo te kriyA mAnI lIdhI paraMtu te pUrNa vAta nathI. jyAM sudhI dharmanI paripUrNatA na thAya tyAM sudhI kriyA rahevAnI che. AtmavIrya pudgala sAthe joDAyeluM hoya tyAre kriyA kahevAya. Ane karaNavIrya kahevAya pachI manovargaNA ke vacana vargaNA ke kAyavargaNA hoya tenI sAthe jayAre vIrya joDAya tyAre te ja kriyAyoga kahevAya. navatattva // 119 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA dehamAM che tyAM sudhI kriyA na chUTe ane karmabaMdha paNa na chUTe. jyAM sudhI pudgalano saMyoga che tyAM sudhI AtmAne karma che, duHkha che pIDA che. yoge baMdha upayoge nirjarA thAya. jyAM sudhI para sAthe saMbaMdha che tyAM sudhI yoga rahevAno che tethI baMdha rahevAno che. yogane choDavA mATe yoga vyavahAra karavo paDe. asatu vyavahArane choDavA zubha vyavahArane lAvavo ja paDe tethI kriyAnI jarUra paDe. zubha vyavahAra paNa kriyA ja che ne? karaNavIryanuM kArya para sAthe vepArarUpe che. AtmA sAthe sthira thaI jAya pachI karaNavIrya nahIM. kriyAmAM zudhdha jJAna, darzana, cAritra, tapano pariNAma bhaLe to vyavahAra dharma zudhdha bane to ja nirjarA thAya. nahitara phakta akAmanirjarA thAya. karaNavIrya mAtra bhaLe to akAma nirjarA thAya. anicchAe ke IcchAe kAyAthI sahana kare paraMtu AtmAnA svabhAvasvarUpano upayoga na hoya to badhI ja kriyA akAma nirjarA kahevAya. AtmAno upayoga huM koNa chuM? kevo chuM? mArAmAM keTalA khajAnA paDelAM che? te badhAne mAre meLavavA che. zubhapravRttithI phakta karmabaMdha temAM akAma nirjarA thAya. AtmA vyavahAramAM rame paNa upayogamAM hoya to -mohanIya pUrNa nAza pAme ane AtmAmAM traNa guNa pragaTa thAya. samyagadarzana-cAritra ane tapa. cetanAno zaktirUpe vyApAra te upayoga che. jJAnAvaraNa-darzanAvaraNa nAza pAme to jJAnaguNa-cetanA guNa pragaTa thAya. cetanAno paryAya darzana che tethI darzanane cetanA kIdhI. jJAna be svarUpe che zaktirUpe ane vyApArarUpe yoga e vibhAva che, upayoga e svabhAva che. upayoga e jJAnano pariNAma che jJAnanI zakti che. zakti ane zaktinuM pariNamana baMne alaga che. zaktinuM pariNamana te ja upayoga. vastunA bodha mATe je vepAra karAya che te vepArane upayoga kahevAya. vepAra jJAna-darzana cAritratapane tenA svabhAvarUpe ramavAnuM kArya vIrya kare che. jo vIrya jJAnamAM pariName nahIM to jJAna e kArya na kare. AtmA satata pariNAmanA svabhAvavALo che. sidhdhano navatatva || 120 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA to saMpUrNa jJAnI che tethI satata pariNAmavALo hoya che. anya darzanavALAo AtmAne pariNAmavALo svIkAratA nathI. jJAna nahIM to AnaMda nahIM. viSayamAM moha che tethI azudhdha jJAnano AnaMda che. jJAnano abhAva koIkALe rahevAno nathI. have jJAnano upayoga kevA svarUpe rahelo che te samajo. jJAnano pariNAma mohathI pUrNa rahita thAya tyAre upayoga paripUrNa zuddha bane. kevalajJAna thAya tyAre je upayoga che te paripUrNa upayoga-sadA mATe zuddha upayoga che. jo upayoga zudhdha na thato hoya to nirjarAna thAya. tethI ApaNane AMzika upayoga thAya ja. kAM AtmA potAnA guNamAM pariNAma pAme kAM paramAMka pudgalamAM pariNAma pAme. svamAM pariNAma pAme tyAre zuddha ane paramAM pariNAma pAme tyAre azudhdha. a myanA zAtA banyA pachI daNa, kartA, bhokatA kayAre ? zeyane jANIne AtmA mohanI sAthe pariNAma pAmaze to jJAnacetanA AtmAnI bahAranA zeyamAM DUbaze ane akaLAmaNa anubhavaze ane mohane choDIne zeyamAM DUbe to AnaMda anubhave. jJAna karyA pachI AtmAe daSTA banavuM paDe. jo daSTA na bane to zeyano kartA kAM to bhoktA bane. zeyane jANyA pachI zeyamAM moha na bhaLavA de to daSTA kahevAya. nahitara vastunuM jJAna karIne vastu sArI-narasI, kIMmati vagere mohathI juo eTale daSTAbhAva jAya bhokatApaNuM Ave eTale karmabaMdha thaze. paraMtu upayoganI zuddhi hoya to sArI-narasI-kIMmati vastu na mAne, pudgala mAne tethI karmano baMdha na kare. saMmUrchAimane mana nathI paraMtu jJAna to che. te mohavALuM che. ISTa meLavavuM ane aniSTa choDavArUpa jJAna che. dA.ta. mAkhI-bhamaro. sugaMdha Ave ne bhamaro doDe. sugaMdhano khyAla e jJAna che paraMtu mohanI sAthe che tethI bhamaro sugaMdhamAM mohI paDe. kamaLanI sugaMdhamAM Azakta bhamaro kamaLa bIDAtAM mRtyu pAme. rUpamAM navatatva // 121 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azakta pataMgiyuM agni bhALe ne paDe ne prANa gumAve. paMcendriya manavALo, capaLa, tIvra gativALo haraNa paNa saMgItamAM lIna banI zikArIno bhoga bane. zAna-bodharUpa upayoga kaI rIte thAya? samyagadarzanathI jJAnane zuddha karavAmAM na Ave to te virAma na pAme. satata azudhdha joDe rahyAM ja kare. mana 24 kalAka tattva nirNayamAM AtmasvabhAvamAM garakAva rahevuM joIe. jema ilekTrIka pAvara hAusamAM pAvara vAyara dvArA saplAya thAya eTale balbamAM prakAza thAya. ahIM balba, vAyara, svIca che paraMtu pAvara AvatAM ja balba prakAzita thayo che. balba, vAyara e sAdhana che. jo pAvara na hoya to prakAza na thAya. ema AtmAmAM jJAnazakti (kevalajJAnarUpI) pAvara hAusa paDeluM che. karmanA AvaraNathI DhaMkAyeluM che. jeTalA aMze jJAnAvaraNa-darzanAvaraNarUpa AvaraNa khase tema tema pAvara pragaTa thato jAya. mana balba che. pAMca Idriyone vAyara tarIke joDavI paDe. mAre jANavuM che ema manamAM viryano pariNAma bhaLe tyAre svIca tarIke gaNAya. ahIM upayogarUpe bodha thayo to te kArya thayuM kahevAya. paramAtmAnI pratimA sAme daSTi karI. have bodha thayo ke sapheda raMganI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA che. jevI hoya tevI pratimA paramAtmA svarUpe che. te jJAnano pariNAma pravartamAna hoya tyAre upayoga che. jJAna dvArA vastuno aMdara bodha thayo te ja jJAnano upayoga che. pratimA e pArzvanAtha bhagavAnanI sapheda raMganI che te upayoga kahevAya. kAraNa ke jJAnanA pariNAmathI tame pratimA kahI nahitara paththara lAge. pudgalane phakata grahaNa karavAnuM, pariNAvavAnuM ane visarjananuM kArya karaNavIryanuM che. paraMtu jJAna-darzana umeravAnuM kArya labdhivIryanuM che. jJAna guNa sAthe labdhivIrya karaNavIryamAM bhaLe tyAre jJAna kArya kare che. hAthAvALI talavAra che. dhAradAra che paNa kApavAnuM kArya kyAre kare? karaNavIrya bhaLe to te talavArane hAthamAM le ane vyApAra kare to tenuM kArya thAya. tevI ja rIte jJAna AtmAmAM paDeluM che temAM labdhivIrya bhaLe to jJAna bodhanA navatatva || 122 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryarUpe thAya. bodha jyAM paNa thAya te labdhivIryanuM ja kArya gaNAya. karaNavIryanuM kArya phakta pudgalane grahaNa, pariNamana ne visarjana karavAnuM che. labdhivIrya jJAnAdi guNamAM bhaLe che. gautama svAmIjI devazarmAne pratibodha karIne pAchA phare che, tyAre zrutano upayoga mUke che ane khabara paDe che pelo patnInA mAthAmAM jU rUpe utpanna thayo che A bodha thayo. A bodha thayo te ja upayogarUpe thayo. mohanIya karma jAya eTale aMtarmuhUrtamAM jJAnAvaraNa-darzanAvaraNaaMtarAya karma saMpUrNa nAza pAme ane kevalajJAna pragaTa thAya. AtmAnA jJAnAdi guNone ochA vattA aMze pragaTa thavAmAM vIryaMtarAyano kSayopazama badhe ja jarUrI ane vItarAgatA-kevalajJAna--kevaladarzana mATe vIryaMtarAyano kSaya ja jarUrI che. guNAnurAga ane dRSTi rAga vacce bhedarekhA zI ? guNanI gauNatA karI, vyaktine pradhAnatA Apo to dRSTirAga. koIpaNa vyaktie gurune guNathI pakaDayA bahumAna AvyuM temanAmAM rahelo guNa bIjAmAM dekhAya to tamane AnaMda Avavo joIe. tamAro AnaMda-prema sAro to ja kahevAya ke te sarvatra prasare. guNa pratyenuM bahumAna te ja prema che. prema eka ThekANe na rahe te sarvatra ja prasare. jJAti-jAti vagerenI divAla premamAM na hoya. moha che te jJAti--jAtivagere saMbaMdhane pakaDe tethI te divAlavALo che tethI tamane paNa aTakAve. vyakitarAga daSTirAgamAM prasarI jAya. vizALa daSTimAM anyamAM paNa je je guNa jinavacana anusAra hoya to te aMtaramAM anumodanIya bane. bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM prazasta kaSAya (prabhu pratyeno rAga) paNa na hoya to ja kAma thAya. gautamasvAmIjIne prabhu pratye prazasta kaSAya Ubho hato tethI kevalajJAna nahotuM thatuM. tevI ja rIte jIraNazeThe joradAra bhAvanA bhAvI paraMtu chadde guNaThANe na AvyA. prazasta kaSAyamAMthI bahAra na nIkaLyA tethI bhAvanAmAM ja rahyAM. joradAra puNya bAMdhyuM tethI 12mA devaloke gayA nahitara kevalajJAna pragaTa thAta! navatattva // 123 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA svArthI che potAne samajAI jAya ke A ja mAruM che to te paranI IcchA paNa nahIM kare. paraMtu anAdikALanA saMskAro evA che ke parane para tarIke ApaNe mAnatA nathI tethI para pratye rAga thaI jAya. mithyAdaSTi paropakAra, dAna vagerenA kArya kare tyAre zubha upayoga che paNa mithyAtva UbhuM che. tethI azubhanA anubaMdhavALuM che. dAna Ape zIla pALe temAM mithyAtvanA kAraNe zradhdhA hoya ke dAna Apo to puNya maLe. zIla pALe to devaloka maLe evI zradhdhAthI nirmaLa zIla paNa pALe. cakravartInA ghoDAne zIla paLAve tenA prabhAve AThamA devalokamAM jAya. parano mAla Apo to paranuM maLe ane upAdhi vadhe tethI te nakAmuM. dhanAdinuM dAna karyuM ane dhananI mUrchA na tUTI to dAna puNyabaMdha karAvanAra banaze. puNya upAdhirUpa che, udaya vakhate anukULatA rUpI upAdhi Ape che. a paranA dAnathI svaguNa saMpatti prApta thAya to te dAna saphaLa parano mAla ApavAthI svanuM maLe to ja dAna sAcuM. arthAt dhanAdi para vastu ApIne potAnI guNa saMpattino lAbha thAya to dAna saphaLa. TUMkamAM pArako mAla tamArI pAse che te Apo to ja tamane tamAro mAla maLe. paraMtu pArako mAla ApI upAdhi javA devI ke upAdhi vadhAre meLavavI che? mithyAtvanA pariNAmapUrvaka dAna karavAthI lokomAM sArA kahevAIzuM e upayoga zubha paNa anubaMdha azubha. mAtra zarIra, mana, Idriya mATe ja upayoga Avato hoya- A khAuM-A paheruM-snehIone khavaDAvuM paNa sAdharmikane nahIM. jemAM AtmAnI koI vAta nahIM, ciMtA na hoya phakata zarIranI ja ciMtA hoya to te badhA ja azubha upayoga kahevAya. emAM ArtadhyAnanI pradhAnatA hoya. mAravAnA tIvra pariNAma, kaSAyanA tIvra pariNAma, tIvra hiMsAnA pariNAmamAM javuM, samAjano Dara nahIM to azudhdha upayoga che. tIvra mithyAtva hoya tyAre anaMtAnubaMdhI kaSAya bhego ja hoya tyAre paNa azudhdha upayoga hoya. mAtra AMkha baMdha karavAthI dhyAna na thAya paraMtu dareka vyavahAra rasoI navatattva || 124 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi karatAM, snAnAdi karatAM paNa zubha dhyAna thaI zake. dhyAna te te jJAnanA zudhdha upayogamAM hoya to nirjarA kare. 0 devabhavamAM AtmAnI zudhdhi mATe vizeSa prayatna kema na karI zake? devabhavamAM AtmAnI zudhdha-azudhdha avasthAnuM samaktinI hAjarImAM bhAna thAya, azudhdhane zuddha karavAnI ruci thAya paNa te mATe vizeSa prayatna thaI zake nahIM, kAraNa aviratino udaya che. nikAcita bhogAvalI karmano udaya tethI saMvara mATe virati na svIkArI zake. manuSyabhavanI sArthakatA kyAre? AtmAnI zudhdha-azudhdha avasthAno sarvajJa tatta vaDe nirNaya karI azudhdha kaSAya rUpa avasthAthI chUTavAno ane jJAnAdi guNarUpa zudhdhAvasthAmAM rahevAno puruSArtha jinAjJA mArge kare arthAt AtmAnI kapAyarUpa azudhdha avasthAthI aTakavA zakti-saMyoga pramANe viratino svIkAra karI vItarAganA aMzano anubhava kare to jJAnanuM phaLa prApta thayuM kahevAya. potAnI karmakRta thayelI rUpArUpa, yogAyoga, zudhdhAzudhdha avasthAnuM bhAna joIe. AtmajJAna vinA dhyAna ghaTe nahIM. vartamAnamAM mArA karmanA udayanA kAraNe jIvAjIva (zarIra sahita) che evuM jJAna zeyarUpe banyuM. huM sattAe mAtra jIva dravya arUpI guNathI pUrNa chuM to upAdeya pariNAma Ave ane karmanA udaya avasthArUpa huM kAyA-IndriyanA saMyogavALo ane kaSAyathI yukta azudhdha chuM to te avasthA heyarUpa arthAt rUpa AkAramAM pUrAyelA mAre temAMthI jaladI chUTI javuM joIe tevI vicAraNA ke pariNAma Ave to cothA guNasthAnake gaNAya, mAtra zudhdhAzudhdha avasthAno nirNaya thAya paNa azudhdha avasthAthI chuTavAnI rucI na pragaTe to cothuM guNaThANuM nahIM. kAcano ariso Agama ariso thavAmAM nimitta bane to daSTi saphaLa arisAmAM tamArA mukhane jotA ho tyAre tamane vicAra Avavo joIe ke 'A mukhano AkAra rUpa e huM nathI te to zarIrano (karmano) vikAra che ne te avazya chUTI javAnuM che. to huM AkArane sArA banAvavA prayatna karuM? keAkAramAMthI navatatva // 125 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkaLavAnA prayatna karuM? to arisAmAM paNa dhyAna dazA pragaTe. jo savega-viratI pariNAma caDI jAya to kAyama mATe arisAmAM jovAnuM chUTI jAya ane kAyama mATe AgamarUpI arisAmAM jovAnuM sadabhAgya jAge. satata AtmAmAM jAgRta evA bharata cakravartIne arisA--bhavana AgaLa bhavanarUpe thayuM che. jethI AMgaLImAMthI vIMTI nIkaLatA zarIranI zobhAmAM nirveda pragaTatA saMveganI dhArA para caDI zreNI mAMDI kevalajJAna pragaTAvyuM. sAdhue rUpa tathA AkAramAMthI chUTavAnuM tethI zarIrane sajAvAya nahIM. snAna zaNagAra nahIM - raMgakALo - dhoLIkAyA ne paNa kALI karavAnI, duniyAne game te rIte zarIra ke kapaDA nahIM rAkhavAnA, lokone sAruM lAge mATe koI kriyA ke AcAra pALavAnA nathI paNa AtmAnuM hita thAya te mATe ja badhuM karavAnuM che. sarvajJa daSTi pramANe ruci pariNAma thayo hoya to tene kriyArUpe pravartavAnI sAdhanAnI zarUAta aMzathI pAMcame guNasthAnake thAya. praznaH arihaMta paramAtmAnA nAbhikamalanI pUjA karatA kayo upayoga karavAno? "ratnatrayI guNa ujaLI, sakala suguNa vizrAma, nAbhikamalanI pUjanA karatAM avicala dhAma.' nAbhikamalamAM ATha rucaka-pradeza saMpUrNa karma AvaraNathI rahita zudhdha che. nigodathI mAMDI sidhdha sudhI samagra jIvarAzimAM mAtra ATha rucaka pradeza saMpUrNa zudhdha che. arthAt to jJAnAdi pAMca guNo tyAM aMzathI khullAM che. tethI huM sva sahita samagra jIvarAzinA guNonI pujA karuM chuM. kyAre mAruM aho bhAgya jAge ke huM sarva jIvarAzinI AzAtanA-virAdhanAthI mukta thaI ane mArA guNothI ja pUrNa thAuM? AvI bhAvanA pUrvaka pUjA thAya to te bhAvapUjA rUpa thAya. praznaH pUjAmAM kesarano vyavahAra zA mATe? kesarano vyavahAra moha sAme kesarIyA karavA. sarvajJa zAsanano vyavahAra mAtra puNya bAMdhavAmAM nathI paNa puNyathI maLelA saMyogomAMthI chUTavA mATe che. jema yudhdhamAM rajaputo kesarIyA karIne vijaya navatatva || 126 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meLave te prANa arpe, tema mohanI sAme kesarIyA karavAnuM satva pragaTe ane te mATe cAritra grahaNa karavAno ullAsa pragaTe mATe kesara vaDe paramAtmAnA guNarUpa dehAvasthAnI pUjA karavAnI che. pArasamaNI jema loDhAne sparze ane loDhuM suvarNa thAya tema paramAtmAnI pUjA karatA ApaNane paNa ApaNA sattAgata paramAtmA svarUpa AtmAne pragaTAvavAno bhAva Ave. ATalA samayathI pUjA karavA chatAM jo paramAtmA tattvane ja pAmavAno, bhAva ke uhApoha na thato hoya to tamArI te bhAvapUjA nathI mAtra dravyapUjA karI che. paramAtmAnA puNyadehanI pUjAthI puNyano lAbha maLe ane tene dharma manAya che. potAnA AtmAne jANavAnI samajavAnI rucI thAya, satya tattvano pakSapAta, tenI khojavAnI jijJAsA thAya to ApaNe prathama guNasthAnake gaNAIe. paheluM mithyAtva paNa guNanuM sthAna batAvyuM che. doSothI nivRttinI zarUAta arthAt AtmAnI zudhdhinI zarUAta atyaMta AMzika hoya. apunabaMdhakadazAvALA AtmAnuM dharmaArAdhanA vakhate mokSa prAptisivAya bIjuM koI lakSa ja nahoya. jyAre samyagudaSTi AtmAne potAnA AtmAmAM sattAthI guNanI pUrNatArUpI mokSa che ene pragaTAvavA mATe huM ArAdhanA karuM chuM te lakSa hoya. " dareka vastuno bodha chaghasthone prathama sAmAnya bodharUpa darzana upayoga ane pachI vizeSa bodharUpa jJAnopayoga thAya. have AtmAe pratItirUpe bodha karavAno che. prathama vastuno zeya tarIke ane pachI heyopAdeyathI nirNaya thAya. jema agni bALavAnA svabhAvarUpa tethI te heya che. A bodha badhAne pratItirUpa sahaja che. tethI UMghamAM agninuM jJAna thatAM sAvadhAna thaI jAya tema AtmA sivAya pugalanA sarva saMyoga AtmA mATe heya. jo temAM udAsIna ane jAgRta thaIne aMtarAtmAmAM rahe tene samAdhi sahaja. sagIpatnImAM game tevI vicitra ghaTanA bane to paNa jAgRta AtmA samAdhine pAme. jinadAsa zrAvake sagI patnIne bIjA sAthe vyabhicAra karatA jovA chatAM pauSadhamAM samatA gumAvI nahIM. samAdhibhAva akhaMDita thatAM zubha adhyavasAyamAM navatatva // 127 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhimaraNathI bAramA devalokamAM utpanna thayA ane avasare te vyabhicArI patnIne pratibodha karI sadgatinA mArge vALI. 1 kevalI tathA sidhdho zAnAdi guNa rUpa pAMca ramAmAM nitya rame. pratIti thayA pachI heyanA tyAgano ane upAdeyamAM grahaNano pariNAma Ave, heya mAnI je choDayuM temAM udAsIna pariNAma ane AtmAnA guNomAM upAdeyanA kAraNe tyAM sthiratAno pariNAma Ave. jJAnAdi pAMca guNaratno te AtmAnA pAMca akSaya khajAnA che. pAMca ramA rUpa che. kevalI ane sidhdhomAM te pUrNarUpe pragaTelA hovAthI teo tenAM svAmI banI temAM sadA ramanArA hoya che. temAM kadI thAke nahIM. temane jagatanI rUpI ramAnI jarUra nahIM. AtmAnI ramA pAMce arUpI che. tethI niraMtara ramavA chatAM thAka lAge nahIM, kaMTALo Ave nahIM, temAM AnaMdarasa khUTe nahIM. bahAranI rUpI ramAthI Indriyo thAkI jaze, tethI niraMtara ramI nahIM zake ane AtmA akaLAmaNa pAmaze. AthI A pAMca guNo ja sAdhya banavA joIe. navatattvanuM jJAna AtmAnI prasidhdhi mATe karavAnuM che. arthAt AtmAnI pratIti thAya ke huM Indriya-yogarUpa-AkArarUpa nathI. paraMtu phakata tenAthI nirALo AtmA chuM. A mArI karmakRta AtmAnI azudhdha avasthA che ane mArI zudhdha avasthA enAthI nirALI-alipta avasthA te sidhdhAtmA-sattAmAM che. Ama zudhdha-azudhdha avasthAnuM bhedajJAna jarUrI pachI ja te azudhdha avasthAthI bheda karavA dhyAna karavA adhikArI bane. sva-paranuM bhedajJAna na thAya to dhyAnamAM mUMjhavaNa ubhI thAya? huM zarIramAM chuM ke AtmAmAM?' tethI dhyAnadazAmAM sthiratA nahIM pAmI zake - AgaLa vadhI nahIM zake. AthI bhedajJAna thayA pachI zudhdhAtmadazAnuM sAdhya tarIke nirNaya jarUrI che. jinazAsanamAM - viratipUrvakanI sarva kriyA dhyAnayogarUpa che. paraMtu nizcaya ane vyavahAranuM samanvaya karatA na AvaDe to te kriyAyoga dhyAnayoga na thatAM veTharUpa mAtra puNyabaMdhanuM kAraNarUpa thAya. paNa AtmAnubhUtinA kAraNarUpa na thAya. navatatva || 128 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "AcAramaya pravacane bhAkhyo anubhavayoga tethI muni vame arati rati zoka. (pU. maho. yazovijayajI ma.sA.) jinazAsanamAM samagra paMcAcArarUpa AcAra (cAritra) AtmAnubhUti mATe che ane te AtmAnubhUti mATe mohano tyAga munine jarUrI. AtmAnubhava mATe dhyAnayoga jarUrI te mATe sAdhyarUpa potAnA zudhdha svabhAva ane svarUpano upayoga jarUrI, tenA vinA koIpaNa yoga-AcAra dharmayoga banato nathI. upayoganI zudhdhithI AtmazudhdhinI zarUAta thAya. . saMsArayAtrAno AraMbha kaI rIte thAya? navatattva prakaraNanA racayitA pU. zrI vAdidevasUrIzvara 'nA ca dasa ceva.' A pAMcamI gAthAmAM AtmAnA pAMca guNarUpa svabhAvane kahI have AtmAnA svarUpanI vAta jaNAve che. AtmAnuM zudhdha svarUpa kaI rIte AvarAyuM ane aghAtikarmanA udaye AtmAnI kevI avasthA thaI te batAve che. gAthA - 6 "AhAra sarIridiya, pajajarI ApANa-bhAsa-mA cau paMca paMca champiya, Iga-vigalA-sani-sanI do artha: AhAra, zarIra, Indriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane mana A cha paryAptio che. ekendriya, vikasendriya, asaMzI, pacikriya ane saMzI pacindriyane kramazaH cAra-pAMca-pAMca ane cha paryAptio hoya che. nAmakarmanA udaye AhAra, zarIra, Indriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane mana e pudgalarUpa baMdhano AtmAne prApta thayA. . AtmAnI saMsArayAtrAnI saphara navA AyuSyakarmanA udayathI zarU thAya che. arthAt vartamAna udayagata AyuSyanA daLiyAnI pUrNAhUti thAya eTale eka saMsAra pUrNa thAya ane te bhavamAM bAMdhelA AyuSyakarmano udaya thAya tethI bIjA navatatva // 129 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanI yAtrAnI zarUAta thAya. AyuSyakarmanA udaya sAthe nAmakarmano paNa udaya thAya, arUpI evA AtmAne rUpa ane AkAramAM goThavavAnuM kAma nAmakarma kare che. AkhuM jagata nAma mATe jIve ane laDe che. Ama to ATheyakarmamAM mohanIyakarmabaLavAna che ane mohane poSavAmAM nAmakarmanimitta bane che. aghAti nAmakarmanA udaya para svarUpanI ajJAnatAnA kAraNe moha phUlephAle che. nAmakarmanA udaye AtmAne cha baMdhanonI prApti thaI. arUpI, azarIrI, nirAkAra evA AtmAne nAmakarmano udaya thatAM arUpI AtmAmAM rUpa-AkAranA vikAramAM goThavavArUpa pudgalanA saMyogarUpa AhAra, zarIra, Indriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane mana e paryAptirUpe che baMdhano (parAdhInatA) AvyA. AtmAne potAnuM svarUpa bhUlavavAmAM nAmakarmano mahatvano phALo che. te Atma svarUpamAM vidanabhUta che. AtmA ekapaNa pudgalanI sahAya vinA potAnuM svataMtra jIvana pUrNa rIte - sadAkALa jIvI zake che. AthI sidhdhamAM ekapaNa pudgala dravyano saMyoga na hovA chatAM paNa zAzvatakALa AtmA potAnA guNonI pUrNatA vaDe potAnAmAM ramamANa--AnaMda mANe che. pUrNa sukhano bhokatA bane che. evA AtmAne karmonI parAdhInatAne kAraNe chamahAbaMdhano AvyA. arthAt cha karmakRta Avazyaka vinA jIva have jIvI zakato nathI. bhavanI zarUAta AyuSyakarmathI ane bhavano vikAsa nAmakarmathI thAya. je AtmA AyuSyakarma na bAMdhe tene nAmakarma paNa na baMdhAya tene bIjA bhavanA sarjananA karmonA baMdha paNa na baMdhAya ane AyuSyakarmanA aMtathI tenA anAdinA bhavano aMta Ave arthAt nirvANa thAya. AyuSya ane nAmakarma mohanI hAjarImAM baMdhAya. mohano udaya rUpIpaNAne ane AkArapaNAne pakaDe arthAt rUpa ane AkAra sAthe rahevAno bhAva thAya tethI AyuSya nAmakarma baMdhAya. arthAt arUpIpaNuM ane nirAkArabhAva jato rahe tethI rUpI evA zarIranuM smaraNa thAya, te AtmAne moTAmAM moTo pApodaya, ke AtmAnuM smaraNa nahIM ane dehanuM vismaraNa nahIM, jyAM sudhI dehano navatatva || 130 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyavasAya TaLe nahIM tyAM sudhI AtmAno adhyavasAya Ave nahIM. dehaAtmAnA bhedajJAna vinA AtmA bhamyA kare tethI bhedajJAna karavA navatattva dvArA AtmAnuM zudhdha-azudhdha svarUpajJAna karavuM jarUrI. jeTalA aMze dehAdhyavasAya TaLe teTalI dehanI mamatA TaLe. teTalI deha saMbaMdhI samAdhi samatAno AtmAne anubhava thAya. dehanI mamatA TALavA mATe ja jinazAsanamAM tapa para bhAra mUkavAmAM Ave che. a AtmAnI azuddha avasthA kaI rIte thAya? sattAe AtmA asaMkhyapradezI, arUpI, agurulaghu ane avyAbAdha svarUpe rahelo che. aghAti karmarUpa prathama AyuSyakarmanA udaye AtmAnI akSaya-sthiti phekAya ane AyuSya ane nAmakarmanA udaye audArikAdi vinAzI rUpI kAyAmAM amuka kALasudhI ja rahevAnuM nakkI thAya. nAmakarmanA udayathI arUpI Atmapradezo rUpIkAyAmAM goThavAI jAya-Ama AyuSyakarmanA udayathI AtmA azudhdha thAya. || Avazyaka : sAmAyika, cauvisattho, vaMdana, paccakakhANa, pratikramaNa ane kAussagna A cha vyavahAra Avazyaka anuSThAnanI ArAdhanA tIrthaMkara paramAtmA zA mATe upadezarUpe pharamAve che? | sarvajJa tIrthaMkara paramAtmAo paNa AtmAe je svabhAvarUpe je avazya kartavya karavAnuM hoya teja karavAnuM AjJA' rUpe upadeza pharamAve te sivAya bIjo koI paNa upadeza pharamAve nahIM kAraNa svayaM (sarvajJa) ane 'vItarAga' che. 'sarvazI ane 'vItarAga' A be AtmAnA guNanI pUrNa avasthA che. je guNathI pUrNa thaI jAya tene have kaMI banavAnI ke koIne kaI banAvavAnA bhAva na hoya, AthI sarvajJa banI je sAmAnya kevalI thAya temane upadeza paNa ApavAno vyavahAra niyata nahIM temane jJAnamAM upadeza ApavA yogya jaNAya to Ape nahIM to na paNa Ape. mAtra potAnA zeyanA jJAtA banavA ane navatattva || 131 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdabhokatArUpe temane sahaja pariNamana thayA kare. jemaNe tIrthakara nAmakarmanI nikAcanA karI che temane kevalajJAna pragaTatA prathama lokottara aucityarUpe tIrthaMkara nAmakarmanA vipAkarUpe- dezanA ApavI te kalpa (AcAra) rUpa hovAthI teo tIrthakara nAmakarma khape nahIM tyAM sudhI dezanA Ape. temanI dezanA aucitya vyavahArarUpa hoya paNa kartAbhAve na hoya. a sAmAyikAdi vyavahAra kRta cha Avazyakano upadeza tIrthakara paramAtmA zA mATe pharamAve? tIrthaMkara paramAtmAno jinavANIrUpa amRtopadezarUpa dezanA pravAha sarvajJa ane vItarAga svabhAvamAMthI prakAzita thato hovAthI te mAtra bhavya jIvonA sattAgata vItarAga ane sarvajJa svabhAvane pragaTa karavAnA aucitya vyavahArarUpa ja hoya. niyayarUpa ja Avazyaka je AtmAnA svabhAvarUpa che, te anAdi karmasaMyoganA kAraNe dabAyA che ane te te karmanA udayathI te cha Avazyakane badale tenA vikArarUpa karmakRta Avazyakane mAtra pudgalanA saMyogarUpa AhAra, zarIra, Indriya zvAsocchavAsa bhASA ane mana A AtmAnA parAdhInarUpe-pIDArUpe-saMsAra saMyogarUpe pragaTa thayA. tethI tene dUra karavA tIrthaMkara paramAtmAe sAmAyikAdika vyavahAra Avazyakano AjJA ArAdhanArUpe upadeza pharamAvyo. karmanA udayarUpa cha pathatithI cha karmaphata Avazyaka ane tenI pratipakSa hAnIkRta cha vyavahAra Avazayaka ane AtmAnA svabhAvata cha nizcaya Avazayaka : karmaphata Avazyaka vyavahAra kRta Avazyaka nizcaya Avazyaka (1) AhAra pakhANa * jJAnAmRta bhojana (2) zarIra vaMdana Atma pradezo ane jJAnAdi guNomAM vIryanuM navatatva || 13ra Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) Indriya (4) bhASA sAmAyika caulvisattho (5) mana pratikramaNa (6) zvAsocchvAsa kAussagga pravartana samatA, svabhAva ramaNatA mauna-satya ane tattva kIrtana sva svabhAva sthiratA AtmAnI pUrNa sthiratA sarva saMga rahita zudhdhAvasthA 1. prathama karmakRta Avazyaka : 'AhAra paryApti' sau prathama vartamAna bhavanA AyuSyakarmanA daLiyA khapI jAya eTale pUrve baMdhAyela AyuSyakarmanA daLiyA udayamAM Ave te sAthe gatinAmakarma ane paryApti nAmakarma paNa udayamAM Ave. pUrve grahaNa karela audArika ke vaikriya zarIra ne choDI jIva baMdhAyelA parabhavanA AyuSyakarma pramANe teja bhava anusAra gatinAmakarmanA udaya pramANe kArpaNa ane tejasa zarIra sAthe paraloka yAtrAnuM prayANa kare che. te vakhate paNa karmabaMdha cAlu che je zarIramAMthI (audArika ke vaikriya) nIkaLe che tyAre te samaye jIva taijasa--kArpaNa zarIra vaDe AhAra grahaNa karIne nIkaLe che ane jyAM jAya tyAM paryApti nAmakarmanA udaye sau prathama kAryaNa zarIra vaDe utpatti kSetramAM rahelA AhAranA pudgalone anabhisaMdhi vIrya vaDe eka samayamAM grahaNa kare. pudgalopacayaH grahaNa pariNamana hetuH zakti vizeSaH paryAptiH / paryApti nAmakarmanA tathA audArika zarIra nAmakarmanA udaye jIva audArika zarIrane yogya (vaikriya zarIra nAmakarmanA udaye vaikriya zarIrane yogya) AhAranA pudgalone kArpaNa zarIra vaDe grahaNa karI ane taijasa zarIra vaDe tene khala-rasarUpe pariNamAve tene prathama 'AhAra paryApti' kahevAya. arthAt pudgalanA samuhane grahaNa karavA tathA tene AhAra rUpe navatattva // 133 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNamana karavAnA heturUpa AtmAmAM karmanA udayathI je zakti vizeSa pragaTa thAya tene AhAra paryApti kahevAya. AvI AtmAmAM cha zakti vizeSa paryApti vaDe jIva navA bhavanuM sarjana kare che ane cha zakti vizeSa paryAptio e AtmAnI karmakRta baMdhanarUpa cha Avazyaka che. AhAra grahaNanI zarUAta prathama samayathI - navAbhavanA udayathI zarU thAya ane te bhavanA aMtasudhI (AyuSyanA aMtasudhI) AhAra grahaNanI pravRtti cAlu rahe. arthAt AtmavIryae je kArya mAtra svaguNa-tathA AtmapradezomAM pariNamana thavAnuM Avazyaka kArya karavAnuM hatuM tene badale te AhArarUpa pudgala grahaNa, pariNamana ane visarjanarUpa kArya Avazyaka kriyArUpa banI gayuM. Ama AtmAno prathama vibhAva Avazyaka kriyArUpa kArya AhAra grahaNAdi rUpa thayuM. 'AhAra paryApti' vaDe AhAra grahaNa karavA rUpa prathama karmakRta Avazyaka zarU thayuM. prathama AhAra ojAhAra prathama samaye AhAra paryApti pUrNa thatAM audArika ke vaikriya je AhAra rUpe pariNamana pAme (manuSya, tiryaMca, paMcendriyone garbhamAM zukra--zoNita pudgalano AhAra) te ojAhAra rUpe hoya ane te AkhA zarIra vaDe grahaNa karAya. - navA bhavano janma eTale kArmaNa--taijasamAM pUrAyelA AtmAnuM audArika ke vaikriya pudgalamAM amuka kALa mATe goThavAI javuM. lomAhAra : AhAra paryApti vaDe grahaNa karAyela ojAhAranuM je khala ane rasarUpe pariNamana thayuM te have zarIra paryApti vaDe antarmuhurtamAM taijasa-kArpaNa zarIra yukata AtmAnuM navA banela audArika ke vaikriya zarIramAM goThavAI javuM te navo janma navA bhavanI zarUAta che. have A navA zarIranA chidro dvArA je AhAra grahaNa kare tene lomAhAra kahevAya che. 'lomAhAra' AyuSyakarmanA udaya sudhI arthAt AtmA jyAM sudhI navA banAvelA zarIramAM raheze tyAM sudhI navA banelA zarIranA chidro dvArA vAtAvaraNamAMthI satata AhAra navatattva / 134 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNanuM kArya cAlu rAkhe. AhAra vinA eka samaya paNa jIvane na cAle mATe AhAra e jIva mATe karmakRta Avazyaka banI gayuM. kavalAhAraH saMpUrNa zarIrAdi pUrNa janma dhAraNa karI dravyaprANothI pUrNa banI jIva jIvato thAya tyAre te mukhavaDe je AhAra grahaNa kare tene kavalAhAra kahevAya. kavalAhAra niraMtara na hoya. p. janma duHkharUpa zA mATe? aNaMga rUvAo jovio saMvedai virUvarUve phAse pddisNvedi| (AcAsaMga) jyAM jIva audArikAdi bibhatsa, amanojJa evA virUpa spardhAdi pudgalathI jIva mizrita thavA vaDe pIDAne vede che. | "saMyoga mUlAvena pattA duHkha paraparA jIvanuM pudgala sAthe saMyogarUpe joDAvuM te ja duHkhanuM kAraNa che. para pudgalono saMyoga thavo te ja jIva mATe saMsAra che. te ja duHkharUpa che. AthI jIva mATe yoni vaDe janma thavo te duHkharUpa che. arthAt janmathI duHkhanI zarUAta ane te vikAsa pAmatuM duHkha mRtyu sudhI AgaLa vadhe AthI 'zruta stavamAM zrutajJAnano mahimA batAvyo- 'gArDa nA maraNatolA pArsa' janma-jarAdi saMyoga ane maraNAdi viyogarUpa vibhAva avasthA jIva mATe duHkharUpa che. teno je tyAga kare te mokSasukhano bhAgI thAya. a jIva AhAra kyAre grahaNa na kare? viggahagaibhAvanA kevaliNo samuhayA ajogI ca / sidhdhAya aNAhArA sesA AhAragA jIvA / vigrahagatimAM rahelo jIva kevalI samuddAghAta vakhate, caudamA guNasthAne ayogI avasthAmAM ane sidhdhAvasthAmAM jIva AhAra grahaNa karato nathI. te sivAya jIva badhI avasthAmAM AhAra grahaNa kare che. navatatva / 135 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vigrahagatimAM jyAre ekathI vadhAre samayanI gati hoya tyAre te AhAra vagaranI hoya. prathama samaye AhAra grahaNa kare, ane eka samayamAM jo saralagatimAM utpatisthAne pahoMcI jAya to tyAM jaI tarata AhAra grahaNa kare paNa gatimAM jyAre phaMTAIne javuM paDe tyAre jeTalA gatimAM vaLAMka Ave eTalA samayamAM te AhAra grahaNa na kare. jyAre te utpati sthAne pahoMce tyAre te AhAra grahaNa kare. Ama 1 eka--be samaya vigrahagatimAM AhAra vinAno hoya. kevalI samughAtamAM jyAre cothA, pAMcamA samayamAM ayogI hoya tyAre paNa AhAra grahaNa karato nathI. vigrahagatimAM traNe prakArano AhAra na hovA chatAM AyuSya sivAya sAta karmano baMdha avyakata dazAmAM paNa jIvane hoya, kAraNa karmano bhoga pradezodayathI cAlu hoya. anabhisaMdhivIryavibhAvadazAmAM pravartatu hovAthI karmabaMdha cAlu che. arthAt AtmA svaguNono bhoga na bane tyAre karmabaMdha cAlu. moTA vAyAdeva na ra AtmajJAnato bhave I (yogazAstra) yogazAstramAM kalikAla sarvajJa pU. zrI hemacaMdrAcArya ma.sA. pharamAve che ke AtmAne karma saMyogarUpe saMsAra anAdithI vaLagelo che ane te anAdi karmasaMyogarUpa saMsArano nAza na karavAmAM Ave to te bIjA aneka saMyogarUpI saMsAranuM sarjana kArya kare che. ' arthAt karmanA udaye navA navA bhavarUpa janmAdi saMyoga ane te mATe AhArAdi saMyoga saMsAranI paraMparAnuM sarjana thayA kare ane AtmA mATe parapugala saMyoga saMsAra e ja duHkharUpa, duHkhaphalaka ane duHkhAnubaMdharUpa che arthAt duHkhanI paraMparAnuM kAraNa che. jyAM sudhI saMyoga e ja saMsAra ane te ja duHkha che je sarvajJa bhagavaMtoe kahI che te vAta jyAM sudhI zradhdhA- ane pratItirUpe nahIM bese tyAM sudhI te saMsAra saMyogamAMthI AtmAne sadA mATe chUTavArUpa je mokSa - te mATe upAyarUpa "AjJAyoga-rUpa Avazyaka kahyA che te Avazyaka vyavahAra AcaravA chatAM saphaLa nahIM bane ane mokSanA kAraNarUpa nahIM bane. navatatva // 136 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM sudhI jinavacana pratItirUpe na thAya tyAM sudhI temAM ruci pariNAma pragaTa na thAya tyAM sudhI te jinavacana AtmAmAM sparzanArUpe pariNAma na pAme tyAM 'AcAro paNa nirjarAnA kAraNa na bane. AthI jinatatvo vaDe jinavacananI pratIti karavAno prayatna jarUrI. 3 janmAdi saMyoga duHkhanuM kAraNa zA mATe? 'grahe arUpI rUpIne, ehi acarija vAta, jIva baMdhana jANe nahi kevo jina sidhdhAMta.' jina sidhdhAMta che ke arUpI dravya kyAre paNa rUpI dravyane grahaNa karI na zake. AtmA arUpI dravya hovA chatAM te rUpI evA pudgala kArmaNAdi vargaNAne grahaNa kare che te AzcaryanI vAta che. arUpI dravyamAM rUpI dravyano tAdAbhya saMbaMdha thaI zakato nathI. te saMyoga saMbaMdha rahe che. AtmAnA guNo AtmAmAM tAdAbhya saMbadhe rahelA che. tethI te kadI AtmAmAMthI chUTA paDatA nathI. jyAre AtmA potAnA guNamaya bane che tyAre te sukhane - AnaMdane pAme che paNa jyAre temAM pragaTelA bhramane kAraNe te pugalanA saMyogarUpe thavA jAya tyAre te duHkhI thAya che. jema garamAgarama telamAM loTanI vaNelI pUrIne taLavAmAM Ave tyAre tenI badhI bAjuthI telagrahaNa ane pUrImAM rahelA pANIno bhAga chUTavArUpa phINa thAya. telanA pudgala grahaNa vakhate je prakriyA zarU thAya. te ja rIte kArmaNa zarIranA varNa, gaMdha, rasa, sparza ane navA pulanA varNAdi bhinna virudhdha viSama pudgalo vacce paNa gharSaNa thAya. AtmA arUpI dravya ane pudgala rUpI dravya jyAre jyAre saMyoga saMbaMdhe arthAt kArmaNa-taijasa vargaNA jyAre audArika (ke vaikriya) zukra-zoNita amanojJa AhAra pugalone grahaNa karIne zarIra sarjanarUpa janma avasthAmAM Ave tyAre AtmA vedanA bhogave che. arthAt garbhamAM jIvane AThagaNI pIDA hoya, yonimArge jyAre bahAra nIkaLe tyAre enAthI adhika pIDA hoya. AvI asahya pIDA bhogavato hovAthI bALaka raDato raDato bahAra Ave che. - AthI janma saMyogarUpa saMsAra avasthA AtmAne duHkharUpa che. mATe janma levAya nahIM ane janma apAya nahIM. mATe manuSyabhava ja ajanmA banavAnI navatatva // 137 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanA mATe thAya to ja saphaLa thAya. janma avasthA e AtmAnI sauthI moTI vibhAva dazA. AhAra e prathama karmakRta Avazyaka thAya. AthI sarvajJa vacanavaDe parasaMyoga e saMsAra. je AtmA mATe duHkharUpa che. AthI janmAdi duHkharUpa ane janma tenuM phaLa kAyA, kAyAnuM sarjana, AhAramAMthI. AthI AhAranI DimAnDa zarIra kare tethI AhAra e AtmAnI moTAmAM moTI vibhAva dazA che. AthI khAvuM e pApa.' . jIvabaMdhana jaNe nahIM? jo baMdhana svarUpe lAge to chUTavAnuM mana thAya nahIM to ArAdhanA dvArA baMdhano majabUta thaze. anAdikALathI jIve ajJAnadazAmAM dharma ArAdhanA zakitanI uparavaTa thaIne paNa karI paNa baMdhana toDavAne badale baMdhano vadhAre majabUta karyA. covIsa kalAka baMdhananI akaLAmaNa zarU thavI joIe, AtmA karmanI 158 prakRtionA baMdhanamAM baMdhAyelo che. temAM pradhAna baMdhana AyuSya che te ja dehanuM ane AhAranuM baMdhana UbhuM kare che. AyuSyano baMdha nikAcita thaI gayA pachI te game tevA tapAdi puruSArthathI tUTe nahIM. AyuSyano baMdha jene paDI jAya te te bhavamAM kevalajJAna pragaTAvI zake nahIM. mohano sarvathA kSaya na karI zake. arthAtu te vItarAga paNa thaI na zake. arthAt AtmAnA pUrNa svabhAvane pragaTAvI na zake ane bhogavI paNa zake nahIM. AyuSyanA udaya sudhI zarIramAM AtmAne rahevuM paDe. zarIra mATe AhAranuM grahaNarUpa baMdhana UbhuM rahe AthI e prathama baMdhana rUpa lAgavuM joIe. anAdikALathI jIva AhAranA baMdhanathI baMdhAyelo, AhAranuM kAma AtmAne zarIrarUpI pariNAmane bAMdhavAnuM ane tene parAdhina karavAnuM. AtmA zarIrane parAdhIna ane zarIra AhArane parAdhIna thAya. arthAt AhAra sarjanarUpa zarIra 24 kalAka AhAra DImAMDa (mAMga) karyA kare. Ama baMdhananI parAdhInatAnuM anAdi cakra cAlyA kare. navatatva // 138 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyavahAraskRta Avazyaka : paccakkhANa. A anAdinA AhAranI parAdhInatAmAMthI chUTavA- arthAt karmakRta AhAra AvazyakamAMthI chUTavA sarvajJa paramAtmAoe tenA pratipakSarUpe paccakkhANa vyavahAra Avazyaka ArAdhanA- AjJArUpe pharamAvyuM. pratyAkhyAna = pratimAkhyA : AtmAne je pratikULa che tenuM kahevuM, arthAt mArA AtmAnA hitamAM (svabhAvamAM) je cAre AhArAdi pratikULa che tene huM grahaNa karIza nahIM. prathama AtmAe potAnA AtmAnI sAkSIe-pratijJA (pratyAkhyAna) dhAraNa karavAnuM che. paccakkhANa (pratijJA) AtmAe traNanI sAkSIe levAnuM to zudhdha thAya. prathama AtmasAkSIe : savAre pratikramaNamA tapaciMtavaNInA kAussaggamAM AtmasvabhAvanI vicAraNA karavAnI. (1) (2) gurusAkSIe : guruno joga hoya to guru bhagavaMta pAse, na hoya to vaDIla pUjyo pAse paccakkhANa levuM jarUrI. (3) devasAkSIe : derAsaramAM jaie tyAre paramAtmA pAse levAnuM. Ama traNe sAkSIe lIdheluM paccakkhANa daMDha--zudhdha thAya. 'sarvajJa paramAtmAe vyavahAra tapadharmanI AjJArUpa ArAdhanA zA mATe pharamAvI ?" 'cAre prakAranA AhAra grahaNa-pariNamana ke bhogavavAno AtmAno svabhAva nathI. AtmA aNAhArI - jJAnAnaMdano bhokatA che. paNa vartamAnamAM zarIradhArI hovAne kAraNe zarIrane AhAranI jarUra paDe. tethI tene AhAra grahaNa karavuM paDe. AthI zarIra vaDe AtmA vAtAvaraNamAMthI lomAhAra pudgalone zarIranA chidro vaDe satata grahaNa kare che. AthI comAsAmAM bhejanA vAtAvaraNamAMthI zarIrane AhAra maLI javAthI comAsAmAM mAsakhamaNAdi tapa sahelAIthI thaI zake che. vadhAre AhAranI jarUra na paDe. ziyALAmAM paNa pANInI jarUra ochI navatattva // 139 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDe. ochuM pANI vAparavA chatAM mAtru vadhAre thAya. jyAre unALAmAM uSNa vAtAvaraNane kAraNe tapa agharo thAya pANInI vadhAre jarUra paDe mAtru ochuM thAya. zarIranA chidro dvArA parasevo vadhAre bahAra nIkaLe. AthI comAsAmAM aTTama, ziyALAmAM chaThTha ane unALAmAM eka upavAsa traNe nirjarAnI apekSAe samAna gaNAya. eka samaya paNa lomAhArano tyAga thaI zakato nathI. jo zarIranA chidro baMdha karavAmAM Ave to mRtyu thAya. AthI lomahAranA tyAgano paccakakhANa laI zakAtA nathI. mAtra cAra AhAra je kavalAhArarUpa che tenA ja tyAganA arthAt cAra AhAra mAre na karavA tenA paccakakhANa laI zakAya te keTalo kALa laI zakAya? prathama tIrthaMkaranA kALamAM eka varSa, bAvIsa tIrthaMkaranA kALamAM 8 mAsa ane carama tIrthapatI mahAvIra svAmInA zAsanamAM 6 mAsa sudhI cAre AhArana grahaNa kare to paNa jIvI zakAya, to AtmAe svaAtmAne chetaryA vinA kapaTa rahita potAnI vartamAna zArIrika, mAnasika samAdhine lakSa karIne tathA saMyamAdi sarva yogo sadAya nahIM te rIte cha mahinAthI mAMDI navakArazI sudhInA tapa vicAraNA karI paccakakhANanI dhAraNA karavI. pachI AvaDatuM hoya to jAte paccakakhANa uccarI levuM. moDAmAM moDuM sUryodaya pahelA paccakhANa dhAravuM-levuM to zudhdha gaNAya. zuM AhAra vinA jIva jIvI na zake? AtmA arUpI che tenA pradezo arUpI che temAM rahelA guNo paNa arUpI che. AthI AtmAnI puSTi arUpIthI ja thAya rUpIthI na ja thAya. AhAra rUpI che ane zarIra paNa rUpI che. AthI zarIrane rUpI khorAkanI jarUra paDe AthI kevalIone paNa jyAM sudhI zarIra hoya ane sudhA vedanIyano udaya hoya tyAM sudhI AhAranI jarUra paDe. jyAre sidhdho zarIrathI sarvathA sadA mATe rahita thayA tethI teo have saMgathI rahita banI mAtra arUpI evA zudhdha Atmadravya ane temAM rahelA pUrNa guNone dhAraNa karanArA che tethI have temane rUpI AhAranI jarUra nahIM, arUpI evA guNo vaDe ja AtmA tRpta thAya che. navatatva || 140 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI tapanI vyAkhyA "IcchA rodhe saMvarI, pariNati samatA yoge re, tapa tethI AtmA, varte nijaguNa bhoge re sidhdho anaMtakALa sudhI AhArAdi koIpaNa TekA ke saMga vinA svamAM ramamANa karatA anaMtanA bhokatA bane. AthI jene paNa sidhdha svarUpe thavuM hoya tene zarIra ane zarIranA TekArUpa AhAra paNa choDavAno abhyAsa manuSyapaNAmAM samajIne karavo paDe ane te mATe ja AhArAdi saMganA tyAganA abhyAsarUpa vyavahAra tapa karavAnuM jinAjJArUpa vidhAna che. na bhAvatuM hoya ke zarIranI pratikuLa tAne kAraNe tame AhArAdino tyAga karo ke tenA paccakhANa lo teno vizeSa lAbha na thAya. arthAt te taparUpe na thAya, paNa khAvuM e pApa - mArA AtmAno svabhAva nathI ema mAnIne tyAga karo to tapanA zudhdha pariNAmamAM navakArazInA paccakakhANamAM kevalajJAna paNa pragaTa thaI zake. karagaDUmunine saMvatsarInA divase paNa bhAta khAtA tapanA pariNAme caDhatA kevalajJAna pragaTayuM. AhAramAM sukha hota to paccakakhANanI vAta na Avata paNa AtmAnA svabhAvanI viruddha pravRttirUpa hovAthI AtmA mATe AhAra pIDAkAraka che. AthI AtmAnA sukha AnaMda anubhavavA AhAranA tyAgarUpa paccakhANa parUpa karavAnuM che. AhAra saMyoga vadhe tema duHkha vadhekreza kyAre keTalo AhAra grahaNa kare? jenuM zarIra nabaLuM- sudhAvedanIya tIvra tene vadhu AhAra ke vadhAre vakhata AhAra karavo paDe. AthI vadhAre vakhata AhAra karanAra vadhAre duHkhI. sthAvara jIvo (ekendriya) aparyApta avasthAmAM taijasa-kAzmaNa zarIra dvArA eka samaye ojAhAra lokanI madhyamAM rahelA chae dizAmAM ke traNa, cAra, pAMca dizAmAMthI AhAra grahaNa kare. paryApta sthAvara jIvo sparzanendriya dvArA satata (jhADa mULiyA vaDe-chAlanA chidro vaDe) lomAhAra grahaNa kare. vikalejiyajIvo ane narakanA jIvone attarmuhUrta-antarmuhUrta azubha, navatatva // 141 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atRpta ane vizucikAne karanAra evuM acit AhAra pariName. (tIrthakaranA AtmAne zubha AhAra pariName) 7mI narakamAM 33 sAgaropama sudhI antarmuhUrta- antarmuhUrta sudhAvedanA pragaTa thAya. AhAra karavA chatAM tRpta thavAne badale vedanA vadhe. vyakata vedanA sauthI vadhAre narakamAM hoya. paMcendriyatiryaMcone paNa sudhAvedanIya vadhAre tethI teo paNa sudhAne kAraNe satata AhAranI zodhamAM bhaTakatA hoya. deva ane yugalika manuSyo, bhoga pradhAna jIvana, zAtAne bhogavanArA tethI temane AhAra pIDA ochI. anuttara vimAnavAsI devone 33 sAgaropamanA AyuSyakALa daramyAna 33 hajAra varSe eka vakhata khAvAnI IcchA thAya. lomAhAra ane IcchA pramANe AhAra pulo svAdarUpe pariNamI jAya tene mAtra svAdano oDakAra Ave, te manabhakSI hoya. - palyopamanA AyuSyavALAne 2 thI 9 divase khAvAnI IcchA thAya. 10 hajAra AyuSyavALAne 1 divase AhAranI IcchA thAya. yugalika manuSyone (3 palyopamanA AyuSyavALAne) 3 divase tuveranA dANA jeTalA AhArathI tRpti thAya. yugalika manuSyone (1 palyopamanA AyuSyavALAne) ekAMtare AMbaLA jeTalA AhArathI tRpti thAya. saMkhyAta AyuSyavALA manuSyone (kroDapUrva varSathI antarmuhUrta paryata AyuSyavALAno) AhAra aniyamita, je rogiSTa ne zarIrathI nabaLAne vadhAre jarUra paDe. saMkhyAta AyuSyavALA manuSyo ane saMjJI paMcendriya tiryaMco svecchAe AhArano (kvalAhArano) tyAga navakArazIthI mAMDI cha mahinA sudhI karI zake che. "sukhanuM kAraNa saMyoga nahIM, saMyoga duHkhanuM kAraNa che, saMyoga ghaTe tema sukha vadhe, saMyoga vadhe tema duHkha vadhe.' navatatva // 142 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAra eka saMyoga che - jema te vadhe tema jIva du:khI ane teno abhAva thAya tema jIva sukhI thAya. AthI sidhdhamAM pUrNa ane zAzvata sukha tyAM koIpaNa prakAranuM duHkha nahIM. devalokamAM upara uparanA devo vadhAre sukhI tenuM kAraNa paNa saMyoga ghaTe upara uparanA devalokamAM AhAra ghaTe, RRdhdhi--parivAra, kaSAya Adi saMyoga ghaTe tema temane sukha vadhe. sAdhuo paNa sukhI zenAthI ? sAdhuone cakravartI ke IndrathI paNa adhika sukhanI prApti kema ? naivAsti rAjarAjasya, tatsukhaM naiva devarAjasya, yatsukhamihaiva sAdho - loka vyApAra rahitasya // (128) (prazamarati pra.) je loka vyApArathI rahita thAya te arthAt khAnA pInA, sovanA, milanA, vacana vilAsa, jyAM jyAM pAMca ghaTAie tyoM tyoM dhyAna prakAza.' sAdhue sadA dhyAnamAM yogamAM rahevAnuM che, to sAdhu Atmasukhane anubhavI zake. AthI jeTalI khAvA, pIvA, bolavA cAlavA, haLavuM, maLavuM Adi lokapravRtino tyAga karo te ja dhyAnayogamAM sthira thaI zake. te mATe saMyama jarUrI saMyama mATe ja tapa jarUrI. AthI sAdhuone prathama pUchavAmAM Ave che 'IcchakAra-suha-rAI- sukhatapa, zarIra, nirAbAdha, sukhasajama jAtrA nirvaho chocha ?' je sAdhu yathAzakti tapa pariNAmamAM ramato hoya to ja tenA rAtridivasa saMyamapUrvaka sukharUpa pasAra thAya nahIM to temane Indriya viSaya, zArIrikAdi pIDArUpa duHkha anubhavavuM paDe. tethI sAdhue sukhI thavA ja 'svAdhyAya' saMyamataratAnAm' taparUpa svAdhyAya dvArA saMyamarUpa samAdhi sukha pAmavAnuM che. AthI sAdhuonuM parama bhojana 'jJAnAmRta bhojana'- temAM AnaMdano svAda mANavA tapa karavAno che. navatattva // 143 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 'jJAnInAM nityamAnanda vRdhdhireva tapasvinAm' (jJAnasAra) svAdhyAdi jJAnamAM sAdhuone AnaMdanI anubhUti thAya ane temAM tapa bhaLatA te AnaMdamAM paramavRdhdhi - paramAnaMdanI anubhUti thAya. 3. tapa kaI rIte karavAno? jethI nirjarA thAya? AtmAmAM potAnA jJAnAdi pariNAmamAM pariNata thAya to nirjarA thAya. mohAdi pariNAmamAM pariNata thAya to baMdha thAya. aucityane cUkayA vinA tapa karavo joIe. jethI AtmAnA pariNAma bagaDe nahIM caudazano upavAsa kare ane sAthe potAnI pharaja je bajAvavAnI hoya te sevA karavAnI na kare, rasoI Adi na kare to bIjAne dharma pratye aprIti thAya. tapanuM bahumAna ghaTI jAya tethI tapa pratye bIjAnA bahumAna ghaTe nahIM, potAnI pharaja rUpa kArya chUTe nahIM, aucitya vyavahAra gauNa na thAya arthAt tapa potAne lAbhakara thAya ane tapanA pariNAmanI sAthe saMyamAdi yogonA pAlanAdi utsAha vadhe ane bIjA para prabhAvaka thAya. bIjAne te tapAdi anumodanIya thAya te pramANe karavAthI te tapa samAdhi sAdhaka bane to nirjarAnuM kAraNa bane. rAgadveSa mala gAlavA, upazama rasa jhIlo,. Atama pariNati AdarI, para pariNati pIlo. pU. maho. yazovijayajI ma.sA.) rAgadveSa ane mohane mAryA vinA AtmA svajJAnAdi guNasvabhAvamAM pariNata nahIM thAya ane te mohane mAravA jJAnI bhagavaMtoe aucitya vyavahAra batAvI nizcaya svarUpane pAmavAno sacoTa upAya kahyo che. 'nizAyadaSTi hadaya dharI karI je pALe vyavahAra, puNyavaMtA te pAmarojI, bhava samudrano pAra. (5. mahopAdhyAya yazovijayajI) navatatva || 144 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 mohane aTakAvavAno tathA bhagAvavAno rAmabANa upAya mohane mAravAno mAtra upAya jJAnIoe - 'tatvAgamA apayAti mohatattvanA svIkAravAthI ja moha aTake. tatvamaya thavAthI moha bhAge, tatvane nizcaya pakaDe, (mULane pakaDe) eTale pUrNa satyathI vikalpo aTakI jAya, ajJAnatA viparyAsapaNAne kAraNe vikalpo cAle- tethI AtmAnA svarUpadazAnI vicAraNA karavAnI jarUra paDe. anabhisaMdhI vIrya karmane parAdhIna hovAthI te rokI zakAtuM nathI. tethI satata jIva lomAhAra grahaNa karI rahyo che. AthI AtmA mAtra kavalAhArane rokavA vaDe anabhisaMdhI vIryanuM rakSaNa karI zake ane te vadhAremAM vadhAre cha mAsa sudhI rokI zakAya. AthI - 'AtmAne pUchavuM paDe ke AhAranI zuM kharekhara jarUra che? tapamAM AtmAne chetarato nathI ne? Avazyaka eTale - avazya karavA yogya je kArya te Avazayaka. nizcayathI AtmAnuM prathama Avazyaka "zAnAmRta bhojana" nizcayathI Avazyaka eTale 'AvAsAyati eTale AtmA potAnA guNothI vAsita thAya. arthAt AtmA potAnA sahaja svabhAvamaya bane te Avazyaka. AthI AtmAnuM prathama Avazyaka 'jJAnaguNa- zeyanA jJAtA banavuM. AthI 'AtmAnuM Avazyaka jJAna' 'jJAnAmRta bhojana' tene badale AtmAe AhArAdi pudgala grahaNa - bhojanarUpa- AhAragrahaNa - pariNamanavisarjanarUpa pApakRta Avazyaka AvyuM. tene TALavA rokavA jJAnIoe paccakakhANa Avazyaka batAvyuM. AthI jyAre jyAre paccakakhANa pAravAnuM thAya tyAre upayoga mUkavo joIe. 'tIrthaMkara paramAtmAe bhavyajIvone bhavanA kAyamI bhavabaMdhanathI mukta karavA ane AtmAnI potAnI pUrNa svataMtratA sahaja sukha avasthA prApti mATe kevo paramottama mokSamArga pharamAvyo che.' tapa ciMtavANI kAusagamAM bhAvavAnI bhAvanA : savAre UThIne sau prathama pratikramaNa-je potAnA sahaja svabhAvamAM navatatva / 145 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvavAnI prakriyArUpa arthAt vibhAvadazAthI chUTavArUpa. temAM savAre tapaciMtavaNInA kAussagamAM tapaciMtana karyuM. hajI sudhI mArA AtmAe tapanI pUrNatA karI nathI. tethI karmonA baMdhanathI mukata na thayo ane hajI kAyAmAM rahyo ane te kAyAmAMthI chUTavA kAryotsarga dhyAna prabhue pharamAvyuM, kAyAmAMthI chUTavAno upAya tapa. AhAramAMthI kAyA banI mATe have kAyAne AhAra ApavAnuM baMdha karavAnuM prabhue pharamAvyuM, 'khAvuM e pApa che.' prabhue hAla cha mAsa sudhI cAre AhAra tyAga karAvAno kahyo. paNa meM prabhunI te AjJA pALavAno hajI sudhI koI prayatna karyo nahIM ! tenA utaratA krame nIce AvatA eka divasa paNa cAre AhAra tyAga karI te AtmAnI zaktino vikAsa karavAno prayatna karyo nahIM. jethI eka divasanA tyAgathI AgaLa vadhatA vadhatA 6 mahinA sudhI paNa huM pahoMcI zakuM kevI mArI AhAra-saMjJAnI 'Asakti'. dhanya atanu paramAtmA, jyAM nizcalatA sAra.' sidhdhanA AtmAone dhanyavAda jeo kAyAthI rahita banI mAtra AtmAnI ramaNatAmAM sadA mATe lIna che. mAro kyAre dhanya divasa Avaze ke huM mAtra mArA sattAgata sidhdhapaNAne pragaTAvavAnA praNidhAna pUrvaka ja jIvana jIvIza ? je eka divasamAM cAra AhAra tyAga na karI zake tene mATe 'eka bhakta ca bhoyaNa' divasamAM eka ja vAra AhAra ane pANI vAparavAnuM jethI zarIranI samAdhi Take saMyamAdi yogo sidAya nahIM te mATe. jinAjJArUpa AhAra te paNa puruSanA 3ra ne badale 1 ocho 31 koLiyAthI mAMDI 8 koLiyA pramANa ane strIne 27 thI ghaTatA 8 koLiyA pramANa pharamAvyuM. 'eka koLiyo paNa keTalA jIvonA balidAnathI arthAt mArA jevA sattAe sidhdhAtmAnA balidAna vaDe bane ! ane tenA para mArA zarIrane TakAvavAnuM? kyAre zarIrano moha chUTaze ? AtmAno raMga kyAre lAgaze ? Ama vicAraNApUrvaka paccakkhANa pAratA ke vAparatA vAparatA AhArano moha chUTe ane AtmAno raMga lAgatA karagaDUmunine koLiyo-kevalanuM kAraNa banyuM. 500 tApaso paNa khIra khAtAM khAtAM vizudhdha adhyavasAye caDhatA kevalajJAnane pAmyA. bhavanA baMdhano navatattva // 146 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tUTayA. tatvajJAnanuM phaLa jJAnIone paramAM UdAsInatA kahI che. yogI je baha tapa kare, khAI re tarupAta; udAsInatA binu bhasma, hati sobhI jAya. (9) je yogIo ghora tapa kare, pAraNAmAM mAtra paDI gayelA pAMdaDAne khAya paNa udAsInatA vinA to te bhasmamAM Ahuti samAna che. "udAsInatA zAna-phala, para pravRtti hai moha, zubha no so Adaro, udita viveka praroha. (101) udAsInatA suralatA, samatArasa phala cAkha. para-pekhanameM mata pare, nija nijame rAkha.' (100) (samAdhizataka) tatvapUrNa svarUpa vicAratA pravRttimAM mohane badale udAsInatA pravarte ane tethI Atma nirakSaNatA pragaTe. AtmAM jema parathI udAsIna thAya tema nijamAM sthiratA pAme tema samarasano svAda maLe. arUpI AtmAno AhAra arUpI, rUpI pudgalabhogathI tRpti na thAya paNa pIDA maLe. Atmatatvano nirNaya thavo ja joIe ke kavalAhAra e AtmAnA vibhAvarUpa che. 'jJAnAmRta' mukhya bhojana che. enAthI AtmA pUrNa prasanna bane. arUpI AtmAno khorAka paNa arUpI jJAna ja. tenA badale rUpI dehano vaLagADa ane tenA kAraNe rUpI AhAra Apavo paDe paNa tenAthI kadI AtmAne tRpti thAya nahIM tenAmAM atRptatA vadhe. tethI game teTalI vAra, game teTalo AhAra ApavAmAM Ave to paNa tenI mAMga UbhI rahe. kSaNabhara tRptinI bhrAMti thAya pharI tenI mAMga UbhI thAya. sAcI tRpti tapathI ja thAya. . vyavahAratA nizcaya tapanuM kAraNa bane tyAre ja te zudhdha tapa kahevAya. zarIranA kAraNe khAvu paDe che te mArA pApano udaya che AthI khAtA kaMTALo Ave ane temAM pasaMdagI bhAvatuM na hoya mAtra bhADuM ApavuM paDe che. huM tanamAM vyApelo navatatva || 147 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tanathI bhinna ane tananI zakitathI bhinna evI Atma zaktivALo chuM. e zakita vartamAnamAM dabAI gaI che. AthI huM zarIramAM pUrAyelo chuM. have mAre pudgala bhogamAM Asakta thavuM nathI paNa pudgala svAdathI nirALA thaIne mAre AtmAne nirALo karavAno che. Ama jyAre nizcaya tapanA pariNamanarUpa AtmaguNonI anubhUti thAya tyAre tenA pariNAma sArthaka thAya, dravyatapathI audArika kAyA zoSAya. nizcayarUpa bhAvatapathI karmakRta kAyA zoSAya, kaSAyabhAva zame tyAre AnaMda anubhavAya. Ama navatattvanA jJAna dvArA tatva nirNaya thavo joIe ke tapa e mArA AtmAno svabhAva ane AhAra e vibhAva. arthAt AtmA sivAya AtmAne koIpaNa vastu upAdeya lAgavI na joIe, samyagdaSTi AtmAne sahaja udAsIna nirvedabhAva pravarte. cAritra mohanIyanA udaye ke pramAda-kAyaratAnA kAraNe choDI na zake paNa saMsAranA saMyogamAM akaLAmaNa thAya. choDavAnI ruci pragaTa thAya. mokSanI rucinA kAraNe nikAcita karmanA udaye saMsAranI pravRttimAM paNa rasa tUTavAne kAraNe ane mokSanI rucinA kAraNe anubaMdha mokSa saMbaMdhI paDe. saMsAra pravRtimAM pazcAtApa, kheda, udAsInatA nirasatA bhAva ane satata virati grahaNanI rucinA kAraNe binajarUrI pravRttino tyAga ke maryAdAvALI kare arthAt tene paccakkhANa vinA na cAle. paccakkhANa saphaLa kyAre thAya ? jJaparizAvaDe - pratyAkhyAnanuM svarUpa samajavuM jarUrI, paccakkhANa zA mATe levAnuM, tenuM phaLa zuM? na laIe to AtmAne zuM anartha ? konI pAse levAnuM ? kaI vidhipUrvaka levAnuM ? paccakkhANanA utsarga, apavAda tathA bhAMgA vagere samajaNapUrvaka le to paccakkhANa zudhdha phaLadAyI thAya. jJaparizAvaDe AtmAne je je ahitakArI svabhAva-svarUpamAM bAdhaka aticArarUpa hoya teno samajIne pratyAkhyAna parikSAvaDe teno AtmAe kALamaryAdApUrvaka gurumukhe vaMdana karIne levuM. paNa mobAIla Adi Adhunika sAdhanathI na levuM. navatattva // 148 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyArathI jIva pratijJA dhAraNa kare tyArathI AtmavIryanuM te saMbaMdhI vIrya asat pravRttimAM na javAnuM nakkI thAya che.AthI aviratijanya asat pravRttimAM na javAnuM te nimittaka karmabaMdha aTake. AtmAne saMvarano lAbha maLe. Ama karmakRta AvazyakanI sAme jJAnakRt pratyAkhyAna Avazyaka vaDe AtmAnuM nizcaya Avazyaka jJAnAmRta bhojana aNahArIpaNAno bhogavaTo saphaLa thAya. Avazyaka e dhyAnayogarUpa che. AthI sAdhunA badhA yoga AvazyakarUpa ane te dhyAnayogarUpa je sarvavirati vinA dhyAna ghaTe nahIM. sAdhu sarvaviratine dhAraNa karanAra che. tethI sAdhu jIvana cha Avazyaka rUpa ja che. sarvavirativALAne eka divasa paNa Avazyaka na kare to na cAle, ane eka paNa Avazyaka ochuM kare to paNa na cAle. tethI sAdhune roja paccakakhANa pharajiyAta ochAmAM ochuM navakArazInuM karavuM ja paDe. game tevI bimArI hoya to paNa karavuM paDe tema pratikramaNa paNa karavuM paDe. pratikramaNamAM cha Avazyaka AvI ja jAya. Avazyaka kayAM sudhI karavAnA? Avazyaka e dhyAnayoga che. dhyAnayogamAM dhyeya zuM? dhyeya svaguNonI pUrNatA. AthI Avazyakano adhikArI koNa bane che? jene guNonI pUrNatAnI ruci hoya, ane guNonI pUrNatA mATe ja jeno prayatna, arthAt pUrNatA mATe pratijJApUrvaka jeno prayatna hoya te niyamA Avazyakano adhikArI che. tethI sAdhune cha Avazyaka pharajiyAta ane jyAM sudhI guNanI pUrNatA na thAya tyAM sudhI cha AvazyakanI ArAdhanA karavI ja paDe. (2) bIju karmaphata Avazyaka zarIra. zarIra vaDe namavA ane nAcavArUpa karmakata Avazyaka anAdi kALathI asthira zarIra sAthe sthira evo AtmA joDAyelo che. AyuSya ane nAmakarmanA udaye AtmA zarIramAM pUrAI gayo che. arthAt arUpI AtmA rUpI AhAravALA zarIramAM pUrAI gayo che. Ama nAmakarmanuM kAma arUpI navatatva || 149 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAne vividha-rUpa-AkAramAM naTanI jema goThavavAnuM arthAt kaThapUtaLInI jema namAvavAnuM ane nacAvavAnuM che. n paMca parameSTine paMcAMga praNipAta vaMdana e zAnIkRta vyavahAra Avazyaka ApaNI AMkha Adi Indriyo sAme managamatA viSayo Ave eTale AMkha nAcavA mAMDe, mana doDAdoDa kare, zarIra nAmakarmathI asthira avayavonI prApti thAya. sahaja nAcavAnuM ane tenAthI namavAnuM AvazyakarUpe zarU thaI gayuM che te karmakRta Avazyaka thaI gayuM che. kAraNa AtmAne namavAnuM kone ? ane name che kone ? AtmAe AtmA sivAya koIne paNa namavAnuM nathI ene badale AtmA sivAya badhe namyA kare, nAcyA kare ene TALavA vyavahAra vaMdana Avazyaka AvyuM. paMcAga praNipAta vaDe paMca parameSThi sivAya koIne namavuM nahIM. jema kAMTAthI kAMTo jAya tema vyavahAra namanathI vyavahAra namana jAya ane nizciya namana zarU thAya. paMcaparameSThIne paMcAMga praNipAtarUpa vyavahAra vaMdana zA mATe ? je AtmA apunarbaMdhakadazAmAM Ave tyArathI tene svAtmA sanmukhatAbhAva pragaTa thAya. AthI koIpaNa kriyA karatA prazna thAya ke A zA mATe karavAnI ? tenuM phaLa zuM ? vagere tAttvika jijJAsAnA lakSaNarUpa prazno utpanna thAya. jyAre samyagdaSTine kriyAno hetu, phaLa, svarUpanuM nizcaya hoya che ja, pote kriyA zA mATe kare che ane kriyAnuM A ja phaLa mane prApta thaze teno nizcaya na hoya to kriyA samUrcchima ke saMvega vinAnI veTharUpa thAya ane prathama prazna ubho thAya zA mATe huM kriyA karuM chuM kriyAnuM phaLa zuM ? vaMdana adhikArI koNa bane ? dareka AtmAmAM jJAnAdi pAMca guNo sattAe pUrNapaNe rahelA che ane te guNone pragaTAvavA mATe vaMdana karavAnA che. jene potAnA sattAgata guNo pragaTAvavAnI ruci na hoya te paMcaparameSThine vaMdana karavA adhikArI banato nathI. tethI abhavyonA AtmA, acaramAvartI evA bhavyajIvo paNa bhAvathI navatattva / 150 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdana karavAnA adhikArI banatA nathI. abhavya jIvonA sattAmAM pAMce guNa pUrNa rahelA che chatAM temane anAdimithyAtvanA kAraNe guNone pragaTAvavAnI ruci pragaTa na thAya ane acaramAvartI bhavyo jyAM sudhI caramAvartamAM nahIM Ave tyAM sudhI tene svAtmA pratye prema-Adara pragaTa nahIM thAya tyAM sudhI pudgala sukhano tIvra rAga raheze. tene svaguNanI ruci pragaTa nahIM thAya. tethI te paNa vaMdanano adhikArI na thAya. 1 apunarbadazAvALA tathA samyagadaSTi dravyathI vaMdanAnA adhikArI che. jyAre dezavirati-dezathI ane sarvaviratidhara vaMdananA pUrNa bhAvathI adhikArI che. adhikArI tene kahevAya jene te vaMdana kare te tene prApta thAya ke prApta karI zake. vaMdana kone karavAnA? ane koNe karavAnA? jeo guNathI pUrNa thayA che temane vaMdana karavAnA che. arihaMta, kevalI ane sidhdha bhagavaMto guNathI pUrNa thaI gayA che tethI teo vaMdanIya che. paNa temaNe koIne vaMdana vyavahArathI karavAnA nathI. tethI temane vaMdanAdi ekapaNa vyavahAra Avazyaka karavAnA na hoya. pacAsa hajAra kevalIonA guru gautama svAmI hovA chatAM pote chavastha ane ziSyo kevalI hovAthI ziSyo gurune vaMdana karatA nathI ane teonI parSadA paNa jUdI hoya che. 3 AcArya, upAdhyAya ane sAdhu sAdhvI guNathI pUrNa nathI to temane vadana zA mATe? ane zrAvaka bAra vratadhArI pauSadharUpa viratimAM hoya chatAM te paMcAga prakipAtapUrvaka vaMdanIya kema banato nathI? AcAryAdi guNathI pUrNatAne na pAmelA hovA chatAM temaNe guNanI pUrNatA mATe jAvajajIvanI (A jIvana sudhI) pratijJA dhAraNa karI che. temAM koI chUTachATa rAkhI nathI.karemi bhaMte sAmAIya' huM jAvajajIva sarva pApano tyAgapUrvaka mArA samatA svabhAva (vItarAga)mAM rahIza enI mahAbhISma pratijJA dhAraNa karI che.' temAM koI apavAda ke chUTachATa rAkhI nathI ane te vItarAgatA pragaTAvavA mATe ja jIvana jIvI rahyA che. temAM bhUlathI paNa ajJAnavaza kaSAyabhAva thaI jAya to teno navatatva // 151 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra lAge ane tenuM pratikramaNa karavA vaDe tenI zudhdhi karavI paDe. AthI te paNa vaMdanIya bane. AthI vaMdanano pUrNa adhikAra AcArya, upAdhyAya ane sAdhune ja che. teo nAnA saMyama guNa paryAya sAdhuone ane sAdhvI paraspara nAnA-moTAne vaMdana kare. utarAdhyayananA vinaya adhyayanamAM vinayano mukhya adhikAra mAtra aNagAra bhikSukane kahyo che. saMjogA vidhvamukkasa, ANagArarsa bhikhUNo, vinaya pAurissAma, aNapuliM suha che. AvA mAtApitAdi bAhya saMjogo jeNe sadA mATe choDI dIdhA che ane have aMdaranA-karma- kaSAya-viSaya-saMyogarUpa saMsArane choDavA bhikSAcaryA vaDe je karmano bheda karavA je tatpara che tevA bhikSukane huM vinaya adhikAra pragaTa karIza te tuM (jabUvijaya) sAMbhaLa! sajJAnaM yadanuSThAnaM na liptaM doSapaGkata : / zudhdhabudhdha svabhAvAya, tasmai bhagavate namaH // | (zAnasAra) je mahAtmA puruSanuM dharmAnuSThAna samyajJAnathI sahita che ane mohanA (padagalika AzaMsAthI rahita) doSarUpI kAdava kIcaDathI malina thayuM nathI evA zudhdha (nirmaLa) budhdha (jJAnamaya) svabhAvavALA te pU. mahApuruSone vyavahAranaye vaMdanIya che. nizcayanaye to mArA sattAgata zudhdha-budhdha (jina) temane huM vaMdana karuM chuM "aho ! aho ! huM mujane karuM, namo muja namo muja re (5. AnaMdaghanajI mahArAja) vaMdanIyamAM prathama jinavacana pramANe mAnyatA zudhdha ja hovI joIe. temAM apavAda ke ochIvatI na cAle ane zudhdha mAnyatA pramANe AcaraNA hovI joIe. kadAca kAraNe AcaraNA pUrNa na pALI zake chatAM AcaraNano pakSapAta ane pazcAttApa hoya to te paNa vaMdanIya bane. navatatva // 1para Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te bIjuM vyavahAra kRta Avazyaka : vaMdana. AtmaguNomAM vIryanuM pariNamana thavuM te. 1. vaMdana karanAre vaMdana karatI vakhate kayo upayoga mUkavo joIe? vaMdana Avazyaka e eka dhyAnayoga rUpa che. arthAt vaMdana karatA dhyAnarUpa thavAnuM che. vaMdana Avazyaka AtmAnI pratIti ane anubhUtinuM parama sAdhana che. karmakRta jIva je guNanI pUrNatA nathI pAmyo tene mATe sarvajJa kathita A paMcaparameSThione vaMdanArUpa vyavahAra Avazyaka sarvajJa banavA mATe che ane je guNI pUrNa banI gayA che evA kevalI, arihaMta sidhdhone vaMdana Avazyaka mAtra nizcayarUpa che. nizcayavaMdana svAtma vIryanuM svaguNomAM pariNamavArUpa hoya AthI vyavahAra AvazyakanI sAthe AMzika paNa nizcaya Avazyaka bhaLe tyAre te AvazyakamokSa sAdhaka (vaMdana Avazyaka) bane. tenA pUrNa phaLarUpe nizcaya Avazyaka pragaTa thAya. AthI vaMdana karanArane vyavahAra-nizcayAtmaka (jJAnakriyA ja mAtra) mokSano satata upayoga hovo joIe. nahIM to dravyAvazyaka mAtra puNyabaMdhanA kAraNarUpa bane. D mAre vaMdana zA mATe karavAnuM? - ajJAnadazAmAM rahelA mArA AtmAe pUrve AyuSyAdi karmono baMdha karyo tenA udayathI huM zarIramAM rUpamAM pUrAyo-goThavAyo chuM ane mArA AtmA sivAya mAre koIne vaMdana karavAnA nathI. nizcayathI mAro svabhAva mArA AtmAne vaMdana karavAno che. huM karmanA udayathI pudgalarUpa prApta zarIrAdi kAyayogAdi vaDe AtmA sivAya sarvatra namyo, nAcavAnuM mAruM vibhAvarUpa zarU thayuM che. to te vibhAvarUpathI mUkti thAya- kAyA rUpAdimAMthI nIkaLavA sarvajJa kathita tenA upAyarUpa paMcAMga praNipAta rU5 vaMdana Avazyaka karavAnuM che. vaMdanIyamAM kone mAre vaMdana karavAnA che? jene huM vaMdana karuM chuM te koNa che? teno upayoga joIe, arihaMta, sidhdha, AcArya, upAdhyAya ke sAdhu, tenA guNonuM smaraNa ane tenA svarUpa avasthAnuM navatatva || 153 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAna joIe. arihaMta svabhAvathI pUrNa, sidhdha svabhAva ane svarUpathI pUrNa ane AcAryAdisvabhAva ane svarUpathI pUrNatvanA sAdhaka che ane tenA ja upadezaka ane pAlana karanArA ane karAvanArane sahAya kare che. paMcaparameSThi sivAya bIje badhe upacAra mAtravinaya hoya. paramadaSTine je sidhdha kare sAthe (svabhAva-svarUpa) te ane bIjAne sidhdha karAve tete parameSThi kahevAya. te parama eTale zuM? AtmA sivAya anya koIpaNa dravyamA na hoya ane AtmAmAM je che te bIjAmAM jaI na zake ane AtmAmAM sadA rahI zake te AtmAnA jJAnAdi guNo parama che ane te AtmAne ISTa che. e sivAya AtmAne koIpaNa vastu ISTa nathI. kAraNa ke para vastu AtmAmAM sadA rahI zakatI nathI. AthI parameSThi pAse AtmAnA jJAnAdi guNo ja sadA rahevAnA che ane te ja yogya jIvamAM teno viniyoga karI zake che. AthI parameSThine parama jJAnAdi guNonI pUrNatA mATe ja vaMdana karavAnuM che. te upayoga hovo joIe. paMcAga praNipAta vaMdana zA mATe? pAMca aMgo (be hAtha, be jAnu ane mastaka) jamInane aDe te rIte pAMceya aMgo namAvavApUrvaka vaMdana karavuM te paMcAga praNipAta vaMdana kahevAya. paNa temAM guNarUpa bhAva na bhaLe to te dravya vaMdana kahevAya. bhAva vaMdana kyAre thAya? jyAre guNonI pUrNatAno lakSa karIne vaMdana karato hoya paNa zubhabhAva na hoya to guNamaya na bane. mAtra guNamaya banavAnI zubhabhAvanA bhAvato hoya to te bhAva vaMdana thAya. AthI apunarbakadazA ane samyagadaSTine bhAvanI pradhAnatA hoya paNa viratinA abhAve svabhAvamaya na bane. navatattva // 154 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAvamaya vaMdana kyAre thAya ? paMcAMga praNipAta pAMca aMgarUpa kAyAnA namana rUpa kriyA che. kriyAmAM jJAnAdi zudhdha guNo pariNAma pAme to svabhAvamaya vaMdana gaNAya. 'je je pUjA te te aMge, tu to aMgathI dUre, te mATe pUjA upacArika, na ghaTe dhyAnane pUre; (pU. mAnavijaya mA.sA.) vaMdana karatI vakhate upayoga joIe ke huM je pAMca aMgo vaDe parameSThine vaMdana karuM chuM. te te aMgoe huM (AtmA) nathI paNa te audArika kAyAdi yogarUpa che ane temAM mArA AtmAmAM raheluM AtmavIrya pravarte che. tethI jaDa kAyArUpa aMga name che, kAyA jaDa che. namana AtmavIrya che. bhASA vargaNA--vacana jaDa che. paNa temAM AtmavIrya bhaLavAthI sUtra-stuti--guNa mAtra bolavArUpa kriyA thAya che. mana paNa manovargaNArUpa jaDa che paNa temAM bhAvarUpa vicAra AtmavIrya dvArA jJAnAdiguNamAM bhaLavAthI kriyA manathI thAya che. Ama pAMca aMga ane mana-vacana--kAyA te jaDa che, te mAtra kriyA karI zakatA nathI paNa temAM AtmavIrya ane jJAnAdi guNo bhaLe tyAre te bhAva ke svabhAva kriyArUpa thAya. dhyAnarUpe kyAre thAya ? dhyAtA ane dhyeyanI ekatla thAya tyAre dhyAna thAya. 'cidAnaMda kerI pUjA nirvikalpa upayoga, Atama paramAtamane abhede, nahi koI jaDano joga.' (5. mAnavijaya ma.sA.) vaMdana pUrve sUtra bolAya che H IcchAmi khamAsamaNo vadi jAvaNijjAe, nisIhiAe manthameNa vaMdAmi' je kSamAdi guNathI pUrNa che ke pUrNa thavAnA pUrNa prayatnavALA che temane te guNo mArAmAM pUrNa karAve mATe vaMdana karavAne IcchuM chuM. kAyAdi rUpe huM nathI tethI A kAyAdimAMthI sadA nIkaLavA temaja dravyaprANothI sadA chUTI huM mAtra navatattva // 155 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvapUrNarUpamAruMzAzvata jIvana jIvatothAuMmATe vartamAnamAMkSayopathamikabhAvathI pragaTelA jJAnAdi bhAva prANo vaDe jJAnAdi pUrNa bhAvaprANone vaMdana karuM chuM. vyavahArathI zarIrAdiyogo vaDe apramatapaNe vaMdana karavA chatAM nizcayathI guNarUpa prANothI vaMdana karuM chuM. tevo prabaLa upayoga pravarte to apUrvanirjarA thAya. tyAre dhyAtA-AtmA-dhyeya tenA guNo te maya banIne vaMdana kare to te dhyAnarUpa thAya. jo mAtra zarIrathI vaMdana kare to zAtAvedanIya baMdhAya. AtmAmAMthI kare to AtmAne lAbha thAya. Atma svabhAvathI vaMdana thAya to Atma svabhAvano lAbha thAya. AtmAmAM rahelA nizcayathI aMtaraMga parameSThi jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya che. tene oLakhI tenI rucipUrvaka te maya banI parameSThine vaMdana thAya to arthAt arUpI tevA jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya pariNAma vaDe arUpI evA jJAnAdi pUrNa guNane vaMdana thAya tyAre nirjarA arthAt guNanI zudhdhi vRdhdhi ke aMte pUrNatA thAya. mAtra paMca parameSThinA aMga AkAra rUpa Adine (pratimAne) lakSa karIne vaMdana karavAmAM Ave to zAtA baMdhAya, A kriyAthI akAma nirjarA thAya. yaH sidhdhAtmA paraH soDahaM, soDahaM sa prmeshvrH|| madanyo na mayopAsyo madanyena nacApyaham (yoga pradIpa) je sidhdhAtmA te huM ja chuM ane paramezvara paNa huM ja sattAe chuM. tethI huM mAro ja upAsya chuM. huM mArAthI judo nathI. AthI mAre mArA sAgata sidhdha paramAtmAnI upAsanA karavAnI che. a vyavahAra Avazyaka nizcaya AvazyakarUpa kyAre bane? sAdhaka, sAdhana ane sAdhya traNano upayoga hovo joIe. sattAe huM svarUpathI akSaya (amara), arUpI (niraMjana), nirAkAra, agurulaghu, avyAbAdha evo sidhdhAtmA chuM. sattAe anaMta kevalajJAna-kevaladarzana vItarAga (anaMta AnaMda)ane anaMtavIryano bhogI evo sAdhaka chuM. mana, vacana ane kAyA traNa yogarUpa sAdhana che. tenI sAthe sUtroccAra e pUjA dravya sAdhana che. yoga ane navatatva // 156 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtronI zudhdha uccAraNA karavArUpa prathama yogasthiratA karavAnI te kriyArUpa che ane samakitano pariNAma hoya to kriyA sAdhanarUpa lAge. kriyAmAM udAsIna pariNAma Ave nahIMto kriyAmAM dharmanI pUrNatA lAge. mAna kaSAyanA udayathI pote bIjA karatA sArI apramatta kriyA sAdhanA karI rahyo che tevuM lAge. AtmA ahIM aTakI jAya. AtmAmAM praveza aTakI jAya. samakitanA pariNAmathI kAyA ehuM nahIM. tethI kAyAthI chUTavAno pariNAma hovAthI upayoganI sthiratA thatAM upayoga dhArA AtmasvarUpamAM sUtranA arthanA upayoga dvArA tadAkAra bane. tethI sUtranA arthanA upayoga vaDe vaMdanIya guNonuM ane svarUpanuM smaraNa karavA vaDe pote paNa sattAe te ja svarUpavAna ane guNavAna che to have huM paNa te ja rIte thaI jAuM. Ama dhyAna svayaM dhyeyamAM svakAyAdine bhUlIne temAM tadAkAra thAya tyAre temAM dhyAna siddha thAya. tyAre vyavahAra Avazyaka nizcaya Avazyaka rUpe thaI guNanI anubhUti ane apUrva nirjarAnuM kAraNa thAya. a pAMca zAnAdi guNAMza vaDe pAMca zAnAdi guNanI pUrNatArUpa nizcaya vaMdanA kaI rIte thAya? (1) zAnAzavaDe kevalajJAnane vaMdanA: - vaMdana karatI vakhate sAdhaka AtmA kSayopazamabhAvathI pragaTa mati-zruta jJAna vaDe pragaTela kevalajJAnAdi guNonuM smaraNa ane potAnA sattAmAM paNa kevala jJAnAdi guNo che. paNa te karmathI Avarita che ane tenA alpa ughADarUpa mati-zruta jJAna vaDe pote potAnA AtmAne kAyAthI bhinna AtmA rUpe jANI evA kevalIne vaMdanA kare. (2) samyam darzana vaDeH huM sattAe sidhdha svarUpI ane guNathI vItarAga kevalI paramAtmArUpa chuM, ane mArA vaMdanIya lokone sidhdha svarUpe tathA pAMcame anate rahelA ane mahAvidehamAM sadehe rahelA pragaTa kevalI tathA tIrthaMkara paramAtmA ane guNathI jeo pUrNa che tevI pratIti karavArUpa ane potAnA AtmasattAmAM paNa pUrNatA navatatva || 157 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahelI che. tene pragaTa karavAnI tIvra ruci, jhaMkhanA pUrvaka pAmavAnI jhaMkhanA (bhAvanA) pUrvaka vaMdanA karavI. (3) cAritrAzavaDe cAritrane vaMdanAH vyavahArathI deza ke, sarvanA tyAgarUpa sarvaviratinI pratijJA svIkAravA vaDe sAthe pUrNa vItarAgatA pragaTe tevI rucipUrvaka udAsInatA niHsaMgadazA sAthe vitarAgatAnA aMzarUpa virati pariNAmarUpa AtmaramaNatAne anubhavavArUpa cAritra vaMdanA kare. (4) tapa vaDe tapane vaMdanA: bAhya-abhyatara yathA zakti tapanA paccakhANapUrvaka viSaya kaSAya vRttionA saMpUrNa rodhapUrvaka ruci sahita vartamAnamAM AMzika bhogavavA rUpa tRptine anubhavavA pUrvaka pUrNa tRptine bhogavavA vaMdana karavuM. (5) vIryagaNa vaDe vIryane vaMdanA | sarva bAhya pApa pravRttionA niSedha pUrvaka ane mana-vacana-kAyAnI ekAgratApUrvaka apramattabhAve kAyAnA adhyavasAya toDIne sarvottama pradezomAM tathA jJAnAdi guNomAM apUrva varSollAsapUrvaka anaMtavIryanA svAmI banelAone vaMdanA karavI. vaMdanA sUtra artha IcchAmi khamAsamaNo vadiuM javarijAe nisIriAe matvae vadAmi.' he kSamA tapAdi guNomAM rakata tevA zramaNa, tamArA guNano huM paNa bhogI bane tevI rucivALo huM te guNa pAmavA sivAyanI sarva IcchA pravRttiono tyAga pUrvaka vaMdana karavAne IcchuM chuM. Apa mane ApanA avagrahamAM pravezavAnI rajA Apo. namaskAra (vaMdananI) kriyA eTale svadoSanA tyAga ane svaguNo pragaTAvavA lokottara vyavahAra nizcaya mizrita-jJAna kriyAyoga anuSThAnano che. navatattva || 158 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | namaskAra mahAmaMtra : paMcamaMgala mahAzruta skaMdha e parameSThi vaMdanA mukhya sUtra che. arthAt vinaya pada che. vinaya eTale je ATha karmone dUra kare che ane paDhamaM havaI maMgalammAM tenI pUrNatA thAya.'namo e samyagadarzana pada rUpa huM zarIrAdi rUpa nathI paNa huM zudhdha sidhdha svarUpI zudhdha Atmadravya chuM ane kevalajJAnAdi pUrNa guNarUpa chuM. Ama svaastitvanA pUrNa svIkArarUpe ane te ja rUpe thavAnI rucirUpa che. arihaMtapada-svabhAvanI pUrNatA pragaTarUpa, sidhdhapada- sidhdhasvarUpa padanI pragaTatArUpa ane AcAryapada - gaNapada te pUrNatAne pragaTa karavAnA prayatnavALAne vaMdanArUpa che, 'eso paMca namukakAro' e paMcaparameSThine vyavahArapada samUharUpa vaMdana. arthAt sarva arihaMto, sidhdho, AcArya, upAdhyAya ane sAdhuone samUharUpa ekI sAthe vaMdanarUpa tyAM esopada 'nizcayasvarUpa' vaMdanarUpa che, eso eTale vaMdanA karanAra sAdhaka AtmA temAM kSayopathamikabhAve pragaTelA jJAnAdi pAMca guNo vaDe vyavahAramAM birAjamAna parameSThi AtmAonA guNone ane sattAgata sarva jIvarAzimAM rahelA jJAnAdi guNonI pUrNatAne potAnA sattAgata jJAnAdi guNonI pUrNatA pragaTa thAya te lakSe svayaM mAtra AtmarUpe tathA AtmAnA guNamaya thavArUpa apUrva varSollAsapUrvaka apramattapaNe dehAdhyAsa TALIne karAtI vaMdanA sarva pApakSayarUpa thavA vaDe AtmA sarva pApa rahita zuddha avasthArUpa AtmAnI pUrNa parameSThipadanI zAzvata sidhdha avasthAe parama maMgaLa pragaTa thAya. eTale paDhama havaI maMgala' kAyamI maMgala. Ama jinazAsananI zarUAta namaskAra mahAmaMtrathI thAya ane samagra dvAdazAMgIno vistAra paThana te sUtrane arthathI AtmAmAM tattvarUpe pariNamatA tenA vistAra rUpa che. mATe 14 pUrvanA paNa jJAtA evA.maharSio aMtima samaye mAtra namaskAra mahAmaMtramAM ja layalIna thaI jAya che. AthI namaskAra mahAmaMtranI sidhdhI pariNatI rUpe jyAM sudhI AtmAmAM na thAya tyAM sudhI te pachInA sUtrono abhyAsa karavA dvAdazAMgI sudhI bhaNavuM paDe. jene eka sUtra paNa pariNamana pAmavA navatattva // 159 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDe AtmA te maya banI jAya ane tenA phaLarUpe AtmA guNathI pUrNa thaI jAya pachI tene AgaLa bhaNavAnI jarUra rahe nahIM. trikALavadana vyavahAra zA mATe? trikALa vaMdana e vyavahAra AtmAne vaMdana AvazyakasadA mATe sUcanArUpa che. vyavahAra vaMdana jyAM sudhI pUrNa nizcaya kAyamarUpa nahIM bane tyAM sudhI vyavahAra Avazyaka UbhuM rahe che. je vyavahAra Avazyakane nizcayarUpe pariNAmAvI zake tene vyavahAra Avazyaka chUTI jAya. bAhubalIne kevalajJAna pragaTe pachI mAre bhAIo pAse javuM evo daDha praNidhAnapUrvaka pUrNa guptamArgamAM eka varSa rahevA chatAM je kAryana thayuM te nizcaya vaMdanA lakSe mAtra DagaluM upADavAmAMthI ja kevalajJAna pragaTa thayuM. tema je savAre vaMdana Avazyaka pUrNa zudhdha kare to tene pachInA kALe vaMdana AvazyakanI jarUra rahe nahIM. AthI savAre na thAya to bapora sudhI zudhdhano lakSa daDha keLavAya, bapore nahIM to saMdhyAe zudhdha thAya. Ama pUrNatA pragaTa na thAya tyAM sudhI pUrNatAnI jAgRti-pUrNatAnI sidhdhi mATe jJAnIoe vividha-vyavahAra-upacAro batAvyA che. svabhAva vaMdanathI thatA lAbho: jyAre AtmA potAnA svabhAvalakSathI arthAt guNamaya banIne dehAtItabhAva bhUlIne vaMdanA kare tyAre apUrva nirjarA thAya, AnaMdanI anubhUti thAya. kriyArUpa yogamAM zrama na lAge ane adhika apramatta bhAve kriyAno ullAsa bhaLe. viryazaktinI aMzathI vRdhdhi thAya. moha ghasAto ghasAto uccheda pAme. tethI tamAma IcchAono abhAva thAya. parama saMtoSa prasannatA anubhavAya. jyAM sudhI pUrNa nirjarA nahIM thAya tyAM sudhI pUrNa svabhAvanA abhAvamAM prazastabhAvane kAraNe zubha anubaMdha paDaze. tethI pUrNa nirjarAne yogya saMghayaNabaLAdi sAmagrI prApti thAya. Ama svabhAva vaMdana e nizcaya vaMdana che. temAM jJAnAdi guNonI pradhAnatA ane vyavahAramAM yoganI pradhAnatA hoya, jyAre AtmA vikalpa rahita thAya tyAre dhyAnanI sthiratA. AthI nizcaya daSTi keLavyA vinA vyavahAra zudhdha na thAya. navatatva // 1% Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "niyayadaSTi hRdaya dharI, pALe je vyavahavAra puNyavata te pAmazejI, bhavasamudrano pAra.' gAthA-pas (pU. maho. yazovijayajI ma.sA.) "AtmazAna nahIM jayAM sudhI phogaTa kiyA kalApa bhaTako traNe lokamAM, zivasukha laho na Apa.' (anubhavamALA) n nizcayanaya tathA vyavahAranayaH jo nizcaya vyavahArane majabuta kare to nizcaya zudhdha kahevAya, arthAt nizcayapUrvakano vyavahAra e zudhdha mokSamArga che. jyAM sudhI svasvarUpano nirNaya na thAya ane parano pararUpe nirNaya na thAya tyAM sudhI svamAM sthira thavAnuM ane parathI para thavArUpa mokSamArganI ArAdhanAnI zarUAta nathI. mithyAtvanA kAraNe parane sva svarUpe svIkAranI pakaDa hovAthI sarvazanI vAta svIkArI zakato nathI tyAM sudhI kriyArUpa karela vyavahAra dharma AtmahitanA kAryanuM kAraNa banatuM nathI, tethI sarvajJano mokSa mArga nizcaya-vyavahAra (jJAnakriyArUpa)thI samajavo jarUrI che. chatAM jyAM sudhI nizcayapUrvaka vyavahAra na samajAya tyAM sudhI vyavahAra choDI na devo kAraNa ke anAdithI AtmA karmane AdhIna banelo, kaSAyane paravaza thayelo, AtmAnA svabhAva-virUdhdha vyavahAra karI rahyo che. AthI temAthI chUTavA sarvajJakathita vyavahAranA saMskAranI jarUra rahe paNa te nizcayanA samajaNa pUrvakanA thAya tyAre saphaLa thAya. AthI vyavahAra jJAnapUrvaka sudhAravAno prayAsa cAlu rAkhavo joIe. dharmanuM vartamAna phaLa prApta karavA vyavahAra dvArA nizcayane pakaDe to ja dharmanuM phaLa Atma svabhAvarUpa dharmanI prApti (cita prasannatA - samatAdivRdhdhi) thAya nahIM to mAtra puNyabaMdha ane zubha saMskArano lAbha thAya. nizcayathI sarvajJakathita vyavahAra dharmanI draDha zradhdhAvALo - cetanavaMto thAya, je svaparane saMvega bhAvajanaka bane arthAt nizcaya-vyavahArane majabuta kare, vyavahAra vagara nizcaya TakI zake nahIM. navatatva // 101 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika yoga (vyavahAramAM) samatAno pariNAma arthAt sAvadha pravRttithI nivRtti rUpa jeTalI sahaja thaI zake te sAmAyika. sAmAyika lIdhela hoya tyAre phonanI rIMga vAgatA tene sahaja levAnI pravRtti nahIM kare kAraNa upayogamAM che ke 'huM sAmAyikamAM chuM.' tethI te pApa pravRttithI sahaja aTakI jaze. paNa sAmAyika pAryA pachI te aTakI zakaze nahIM. vidhipUrvaka sAmAyika daMDaka uccAravArUpa vyavahAra kriyA che. temAM upayoga e nizcaya che. sAmAyika vyavahArathI - pApa nivRtti sahaja be ghaDI sudhI TakI zake. Ama vyavahAra e nizcayanuM kAraNa bane. arthAt jJAna pUrvakanI kriyA phalavAna bane. trIjuM vyavahArakuMta Avazyaka : sAmAyika cha AvazyakamAM pradhAna Avazyaka sAmAyika che. sAmAyika vinA guNasthAnakamAM pragati nathI. zA mATe ? AhAramAMthI IndriyonuM sarjana che. eTale AtmA IndriyothI jJAna kare che te AtmA mATe karmakRta baMdhana AvyuM. viSaya sukhanuM jhera Indriyo AtmAne pIvaDAve che. tethI viSayanuM sukha mane na ja joIe. tenAthI chUTavA sAmAyika Avazyaka che. sAmAyika dvArA viSayothI dUra thavAnuM che. te mATe traNa vastunI samajaNa khUba jarUrI che. n sAdhyuM, sAdhana ane sAdhanA te samajavA joIe. te mATe jIva- jIvana ane jIvavuM. A traNa samajavA joIe. huM jIvarUpe zuM chuM ? 'huM dravyarUpe AtmA chuM' (jIva dravya chuM.) svarUpathI akSaya sthitivALo chuM. arthAt mArU mRtyu nathI. ajara-amara svarUpavALo chuM. abahama amara bhayeMge nahi mareMge yA kAraNa mithyAtva dIo tyaja, karyuM kara deha dhareMge.' (5. AnaMdaghanajI) deha e huM AtmA A mArI bhrama mAnyatA tuTI ! deharUpa AkArano navatattva // 162 * Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avazya nAza che. huM rUpa AkArathI rahita rUpAtIta niraMjana-nirAkAra, dehathI nirALo - dehAtIta evo ajara amara AtmA chuM. huM asaMkhya-pradezI-jenA eka pradeza paNa tuTavAnA-baLavAnA-kapAvAnA nathI evo huM akhaMDa Atmadravya chuM arthAt mArA Atma dravyanuM koI chedana bhedana dahana karI zakaze nahIM ane huM agurulaghu-UMco nIco nahIM halako-bhAre nahIM tathA avyAbAdha koIthI pIDA pAmavAnA svabhAvavALo nathI tema koIne paNa pIDA ApavAnA svabhAvavALo paNa nathI. evo huM arUpI nirmaLa jIva dravya svarUpa chuM!mAruM jIvana zuM? jIvadravyarUpI AtmAnA asaMkhya pradezo - tenA eka eka pradezamAM anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra, anaMta tapa, anaMtavIrya e svabhAvarUpa mArU jIvana che. arthAt te mArA bhAvaprANa che ane te jJAnAdi bhAvaprANa rUpe mAre jIvavAnuM che. arthAt jyAre zudhdha jJAnanA upayogapUrvaka-samyagadarzananA pariNAmapUrvaka cAritra (AtmaramaNatAmAM) kAryarata mAro AtmA bane tyAre huM jIvI rahyo chuM ema kahevAya. (1) sAdhya H jJAnAdi guNonI pUrNatA karavA vaDe akSayAdi zudhdha svarUpanuM pUrNa pragaTIkaraNa karavuM te. 3sau prathama ApaNe sAdhya zuM? paramAtmAmAM je guNo sattAmAM che te mArAmAM paNa che tene pUrNa karavAM che tevo nizcaya eTale ke pAko nirNaya joIe. mAru sAdhya Atmahita che, mokSa che, samatA che tathA svabhAvanI ramaNatA ane svarUpanI sthiratA che. A dareka sAdhya arUpI che. ApaNe rUpI ane sAtAne sAdhya mAnI kArya karIe. jyAre jJAnI bhagavaMtoe sAyAsAyaM dukkhaM tavvirahammi a jao suhaM teNaM dehaMdiNsu dukkhaM, sukkhaM dehiMdiyAbhAve // (zrI vizeSa Avazyaka) sAtA-asAtA bane karma udayajanya ane bane zubhAzubha pudgalanA navatatva // 13 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyogarUpa tethI duHkharUpa ane deha, Indriyo paNa pudgala rUpa tethI AtmA mATe duHkharUpa tenA abhAvathI ja sukha che. samatA svabhAva sAdhyanI sidhdhi sAmAyikathI thAya. tethI kahyuM che. sAdhu sadA sukhIyA dukhIyA nahIM lavaleza.... paNa kyAre ? sAmAyikamAM hoya tyAre! AMzika AtmaguNonI anubhUti hoya ane sAdhya tarIke kevaLajJAna bane. (2) sAdhana : (1) bAhya = upakaraNo (2) atyaMtara = pAMca Indriya mana. - upakaraNa eTale upakAra kare te upakaraNa AtmAne upara laI jAya te. bAhya sAdhano dravyaprANanI rakSA mATe che. caravaLo vigere vinAnuM sAmAyika pramAda sthAna che. zrutajJAnanuM sAdhana, jinavacananuM sAdhana, sAdhya mATe jJAna e paNa sAdhana che. ApaNane te Indriya dvArA thAya che ane ApaNe te Indriyone viSayonuM sAdhana banAvIe chIe. jJAnanI ArAdhanAnuM sAdhana nahIM banAvIe to jJAnavaraNIya karma baMdhAya. Indriyo dvArA tuM parano jJAtA na bana. svano bana svane jo. upakaraNo dvArA dravyaprANanI rakSA karI bhAvaprANonI vRdhdhi Indriyo mana dvArA karavAnI che. cAmaDAnI AMkhe jagatane jovuM paDe che te pravacananA aMjana dvArA aMjana karI have carmacakSuthI joIza to parama guNanidhAna dekhAze. prathama tathA najIkanuM atyaMtara sAdhana pAMca Indriya ane mana che. teno upayoga samatA bhogavavA mATe karavAno che. (2) sAdhanA : sAdhanA kyAre bane ? sAdhya sAthe sAdhananuM joDANa. mAtra sAdhanathI sAdhanA karI ane sAdhya na joDAya to puNyalAbha thAya, puNya baMdhAya. sAdhanAnI . sidhdhi na maLe. mATe sAdhanA karatI vakhate traNa upayoga jarUrI che. (1) mAruM sAdhya zuM che ? ane kayAM raheluM che (2) sAdhya mATe mAre sAdhanA zuM karavAnI che ? (3) sAdhanA mATe kevA keTalA sAdhana jarUrI che ? sarvajJa kathIta sAdhanA mAtra Atmahita mATe ja che puNyabaMdha mATe nathI. zudhdha svabhAvarUpa dharma karI vartamAnamAM ja aMzathI sukhI thavAnuM che ane paraMparAe anaMtasukhanA svAmI banavAnuM che. lokolokane jovA jANavAnI zakti dharAvanAra mAro AtmA hamaNA navatattva // 164 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IndriyothI parAdhIna che. Indriyano upayoga mAtra Seya tarIke jANavA mATe karavAno che. jethI pharI Indriyo prApta na karavI paDe. jANIne jJAtA banavAnuM che kAraNa ke IndriyothI audAyika bhAvanuM sukha thAya che. eTale karmabaMdha kare che. karmabaMdha dvArA bhavomAM bhamavuM paDe che. IndriyothI Azrava Ave che. (1) zubhAzrava = puNyabaMdha (ra) azubhAzrava = pApabaMdha (3) anAzrava = svabhAvane bhogavavAno hetu hoya to Indriya anAzrava bane. svaguNa anubhavarUci paramAM udAsInabhAva joIe to sAdhya sAdhananI ekatA thAya ane sAdhanA bane. eTale sAmAyikabhAva mATe Indriyone anAzrava banAvavI paDaze. sAdhu, samAdhi mATe nirdoSa vastunI jarUra hoya to ja dhe, to zubhAzrava nahiMtara azubhAzrava thaze. 0 sAdhanA kone kahevAya? sAdhana-dravyaprANo-sAdhanA dravyaprANonI sahAya laI bhAva prANonA joDANa pUrvakanI prakriyA te sAdhanA. arthAt sAdhya nizcaya che sAdhana vyavahAra che ane nizcayanA upayogapUrvaka vyavahAranI pravRtI te sAdhanA che. ane nizcayanA upayogapUrvaka vyavahAranI pravRtI te sAdhanA che. Ama sAdhyanI sidhdhimAM sAdhanA jarUrI. sAdhanAmAM sAdhanA rUpe dravya prANa jarUrI. bhAva prANono AdhAra paNa dravya prANa che. karmAdhIna chamastha jIvone dravyaprANa vinA bhAvaprANanuM pragaTI karaNa azakaya. temaja bhAvaprANa vinA dravyaprANa paNa kArya karI zakatA nathI. arthAt AtmavIrya yogo tathA Indriyo sAthe na joDAya to te yogonuM pravartana tathA Indriyo sva viSayonA bodhanuM kArya karI zake nahIM AthI dravya ane bhAva prANonuM svarUpa jANavuM jarUrI. 0 dravyaprANa : 5 Indriya, 3 baLa (manavacana-kAyA), AyuSya ane zvAsocchavAsa A 10 prANa che ane AhAra, zarIra, Indriya, zvAcchavAsa, bhASA ane mana e 6 paryAptio che. prANa e jIvana kriyA che. paryAptio jIvana kriyAne utpana karanAra che. dravyaprANarUpe jIvana jIvavAnI te jIvana zaktio che. arthAt utpana navatatva // 15 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatI vakhate paryAptIrUpe (pudgala-grahaNa-pariNamana rUpa kriyA) hoya che ane te ja prANarUpe jIvana paryanta rahe che jenA vaDe jIvanuM jIvana cAle che. AhArAdi chae paryApti vividha pudgalanA piMDanA samuharUpa hovAthI temAMthI sarjAtA dravyaprANo pugalanA piMDarUpa che. te AtmAne saMyoga saMbaMdha svarUpa che. tethI avazya viyoga svabhAvavALA che. dravya prANonI utpattimAM AyuSyanA udayanI mukhyatA ane dravya prANanA viyogamAM paNa AyuSya prANanA astanI pradhAnatA che. AyuSya prANa anaMtA kArmaNa-vargaNAnA skaMdharUpa che ane te kArmaNa-vargaNAnA skaMdha AyuSya karmanA udaya sAthe prati samayaviyoga pAmatA hovAthI AyuSya prANa anitya che. AyuSya prANanA AdhAre bAkInA nava dravya prANo TakavAnA hovAthI AyuSya prANanI hayAti daramyAna nava dravya prANonI sahAya laI bhAva prANonI rakSAzudhdhi-vRdhdhirUpa ArAdhanA karI levI joIe. nahi to dravyaprANono durupayoga karavA vaDe saMsAra paribhramaNa vRdhdhi karI cAlyA javuM paDaze. trIju karmaphata Avazyaka Indriya sau prathama karmavaza jIve AhAra grahaNa karavA dvArA AhAra e karmakRta Avazyaka thayuM. tene dUra karavA arthe jJAnIoe vyavahArathI paccakakhANa Avazyaka pharamAvyuM che. vyavahArathI AtmAmAM nizcayarUpa AtmAno aNAhArI (jJAnAmRta) svabhAva pragaTa thAya. AhAranA ja rasamAMthI zarIra banyuM. nAmakarmanA udayathI AtmA-zarIramaya-rUpamaya-AkAramaya banI gayo. arthAt zarIramAM namI gayo ane zarIrayoga vaDe sarvatra namavAnuM nAcavArUpe Avazyaka AvyuM. tene dura karavA jJAnIoe vaMdana Avazyaka mUkyuM. AtmAnuM vIrya parane namavAnuM choDI svaguNamAM ja namavAthI vaMdana rUpa Avazyaka bane. AhAranA ja rasamAM IndriyanuM nirmANa thayuM. je (Indra) AtmA svayaM jJAna karavAnA svabhAva sArmathyavALo che tene have IndriyanI parAdhInatA AvI ane te paNa Indriyo dvArA azudhdha-alpa maryAdita jJAna thAya, te IndriyothI navatattva // 1 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatAM jJAnamAM sAvadhAna na bane to viSayAvazyaka rUpe banI jAya. vartamAnamAM pudgalanuM sukha Indriyo vaDe bhogavAya che. tethI Indriyo AtmAne AzravarUpa baMdhana lAgavI joIe paNa mohanA udayamAM e game che. viSayanI AzravarUpa sAdhana banelI Indriyane jJAnanuM sAdhana banAvavuM joIe. te banAvavA prathama mAnyatA pheravavI paDe. Indriyasukha e sukha nathI paNa duHkha ja che. tevuM sarvaza vacana che. tethI Indriya sukha dukhI pratitI na zaya tyAM sudhI Indriya sukho eDavAnuM mana nahIM thAya. IndriyothI vastunuM jJAna karavuM te duHkha ke karmabaMdhanuM kAraNa nathI. kAraNa zeyane jANavuM te AtmAno svabhAva che. paNa vastune yathArtha rIte jANI temAM rAga-dveSa na karavAne badale rAga-dveSa karavA vaDe ne karmabaMdhanuM kAraNa bane che. tethI jJAnIoe indriya viSayanuM sAdhana na bane ane te ja Indriyo, mananI sahAyathI sAmAyika svabhAva pragaTa karavAnuM kahyuM. Indriya e AtmAnuM baMdhana che AtmAnA jJAna ane sukhane rokanArI che. vartamAnamAM viSayasukha Indriyo dvArA bhogavAya che. AthI Indriyo baMdhanarUpa lAgavI duSkara che. IndriyonI sahAya laIne ja IndriyonuM baMdhana toDavAnuM che. te mATe Indriyone viSayanA sAdhana na banAvatA mAtra jJAnanuM sAdhana banAvavuM joIe. eka samayamAM sarva jJayane jANavAnA sAmarthyavALo AtmA karmanI parAdhInatAnA kAraNe mAtra pugala dravyanA pAMca viSayane jANavA pAMca IndriyonA baMdhana vALo thayo. Indriyoe mAtra pAMca viSayonA jJAnanA sAdhana rUpa che. A bhAna AvatA Indriya pAMca viSaya sukhanA sAdhana mAnI te vaDe viSaya sukhone sukha mANI duHkhanI lAgaNIo anubhavI IndriyonI parAdhInatA majabuta kare che. "sarvaza vacana InDiyAe duHkharUpa che.' * "Indriya viSaya sakalanuM dvAra e badha hetu daDha e hojI" pU. devacaMdrajI) navatattva)167 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAno svabhAva mAtra jJeyanA jJAtA banavuM. Indriya vaDe alpa maryAdA vaDe ja te jJeyano jJAtA bane, ane temAM svabhAvanA upayogamAM na rahe to Indriyo mohane Adhina thatAM zeyamAM mohavAsita thatA te zeya viSaya sukharUpa bane ane AtmA nirAkuLatAno tyAga karI vyAkuLatAne pAmI duHkhI thAya. zeyamAM moha bhaLatA viSaya--viSa karatA paNa AtmA mATe adhika mAranAruM bane. Indriyo vaDe jANavuM e pApa nahIM, paNa na jANavuM e pApa. kAraNa jANavuM e Atma svabhAva paNa Indriya pUrNajJAna prakAzaka nathI tethI tenA vaDe pUrNa satya na jaNAya. sarvaza vacana ja saMpUrNa satya prakAzaka che. tenA bahumAna-zradhdhAthIja AtmA svabhAva sanmukha thavAya. AthI IndriyathI nahIM paNa sarvajJa dRSTithI ja jovAthI Indriyo viSayonuM sAdhana na banatA mAtra jJAnanuM sAdhana bane ane jJAna e sAmAyikanuM parama sAdhana bane. Ama vyavahAra sAmAyikanuM pAMceya Indriyo parama upakaraNarUpa sAdhana banI AtmA nizciyathI sAmAyika svabhAvarUpa bane che. to ja sAmAyika svabhAva pragaTa thAya. AthI Indriya dravyaprANanuM svarUpa jANavuM jarUrI che. Indriya enuM nAma zA mATe ? Indra eTale AtmA jenAthI AtmA oLakhAya te Indriya. devono paNa deva Indradeva (devendra). puNyathI deva samRdhdhine bhogavanAra hovAthI Indra kahevAya che tema AtmA lokottara - kevalajJAnAdi guNa samRdhdhine bhogavanAra hovAthI te paNa Indra kahevAya. Indrane ATha paTTarANIo hoya che. tema AtmAnA ATha karmanA nAzathI AtmAnA guNa saudarya pragaTa thAya che. Indrane avadhijJAna hoya che. AtmAmAM pUrNa kevalajJAna sattAmAM hoya che. 'aindra zrI sukhamagnana lIlAlagnamivAkhilam, saccidAnaMda pUrrena, pUrNa jagadavaizyate III (zAnasAra) Indra mahArAjA potAnI paTTarANI (mukhya devI) tathA bIjA paNa deva-devIonA parivArathI rivarelo avadhijJAna vaDe jaMbudvIpane jotA pote navatattva // 168 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhamAM magna banelo te jagatane sukhI mAnato hoya che. tema sat - zAzvata, citta = kevalajJAna, pUrNa = AnaMdathI bharelA, ATha guNothI yukata evA sidhdhAtmA aSTa prAtihAryAdi aizvaryane ane kevalajJAnAdi abhyattara aizvaryane dhAraNa karatA pUrNAtmA jagatanA jIvone paNa sattAe pUrNa svarUpe jotA jANatA vicArI rahyA che. sva sahita sarva jagatane pUrNa jotA ane potAnAmAM rahelA pUrNAnaMda evA Indra-rU5 AtmAne oLakhavAnuM kArya karavAnuM che ane tenA sAdhana rUpa Indriya- ane mana karmasattAe ApaNane ApyA che. Indriya ane manathI zarIramAM rahelo AtmA ja zeyane jANanAra che paNa zarIra ke Indriya jANanAra nathI te vAtanI khAtarI thAya. cakSu Indriya vaDe pratimA joI ane manamAM pratimA tarIkeno nirNaya-bodha thayo. AMkha baMdha karyA pachI paNa manamAM pratimAnA darzana thaI zake che. to te pratimAne AMkha te vakhate jotI nathI to jonAra koNa? manamAM jJAna pariNAmarUpe rahe che je AtmA ja jue che. arthAt AMkha jonAra nathI. Akha e mAtra Indriya che e AtmA nathI. paNa Akha Adi Indriya zarIramAM rahelo AtmA jJAnaguNa vaDe jonAra che. Ama IndriyothI bhina AtmA che tenI pratIti thAya che. Ama AtmAne oLakhavAmAM Indriyanimitta kAraNa banI. arthAt Indriya jJAnanuM parama sAdhana che. tethI Indra (AtmA)ne jANanArI Indriya nAma sArthaka che. AthI IndriyanuM svarUpa jANavuM jarUrI che. 0 IndriyanA mukhya be bhedaH (1) dravyendriya (2) bhAvendriya Indriya paryAptirUpa nAma karmanA baLe tejasa-kAzmaNa zarIra dvArA kAyAe grahaNa karelA AhAranA pudgalomAMthI Indriya prANarUpe sarjana pAme che ene drivya kriyA kahevAya che ane te rUpI che. (1) dravyajiyanA mukhya be bhedaH (1) nivRtti (2) upakaraNa (1) nivRti drajiya? e zarIranA nAka, kAnAdi avayavarUpa vividha AkAra rUpe je racanA thAya te. - nivRtti dravyejiyanA be bhedaH (1) bAhya (2) abhyatara. navatatva // 19 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhya nivRtti Indriyano AkAra bAharathI sarva prANIono bhinna bhinna hoya che. jema ke uMdaranA kAnano AkAra, manuSyanA kAnano AkAra, ane hAthInA kAnano AkAra judo judo hoya che. jyAre atyaMtara kAnano aMdarano AkAra sauno samAna hoya. 2 atyaMtara nivRtti IjiyanA AkAraH 0 sparzandriyaH bAhya, abhyatara aniyamita AkAravALI samagra deha pramANa zarIramAM phelAyelI che tethI aMdara paNa zItala jalAdino anubhava thAya. 0 rasanendriyaH jIbha je dekhAya che te bahArano AkAra che tenI aMdara astrA jevI be thI nava AgaLa lAMbI atyaMtara Indriya rahelI hoya che. - dhANendriyaH je bahArathI nAkadekhAya che te nAkanI aMdara atimuktalatAnA phUlanA AkAre abhyattara Indriya rahelI che. 0 cakSurakriyaH AkhanA je be DoLA dekhAya che te bAhendriya ane tenI aMdara masuranA dANA (ardhacaMdrAkAra) rUpe abhyatarendriya rahelI che. 0 zrotendriya: bahArathI dekhAtA kAna bAhondriya che tenI aMdara caMpAnA puSpa (kaMdamapuSpa)nA AkAre atyaMtarendriya rahelI che. A abhyatara nivRtti IndriyanI aMdara bIjI upakaraNa Indriya je sUkSma pugalanI banelI che tenI viSaya grahaNa zakti vizeSa che ane te asaMkhya sUkSmapulonI banelI aMgulanA asaMkhyAta pramANarUpI che. vijJAnanA mate nAkanI pAchaLa caMdrAkAra goLa sUkmadriya rUpe ATha lAkha sUkSmakoSanI banelI jUdI jUdI pataMga, rakAbI, saLiyAnA AkAra rUpI che. A koSo vartuLAkAre goThavAIne tarata magajane saMdezo Ave che. dravyaDhiyamAM sauthI mahatvanI upakaraNa Indriya che. jo atyaMtara nivRtinI aMdara rahelI bIjI A upakaraNa Indriya haNAI jAya to bAhya abhyatara Indriya hovA chatAM viSaya-grahaNa-bodha karavAnuM navatattva // 170 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya na thAya. upakaraNendriyano saMbaMdha bhAvendriya sAthe rahelo che. mukhya jJAna karavAnuM sAdhana bhAvendriya (Atma pradezomAM pragaTa mati zrutajJAna) che. sauthI nikaTa upakaraNendriya AtmA sAthe che tethI upakaraNa haNAya to bodha na thAya. sparzendriya >> utsedhAMguMlanA mApe che. bAkInI cAra AtmAaMgulanA mApe che. sauthI ochI avagAhanA cakSurindriyanI che tethI nikaTano mela na joI zake. tenAthI asaMkhyAta guNI zrotendriya tenAthI asaMkhyAtaguNI ghrANendriya tenAthI asaMkhyAta guNI rasanendriya ane tenAthI asaMkhyAtaguNI sparzendriya anaMta paramANunI banelI che. aMzula traNa prakAranA mApanA che. (1) (2) (3) utseghaaMgulA : 8 AkAjya = 1 aMgula pramANaaMgula utsegha H aMgulathI pramANa 400 gaNu hoya. AtmAMgula : je kALe je mANaso potAnA aMgulathI 108 gaNA UMcA hoya te. (vizeSa navatattva kALa vibhAgamAM jANavuM.) Ama Indriya e jJAnanuM sAdhana che. AtmA mATe je heya che, tenAthI aTakAvIne je upAdeya che tenI sAthe joDavAnI tene jJAnI bhagavaMtoe virati samatA kahI che. Indriyo vaDe jJeyanuM jJAna karavAnuM che. jJAna karIne jJAnanuM phaLa AtmAnA samatA svabhAvane pragaTa karavAno che. A khyAla na hoya to Indriya dvArA zeyanuM jJAna karI Indriyo vikArane pAmI sAmAyika AvazyakanA parama sAdhanane badale bhoganuM sAdhana banI jAya. AMkha dvArA dravyane jJeya rUpe jANavAnuM che. paNa ajJAnI AtmA TIvInA paDadA para AzravarUpa banI dravyone joI tenA bhokatA banI jAya che. tema sAmAyika anuSThAna paNa vyavahArathI che. paNa jo AtmA samatA svabhAvanA pariNAma pAme to te nizcayathI sAmAyika che. temAM vyavahAra sAmAyika nimitta kAraNa bane to ja te sAmAyika anuSThAna vyavahAra dharmarUpa bane. sarvajJa paramAtmAnA zAsanamAM je koI dharma - vyavahAra 'AcAro' batAvyA che te badhA AtmAnA nizcaya (svabhAva) rUpa guNane pragaTa karavA mATe navatattva // 171 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sacoTa upAya rUpe ja batAvAyA che. AthI ApaNane dharma ArAdhanA karatA nizcaya vyavahAra sAdhana-sAdhanA ane sAdhya zuM che tenuM sAcuM jJAnabhAna jarUrI che. to ja ArAdhanA mokSa mArganA kAraNabhUta bane nahIM to te badhI ArAdhanA prAyaH saMsAranA kAraNabhUta bane. a vyavahArathI zrAvakone - sAmAyika anuSThAnanI zI AzA che? - zrAvaka-zrAvikAone brahmamuhUrta eTale sUryodaya pUrve cAra ghaDI pahelA paMcaparameSThinA smaraNa pUrvaka UThavAnuM, UThIne prathama sAmAyikano svIkAra karI temAM AtmAne dharma jAgarikA vaDe jAgRta ane bhAvuka karavAnuM. huM koNa kayAMthI Avyo vagere juno svAdhyAya smaraNa, namaskAra mahAmaMtra jApa, kAussaga dhyAnAdi ArAdhanA vaDe prathama sAmAyika pUrNa karI bIjI sAmAyika grahaNa karI temAM rAI pratikramaNa saMvegabhAvathI karavA vaDe AtmAne pavitra kare. bIjI sAmAyika pUrNa thaye pArIne sAmAyikanA kapaDe gRhamaMdire (saMghajinAlaye) vAsakSepa pUjA jinadarzana kare. pachI jo saMsAramAM bIjo koI vighna pratibaMdha na hoya to pharI sAmAyika laI nUtana svAdhyAya kare (jIvAdi navatatvAdi) pachI jinavANI zravaNa vyavasAya madhyAhanakALe jina pUjA bhojana pachI pharI eka sAmAyika kare temAM zAstravAMcana arthaciMtana zrAvaka sAdhusAmAcArI viSayabhUtavAMcana ke vairAgyanI daDhatAnA kAraNabhUta vAMcana kare. sAMje pratikramaNa karIne anukULatAe gurU bhagavaMtonI vaiyAvacca zrutasAmAyikapUrvaka svAdhyAya kare. nizcaya sAmAyikane pragaTAvavA abhyAsArthe vyavahAra sAmayikanuM vidhAna che. a Indriya ane mana no Ijiya) sAmAyika Avazyaka rUpe kaI rIte bane? 11me guNasthAnake rahelA upazamazreNIe yathAkhyAta cAritravALA tathA 12 me guNasthAnake rahelA kSapakazreNIe yathAvAna cAritravALA tathA kevalI, arihaMto, sidhdho, zudhdha sAmAyika svabhAvamAM rahelA che. tethI temane vyavahArika sAmAyikanI AvazyakatA nathI. kAraNa AtmA svabhAve zudhdha sAmAyika che. navatatva || 17ra Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayathI te guNa jeno pragaTa thaI gayo che tene tenA mATenA vyavahAra karavAnI jarUra rahetI nathI. jyAre chamasthomAM AvA kSAyika upazama yathAkhyAta cAritra nathI. arthAt, nizcaya sAmAyika pragaTAvavA vyavahArika sAmAyikano sarva upadeza Apyo che. kSAyika sAmAyika svabhAvamAM rahevAmAM bAdhaka karmakRta Indriyo jo mAtra jJAnanA sAdhanArUpa ja teno upayoga karavAmAM na Ave to te viSaya Avazyaka banI jAya arthAt Indrane (AtmAne) Indriyo vaDe jJAnanA phaLa rUpa samatA rasa pAvAmAM na Ave to viSayonA bhoga vaDe AtmAne kaSAya rasanuM pAna karAvavA dvArA te viSaya-Avazyaka banI jAya ane AtmAno sAmAyikarUpa samatA svabhAva khaMDita thAya. te mokSa AvazyakaH AtmAnA guNomAM vAsa karI AtmA guNamaya banI jAya te mokSa Avazyaka che. sAdhya - karmathI chUTavuM, karme AtmAne IndriyanA baMdhano vaDe bAMdhyo che. karmothI chUTavA IndriyathI atIta thavuM te sAdhya che te mATe sAmAyika Avazyaka che. te sAmAyika anuSThAnamAM sAdhana tarIke sAdhanano upayoga karavA tarapha lakSa joIe. sAmAyikanA adhikArI koNa bane ane koNa na banI zake? ane zA mATe? sAmAyika temAM mana, AMkha, kAna rUpI Indriya sAdhana ane jayaNAnuM mukhya sAdhana caravaLo - muhapati - kaTAsaNuM. traNenuM traNa-sthAvara jIvonI rakSA mATe ane virAdhanA na thAya te mATe teno apramatapaNe upayoga karavo joIe. temAM paNa caravaLo mukhya che. tenA vinA sAmAyikanalevAya. sAmAyika apramatapaNe karavAnuM che. sAmAyikamAM (samatA svabhAvamAM) bAdhaka rAga zarIranI mamatA mukhya kAraNa che. to kAyAne apramatapaNe pravartAvavA caravaLo jarUrI, to UbhA UbhA apramatapaNe khamAsamaNAdi vidhipUrvaka sAmAyika laI zakAya, ane samatAmAM magna thavA mATe svAdhyAya jarUrI, te mATe jJAnanuM upakaraNa tathA Agama zAstra navatatva || 173 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka jarUrI tathA svAdhyAyathI zramita thAya to navakAravALI jApa mATe jarUrI. Ama badhA upakaraNo jarUrI te vinA sAmAyika anuSThAna na thAya. tema sAmAyikamAM pAMca Indriya ane mana e sAmAyikanA parama sAdhana che. tenA vinA sAmAyika anuSThAna na ja thaI zake. mana vinAnA paMcendriya tiryaMco sAmAyikanA adhikArI nathI banatA paNa manavALA paMcendriya tiryaMco paNa sAmAyikanA adhikArI banI zake che. manavALA hovA chatAMdeva-nArako avadhijJAna hovA chatAM nikAcita aviratinA udayavALA hovAthI teo paNa sAmAyikanA adhikArI banI zakatA nathI. yugaliko paNa adhikAra prApta na karI zake caravaLAno upayoga jayaNA mATe na karIe ane te hAthanA ozikA ke paganA nIce TekA arthe ke koIne dAMDIthI mAravAmAM upayoga karIe to te upakaraNa adhikaraNa thaI jAya. tema mana ane Indriyano upayoga paNa vastunuM jJAna karI temAM heyopAdeyapUrvaka viveka karI heyane choDavAmAM ane udAsInabhAva keLavavAmAM ane upAdeyane grahaNa karI tene anumodanA karavAmAM Ave to tene samatAbhAvanI sidhdhi thAya, AthI sAmAyika samakita vinA na thaI zake. vyavahArathI dravyathI sAmAyika Ave pariNAmathI na Ave. samakita mATe mati-zruta jJAna joIe. zruta mAtra manavALa ne ja hoya. zrutajJAna hoya eTale samyakatvanuM lakSaNa anukaMpA (jIravayA). tethI jIvone duHkha na ApavA te jIvone abhayadAna jarUrI. te mATe prathama dayA jarUrI. bhAvadayA samakita vinA na Ave. AthI samakti vinA sAmAyika nathI. saMsAra Avazyaka pudgalanA varNagaMdhAdi guNomAM viSayonA rasapUrvaka vAsa karavo te saMsArAvazyaka che. sparzendriyathI AtmAnA samatA svabhAvarUpa sAmayikanuM khaMDana kaI rIte thAya? samatAsvabhAva sparzendriyanA 96 viSayothI khaMDita thAya. anaMtakALathI paribhramaNa karatA AtmAne sau prathama karmanA udayathI kAyAno saMyoga ane sparzendriyano saMyoga saMbaMdha thayo che ane tenA viSayono saMbaMdha ane saMskAra paNa navatatva // 174 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAdithI thayo che. vaLI sparzendriyano vistAra paNa AkhA zarIramAM vyApta che tethI sparzendriya dvArA sparza viSayanuM jJAna AkhA zarIramAM badhA vibhAgomAM thAya. tethI zarIra ane sparzendriyamAM viSayonA jJAnamAM bhedajJAna ati duSkara tethI sAmAyika bhAvanuM khaMDana saMbhavita. bIjI Indriyo karatA sparzendriyanA viSayo paNa sauthI vadhu ATha che. A ATha viSayonA jJAnamAM AtmA mAtra tenA jJAtA rUpe na rahe to te ATha viSayanA jJAnamAM heyopAdeyanA viveka vinA moha bhaLavA maMDe. mithyAtva bhaLavA vaDe zAtA-azAtA rUpe rati-arati bhaLavA vaDe sukha duHkhanA anubhavarUpa rAgadveSanA pariNAma thavA vaDe samatA svabhAva khaMDita thAya. sparzendriyanA 8 viSayo -96 viSayo rUpa thaI samatA svabhAva khaMDita thAya. 96 viSayo kaI rIte bane? pugala vastu sacita acita ane mizra traNa prakAre hoya. jema ke amukAya pANInA jIvanI kAyA jyAre apUkAyajIva sahita hoya tyAre te sacita-jIva rahita (ukALelu pANI) hoya tyAre acita ane pANI ardhapakava hoya tyAre mizra. temAM sparzanA AThaviSayo-gurulaghu, zIta-uSNa, mRdu, kaThina, snigdha rUkSa, guNavAthI 843= 24 ane te zubha azubha rUpe 24x2= 48. laghu, uSNa, mRdu ane snigadha te zubha che ane bAkInA gurU, zIta, kaThina ane rUkSa azubha zAstramAM jaNAvela che. rAga-dveSa bhaLavAthI 9 viSayarUpe thAya. amuka kSetranA pANI pacavAmAM halakAM amuka kSetranA pANI pacavAmAM bhAre hoya. pANI zItagarama kareluM, uSNa zIta - snigdha sparzavALuM uSNa sparzavALuM, zIta- mRduuSNa-karkaza hoya. gaMgA nadInuM pANI zubha gaNAya. samudranuM pANI (gaTarAdinuM pANI) azubha gaNAya. tenA viSe zubhamAM rAga- ane azubhamAM dveSa bhaLatA AvI rIte 96 viSayo dvArA samatA svabhAva khaMDIta thAya.Ama satata Indriyo dvArA khaMDita tathA samatA bhAvaprANanI rakSA mATe kaI rIte sAdhanA karavI? a sAdhanAmAM zuddha-Anopayoga jarUrI "zAna kaLaza bharI AtmA samatA rasa bharapUra zrI jinene navarAvatA karma thAya cakacUra navatatva // 175 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudhdha jJAnopayoga bharelo kaLaza jema AtmA para DhoLato jAya tema tema aMdaranA mohamaLa dUra thavAthI aMdaramAM je samatA paDelI che te pragaTa thaze. AtmAmAM sattAmAM samatA rahelI che tenA para mithyAtva moha-kaSAya-vAsanAno maLa jAmI gayo che. te zudhdha jJAnanA upayogarUpa nirmala jalanA abhiSekathI moha maLa pIgaLaze pAtaLo paDato paDato ocho thaze tema samyagadarzana samatA pragaTa thatA jaze, tema tema karyo cakacUra thatA jaze. Ama AtmA pavitra thato jAya. samatA svabhAva svarUpa banato jAya. sAdhanAmAM jJAnopayoganI zudhdhi vinA dhyAna Ave nahIM. kAraNa AtmajJAnanuM phaLa dhyAna. dhyAnathI ja AtmA karmarahita thAya. tethI zudhdhopayoganI sAdhanA mATe dravyaprANa-bhAvaprANanuM svarUpa jJAna jarUrI. AtmAnuM jJAnapariNAma mukhya bhAvaprANa che. jJAna pariNAmanuM mukhyakArya, zeyanA jJAtA banI e je zeyanA saMyogamAM hoIe tenA paNa jJAtA banI heyopAdeyanA vivekapUrNa jJAnano nirNaya upAdeya yamAM rucI pariNAma ane yajJayamAM tyAga pariNAma thAya tyAre AtmA samyagadarzananA pariNAmane pAme ane te pramANe heyano tyAga karavAno purUSArtha ane upAdeyamAM cittanI sthiratApUrvaka AtmA svabhAvanuM jeTaluM saMvedana te dhyAna ane tenuM phaLa samatA nirjarA. ya rUpe dravyaprANa-bhAvaprANa sAdhanAdi sarva rUpano upayoga hovo jarUrI. 0 pudgala sparzaviSayanA 8 paryAyaH - cAra zubha (1) guru sparza - vastu nIce javAnA svabhAva vALI (lokhaMDa) (2) laghu sparza - vastu upara javAnA svabhAva vALI (3) zIta sparza - zItaLatAmAM javAnuM mana thAya (jaLa) (4) uSNatA sparza - vastune narama karanAra, pAka karanAra (agni) - cAra azubha (5) mRdu sparza - kamaLanI jema namI paDavAno svabhAvavALo gurU, zIta navatatva // 176 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () kaThIna sparza - nahIM namavAnA svabhAvavALA (patthara) karkaza, rUkSa (7) snigdha sparza - saMyoga pAmavAnA svabhAvavALA (tailAdi) (8) rUkSa - baMdha nahIM thavAnA kAraNarUpa (rAgAdi) pugalanA 8 sparza viSayono joya karavA Indriya ane manarUpa dravyaprANa ane jJAnAdi bhAvaprANanA sahAyanI jarUra paDe che. myanuM pUrNa jJAna karavAmAM chamasthajIvo parAdhIna che. avadhijJAnI ane manaH paryavajJAnIne paNa pratyakSa AtmAne sIdhuM-IndriyonI (dravya) sahAya lIdhA vinA mAtra rUpI zeyanuM jJAna thAya paNa arUpI dravyanuM jJAna na thAya. mAtra kevalIne ja pUrNarUpI-arUpInA zeyanuM jJAna thAya. te sivAya zrutajJAnIone to dravya bhAva mana-IndriyanI sahAya vinA na thAya. bhAvejiyanA be bheda-labdhi ane upayoga labdhi bhAvendriya eTale jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI AtmAmAM je jJAna zakitarUpe pragaTa thAya te labdhi bhAvendriya che ane te jJAnanA pariNAma arUpI che. jema vijaLInA cakro upara pANIno dhodha paDatA vijaLI hAusamAM jema vijaLI pAvararUpe bhegI thAya. te vijaLI zakti rUpe ane te vijaLI pAvara vAyarAdi dvArA temAMthI pravAha rUpe pasAra thaIbalbamAM prakAza rUpe pragaTa thAya che. tema AtmapradezomAM jJAnAvaraNIya- darzanAvaraNIya karmanuM baMdhana dUra thatA arthAt jeTalA karmo Atma pradezothI haTe teTaluM sattAmAM zaktirUpe raheluM jJAna pragaTa thAya. jyAre ApaNe koI vastune joya rUpe jANavAno prayatna karIe chIe tyAre AtmAmAM pragaTeluM jJAna te te Indriyo ane mana dvArA te zeyano je bodha thAya te bodhane upayoga kahevAmAM Ave. te upayoga bhAvendriya kahevAya. arthAt labdhi ane upayoga e AtmAnA bhAvaprANarUpa che. labdhi (jJAna zakti rU5) AtmAmAM pragaTa thAya ane te labdhi dravyendriya ane mana vaDe tenI chadmasthone mati-zrutajJAna bodharUpe anubhava thAya. jyAre avadhijJAna ane mana:paryatajJAna AtmAmAM pragaTa thAya paNa tenA bodharUpa upayoga mATe navatatva / 177 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyandriyanI sahAya na levI paDe te jJAna AtmAmAM pratyakSa thAya. bhAvendriya ekendriyAdi sarva jIvone pAMca hoya. Ama bhAvendriya pAMca thaI. ekendriya jIvane dravyakriya rUpe mAtra eka sparzendriya paNa bhAvendriya pAMce hoya. tethI ekendriya pratyeka vanaspati sthAvara kAryamAM jenI cetanA sauthI vadhu vikAsa pAmI che. te sparzendriya dvArA bAkInI IndriyanuM paNa oghathI jJAna thAya che. keliphorniyAmAM eka jAtanuM vRkSa ghaNuM zAMti priya che. koI tenI AgaLa avAja kare to (zAMtino bhaMga kare to) gusse thayeluM pAMdaDAnA adbhuta prakAranA khaDakhaDATa dvArA krodha pradarzita kare ane enI durgadha choDe tyAM UbhuM rahevuM paNa azakya bane. amuka vanaspati AgaLa saMgIta vagADatA te vikasita thaI jAya! amuka vanaspati AgaLa sugaMdhI dhupa karavAthI te vikAsa pAme. azoka tilakAdi vRkSo strInA AliMganathI vikAsa pAme. Ama ekendriyone paNa bhAvendriya pAMce hovAthI bIjI Indriya saMbaMdhI viSayonuM jJAna karI zake che. tema dravyamAna ane bhAvana- manovargaNAnA pudgalonuM manarUpe pariNamana thavuM te dravyamana ane temAM jJAna pariNAma upayoga rUpe (bodha rUpe) pravartavAte bhAvamana che. Ama pAMce dravyandriya ane dravyamana e zeyane jANavA mATe jJAnopayogarUpa (bhAvendriya)nuM sAdhana che. te rIte sAdhaka AtmAne upayoga jarUrI paNa pAMca Indriyo e viSayanuM sAdhana nathI. sAmAyika samatA svabhAvanI sidhdhimAM te Indriyano sahAyaka tarIke upayoga karI sAdhanA saphaLa karI zake. 0 AtmAnA pAMca bhAva prANa: zudhdha - jJAnopayoga e AtmAno bhAvaprANa che. AtmAnA bhAvaprANa jJeyavastune sarvajJadaSTi pramANe jANavAnI-mAnavAnI-svIkAravAnI rucIrUpa bhAva pariNatirUpa ane sarvajJadaSTi pramANe heyopAdeyanA nirNayapUrvaka joyano svIkAra ane AtmA sivAya zeyarUpe sarvasaMyogo (pudgaladravyanA je vividha paryAya rUpe) heya che ane choDavAnI ruci rUpa pariNAma samyagadarzana bhAvaprANa che. te sahitapasaMyoga heya rUpe svIkArI ane te pramANe ruci thavA sAthe te saMyogono tyAga karavA ane svaNeyanA jJAnopayoga pUrvaka ane Atma svabhAvamAM sthiratA ramavA navatattva || 178 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa je pariNAma te cAritra bhAvaprANa che. sarva IcchAnA abhAva rUpa svamAM ja tRptino parama anubhava karavA rUpa tapa pariNAma te tapa rUpa bhAvaprANa che. jyAre A bhAva prANonA pariNAmamAM AvatA vartato hoya tyAre AtmA (svanI) potAnA bhAvaprANa jIvanamAM jIvato kahevAya. AthI bhAvaprANa rUpe jIvana jIvavAmAM sau prathama yano zuddha jJAnopayoga bhAvaprANa jarUrI. to ja samatArUpa sAmAyika bhAvaprANa rUpa jIva jIvana jIvI zake nahIM to tenuM bhAva maraNa satata cAlu rahe! samatA svabhAva khaMDIta thayA kare ! tethI sau prathama sparzendriyanA 96 viSayo rUpe sAmAyika bhAvaprANa kaI rIte khaMDIta thAya che ane kaI rIte khaMDIta na thAya te mATe satata jJAnopayogamAM sAvadhAna thavuM jarUrI. zeyano jJAnopayoga kaI rIte pragaTa thAya che te prathama jANavuM jarUrI. 0 dravyendriya dvArA yano zAnopayoga rU5 bodha thavAnI prakiyA sau prathama zeya vastunA sAthe saMyoga saMbaMdha thavA rUpa vyaMjanAvagraha thAya. A vyaMjanAvagraha (cakSu mana sAthe na thAya) te potAnA viSayane sparza (saMyoga) karyA vinA ja arthAvagraha (bodha) kare che. tethI mana ane cakSu vaDe duranA viSayano paNa bodha tarata karI zake che. bAkInA cAra zrotra-dhANa-rasa-sparzendriya tenA vastunA viSaya saMbaMdhI paramANu skaMdhono sparza thAya toja bodha thAya. AthI bAhya karNadriyamAM zabda vargaNA AvIne athaDAya ane te zabdavargaNA atyaMtara Indriya tarapha dhakelAya. pachI upakaraNendriya sudhI pahoMce arthAt zabdavargaNAne upakaraNendriyano je saMbaMdha thatAM atyaMta avyakata bodha te vyaMjanAvagraha thAya. A upakaraNendriya Atmapradezo sAthe sIdho saMbaMdha dharAve che tethI AtmapradezomAM pragaTeluM jJAna labdhirUpa bhAvendriyanA yogathI kaMIka avyakata vyaMjanAvagraharUpe bodha thAya. te thAya pachI 'kaMIka' che. ema sAmAnya jJAnarUpa arthAvagraha thAya te paNa avyakata hoya che. te pachI IhA (jANavAno uhApoha rUpa) vastu zuM che? jijJAsArUpe jJAna pariNAma thAya, jema ke sApa ke doraDuM?' pachI A sApa nathI paNa doraDu ja che. evo vastuno cokkasa nirNayAtmaka apAyarUpa bodha thAya. vyaMjanAvagraha pachInA badhA jJAnapariNAmo thavAmAM aMtarmuhurtakALarUpa asaMkhya navatattva) 179 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya pasAra thAya. pachI koI joya vastunA dravya-guNa-sahita alpa paryAyukta bodha thAya. jyAre apAya (vastuno nirNayAtmaka) bodhanI jyAre mithyAtvano udaya hoya to te bodha sarvazadaSTi pramANe (zudhdhopayogarU5) bodha na thAya paNa viparIta-alpa-adhikArAdirUpe bodha thAya. te AtmAne ahitarUpa thAya. te AtmAnA sAmAyika bhAvamAM bAdhaka thAya. AtmAne je ahitakarate heya-hitakara te upAdeya mithyAtvanI hAjarImAM jJAnamAM nirNaya udho thAya to heyamAM upAdeya lAge. jema kAcanA raMgaberaMgI TukaDAmAM ratnanuM jJAna thAya to kAca paNa rAkhavA levA jevuM lAge. dhana-svajanAdi bAhya vastumAM upAdeya bhAva Ave paNa AtmAne hitakArI tapAdi karavAnA anuSThAna upAdeya na lAge. AthI apAya e prathama matijJAnanA pariNAma ane zrutajJAnanA sparzanA pariNAmarUpa che. mithyAtvanA pariNAma bhaLavAthI te azuddha thAya ane samakitanA pariNAma bhaLavAthI te zudhdha thAya, tyAra pachI teno je artha nirNaya thayo tenI AtmAmAM aMtarmuhUrta dhAraNa thAya. je dhAraNA AtmAmAM saMskAranI vAsanArUpa bane je vAsanA niSThA prApta thayA pachI udayamAM Ave arthAt bhavAMtaramAM te saMskAra rUpe pragaTa thayelA matijJAnanA artha nirNayarUpa jJAnane jAtismaraNa jJAna kahevAya che. te viSayaka jJAna paripUrNa yathArtha thatu nathI paNa sarvajJanI daSTi sahita te jJAna karavAmAM Ave to alpa paNa jJAna pUrNa jJAna bane. tattvArtha sUtranI kArikAmAM pU. umAsvAti mahArAja kahe che ke jyAre sAmAyika bhAvapUrvakanuM thAya to eka padanuM paNa jJAna kevalajJAnanuM kAraNa bane. mASatuSa muni mAtra ekapada (jinavacana) zudhdha na gokhI zakyA chatAM apUrva zradhdhA ane samatAnA pariNAma sahita guru bahumAna sahita gokhatA temane mArUSa-mAtuSa ATaluM vacana paNa kevalajJAnanuM kAraNa banyuM. AvI rIte anaMtA AtmAo zradhdhA samatA sahita jJAna pUrvakanI sAdhanA karatA pUrNa sAmAyika rUpa vitarAgatA ane jJAnanI pUrNatArUpa kevalajJAnane pAmyA, ane je AtmAonA jJAnamAM mithyAtvabhaLatA joyamAM (viSayarUpa joyamAM) DUbI samatAnA ghAta karavAthI teo saMsAramAM bhamyA. navatatva // 180 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sparzendriyanA viSayo vaDe samatA (sAmAyika) kaI rIte khaMDIta thAya? sAmAnyathI jIvane koIpaNa vastunI pasaMdagI be rIte karavAnI hoya che. vyavahAramAM vastunuM prayojana Ubhu thAya athavA vastune jovAthI, sAMbhaLavAthI smaraNa thavAthI mohanA udayathI IcchA thAya. kapaDuM phATI gayuM jIrNa-zIrNa thaI gayuM ke Rtu badalAya, ziyALo gayo ane have garamI zarU thaIto kapaDAnuM prayojana UbhuM thayuM to kapaDAnI pasaMdagImAM zuM jovAya? kapaDu-halakuM, pAtaLuM, komana, raMgIna, DIjhAIna, kiMmatI A badhI pasaMdagI kone AdhIna thAya? mohanA udayathI zarIrane sukha anukuLatA ane zobhA kema vadhe te hetuthI thatI pasaMdagI te viSayarUpa banI jAya tyAM halakuM-pAtaLuM Adi anukuLa sAruM lAge! jyAM sAruM tyAM rAganI vRdhdhi thAya. mithyAtva majabuta thAya. samatAno bhAva khaMDIta thAya! 'te sAmAyikamAM upakaraNanI pasaMdagImAM daSTi kevI joIe ? kaTAsaNuM kevuM? jIvarakSA kare tevuM ke zobhe tevuM? caravaLo kevo? dAMDI kevI? cakacakIta nAnI pAkITamAM samAI jAya tevI. jo daSTi halakI che to bhAva paNa halako Ave, jayaNAnuM pariNAma apramata bhAva, ane sAmAyika vaDe sarvasAmAyika bhAvanI vRdhdhi. daSTi mAtra anukULatA sagavaDavALI nahovI joIe. sAdhu-sAdhvI bhagavaMta paNa kapaDAnA prayojanamAM jinAjJA pradhAna daSTi na hoya to kapaDAnI pasaMdagI anukuLatAnI zobhAnI daSTi thAya to te sAmAyika bhAvane khaMDita kare, kapaDA sAthe kAmaLInuM meca thAya. kAmaLI pAtaLI halakI mulAyama ja mAtra pasaMdagInI daSTi paNa jIva rakSAnI pasaMdagI ThaMDIthI zarIra samAdhi zIla rakSAnI jo daSTi na hoya to tenuM upakaraNa sAmAyika bhAva mATe adhikaraNa banI jAya. grahasthone sUvA mATe pathArInI pasaMdagI gAdaluM-rUvALuM bharAvadAra, pocuM, makhamalanI cAdarathI yukta, jotAM game sparzatA temAM sarakI javAya ane navatatva // 181 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghasaghasATa sUvAno AnaMda AkhA zarIrane sparza sukhano anubhava AnaMda thAya. eka rAjAnI dAsIne rAjAnI zayyA pAtharatA atyaMta mulAyama zayyA sparza gamI gayo. ekAMta joI 'thoDIvAra leTI javAnuM mana thayuM ane sUtA bhegI zramita zarIra hovAthI ghasaghasATa UMgha AvI gaI bhAna na rahyuM. acAnaka rAjA Avyo rADa pADI uThADI, 100 haMTaranA ghA mAravA tenI sAme khaDI karI, dAsI hasavA lAgI. rAjAne navAI lAgI. tene haMTaranA ghA no bhaya nathI jethI hase che. nAmadAra ! kSamA karo mane Avo vicAra Avyo huM kSaNabhara sutI to 100 haMTaranA phaTakAnI sajA maLe che jyAre Apa to roja sUvo che to ApanI zI dazA thaze?' rAjAe hasIne tene choDI mUkI. gAdaluM upAdeya nathI paNa saMthAro gamI gayo to saMthAro dharmanuM upakaraNa che chatAM te paNa adhikaraNa bane. upoyo putra zilA paTa pebI Akhe A jhaLahaLiyAM, phUlanI zayyA jene khUcatI teNe saMthArI zIlA karIyA (5. udayaratna vijaya mahArAja) a sAmAyika svabhAva khaMDIta na thAya mATe zuM vicArIzuM? te vakhate yAda AvavuM joIe. pUrva mahApurUSo ghAsanA, zilAnA saMthAro karatA, huM kevo kAyara chuM ke tene badale suMvALA evA saMthArAnI apekSA karuM chuM. AmAM to mAro sAmAyika bhAva khaMDIta thAya. AthI sAmAyika bhAva khaMDIta na thAya te mATe jyAre prayojana paDe tyAre teno vyavahAra mAtra aucityapUrvaka karavAno che. aucitya kone kahevAya? samAdhI mAtranA lakSapUrvaka jeTalI vastunI jarUrIyAta hoya teTalI ja vastuno upayoga heya mAnI rAgAdibhAva pUrvakana thAya paNa udAsina vRttithI ja thAya to te vyavahAra banAvavA mATe tatvadaSTi keLavavI paDe. sarvajJa daSTi pramANe jyAre paNa pugalanuM prayojana thAya saMyoga thAya tyAre tyAM vicAravAnuM kapaDAnuM prayojana zA mATe? deha che' mATe. navatatva || 182 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dhanya atanuM paramAtmA jyAM nizcacalatA sAra' huM sattAe sidhdha chuM. sarvasaMgathI rahita lokAMte rahelA sidhdhone kapaDAMnu prayojana nathI kAraNa karma nathI kAyA nathI tethI teno koI vyavahAra nathI. 'jyAre huM karmakAyAne dhAraNa karanAro chuM, kAyA che tethI kapaDAnuM ja prayojana UbhuM thayuM che.' 'kapaDuM' e pudgala ajIva che, sarvajJa dRSTie te heya che kapaDAno saMyoga kAyA sAthe karavo te dravya saMsAra che. to dravya saMsArano hamaNA tyAga karI zakato nathI paNa tenA pratyeno rAga na karavA rUpabhAva saMsArano tyAga karI zakuM chuM to have kapaDAMnA prayojanamAM kapaDuM evuM ja grahaNa karuM ke jethI rAga-dveSanI vRdhdhi na thAya. zIlamaryAdA sacavAya ane zarIranI samAdhI Take te rIte tethI zAstramAM zrAvakane yogya kevuM vastra dhAraNa karavuM te jaNAvela che. vaibhavane ucita, zAsana maryAdAne zIlanuM kAraNa bane. zrAvaka tarIkeno upayoga Ave to jayaNA sacavAya dhotiyuM ane khesa dazIvALo, zrAvikAe dazIvALI sADI paheravI joIe. artha--kAmamAM paNa sarvajJanI daSTino upayoga na mUkavAmAM Ave to saMsAranI dRSTimAM mAtra budhdhi ja rahe. dharmane vyavahAra ke prayojana hoya ke saMsAranA vyavahAra ke prayojana hoya baMnemAM AtmAnI sAmAyika bhAvanI akhaMDitatA jALa vavA sarvatra vyavahAra prayojanamAM sarvajJa daSTino upayoga rAkhavo jarUrI. sau prathama ghareNAnA vyavahAramAM paNa tyAM pasaMdagI halakAnI nahIM paNa bhAre ghareNAthI rAjIpo hoya. jeTalo ghareNAno caLakATa vadhu teTalo rAjIpo vadhAre, paNa tyAM paNa vicAravuM joIe. ghareNu' pudgalanuM piMDa che ane te parAvartana pariNAmavALuM paramANunA jaththApiMDa rUpe je je paramANuo chuTA paDI kacarA viSThAnA piMDarUpe paNa thaI zake tethI tevAM ghareNAnAM rAga karavA jevA nathI. sAmAyika Avazyaka kema karuM chuM ? avazya karavA yogya AtmAnAM svabhAvane pragaTa karavuM te samatA Avazyaka che. bhAva prANa joDAya tyAre ja e bhAva sAmAyika bane che nahIM to mAtra dravya sAmAyika ja gaNAya. bhAva sAmAyikamAM bhAva prANo sAthe dravya prANo navatattva // 183 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joDAya che ke nahIM teno vizeSathI upayoga rAkhavo joIe. sAdhanano upayoga zA mATe che? teno upayoga joIe. sAmAyika UbhA UbhA ja levAnuM. kAyAnI mamatA toDavA ane pramAdane choDavA ane kAyAthI chUTI dehAtIta thaI AtmAne anubhavavAnuM lakSa jarUrI. ArAdhanA karatA je urjA pedA thAya te jamInamAM na jAya potAnAmAM ja rahe mATe ane jIvonI jayaNA mATe garama kaTAsaNAno upayoga karavAno che. sAmAyika karatAM zarIra, kapaDA, Asana, vAtAvaraNa ApaNe konI sAthe chIe. AThamAMthI kayA kayA sparzInI sAthe rahelA chIe ane temAM kayA mohanA pariNAma sAthe rahelA chIe teno upayoga hovo joIe nahIM to ApaNane lAge ApaNe, sAmAyikanI sAdhanA karI paNa kharekhara sAmAyikanA AMkaDA mAtra gaNAI jAya. vAtAvaraNanI garamImAM mana AkuLatA aratine anubhavavA vaDe macchara AdinA upadravamAM tyAM paNa arati anubhavavA vaDe koInA avAja moTethI sAMbhaLatA mana aprItine anubhavato hoya dhIraja na rahe to tenI vikathA zarU thAya. garamI bahu ja paDe che. ATalI paNa Amane khabara nathI paDatI ke ApaNe ahiM sAmAyikamAM chIe, chatAM teo ATale moTethI rADo pADe che. AvA pratikULa tAnA yogamAM samatAno pariNAma khaMDIta thaI jAya. vaLI jo sAmAyikanuM sthAna anukULa maLI gayuM hoya vAtAvaraNa zAMta hoya zItaLa pavana Avato hoya vAyukAyanI zItaLatA game, tenI kAyA komaLa teno sparza game, AthI sAmAyika sAruM thayuM tema lAge. ratinA udaya vaDe ahiM paNa samatAno pariNAma khaMDIta thAya. jIvane anukULatA game che. paNa garama vAyuno sparza garama karaze. tethI gamato nathI. maccharano sparza karkaza tethI gamato nathI sAmAyika vaDe evI samatA keLavavAno abhyAsa karavAno che ke jethI vagara sAmayikanA kALe paNa samatA svabhAvika bane vyavahAra sAmAyikanuM phaLa nizcaya sAmAyika ja che. pRthvIcaMdra guNa sAgare, bharata mahArAjAe vyavahAra sAmayikano abhyAsa evo pUrva bhavomAM karyo ke jethI pachI sAmAyika vinA paNa mohanA gharamAM rahIne kevalajJAna prApta navatattva || 184 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyu. pRthvIcaMdraguNasAgare lagnanI corImAM pherA pharatA kevalajJAna prApta karyuM. n nizcayanAlA pUrvakanA vyavahAra sAmAyikanAM dIrgha abhyAsathI bharatAdinI jema nizcaya Avazyaka sahaja thAya. AvA nizcaya sAmAyiko saMsAranA sarva vyavahAra yogamAM sahaja thAya te mATe che jyAre vyavahArika sAmAyikanA abhyAsarUpa anuSThAna karIe chIe tyAre temAM jinAjJA pUrvaka tenA svarUpano upayoga hovo jarUrI che. meM sAmAyikamAM zuM karyuM che? "karemibhate sAmAyiryamAM sauthI pahelA sAmAyikanI pratijJA arthAt mArA AtmAno svabhAva che ane te svabhAvarUpe thavAnI meM pratijJA lIdhI che ane samatAnA svabhAvamAM rahevA mATe samatAnA bAdhaka evA sAvadhayoganAM meM paccakakhANa karyA che. arthAt mArAthI jIvonA dravyaprANono nAza na thAya temaja mArA tathA bIjAnA bhAva prANono nAza na thAya tenI meM pratijJA dhAraNa karI che. temAM ApaNe kIDI paNa marI na jAya tenI kALajI karIe chIe ane Akasmika marI jAya to tenI AlocanA laIe chIe. paNa bhAvaprANano keTalo nAza thayo teno upayoga paNa raheto nathI. arthAt rAga-dveSa-rati-arati, harSa zokAdi bhAvonI noMdha levAtI nathI. to tenI AlocanAnI vAta kyAMthI? to sAmAyika zudhdha kyAMthI thAya? bhAva prANonI vizeSathI rakSA karavAnI kaSAyabhAva thavA rUpa sAvadhayoga no vizeSathI tyAga karavAno che. ane tenAthI jo aTakavAno prayatna thAya tenA saMskAro draDha na thAya to tenA prabhAve sAmAyika rahItakALamAM paNa samatAnA saMskAra pravRta rahe ane tyAM paNa nizcayathI sAmAyikano lAbha thAya, bhojana mATe besavAnA sthAne paNa sAmAyikano lAbha thAya arthAt khAtAM khAtAM paNa sAmAyikano lAbha maLe, bhojana mATe besavAno avasara prayojana UbhuM thAya tyAre sau prathama upayoga mUke jema sAmAyikamAM besIne svAdhyAya karavAno che. tattvanI vicAraNA ciMtana karavAnuM che. te ciMtana karatA karatA dhyAna banavA rUpa samatA svabhAva pragaTa karavAno che tema bhojananA bAjoTha para zuM vicAre AhAranI jarUriyAta kharekhara UbhI thaI che? zuM sudhAvedanIyanI udaya thayo che? zuM peTa khAlI thaI gayuM che ke jIbha mAge navatatva // 185 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke mana ke peTa koNa mAMge che? ahi sarvajJanI AjJA zuM che? zuM AtmAno AhAra grahaNa pariNamana visarjana karavAno svabhAva che? huM koNa chuM? zarIra ke AtmA?' huM sattAe sidhdhAtmA chuM.' dhanya atanuM paramAtmA jyAM nizcalatA sAra. (pU. devacaMdrajI) sidhdhAtmAno AhAraguNa pariNamana svabhAva ja nathI ! eha zarIra bhava mULa che. jIre tarupoSaka AhAra' paNa anAdithI zarIra vaLageluM che ane jyAM sudhI che tyAM sudhI jIva ayogI navi hue jIre, tAva anAdi AhAra.' ayogI na thavAya tyAM sudhI zarIrane TakAvavA AhAranI mAtra TekArUpa jarUra paDe. Ama jinanI vAta mAnI kSudhA vedanIyanA udayane pApano udaya mAnI prathama AtmAno svabhAva samatA che eTale jinAjJA che ke sudhAvedanA paNa jyAM sudhI samatA Take tyAM sudhI sahana karavAnI pachI citta samAdhi saMyamAdi pAlanAdi kAraNone dhyAnamAM rAkhI AhArane heya mAnI jevA ane jeTalA AhArathI samAdhi prApta thAya teTalo AhAra udAsIna bhAve Apavo paDe to Ape. te rIte AtmA sarvajJanI AjJA pramANe jo vicAre mAne ane te pramANe aMtaranI rUcI pariNAma hoya to te 4the guNaThANe Avyo kahevAya. je vyavahAra jIvane guNaThANe ArohaNa karAve te mokSayoga ane je vyavahAra AtmAne guNasthAnaka para ArohaNa na karAve te saMsAra yoga. nirjarA mATe samyagadarzana jarUrI. samyagdarzana sahita AtmA jeTalA kaSAya bhAvono tyAga kare teTalI nirjarA vadhe. AthI AtmAne AhAra ApavAnI pharaja paDe to prathama vicAre kevo AhAra ApavAno 'jinAjJA zuM?" sacita, acita ke mizra zrAvaka paNa 'savitAdAra varnavo sacitano sarvathA tyAgI hoya. prathama sacitanuM acita karavuM paDe tevuM na Ape. svabhAvika je acita hoya tevuM ja Ape te zakaya na hoya to sacitanuM acita karIne vApare. sacitamAM rAga vadhAre e lIlA zAka-phUTamAM vizeSa zuM jovAya? temAM paNa komaLa tA' kAkaDI kaThaNa narama zodhAya, poka vagere vadhAre bhAve kAraNa temAM komaLatA vadhAre rasa vadhAre game komaLatA zitaLatA snigdhatA jemAM jemAM vadhAre tema te navatattva || 186 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAre game tyAM jIva namI paDe satva haNAya samatA khaMDAya bIjAnA komaLa zarIra cAmaDI khAvAmAM akaLAmaNa na thAya ane macchara ApaNA komaLabhAga para bese to te ApaNane na game. khAvAmAM jinAjJAno upayoga hoya to bhojanakrIyA paNa baMdhane badale samatA sAdhaka banI nirjarAnuM kAraNa bane nahIM to viSayanuM kAraNa banI mahAkarmabaMdhanuM kAraNa bane. taMduliyo maccha ane kaMDarIka AhAra saMjJA ane AhAranA sukhanI AsakitamAM 7mI narakamAM gayA. 1 jinAlA ane sAmAyika svabhAve eka ja zA mATe? jina banavA mATe ja jinAjJA che. jina banavuM eTale rAgadveSanA vijetA banavuM arthAt vitarAga banavuM. je vitarAga hoya te niyamA-sarvajJa bane. vitarAga banavuM eTale ja sAmAyikanuM kSAyika bhAve thavuM. jinanI prathama AzA che AvazyakanI che. temAM pradhAna sAmAyika Avazyaka che. arthAt sarvajJa paramAtmA sau prathama sAmAyika Avazyakano upadeza Ape che.nizcayathI AtmA ja sAmAyika svabhAve che. akhA haju sAmApa ! tethI ja jinanI vyavahAra AjJA paNa sAmAyika AvazyakanI che. sAmAyikanI sidhdhi mATe jinanI nizcayathI prathama AjJA mAtra AtmA = jJAtA AtmAno svabhAva yano jJAtA banavAno che. joya-jIva ane ajIva che ane tene jANanAra jIva (AtmA) ja che. sau prathama AtmA mATe prathama ya potAno AtmA bane. potAno AtmA sattAe zudhdha-sidhdha che ane vyavahAre azuddha karmamaya-zarIramaya che. AtmAnI azudhdha avasthA heya lAge ane zudhdha avasthA upAdeya lAge. eTale upAdeyamAM rucino pariNAma pragaTa thAya ane heyarUpa azudhdha avasthAmAM tyAganI ruci pragaTa thAya eTale samyagadarzana pragaTa thAya. Ama AtmAnI azudhdha avasthArUpa karma-kAyA ane kaSAya traNeya heya tethI tene choDavAnI rUci thAya. tethI karmanA vipAka rUpe je kAyAno saMyoga (kAyAno AkAra ane rU5) tenA pratye sAmAnyathI rAgano pariNAma jIvone prAyaH thAya che. arthAt kAyA sAthe mohano pariNAma thAya. tethI kAyAnA sukhanI navatatva // 187 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdeyatA lAgI ane kAyAnAM sukhane bhogavavAmAM AtmA pAMca Indriyajanya viSayonA sevana vaDe AtmAnA samatA svabhAvanuM khaMDana kare che. nizcayathI jinAjJA 'ALAT tho| samatA eja AtmAno svabhAva che. tethI AtmAno nizcayathI dharma samatA svabhAva pragaTa karavA mATe vyavahArathI paNa jinAjJA 'sAmAyika' karavAnI che. viSayonA tyAga vinA sAmAyika AvI zake nahIM. jinanI AjJA jIvane jina banAvanArI che. AthI rAga-dveSathI mukta thavuM te jina che ane sAmAyikamAM paNa jIve rAgadveSathI mukta thavAnuM che. tethI jinanI AjJA ane sAmAyika e svabhAve eka ja che. arthAt sAmAyika grahaNa vaDe jIva samatA svabhAvavALo bane eTale AtmAno cAritra guNa pragaTa thAya. kSayopazama cAritranA dIrgha abhyAsathI AtmA kSAyika cAritrarUpa vitarAga bane ane aMtarmuhartamAM te kevalI jina bane. 'rAgAdi pariharI kare sahaja guNa khoja ghaTame bhI pragaTe tadA, cidAnaMda kI moja' 'huM choDI nijarUpa, ramyo para pudgale, jhIlyo ulaTa ANI, viSaya tRSNAnA jale' (samatAzataka) (cidAnaMda kRta adhyAtma bAvanI) jinaAjJA jIvane jina banavA mATe che. jina banavA mATe prathama AjJA jIva-ajIvane zeyarUpe jANI temAM ajIvane heya ane jIvane upAdeya tarIke svIkAra karavAno che. jIvamAM upAdeya zuM ? jIvamAM jinanuM jIvana-bhAvaprANa jJAnAdi guNo upAdeya che jyAre AyuSya Adi dravyaprANo heya che. kAraNa ke te ajIva rUpa che. paNa bhAva prANonI pUrNatA karavA mATe dravyAprANonI sahAya jarUrI che. dravyaprANomAM bhAvaprANa bheLavI bhAvaprANone ja bhogavatA arthAt AtmAnA samatA Adi guNane bhogavavAnA che. teja AtmAno svabhAva che. arthAt AtmA svaguNono bhogI che. paNa AtmA ajJAnatAne kAraNe mithyAtvanA udaye navatattva || 188 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA svabhAvanI bhrAMti thavAthI para svarUpane potAnuM svarUpa mAnI temaja sukhanI bhratimAnI ajIva-pudgalamAM, rahelA varNa-gadha-rasa-sparzane temAM vizeSathI jIva sparza gaMdha ane rasano bhoga bhogavavAnuM kArya kare che. pAMce dravyandriyanuM kArya tenA varNAdi pAMcaviSayone mAtra AtmAne jaNAvavAnuM che. AthI jo pAMce viSayone mAtra jANavAnuM kArya thAya to te jJAnendriya bane, nahIM to te bhogendriya bane. temAM sparzendriya rasanendriya ane dhrANendriya vizeSathI bhogendriya bane che. kAraNa ke te Indriyo potAnA viSayabhUta pudgalono tenI sAthe ekameka saMbaMdha thAya tyAre ja spaSTa bodha thAya. jyAre cakSu Indriyane tene potAnA viSayane ekameka karavAnI jarUra nathI. dUrathI ja teno bodha thaI jAya ane zravaNendriyane tenA viSayanA pugalo vizeSa sUkSma ane ati pramANamAM hovAthI bahu ja jhaDapI bodha thaI jAya tethI te jJAnendriya tarIke che. tethI temAM kevalajJAna jaldI prApta thaI zake. jyAre sparzendriyamAM kevalajJAna sauthI duSkara, tethI tenA viSayathI mukta thavA AtmAnI sarva sAdhanAmAM tapa para vizeSathI bhAra mUkavAmAM Avyo che. sparzendriya AkhA zarIramAM phelAyelI che. tethI AkhA zarIramAM sarvatra tenA viSayamAM tenI bhogavRtti UbhI rahe che. tethI zarIranI Asakti choDavI duSkara bane che, zarIranuM sukha choDavuM duSkara bane che. sparzendriyanuM kArya mAtra sparza viSayanuM jJAna karavAnuM che. jJAna-pudgalamAM rahelA zItAdisparzane jANavAnuM che. paraMtu ApaNane zItala pavanano sparza thAya tyAre zItala sparza gamI jAya che tethI temAM ja rahevAno bhAva thAya che. arthAt zItala pugalo sAthe rahevAno bhAva e zItala pudgalone bhogavavAnI vRtti che. AthI sparzendriya jJAnendriya maTI bhogendriya bane che. sAmAyika pauSadha sarva sAmAyikamAM (sAdhupaNAmAM) paNa jIva Indriya viSayanA saMyogamAM mAtra zeyarUpe rahe ane jo zudhdhopayoga bhaLe to te yogI bane jyAre zeyamAM rAgAdi bhAvo bhaLe to te saMsArano (pudgalano viSayono) bhogI bane. AtmA svabhogI kyAre kahevAya ? icchA rodhe saMvarI, pariNati samatA yoge re. tapa te ehi ja AtmA varta nija guNa bhoge re. (5. maho. yazovijayajI) navatatva // 189 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala bhoganI IcchA lobha mohanA udaye thAya che. mohanuM kArya AtmAne paramAM preraka banAvAnuM che. AthI mohanA udayamAM paranA saMyogarUpa pudgalane grahaNa ane bhoganA bhAva ubho kare tethI pugala bhoganI IcchA rokavAmAM Ave to kaSAya rokAya arthAt AtmA potAnA samatA bhAvamAM Ave to pugalane bhogavavuM na paDe te ja nizcayathI AtmAno svabhAva che. te ja tapa che. arthAt jIva sarva pudgalabhAvonI IcchAno rodha karavApUrvaka svaAtma guNamAM sthiratA kare che tyAre ja te tapasvI eTale ke AtmaguNano bhogI kahevAya che. have jo AtmA potAnA guNomAM bhoga na bane to te bahAra bhoga mATe bhaTake. paradhara jatA re dharma tame phiro, nijaghara na vahore dharma jema navi jANe re kastUrIyo, mRga mRgamada parimala dharma pArA (pU. maho. yazovijayajI) jema mRganI nAbhimAM kasturI hovA chatAM tenuM tene bhAna nathI ane te kasturInI zodhamAM jaMgalamAM bhaTake che. tema ajJAnI jIva potAnI pAse ja bhogya vastu (guNa) potAnI pAse ja che jene pote ja bhogavI zake, bIjo koI bhogavI zake tema nathI ane pote paNa bIjAnI pAse rahelA guNone bhogavI zakato nathI. paNa bIjAne bhogavavAmAM potAne mAtra pIDA ja maLe che. jema kUtaro hADakAne kotarI khAya ane kotaratA potAnA peDhA cholAya vedanA thAya ane temAMthI lohI nIkaLe ane te lohInA svAdamAM pote jANe meM hADakAno rasa bhogavyo, AvI mithyAbhrAMti thAya che. jJAnIoe spaSTa zabdomAM kahyuM che, para lANa te duHkha kahIe. nijavasate sukha lahie.' para bhogavavAmAM mAtra pIDAno ja anubhava thAya paNa mithyA ane mohanA udaye potAne temAM pIDAne badale sukha-bhogavI rahyAnI bhrAMti thAya che. jema dArUDiyo dArUnA nazAmAM potAnI jAtane jagatamAM sauthI sukhI mAne che. tema je bahAra zodha karavAmAM jIva anAdithI bhaTake che. tema jIva svaguNanA bhogIne badale pugalano bhoga banIne potAnA samatA svabhAvano nAzaka bane che. navatatva || 190 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | rasaneniya : "sarva AcAramaya pravacane bhAkhyo anubhava yoga tethI muni vame mohane rati arati zoka. (pU. maho. yazovijayajI) zAstromAM AtmAnAM pAMca AcAra zA mATe kahyA che? AtmAnA guNo pAMca che. pAMce guNone AtmAe vyavahArathI pacAcAranA pAlana karavA vaDe nizcayathI AtmAnA guNano anubhava karavAno che ane mATe munio satata mohane vamI guNano anubhava kare jyAre "sayala saMsArI IjayarAmI, munIgaNa AtamarAmI re (5. AnaMdaghanajI) saMsArI moTA bhAganA AtmAo guNone gamI IndriyanA viSayono anubhava karatA hoya che. rasanendriyanA viSayo (svAdarUpe) pAMca che ane sacitaacita kemizramAM (pudgala dravyamAM rahelA hoya che. khATo mITho tIkho kaDavo turo te pAMca svAdanA jJAna karavA mATe rasanendriyanI sahAya jarUra paDe. rasanendriyanA traNa kArya-rasanendriya sparzendriya sahita che. kAraNa AkhA zarIramAM phelAyelI che. tenI svAdanI sAthe sparzanuM paNa jJAna kare che. AthI pudagalamAM rahelA svAdane pArakhavAnuM ane vANI pragaTa karavAmAM paNa sahAya karavAnuM kArya kare che. nizcayathI-tapa e AtmAnA guNa bhogavavA mATe karavAno che. A nizcayano upayoga na hoya to vyavahAratA paNa nizcayanA kAraNane badale karmabaMdhamAM kAraNa bane. 12 parva tIthI che. zrAvaka covihAra upavAsapUrvaka pauSadha kare ! pauSadhamAM ATha prahara-pramAda karavAno che. mohane namana karavAnuM che. paNa upayoga na hoya to pauSadha karyAno saMtoSa-bAhya jIva virAdhanA- AraMbha samAraMbhanA pApa pravRttithI bacavAno saMtoSa jinAjJA pALavAno saMtoSa hoya che. potAnI jAtane ArAdhaka mAnIne pharato hoya paNa sAthe svarUpano upayoga jarUrI che. navatatva // 191 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a pramAdane haranAra pauSadha pramAdane vadhAranAra kaI rIte bane? tivihAra upavAsanuM paccakakhANa purimuDhapUrvakanuM karyuM. paccakakhANa kALa AvatA paccakakhANa pArI le ane te vakhate pANI garama hoya ke barobara ThArthana hoya to AnaMda Ave ke vyAkuLatA thAya? ane pANInI vyavasthA karanAra viSe kevI vicAraNA thAya? pANI ThaMDu hoya nahIM unALAno divasa hoya to zuM thAya? pauSadhamAM pramAda (mohane) dUra karavAno apUrva avasara maLavAno AnaMda hoya ke kevA vikalpomAM mana caDe samatAnI vRdhdhi thAya ke khaMDita thAya? jinavacana tyAre yAda rahe? anusoo saMsAro paDisoo tassa uttAroM' | (daza vaikAlika) anukuLatAe saMsAra ane pratikULatAe saMsArathI pAra pAmavAno mokSamArga che. pauSadha (ATha praharano pauSadha) (prahara-moha-pramAda)ne dUra karavA ATha karmano jaththo (je anAdithI saMcita karyo che, tene khAlI kare te pauSadharUpa cAritra meM grahaNa karyuM che. cAritra vyavahArathI cAritra-pauSadha-sAmAyikanA svIkArarUpa ane prahara (saMsAra vyavahArano tyAga) rUpa che. temAM jIve mohathI mukta banI Atma ramaNatA karavAnI che. "vastu vastu vicAratA mana pAme visarAma, rasA svAda sukha upaje anubhavatAko nAma.' (cidAnaMda kRta adhyAtma bAvanI) dareka padArthanuM sarvajJa pramANe jyAre ciMtana karavA vaDe mAtra zeyarUpa ja vastune jANavAno prayatna kare ane temAM mohana bhaLavA de tyAre AtmA zeyano jJAtA banI dhyAtA bane, guNano rasAsvAda anubhave. A rIte svarUpa vicAraNA hoya to jyAre saMyama sAdhakane kaMI jarUra paDe temAM sAdhana tarIkeno mAtra upayoga na hoya to tyAM AtmAnA rasAsvAdanA badale pudgalasvAdamAM khovAI jAya saMsAra vadhArI muke. have jo punyanA yoge pANI samayasara prApta thAya ane tamane tamArI anumodanApUrvaka bhakti batAvavA dvArA tamane ApavAmAM Avela pANI atyaMta zItala madhura hoya, navatatva || 12 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANImAM vividha svAdo hoya che. dariyAnuM pANI khAruM hoya, zeraDInA pAka jyAM vadhAre thato hoya, tyAMnA pANI zeraDInA svAda jevA madhura paNa hoya. zItala ane madhura pANI satata komaLa sparzavALuM hoya che. tethI jIbha eka sAthe sparzanuM jJAna ane svAdanuM jJAna ema banne kArya kare che. bhara unALAmAM purimaDhanA paccakhANa, upavAsa ane AgalA divase uttara pAraNAmAM bhAre masAlAvALA tathA taLelA AhArathI AkaMTha vAparyuM hoya eTale pANInI pyAsa paNa vyavasthita lAgI hoya ane zItala pANI vAparatA jIva dvArA tenA sparza ane svAda baMneno anubhava ekI sAthe thAya. temAM sAtA rati (rAga) bhaLe eTale hAsa sukhAbhAsa thAya ane AnaMda anumodanA thAya. to tyAM nizcayathI sAmAyika bhAvanuM khaMDana thAya. kaMDarIkano AtmA hajAra varSa saMyamajIvana pALIne paNa 1 divasanA mAtra bhojana svAdanA rasamAM Asakta banI 33 sAgaropama narakanI ghora vedanAnI sajA bhogavI. te ja rIte taMdulIyo matsa mAtra antarmuhartanA AyuSya jIvanamAM mana dvArA 1 hajAra yojana mAchalAnA mukhamAM pravezatA ane nIkaLatA mAchalAne joIne te badhAne khAvAnA abhilASanI AsaktimAM raudradhyAnamAM caDhI 7mI narakanuM AyuSya bAMdhI narakamAM jAya che. cAra vastu jItavI durlabha akhANaM rasanI, kammANaM mohanI taheva vayANaM bambhavayaM guttIpaM ya maNaguttI cauhA du:kheNa jayanti // // 1. IndriyomAM rasanendriya 2. ATha karmomAM mohanIya karma 3. vratomAM brahmacarya vrata 4. traNa guptimAM manovRpti AtmAne potAnI svabhAva dazAnuM satata bhAna jarUrI che. samyaga guNaThANAno prathama guNa ja Astikaya che. AthI potAnA (AtmAnA) ane pote jenI sAthe (zarIra pugala) che tenA astitvanA svarUpano temAM jJAnopayoga mukavo joIe. huM koNa chuM.' 'AtmA chuM.' "pudgalabhAva rUcI nahi tAme rahe udAsa. so aMtara AtmA tahe cidAnaMda prakAza' huM zarIra nathI paNa zarIramAM pUrAIne rahelo AtmA chuM. zarIra pugalanA piMDarUpa azucithI bhareluM ane navatatva // 193 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalanI satata mAMga karanAra che. zarIramAM je sugadhI rasavALA pudgalo nAMkho te badhAne azucimAM pheravavAnA svabhAvavALuM che. 0 khAvuM e pApa zA mATe? pudgalano AhAra karavo e AtmAno svabhAva nathI. AtmAno svabhAva to arUpI AtmAnA jJAnAdi guNono bhoga karavAno che. "zAnAmRta bhojana (dhruvapada) rAmI, svAmI mahArA, nikAmI guNarAya, nijaguNI kAmI ho tuM ghaNI dhruva ArAmI hoya.' (pU. AnaMdaghana mahArAja) pote potAnA AtmAnA sevaka ane sattAthI pUrNa evA potAnA svAmIrUpa (paramAtmA rUpa) potAnA AtmAne kahI rahyA che ke svAmI tame to dhruvapadanA svAmI cho.arthAtuApa ApanAanaMta jJAnAdi guNasamRdhdhimAMja ramavAnA svabhAvavALA cho. nikAmI pudgalanA guNonI IcchA karyA vinA Apa sadA svaguNamAM ja ramavAnA sAmarthyavALA svAmI cho. AthI svaguNamAM ramavAno purUSArtha-abhyAsa karavAmAM Ave to kSayopathamika guNanI prApti pachI sadA kSAyikaguNanI prApti thavA vaDe tenA svAmI banI temAM ja ramavAnuM thAya. AtmA jyAre potAnA guNono bhoga karaze tyAre ja te vAstavika tRptinI anubhUti karaze. AhArAdinA pudgalothI AtmAne kadI tRpti thatI nathI kema ke 'pudgalai : pudgalAstRptiM, yAntyAtmA punarAtmanA / pati samArovo, jJAninA stanayuthato 20-dhA | (jJAnasAra) zarIra bhojananA audArika pudgalothI baneluM hovAthI AhAranA pugalo ApavAthI tenI tRpti-puSTi thAya paNa arUpI AtmAnI tRpti-puSTi karavA tene arUpI guNono khorAka ja ApavAmAM Ave to te tRpta thAya. AthI parapudgalathI AtmAnI tRptino Aropa karavo jJAnIone ghaTe nahIM. AthI jyAre sudhA vedanIyano ke tRSAvedanIyano udaya thAya tyAre jinAjJAno vicAra navatatva || 194 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM Ave ke 'kSudhA tRSA' e AtmAnI svabhAva dazA nathI paNa khAvuM-pIvuM e vibhAvadazA tethI te pAparUpe che. pUrve AtmA, AtmAnI svabhAvadazA AtmaguNonA bhoga ramaNatAmAM na rahyo ane pudgalapiMDamAM lolupa banI temAM sukhanI budhdhi karI pudgalanA pAMca svAda (khATo, mITho, turo, kaDavo, tIkho) ne mANavAmAM AnaMda mAnI, AtmAnA svabhAva virUdhdha pravRtti karavA vaDe vedanIya karma baMdhANuM ane te Aje vedanA ApavA rUpe udayamAM AvyuM che. sau prathama jinAjJA 'sudhA--tRSA e pariSaha che, svabhAva nathI.' to tuM tene sahana kara athavA tuM tArA samatA sAmAyika svabhAvamAM rahe. jyAM sudhI tArI samAdhI Take tyAM sudhI AhAra-pANInA pudgalo na Apa. te badhu dravya saMsAra che. Ama samatAmAM (svabhAva) rahevAthI vibhAvamAM rahIne bAMdheluM karmakharI paDaze. navuM nahIM baMdhAya ane jUnA nAza pAmaze ane tAro aNahArI - avyAbAdha guNa pragaTa thaze. te pUrve udAsIna bhAva pragaTa thaze. udAsInatAnI parAkASThA vadhatA AtmAmAM vitarAgatA pragaTa thaze. vitarAgatAthI jJAnanI pUrNatArUpa kevalajJAna pragaTa thaze. khAtA--khAtA karakaMDa munine kevalajJAna kema thayuM ? 'karakaMDu' munine pUrve bAMdhelA kSudhAvedanIyanA kAraNe kSudhA sahana na thatA saMvatsarI jevA parvanA divase paNa ghaDo bharIne bhAta vAparavA paDatA paNa jinAjJAnI jAgRti hovAthI apUrva apramatapaNe udAsIna bhAvane dhAraNa karIne bhAta khAvA chatAM AtmA sva svabhAvanA upayogamAM rahyo. bhAtano saMyoga dAMta ane jIbhane thAya che. bhAta, dAMta, jIbha rUpI che. huM arUpI chuM. bhAtamAM rahelA svAdano jJAna karavo mArA AtmAno svabhAva che. huM jJeyano jJAtA chuM paNa teno bhokatA nathI. karmanA udaye A vyavahAra karavo paDe che. mAre mArA AtmAnAM-- jJAna- darzana- cAritra-tapAdi guNano bhoga karavAno che. 'sidhdhanA jIvo azarIrI che sadA potAnA guNonA bhogamAM rakta hoya che.' 'sidhdhANamANaMda ramA layANaeN sidhdho potAnI ramAmAM (svabhAvadazAmAM) rakta hoya che. mAre zarIrane kAraNe Teko ApavA arthe bhAtane AhAra tarIke grahaNa karavo paDe. dhanya atanu paramAtmA' dhanya che. sidhdhanA AtmAone ke jeo zarIra ane zarIranA navatattva // 195 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAranA saMgathI mukta che. te sivAya zarIradhArI badhA AtmAo kadAca kavalAhAra baMdha kare to paNa temane lomAhAra to cAlu ja hoya che mATe jyAre te bhavya divaso Avaze ke huM paNa sidhdhonI jema AhAranA prasaMgathI mukata thaI AtmAne para pudagalarUpa AhArAdinI pIDAthI mukata karIza. A pramANe zubha vairAgyamaya vItarAganI tattvamaya bhAvanA bhAvatA vizudhdha dhyAnanI zreNIe caDhatA kevalajJAna prApta thayuM. Ama AhAra vAparavA chatAM tenA svAdane mANatA nathI. mAtra jANIne AtmAnA svabhAvamAM rakata banyA. AhAramAM udAsIna banyA ne vitarAgatAne pAmyA. sauthI vadhAre svAdano anubhava ekendriyanI kAyAmAM thAya. temAM paNa sauthI vadhu vanaspati kAyamAM temAM badhA ja svAdano anubhava thAya.devakuru-yugalika bhUminI mATImAM paNa eTalI mIThAza ane zakti hoya ke tuveranA dANA jeTalI mATI vAparavAthI traNa divasa sudhA na lAge. ghaNA jIvo mATIne AhAra tarIke vAparatA hoya che. ekendriya jIvamAM paNa odhathI AhAra saMjJA hoya che. pratyeka vanaspati potAnA mULiyA vATe jamInamAMthI potAno AhAra zodhI le che. temAM dareka potAno viziSTa AhAra ja grahaNa kare che. lImaDAnA jhADa mIThI mATImAMthI paNa kaDavo rasa ja grahaNa karaze. nALiyera samudra kinAre hovA chatAM khArI bhUmimAMthI paNa mIThAzane grahaNa karaze. lIMbunA jhADa khaTAzane grahaNa karaze. mATImAM pAMceya rasa rahelA hoya che. jene potAne je priya hoya athavA jenuM nAma karma je svAdanA pudgala grahaNa karavA yogya hoya te ja te grahaNa kare. DukkaranA jIvone viSTAmAM svAdano anubhava thAya. temane miSTAna ke bIjI vanaspatino AhAra maLaze to te prathama viSTAne je pasaMda karaze. . devone paNa AhAra alpa ane te paNa kavalAhAra hoto nathI. 33 sAgaropama AyuSyavALA devone 33 hajAra varSe eka vakhata khAvAnI abhilASA thAya. chatAM teno te tyAga na karI zake ane temAM paNa pote je AhAranI IcchA karI hoya te AhAranA pulonuM pariNamana thaI jAya, tene temAM tenI apUrva svAdanI tRpti thAya paNa teno te tyAga na karI zake. manuSyanI A ja vizeSatA che, navatatva || 196 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke te managamatA svAdano tyAga karI zake ane jarUra paDe tema mAnIne nIrasaniHsvAda AhAra tene (zarIrane) ApI zake. dhanA ANagAra chaThTha-akrama pAraNe karatA nirasa AhAra.' jyAM mAkhI paNa na bese ane je lokoe bahAra pheMkavA kADheluM hoya teno AhAra tapanA pAraNe karavA dvArA apUrva nirjarA karatA. kaMDarIke 1 hajAra varSa saMyama pALI 1 divasanA AhAranI AsakitamAM 33 sAgaropama narakanI ghora vedanAnI sajA meLavI ane tenA ja bhAIe teno ja veSa grahaNa karI jAte ja sAdhupaNAno svIkAra karI ghora abhigraha karyo. jyAM sudhI gurunA caraNamAM na pahoMcuM tyAM sudhI cAre AhArano tyAga, trIjA divase guru pAse aThThamanA pAraNAmAM nirasa AhAra udAsIna bhAve vAparatA samAdhi mRtyu pAmI ane sarvArtha sidhdha vimAnamAM utpanna thayA, tyAM 33 sAgaropama tattvamaya ramaNatA mANI manuSyano eka ja bhava karI mokSe jaze - pugalika piMDa lolupI jagameM raMka kahAve, pudgala sneha nivAraka palaka meM jagapati biruda dharAve je pugalanA rasAdi svAdamAM DubyA te bhavamAM bhaTakayA ane jeNe teno svAda choDyo ane AtmAno (svaguNono) svAda mANyo teo bhavapArane pAmyA. susaMvRtendriyagrAme prasanne cAMtarAtmani kSaNaM sphurati yattattvaM tadupaM parameSThina : yogapradIpa) je AtmA Indriyone vizeSa purUSArthathI damana karI tene AtmAnA guNomAM vALe che teno AtmA prasannatAno anubhava kare che ane tenAthI je tatvanI phUraNAo thAya, te ja tatva paramatatva svarUpa hoya che. AtmAno sAmAyika svabhAva pragaTa karavA jinAjJAnuM smaraNa satata karavuM paDe to ja samyagadarzananI jAgRti rahe ane to ja samatArUpa jinAjJAmAM AtmA rahI zake. vadhAre svAdanuM kAraNa rasa che. tethI sAdhuone vinA kAraNe vizeSa vigaI phuTano niSedha che mATe jyAre ApaNe phuTano jayusa, kerIno rasa, zeraDI ane mosaMbInA rasa vagere navatatva // 197 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAparatA hoIe tyAre tenA viSe jinAjJA pramANe vicAraNA karavI joIe ke kerI ekendriya jIva che tenI chAla dUra karI, goTalA dUra karI teno rasa nIcovavAmAM Ave. kerI jIvathI rasa judo thAya pachI te be ghaDIe ajIva bane. eka zarIrane sukha ApavA mATe keTalA jIvanA chedana-bhedana-tADana-pIDA ApIe tyAre ApaNane mohanI bhramaNA rUpa thoDo svAda sukhabhASa prApta thAya. rasa e rAganuMmahAkAraNa bane che. pAMce IndriyamAM rasanendriya apekSAe sauthI bhayAnaka che. 'azvIna rasanI' pAMce IndriyomAM rasanA jItavI duSkara che ane tene kAraNe ja mAchalA 7mI pRthvImAM rahelI narakamAM jAya che tethI sAdhu sacita AhAranI manathI paNa prArthanA na kare. AhAra nimmateNa macchA gacchaMti sattami puThaviM sacitaM AhAraM khamo manasADavi na pattheI // rAgae roganuM ghara che. jeTalA rAga-rati-AsakitapUrvaka AhAra vaparAya te roganuM prAyaH kAraNa bane che. rAgapUrvaka rasavALo AhAra vAparavAthI sau prathama satvahaNAya che. AhArano rasathAyarasasvAda mANavA pUrvaka vAparavAthI AhAranA rasamAM kaSAyano rasa bhaLe ane te rasa lohI banI AkhA zarIramAM phelAya ane tenI asara zarIra, Indriyo tathA mana paNa prasare tethI 'AhAra tevo oDakAra' te niyama pramANe kAmarasanI vRdhdhi thAya ane tethI AtmAnA samatA rasanI hAni thAya. tethI viSayonA nimitta maLavA mAtrathI AtmAne temAM paDI jatA vAra na lAge. mATe ja AhAra zudhdhithI satvazudhdhi jethI sAdhaka AtmAo jeTalo AhAra-sAdo-nIrasa-satvazALI ane audAsIna bhAvathI vApare teTalI tenI satvazudhdhinI vRdhdhi tathA zubha avyavasAyanI, vRdhdhimAM nimitabhUta thAya. a aMtima samaye rasanI Asakita choDavI keTalI duSkara che. mahAna digdarzaka satya roya chellA 87 divasathI pathArIvaza, temane mAtra nAkanI naLI dvArA je pravAhI apAya che. tevI sthitimAM, abhinetA ceTarajIno temane prazna? kAMIka IcchA rahI jAya che?' 'thoDuMka guDa saMdeza lAvI Apo.' navatattva / 198 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (baMgALI mIThAI phATela dudhanI chINImAMthI-tAlavRkSanA bharAyelA goLamAMthI bane) mane hajI tRpti thaI nathI' manuSyano durlabha mava maLyo. badhA dezomAM bhAratadeza mahAna jUdA jUdA gAma nagaranI jUdI jUdI rIta-jAta-svAda mANavA mane ATha dAyakA ochA paDayA. hajI keTalA gAma-nagaronA vividha pakavAnAdi vividha svAdane huM jANato nathI, jo uparA uparI manuSyanA sAta dIrghabhavanI prApti thAya to paNa kadAca ochA paDe, jIvone rasano svAda choDavo keTalo duSkara che? maMgu AcArya paNa rasanAM svAdamAM Asakta thavA vaDe nagaranI khALa AgaLa halakA deva tarIke utpanna thayA. Ama jo svAdano rasa na choDavAmAM Ave to rasanendriyanA 60 viSayo vaDe AtmAno samatA svabhAva khaMDita thAya. pAMca rasa (svAda) e sacita vastuo ke acita vastumAM ke mizramAM hoya pa43= 15 temAM 3 zubha 2 azubha. zubhaH tUro, khATo, madhura azubha kaDavo, tIkho 1542-30 ane temAM rAgadveSa bhaLatA 30xra=0 viSaya. temAM 30 viSaya mAtra joya che ane temAM jo rAgadveSa na bhaLe to te viSaya rUpa banatA nathI to te viSayarUpI karmabaMdhanuM kAraNa bane, pAMca rasomAM sukhanI pragaTa thatI bhrAMti e AtmAnA samatArUpa svabhAva sukhanA rasane anubhavavAmAM bAdhaka bane che.pudagalanAM svAdane pratyakSa sukha jIvo mAnI le che. tethI AtmAnA atIndriya sukha zodhavAmAM ke anubhavavAmAM prayAsa karatA nathI, ane viSayarasanI Asakti jIvone tapa karavAmAM ane tapanA pariNAma anubhavavAmAM bAdhaka bane che. tapa e ja vAstavika AtmAnA sukha mATenuM parama sAdhana che ane tapano pariNAma te ja Atmasukha. dareka jIva mATe zubha tathA azubha e alaga alaga hoI zake che. mATe eka mATe zubha rasa e bIjA mATe azubha rasa hoI zake che. a rAga e ja roga che. rasanA svAdanI AsaktithI thatA rogo. (1) madhura rasa madhura rasa Asakti pUrvaka vAparavAthI aneka prakAranA roga pragaTe khAMsI, ALasa, zvAsocchavAsa, kRmi-hAthIpaga, bastI vagere thAya. (2) kaDavo rasaH kaDavorasa paNa roga vadhAre, kaMTha, tAlu, hoTha sukAvA hAthI paga, kaMpAyamAna thAya. baLano kSaya thAya. navatatva // 199 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) khATo rasa dAMtanI bimArI, netra baMdha thAya, rUvADA ubhA thAya, hRdayamAM dAha pedA thAya, chAtInA rogo thAya. (4) tIkho rasa keLanI naza jakaDAI jAya. bhUkha maMda thAya. (5) turo rasaH nasonuM saMkocana, nADI kheMcAya, Apharo caDe. (6) lavaNa rasaH khujalI, cAmaDInA rogo, vA thAya. mukhya rIte pAMca rasonI pradhAnatA che, paNa apekSAe chaThThA rasa tarIke lavaNane gaNavAmAM Ave che. dhANejiya iMdriya cavala turaMgo, duggaI maggANu dhAvire niccaM / / bhAvia bhavasvarUpo rUbhaijiNavayaNarassIhiM // 2 // (Indriya parAjaya zataka) Indra (AtmA) sva svabhAvamAM sthiratA pAmI svabhAvamAM ramavAnA svabhAvavALo che. sarva jagatane sva sAthe sarvane jANIne AnaMda mANavAnA svabhAvavALo che. AnaMda mANavA AtmAne koI viSayonI apekSA nathI paNa karmavaza AtmAne IndriyonI parAdhInatA AvI, AthI sthiratAne badale asthiratA AvI. tethI te potAnA viSayo pakaDavA satata doDAdoDI karato hoya che. eTale jJAnIoe Indriyone capaLa ghoDAnI upamA ApI che. jema capaLa ghoDo unmArge laI jAya. tema A Indriyo jIvane durgatinA mArge ghasaDI jAya che. kaI rIte AtmA svaghara choDIne bahAra doDAdoDa kare che? 'paraghara jovatAM re dharma tume phiro, nijadhara na laho re dharma, jima navi jANe re mRga kasturIyo mRgamadaparimala marma // jema te bhulo re mRga dazo dizi phire, levA mRgamada gaMdha, tema jaMga ke re bAhira dharmane, mithyA daSTi re aMdha " 17ll (pU. maho. yazovijayajI) navatatva // 200 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema kasturI mRga potAnI nAbhimAM kasturI hovAthI tenI sugaMdha sarvatra phelAya che paNa tene potAne khabara nathI ke kasturI to potAnI ghUMTImAM ja paDelI che. haraNa saMzI paMcendriya prANI che mana che chatAM mithyAtvano udaya che. tene bhrama thAya che ane te kasturInI zodhamAM dizA-vidizAmAM bhame che. ati sukha potAnI pAse hovA chatAM sukha levA doDAdoDI kare che. pudgalanA gaMdhamAM sukha che teno bhrama jIvane thAya che tethI te gaMdha levA bahAra doDe che. je samUcchima jIvo che, te paNa vizeSa mana nathI chatAM saMjJA jJAna che. tethI paNa teo potAnI ISTa prApti mATe te te dizAmAM doDe che. AMkha-kAna-mana traNe na hovA chatAM kIDI sAkaranI sugaMdhathI sAkara levA doDe che. peTa nAnuM che chatAM sAkarano saMgraha kare che. madhamAkhIo paNa madhane puSponI gaMdhathI AkarSAI puSpono rasa cUsI madhapUDAno saMgraha kare che. tenA para potAnI mamatA majabUta kare che. koI te levA Ave to tenA para tUTI paDe che, pote madhano upayoga karatA nathI ane koIne ApI zakatA paNa nathI ane te maraNane zaraNa thAya che bhamarAo paNa sugaMdhanI AsaktinA kAraNe divasane rAta bhamyA kare che, kamaLanI sugaMdhamAM AkarSAI kamaLamAM biDAI maraNane pAme che. dhrANedriyane 2viSayo cheH sugaMdha ane durgadha. durgadhathI paNa prANa gumAve che. jherI pAvaDaranI sugaMdha mAtrathI kIDIo prANa gumAve che. jherI puSpa phaLAdinA sugaMdhathI prANa gumAve che. zAMtinAtha prabhunA jIve pUrvabhavamAM jherI puSpa sughIne potAnA prANa gumAvyA hatA. Ama chatAM jIvo ajJAna mithyAtvanA kAraNe pugalanI sugaMdhamAM sukhabhoganI kalpanA karI bhAvaprANone gumAve che ane durgadhathI paNa dravya tathA bhAva prANone gumAve che. bhAvaprANInI rakSA mATe dhyAna jarUrI che. te mATe prathama samyagudarzana rUpa sugaMdhI dhUpa pragaTAvavo jarUrI che. jemAM mithyAtva durgadhathI dUSita vAtAvaraNa zudhdha thAya. mATe jinazAsanamAM vidhAna che ke... a prabhunI AgaLa dhUpa pujA karavAnuM rahasyaH dhyAna ghaTA pragaTAvIe, vAma nayana jina dhUpa; micchata durgadha dUra TaLe, pragaTe Atma svarUpa.' navatattva // 201 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinezvara paramAtmAnI DAbI bAju sugaMdhI dhUpa karavo joIe. jinezvara paramAtmA pUrNa zudhdha thaI gayA che. prabhunI jamaNI, DAbI baMne bAju pavitra che to pachI dhUpanI jarUra zI? paramAtmAne pavitra karavA mATe jarUra nathI paNa paramAtmAnA AlaMbane je upAsanA karavAnI che te badhI upAsanA ArAdhanA nizcayanaye sattAgata svajinanI karavAnI che. "yo sidhdhAtmA para soham soham paramezvaraH mAnyo na mAyA upAsyau madaLe na cADapyahama | (yogapradipa) je sidhdhAtmAM (sidhdha svarUpI AtmA) che te huM pote ja chuM huM pote ja paramezvara chuM. AthI sattAe mAro AtmA sidhdhAtmA paramezvara rUpa che ane have mAre mArA paramAtmA svarUpa AtmAnI ja upAsanA arihaMta paramAtmAnA jJAnayoganI sahAya laI karavAnI che e ane huM judA nathI. dhUpanuM kArya vAtAvaraNane zudhdha karavAnuM hoya che. dhyAnAdi viziSTa yoga-sAdhanAmAM vAtAvaraNanI zudhdhinI paNa AvazyakatA che. jeTaluM vAtAvaraNa zudhdha teTaluM mana dhyAnAdimAM vadhAre sthira thAya. kAraNa ke AtmA bhAvuka dravya che, tethI dravya-kSetra-kALa-bhAvanI AtmA para asara thAya. tethI vAtAvaraNanI zudhdhi arthe dravya-bhAva dhUpanI jarUra rahe. bhAvadhUpa' eTalejinezvara paramAtmAnA guNa kIrtana vaDe jIvamAM yogyatA pragaTa thAya, tema tema jIvamAM jivatattvanI rucI ane mithyAtva attatvanI pakaDa DhilI thAya ane AtmAmAM tattvarUpI samyakatvanI sugaMdha prasare ane tenAthI mana bharAI javAthI, Arta-raudra dhyAna rUpI durgadhanI dhArA tuTatI jAya ane dharmadhyAna dhArArUpI dhyAna ghaTA pragaTe. arthAt mithyAtva vaDe jIvanamAM sevelA duSkRtyo rUpI durgadha samyakatvanI nirmaLatAthI pazcAtApanI dhArAthI te durgadha dUra thAya. saMsAra sukha, viSayonI Asakita, ISTa prAptinI IcchA karavA vaDe durgadha manovargaNA rUpI raja lokamAM choDI rahyA chIe. je lokanuM vAtAvaraNa ApaNe duSita karIe chIe te baMdha thavuM joIe. ApaNe pugalonA navatattva // 202 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya rU5 sugaMdha levA tarapha je doDI rahyA chIe ane durgadhathI dUra bhAgI rahyA chIe. ApaNI asthiratA vaDe je ApaNo sAmAyIka svabhAva satata khaMDIta thaI rahyo che. te sAmAyika svabhAva (bhAva prANInI rakSA karavI joIe. ApaNane ApaNA AtmAnA astitvanuM bhAna hovuM joIe. mithyAtvanI hAjarImAM duSkatanI durgadha choDavI na game ane samakitanI hAjarImAM duSkatanI durgadha sahana na thAya. 'nahi hama darasana nahi hama karasana nahIM hama rasagadha karachu nahi AnaMdadhana cetanamaya mUrti sevaka jana bali jAI (5. AnaMdaghanajI) huM sugaMdha ke durgadha rUpa kaMI nathI te pudgalano guNa che. te AtmAno guNa nathI. AtmAe to mAtra tene jJAna vaDe zeya svarUpe jANAvano che ane tene mAtra jJAtA-dravya banI svamAM ramavAnuM che. tenI pAchaLa bhAgavAnuM nathI. yogI tene kahevAya je yogamAM (saMyogamAM) ya rUpe mAtra upayogathI jJAtA banIne rahe. te zeyane pakaDIne tene bhogave nahIM ane potAnA samatA AnaMdane bhogave te sAco yogI che. je pudgala zeyamAM DUbI jaI tenI sugaMdhane mANavAmAM DUbe che ane durgadhane dUra karavAmAM paDe che te bhogI ane rogI che. te tenI pIDAthI vyAkULatA rUpe pIDAto rogI che. saMnyAsIne sonAnA DhagalAmAM durgadhano anubhava ekavAra 'saMnyAsI pAse rAjA tenA tyAgathI AkarSAI vaMdanArthe gayA. saMnyAsInA caraNomAM sonAmahorano Dhagalo karyo. saMnyAsI e kahyuM are jaldI uThAo! Isa kI durgadha mujhase sahana nahIM hotI. mithyAtvanI hAjarImAM 18 pApasthAnakanI durgadhanI asara na Ave samakitanI hAjarImAM pApanI durgadha sahana na thAya. . 'rAjA Azcarya pAmyA ane bolyA are ! sonaiyAmAM durgadha?' mane A durgadhanI khAtrI karavo. bIjA divase rAjA saMnyAsI sAthe camAravADa gayA. rAjA dUrathI nAka para rUmAla dhare che. yogI sahaja mastipUrvaka jaI rahyA che. camAranA navatattva || 203 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghara najIka cAmaDAo laTakelA che. bhayaMkara durgadha rAjAthI sahana thatI nathI. tyAM camAranA gharamAMthI ATha varSanI bALA harSathI malakatI bahAra AvI. yogI kahe rAjana juo camAranA gharamAM rahelI bALA keTalI prasanna che tene durgadhanI asara thatI nathI ane tame sahana karI zakatA nathI. rAjAe kahyuM bALA TevAI gaI che. saMnyAsI bolyA tame pApanI bhayaMkara durgadhathI prApta lakSmIthI TevAI gayA che tethI tamane durgadhano anubhava thato nathI, ane tenA 18 pApasthAnakanI durgadhanI asara dekhAya che. tethI ame sahana na karI zakIe. 'mithyAtvanI hAjarImAM pApanI duSkRtyonI gaMdha na Ave samaktinI hAjarImAM te durgadha sahana na thAya. mATe mithyAtvanI hAjarImAM jIvo sugaMdhamAM sukhanI bhrAMtithI sugaMdhane mANavA nAkane kheMce ane nAkamAM sugaMdhanA pudgalonI sAthe rAgapUrvaka cittane khece che. durgadhamAM nAkane macakoDI arati UbhI karI samatAne bhAMge. jema jema pudgalanA sugaMdhamAM gADha Asakita kare tema tema durgadhamAM rahevAnI sajA prApta thAya che. sugadhanI Asakti ane durgadhanI tiraskAranI utkRSTa sajA narakAvAsa ane tiya gatimAM prApta thAya. Dukkarone gaMdakImAM rahevuM game, bhesane kAdava game, kALu zarIra maLe, mAkhIone gaMdakImAM ja vizeSathI rahevAnuM game. jema jema jIva pudgala gaMdakInI Asakita ke durgadhano dveSa kare tema tenAthI baMdhAyelA karmanA kAraNe karmasattA tene tevA ja sthAnamAM goThave che. durgadhanI utkRSTa pIDA bhogavavAnuM sthAna nArakAvAsa che. narakAvAsamAM sarvatra bhayaMkara aMdhakAra, tenI bhIMtomAMthI satata azubha azucimaya durgadha pugalono pravAha jharato hoya che. tyAMnI jamInanA taLiyA azucimaya padArthothI kharaDAyelA hoya. narakanA prathama pAthaDAmAMthI eka koDI mAtra jeTalI gaMdha jo ahIM lAvavAmAM Ave to eka mAIlanA vistAramAM tenI gaMdhathI tiryaMco-manuSyo mRtyu pAme. sAte narakamAM judA judA prANIonA mRtadehamAMthI nIkaLatI gaMdha tIvra tIvratara vadhatI jAya. prathama pRthvImAM mRta sarpanA kalevaranI gaMdha, bIjI pRthvImAM mRta gAyanA kalevaranI gaMdha, trIjI pRthvImAM mRta navatatva // 204 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kUtaranA kalevaranI gaMdha, cothI pRthvImAM mRta bilADInI gaMdha, pAMcamI pRthvImAM mRta manuSyanA kalevaranI gaMdha, chaThThI pRthvImAM bheMsanA kalevaranI gaMdha, sAtamI pRthvImAM mRta uMdaranA kalevaranI gaMdha hoya che, arthAt narakamAM mRta kalevaranI gaMdha karatA adhika gaMdha hoya che. vastu na dekhAya chatAM vastunuM jJAna thavAmAM gaMdha paNa kAraNa bane che. jaMgalamAM hiMsaka prANIo manuSyanI gaMdhanI AkarSAI tenuM bhakSaNa karavA doDe. rAtrinA aMdhakAramAM uMdaraDA-bilADA paNa potAnA bhakSane pakaDI le che. temAM temanI dhrANendriya tIvra hoya che. kUtarAo corane pakaDe. coranA pagale pagale tenA pagamAMthI nIkaLelA yugalonI gaMdha parathI pakaDI le che. tethI coro varasAdamAM corI vizeSathI kare che. pagalAnI gaMdha pANImAM TakI zake nahIM. Indriyone zAna kyAre thAya? jyAre gaMdhanA pugalo atyaMtara dhrANendriya sAthe saMyoga pAme tyAre tyAM tenI aMdara rahelI upakaraNa dhrANendriya vaDe labdhi bhAvendriya sAthe joDAya tyAre gaMdhano nirNaya thAya. sugadha zubha che ane durgadha azubha che. sugaMdha zubha che te bodha thavA rUpa kArya AtmA indriya dvArA pudgala dravyane joya rUpe kare che paNa te vakhate mithyAtva udayamAM hoya to sugaMdha che mATe zubha tethI upAdeya lAge tethI nAka te dizAmAM kheMcavAnuM mana thAya. arthAt tyAM rati thAya ane durgadharUpe che to azubha che to tyAM nAka macakoDavAnuM thAya eTale arerATI thAya ane samatA khaMDIta thAya. bhamarAo kamalanI gaMdhamAM Azakata bane, mUcchita banI potAnA prANa gumAve che. je gaMdha priya hoya te prAyaH saMgIta priya paNa hoya che. sarpa saMgIta ane sugaMdha dvArA madArInI jALamAM phasAya che. gaMdhano prabhAva che sugaMdhI dravyane durgadhamAM pheravatA vAra ja na lAge. zarIrane game teTaluM sugaMdhI dravyothI dhove chatAM te pAchuM durgadha mAratu thaI jAya. sugaMdha durgadhamAM pharatA vAra nahIM. zucInyapazucI karyuM samartheDazuci saMbhave dehe jalAdinA zoca, bhamo mUDhasya dArUNaH jA (jJAnasAra) navatatva // 205 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ game teTalI pavitra sugaMdhI vastu vaDe dehane snAnathI pavitra karavAmAM Ave to paNa te deha azuci durgadhamAM pheravI de che. kAraNa ke te azucI durgadhathI ja bhareluM che. IrAnanA bAdazAhanA bhavya snAnAgAramAM raMgaberaMgI ratnonI goThavaNa evI rIte karavAmAM AvI ke eka ja vyakitanA eka hajAra pratibiMba paDe. judA-judA phUvArA pakSIonI judI-judI AkRti pakSIonA raMga pramANe ja ratno goThavAya. cAMca dabAvavAthI pakSIonI cAMcamAMthI te te pakSIone je priya sugaMdha ane avAja nikaLe, kamaLa priya haMsanI cAMcamAMthI kamalanI attarano chaMTakAva thAya ane madhura avAja kare. sAthe pAMkho phaphaDAve. uparanA bhAgamAM ArasamAMthI banAvelI ratnajaDita apsarAo keDamAM kuMbha laIne madhura AlApa karatI Ave. A snAnagRhamAM rAjA dararoja cAra vakhata snAna karato. bAkInA samaye te snAnAgRha lokone jovA mATe khullo mukato. dezavidezamAM tenI prasidhdhi jonAra tenI DAyarImAM noMdha kare. eka saMtane tenA bhakta jovA mATe Agraha karyo. sate nA pADI.' tatva daSTivALA yogIne pudgalonI goThavaNa mAtra pRthvIkAyanA maDadAomAM kaMIpaNa Azcarya na lAge, zuM jovAnuM? rAjamahela, hAthI, ghoDAo badhuM vana svarUpa lAge. yogIne bahu Agraha thatAM udAsIna daSTipUrvaka joIne pAcho pharatA paheregIre viziSTa buka dharI. saMte noMdha karI. A snAnAgAra oraDI judA judA pattharano khaDakalo mAtra che. AmAM snAna karanAranA zarIramAMthI evI durgadha chUTaze ke koI bAjumAM paNa nahIM Ave. thoDA divaso pachI duzamana rAjA sAthe yudhdhamAM snAnagRha nAza pAmyu ane rAjA jaMgalamAM bhAgyo. kharAba hAlatamAM maryo. ghaNI tapAsa karatAM tenuM maDadu evI bhayaMkara durgadha mAratuM rahyuM ke koIe teno agni saMskAra paNa na karyo. jyAM sudhI zarIramAM sacita AtmA hoya tyAM sudhI durgadha tIvra banatI nathI. paNa jevo AtmA gayo ke zarIra maDadA rUpa baneluM durgadha choDavAnuM zarU kare tathA temAM samucchima jIvonI utpati zarU thAya. AtmA hato tyAM sudhI zubhanAmakarmano udaya hoya tyAM sudhI zubhapudgalo durgadhamAM parivartana na pAme ane jIvotpati paNa zarU na thAya. pulanA gaMdha, rUpa ke sparzanI tIvra Asakita navatattva // 206 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene thAya tevA AtmAo azuci sthAnamAM samucchima jIva rUpe utpanna thAya. dhANejiyanA kula 24 viSayo thAya. sugaMdha ane durgadha e pudgala dravyanA guNo che. te guNo sacita-acitane mizra traNamAM hoya. sAmAnyathI sacitamAM sugaMdhanI vizeSathI anubhUti thAya ane teja sacitamAMthI jIva cAlyo jAya eTale sugadhI paramANu durgadhamAM pharI jAya. moTA bhAganA jIvonA kalevara mAtramAM durgadhanuM pramANa vRdhdhi pAme che. jema manuSya jIvato hoya tyAre temAM viziSTa durgadhanI anubhUtI thatI nathI. paNa puNyazALI jIvomAM sugaMdhanI anubhUtI thAya. padaminI strInA zarIramAMthI kamalanI gaMdhanI sugaMdha nIkaLatI hovAthI tenA zarIra para paherelA kapaDA paNa tenAthI vAsita thAya. jema jherI vRkSamAMthI jherI gaMdha bahAra nIkaLe tenI chAyAmAM jo ubhA rahIe to tenI asara thayA vinA rahe nahIM. caMdana vRkSanI chAyAmAM caMdananI sugaMdhano paNa anubhava, asara thAya. ekadA kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUri ma. tathA AcArya malayagirI, tathA AcArya devendravijaya e traNeya AcArya bhagavaMto sidhdhacakrajInA adhiSThAyaka vimalezvara devanI sAdhanA mATe giranAra javA nIkaLyA, temAM utara sAdhaka tarIke padamInI strInI jarUra hatI. tenI zodhamAM giranAranA eka gAmamAM dhobI ghATathI pasAra thatAM tyAM dhobIe sADI sukavelI tenA para bhamarAo guMjana karatA joI nizcaya karyo. A koI padamInI strInI sADI hovI joIe. dhobIne pUchyuM te gAmanA adhipatInI strI padaminI hatI. tyAM vasati mAgI sAdhanAmAM pUrNa vizvAsa thatAM gAmaadhipatie temanI sAdhanAmAM saMpUrNa sahAyanI taiyArI batAvI, tyAre traNe AcArya bhagavaMte giranAra jaI nemanAtha prabhunAM dhyAnamAM mana goThavI nirvastra paminI strInI sanmukha dhyAna sthira karI aTTama sahita khIranA ekAsaNApUrvaka dhyAna lagAvI cittanI sthiratA karI ane vimalezvara deva pragaTa thayA. temanA upara puNyanI vRSTi karI varadAna ApyA. . 1 yugalonuM parAvartana jhaDapI kaI rIte thAya? acita evA dehamAMthI sacita evo AtmA nikaLI jAya eTale temAM rahelI sugaMdha parAvartana pAme. durgadha tenuM sthAna le. tenuM kAraNa jIvane zubhagaMdha navatattva || 207 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmakarmano udaya jyAM sudhI hoya tyAM sudhI te jIva vAtAvaraNa jamInAdimAMthI sugaMdhI paramANu pudgalone grahaNa karavA samartha thAya ane zarIramAMthI jIva nIkaLI jAya eTale sugaMdha nAmakarmano udaya pUrNa thAya. jIva sAthe tenA karmo paNa jAya. tethI te have sugaMdhI paramANu grahaNa karavA samartha na thAya ane pudgala dravyano svabhAva che ke varNa-gaMdha-rasa-sparzanuM satata parAvartana thayA kare. Ama pugalanA dharmo (guNo) sadA parivartanazIla hovAthI temAM sukhabudhdhi karavI e mahA ajJAnatA che. AtmAno samatA guNa zAzvata che. sadA AtmAmAM rahevAno svabhAvavALo che. paNa pudgalanA parAvartana guNanA rasa-rucinA kAraNe svamAM sthira rahI zakato nathI ane temAM Asakata AdhIna banI potAnI samatA gumAve che je nAzavaMta parAvartanazIla deha maLyo che temAM sukhanI kalpanA karI tene sugaMdhI pudgala dravyo ApavAthI sukhanI anubhUtI thAya tevA anAdinA bhramanA kAraNe jIva zarIranI pAchaLa kiMmatI mAnavabhavanA puNyathI maLelI samagra sAmagrIne AtmAnI ramaNatA prApta karavAne badale bhava bhramaNatA rUpa durgatInuM sarjana karIne cAlyo jAya che. Ama, AtmA sAvadhAna na thAya to AtmA guNa sugaMdhamAM ramaNatAne badale pudgalagaMdhamAM bhramaNa karato bhavamAM bhaTakyA kare che. dhrANendriyanA ra4 viSayo thAya che. AtmA temAM bhaTake che. sugaMdha durgadha2 sacita-acita-mizra 34 zubhaazubha =ra rAga-dveSa=2, 2434ra4ra24 Ama 24 viSayo dvArA sAmAyika (samatA) svabhAvanuM khaMDana thAya che. AtmAnA sAmAyika svabhAvamAM AvavA athavA te svabhAvane akhaMDita rAkhavA sau prathama samyakatvanI jarUra samakita vinA samatA AvI zake ja nahIM. arthAt sugaMdhanA rAgathI mukata thavA ane durgadhanA dveSathI mukata thavA AtmAnA pariNAma pragaTAvavA prathama samyakatva jarUrI che. te mATe jJAnI bhagavaMtoe tenA sAdhaka viSayonA pratipakSa evA anubhavo batAvyA che. "sugaMdhita uttama dravyothI jinapUjA zA mATe?" "surabhi akhaMDa kusumAgrahI, puje gata saMtApaH sumana jatu bhavya ja pare, karIe samakti chApa. sugaMdhI, komaLa ane ramya, zubha puNyathI mana atyaMta AnaMdita thaI navatatva || 208 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya. "sumanatu ApaNuM mana paNa prabhunA guNathI rajita thaI jAya to mithyAtva rUpI azubha vAsanAthI sadA azubha bhAvomAM ramatuM durgadhI mana paNa sugaMdhI arthAt guNano anurAgI thaI jAya. guNanI rucIvALo thaI jAya to 18 pApasthAnakanI durgadhanuM bhAna thAya ane te durgadhane dUra karavA sarvajJa kathita tyAga mArge tenI vizudhdhi karavA jIva tatpara thAya ane puSpamAM jema komaLatA che tema samakitanI sugaMdhathI prabhunA guNagAnamAM mana AnaMdita thAya. potAnA doSa durgadhamAM mana pazcAtApavALuM bane komaLa bane. jema karuNA komaLa bane tema tenuM mukha jagatane saumya thayeluM gamavAnuM thAya. arthAt komaLa thatAM doSonA duHkhathI duHkhI thayeluM mana doSonA duSkRtyone dUra karavA ane guNo mATe sahanazilatAdI karavA taiyAra thaI samatAno adhikArI bane che. cakSurindriya rUpApIta svabhAva je kevala daMsaNa nANI re, dhyAtA nija AtamA, hoya siddha guNa khANI re' vIra jinezvara. (navapada duhA) sarvajJa paramAtmAe chaghamastha jIvo mATe vyavahAra Avazyaka batAvyA che. je svabhAvathI pUrNa thayA che tevA sarvajJa, kevalIone vyavahAra Avazyaka hotA nathI temane nizcaya Avazyaka ja hoya che. nizcaya AvazyakamAM dravyaprANanI jarUra nahIM. vyavahAra AvazyakamAM sAdhana tarIke dravyaprANa ane upakaraNa banenI jarUra hoya che. sAmAyika AvazyakanA dravyaprANamAM Akha, kAna ane mana e vizeSa rUpe upakaraNa bane che. AtmAnuM prathama Avazyaka jJAna guNa che. jIva ane jaDa (ajIva) ne sAmAnya ane vizeSa svarUpe jovuM ane jANavuM che. arthAt AtmA yajJAtA che. jIva-ajIva, rUpI- arUpIno niraMtara jJAtA che. carma cakSu bhUtaH sarve devArSAvadhi cakSuSaH sarvatra cakRSaH siddhAH sAdhavaH zAstra azuSaH (AnasAra) navatatva // 209 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sidhdho potAnA sarva Atmapradezo vaDe niraMtara joI jANI rahyA che. devone janmatAM ja maryAdita rUpI padArthone jovA jANavA avadhijJAna hoya che. tenA vaDe teo jagatanI lIlAne jue che. jyAre bAkInA jIvo carma (cAmaDA) nI AMkhathI jagatane jue che. cAmaDAnI AMkha AtmAthI para vasturUpa che. tethI te 'para' rUpI ne maryAdita vastune ja batAvI zake che. AMkha vaDe joyela vastuno nirNaya sarvajJa daSTi pramANe khoTo Thare tethI sarvajJa banavAnI bhAvanAvALA sAdhuo sarvajJanI daSTi sarvajJa praNIta (Agama zAstra) cakSuthI jue to ja satya jagatanA darzana thAya. AMkha sivAyanI cAra Indriyono potAnA viSayonA Indriya sAthe saMyoga thAya tyAre ja tenuM jJAna thAya. jyAre AMkhane tenA viSayanuM jJAna karavA vastuno sIdho saMyoga karavAnI jarUrata rahetI nathI. dUrathI te potAnA viSayane puNyanA udayathI prApta cakSunI zakita vaDe jANe che. nisteja padArtho adhika eka lAkha yojana sudhI joI zake. jo AMkhane sAmAyikanuM parama uparakaNa mAnavAmAM na Ave to AMkha dvArA satata sAmAyika svabhAvanuM khaMDana thAya. rUpAdika ko dekhanA kahana-kahAvana phUTa Indriya yogAdika baLe, e saba luMTA luMTa' (samAdhi zataka) rUpa, AkAra joIne jIva potAnA arUpI nirAkAra svarUpane bhUlIne rUpa, AkAramAM rAga, rati, mohanA vikAra bhAvathI temAM AvI jAya che.' kahana-kahAvana-kUTa' prathama potAne kahe che. kevuM suMdara rUpa che? zuM teno AkAra-DIjhAIna ?' Ama potAne teno vaLagADa vaLagADaze ane potAnA snehI-mitrAdi varga AgaLa tenA kahAvata vakhANa prazaMsA, guNagAna, anumodanA karyA vinA nahIM rahI zake. potAne te gamI jaze, eTale te meLavavA AkAza pAtALa eka karaze. koNikanI patnI padamAvatIe halla-vihalane zreNike ApelA 'divya kuMDala' aDhAra zerI hAra ane aMtaHpurane vividha kriIDA karavAmAM catura evo secanaka hAthI' ne joIne te badhuM gamI gayuM. AMkha dvArA te drazya svargIya lAgyuM ane tene te meLavavA koNikane preraNA karI. vAraMvAranI uzkeraNIthI teNe paNa navatattva || 210 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patnInA rAgathI uzkerAI bhAIo (halla-vihalla) sAthe yuddha AraMbhya ane temAM 1 kroDa 80 lAkha sainiko te yudhdhamAM durgatimAM gayA. moTe bhAge narakagatimAM gayA Ama AMkhano upayoga sAmAyika upakaraNamAM na thayo to te viSayanA upayogane tarata jIva Arta-raudra dhyAnamAM pariNAmAvI- sAmAyika bhAvano ghAta karanAro thAya che. cakSu IndriyanA pAMca viSayo-pAMca varNa--pAMca AkAra pudagalanuM svarUpa AkAra che. jyAM rUpa tyAM AkAra, rUpa ane mAtra AkArane upAdeya rUpe pakaDe to vikAra thayA vinA na rahe. rUpa ane AkAra vastumAM sacita-acita ane mizra traNe prakAre che. maDaduM acita che jIva sahita sacita che. alaMkAra sahita strI mizra che. rUpavAnanuM zarIra game AkarSaNa thAya paNa maDadAmAM na thAya ulaTuM bhaya lAge. mANasanA maDadAthI bhaya pAmanAra ekejiyanA (vanaspati kAyAdi) maDadAne hoMze hoMze khAya, hoze hoze pahere. ratnAdi pRthvIkAyanA maDadAnA hArane hoMze hoMze paherAya? vanaspatinA maDadAne hoMze khavAya? tenA rasane pivAya? tyAM bhaya nathI. dharmI AtmA kadAca sacita vAparavAmAM khacakAya-kadAca teno tyAga kare. paNa tenA ja acita thayelA maDadAne vAparavAmAM bhaya keTalo. phUlAdi vanaspatinA saudaryanuM kAraNa paNa koNa? temAM jyAM sudhI AtmA rahelo tyAM sudhI teno vikAsa thAya. puSpo-pAMdaDA phaLa vagere tyAM sudhI khIle. tenuM sauMdaryagaMdha-rasa vagerenI vRdhdhi paNa tyAM sudhI thAya. tethI te vadhAre AkarSaNanuM kAraNa bane. paNa jevo temAMthI AtmA cAlyo jAya, eTale tenA saudarya-gaMdharasAdimAM oTa Ave. AthI sacitamAM vizeSa rAga thavAnI saMbhAvanA thAya. Ama pAMca varNa (nIla, kRSNa, zveta, rakta ane pItta) (5)x3 sacita- acitamizra) te guNatA 15 viSaya thAya zubha-azubhaxra 30, 3042 60 (rAga-dveSa) viSayothI samatA bhAMge. nIla ne kRSNa be vyavahArathI azubha ane traNa Tveta, rakata ane pItta e zubha che. kALoraMga vyavahArathI azubha paNa zarIranI cAmaDI kALI na game navatatva // 211 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa vALaAMkhanI bhramara to kALI ja zobhe. loko dhoLA vALane kALA karavA prayatna kare. cAmaDIne dhoLI karavA aneka pApo kare. jyAre yogIono mArga nirALo. yogIo AMkhano upayoga mAtra jayaNA mATe kare. pudgala rUpane nihALI AMkha tarata kheMcI le jema kIDI Adi jIvane jotAM ja tarata pagane kheMcI le. tyAM jIvanI jayaNA pALe. tema AtmAnI rakSA karavA AMkhano upayoga kare. jema AMkhamAM kacaro na jAya tenI kALajI keTalI karIe chIe ? jarAka kacaro jAya to tarata AMkha baMdha karI daIe kacaro sApha karI daIe. tema AMkha vaDe vikArabhAva pravezI na jAya te mATe yogIo AMkhano upayoga sAvadhAnI pUrvaka kare. jethI teno sAmAyika bhAva khaMDIta na thAya. nahIM to rUpane nihALavAmAM daSTi AkarSAya, sthira thAya to jIvane jovAnI tenI satata rakSA karavA mATe sAmAyika bhAva akhaMDita rAkhavAnuM cUkI javAya. 'huM koNa chuM ?' no upayoga zAtA svabhAva mATe jarUrI che. 'huM' arUpI, nirAkAra, nirvikArI AtmA chuM ane rUpa-arUpI, sAkAra-nirAkAra te bannene jovAnuM kAma mAre karavAnuM che. paNa hAla rUpI evI AMkhane parAdhIna banIne cAmaDInI AMkhathI jovAne TevAyelo chuM. AthI cAmaDAnI AMkhathI nirAkAra evA AtmAnA darzana thaI zakatA nathI. mAtra rUpI cAmaDIthI maDheluM vIMTaLAyela zarIra ane zarIravALA jIvo dekhAya che. paNa temanAmAM rahelo AtmA dekhAto nathI. 'carama nayaNe nihALatA bhUlyo sayala saMsAra, jeNe karI nayaNe mAraga joIne nayaNa te divya vicAra. (5. AnaMdaghanajI) AtmAne jovA mATe carmacakSu kAma na Ave tenA mATe to divyacakSu joIe. ane divyacakSu mATe 'pravacana aMjana jo sadguru kare, dekhe parama nidhAna. hRdaya nayaNa nihALe jagadhaNI, mahimA meru samAna.' navatattva // 212 (5. AnaMdaghanajI) Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadagurU, jyAre pravacana aMjana-tatvanuM aMjana kare tyAre cakSu divyacakSu banI jAya ane tyAre te jagata sarvane mAtra tatva daSTithI jonAra bane che. sarvatra mAtra sArabhUta jIvatatva sivAya koIpaNa vastu sArabhUta dekhAtI ja nathI. jIva ja zAzvata cetanAmaya apUrva jJAnAdithI pUrNa. je jagata zodhI rahyuM che te 'AnaMda' AtmA sivAya koI vastumAM nathI. mAtra AtmAmAM ja rahelo che ane te AnaMda tene ja maLe je potAnI Indriyone pAMca viSayomAMthI vALI le ane tene AtmAnA pAMca nizcayathI je guNa svabhAvarUpa che temAM joDI de tyAre AtmA paramAnaMda tatvabhUta paMcaparameSThIno anubhava kare che. jyAre pAMce Indriyo jagatane jovA jANavA ane anubhavavA mATe buddI-muMgI-baherI ane AMdhaLI banI jAya ane jagatathI parADaHmukhI thAya tyAre AtmA jAgRta thAya ane te AtmAne jovAnuM, rakSaNa karavAnuM, Atma svabhAvamAM ja ramavAnuM kArya kare che. a cakSu Indriya e sAmAyikanuM parama sAdhana kyAre thaI zake? cakSu Indriya vaDe thatuM jJAna jyAre dhyAna svarUpa bane tyAre te sAmAyikanA parama upakaraNarUpa baneluM kahevAya, nahIM to te Azrava sthAnarUpa che. jJAna dhyAna rUpe tyAre bane jyAre te jJAna samyakatvathI yukta hoya. samyagadarzana zudhdha yo zAna viratimeva cAnIti (tatvArtha sUtrakArikA) samyagudarzanathI zudhdha banela jJAna ja jIvane vibhAvamAM jatA rokIne sva-svabhAva dharmamAM joDe che. svazudhdha svabhAvanI ruci thavI te samya darzananuM kArya che ane sva-svabhAva sAthe joDAI javuM te sAmAyika (cAritra) dharma che, arthAt potAnI samatAne anubhave. cakSu Indriya vaDe mAtra rUpI padArthanuM te paNa alpa maryAdita jJAna thAya ane te paNa vastunA uparanA amuka ja paryAyanuM jJAna thAya che. tethI AkhathI thayeluM vastunuM jJAna pUrNa satya hotuM nathI. samaktino prathama pAyo ja Astika che. Astikya eTale sarvajJanI daSTimAM je rIte vastunuM astitva che te pramANe ApaNe tenuM jJAna karavuM. sau prathama sva-AtmAnA astitavanuM jJAna karavuM joIe. AtmAnA astitvanuM jJAna karavA AtmAnI navatattva // 213 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra avasthAnI svarUpanI vicAraNA jarUrI che. AtmA sattAe svarUpathI rUpAtIta che. arthAt rUpathI atIta che ane vartamAnamAM tenI avasthA karmanA udayarUpamaya-AkAramaya thaI gaI che ane AMkhathI mAtra rU5 ane AkAra ja dekhAya ane te paNa maryAditapaNe, pUrNapaNe nahIM. kAraNa AMkhano viSaya dUranuM vadhAremAM vadhAre rUpI nisteja padArtha 1 lAkhathI adhika yojana pramANa dUranuM joI zake. rUpI tejasvI (sUrya-caMdra) tenAthI paNa ghaNuM duranuM joI zake. jyAre AMkhanI pAsenA mela Adine te joI zake nahIM. te jovA mATe tene arisAnI jarUra paDe. pApanA udaye AMkha nabaLI maLI hoya to cazamAnI sahAya levI paDe. AkhathI vastu dUra dUra rahelI hoya to, jevI vastu che tevI to na ja dekhAya. jema ke relve sTezana para ubhA rahI relvenA pATAne jovAmAM Ave to te AgaLa-AgaLa baMne bhegA thatAM jovAya che, te bhrAmaka jJAna che. jo matijJAnano avagraha, IhA ane nirNaya rUpe apAya nirNaya (apAya) khoTo to tenA saMskAra paNa khoTA. vyavahAra vartana paNa khoTA ja thavAnA. to pachI dhyAna zudhdha kaI rIte thAya? jJAna zudhdha thayA vinA dhyAna zudhdha na thaI zake. AthI jo mAtra AMkhathI AtmAne jovAnuM lakSa rahe to AMkhathI mAtra rUpI ja avasthA dekhAya ane tene ja AtmA mAnI levAya. "Atma buddhie kAyAdika graho, bahirAtma dhUri bheda zuM zAnI' (pU. AnaMdaghanajI) anAdikALathI mithyAtvanA udaye moTA bhAganA jIvo zarIrane AtmA mAnanArA che. teo bahirAtmA kahevAya ane je AtmAo AtmAne 'kAyAdikano sAnIdhara raho, aMtaraAtma svarUpazuM suzAnI' zarIramAM pUrAyelo, zarIrathI nirALo evo mAtra zarIramAM sAkSIbhAva rU5 rahevAnuM mAne te aMtarAtmA kahevAya ane AtmA sattAe zudhdhA paramAtmA sidhdhAtmA che. tema je mAne ane te zudhdha svarUpane pragaTa karavAno puruSArtha kare ane zudhdha dazA pragaTa thAya jJAnAnaMde pUraNa pAvano varjita sakala upAdhI' tyAre te paramAtmA kahevAya. Ama AtmAnI mukhya traNa avasthA bheda che. prathama bahirAtmA te mithyAdaSTi, aMtarAtmA te samyagudaSTi ane zudhdha paramAtmA dazA te AtmAnI navatattva || 214 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI pUrNa zudhdha avasthA che. AtmAnuM dhyAna karavA mATe AtmAnA spaSTa svarUpadazAno nirNaya jarUrI che. te mATe zarIramAM udAsInatA, karma kaSAya svarUpa azudhdha avasthA para karuNA, AtmAnI zudhdha dazAmAM pramoda sarva jIvo sAthe maitrIbhAva ane devagurunA atinirdaka AtmAo pratye mAdhyasthabhAva A cAra bhAvanA vAraMvAra bhAvavI joIe. a AtmAnI 4 avasthAnuM ciMtana na caitanilaye yuktam bhUtagrAmo yato akhila : nAmakarma prakRtija : svabhAvo nAtmanaH punaH || (adhyAtma sAra). 1. zarIranI bAharUpI avasthA bAhyarUpa AkArathI yukta, nAmakarmanA udaye sidhdhanA jIvo sivAya sarva saMsArI jIvone rUpI zarIranA saMyogarUpa rUpI avasthA prApta thaI che te AtmAnA mULa svabhAva rUpa nathI. paNa AtmAnA vibhAvarUpa karmanI vikAra avasthA che. mAtra zarIranuM rUpa ane AkAra mAtra bAhya cAmaDI rUpa karmathI vipAka avasthArUpa bAhya avasthA che. teja mAtra cakSuIndriyathI jovAya che. arUpIno vikAra te rUpa, nirAkAra AtmAno vikAra, te AkAranuM pugalanuM svarUpa che. jene AtmAe potAnuM mAnI tenA mATe ja potAnuM jIvana jIve che. 2. zarIranI aMdaranI azaci avasthA AtmAnI bIjI karma vipAkanA vikAravALI avasthA nAmakarmanA udaye zarIranI racanA samagra lohI, carabI AdimAM azuci padArthothI thaI. satata kSazika zohita prabhAva, rUpamapi priya nahi avinAzI nisarga nirmala prathamAnasvarUpa nivA1887 | (adhyAtmasAra) sau prathama jIva azuci-bibhatsa evA zukra-zoNita pudgalone grahaNa kare che. AhArarUpe grahaNa karelA pugalone rasa rUpe pariNAvI temAMthI zarIranI navatattva || 215 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanA karI je gaMdhAtu ane 7 dhAtu azucimaya che. rasa, lohI, mAMsa, carabI, hADakA, majjA ane vIrya. A AThe dhAtu jIvane jovI ke rAkhavI gamatI nathI. AtmA zarIramAMthI cAlyA gayA pachI eka paNa dhAtu jIvane koIpaNa upayogamAM AvatI nathI. AthI azucimaya kAyAnA jo niraMtara darzana thAya to kAyA para sahaja vairAgya Ave. bahAranI cAmaDI rUpa ane AkAra jovAmAM rAga-kAma pragaTa na thAya mATe satata AMtara cakSu vaDe tenA roja darzana karavA joIe. bahAranI kAyAnA darzana mATe arisAno upayoga karavAmAM Ave che te arisAmAM mukhAdinA darzana karI AtmAne bhUlavAnuM ane kAyA para rAgAdi bhAva karIne sAmAyika svabhAvane khaMDita karavAnuM thAya. arisAnI bAjumAM aMdaranA zarIranI racanA darzAvatuM citrapaTTa rAkhavuM joIe jethI aMtara kAyAnuM azucimaya svarUpanuM darzana thAya ane temAM udAsIna bhAva pragaTa thAya. A be bAhya-atyaMtara kAyAnI dazAmAM kAraNarUpa trIjI avasthA nIce mujaba che. 3. azudhdha avasthAH 158 karmanI prakRtIo AtmAne beDI rUpa che. AtmA arUpI, tejomaya evo AtmA kArmaNakAyA (kALI, taijasa, kAyA) ane kaSAyabhAvathI kalaMkita evI A azudhdha avasthA che. jenA kAraNe sadA paramAnaMdamAM mahAlAvanA svabhAvavALI AtmA kaluSita-vyAkULatAno, pIDAno anubhava kare che. AtmAnI A duHkhI avasthA joI tenA para karuNA thAya. 4. zudhdha avasthA : (a) akSaya, asaMkhya-pradezI akhaMDa evA (ba) arUpI niraMjana, nirAkAra (ka) agurulaghu (halako nahIM-bhAre nahI) sarva jIvone potAnAmAM samAvI levAnA svabhAvavALo arthAt pote sarvamAM samAI javAnA svabhAvavALo tathA (Da) avyAbAdha (pIDAthI rahita sAtA, asAtAnI pIDAthI rahita) eka pradezamAM anaMta jJAnAdi guNonI samRdhdhithI bharelo sidhdha svarUpI e AtmAnI cothI avasthA che. jyortimayaM mamAtmAnaM pazyato atreva yAMtyamI / kSayaM rAgAdayastena nAriH koDapi na meM priyaH // (yoga pravIpa) navatatva | 216 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saccidAnaMda jyortimaya evA AtmAne jovA mAtrathI rAgAdino kSaya ane tethI koIno pote mitra ke duzmana banato nathI ane koI teno paNa mitra ke duzamana banato nathI. badhA ja tene samAna dekhAya arthAt jIvo pratye samadaSTi pragaTa thatAM rAgAdibhAva na thavAnA kAraNe karmabaMdhane badale karmanI nirjarA thAya che. zudhdhAtmA paramAtmA svarUpa guNathI pUrNa hovAthI tenA para pramoda bhAva pragaTa thAya. Ama AtmAnI cAra avasthAthI AtmAnA darzana thAya. smaraNa karavAthI mohadazAnI nivRti ane svabhAvadazA sanmukha bhAvadazAnI khIlavaNI thAya che. AtmAnI vibhAvadazA je vikRta ane duHkhI joI tenA para anukaMpA ane nirveda thAya. sattAgata zudhdhadazA para parama saMvegabhAva pragaTa thAya. AtmAne potAnI zuddhadazApara prIti-zradhdhA-pratIti kevalajJAnAdi guNarUpa svabhAvanI rUcI pragaTa thAya ane tenA upAyarUpa paMcAcAranuM pAlana-cha vyavahAra AvazyakanA pAlana vaDe nizcaya dharma svabhAvanA sAmAyikakAdi Avazyaka pragaTa karavAno purUSArtha thAya. temAM pAMca Indriya-mana ane traNa yogano sAdhana tarIke upayoga karavAno ane temAM bhAvaprANanuM (jJAnAdi guNa svabhAvanuM joDANa karI) mokSamArganI sAdhanA karavA vaDe bhAvadazArUpa kevalajJAnAdi pUrNa guNarUpa sAdhyanI sidhdhinA purUSArthavALo AtmA thaze. sAmAyika AvazyakamAM cakSuIndriya dravyaprANa rUpe parama sAdhana rUpe teno upayoga karatAM AvaDavuM joIe. cakSu IndriyanA mukhya pAMca viSayo che. AkhuM vizva mAtra pAMcavarNa ane pAMca AkAramAM che. dekhe to cetana nahi, cetana nahi dekhAya. AkhothI je dekhAya te mAtra rUpa AkArarUpa te pudgalanA guNa che. tattvArthamAM - 'rUpiNaH pudagalA pAMca varNonuM mizraNa thatAM asaMkhyAta varSomAM bheda thAya. varNa sacita acitta ne mizramAM hoya. . sayala saMsArI Indriya rAmI, munI gaNa AtamarAmI, mukhyapaNe je AtamarAmI te kevala niSkAmI. (5. AnaMdaghanajI) navatattva // 2017 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 munIne sAmAyika Avazyaka sahaja kema? durlabha manuSyabhava, temAM durlabha AtmahitanI zarUAta ane pUrNatA ane te mAtra munIpaNAmAM ja jIva karI zake, AtmahitanI pUrNatA eTale sarvajoyane sadAkALa jovuM jANavuM ane pUrNa AnaMdane bhogavavuM. jJAnasAramAM muninI vyAkhyA "manyate yo jagata tatvam sa muni parikirtita.' jIva ane jaDanA saMyoga rUpa jagatane tattvanI dRSTithI jonAra ane jANanAra ane potAnA nirmaLa AnaMdano aMzathI paNa anubhavanAra hoya te muni, jyAM sudhI samatA-AnaMdane anubhave nahIM tyAM sudhI munipaNuM niSphaLa. anubhava kaI rIte thAya? prathama tattva zradhdhA-rUci, pachI tattvAnubhava. prathama sarvajJa dRSTi pramANe svAtmadravyano nirNaya - arthAt huM sattAe sidhdha chuM ane karmanA udayathI viSayakaSAya IndriyAdithI parAdhIna saMsArI chuM paNa anAdithI sakala saMsArI jIvo indriyarUpa saMyoga sukhamAM Indriyo vaDe ramanArA ane karmane vaza banI paribhramaNa che. anubhava mATe prathama sAdhya nirNaya ane rUci jarUrI. munine pote sattAe sidhdha che to mAre sidhdha ja thavAnuM che ane te mATe mArA samatA svabhAvanI ramaNatA karavI ja che. AthI svabhAva ramaNatA rUci. AthI anAdinI viSaya saMyoganI rUci pharavAthI muni Indriyono upayoga - viSayonA sukhane jANavA zodhavA mANavA na karatA mAtra zeyanA jJAtA banavA ane saMyama-samAdhinA prayojana pUratu vastu apekSA rahe. paNa viSaya sukhanI apekSA na rahe. jenI AtmaramaNatAnI ruci pharI tene tattva jijJAsA haMmezA rahevAnI, jene svatattvanI ruci nahIM teomAM jANavAnI kutuhala vRtti, samatAsamAdhine badale sAtA, manoraMjanano lakSa, Indriyo sva viSaya sanmukha bane tethI prathama jinAjJA ' miccham parihara' potAnI sidhdhAvasthA sAdhya che tenI zarUAta mithyAtva ane aviratinA tyAgathI thAya. mithyAtvano tyAga thAya eTale jJAna zudhdha bane. tethI koI paNa vastuno nirNaya mAtra paryAyathI nahIM paNa dravya guNa paryAyathI kare, tyAre vastunuM pUNe yathArtha jJAna thAya. mAtra paryAyathI thatuM jJAna mithyAtvanuM kAraNa bane. gurU ziSyane paryAya daSTithI mAtra na jue paNa dravyathI te navatattva || 218 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA che, sattAe sidhdha che. paNa hamaNAM karmakaSAyanA udaya avasthAvALo chadmastha AtmA che. paNa potAnA doSone dUra karI guNanI pUrNatA mATe nikaLela ziSya che to kaSAya bhAvamohaaTake guNAnurAga karUNAbhAva pragaTe samAdhi samatAnI pragati thAya, sAdhune virati sarva saMyoga tyAga pharajiyAta tethI saMyoga karavAno bhAva chUTI jAya. Indriyone tathA viSayono saMyogane heya mAnI tenAthI dUra thAya, anukuLa -pratikULa saMyogamAM rati-arati abhAva, tethI saMyogonuM Idriyo dvArA jJAna kare paNa tene upAdeya bhogya na mAne. tethI tenA viSe rUcino abhAva tethI rati-aratino abhAva tethI samAdhi-samatAnI anubhUti sahaja aniveza, AcAra, kriyA, vidhi vi. kare paNa sAmAyikane dhAraNa karanAra arthAt sAmAyika AvazyakamAM tyAre ja kahevAya. samatAno anubhava kare. dikSA vakhate mAtra chakAya jIvanA pApathI bacavAno lakSa hoya paNa samatAnI anubhUtino lakSa nahIM to dravya sAmAyika bane mAtra pu baMdhanuM kAraNa thAya, samatAno anubhava e nizcaya cAritra ane te mATe vyavahArathI sAmAyika jarUrI, bharata mahArAjA kevalI thavA chatAM Idra sAdhuveza ApatA grahaNa karyA pachI ja Indra temane vaMdana vyavahAra kare che. bahArathI vyavahAra pramANa. sAmAyika zA mATe? kaSAyanI piDAbhogavatA AtmAne potAnAmAM rahelA paramAnaMdane bhogavI zake mATe kaSAyathI virAma pAmavA rUpa virati saMyoga nimitta rAgAdibhAvathI aTakavA rUpa saMyama ane sva vitarAga svabhAva bhogavavArUpa samatA AthI badhA Avazyaka viratipUrvaka ja karavAnA. samatAjJAna vinA nahIM, zAna kaLaza bharI AtmA samatArasa bharapura. jJAnanuM sAdhana Idriya, sarvajJa jJAnanuM paramasAdhana Agama A Idriya sAmAyikanuM parama sAdhana tyAre ja bane jyAre temAM AgamanuM jJAna Idriya sAthe joDavAmAM Ave. 0 muninI nirvikAra daSTine jotA IlAyacikumAra nirvikArI banyA sukumAlikA sAdhvI gurUjIe nA pADavA chatAM udyAnamAM kAusagga dhyAna karavA gaI ane tyAM daSTi dUra pAMca purUSothI sevAtI vezyA para gaI. eka purUSa navatatva // 219 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA para chatra dhAraNa kare che. eka purUSa tenA keza guMthe che vagere dazya joI tyAM 'niyANuM karyuM. mArA tapanA phaLa prabhAve huM paNa pAMca purUSothI sevAu.' sAmAyikamAM hovA chatAM purUSa ane vezyA joI citta calAyamAna thaI gayuM. sAmAyikavatA khaMDana thayuM. IlAyacI kumAra naTaDI pAchaLa bhaTakI tene meLavavA, tene rIjhavavA uttamakuLa-maryAdA choDI naTa banI tenI pAchaLa bhaTI rahyo che. have naTaDI tathA rAjAne rIjhavavA doraDA para nRtya karI rahyo che. tyAM tenI daSTi acAnaka zreSThinA gharamAM paDI, tyAM paminI strI rUpa rUpanA aMbAra svarUpa dAginAthI maDhelI ekalI che. hAthamAM modakano thALa laI harSavibhora thaI bhAvanA ullAsa pUrvaka romAMcaka thavA pUrvaka munine vahorAvavA mATe Agraha karI rahI che. tyAre tapathI kRza thayela zarIravALA muni tapanA tejavALA ane malina vastrothI yukata ane nIcA nayaNA DhaLelA daSTi doSa nivArI nirdoSa gaveSaNAmAM ja rakta che. AMkhomAM nispRhatA-nirvikAritA taravaratI joI. IlAyacI kumAranI daSTimAM nirvikArItAno niHspRhatAno praveza thayo. pakSInI strInA rUpa para muninI nirvikAratA para jAgelA bahumAna jotA naTaDIno rAga gAyaba thayo. udAsInatA tarI AvI ane kSapakazreNInA maMDANe parAkASTArUpa vitarAgata kevalajJAna pragaTa thayuM. strI-sacitta che. strInuM citra acitta che. strI paryAyane mAtra raMga rUpe na jotA tenA zudhdhasvarUpane jotA zudhdha sAmAyika svabhAva pragaTa thAya. rahearUpI rUpIne, e acarajanI rAta, jIva baMdhana jANe nahIM, kevo jina sidhdhAMta.' arUpI evo AtmA rUpI AkAravALA jaDa dehAdine grahaNa kare che, tene baMdhana tarIke jANato nathI te moTuM Azcarya che. jaina sidhdhAMtamAM ja A AzcaryakArI vAta jaNAya che. AtmA arUpI che ane te rUpanI pAchaLa pAgala banIne doDe che. pataMgiyA agninuM rUpa joI temAM paDIne bhasmIbhUta thAya. tema kAmasaMjJAthI pIDAtA jIvo vijAtIyanuM rUpa joI pataMgiyAnI jema temAM baLIne bhasmIbhUta thaI tenA rUpa AkRtinI smRtimAM bhayaMkara viyoganI vedanA anubhave hatAza thayelA saMyoga nahIM maLavAnI daDhatA thavAthI agnimAM paNa jAtane homavA taiyAra thaI jAya. navatatva // 220 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kAma saMzAthI piDAtA jIvo vitIyanA rUpamAM AkarSAI tenA viyogamAM agnine zaraNa thavA taiyAra thAya. rAjA-kalAvatImAM magna banelo hato paNa tene khoTo bhrama thayo ke kalAvatInA hRdayamAM bIjo priyatama che. tarata tene jaMgalamAM mUkAvI, kAMDA kapAvyA. paNa sattI tarIke khAtrI thaI ke tarata pharI tenI zodhamAM nIkaLyA. te na maLatAM agnimAM baLavA paNa taiyAra thayo. pUrvabhavamAM rAjAe popaTano jIva hato. tenI cAMca-pAMkha-tenuM rUpa bolavAnI kaLAdithI kalAvatI pUrvabhavamAM sulocanA rAjaputrI tarIke temAM AkarSaNa pAmI hatI. tethI pati-patnino saMbaMdha baMdhAyo. rUpAnA AkarSaNanuM kAraNa dehAdhyAsajaDa para rAga thavAmAM mukhya kAraNa pudgalanA rUpa-AkAra che. "chUTe dehAdhyAsa to nahi kartA tuM karmano nahi bhoktA tuM tehano, e ja dharmano marma. jyAM sudhI jIvanuM A ajJAna che ke huM deha chuM, rUpavAna chuM rUpagrahaNa bhogavI zakuM chuM. A dehAdhyAsa ghaTe nahIM tyAM sudhI te karmano kartA ane karmano bhokatA bane che ane samatA svabhAvano kartA-bhoktA banI zakato nathI. paMca parameSThinA pAMca varSa jagatanA pAMca rU5 ane pAMca AkAramAMthI chUTavA mATe che. Indriyone jJAnanA sAdhana Agama rUpa na banAvavAmAM Ave to te mahAAzravanuM kAraNa banI bhavAttaramAM AMkha vinAnA bhavomAM bhaTakAve. jJAtA svabhAvavALo AtmA rUpa AkArane cakSu Indriyo vaDe mAtra jovA jANavA rUpa kArya karI prayojana vaDe teno ucita vyavahAra karavo paDe to temAM rAga-dveSa na bhaLavA devAnuM lakSa ane udAsIna bhAve rahevAthI rUpamAM samatAnI rakSA thAya. AtmAne karmanA udaye zarIramAM rUpa ane AkAranI prApti thaI, AtmAnirvikAra svarUpe hato tenA badale satata rUpa AkAramAM vikArI banI samatA svabhAvamAM rahI zakato nathI. tethI AtmAne pote nirAkAra che, nirvikAra potAno svabhAva che navatatva // 221 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teno upayoga satata rahevo joIe nahIM to AkhuM jagata pAMca varNamaya, pAMca AkAramaya che temAM sahaja nirvikArI evo jIva rUpa AkArane pAmI vikArI thAya. sarvajJa paramAtmAe jIvone bacAvavA paMcaparameSThinA varNa paNa pAMca batAvyA che. jagatanA rUpa AkArano rAga choDAvavA paMca parameSThinA raMga AkAra batAvI temAM sthira thaI arthAt paMca parameSThinA zubha pAMca varNa rUpa AlaMbana dhyAna vaDe AtmA nirAlaMbana dhyAna vaDe potAnA nirvikArI svabhAvamAM sahaja AvI zake teno mArga batAvyo che. Ama jIve cakSu Indriya vaDe aprazasta AlaMbana choDI prazasta AlaMbana pakaDIne temAM svarUpa jJAna vaDe nija AtmAnuM dhyAna karavAnuM che. arthAt AMkha vaDe rUpane joIne svarUpI banavAnuM che. paramAtmAnuM rUpa joIne gamI jAya to zubhakarmabaMdha puNya baMdhAve. paramAtmAnuM bAhya rUpa AkAra gamyo tethI ApaNane paNa zubha AkAra maLe. 'rUpa nihALI paricaya kIno, rUpe tuM nahIM Ayo' je je aMge pUjA te te aMge tu nAhi, tuM to sakaLa svarUpa jagatamAM.' (pU. mAnavijayajI mahArAja) yaiH zAntarAga-rucibhiH paramANu bhinvaM nirmApita stribhuvanaika--lalAma-bhUta ! ||12ii (zrI bhaktAmara strotram) paramAtmAnA rUpa jevuM traNa jagatamAM anya koInuM tevuM adbhUta rUpa hotuM nathI. teTalA ja paramANu jagatamAM hoya jenAthI paramAtmAnA rUpanuM nirmANa thAya. eTale devo paNa paramAtmAnA rUpane nihALavA bhramara rUpa bane che. AthI sahaja ApaNane rUpa gamI jAya paNa paramAtmAnA rUpane pakaDI jagatanA rUpamAM udAsInatAvALA ane paramAtmAnA rUpamAM sthira banI pachI paramAtmAnA tattvano paricaya karI paramAtmAnuM rUpAtIta svarUpa pakaDI tenuM dhyAna dharI svayaM rUpathI rahita banavAnuM che. Ama, cakSuIndriya vaDe rUpane joIne pachI divya cakSu vaDe rUpAtIta navatattva // 222 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasthAnA darzana karavA vaDe nirvikArI banI arUpI sidhdha banavAnuM che. koI strInA rUpamAM khovAI gayA, AMkha tyAMthI haTatI nathI to ene joIne enA arUpI AtmapradezomAM pahoMcI javAya to vikArane badale nirvikAra svabhAva pragaTa thaze. sthUlabhadra muninI nirvikArI daSTi kaI rIte thaI?' sthUlabhadra muni cAturmAsa kALamAM SaDUsa bhojana ArogavA chatAM ane kozAnuM nRtya, zarIranA aMgopAMga hAvabhAva jovA chatAM nirvikAra rahI zakyA kAraNa? huM chuM te huM nathI, ane je che te e nathI' arthAt zarIra e huM nathI, paNa huM kadI nAza na pAme tevA anupama sauMdaryavALo arUpI evo jJAnajyotirmaya AtmA chuM ane A vezyA paNa anurUpa sauMdaryavAna arUpI nirvikAra svarUpe sattA e sidhdhAtmA che. Ama tenA niraMjana-nirAkAra-arUpI Atmapradezo tarapha premanI daSTi jatAM sthUlabhadra mahAmuni nirvikAra dazAne pAmyA. jenA prabhAve teo 84 covizI sudhI jJAnIonA mukhamAM gavAze. AthI pratimA paramAtmAdinA prazasta rUpAkArAdinA darzanamAM puNyabaMdha ane aprazasta rUpa-AkAranA darzanamAM aNagamo aprIti thavAmAM pApabaMdha ane nirAkAra darzanamAM nirvikAra daSTimAM karma nirjarA thAya. AtmAno nirvikAra-samatA svabhAva che. AtmA potAnA svabhAvamAM jyAre jyAre Ave tyAre tyAre nirjarA thAya ane zubhAzubha bhAvamAM rahe tyAre puNya-pApano baMdha thAya. prazastabhAvamAM zubha anubaMdhavALu puNya baMdhAya. aprazasta bhAvamAM tIvra azubha anubaMdha baMdhAya. AthI vyavahAra sAmAyika AvazyakamAM svabhAva keLavavA ane svabhAvane anubhavavA jIvAdi navatatvanuM ciMtana karavA vaDe AtmAnA svabhAva-svarUpano nirNaya-ruci ane te pramANe pravRti thAya tevo abhyAsa kare. jethI tattvadaSTi sahaja khIle, game tevA nimitomAM AtmA mAtra zeyano jJAtA ja rahe. jema sthUlabhadra muni mahAtmA vezyAnA nimittomAM mAtra zeyanA jJAtA banyA tethI temanuM sAmAyika akhaMDita rahyuM. vezyAno AtmA sacita, arUpI che navatattva // rara3 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA vezyAnuM zarIra, aMgopAMga, Indriyo, vALa, nakha, zarIra para rahelA vastro, ghareNA vagare acitta che. paNa te sacitta sAthe joDAyelA hovAthI te sacittAcitta che. vezyA lokamAM azubha gaNAya tethI strI tarIke halakI jAti gaNAya. tethI tenA zarIrAdi avayavo paNa rAga karavA yogya nathI. paNa te nizcayathI sattAe to sidhdhAtmA che tethI te premapramodanuM pAtra che. vezyA paryAye karuNAnuM pAtra che. Ama mAtra jo cAmaDAnI skUladaSTithI jovAthI strI vezyA-bhoganuM pAtra dekhAya paNa tattvadaSTithI jovAthI te maitrI-pramoda, karuNAnuM tathA mAdhyasthabhAva rU5 daSTithI jovAthI sthUlabhadra mahAtmAno sAmAyika svabhAva akhaMDita rahyo. ApaNe vyavahAra sAmAyikamAM tattvadaSTi keLavavA evo abhyAsa karIe ke jevI vastu daSTimAM Ave ane te vastu zeyarUpe ja apekSAe zubhAzubha che paNa rAga-dveSa karavA yogya nathI. tyAM mAtra ApaNe vastunA jJAtA daSTA banavAnuM che. paraMtu tenA kartA-bhokatA banI rAga-dveSa karI samatA svabhAvane khaMDita karavAno nathI. mAtra prayojana paDaye vastu jeTalI jarUra hoya teTalI heyopAdeyanA nirNayapUrvakaaucityavyavahAra karavAno, temAM udAsIna pariNAme rahI svasvabhAva (samatA) cUkI na javAya tenI kALajI rAkhavI joIe. moTA bhAganAM jIvo mithyAtvane vaza banI sukha duHkhano nirNaya potAnI mAnyatA mujaba arthAt jyAM anukULatA lAge tyAM sukha ane pratikULatA lAge tyAM duHkhano nirNaya karI potAnA AtmAnA sukhathI dUra rahe che. mithyAtvanA tyAga pachI ja kaSAyano tyAga ane kaSAyanA tyAgathI ja svabhAvanuM joDANa thAya. svabhAvanuM joDANa eTale svamAM sthiratA ane parathI asthiratA. kAraNa ke viparIta svabhAvavALA bhegA rahI zake nahIM ane rahe to laDayA vinA rahe nahIM ane saMsAranA vyavahAramAM te vAta anubhavathI samajAya tevI che ke patipatnI viparIta svabhAvavALA hoya to bane vacce satata kaMkAsa cAlu hoya che. A ja vAta AtmAnA viSayamAM lAvavAnI che ke A AtmA arUpI che. enA guNo paNa arUpI che ane ApaNe jenI sAthe rahyA chIe ane vyavahAra karIe chIe te badhuM rUpI che. arUpI rUpIne grahe eja acija vAta." navatatva // 224 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kAyAnI mamatA jAya to sahanazIlatA-samatA khIle : arUpI AtmA rUpI pugalane grahaNa-vyavahAra kare che. bIjA arUpI AkAzAstikAyAdi dravyo rUpI evA pudgaladravyane grahaNa karatA nathI, sAthe rahelA che paNa teo tenAthI pUrNa alipta che ane potapotAnA svabhAvamAM sthira che tethI temane koI bAdhA nathI. AtmA ja pugalanA panAre paDI potAnA svabhAvane bhUlI tevA svabhAva pramANe vartavA jAya ane pIDA pAme che. AthI AtmA jyAM sudhI pudgala (zarIrAdi) sAthe rahe tyAM sudhI pIDA pAme, potAnA svabhAva pramANe na varte to vizeSathI (bhAva pIDA) pAme. pudgalanA saMge AtmAnuM avyAbAdha svarUpa pragaTa na thAya tyAM sudhI svayaM pIDA pAme bIjAnI pIDAmAM . nimittabhUta paNa bane. AthI AtmAe potAno tathA paranA svabhAva-svarUpano tattva nirNaya karavo jarUrI che. jethI mAtra aucitya vyavahAra karavA mAtra thaze. je rAgAdinuM kAraNa na thatAM nirjarAnuM kAraNa bane. kAyA pratyenI mamatA jAya to kAyAnI pratikULatAmAM sahanazIlatA ane samatAnI zakti khIle ane ApaNo prema je rAgarUpe vikAra pAmI pudgalanA AkArAdimAM DhoLAya te have baMdha thaI te AtmanA guNa upara DhoLAya to svamAM vyApela nirmaLa prema sarva jIva para vyApe. a samatA kaI rIte pragaTAvavI? Indriyo mati-zruta jJAnanuM kAraNa che. AtmAmAM matijJAnanA saMskAro paDe che. te daDha thayelA saMskAro nimitta maLatA jAti smaraNarUpe ke ogha saMjJArUpe pragaTa thAya che. tyAre pharI rAga-dveSanA saMskAro udayamAM Ave che. tethI vastu vyaktinA saMbaMdho pratye daSTi hotI nathI. AthI vastu ke vyakti zuM che? jaDa ke jIva che tenuM te rIte (yarUpe) jJAna thAya, jIva arUpI che to te nirvikAra che to nirvikAra daSTi khIle, pudgala jaDa che, te heya che tethI te jovAya nahIM tarata daSTi tyAMthI kheMcI levAya ane udAsInabhAva keLavAya to rAgadveSa na thAya ane samatAno svabhAva khIle. azubhamAMthI zubhamAM ane zubhamAMthI zudhdhamAM javAnuM che. cakSuIndriya navatattva || rara5 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA viSayarUpa AkArane sparyAvinA ja pakaDI le. patrikAdaSTi sAme AvatA DijhAIna, phoTo, akSaranA heDIMga ane viSayane pakaDI le ane pachI temAM zubhAzubhano nirNaya kare. jo dharmanA prasaMganI patrikA che to zubha gaNAya ane lagnanI azubha. dharma patrikAne paNa mAtra ArAdhanA anuSThAnane jaNAvavAnA sAdhana mAtra che tema na svIkAre to te paNa rAgadveSanuM sAdhana bane. temAM potAnI nizrAnA anuSThAnanI patrikAnI DijhAIna, bhapako bIjAthI sArA paNAno khyAla AvatA temAM mAna kaSAya vRdhdhi pAme. sAmAyikane khaMDana kare. tema paramAtmAnI viziSTa ratnothI dravyothI AMgI joI AnaMda paNa paramAtmAnA mukhAraviMda para taravaratI para prasannatA, komaLatA, karuNA, udAsInatA AkhomAM jharatI nirvikAratA, vitarAgatA game nahIM. tenI ruci pragaTa na thAya to, sAmAyika bhAva khaMDIta thAya. 1 bhAvamAMthI svabhAvamAM javAnI sAdhanA anupamAe sidhdha karI anupamAdevI nemanAtha prabhunI divyakAMti vItarAgAdi joIcitta prasanna pAmyuM. sAthe potAno deha 3ra lAkha hIrA-motInA dAgInAthI maDhelo joI kheda pAmyA. paramAtmAnA aMtara guNonA vaibhava-teja AgaLa te phikkA lAgyA tethI te badhA ghareNA paramAtmAne caDAvI potAno bhAra haLavo karyo. rAganA baMdhanamAMthI chUTavAno AnaMda vyakta karyo. vitarAgano anubaMdha bAMdhyo, Ama teNe azubha ghareNAne paramAtmAne caDAvI tene zubhamAM pheravyA ane AnaMda temAMthI chUTavAno thayo ane vitarAgatAnI anumodanAno AnaMda vyakta thayo. vItarAgane caDAvavAthI mAro rAga have ghareNA para nahIM ja rahe, tenI khAtrI thaI. zradhdhA daDha thaI vItarAgane ApaNe ApIe eTale prabhu ApaNane zuM Ape? to vItarAgatAnA aMza cokkasa Ape. te vAta temanA mATe satya pUravAra thaI. tyAMthI sidhdhagirirAja gayA tejapAla-vastupAle pharI tene ghareNAthI maDhI nAMkhI. AdIzvara dAdA pAse jaI AdIzvara dAdAne paNa sarva ghareNA caDAvIne AnaMda vyakta karyo. vItarAgatAno anubaMdha vadhAre daDha karyo. te zAsana prabhAvanArUpa thayuM tene joI tenI dAsIe paNa tenuM anukaraNa karyuM. bIjAoe paNa te pramANe tyAganI navatattva // rara6 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anumodanA karI. Ama sAmAyika Avazyakano abhyAsa anupamAe ahIM evo karyo ke tenA saMskAra anubaMdha mahAvideha kSetramAM 8 varSanI vaye udayamAM AvyA.8 varSanI vaye dIkSA svIkArI ane navamA varSe kevalajJAna pragaTa thayuM. a sAdhu-sAdhvIone AgInA darzana karavAnuM kutuhala na hovuM joIe. sAdhu-sAdhvI vItarAga paramAtmAnA darzana karavA zA mATe jAya? parama caraNa saMvara dharu jIre, sarvANa jina dika "zuci samatA ruci upaje re; te munine Ida' (devacaMdravijaya ma.sA.) paramAtmAe kSAyika cAritra prApta karyuM, pUrNa samatA rasamAM mahAlI rahyA che. huM ApanI jema pUrNa samatArasano pUrNa bhokatA banuM ane Apa sarvasattAgata pragaTa jinonA sAkSAt darzana kevalajJAna cakSu vaDe karo cho to huM paNa kyAre te pramANe karIza? arthAt munIne mAtra vItarAgatA ane sarvazatA ja ISTa che te mATe ja te jinanA darzana mATe jAya. 1 zravaNejiya pAMca IndriyomAM sauthI paTu ne jhaDapI bodha karI zake che. cakSu ane zrota be jJAnendriya ane anya traNa bhogendriya sAmAnyathI kahevAya che. zrutajJAna prAptimAM zrotendriya ane cakSu IndriyanuM vizeSa kAraNa che. bAkInI traNa Indriyo bhogendriya banAvavAmAM mahattvano bhAga bhajave che. AMkhothI vastune joyA pachI grahaNa, bhogavavAnI IcchA thAya, kAMI sAMbhaLavAthI paNa thAya. zravaNejiyanA mukhya traNa viSaya zabda citta, acitta ane mizra. jIvasahita dehamAMthI nIkaLatA zabdo sacitta kahevAya ane mAtra jaDamAMthI nIkaLatA zabda acitta kahevAya ane jIva ane jaDanA saMyogathI nIkaLatA zabda jema vINAvAMsaLImAMthI je zabda nIkaLe te mizra zabda, pAMce IndriyomAM sauthI thoDA viSayo zravaNendriyanA che. paNa jo AtmA temAM sAvadhAna na thAya to vadhAre anarthakArI ane samatAmAM bAdhaka thAya. zabdo zubha vyavahAra-madhura alaMkAravALA, Ucita navatattva // rara7 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaravALA DhabapUrvakanA zubha kahevAya. jema ke koyala, popaTa morAdi pakSIno svara zubha sAMbhaLavA game. jyAre karkaza, kaDavA, Dhaba vinAnA zabdo azubha. gadheDA, kAgaDA, kUtarAnA zabdo virasa sAMbhaLavA na game. Ama sacitta, acitta ane mizra = 34ra zubha ane azubha = xra rAgadveSa-1ra sauthI ochA viSayo zravaNendriyanA che. suvizAla rasAla-maMjarI vicaratkokilaM kAka kliibhraiH| kimu, madati yoginAM mano / nibhRtAnAhatanAda sAdaram / / yogionuM mana svanA anAhata nAda sAMbhaLavAmAM lIna hovAne kAraNe jaMgalamAM khIlelI vanarAjI, AMbAmaMjarImAM vicaratI kokilanA madhura svaromAM saMgItamaya vAtAvaraNamAM dhyAna karavA chatAM teo tenAthI para hoya che. temanuM aMtara anAhata nAda sAMbhaLavAmAM mazagula hovAthI tene pakSIono madhura svara AkarSI zakato nathI. bhogIo te svaramAM Asakta thaI jAya che. AsaktinuM kAraNa zabda e pugala che. sacitta vyakti (pakSI-strI) mAMthI nIkaLato zabda madhura, jhINo, mRdu ane jyAre te rAganA vikAranI vikRti sahita nIkaLe tyAre kAmarAga pragaTa karavA samartha che. 1 laghukarmIone jinavANI bhavabhramaNa mITAve, bhArI karmIone bhavabhramaNanuM kAraNa bane. zubha zabda vargaNA sauthI zreSTha paramAtmAnA samavasaraNamAM, mAlakoza rAgamAM, divya saMgIta sahita paramAtmAnA mukhAraviMdamAMthI nIkaLatI jinavANI AgamarUpa che. je bhavya laghukarmI banelA, mArga sanmukha thayelA, caramAvartI ke carama bhava karavAnI bhAvanAvALA jIvomAM bhUkhatarasa maTI jAya, karNane sukha ApanArI ane jIvane ziva banAvanArI hoya che. abhavya bhArekarmI AtmAone je jinavANI jIvane ziva banAve tevA aciMtya prabhAvazALI che, te vANI paNa viSayanuM kAraNa bane. kAlasaukarika prabhunA samavasaraNamAM AvI jinavANI sAMbhaLatA DolAyamAna thAya. samavasaraNamAM pAMca IndriyanA utkRSTa zubha navatatva || 228 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pugalanA saMyogarUpa viSayo paramAtmAnA puNya hoya che. abhavya-bhAre karmI jIvo temAM Asakta thaI mahAkarmabaMdha karI bhavabhramaNa vadhAre, uttamajIvo temAM paNa virakta thaI jinavANInuM pAna karI vairAgyarasathI bhIMjAya. saMsArano tyAga karI vItarAga thavAnA prayatnavALA bane Ama pudgala zabda Artaraudra-dhyAna dvArA bhavabhramaNa ane dharma ane zukla dhyAna dvArA bhavanistAranuM nimitta kAraNa bane. 1 kaSAyane prajavalita karavAmAM zabda sagaDI rUpa bane : kaSAyane prajvalita karavAmAM zabda e sagaDI che. zabda kAMTA karatA vadhAre tIrNa che. tenA ghA varSo sudhI rUjhAya nahIM. zabda jyAre yAda Ave tyAre tyAre pIDAya Ama jo kaSAya bhAva-vera bhAvathI choDAyelA zabdo jo pakaDavAmAM Ave ane tene jyAre jyAre yAda karavAmAM Ave tyAre te AtmAnA sAmAyika svabhAvanuM khaMDana karyA kare. sAdhupaNAmAM zravaNanuM pApa sauthI bhayaMkara paNa che ane lAbhakArI paNa che. zramaNa kone kahevAya? 'zramam Anayanti paMcendriyANi manazceti zramaNa : / sAdhu zramaNa' kahevAya che. pAMca indriyanA viSayothI je kaMTALI gayo thAkI gayo che tethI Indriyo viSayamAM parADamukha banelo sAdhu kAyAne tapathI tapAve, viSayo haTAve ane guNa prApti arthe AtmA sAthe apramattapaNe joDAya. tethI bIjuM sArthaka nAma zramaNa eTale tapasvI kahyo. arthAt jagatane tattvadaSTithI jovAne TevAyelo have AkhothI jagatane jovA, kAnathI sAMbhaLavAke mukhathI kahevAne je kaMTALelo ke thAkI gayelo che te sAco zramaNa che. zravaNano rAga jIvone samatA svabhAvathI pachADe che. sAdhu pAMca saMsAramAMthI cArane to choDI zake che, kAyAkAminI-kuTuMba-kaMcana, paNa pAMcamo saMsAra je kIrti tene choDavI duSkara. sAdhunI nizrAmAM caturvidha saMghe karelI mAsakhamaNa, upadhAna Adi vividha anuSThAnanI ArAdhanAnI anumodanA dvArA svaguNanI ghaNI vRdhdhi thAya paNa potAnI nizrAmAM ArAdhanA thaI potAnA prabhAve thaI tevo ahaM AtmAmAM prasaratA guNa anumodanAne badale potAnI cAre tarapha kIrti phelAtI joI AnaMda pAme, navatatva || 229 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrikAomAM nizrA joI vAMcIne game to sAmAyikabhAva khaMDita thAya. sauthI vhAluM ISTa jIvane potAnuM lokamAM sthAna che. svanI mahattvatAne Icche che. AthI lokamukhe potAnA guNa gavAya temAM jIvananI sArthakatA saphaLatA mAne ane potAnuM halakuM koInabole, ghasAtuM na bole, koI kalaMka prapaMca AropAdi jarApaNa IcchatA nathI. AthI dveSa pariNAma thatAM vAra lAge nahIM. potAnI sAcI bhUla koI batAve saMbhaLAve to paNa te sAMbhaLavA taiyAra na thAya to khoTI vAta to kaI rIte sAMbhaLI zake? AthI te zravaNane mAtra zabda vargaNAno vikAsa mAnI temAM udAsIna rahe. samatA (svabhAvamAtranI upAdeyatA) e ja sAdhya pradhAna arthIpaNuM jANe to ja karkaza, kaThora, zabdo sAMbhaLIne paNa samatA svabhAvamAM rahI zake nahIM to sAMbhaLatAM ja samatA gumAve. Ama zravaNendriyamAM sauthI ochA viSaya hovA chatAM te vadhAre anarthakArI che. gRhastho paramAtmAnI pUjAmAM saMgItanI ramajhaTa barobara cAlatI hoya, temAM jo prabhunA gIta-saMgItamAM guNa pratyeno prema jo na varase to mAtra svaranI mIThAza, tAla-DhALa je mAtra pula paryAyo che temAM ja DUbI jAya ane AnaMda mANato karmabaMdhamAM lapeTAya. Ama pAMca IndriyonA mULa 23 viSayo, acittAdi traNa, zubhAzubha che, ane rAgadveSabe = 1ra. sAmAyikae nizcayathI svabhAvarUpa che ane tene pragaTAvavA jJAnIoe vyavahAra sAmAyika anuSThAnanuM vidhAna pharamAvyuM. temAM mukhya samatAno sAdhya lakSa rAkhI Indriya-mana-AgamaAdi sAdhana ke Indriyo vaDe je ya rUpe jANI ane temAM sarvajJa daSTimAM heyopAdeyano nirNaya karI nizcayathI pudgalano saMyoga heya mAnI vartamAnamAM jeTaluM prayojana hoya teTalo teno vyavahAra udAsIna bhAve karavAmAM ane AtmAnA samatAdi guNomAM pUrNa upAdeya bhAva lAvI temAM ja rasa ruci ane AtmA svabhAvamAM (samatAmAM ja rahevAno) ramaNatAno upayoga rAkhavAmAM Ave to sAmAyika svabhAvanuM sarjana thAya, nahIM to te pAMca IndriyonA mULa 23 viSayonA para vikAra thavA vaDe AtmAnA sAmAyika svabhAvanuM khaMDana satata cAlu rahe. sAmAyika svabhAvano lakSa karIne vAraMvAra sAmAyika anuSThAnano zudhdhopayogapUrvaka rapara viSayonI sparzanA na thAya ane samatAnI anubhUti navatattva || ra30 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya tevo abhyAsa karI bhavanuM visarjana karavAnuM kArya karI manuSya bhava saphaLa karavo joIe. cittane jaDamAMthI khaseDI cetanadravyamAM sthira karI svaAtmAmAM DUbavuM joIe. 'nirmaLa jyoti nirajano nirAlaMbI bhagavAna.' aMtara daSTi dekhiye, pudgala cetanarUpa.' (adhyAtma bAvanI) AtmA nirmaLa jJAna rUpI jyotirmaya, prakAzamaya banI jAya, rAgAdibhAvano kSaya, svamAM sthiratA pote cetana rUpe che vItarAgI banI jAya. Ama paramAtmAnuM AlaMbana laI potAnA AtmadarzanamAM svarUpamAM sthira thavAnuM che mATe pahelA azubha vicAramAMthI zubha vicAra pachI ciMtana pachI AlaMbana. "vastu vastu vicAratAM mana pAme vizrama.' Ama thAya tyAre AtmAnuM vAraMvAra ciMtana kare manana kare to AtmAno pAko nirNaya thAya paramAtmAnA vacana pramANe huM sattAe zudhdha chuM sidhdha chuM. pUrva guNamaya chuM. te huM ja AtmA chuM.' Avo nizcaya daDha pAko thavo jarUrI che. rU karemi bhaMte sUtramAM - 6 Avazyaka samAyelA che. 1. sAmAyika-sAmAI 4. pratikramaNa-paDikkamAmi (prathama) 2. cauvisattho-bhate (prathama) 5. kAussagga-appANe vosirAmi 3. vaMdanAvazyaka-bhate (bIju pada) 6. paccakakhANa-sAvajja jo- paccakakhAmi 3 Avazyaka nirjarAnuM kAraNa kyAre bane? AtmA potAnI svabhAvadazAmAM Ave tyAre nizcathI sakAma nirjarA kare. svabhAvadazAnI zarUAta pa(pAMca) mAM guNasthAnakathI thAya.cothA guNasthAnake nirjarA vyavahAra thAya. samaktinuM prathama sthAna Astikaya rUpa zudhdhopayogamAM AvavuM jarUrI che. sau prathama potAno AtmA joya rUpa che ane zeyano jJAtA paNa che. tenuM svarUpa zuM che teno uhApoha jarUrI. mAro AtmA tAdAbhya guNa svarUpe navatattva || 231 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahelo che. jJAnAdiguNo AtmapradezamAM tAdAbhya svarUpe che. AtmAnA zAna vinA dhyAna kaI rIte thAya? to pachI paranuM jJAna-paranuM dhyAna. anAdikALathI ja jIva paranA saMyoga vALo banelo zarIrAdi azudhdhayogane potAno yogamAnI tenA dhyAnamAM rahelo che. tenA ja audayika bhAvamAM rahela che. jyAM sudhI bhAva tyAM sudhI bhava che. parAvartana pAmIne azubhamAMthI mAtra zubhamAM AvavAno prayatna thAya. zubhabhAvane dharma mAnI lIdho che. paNa jyAre AtmA bhAvathI svabhAvamAM Ave tyAre bhavavisarjana, vibhAvanuM visarjana ane karmanirjarA thAya. bhAvadharma e nizcayathI dharma nathI paNa dharmanuM kAraNa che. tethI vyavahArathI te dharma kahevAya che. maitrAdi cAra bhAva vyavahArathI paNa dharma kyAre kahevAya? jo maityAdi bhAva AtmAne potAnA sAmAyikAdi svabhAva sanmukha kare tyAre vyavahAra dharma kahevAya nahIM to saMsAranuM ja kAraNa che. jyAre koI AtmAnuM duHkha joI karuNA Ave to te sAthe tenI sattAgata sidhdha avasthA ane potAnI paNa sidhdha vitarAga avasthA sAme Ave. to huM vitarAga sidhdha nathI mATe A duHkhI jIvo para karuNAno bhAva karavo joIe to Atma sva svabhAva sanmukha che. cha Avazyaka e AtmAnA svabhAva svarUpa che. jyAM sudhI Avazyaka, svabhAva svarUpa na bane tyAM sudhI nirjarA na thAya. kAraNa zubhabhAvathI puNya karmabaMdha thAya ane svabhAva (guNamaya avasthA) thI karmanirjarA thAya. sarva paramAtmAe Avazyaka vyavahAra zA mATe kahyAM? AtmAnA je svabhAva svarUpa Avazyaka te karmathI Avarita thavAthI vibhAvarUpa Avazyaka AvyA. jema AhAra e AtmAno svabhAva nathI te AhAra jIvane avazya grahaNa karavo paDe che. tethI AhArae karmakRta Avazyaka thayuM. AhArAdi pudgala nivAraNa mATe paccakakhANa Avazyaka AvyuM. kAyA dvArA jagatane name che te dUra karavA vaMdana Avazyaka AvyuM. temAM AtmAnA guNa vaDe ja navatatva // 23ra Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNone vaMdana karavAnuM che. nizcayathI te mATe guNa-samRdhdha AtmA evA guNIjanane guNa mATe vaMdanAvazyaka AvyuM. te pramANe AtmavIrya vaDe guNIne vaMdana 24 kalAka karavAnuM che. kevalIo kevalIne vyavahAra vaMdana karatA nathI kAraNa temane anaMtavIrya pragaTa thavAthI temanuM anaMtavIrya temanA anaMta jJAnAdi guNamAM sadA pariNamana thaI rahyuM che. tethI temane nizcaya vaMdana svabhAva svarUpe pragaTa thaI gayuM tethI temane vaMdana nahIM. ApaNane te upayoga rahe che ke 24 kalAka nizcayAvazyaka vaMdana pragaTa karavAnuM che te mATe vyavahArathI trikALavaMdana e sarvakALa vaMdananuM sUcaka che. vyavahAra nizcaya mATe ja hoya. guNa-guNIne vaMdanana kare to nirjarA na thAya. AthI oghathI paNa guNa upara bahumAna bhAva pragaTa thavuM joIe guNanuM lakSa kare. guNa dvArA guNane ja vaMdana koNa kare? je vartamAnamAM guNathI pUrNa nathI thayA te pUrNa thavA pUrNa thayelAne athavA pUrNa thavA mATenI pratijJA dhAraNa karI te mATe je prayatna karatA hoya tene vaMdana karavAnA che. ethI mukhya potAnA ja guNa vaDe sAdhanA karavAnI che. jyAM sudhI A lakSa na Ave tyAM sudhI kriyA yoga tapa sahita karavA chatAM zarIra-vidhi AdinI apramatatA keLavAI jAya to paNa temAM jyAM sudhI nizcayathI jJAnaguNa, darzanaguNa, cAritra, tapAdi guNa na bhaLe tyAM sudhI nirjarA na thAya. nirjarA svaguNa pradhAnatAthI thaze. tethI svabhAva svarUpa Avazyaka na bane tyAM sudhI nirjarA na thAya. jyAM sudhI karmakRta Avazyaka che tyAM sudhI jJAnI kathitta vyavahAra Avazyaka che. temAM sAmAyika AvazyakanI pradhAnatA che. bAkInA badhA Avazyako zudhdha sAmAyika Avazyaka mATe karavAnA che. AtmAno sAmAyika svabhAva (samA) pUrNa pragaTa thayA pachI ekapaNa vyavahAra Avazyaka karavAnA nathI. kAraNa AtmA potAnA pUrNa svabhAvamAM AvI gayo. pramAdano sarvathA AtmAmAMthI vigama thayA pachI have koI aticAra lAge nahIM. zubhAzubha bhAva javA vaDe bhAvAtIta thavA vaDe bhavanA kAraNo badhA gayA che. AthI temane have vibhAvamAM javAnuM thAya nahIM AthI potAnA svabhAvamAM ja rahevAnuM thAya. tethI badhA Avazyako, sAmAyika Avazyaka mATe karavAnA che. teno khyAla sAdhune Avavo joIe. navatatva // 233 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika Avazyaka zA mATe? "zAnAkaLaza bharI AtmA, samatArasa bharapUra, zrI jinene navarAvatAM karma thAya cakacUra' AtmA svabhAve jJAnathI pUrNa bharelo (kevalajJAnavALa) che. AtmA jJAnathI pUrNa tyAre ja hoI zake jyAre te samatAthI pUrNa thAya. samatAnI zarUAta samyagdarzana svabhAvathI thAya. zama e samyagudarzananuM lakSaNa che. prathama mithyAtva mohanIyanA udayano upazama thAya pachI ja cAritra mohanIyano upazama vagere thAya. samyagudarzana eTale sarvajJa kathita satyane mAnavuM, svIkAra karavo ane ruci karavI. cAritra eTale te pramANe karavuM (thavuM) te svabhAvarUpa thavuM te cAritra samatA che. arthAt jJAnanuM kArya vastuno yathArtha bodha karavA rUpa, samyagudarzananuM kArya-yathArtha bodha thayA pachI te vastu heyopAdeya AtmAnA je ahita rUpa te heya, upAdeyamayate hita, tenuM te rUpe pariNamana thavuM te samyagadarzana che. te pramANe heyanA tyAga karavA rUpa ane upAdeyanA grahaNarUpa kArya AtmavIrya vaDe karavA rUpa te guNamaya thavA rUpa cAritra (svabhAva rU5) e ja samatAnI pUrNatA che. samatA bAdhaka thavAmAM mukhya kAraNa AtmAmAM vibhAva kaSAya (moha pariNAma) che. mithyAtva mohanIyanA udayathI AtmAne potAnA jJAnAdi guNanI ruci na thAya ane paranI ruci thAya. jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI jJAna pragaTa thAya che te Indriyo ane mana vaDe te vastune jANavAnuM kAma kare ane sattAgata mohano udaya thavAthI te moha jJAnamAM bhaLI jAya eTale Indriyo vaDe thatAM jJAnamAM AtmA jJAtA banavAne badale zeyamAM kartA bhokatA banavAnI rucivALo banI jAya. te joya levA, bhogavavAnA prayatnavALo thaI samatA gumAvI viSaya vAsanA rUpe thaI karma bAMdhe che. AthI Indriyo samatAnA kAraNabhUta na thatAM viSayanA kAraNabhUta thaI te AtmAnI vibhAva avasthAthI AtmAne samatA svabhAvamAM lAvavA sAmAyika, jJAnIkRta vyavahAra sAmAyika AvyuM. tenuM sAdhana Indriyo mAtra jJAnanuM sAdhana bane viSayanuM sAdhana na bane to te sAmAyikanA sAdhanarUpa Indriyo bane. navatattva || 234 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a cothuM karmaphata Avazyaka bhASAH je zakti vizeSa vaDe jIva bhASA vargaNAnA pudgalone grahaNa karI tene vANI (bhASa) rUpe prarvatAve te bhASA paryApti kahevAya che. audArika, vaikriya ke AhAraka A traNa zarIra vaDe bhASA paryApti karI zakAya. devane bhASA ane mana:paryApti samakALe hoya che. bhASAnA pugalo vAtAvaraNamAMthI grahaNa kare che. bhASArUpe pariNamana ane visarjana kare che. temAM AtmavIryanI jarUra paDe che. AtmavIrya vinA koIpaNa pravRtti (kriyA) na thAya. ahiM jJAnazakti kAma na Ave. jeTalI vIrya pravRtti para saMbaMdhI thAya teTalo karmabaMdha thAya. AtmavIrya jeTaluM zudhdha jJAnAdi guNa sAthe joDAya teTalI nirjarAnuM kAraNa bane. jeTaluM paranuM grahaNa kare teTalo AtmA nabaLo paDe karmabaMdha thAya. paNa te upayoga pUrvaka temAM heya mAnI udAsIna rUpe rahe to karmabaMdha, alpa, nirasa vadhAre jAgRta, pazcAyAtApa kare to nirjarA paNa thAya ane AnaMda anumodanA kare to mahAkarmabaMdha (cIkaNo karmabaMdha). bolavuM e parAdhInatA che, AtmasvabhAva nathI. bhASA vargaNAnA pudgalo grahaNa kare pariNamAve ane choDe tyAre te pudgala sUkSmamAMthI bAdara bane che. mukhamAMthI bahAra paDelA zabdo bAdara hoya hoya tethI te grAmophonAdimAM pakaDAI jAya che. jarUra vagara bolavAthI, vadhu bolavAthI vIrya nAza pAme che. vanapAto vIryapAtariyaso ! vacanayogamAM vIryano vadhAre nAza kahyo che. tethI maunamAM sauthI vadhAre AtmavIryanI rakSA batAvI che. bhASA paryApti eTale bhASAvargaNAnA pudgalonuM grahaNa, pariNamana ane visarjanarUpa vyApAra je ApaNA AtmAnA mULasvabhAvabhUta nathI. tethI eka vibhAva paryAyarUpa kriyA che. have e paNa jIva potAnI vAta jaNAvavA rUpe e vyApAra (kriyA) kare che tethI te vyavahAra Avazyaka banI gayuM ane tenAthI sadA mukta thavA jJAnI maharSioe tenA pratipakSa vyavahAra rUpa cauvisattho AvazyakanuM vidhAna karyuM. navatatva // 235 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemaNe bhAva saMsArane dUra karyo che, temanuM guNa, kIrtana ane vaMdana karatI vakhate ApaNane upayoga hovo joIe ke Ape je pUrNa guNa ApanAmAM pragaTAvyo che te guNo mArAmAM paNa sattAe pUrNa rUpe rahelA che. te mArA guNo paNa ApanA prabhAve pragaTe te mATe huM kIrtanarUpa vaMdana karU chuM. je pariNAmika dharma tumaco, tehavo amaco dharma zradhdhA-bhAsana-ramaNa viyoge, vaLagyo vibhAva adharma. pU. devacaMdravijayajI mahArAja) ApanA jJAna-darzanAdi je guNo pariNAmika svarUpe ApanAmAM jevA jeTalA che teTalA mArA AtmAmAM paNa sattAe che te pragaTAvavA ApanA ja guNonuM guMjana (guNa gAvatA guNa Ave nija aMga) karu chuM. eka AvazyakanI sAthe bIjA Avazyakano saMbaMdha rahelo che 'sAmAyika sUtramAM 'bhale' zabda che e cauvisatyo che. 3 karmavanane bALavAno upAya zuM? bhattIe jinavariMdANaM, khijati pUvva saMciyA kammaM / guNa pagarisa bahumANo, kammavanadAvAnalo // je AtmA guNathI pUrNa che evA jinezvara paramAtmA ane guNanI pUrNatA mATe ja jemaNe sAdhu jIvanano svIkAra karyo che. tevA sAdhubhagavaMtonA guNonI je aMtaraMga saMvega bhAvapUrvaka guNakIrtana, vaMdana, pUjana kare che te AgamathI yukta che. zIla saMyamathI yukta che evo AtmA dharmathI yukta che. guNonuM kIrtana zA mATe karavAnuM? bhAva saMsArane dUra karavA mATe kIrtanAdi karavAnuM che. A siddhine jeNe prApta karI che enuM kIrtana-vaMdana karavAthI ApaNAmAM e guNo pragaTa thAya. tIrthakara paramAtmAoe sAmAyika daMDaka uccaratI vakhate sidhdhane uddezIne kareminI pratijJA karI. kAraNa emane have mAtra sidhdha ja banavAnuM bAkI che. ApaNe paNa A vAta sAmAyika karatA yAda karavAnI che ke paramAtmA Ape je sAmAyika karyuM ane amane je sAmAyika batAvyuM evuM ja sAmAyika mAre navatattva || ra36 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have karavuM che. lokone rahelA anaMtA sidhdhonI sAthe rahevAnuM paNa koInI sAthe bolavAnuM nathI. kAraNa bolavAnuM tyAM sAdhana nathI ane bolavAnuM tyAM prayojana nathI. AtmA potAnA pUrNa svarUpa ane svabhAvamAM AvI gayo AthI tene bhASAvargaNA kADhavA cauvisatthI'no vyavahAra AvazyakanI jarUra nathI. A Avazyakono adhikArI viratidhara ja thaI zake. samyagadaSTi ane apunabaMdhakane A bIjabhUta hoya bhASA bolavI e parAdhInatA che. Atma svabhAva nathI. pudgala (mukha) dvArA pudgalane (zabda) choDIe chIe. jeTaluM vadhu bolIe teTaluM vIrya vadhAre vaparAya. AtmadhananI lUMTa thAya. AtmAnI anubhUti jeNe karavAnI che. teNe bhAvaprANInI rakSA vizeSathI karavAnI che. te mATe sAdhanA vadhAravI paDe. 1 cothuM vyavahAraphata AvazyakaH cauTvisatyo Avazyaka zA mATe? ane sAmAyikanuM ja kAraNa kaI rIte bane ? cauTvisatthI 24 tIrthaMkara paramAtmAnI stavanA rUpa che. sarvajJa vacanane jANI, ruci pUrvaka, vikalpa vinA svIkAra karI sva AtmA paNa paramAtmA che e rIte svIkAra karavAmAM Ave to cauTvisattho para bahumAna thAya. guNa ane guNInI upara bahumAnavALA ja cauvisatthonA adhikArI che. je AtmA guNathI pUrNa thayA te ja paramAtmA kahevAyA ane svayaM paramAtmA thavAnI rucipUrvaka emanI stuti karavI te vastu kIrtana rUpa cauvisattho Avazyaka che ane A Avazyaka bhASA vargaNAnA grahaNa-pariNamana rUpa vacanayogane (karmakRta Avazyakane) dUra karavA mATe che. yoga dvArA vyavahAra Avazyaka thAya ane yoga dUra karavAnA bhAva sAthe vyavahAra Avazyaka karavAnuM che. yoga dUra karavAnA be rastA (1) saMsAranA samagra vyavahArano tyAga (2) sarvajJanA vyavahAra Avazyakano svIkAra. na = huM zarIra nathI.' huM karmakRta avasthAvALo nathI. mo= 'karmakRta avasthAthI je maLyuM che te mAruM nathI. A mAnyatA daDha thAya to ja AvazyakanA adhikArI banAya. namo padajinazAsanamAM pravezavAnuM pravezadvAra che. cauvisattho satya svarUpano prakAzaka che. ApaNe satyano svIkAra karavAno che. te mATe navatatva // 237 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmarUpI beMkamAM be khAtA kholavAnA che. (1) pudgala khAtu (te heya ja hoya) (2) jIva khAtu (te upAdeya hoya). vAtAvaraNa sAthe rahyA chIe tethI tenI asara thAya che ThaMDI khUba che ema prathama joya thayuM. have mohane haTAvavA bahAra AvI vadhAre ThaMDImAM rahe ane ThaMDIno anubhava thAya tyAre A badhuM pudgala che tene pudgalanA khAtAmAM nAkhI do to jIvarUpe rahI zakazo. jJAnathI je para zeya thAya che te heya che ema jANI choDI do. upAdeya mAtra huM ja chuM. paramAtmAe paNa sAmAyika uccaryuM eTale sIdhA sAtame guNaThANe AvyA have tyAM sAmAyikanI pUrNatA nathI bArame guNaThANe Ave to pUrNatA thAya tethI paramAtmA paNa tyAM AvavA pUrNa prayatno kare che. rukSa pudgalane pakaDI dhyAna kare che. paripUrNatA prApta karI tene ApaNe vaMdana karavAnuM che. vira paramAtmA ghora upasargo vakhate paNa paramAM na gayA. paNa mAruM vIrya kaI dizAmAM che ? te takedArI rAkhI. abhisaMdhI vIryathI karmanI sAme jhajhumyA, karmonA udayanI sAme paNa na joyuM eTale karmo rIsAIne cAlyA gayA. jyAre ApaNe to majethI karmone AvakArIe chIe ane mahemAnagatI karI tagaDA banAvIe chIe. mauna te ja satya che. bolavuM e AtmAno svabhAva nathI. jagatanI sAthe je mauna kare che te AtmAnI sAthe bolI zake. bolavuM ja paDe to satya ja bolavuM. paramAtmA kevalajJAna na thayuM tyAM sudhI prAyaH mauna ja rahyA. je potAnuM kaMI nathI tene choDavuM temane prabhunA guNa-kIrtana-stavana-stuti karatI vakhate paNa upayoga joIe ke huM sattAe pUrNa chuM te pUrNatAne pragaTa karavA mATe kIrtanAdi karu chuM. cauvisattho = satyanA prakAzaka kevalI ke sidhdha bhagavaMtone cauvisatyo Avazyaka nathI kema ke teo jJAnAdi guNanI pUrNatAne pAmela che. vyavahArathI 24 tIrthakarono sIdho ApaNA upara upakAra che. logassa sUtramAM bharatakSetramAM ra4 tIrthakaronI stavanArUpa kIrtana che. upa zabdathI traNe kALanA tathA bAkInA cAra bharata pAMca airavata pAMca mahAvidehakSetranAM tathA sarva jinanI paNa stavanA che. te paNa vaMdanArUpa che. saMskRtamAM 'vidhAtuM be arthamAM navatatva || 238 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. abhivAdana ane stuti. vaMdanA traNa prakAre che. vacanathI guNa stutirUpa che. saMskAramAM kAyAthI 'namo namaskAra kriyArUpa, abhivAdana rU5 vaMdanA che. vacanathI guNa stutirUpa vaMdanA ane kAyAthI thatI vaMdanA te baMne vaMdanA bhAva vaMdanA rUpa kyAre bane? jyAre manamAM stuti karavA vaDe paNa guNa prAptino ane kAyA vaDe guNa rUpe thavAno sAdhyalakSa rucipUrvakano hoya to te stuti karavA rUpe pragaTa paNe kahevA rUpa hovAthI bhAvavaMdanA rUpa bane. ahiM stutirUpa vaMdanA pradhAna hovAthI te vacanano viSaya bane che ane vacana bhASA paryApti vinA na prarvatAvI zakAya. AthI bhASA paryApti vaDe bhASAvargaNA grahaNa-zabdarUpe pariNamana ane visarjanarUpe vibhAva vyavahAra pragaTa thayo tene dUra karavA have guNa vacana stutirUpa vyavahAra Avazyaka vaDe ja tene dUra karavA Avazyaka pharajiyAta che. sarvajJa kevaLI paramAtmAne pUrNa guNa svabhAvarUpa Avazyaka pragaTa thaI gayuM hovAthI temane paramAtmAnI stutirUpa cauvisattho Avazyaka nathI. paNa cAra jJAnanA dhaNI chadmastha gaNadharone paNa A Avazyaka hoya. sarvajJa kevaLI sarva vastune jANe ene jeTaluM jaNAvavA yogya (nAma karma khape tethI ja, vicaraNa hoya) lAge teTaluM jaNAve bAkI sarvathA mauna dhAraNa kare. sarvajJa paramAtmA je vyavahAra batAve te nizcayane pragaTa karavA ja batAve, sarvajJa paramAtmA saMsArano koI vyavahAra batAve nahIM vItarAga banyA pachI sarvajJa banyA che mATe je vyavahAra temaNe batAvyo. te vyavahAra rucipUrvaka AcaranAra paNa vItarAga sarvajJa ja bane. a "jinAjJAnuM utkRSTa phaLa zuM?" jIvane jina banAve te ja vAstavika jinAjJA che aneka AtmAo jinAjJA pAlana vaDe ja jina banyA. ApaNane evo apUrva vizvAsa hovo joIe. sarvajJa che eTale syAdvAdanI ja vAta nIkaLaze. arthAt saMpUrNa satya vacana ja nIkaLe. yAt jenuM je rIte astitva hoya te astitvane te rIte ja jaNAve te syAdvAda, kemake dareka AtmA sattAthI vyaktigata navatatva // 239 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte pUrNa che - sidhdha che. "jAriso sidhdha sahAvo tAriso hoi savva jIvANaM / ' | (siddhasena divAkara sUri ma.sA.) jevo sidhdhanA AtmAno svabhAva che, tevo sarva jIvono paNa satAgata svabhAva che ane vyavahArathI karmasahita jIvo (saMsArI) guNathI apUrNa che. tethI dareka AtmAomAM vividhatA ane vicitratA jovAmAM Ave che. apUrNatAne pradhAna karIne jovAthI vikalpo, prazano, visaMvAda ane saMkalezo utpanna thAya che. jo nizcaya dRSTithI jovAmAM Ave to sarva jIva viSe samadaSTi (samatva) sahaja pragaTa thAya. arthAt nizcaya ane vyavahAra baMne daSTi jotA vyavahAra zudhdha thAya. zudhdha vyavahAra nizcaya dharma (svabhAva) pragaTa karaze. dharmabiMdu graMthamAM sUrIpUraMdara pU. haribhadrasUri dharmanI vyAkhyA jaNAve che 'maicAli bhAva saMyukta dharma ti pratyate" maitrIAdi bhAvathI yukta hoya te bhAvadharma che. A bhAva dharma jyAre samatA svabhAvarUpa kAraNa bane to ja te maitrIAdi bhAvadharma vyavahArathI kahevAya mATe tene guNarUpa karavA kSayopathamika bhAva hoya tyAM sudhI te guNarUpa kahevAya. kSamA e guNa che. sahanazIlatA e paNa guNa rUpa che ane te badhA cAritra mohanIya ane vIryAntarAyanA kSayopazamathI pragaTe ane mohanIyanA saMpUrNa kSayathI ja vItarAgatarUpa kSAyika samatA svabhAva pragaTa thAya. kSayopazamathI pragaTa thatA guNo taratamatA yogavALA hoya tyAre sarvathA karmakSayathI pragaTa thato svabhAva vRdhdhi hAni rUpa na hoya te sadA AtmA sAthe rahenAro ja hoya. ocho vatto na thAya. anaMtakALa anaMta svarUpe ja svabhAva rahe. maityAdi bhAva e lAgaNIrUpa che. paramAtmA vItarAga svabhAva svarUpa hovAthI enAmAM maitrAdibhAva rUpa lAgaNI na hoya. lAgaNI zubhAzubha che. vItarAgatA pragaTa thayA pachI zubhAzubha lAgaNI nahIM. lAgaNI hoya tyAM sudhI vItarAgatA na hoya. 9mAM ke 10mAM guNaThANA sudhI hoya 11me guNasthAne upazama vItarAgatA 1rame kSAyikavItarAgatA navatattva // 240 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13me kSAyika jJAna sarvajJanA svabhAvarUpa hoya. AthI samatA karavAnI nathI. kSamA dvArA samatA pragaTa karavAnI che. paramAtmAmAM addabhUta guNo che. te guNonA gAna gAvAnA che. prabhu potAnA anaMta jJAnAdiguNo vaDe jevuM jagata che tevuM jonArA, jANanArA ane kahenArA ane potAnA svabhAva pramANe ja vartanArA che. ApaNe paNa te pramANe thaI zakIe chIe. kAraNa ke ApaNe bhavya chIe. eTale te thavAnI yogyatA ApaNAmAM paDI che. je abhavyane nathI. te mATe ApaNane prabhunA guNagAna gAvA vaDe ApaNA AtmAmAM te guNo pragaTAvavAnI-anubhavavAnI ruci pragaTe ane ruci pramANe puruSArtha karI ApaNe paNa tevA ja thaI jaIe mATe cauvisattho Avazyaka che. 0 paramAtmAmAM nizcayathI cha Avazyaka kaI rIte ? (1) sAmAyika Avazyaka saMpUrNa moha javAthI pUrNa vItarAgarUpa samatA paramAnaMdamAM ramI rahyAM che. (2) vaMdanAvazyaka = pragaTeluM anaMta vIrya sadA anaMta jJAnAdi guNamAM pariNamana thavA rUpa ane AtmapradezamAM pariNamana thavArUpa sadA vaMdanIya che. (3) causinho ja pUrNa satyanuM ja prakAzana karavA rUpa vastu kIrtana rUpa stuti vaMdana che. (4) paccakakhANa a AtmAne ahitakArI evA sarvanuM sarvathA tyAga karavA vaDe, nahIM grahaNa karavA rUpa tenI IcchA rUpa pariNAma nahovA rUpa tathA svaguNomAM pUrNa tRpta hovA paNe tapa guNa che. (5) kAussagna che zvAsocchavAsa rUpa paNe kAyAno sarvathA nirodha karavA vaDe ane kAyAmAM hoya tyAre paNa kAyAnA sarvathA mamatAnA tyAgapUrvaka nirlepa bhAve, navatatva // 241 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSIbhAvathI rahevArUpa kevalIe kAyAthI nirALA evA zudhdhAtmAne sarvathA bhinna rUpe juve ane varte. () pratikramaNa = sadA sva svarUpamAM sthira thaI jJAnAdi svabhAvamAM ramavArUpa, pApanuM akaraNa, vibhAva rUpa pApano abhAva rUpa, pratikramaNAvazyaka che. Ama cauvvisattho covIsa jinezvara paramAtmAnA guNa gAvA vaDe zudhdha cha AvazyakanI anumodanAno lAbha ane tevA zudhdha Avazyaka karavAnI rucI zakti pragaTa karavAnI parama bhUmikAnuM sarjana thAya. paramAtmA parama satyarUpe che. satya tattvarUpe rahelA paramAtmAnI satyanI upAsanA karavAnI che. asatya bolavuM e pApa che. jema khAvuM e pApa, AtmAno svabhAva nahIM tema mULamAM bolavuM e paNa nizcayathI pApa ja che. tethI mokSanA upAsaka munine mATe muneH bhAva mauna sadA maunamAM ja rahevuM. prabhu mahAvIra paramAtmAe dIkSA-sAmAyika' laIne tene sidhdha karavA 1rA varSa mIna dhAraNa karyuM. mIna vinA vAstavika sAmAyika zudhdha thAya nahIM. mauna kone kahevAya? samyaktvameva tanmaunaM maunaM samyaktvameva vA / (AnasArI) je muni jagatanuM satya tattva jANIne svIkArIne te Atmatattvane pote temAM pUrNa ramaNatA rUpa pariNamana thaI jAya tene jagata AgaLa bolavAno prayAsa hoto ja nathI. te sadA mauna svabhAvamAM ja ramatA hoya che, ane jyAM satya tattvano nAza thato hoya tyAM satyanA samarthana rakSA mATe tene bolavAnuM che. tyAM na bole to paNa tene doSa che. kAraNa vinA bole nahIM. kAraNe bole to doSa nathI. muni kAraNa vinA bhojana na kare. kAraNe bhojana kare to paNa upavAsI kahevAya. kevalIo mAtra satya vacana jarUra pUratuM bolavuM paDe teTaluM ja bole che. tethI te bolavA chatAM navatatva // 242 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) (3) paNa maunI kahevAya 'yogI-bhogI vaktA-maunI anupayoge upayogI mATe vacanayoganA svarUpane prathama jANavuM jarUrI. a vacananA cAra yoga satyavacana yogaH kevalI bhagavate je vastu je svarUpe potAnA jJAnamAM joI jANI ane te ja svarUpe prakAzana karI teja pramANe ApaNane paNa te vastu te ja pramANe mukha vaDe kahete satyavacana che. dA.ta. AtmA che, nitya che, pariNAmI che Adi. asatyavacanaH kevalInA jANavA pramANe na kahevuM dA.ta. AtmA nathI athavA AtmA che paNa anitya che, apariNAmI che Adi. satyAsatya (mizra) vacanaH saMpUrNa satya na hoya tema saMpUrNa asatya paNa na hoya. bahulatAe satya hoya ane alpatAe asatya hoya. jema ke eka hajAra vRkSa yukta AMbAnI vADI koI pUche A vADI zenI che? AMbAvADI che temAM 10-20 cIku vagerenA vRkSa hoya to bahulatA e AMbAnA vRkSonI apekSAe vyavahArathI te vAta sAcI che paNa nizcayathI bIjA paNa vRkSo alpatAe che. to te vAta khoTI paNa paDe tethI te satyAsatya vacana che. dA.ta. AtmA nityAnitya dravyathI nitya che. paryAyathI anitya che. tethI te svAdvAda vAkya thayuM. asatya--amRSA : jemAM satya paNa nathI ane asatya paNa nathI jemake ghaDo lAva, tapa karavo joIe. vigeremAM koI cokkasa hakAra ke nakAravALI vAta nathI. mAtra vyavahAra sUcaka bhASA che. tene vyavahAra yoga kahevAya. cAra vacanayogamAMthI kevalIne mAtra satya vacana ane asatya amRSA vacana yoga hoya che. temane te nimitte mAtra eka samayano IryApathika baMdha hoya che. paNa rasahIna hovAthI tarata baMdha, udaya ane nirjarA thaI jAya, Take nahIM ane sAthe sAthe aghAti karmonI nirjarA paNa cAlu rahe che. navatatva // 243 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASA vargaNA jinavacana pramANe ja jyAre pariNAma pAme tyAre te bhASA vAstavika vastu kIrtana rUpa (cauvisattho) vaMdana Avazyaka bane che te rIte na karatA karmabaMdhanuM kAraNa bane che. pAMca hiMsAdi mahApApamAM asatya' e sauthI moTuM pApa che. eka paNa asatya vacana 7mI raurava narakanuM kAraNa bane che. vasu rAjA mAtra gurumAtAno pakSapAta karI eka ja vakhata khoTuM bolatA sIdhA 7mI narakamAM gayA. atyaMta kaThora pariNAma jyAre thAya tyAre ja tIvra khoTuM bolAya. athavA satya bolavA mahAsattvanI jarUra paDe. je mahAsattvazALI uttama AtmA hoya te ja satya bolI zake mauna paNa mahAsattvazALI jIva ja karI zake. tethI muniono ja dharmamukhya paNe mauna kahyo che. mune bhAva mauna' arthAt paramAtmAno paNa A ja svabhAva che. sadA mauna paNe rahevuM ane bolavuM to satya ja bolavuM. AthI cauvhisatyo eTale jina paramAtmAnA guNa gAvA eTale mahAsattva-satyanA guNa gAvA arthAt AtmAnA guNanI stavanA che ane guNa stavanAthI AtmAne AtmAnA guNonI ruci pragaTa thAya che ane te guNamaya banavA satya phoravavAnuM sAmarthya pragaTa thAya. arthAt vyavahAra AvazyakathI nizcaya Avazyaka pragaTa thAya. AtmAnuM bhASA vargaNA-grahaNa- pariNamana rU5 vacana e karmakRta Avazyaka banyuM ane te dUra karavA jJAnIoe cauvisattho (vastu kIrtana) sarva jinonI stuti rUpa Avazyaka pharamAvyuM che. Ama calabdhisatyo e AtmAnA guNa svarUpa che. je AtmA potAnA guNathI pUrNa thayA te ja paramAtmA kahevAya. gautama svAmI cAra jJAnanA svAmI chatAM chadmastha hatA paraMtu kevalajJAna pragaTa thatAM ja kevalI paramAtmA kahevAya. tethI paramAtmAnA guNa gAvA eTale potAnA AtmAnA ja guNagAna gAyA tema kahI zakAya. zudhdha-azudhdha Atmatattvano nirNaya thAya to ja paramAtmAnA guNonuM AlaMbana laIne pUrNa banI zakAze. jyAM sudhI AtmA azudhdha-apUrNa che tyAM sudhI pUrNatAnuM AlaMbana levuM ja paDe. AthI nizcaya samajyA pachI vyavahAra daDha thAya. manoyoga ane vacanayoga dvArA AtmAnA kAyayogane dUra karavA prayatna kare nahIM to manoyoga ane vacanayoga maLavA durlabha thAya ane kAyayogano navatatva || 244 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAdi saMbaMdha chUTe nahIM. yoga e vyavahAra dharma che. upayoga e nizvaya dharma che bane bhegA thAya tyAre ja mArga bane, be mAMthI eka hoya to mArga banato nathI. yoga hoya te vakhate zudhdha upayoga hovo joIe. zudhdha upayoganI ArAdhanA kare tyAre tene yogamAMthI nIkaLavAno bhAva hovo joIe. vyavahAra sAmAyikane choDavA mATe vyavahAra sAmAyika karuM chuM. mArA svabhAva rUpa nizcaya sAmAyikane pragaTa karI lauM jethI pharI pharI kadI sAmAyika uccaravuM ja na paDe. yogamAMthI chUTavAnI bhAvanA hoya to ja vyavahAra sAmAyika sAcuM thaze. kAraNa yoga e AtmAno vibhAva che. AthI nizcayanayathI heya ja che AthI yogamAM paNa pramAda na thAya. yoganuM pravartana sArI rIte apramatapaNe thatuM hoya tyAre temAM garvano saMbhava rahe che. huM kevI suMdara kriyA karuM chuM?" AthI yoga nizcayathI heya manAya to yoganA prarvatanakALe pramAdana thAya. khamAsamaNuM beThA beThA na ApatA apramatapaNe apAya temAM paNa garva na thAya. udAsIna bhAva rahe ne hajI yogamAM huM kyAM sudhI pUrAI rahIza kyAre ayogI thaIza ema AtmAnI jAgRta avasthA rahe to sAmAyika bhAva khaMDita na thAya paNa tenI zudhdhi-vRdhdhi thAya. a pAMcamuM karmaphata AvazyakaH mana * je zakti vizeSa vaDe jIva lokamAM rahelA manovargaNAne grahaNa karI vicArarUpe pariNamAve tene manaH paryApti kahevAmAM Ave. a mana be prakAre 1. dravyamana 2. bhAvamana. paryApta nAmakarmanA udaye yogya manodravyane grahaNa karIne manarUpe pariNamAve tene dravyamana kahevAmAM Ave che ane te dravyamanamAM je jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI AtmAmAM je jJAnazakti rUpe pragaTa thAya te jJAna dravya mana vaDe zeyane jANavAnuM samajavAnuM ke bodha rUpe je kArya thAya te bhAvamana che. beIndriyathI asaMjJI paMcendriya jIvone mana nathI eTale teo alpa pramANamAM manovargaNA grahaNa karI zake che. tethI pUratA pramANe manathI vicAraNA karI zakatA nathI, mAtra vargaNAnA saMbaMdhI ISTa-aniSTa saMbaMdhI navatattva || 245 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAraNA karI zake. tethI temane alpa mananA kAraNe mana nathI tema kahevAya che. tethI te asaMzI kahevAya che. kIDI sAkaranI sugaMdhathI AkarSAya te levA jAya pachI tenuM zuM thaze teno vicAra na hoya ! bhAvamana e jJAnanA pariNAma svarUpe che ane dravyamana e manovargaNAnA pariNamana svarUpe che. arthAt jJAnanuM sAdhana e dravyamana. jema pAMca Indriyo jJAnanuM sAdhana che. tema dravyamana paNa mAtra jJAnanuM sAdhana che. tethI manane chaThThI Indriya (no Indriya) paNa kahevAya che. prAraMbhamAM A manaHparyApti rUpe pachI te ja dravyaprANa rUpe kAyamI hoya che. Ama ApaNane karmakRta vyavahArathI jIvanA vibhAvarUpe Avazyaka AvyuM. mananuM sthAna saMpUrNa zarIramAM che. jJAnopayoganI pravRtti to AtmAnA sarva pradezomAM saMbhave che tethI amuka bhAgamAM nathI tema na manAI kintu AtmAnA sarva pradezomAM che. tethI je Atmapradezo AgaLa manovargaNAnuM grahaNa-pariNamana thAya tyAM--tyAM mana hoya che. jyAre digambaronI mAnyatA pramANe dravyamanane ATha pAMkhaDIvALA kamaLa AkAra hRdayamAM raheluM mAne che. tathA naiyAyiko manane 'anurUpa' mAne che. manane aMtaHkaraNa paNa kahevAmAM Ave che. pAMca IndriyonuM kArya (viSaya) maryAdita che ane te paNa rUpI dravyanuM ja jJAna karI zake che. jyAre mana amaryAdita che rUpI-arUpI vastunuM ciMtana (lokAlokanuM) karI zake che. AthI mana dvArA jIva 14 rAjalokamAM bhaTakavA jAya che. AtmA potAnA svabhAvamAM ramaNatA karavAnA dharmavALo che. paNa anAdithI e bhaTakI rahyo che. tenuM kAraNa je je bhavamAM mana maLyuM ane teNe manane nAthavAno puruSArtha na karyo to te mana vaDe te bhamADAyo. AtmA karmavaza parAdhIna thayo eTale tene mananI parAdhInatA AvI. lokAlokanuM jJAna karavAno AtmAno potAno svabhAva che. paNa karmane vaza thavAne kAraNe jJAna karavA tene manAdi sAdhananI jarUra paDe che. kevalI bhagavaMto lokAlokanuM jJAna eka samayamAM kare che. paNa temAM mananI jarUra nathI. AthI mana vaDe vicAra karavo e paNa vibhAva che. pAMcamuM vyavahAraskRta Avazyaka * pratikramaNa dravya manano jyAM sudhI upayoga thAya tyAM sudhI karmabaMdha che. kevalIo navatattva || 246 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya manano upayoga jJAna mATe karatA nathI. tethI te nimitte temane karmabaMdha nathI. tethI temane pratikramaNa Avazyaka nathI. AtmA svabhAve vItarAgI che. paNa mohane AdhIna thaI mana dvArA jJAna karI manamAM rAga-dveSa, mithyAtva bheLavavA vaDe vibhAvarUpa svabhAvane pAme che. tethI chadmastho mATe pratikramaNa Avazyaka jaNAvyuM. AtmAnA svabhAvamAMthI para svabhAvamAM gayelA AtmAne pAchA sva-svabhAvamAM AvavA jJAnIoe pratikramaNa vyavahAra Avazyaka mUkyuM che. mana dvArA rAgAdi bhAvanA kAraNe satata vibhAva rUpe thavA rUpa Avazyaka thavAne kAraNe jJAnIoe mana dvArA svabhAvamAM pAchA pharavA pratikramaNa Avazyaka mUkyuM che. AthI pratikramaNa Avazyaka pratikramaNanI sthApanA karatI vakhate, IcchA kAraNe saMdisaha bhagavad devasi paDikamANe ThAUM?" "Iccha' savyassavi devasie duciti, durbhAsia.' sau prathama manathI duSTa ciMtaveluM, pachI mukhathI duSTa bolavAnuM ane pachI kAyAthI karelI duSTa ceSTAnuM oghathI pratikramaNa rUpa ' micchA mi dukkaDam' ApavAmAM Ave che. Ama sUryodaya pUrve rAIaM pratikramaNa karavAno hetu e che ke samagra rAtri daramyAna thayelA vibhAvarUpa pApanuM pratikramaNa thaI gayuM. have mAre mArA AtmAnA guNa svabhAvamAM Akho divasa ramavAnuM che ane enI mATe mAre jinAjJAnA upayogamAM ramavAnuM che ane mana vaDe te jinAjJAnA upayoganuM vismaraNa (pramAda) na thAya tema apramata banIne satata lakSamAM rAkhavuM joIe. 9 Avazyakano adhikArI koNa thAya? Avazyaka' eTale avazya karavA yogya kArya te Avazyaka athavA 'AvAsayati' Iti guNo vaDe AtmAne vAsita karavo te Avazyaka. AtmAe potAnA jJAnAdi guNomAM vAsa karavo ramavuM e mukhya nizcayathI AtmAnuM Avazyaka che. AtmA potAnA svabhAvarUpa guNamAM rahevA potAnuM zuddha svarUpanuM AlaMbana pakaDe to ja AtmA potAnA guNomAM vAsa karI zake. te mATe sau prathama potAnA zudhdha svarUpa svabhAvano potAne nirNaya ane tenI rucirUpa 4thA guNasthAnake AvavuM paDe. to azudhdha svarUpamAM ane svabhAvamAM rahelA ane ramatA potAnA navatatva // 247 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnI dayA pazcAtApa Ave to tenuM pratikramaNa karavAnuM mana thAya. tethI Avazyakano adhikArI pamA guNasthAnavALo bane. tethI pamA pahelA kathA guNasthAnake AvavuM jarUrI. 'tasmAdavazyakaiH kuryAt prAptadoSanikRntam / yAvannApnoti sadadhyAnaM apramata guNAzritam / (pUAcArya ratnazekharasUri) 7muM apramatta guNasthAnaka jIva na pAme tyAM sudhI tene pratikramaNa Avazyaka che. jyAM sudhI AtmA apramatta guNaThANe pahoMcato nathI? tyAM sudhI arthAt pramatta guNaThANA sudhI (chaThThA guNa) doSo lAge che. kaSAyano udaya che ane mohanI AdhInatA paNa che, 7me kaSAyano udaya che paNa AdhInatA nathI. AtmA potAnuM sAmarthya pragaTa kare che. mohane niSphaLa kare che eTale kaSAyane vaza thato nathI. 9 pratikamaNa traNa rUpe : "mULa paNe paDikkamaNuM bhAkhyuM pApa taNuM aNa karavuM re.' (1) pApa na karavuM e ja mukhya pratikramaNa che. jo pApa thaI jAya to (2) naMbaranuM pratikramaNa pApano guru pAse ekarAra karI pazcAttApa rUpe ' micchA mi dukkaDam ApavA. gurue Apela prAyazcitta tapAdi vahana karavuM ane (3) naMbaranuM pratikramaNa have pharI pApa na thaI jAya te mATe te pApana karavAnA paccakakhANa karavA te. te pApa kone kahevAya? pahelA to mAre pApa na karAya, arthAt mAre pApa na ja karavuM eno upayoga joIe. pApa zuM?' jinanI AzA na mAnavI-svIkAravI nahIM ane pALavI nahIM te pApa. prathama 'jinAjJA tuM zeyano jJAtA bana. prathama pApanI zarUAta zeyane ya rUpe na jANIe na svIkArIe tyArathI ja thAya che. te ja jIvanuM mithyAtva mahApApa che. ApaNe joyane jANIe chIe paNa sarvajJa pramANe jANatA nathI. svajanone jANo cho paNa tene sarvajJadaSTi pramANe jANavA temane karmakRta paryAyathI prApta mAtA-pitA kAkAdi rUpe jANo cho? paNa navatatva || 248 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te badhA paryAyo mAtra karmakRta che. mULa to te badhA ja sidhdhAtmA che te rIte jANatA nathI. tethI temanI sAthe rAga-snehAdi pApanI vRdhdhi thAya che. 0 myagadaSTine potAno AtmA kendrasthAne hoya AtmAe potAnA jJAnAdi guNa svabhAvamAM rahevAnuM che. tenA mATe sau prathama heya upAdeyano pariNAma lAvavAno che. mArA AtmAnuM hita-ahita zuM che? teno nirNaya joIe. arthAt kendramAM AtmAne rAkhIne vicAraNA karavAnI che. samyagdaSTi tene ja kahevAya. kendramAM potAno AtmA hovo joIe. to ja sarvajJa daSTi pramANe zeyane jANeluM upakArI thAya. potAnA AtmA mATe ja mAre karavAnuM che te ja upayogamAM nathI. e ja moTI bhUla che pApa che. jo dareka vyavahAramAM AtmAne kendramAM rAkhavAmAM Ave to pApa karavuM duSkara banI jAya. AthI AtmAnA svarUpane pakaDIne svabhAvamAM javAnuM che. pratikramaNa sau prathama manathI karavAnuM ke pratikramaNanI sthApanA karatI vakhate sUtra "ducitie dubhAsia- ducikia divasa saMbaMdhI manamAM je duSTa ciMtana ane vacana vaDe ja duSTa bolAyuM ane kAyAthI je duSkRta karAyuM tenuM pratikramaNa sau prathama oghathI karAya che. kaleza vAsita mana te saMsAra, kleza rahita mane te bhavapAra." (zrI vAsupUjya svAmInuM stavana) azubha dhyAna paNa manathI thAya, zubha dhyAna paNa manathI thAya, zuddha dhyAna paNa (moharahita) mananA vikalpa rahitapaNAthI ja thAya. azubha dhyAnathI utkRSTa-raudradhyAnamAM 7mI naraka-nigoda ane zubha prazasta dhyAnathI anuttara vimAna prApta thAya. mananI sahAya jarUrI paNa zudhdha dhyAna vakhate mana ekAkAra arthAt vikalpathI rahita thatuM jAya ane AtmAnA sahaja svabhAvarUpa mAtra zeya-jJAtA pariNAma pragaTa thatA ane te pariNAmanI sthiratA tIvratA tathA kSapaka zreNIrUpathI (zukaladhyAna) kevalajJAna-arthAt svabhAvanI pUrNatA pragaTa thAya. navatatva // 249 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manano viSaya lokAloka rUpI- arUpI badhAnuM ciMtana-manana-bhAvana karI zake. utkRSTa vyakta pApa narakamAM, avyakta pApa nigodamAM, te banne sthAne manavALA jaI zake. aneka 14 pUrvIo paNa nigodamAM gayAnA ullekha AgamamAM Ave che. ApaNe manavALA chIe tethI vadhAre sAvadhAna thavAnuM che. manathI AtmAnA gharamAMthI bahAra jhaDapI jaI zakAya ane jhaDapI AvI zakAya. prasannacaMdra rAjarSie manathI 7mI naraka sudhImAM daLiyA bhegA karyA ane manathI tarata ja sarvArthasidhdha vimAnanA daLiyA bhegA karyA ane manane jyAre pUrNa sthira karIne AtmAmAM pUrNa sthira thaI gayA ke badhA ja ghAtI karmono nAza karI kevalajJAna prApta karyuM. AthI mana vaDe ja manuSyabhava parama maMgaLarUpa thAya ane mana vaDe ja parama amaMgaLa rUpa paNa thAya. mana to mAtra jJAnane rIle karavAnuM sAdhana che. tenI sAme karmonA udayanI sAthe mithyAtvamoha, kaSAya ane vezyA na maLe to mana sthira-zuddha thaI jAya. mana-amana thaI jAya. arthAt AtmA manane nivRta karI zake, eTale nirvikalpa dazA. mananI pravRti baMdha karI AtmA pote jJAna karavAmAM svataMtra thaI jAya. arthAt Atma pradezo sIdhuM jJAna kare, kevalajJAna pragaTa thAya. mAtra dravya manano upayoga kevalI anuttara vimAnavAsI devonA praznanA uttara ApavA mATe kare. arthAt moha jema manamAMthI ghaTato jAya tema tema mananI asthiratA ghaTatI jAya. vikalpo (vicAro) ghaTatA jAya tema tema AtmA potAnA samatA svabhAvamAM Avato jAya tema tema pApathI haTato jAya. jema khAvuM e pApa kema? AtmAno svabhAva nathI. nizcayathI aNAhArI "AnAmRta-bhojanam' bolavuM e pApa kema? AtmAno svabhAva nathI. mauna. vikalpa (vicAro) karavA e pApa. AtmAno svabhAva nathI. nirvikalpa. Ama nirvikalpa dazA tarapha javAno mArga e ja che ke saMpUrNanirvikalpa je sarvajJa kevalI che, temanI daSTi pramANe ja jANIe svIkArIe ane vartIe to ja navatattva || 250 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikalpa avasthAthI bacAya. jJAnIo sthitaprajJa kahevAya. karmanA udaye game tevI ghaTanA bane chatAM temane temAM vikalpa UThe nahIM. kAraNa teo sarvajJa daSTithI tene nihALe che. "sarvatra jAnIe je joyuM hoya te pramANe ja thaI rahyuM che. Ama temano tattvanirNaya hovAthI temane koI vikalpa UThe nahIM ane Atma svabhAvamAM rahI zake, pApanuM na karavuM. te paheluM pratikramaNa to ja thaze. jo potAnA AtmAne potAnA svabhAvano paricaya thaI jAya, eTale sarvajJa pramANe zeyano jJAtA ane heya-upAdeyano nirNaya karI vyavahAra jIvanamAM jeTalI jarUriyAta hoya tyAM heya (jaDa)no tyAga na thaI zake to temAM heya mAnI udAsIna bhAve vyavahAra karavo ane tenuM paNa pratikramaNa karatA rahevuM. Ama jo upAdeya (jIvadravya tenA jJAnAdi guNamAM) ruci ane pudgala dravyanA (varNa gaMdhAdi guNomAM) heyaudAsInatA pariNAme vyavahAra karavA chatAM samaktiI jIvanirjarAkare pApa vyahavAra karavA chatAM anubaMdhanuM kAraNa na bane. pratikramaNa anubaMdhane toDavAnuM kAma kare che. anubaMdha eTale paraMparA (vAraMvAra karavA rU5) pApAnubaMdhI puNyano baMdha paDe to puNyanA udaya vakhate arthAt puNyanA udaye anukULa ke sAcI sAmagrIsArA saMyogo maLe paNa temAM pApano anubaMdha udayamAM Ave arthAt pApa karavAnI budhdhi jAge. puNyathI maLelI sAmagrIthI pApa karavAnI budhdhi jAge. pratikramaNathI anubaMdha tUTI jAya to pApano udayake puNyano udaya thAya to paNa pApano anubaMdha na jAge. navuM karma na baMdhAve. "anubaMdha karma kaI rIte baMdhAya ?' pApa kArya karyA pachI pApa, pApa rUpe lAge nahIM ane pote barobara karyuM che teno AnaMda anumodanA kare, to anubaMdha karma baMdhAya. temAM jema saMghayaNa baLa sattA vadhAre tema anubaMdha tIvra paDe. mahAvIra paramAtmAe tripRSTha vAsudevanA bhavamAM siMhanI hiMsA karI tathA zayyA pAlakanA kAnamAM garamAgarama sIsuM reDAvyuM te rUpe mahApApa karmabaMdha thayo. mithyAtvanI hAjarI ane utkRSTa kaSAyonI hAjarImAM 7mI narakanuM AyuSya baMdhAyuM ane tyAMthI anubaMdha na tUTavAnA kAraNe navatattva // rapa1 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7mI narakamAM gayA. zayyApAlakanA kAnamAM sIsu reDavAnAM karmanuM naMdana RSinA bhavamAM saMvegapUrvakanA tapAdi ArAdhanA vaDe anubaMdhathI rasa toDI nAkhyo. jethI mahAvIra svAmInA bhavamAM kAnamAM khIlA ThokANA, tyAre prabhue samatApUrvaka te sahana karavA vaDe navuM karma na bAMdhyuM. jyAre marIcinA bhavamAM injapi-IhaMpi' eTalA usUtranI prarUpaNA karatAM koDAkoDI sAgaropama saMsAra vadhI gayo. samakita cAlyuM gayuM. te karmono ApoApa kALa pAvAthI pachInA ghaNA bhavomAM tridaMDI veza ane devaloka maLyo paNa samakti na maLyuM. 9 pratikramaNa koNe karavAnuM che ane konuM karavAnuM che?' A upayoga joIe ke je potAnA svabhAvamAM rahI zakatA nathI tene pratikramaNa karavAnuM che. Avazyaka mukhya karIne samatA (sAmAyika) Avazyaka mATe che. rAga-dveSa-rUpa bhAvahiMsAthI aTakavA, thaI gayelA rAga-dveSanuM pratikramaNa karavAnuM che. jinanI AjJA che ke nigodathI mAMDI pacendriya sudhInA jIvone nahIM mAravA. tethI jANI joIne jIvone na mAravAno pariNAma hajI AvI zake. maccharano upadrava thAya to maccharane mAravAno pariNAma kadAca na Ave paNa macchara dUra jAya to sAruM tene dUra karavAno prayatna paNa kare, e aprItino pariNAma. aprItie krodha-dveSano pariNAma che. samatA svabhAvano nAzaka che. tema najIkanA sagA-snehI-svajana pratye tIvra rAganA kAraNe tenA satata vicAro dvArA rAganI vRdhdhi thavA vaDe samatA svabhAva haNAI rahyAnuM cAlu che. Ama A rAga dveSa-rUpa-pApa satata sevAtA hovA chatAM tenuM pApa cAlu che tenuM mAre pratikramaNa karavuM joIe. e khyAla Ave, aprIti e mAro svabhAva nathI to macchara pratye karuNA Avaze. snehI-svajano pratye paNa maitrI-karuNAdibhAva pragaTa thaze. maccharano jIva paNa sattAe sidhdha che ane svajano paNa sattAe sidhdhanA jIvo che tenA pratye rAgAdi na karAya. Ama AtmA sAvadhAna thAya. chatAM rAga-dveSa thaI jAya to tarata tenuM pratikramaNa karavAnuM thAya to sAmAyikamAM samatA svabhAvamAM Avazyaka dvArA AvI zakyA. to pamA guNasthAnake AvyA kahevAya. dezavirativALAne Avazyaka e pAMcamAM guNasthAnakanuM kArya kare che. navatatva // 252 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezathI paNa sAmAyika svabhAvamAM AvavA zuM karavuM? sAmAyikamAM sthiratA ke zAMti sArI rIte thAya te mATe tame chokarAo jyAM dhamAla karatA hoya to temane tyAMthI dUra karavA aprIti karo ane uThADavA prayatna karo, tyAre vicAravAnuM che ke 'jinAjJA zuM che? te AtmA cho, jJAna tAro guNa che. teno svabhAva nnayanA jJAtA banavAnuM che. jJAtA banI samatA svabhAvamAM AvavAnuM che. chokarAo dhamAla kare che. maccharo upadrava kare che, chokarAo paNa AtmA che. maccharo paNa AtmA che. banne karma kaSAyane vaza che. mATe potAnA Atma svabhAvamAM nathI. maccharoe pUrve koIne upadrava karyo che athavA mohane AdhIna thaI atyaMta mUcchita avasthAmAM AvyA haze tethI teo maccharapaNAne pAmyA che. to ApaNane tevuM vicAravAthI tenA pratye karuNatA pragaTe to 4thA guNasthAnake huM paNa sAmAyika zA mATe karuM chuM? huM paNa kAyA-karma-kaSAyane vaza chuM ane mArA AtmAnA svabhAvamAM nathI Avyo mATe potAnA abhyAsArthe huM A sAmAyika vyavahAranuM anuSThAna karuM chuM. mAre paNa karma-kaSAya-kAyAnI parAdhInatA dUra karI sadA mArA AtmAnA zudhdha svarUpa ane svabhAvamAM kAyama sthira thavuM che. ApaNe jyAre vicAraNA karIe tyAre 4thA guNasthAnake ane te pramANe vicAraNA karI pote chokarAone dUra karavAnuM ane tenA pratye kaSAya karavAnuM mAMDI vALe ane vicAre huM mArA eka peTa mATe keTalA jIvonuM kaccaraghANa kADhuM chuM jyAre macchara paNa potAnA peTa mATe bIjAnA zarIranuM lohI pIve che ane mAre sAmAyikamAM zarIranI mamatA vosirAvI devAnI che. zarIra mAruM nathI to temAM mAre rAga na karAya. vaLI huM Ijekazana zarIra mATe sahana karuM chuM. to AtmA mATe mAre A paNa sahana karavuM joIe. bhagavAne Atma svabhAvamAM sthira thavA ja 'rara pariSado sahana karavA yogya kahyA che, tethI maccharono paNa pariSaha samatAsvabhAva pragaTAvavA sahana karavuM joIe. ema vicArI maccharo pratye aNagamAnA pariNAmano tyAga karI, potAnA samatA svabhAvamAM be ghaDI sthira thAya tyAre te pame guNaThANe Avyo kahevAya. tyAre vyavahAra Avazyaka dvArA dezathI nizcayanA sAmAyikano lAbha maLe. navatatva // 253 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAvathI bhavya ja karI zake. abhavya na karI zake. bhava rUpI anAdi saMyoga saMbaMdhathI AtmAne sadA chUTavAno bhAva thAya te ja bhavya. je AtmAnuM nathI te rUpe thayelA bhava temAMthI chUTavuM te mokSa, temAMthI chUTavAno mArga te mokSamArga. AvazyakanuM kArya paNa bhavamAMthI jIvane choDAvavAnuM che. pratikramaNa sUtranuM mukhya sUtra prathama IriyAvahI' sUtra arthAt ladhu pratikramaNa' bIjuM mukhya sUtra zrAvakone mATe 'vaMdita sUtra' ane sAdhuone mATe 'zramaNa sUtra'. aImuttAmunie pratikramaNa sUtra vaDe, pApanuM prAyazcitta karatA 'paNaga-daga-maTTI' A padanI vicAraNA karatA kevalajJAna prApta karyuM. IriyAvahI sUtra vaDe sarva jIvarAzinuM (vyavahArathI pa3 jIvonuM) AzAtanAdi sarva pApanuM prAyazcitta thavA vaDe zudhdhi thAya che. pApanI zudhdhi kyAre thAya? pApanuM svarUpa khabara hoya to pApa zuM che AtmAno vibhAva te pApa' svabhAva te dharma. svabhAvane rokanAra karma te pApa. te ghAti-aghati svarUpe che. ghAtI karmanI 45 prakRtI pAparUpa che. (jJAnAvaraNIya-pa darzanAvaraNIya-9 mohanIya-ra6 ane aMtarAyanI-5) aghAtimAM pApa ane puNya baMne prakAro che. (naraka sivAyanA 3 AyuSya +1 UMca gautra + zAtA vedanIya + 37 nAmakarma - 4ra aghAti puNyaprakRti.) 1 naraka AyuSya + nIcagotra + azAtA vedanIya + 34 nAmakarma - 37 aghAtI + 45 ghAtI - 8ra pApaprakRtti. ApaNe ApaNA svabhAvamAM rahevuM te dharma che. paNa pApanA udaye pratikULatA maLatA khaTake che. anukULatA nathI te khaTake che, puNyanA udaye anukULatA maLe. mAre pratikULatAmAM paNa samatAmAM rahevuM te mAro dharma hato paNa te dharma meM na karyo teno khaTako raheto nathI. anukULatA na maLI teno khaTako rahe arthAt jyAM sudhI Atma svabhAvarUpa dharmamAM ja mAre rahevAnuM che ane vibhAvamAM rahevuM nathI tevo nirNaya na thAya tyAM sudhI puNyanA udaye maLatI anukULatAmAM ja rahevAnuM game ane anukULatAno gamo thAya te ja mahApApa che. tyAM samatA svabhAva dharmamAM raheto nathI tethI vibhAvarUpa pApa pratye dhRNA pragaTavI joIe (yabhAva) ane navata // rapa4 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma svabhAvarUpa dharma pratye (guNo) upAdeya (rucI) pragaTe to ja pApa dUra karavAnI ane svabhAva dharmane (guNo) pariNAmavALA kAraNabhUta zudhdha pratikramaNa thAya. mukhya pApa zuM che?" aghAtI karmanA udaye AtmAnI akSaya-arUpI Adi svarUpa avasthA saMpUrNa DhaMkAI gaI ane udayanA vikArarUpe vibhAvarUpa dArikAdi-rUpI Adi avasthA pragaTAvavI. jIva te ja zarIrAdi avasthAne potAnI mAnI AtmAvikRta svarUpa svabhAvamAM ruci-rasa-Adi upAdeya mAnavA lAgyo ane have te choDavuM temAM udAsInatA keLavavI ati duSkara thaI gaI che. AthI vyavahArathI dharma karanAra ghaNA loko jovA maLe paNa pApanI arUcI dharAvanAra tene choDavAnA bhAva vALA ane thayelA pApane prAyazcittathI zuddha thavAnI bhAvanAvALA bahu ochA jIvo jovA maLaze. vaMditu sUtra' zrAvakone pApanuM prAyazcitta karavAnuM mukhya sUtra che. temAM sau prathama vadita savya sidhdha, dhammAyariye A savva sAhu temAM sau prathama sidhdhone vaMdanA karIne pachI dharmAcAryo vagerene vaMdana karyA che. 'arihaMtane badale sidhdhane vaMdana zA mATe?"sidhdha bhagavaMto saMpUrNa karmarahita zudhdha avasthAne dhAraNa karanArA che pratikramaNa Avazyaka dvArA saMpUrNa vibhAvamAMthI pAchA pharI pUrNa svabhAva ane svarUpamAM AtmAe sthira thavAnuM che. arthAt saMpUrNa karma rahita zudhdha thavAnuM che. tethI prathama sAdhya batAvyuM che. sAdhanA (praNidhAna) nirNaya vinA saphaLa na thAya. sidhdho pachI AcAryone vaMdananuM prayojana guru sAkSIe prAyazcitta karavAnuM hovAthI AcAryone vaMdana mukyuM. vyavahArathI prathama maMgaLa karIne pachI koIpaNa kAryano AraMbha thAya. e hetue sidhdha bhagavaMto Adine vaMdana karIne pachI aticAronI zudhdhi mATeno ullekha che. dharma e ja utkRSTa maMgaLa che. dharma vinA dharmI na hoya. sidhdho dharma ane dharmI bane svarUpe che. dharmathI paNa jJAna e AtmAno parama maMgaLa guNa che. AthI jJAnano svabhAva zeyanA jJAtA banavuM. AthI jo AtmA zeyano jJAtA na bane to samyagudarzananA prathama Astikaya pAyA para nathI. AthI AgaLanA navatatva / 255 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka para javA prathama 4thA guNasthAnaka para AvavuM jarUrI. tethI sarvajJanuM vacana che ke dareka jIva sattAe sidhdha svarUpI che. tethI huM paNa sattAe sidhdhA chuM. te svIkAravuM joIe ane mAre mAruM sidhdha svarUpe pragaTa karavAnuM che. svabhAvamAM na rahevAnA pramAdanA pApe meM karmo bAMdhI mAruM sidhdha svarUpa DhAMkyuM to have mAre tenA tIvra pazcAttApa-prAyazcitta tapa vaDe karmono kSaya karI mAruM zudhdha svarUpa pragaTa karuM tevo rucIbhAva joIe. arthAt vaMditu sUtranI gAthA 'paDika desi -satra bolatI vakhate hiMsAdi pApa aticAro vaDe bAMdhelA mArA azubha karmothI huM guru sAkSIe pAcho pharuM chuM arthAt tenuM pratikramaNa karuM chuM. mArA svabhAvamAM AvuM chuM. Ama sUtro bolavA te kriyA yoga che ane temAM arthopayoga mUkavApUrvaka pariNAma thavA rUpa jJAnayoga che. bane samanvaya sAthe ja cAle. 'jJAna-kriyA bannethI yukta anuSThAna te mokSayoga (mokSamArga) rUpa bane. Ama 'vaMdituM sUtra mAM prathama sidhdhone vaMdanAno hetu sidhdhonuM AlaMbana laI potAnA AtmAmAM sattAe rahelA sidhdhapaNAne pote vaMdana karato thAya. te mATe sidhdhapaNArUpa potAnuM svarUpe pragaTa karavA vyavahArathI sidhdhone namaskAra karI pote nizcaye sadA potAnA sidhdhapaNAne namaskAra karanAro thAya. page ane chuM guNasthAnake rahelAne pratikramaNanI jarUra che. kAraNa ke tyAM pramAda che. jyAre 7mA guNasthAnake apramattadazAne kAraNe temane pramAda nathI. tethI pratikramaNano vyavahAra paNa nathI. chaghasthone jyAM sudhI kSAyika guNa pragaTa na thAya, tyAM sudhI guNanI pUrNatA ane sthiratA rahetI nathI. pramAdano saMbhava rahyA kare tethI chaghamastha evA cAra jJAnanA dhaNI gautamasvAmI paNa jyAM sudhI kevalajJAna na pragaTayuM tyAM sudhI pratikramaNa Avazyaka karatA. AthI pratikramaNa AvazyakanI jarUriyAta ApaNane vizeSa lAgavI joIe. vartamAnamAM pUjAdi anuSThAno ghaNA kare paNa pratikramaNarUpa AjJAyogamAM bahu ja thoDA jIvo ArAdhanAmAM joDAya che. jeTalI jinapujAnI AvazyakatA jaNAya che. teTalI pratikramaNanI AvazyakatA jaNAtI nathI. pUjA vinA divasa saphaLa na thayo mAne, paNa pratikramaNa vinA mAro divasa niSphaLa gayo ema mAnanArA bahu ja ochA. navatattva || 256 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa = prati = pAchA pharavuMkramaNa = pAchA pagalA bharavA - pAchA AvavuM. jinAjJAnI maryAdAne oLaMgIne je AgaLa gayA hoya tene pAchA AvavuM paDe. kevalIo jinanI pUrNa AjJAmAM rahelA che. tethI temane pratikramaNa nathI. kAraNa teo sadA zudhdha jJAnanA upayogamAM che. tethI pUrNa jJAnayogamAM che, te pramANe ja temanA yogapaNa (vIrya) te pramANe apramattapaNe niraMtara pravartamAna che. tethI kriyAyoga paNa pUrNa apramattarUpa hovAthI pUrNa svabhAva dazAmAM ramI rahyA che. tethI temane pramAdajanita pApAcaraNa rUpa pratikramaNa nathI. mukhya pratikamaNa zenuM karavAnuM? paDisidhdhArtha karaNe, kiANamakaraNe paDikkamANe asadahaNe A tahA, vivarie parUvANAe a' | (vaMditasatra) jinezvara paramAtmAe je hiMsAdi pApa vyApArano niSedha karyo che. te karavAne kAraNe thatA hiMsAdithI, viratinA svIkArarUpa, sAmAyika pauSadha Adi je anuSThAna karavAnA kahyA che te na karavAthI, AtmAnA astitvanI je pramANe sarvajJa paramAtmAe kahyuM che te pramANe zradhdhA na karavAthI (eTale ke AtmA akSaya, arUpI, agurulaghu ane avyAbAdha che) tene badale ApaNe ApaNI jAta (huM rUpavAna, huM zarIravAna chuM) te yAda Ave che. tathA sUkSma nigodanA asaMkhya goLAeka aMgUlanA asaMkhya bhAga pramANa eka eka goLA hoya ane temAM nigodanA anaMtA jIvo hoya chatAM te dekhAya nahIM IndriyothI na jaNAya AvuM sUkSma gahana tattva kaI rIte zradhdhAno viSaya bane? jo apUrva zradhdhA-sarvajJa tattva para bahumAna hoya to ja te zradhdhAno viSaya bane. Ama sarvajJanA tattva samajyA nahIM, zradhdhA na karavA vaDe mithyAtvAdinI puSTi karI ane satyano pakSapAta na hovAne lIdhe jinavacana viruddha prarUpaNA karI. ravi rUlpekhi rUpi jema ke 'mAtA' A mArI mAtA che - te vyavahArathI che. vyavahArathI tene mAtA kahevA chatAM jo temAM nizcayathI sidhdhAtmAnI dRSTithI jotA, jANatA ane navatattva // rapa7 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIkAratA hazo, to mAtA pratye sneharAga bhAvanI vRdhdhi na thAya. 'nizcaya daSTi hadaye dharIjI je pALe vyavahAra puNyavatA te pAmaze, bhava samudrano pAra' . (pU. maho. yazovijayajI mahArAja) mAtA pratye janmadAtA pAlakAdi upakArI rUpe AdarabhAva hoya. jyAre sidhdhAtmA tarIke jotA ho to paramAtmA rUpa (sattAe) lAge. te Adara parama bhAvarUpe pragaTe to mAtAne pIDA kaI rIte apAya? jo have mAtAne pIDA nathI ApavI to mAre have pharI janma levo na joIe. jethI mAtAne pIDA na thAya. tethI mAre have ajanmA banavAnI sAdhanA karavI joIe. dravyathI pratikramaNa Avazyaka apurnabaMdhaka jIva paNa karI zake paNa tenA phaLano adhikArI to 4thA guNaThANAthI pamA guNaThANe AvyA pachI bane. 0 pratikamaNanuM phaLa zuM?' AtmA potAnA svabhAvathI jeTalA aMze bahAra vibhAva) dazAmAM gayo hoya teTalA aMze tyAMthI pAcho pharI potAnA svabhAvamAM AvI javuM. jemake koI zrAvaka dhaMdhAmAM anItipUrvaka dhana meLave che, teNe tenuM pratikramaNa karyuM to tenuM phaLa'have mAre anIti nahIM karavI joIe ane anIti karavAnuM baMdha kare ane nItipUrvaka ja jIvana jIve. nItithI meLavelA dhanane paNa heya mAne te paNa choDavA jevuM mAne to tene pratikramaNanuM phaLa maLyuM ane pUrNa phaLa tyAre maLyuM kahevAya ke nItipUrvakanuM paNa kamAvavAnuM choDI de ane sarvaviratino svIkAra karI le to pratikramaNanuM phaLa tene uttaradharmarUpe maLyuM ane sarvaviratinuM pAlana evA utsAha, apramatta niraticArapUrvaka kare ke jethI sarvathA aticAra rahita banI kSAyika bhAve kevalajJAnAdi pragaTa thAya tyAre pratikramaNanuM pUrNa phaLa maLyuM kahevAya. jo dravyathI pratikramaNa karavAmAM Ave to zubha saMskAra paDe ane puNya baMdhAya. Ama dravya yogamAM rahelAne oghathI bahumAnabhAva hoya ane saMsArano koI AzaMsAdi bhAva na hoya to, artha sAMbhaLavAthI pUrvanA saMskAranA baLathI navatatva // 258 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvamAM AgaLa vadhatA vAra na lAge. AthI bhAva na Ave to paNa dravyakriyA na choDavI, saMskArano paNa lAbha bhaviSyamAM lAbhadAyaka nIvaDe che. paNa arthano upayoga-samajapUrvaka kriyA karavAthI vizeSa lAbha thAya. koIvAra jinavANI sAMbhaLatA temAM pratikramaNAdi kriyAnuM mahattva, rahasya ane artha jo samajAvavAmAM Ave ane te barobara samajAI jAya to rojiMdI karAtI dravyakriyAmAM saMvegabhAva pragaTa thAya ane te kriyA vadhAre ullAsa ane arthopayogapUrvaka karavAno utsAha pragaTe paNa jo kriyAnA saMskAra hoya ja nahIM to kArya na thAya. tattvasaMvedana rUpa saMga bhAva koNa pAme? jene jIvAdi navatattvanA abhyAsa dvArA sarvajJa pramANe tattvano nirNaya daDha thaI gayo hoya, temane dareka kriyA karatA tattva vicAraNApUrvaka te kriyAmAM AtmAnA bhAva pramANe joDavA pUrvaka jyAre zudhdhapayoganI pradhAnatAvALI kriyA kare to tattvasaMvedana (AtmAnA svabhAva pariNAmane anubhavavA rUpa tattvasaMvedana) thAya ane te bhAva sAdhune ja thAya. jemane navatattvano vizeSa abhyAsa nathI paNa 'jinAjJA pratye bahumAna che mATe mAre vidhinA bahumAnapUrvaka pratikramaNa karavuM joIe A paramAtma tatva paranuM bahumAna aMtarathI hoya, saMsAranI AzaMsA na hoya, to tattvasaMvedana sudhI laI jAya. 'mAsatuSa' munine navatattvanuM jJAna na hatuM chatAM AtmakalyANanI jhaMkhanA (arthIpaNu) tIvra hatI. tethI uccakoTIno vairAgya, deva-gurU para apUrva bahumAnathI (mAruM Atma kalyANa AmanAthI ja thaze.') tenI apUrva zradhdhAne baLe, teo kevalajJAna sudhI pahoMcI gayA. sau prathama svAtmA upara bahumAna Ave tenA para karuNA Ave ane tene sarva duHkhamAMthI mukta karavAno bhAva jAge ane jinavacana dvArA sarva duHkhanuM mULa pApa ja che. 'pApAt duHkham dhamar sukham A sarva darzananA sarva zAstrono sAra che ane pApa tarIke mAtra Atma svabhAvamAM na rahevuM te ja mukhya pApa che ane Atma svabhAvamAM ja rahevuM te ja zuddha dharma che. A nizcaya jene navatattva || ra59 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya te ja anAdithI vibhAvamAM rahelA AtmAnuM sAcuM pratikramaNa karI zake ane tenA pUrNa phaLane paNa pAmI zake. pratikramaNa e tapanA pariNAma rUpa thAya tyAre ja nirjarA thAya nahIM to zubha pravRtti rUpa thAya to puNyabaMdha thAya. kuragaDumunine khAtAM khAtAM kevalajJAna thayuM. khAvuM e pApa che. mArA AtmAno svabhAva nathI ane mAre A ghaDo bharIne bhAta khAvA paDe che. pUrve meM mArA Atma svabhAvamAM rahevAno prayatna nahIM karyo hoya ane khAvA-pIvAmAM ja Asakta ane anumodanA karavA vaDe sudhAvedanIya nikAcita bAMdhyuM haze jethI sAdhupaNAmAM jyAM sadA jJAnAmRta bhojana karavAnuM che, AtmAnI ramaNatA rUpa paramAnaMda bhogavavAno che, tenA badale mAre khAvAmAM kiMmatI samaya bagADavo paDe che. kevo saMsArano vaLagADa che. 'sidhdhanA AtmAone zarIra nathI tethI khAvAnI lapa nathI, mAre A zarIrano moha kyAre tUTaze ane kyAre teno saMyoga saMbaMdha chUTaze, kyAre azarIrI banI mAtra mArA Atma pradezomAM ja sadA guNa ramaNatA karIza?" Ama chelle sidhdha svarUpanI vicAraNA vaDe potAnA AtmAne sidhdha svarUpa mAnI te ja rUpe thavAno tIvra pariNAma pragaTatAM, khAvA pratyeno udAsIna bhAva pragaTayo ane AtmaguNo pratyeno tIvra saMvega thatA AtmAnA svaguNa svabhAvano anubhava karatAM jJAnanI vizudhdha dhArA pragaTatAM mohanI dhArAno nAza thatAM cAritranI nirmaLatA vadhatAM na khAvAnA saMpUrNa bhAva thatAM tapanAvizudhdha pariNAmanI vRdhdhi thatAMghAtikarmono nAza thatA kevalajJAna pragaTa thayuM jJAna e ja parama tapa che. jJAnanI jeTalI nirmaLatA vadhe teTalI nirjarA. mAtra 'micchA mi dukkaDam ApavAthI pApa nAza na pAme. dAdA bhagavAna je samaye pApa thAya tyAre ja 'micchAmi dukkaDa' ApavAnuM kahe che tethI pApa nAza thaI jAya. saMsAranAM badhA vyavahAra karavAmAM vAMdho nahIM, temAM rAga-dveSa nahIM karavA. chokarA-chokarIne paraNAvo paNa rAgadveSa na karo. 'saMyogamAM rahevAmAM vAMdho nahIM A mithyAvacana che. paNa 'jinAjJA che ke saMyoga e ja saMsAra che. te heya che ane te badho choDavA jevo ja che. AtmA saMyoga rahita niHsaMga svarUpe che. mithyAtva gayA vinA game teTalA 'micchA mi dukkaDa' navatatva || 26O Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa pratikramaNa thAya to paNa pApa nAza na thAya. samyakatvanA pariNAma vinA cAritra pariNAma na Ave tethI viratisahita ja aMtaranA pariNAma pUrvaka Atma svabhAvane pAmavA ane rAgAdi vibhAva janya (moha) bhAva saMsAra ane kuTuMba parivArAdi bAhya saMyoga dravyasaMsArathI mukta thavA rUpa mokSa jo karavA Icche nahIM to te 4the guNasthAnake Avyo na kahevAya ane viratinA pariNAma ane tapano vizudhdha pariNAma pragaTa na thAya, to viziSTa nirjarA na thAya. AthI samyagudarzana-cAritra-tapa sahita zudhdha jJAnano pariNAma jyAre thAya tyAre viziSTa nirjarA je sarva pApano paNa nAza karanArI thAya. mRgAvatI sAdhvIne mAtra micchA mi dukkaDam ApavAthI kevalajJAna prApta thayuM. kema? sAthe cAritranA pariNAma hatA. jJAnanA vizudhdha pariNAma thatA taparUpa banatA nirjarA thaI. vaMditu sUtra bolatAM ja nizcayathI potAnuM sattAgata sidhdha svarUpa potAne yAda Ave ane sidhdha thavAnuM lakSaNa pragaTe to AkhA divasamAM thayelI sarvavibhAva avasthAnI ghaTanAo yAda AvatI jAya ane tenA para pazcAttApa thato jAya ane pApa dhovAtA jAya. savAranuM pratikramaNa e AkhA divasanA pApa nahIM karavAnI sthApanArUpa che. Akho divasa tAre pApa nathI karavAnuM ane have na chUTake kAraNe thaI jAya to tIvra pazcAttApa pragaTe to pApano anubaMdha na paDe. pApa pAtaLA thAya. sAmAnyathI dhovAI jAya. saMsAranI vRdhdhi na thAya. AthI savAranuM pratikramaNa e AkhA divasanI sAvadhAnInA sUcaka rUpa che. AtmAno vibhAva te pApa ane svabhAva te dharma A samaja jeTalI majabUta teTalI ArAdhanA majabUta. AtmAnI cAra vibhAva ane virUpa avasthA che. mithyAtva, avirati ane kaSAya ane yoga A cAra vaDe AtmAno svabhAva dharma ane zudhdha svarUpa DhaMkAyuM che. ane vibhAva ane virUpa avasthA pragaTa thaI che. tene ja potAnI mULabhUta avasthA mAnIne jIva pApAcaraNa kare che. mithyAtva, avirati ane kaSAya A traNe mohabhAva svarUpa che ane yoga e pudgaladravya svarUpa che. yoga e AtmAnI arUpI evI svarUpa avasthAne DhAMke che. jo navatatva || 21 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAne potAnA svarUpanuM bhAna na hoya to zarIrane ja potAnI avasthA mAnavA rUpa mithyAtva mohanIyano udaya zarU thAya.mithyAtva mohanIyanA udayamAM kaSAyo vadhAre majabUta thAya. 3 kaSAyo be prakAranA prazasta ane aprazasta. vaMdita sUtramAM zrAvakone aprazasta kaSAyanuM ane aprazasta yogonuM pratikramaNa karavAnuM che. "ja badhdhamidiehiM, cauhiM kasAhiM apsacaeNhiM rAgeNa va dosaNa va, te ni ta ca garihAmi. I4 (vaMdita sUtra) jyAre sAdhuone kaSAyonuM tathA yoganuM (prazasta-aprazasta baMnenuM) pratikramaNa karavAnuM che.. zramaNasUtra-paDikkamAmi dohiM baMdhaNehiM rAgabaMdhaNeNaM dosabaMdhaNeNaM paDikkamAmi tihiM daMDehiM maNadaMDehiM vayadaMDehiM kAyadaMDehiM - sAdhu bhagavaMtoe sarvavirati sAmAyika uccaryuM che. tethI temane sarva pApa vyApArane nahIM karavAnI pratijJA jAvajajIva sudhI uccarI che. tethI tene zubha azubha yogo ane prazasta aprazasta kaSAyo karavAnA nathI. temaNe mAtra potAnA svabhAva dharmamAM ja rahevAnuM che. jyAre zrAvako aprazasta yogomAM ja rahyA che. tethI temane aprazasta kaSAyo saMbhave che. tethI temane sAvadhayoga rUpa pUjAnuM vidhAna che. ethI sthAvarakAyAnA jIvonI svarUpahiMsA rUpa aSTaprakArI pUjA Adi te prazasta pravRttirUpa che. tenuM pratikramaNa temane nathI kAraNa ke gRhastha dharmanA vidhAna rUpa che. 0 gRhastha dharmanA cha kartavyaH (1) arihaMta paramAtmAnI pUjA (2) sadgurunI sevA (3) svAdhyAya (4) sAmAyika (deza viratI saMvara rU5) (5) yathAzakti tapa () ucita dAna. devapUjA gurupAti svAdhyAyaH saMyama tapaH. dAna ca gRhasthAnAM SaTuM kartavyani dine dine ! navatattva // rara Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta paramAtmA pUjAne yogya kema? tasmAdahati pUjAmahannevottamottamo loke / devarSinarendrebhyaH pUjyebhyo 'pyanyasattvAnAm // 7 // (tatvArtha sUtrakArikA) lokamAM je pUjya sthAne rahelA Indro, cakravartIo, maharSio te sarvajIvomAM arihaMtanA AtmAo uttamottama che. tethI pUjAne yogya che. arihaMta paramAtmAnI pUjanuM phaLa zuM? abhyarcanAdarhatAM, mana prasAdastataH / samAdhica / tasmAdapi niHzreyasa-mato hi tatpUjanaM nyAyyam // 8 // (tasvArthakArikA) pU. umAsvAti mahArAja tatvArthasUtranI kArikAmAM kahe che. arihaMta paramAtmAnI pUjA karanArane cittanI prasannatA ane samAdhi prApta thAya che. tethI Atma kalyANa thAya. AthI arihaMta paramAtmAnI pUjA karavI te ucita che. saMsAranI sarva pravRtti vyApAra, aprazasta ane hiMsAjanya che. tethI sarvathA avirati hovAthI temane aviratijanya pApa satata lAge che. temAMthI temanA bacavA mATe je zrAvaka sarvathA viratimAM rahI zakatA nathI. (je zrAvaka Akho divasa pauSadhamAM rahe tene sAvadha anuSThAna svarUpahiMsA rU5 jinapUjA karavA vidhAna nathI.) paNa jeo sAvadha vyApAra yogamAM ja rahyA che, to temane te aprazasta yoga maTI jAya te mATe jinapujAdi prazasta yogamAM rahevAnuM vidhAna che. jyAre sAdhuoe to saMpUrNa sAvadhayogano tyAga karI jinAjJAno pUrNa svIkAra karyo che. tethI temane prazasta vyApArarUpa pUjAno niSedha che. upadeza pAlana te tenI bhAvapUjA che. vItarAga ! saparyAtastavAjJApAlanaM param ! AjJArAdhdhA virAdhdhA ca zivAya ca bhavAya ca // (vItarAga strotra) navatatva // 23 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitarAga devanI pUjA karatAM paNa vItarAga devanI AjJAnuM mahatva vadhAre AjJAnI ArAdhanAthI ja ziva (mokSa)nI prApti ane virAdhanAthI ja bhavanI prApti thAya. AthI sAdhuone vItarAga paramAtmAnI bhAvapUjA rUpa ra4 kalAka ArAdhanA cAlu che. temAM tene aticAra lAge tenuM pratikramaNa karavAnuM che. paramAtmAnI be avasthatA che. puNyakAya ane tatvakAya. puNyanA udayathI paramAtmAne je zarIrAdi tathA prAtihArya Adi atizayAdi zobhA maLI che te puNyakAya che ane kevala jJAnAdi guNo pragaTa thavA te tattvakArya che. tattvakAyanI pUjAnA pUrNa adhikArI sAdhuo ja thaI zake. jyAre puNyadehanI pUjAnA adhikArI zrAvako, tethI pUjA karatA temane vizeSa puNya baMdhAya. paNa temAM guNInA bahumAna pUrvaka dravyapUjA kare to puNyAnubaMdhI puNya, guNanA anubaMdhavALuM puNya baMdhAya. jyAre sAdhuo paramAtmAnA AMtara guNa-svarUpa ja AlaMbana laI jinAjJApAlana rUpa pUjA kare to temane pradhAnatAe nirjarA ane gauNapaNe puNya yoga nimitte puNya baMdhAya. 2 chae Avazyaka dhyAnarUpa che. arthAt AtmAnI aMdara AtmAne laI javuM, sthira karavuM e adhyayana dhyAnarUpa che. arthAt chae Avazyaka e dhyAnarUpa che. dhyAna e parama tapa che. mATe nirjarA rUpe che. arthAt cha Avazyaka karatAM ApaNe yogathI chUTI upayogarUpe dhyAnamaya AtmAnA guNa svabhAvamaya banI jaIe tyAre Avazyaka dhyAna rUpe thayuM. dhyAnathI nirjarA thavA vaDe AtmA nirmaLa thAya. pratikamaNa 3 prakAre ? mUla pade paDikkamanuM bhADuM, pApa taNuM aNakaravuM re; zakti bhAva taNe abhyAse, te jasa arthe karavuM te.' (pU. maho. yazovijayajI ma.sA) arthAt prathama nizcayathI pratikramaNa pApanuM na karavuM. tethI vartamAna ane bhaviSyamAM pApa na thAya te pApanuM paccakhANa karavAnuM ane bhUtakALamAM thaI navatattva || 24 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayelA pApanuM pazcAttApa prAyazcita karavuM te. (1) pApa na karavuM te arthAt potAnA pUrNa svabhAvamAM ramavuM. pApanA kAraNabhUta hiMsAdiAzravane tyAga ane sthUla prANAtipAtAdika viramaNavrata- paMcamahAvratAdi svIkAra. (3) svIkArelA vrata niyamamAM anAbhoga ke pramAdathI bhUla thaI jAya, aticAra lAgI jAya tenuM pratikramaNa karavuM. jeTalI vratanI maryAdA bAMdhI tenAthI adhika je khulluM hoya tenuM to pApa lAgyA ja kare. anubaMdha svarUpa pApa karavAmAM mana e mukhya sAdhana che. tema pApane toDavAmAM paNa mana ja vizeSa mukhya sAdhana che. zubha-azubha dhyAna manathI ja thAya ane manamAMthI jyAre kaSAya (moha) nIkaLI jAya tyAre e zudhdhajJAnapayoga rUpa dhyAnanuM parama sAdhana bane che Avazyaka e dhyAnayoga rUpa che. Avazyaka e mokSayoga rUpa che. 'mokSe yoganAt yogA' mokSa sAthe joDe te mokSayoga. arthAt mokSa-mukti- chUTavuM. anAdinA vibhAva svabhAvamAMthI ane vikRtasvarUpa avasthAmAMthI chUTavuM te mokSa che. arthAt potAnA svarUpasvabhAva sAthe tAdAmya saMbaMdhirUpe joDAvuM te mokSa che ane te pramANe thavAnI je kriyA te dhyAnayoga rUpa che. 4the guNaThANe mAtra bIja rUpa ane page guNaThANethI aMzathI dhyAna yoganI zarUAta thAya. AthI pratikramaNa e paNa dhyAnayoga rU5 che. mokSeNa yojanAt yoga : / sarvoDapyAcAra iSyate / viziSya sthAnavarNAlaMbanaikAgrayagocara : // (1 zAnasAra) 4the guNaThANe pApathI virAma pAmavAno rucipUrvakano bhAva pragaTe tyAre te dhyAnayoga bIjarUpa kahevAya. jyAre dhyAnayoga bIjarUpa hoya tyAre AtmAmAM sarvajJa daSTi pramANe ja zeyane jANavAnI parama jijJAsA ane pravRtti hoya ane sarvajJa daSTi pramANe ja temAM heyopadeya karI vivekadaSTi keLave. jIvamAM upAdeya ane jaDamAM hayabudhdhi thayA pachI saMsArI, karmasahita, kAyAvALA ane kaSAyathI navatatva || 25 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIDita svapara jIva para karuNA pragaTa thAya. tethI sva-para jIva karmakRta zAtAazAtA tathA moharUpa pIDAthI kema svayaM mukta thAya? arthAt pIDAthI jIvane mukta karavA rUpa nirveda thAya ane potAnA kevalajJAnAdi guNamaya-svabhAva avasthA rUpa svayaM kema teno pAmanAra ane teno bhogI thAya te rUpa saMvega ane tevI bhAvanAnA ati rAganA kAraNe dhanAdi grahaNanI tIvra Asakti tIvra pApa pravRtti rUpa niraMtara pravRttithI mukta thavA rUpa saMtoSarUpa-zama dhAraNa karanAro thAya. 2. avirata samyam daSTine dhyAnano bIja bhUta aMza kaI rIte ghaTe? anaMtAnubaMdhI kaSAyonA udayarUpa ati saMkaliSTa azubha dhyAna na hoya. mithyAtvanA zamanathI khoTI mAnyatA javAthI mananI tIvra caMcaLatA paNa zAMta thavA rUpa, zama thavA rUpa A bIja bhUta dhyAna avasthA 4the guNaThANe pragaTa thAya. ahIM pApanA anubaMdha paDavAnuM aTakI javA rUpa thatAM puNyAnubaMdhI puNyano baMdha paDavArUpa saMtoSa, udAsIna ane pariNAmanI zarUAtane kAraNe alpa nirjarAno paNa AraMbha thAya che. AthI vyavahArathI 4the guNaThANe paNa nirjarA ghaTe che. A bIjabhUta avasthAmAM na Ave ane AtmAnuM dhyAna karavAmAM Ave to paNa AtmAno dhyAnayoga bIjabhUta na bane. to aMkurAdi viziSTa yoga kaI rIte bane? deza virati e dhyAnanA aMkura svarUpa che. aMkurAdi dhyAnayoga mATe zuM jarUrI? virati vinA zuM dhyAna ghaTe nahIM? e Avazyaka yoga virativALAne ja ghaTe. AvazyakaviratimAM AvIne ja karavAnA che. sAmAyikamAM chae Avazyaka yoga AvI jAya che. dhyAnayogamAM virati zA mATe jarUrI? zrAvaka-dezaviratidhara kahevAya. pAMca sthUla prANAtipAtAdiviramaNavrata, cAra zikSAvrata, traNa guNavratarUpa 1ra vratano dhAraka hoya. 4the guNaThANe AstikAnA pAyA para jIva jyAre Ave tyAre sarvajJa daSTi pramANe jIvonI vicAraNA kare. temAM be prakAranA jIvo (1) sidhdha (ra) saMsArI. sarva karma, kAyA kaSAya rahita sidhdhanA jIva ane karma, kAyA ane kaSAyathI rahita cAra gatirUpa saMsAramAM kAyA laI, kAyA mATe svayaM pIDA pAmI anekone pIDA pamADanAra jIva svarUpano navatattva || rada Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnopayoga Ave. nizcaya nayathI dareka jIvAtmA sidhdha svarUpI sattAe che ane bhavya jIva pote sidhdha rUpa avasthA pragaTa thavA lAyakAta dharAve che. Avo jyAre tene jJAnopayoga Ave ane potAno AtmA hAla saMsArI che, kaSAyothI pIDAya che ane kAyAnA sukhane mATe sauthI vadhAre hiMsA sthAvarakAyanI ja thAya che. Ama potAnA eka zarIrane sukha ApavA keTalA jIvone (asaMkhyAta-anaMtA) pIDA ApavA dvArA zarIranuM alpakALa-alpasukha mAtra bhrAMti rUpa prApta thAya che. je sukha jJAnIonI daSTie mAtra pIDA rUpa ja che. je AtmA bhavya hoya ane caramAvartakALamAM AvI gayo hoya to karmalaghutA thaI gaI hoya to sarvajJa daSTirUpa A jinavANInI vicAraNAthI temAM anukaMpAdi pAMca lakSaNarUpa sparzanA-saMvedanarUpa pariNAmo pragaTa thAya. jene sva-para pIDA rUpa jIva avasthA para anukaMpAnuM saMvedana thAya ane te pIDAthI mukta thavA rUpa bhAvarucI paNa pragaTa thAya ane jene rucIbhAva pratibaMdhaka arthAt karmano aviratijanya udaya na hoya to te mATenI pravRti paNa karyA vinA na rahe. kSudhA tIvra banI hoya to bhojanano yoga thAya to te mAtra tene jovAthI peTa bharAtuM nathI paNa bhojana levA khAvAnI pravRti sahaja thAya che vaLI jinAjJA paNa che sarve jIvA na hatavyA. zrAvake ATha varSanI umare sarva jIvone abhayadAna ApavA rUpa dIkSA dharma svIkAravo joIe. have jo AtmAmAM viratinA pariNAma pragaTayA hoya ane saMyoga tathA sAmarthya hoya chatAM virati na le to jinAjJA pratyenuM vAstavika bahumAna nathI ane sva para dayAnA pariNAmo thayA nathI. have jo saMsAranI Asakti AdinA kAraNe sarva viratinA bhAva na uchaLe to sarvavirati ja sevavA jevI che chatAM hamaNAM bhAva ullasita thatA nathI to bIjI jinAjJAdezaviratino zakti-saMyoga pramANe svIkAra karuM. jo aNuvratAdisvIkAre to te jinAjJAnA bahumAna yathAzakti-sthiratA rUpa dhyAna, mohanA ghaTADA rUpa mamatA haTavA rUpa samatA svabhAva aMkuro pragaTe te potAne tathA bIjA jIvone AMzika abhayadAna ApavA vaDe bhayarahita avasthA rUpacitta svasthatA (samatA) pragaTe. jeo dhyAna yoga svIkAre che, paNa viratino svIkAra karatA nathI, navatattva // 267 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAvarakAyano svIkAra karatA nathI ke tenI pIDAno svIkAra karatA nathI tene jinAjJA para bahumAna nathI te mithyAtva che. to "sabe jIvA na hatavyA, ApaNane jinAjJA svIkArya na bane to samakti kyAMthI Ave? samakita na hoya to dhyAnayoganuM bIja paNa nathI. AjJAno mAnyatA rUpe svIkAra na hoya to pAlananI vAta ja kyAMthI Ave? svAtmAnA dayAnA pariNAmanI upekSA che tyAM to anaMtAnubaMdhI kaSAya- mithyAtva mohanIyano udaya che. te mATe mAtra zubha bhAva e dhyAna nathI. mAtra kaSAya upazamavA e dhyAna nathI. mithyAtva mohanIya sahita kaSAyono upazama thAya to te dhyAna, mAtra dhyAnanuM bIja bane. jo aNuvato grahaNa karyA hoya to tenA pAlanamAM dhyAna ane kAraNe thatAM vrata bhaMgamAM paNa dhyAna ghaTe. a dhyAnayogano adhikArI kyAre bane? jeTalA aMze AtmA jIvone abhayadAna ApavAvratone svIkAre che teTalI te nimittanI sAvadha pravRtti baMdha thAya teTaluM citta tenAthI nivRtta thAya. teTaluM citta dubhAtu baMdha thAya ane AgaLa AtmAmAM vadhAre nirIkSaNa vaDe moha para vijaya meLavavA samartha thAya. jema puNiyA zrAvakanI be ghaDInI sAmAyikanI vIra paramAtmAe prazaMsA karI, tenuM be ghaDInuM samatA rUpa dhyAna cittamAM sthira rahetuM hatuM. zreNika pAse sAyika samyakatva hovA chatAM tenI samatA na hatI. kAraNa virati na hatI. kSAyika samaktinI hAjarImAM puNyAnubaMdhI puNyathI tIrthakara nAmakarma bAMdhI zakyA, paNa karmono kSaya na karI zakyA, narakamAM avazya javuM paDyuM, maraNa vakhate anazana na laI zakyA. jherI hIro cusIne mRtyu pAmyA. puNiyA zrAvake eka divasa pADozInA chANAnA baLataNa vaDe rasoI bhUlathI banAvI te vAparI to cittamAM svasthatA prApta thatI nathI. dhyAna (samatA) sAmAyikamAM na thatAM Ama kema? teno uhApoha thayo. tapAsa karatAM bhUla khyAla AvI pazcAttApa thayo. potAne sAmAyikavratamAM aticAra lAgyAno kheda thayo. saMpUrNa zudhdha sAmAyikamAM samatA svabhAvanodezathI navatatva || 268 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa anubhava karavAno hoya che. tethI koIpaNa prakAranI anIti bIjAnA jIvane pIDA ApavA rUpa thavI joIe nahIM. tethI tenI bhUla khyAlamAM AvI to pazcAttApa pariNAma thavAthI pharI sAmAyika zudhdha thaI. bIjAnA chANA mAtra anAbhogathI AvyA temAM jo dhyAna bhaMga thato hoya to bIjA jIvanI niSkAraNa kilAmaNA cAlu rahe teno koI kheda pazcAttApa paNa na hoya pratikramaNa na hoya ane mAtra palAMThI vALI huM AtmA chuM - zudhdha chuM Adi dhyAnamAM ciMtavavAthI dhyAna thatuM nathI. jema khetI karavA jamIna kheDavI paDe, pattharAdi dura karavA paDe, pANI pAIne jamIna kUNI karavI paDe ane khAtarAdi nAkhavuM paDe. tene rasALa banAvavI paDe pachI temAM bIja vAvavAthI te ugavA mATe yogya bane. tema dhyAna yoga (mokSa yoga) banAvavA prathama mithyAtva doSa dUra karavo paDe, jIva para anukaMpA (dayA) karuNA vaDe tene kUNo karavo paDe. zubha bhAvanAthI bhAvita karavo paDe ane te pramANe jinAjJA pAlanarUpa virati pApano pratijJAbadhdha tyAga karavo paDe ane kadAca pApa thaI jAya to tenuM pratikramaNa karI prAyazcitta paNa karavuM paDe to dhyAnayoga nirjarAnuM kAraNa bane. vatabhaMgano kheda pathAttApa e thavAthI AtmAnI zuddhirUpe, phaLarUpe uttaradharmanI prApti thAya. je pApa, pApa rUpe lAge ane teno ApaNe tyAga karI zakIe to bIjA pratikramaNano (pApanA tyAga rUpa) adhikArI bane. pApa tarIke jANavA chatAM jeno tyAga nathI karato to temAM tenI Asakti ubhI che. kaSAyanI tIvratA UbhI che. tethI AtmAnI anubhUti na thaI zake. AthI potAnA AtmAnI sAkSIe zakya teTalA pApano tyAga karavo joIe, na thaI zake tenI satata vedanA hovI joIe. jyAre A pApamAMthI huM chUTuM? ane lIdhelA vrata-niyamonuM kALajIpUrvaka pAlana karavuM joIe. to tene kAraNe vrata bhaMga thaI jAya to teno pazcAttApa thAya tenuM pratikramaNa hRdayathI karavAnuM che to teno AtmA nirmaLa thAya, vikAsa pAme, vratamAM sthira thAya ke vratamAM AgaLa vadhe ane uttarottara dharmanI pragati thAya. navatatva || 29 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayana rAjAnI paTTarANI prabhAvatI jinapUjA mATe snAna karI dAsI pAse pUjA mATe sapheda sADI maMgAve che. dAsI sapheda sADI lAve che paNa divya prabhAve lAla thaI jAya che. rANI krodhAyamAna thaI hAthamAM rahelo ariso tenA para pheMkatA marma sthAnamAM vAgatA te dAsI mRtyu pAme che teno ghora pazcAttApa rANIne thayo. mAre prathama vrata sthUla prANAtipAta viramaNa aNuvratamAM trasa jIvane jANI joIne mAravA nahIM teno bhaMga thayo. pazcAttApa dvArA tenuM pratikramaNa karavAthI adhyavasAyanI vizudhdhi thaI ane sarvaviratino svIkAra karyo. dezavirati vikAsa thatAM sarvavirati prAptirU5 uttara dharma meLave. 1 sukRta ane duSkata eTale zuM? pratikramaNa anuSThAnanI pUrNatA 'micchA mi dukkaDammAM AvI jAya. sAmAnya artha mithyAduSkRta thAo. duSkRta eTale jIve je avazya potAnA svabhAvamAM rahevA yogya je kArya kartavya karavAnuM che te sivAyanuM je paNa kartavya che te vibhAvarUpa hovAthI nizcayathI sukRta rUpa nathI. vyavahArathI je zubha anuSThAna che te lokamAM sukRta manAya che. AthI sAdhuone Atma svabhAva sivAyanI pravRti vAstavika duSkRta rUpa che. jyAre gRhasthone prazasta yoga, prazasta kaSAya e sukRta che temane tenuM pratikramaNa nathI. sAdhuone sukRta eTale sva-svabhAvamAM rahevuM te ja che. ane zrAvakone sva-svabhAva sanmukha je prazasta anuSThAna hoya te sukRta tarIke gaNAya. te sivAyanuM tene paNa pratikramaNa karavAnuM che. a pratikamaNanA ATha paryAyavAcI nAmaH (1) pratikramaNa (2) praticAraNA (3) pratiharaNA (4) vAraNA (5) aticArothI nivRtti (6) AtmaniMdA (7) gaha (8) zudhdhi a 'micchA mi dukkaDa' no niryukti artha : mi - mArdava-mananI komaLatAthI saphaLatApUrvaka cchA - AcchAdana - DhAMkI devuM. pApane DhAMkI devuM arthAtu pharI te pApana karavAno draDha nirNaya. navatatva // 270 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mi - maryAdA-AcAranI je maryAdA (zrAvaka ke sAdhu) oLaMgIne AgaLa gayA hoya te maryAdAmAM pAchuM AvIne (arthAt pAMca samiti-traNa guptimAM AvIne) micchA mi dukkaDam Ape. du - duSkRta-durgacchA-karelA pApanI durgacchA karuM chuM. arthAt pApI pratye dveSa nathI karavAno paNa pApIe karelA pApanI durgacchA karavAnI che. kabUlAta - karelA pApanI pUrNa kabUlAta karavApUrvaka micchA mi dukkaDam ApavAnuM che. Dama - upazama- mArA pApanuM micchA mi dukkaDam - huM pApane pUrNa upazAMta karuM chuM. arthAt have te pApa mArA jIvanamAM kadI nahIM thAya. Ama guru AgaLa AvIne potAnA pApanuM kaMI paNa chUpAvyA vinA bALakanI jema saraLa banI eTalA laghu bhAva dhAraNa karI parama vinayapUrvaka gadga svare saMvegapUrvaka pazcAttApathI atyaMta dravita hRdaye pApano ekarAra (svIkAra) karavA pUrvaka ane AvuM pApa bhaviSyamAM kyAre paNa mArAthI na thAya tevI bhAvanA vyakta karavA vaDe gurunA AziSa levA vaDe micchAmi dukkaDam rUpa pratikramaNa kare. mRgAvatI sAdhvI guruNInA ThapakA para pazcAtApa thatA guruNIne ' micchA mi dukkaDam evA saMvegabhAva pUrvaka ApyuM ke temane kevalajJAna pragaTayuM. vyavahAra Avazyaka e nizcaya Avazyakane pragaTa karavA parama abhyAsa rUpa che. mana dvArA vicAra karavA rUpa saMsAra Avazyaka pragaTa thayuM ane pratikramaNa Avazyaka dvArA mananI parAdhInatA sadA nIkaLI jAya, vicAra karavAnI jarUra ja nahIM. sIdho AtmA pote ja jJAna karI le te mATe vicAra karavAnI jarUra rahe nahIM. 'vicAra' e paNa AtmAno vibhAva che. manovargaNAnA poTalA che tethI jema AhAra e vibhAva ema vacana e paNa vibhAva, tema vicAra e paNa vibhAva che ane te traNe pugalanA saMyoganA paryAyarUpa vyavahAra che ane traNe paravyavahAra rU5 vibhAvamAMthI sarvathA chUTavuM te mokSa che. kevala jJAna pragaTyA pachI vicAra karavAnI jarUra nahIM. pratikramaNa AvazyakanI paNa jarUra nahIM. AthI pratikramaNa navatatva // 271 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI rIte karavAnuM ke pharI pratikramaNa karavuM na paDe. Ama anAdikALathI potAnI AtmAnI sattAgata avasthA pragaTa karavA mATe, paramAtmA rUpa banavAnI sAdhanA che. tevuM bhAna nathI tethI Avazyaka pramAdavALuM bane che. tenuM svarUpaphakta vyavahArathI pALIe chIe mATe to pratikramaNa Avazyaka thaIne gayuM. chaThTha karmakRta Avazyaka zvAsocchavAsa prANa chaThTha vyavahAraphata Avazyaka kAyotsarga zvAsocchavAsa paryApti nAma karmanA udaye, jIvane zarIrane TakAvavA mATe zvAsocchavAsanI vargaNA grahaNa karavI ane zvAsa rUpe pariNAvavIne ucchavAsa rUpe visarjana karavAnI zakti vizeSane zvAsocchavAsa paryApti kahevAmAM Ave che. zvAsocchavAsa vargaNA e oksijana vAyu nathI paNa vAyu jevo padArtha che. sUkSma pariNAmI che tethI te yaMtrAdi dvArA pakaDAya nahIM. oksijana bAdara vAyu che te yaMtramAM pakaDAya, zvAsocchavAsa vargaNA grahaNanI sAthe te paNa jAya. zvAsocchavAsa te Avazyaka banI gayuM tene kADhavA kAyotsarga Avazyaka AvyuM. AhAra ane zvAsocchavAsa zarIranA TekArUpa che ane zarIra AyuSyaprANanA AdhAre TakanAruM che. AthI AyuSyaprANa sudhI AhAra ane zvAsocchavAsa paNa niraMtara rahevAnA. AthI zvAsocchavAsa paNa karmakRta Avazyaka banyuM ane tyAM sudhI AtmAno avyAbAdha guNa DhaMkAIne rahevAno. AthI AhAra ane zvAsocchavAsa kAyAnA TekArUpa che. tethI kAyAne dUra karyA vinA avyAbAdha guNa pragaTa nahIM thAya. karmakRta zvAsocchavAsa AvazyakanI sAme jJAnIoe kAyotsarga Avazyaka mUkyuM. dehamAM rahevA chatAM dehathI bhinna thaIne rahevuM, te dehAtIta avasthA e kAyotsarga che. arthAt deha bhAvathI chUTI AtmAnA svabhAvane anubhavavA rUpa avasthA te kAyotsarga che. AthI kAyAnI mamatA jyAM sudhI dUra na thAya tyAM sudhI AtmAnI mULabhUta vItarAgAvasthA pragaTa na thAya ane tyAM sudhI AtmAnI pUrNa jJAnAvasthA rUpa kevalajJAna pragaTa na thAya. jyAM sudhI AtmAnI chavastha ajJAna avasthA rahe tyAM sudhI AtmAnI potAnA pUrNa navatattva || 27ra Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAvavasthA rUpa paramAtmAvasthA pragaTa thatI nathI ane tyAM sudhI vyavahAra Avazyaka jarUrI. arthAt nizcaya Avazyaka rUpa paramAtmAvasthA jyAM sudhI pragaTa na thAya tyAM sudhI sarvajJa kathita vyavahAra Avazyaka anuSThAnanI ArAdhanAnI pradhAnatA mumukSu AtmAo mATe jarUrI. 0 paramAtmAvasthA ane siddhAvasthA vacce bhedaH ' jene huM AtmA chuM evuM bhAna nathI ane zarIra tarIke AtmAne mAne che ane tenA mATe ja badhuM kare che te bahirAtmA che. jene huM AtmA chuM ane zarIramAM pUrAyelo chuM ane zarIrathI nirALo chuM. sarvakarma, kAyA ane kaSAyathI saMpUrNa zuddha evA mArA arUpI alipta, agurulaghu avyAbAdha ane niHsaMga avasthAvALA asaMkhya pradeza ane temAM anaMta jJAnAdi guNo rahelA che ane te jJAnAdi guNono ja huM bhoktA chuM te sivAya pugala (rUpAdi) guNono huM bhokatA nathI. AthI mAre mArA jJAnAdi guNone pUrNa pragaTAvavAnA che. potAnA AtmaguNonI ruci jene thaI jAya che ane te guNo pragaTAvavA mATe sarvajJa paramAtmAnA mArga pramANe je ArAdhanA kare che ane jyAM sudhI te guNo pragaTa na thAya tyAM sudhI te aMtarAtmA kahevAya. svaguNa pragaTAvavAnI sAdhanA karatAM karatAM jyAre pUrNa guNo pragaTa thaI jAya tyAre te paramAtmA kahevAya. paNa hajI saMpUrNa dravya prANono (kAyAnovacanayogano) saMbaMdha chUTayo nathI paNa temAM rahevA chatAM tenAthI nirALA thaI pUrNa upayoga pUrvaka alipta bhAvathI potAnA pUrNa svabhAvamAM rahI yogone mAtra aucityathI vyavahAra kare temane moha bhAva na hoya tethI mAtra eka samayano yoga nimitta baMdha hoya te paNa eka samaya udayamAM AvI paDe Take nahIM. temane navA bhavanuM sarjana nahIM, aghAti karma rUpa je bhava baMdhana che tenuM visarjana AyuSya karmanA udaya sudhI satata cAlu rahe che. sidhdhAtmA: AyuSya karmanA aMta samaye AtmA sarva yogono nirodha tathA sarva karmano abaMdha tathA sarva saMvara (sarva virati nizcayathI) 14mA guNasthAnake (ayogI navatattva // 273 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka) AtmAnuM vIrya bAdara kArya yoga, bAdara vacana yoga ane bAdara manoyogano nirodha kare. te vakhate chelle sUkSama zvAsocchavAsarUpa kAyayogano pUrNa nirodha karI AtmAne anAdithI je karma kAyAnA yoga rUpa saMsArayogano saMga che, tenAthI chUTavAnI kriyArUpa zaileSIkaraNa kare che. temAM anaMtakALathI AtmavIrya pudgala grahaNarUpa vibhAva kArya karatuM hatuM te have baMdha kare che ane svaAtmapradezomAM te pUrNa pariNamana pAme che. tethI anAdikALathI AtmapradezomAM je asthiratA hatI tenA kAraNe je karyagrahaNa karmabaMdha rUpa AtmAnI vibhAva avasthA hatI te have baMdha thaI jAya ane Atma pradezonI sthiratA rUpa kAyamI sidhdhAvasthA pragaTa thAya che. Ama sidhdhAvasthA eTale mAtra zAzvata AtmAnI zudhdha, niraMjana, nirAkAra, nirvikAra, nirvikalpa ane nirmaLa evI niHsaMga avasthA che. sidhdhAvasthA pragaTa thavAmAM bAdhaka mukhya kAyA che tethI kAyAthI sarvathA mukata thavA kAyotsarga anuSThAna mUkyuM che. kAyAnI saheja paNa mamatA hoya tyAM sudhI bhavano saMbaMdha pUro thato nathI. jyAM sudhI sarAga saMyama hoya tyAM sudhI devalokanuM AyuSya ja baMdhAya. anuttaravAsI devo pUrvabhavamAM muni avasthAmAM apramatapaNe sAdhanA karatA temane mAtra chaThThanA tapa jeTalI sAdhanA khUTI che. kAyA pratyeno pUrNa vItarAga svabhAva pragaTa thato nathI. saheja paNa prazasta rAganI hAjarI rahI jAya to tenI hAjarImAM sarAga saMyama-prazasta saMyama che. tapathI kRza thayelI kAyA joI AnaMda thAya paNa A kAyA ja joIe nahIM. kAyAmAM pUrAyo chuM kAyAthI rahita evI potAnI rUpAtIta avasthA jovAnI hatI. tIvra utkRSTa te rUpa thavAnA pariNAmanI tIvratAno abhAva hoya tethI temane 33 sAgaropamanI dIrghakALanI 1 hAtha pramANa ane rUpavAna lohI-mAMsanI durgadha rahita evI kAyAmAM pUrAvAnuM thAya che. tyAM tattvaramaNatA karavA rUpa avasthA che. kAyAnI tIvra AsaktiI nathI pUrNa virakti paNa nathI. paNa udAsInatA pravarte che. tattvanI vicAraNA hajI sahelI paNa tattvamaya banI javuM e agharuM che. kAyotsarga dhyAna tattvamaya banavAno parama upAya che. navatattva || 274 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAussagnano adhikArI koNa? kAussagnano adhikArI viratIdhara ja thAya. jene AtmA sAthe rahevAno nirNaya che, AtmA sivAya sarvasaMyogo mArA nathI ane mAre tenI sAthe rahevuM nathI. tethI saMyogone pratijJApUrvaka choDI je AtmAnA svarUpane pakaDI tenA dhyAnamAM sthira thAya te adhikArI bane. AtmAne anAdikALathI parano abheda pariNAma thaI gayo che. tenAthI pote parathI bheTavALo che e bhUlAI gayuM che. svabhAva ane svarUpa bhUlAI gayAM che mATe tapa mUkayuM. 11 tapano saravALo e kAussagga dhyAna che. 12 prakAranA tapamAM dhyAna e chello tapa che. bAra bhede tapa kividha, sakala zreSTha utsarga, samakti guNaThANe karyo re sAdhya ayogI bhAva' pU. devacaMdravijayajI mahArAja) tAva kAryaThANeNathI kAyAne apramattapaNe ubhI rAkhIne, moNeNaM-vacanathI mauna ane jhANeNaMthI-manane Atma dhyAnamAM sthira karIne arthAt kAyAne vosirAvI daI AtmA potAnA guNonI anubhUti karavAmAM masta banI jAya. tapa te ahI ja AtamA varta nija guNa bhoge re. jyAre AtmA pudgala guNonA bhogane choDIne potAnA AtmAmAM rahelA jJAnAdi guNane bhogavato hoya tyAre te vAstavika tapasvI che. nija bhogI che. "yogI bhogI vaktA maunI anupayoge upayogI" (pU. AnaMdaghanajI mahArAja) "mAvata dayALu AjI, nispRhI tanu tirAga; nirviSayI gajagati para vicare muni mahAbhAga.' (pU. devacaMdravijayajI mahArAja) jyAM sudhI zarIranI niHspRhatA nathI, nirmamatva bhAva nathI tyAM sudhI navatatva // 275 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnI anubhUti nathI. kAussagnamAM bahirAtmAmAMthI maTIne aMtarAtmAmAM AvI paramAtma padanI anubhUti karavAnI che. bAre prakAranA tapa kAyAnI mAyAne toDavA mATe ja che. aNasaNa pachI uNodarI vagereno krama abhyAsa mATe che. tapa te ja dIpe karma jhIpe naiva parabhaNI; munirAja karUNAsiMdhu, tribhuvana baMdhu praNamuM hita ANI.' (pU. devacaMdravijayajI mahArAja) tapa te ja karI zake che parathI (kAyAthI) citta haTAvI le ane potAnA svarUpamAM sthira thAya, te nija svabhAvane bhogavI zake. mATe potAnA svarUpanuM smaraNa satata joIe, rUpanuM vismaraNa joIe. potAnA AtmAnA svarUpanuM ja bhAna nathI temAM karuNA che ja nahIM. AtmAnI karuNA vinA AtmAnuM dhyAna dharI zakAya nahIM. te dhyAna munio karI zake che. jeomAM AtmA para karuNA pragaTavAne kAraNe satata kAyAthI chUTavAnI sAdhanA cAlatI hoya che. AthI kAussaga dhyAnamAMvizeSathI munio sAdhanA karatA hoya che. utsarga mA munie, guptimAM rahevAnuM che. "guNi prathama sAdhunI re, dharma zuklano re kaMda vastu dharma ciMtana ramyA re, sAthe pUrNAnaMdA re. (pU. devacaMdravijayajI mahArAja) dIkSA laIne tarata ja bAhubalI eka varSa kAussagga dhyAnamAM rahyA, ane eka varSanA kAussagga dhyAnanA sAdhanAnA phaLa rUpe kevalajJAna pragaTa thayuM. eka varSa kAyAnI spRhA choDI tenI sAmuM daSTi paNa na karI. velo ugI gaI, rAphaDA thayA, paMkhIo mALA bAMdhyA chatAM tenuM temane bhAna paNa na hatuM. evI rIte AtmAmAM khovAI gayA ke aMdara karmo badhA khakhaDI gayA. " jeha ramyA zuddha svarUpa ramaNa, deha nirmama sadA; kAusagga mudrA dhIra Asana, dhyAna saMnyAsI sadA.' pU. devacaMdravijayajI mahArAja) Ama kAussagga anuSThAna karavA dvArA kAyAnI mamatA dUra karavI jarUrI navata || 276 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane kAyAnI mamatA te ja dUra karI zake je AtmAnA svarUpano nizcaya karI temAM ramI zake. ane A rIte AtmAnI anubhUti karavA kAussagga mudrAno dIrghakALa abhyAsa jarUrI. te mATe prathama apramatta banavuM jarUrI. ruci pUrvaka kriyAmAM vIrya na phorave to kriyAmAM veTha utare, jaladI patAvavAnuM mana thAya tethI aMtarAM karma baMdhAya. jyAre apramattapaNe karavAthI pramAda TaLe, mamatA jAya ane samatA svabhAva pragaTe. a kAusagga be prakAre (1) ceSTA kAyotsarga : pravRti nimitte thatI virAdhanA prAyazcita rUpe aticAranA nivAraNa rUpe thato kAyotsarga. AtmA mULa svabhAve ayogI che. vIrya hAlamAM mana-vacanakAyAnI pravRttimAM skUrAyamAna thaI rahyuM che. enAthI je virAdhanA thaI enA mATe kAussagna karavAno che. eka navakArano kAussagna = pAyasamA usAsA. 1 pAda = 1 zvAsocchavAsa pramANa kAussagna thAya. 1 navakAranA 8 pada tethI 8 zvAsocchavAsa pramANa kAussagna gamanAgamanathI thayelI virAdhanA nimitte 25 zvAsocchavAsa pramANa kAyotsarga karavAno thAya. Ama niyamita kALa pramANe kAyotsarga hoya che. (ra) parAbhava kAyotsargaH jemAM kALanuM koI niyamana na hoya. jema arjuna mALInA upasargamAM sudarzana zreSThIe jyAM sudhI upasarga dUra na thAya tyAM sudhI mAre kAyotsargamAM rahevuM. AmAM cokkasa niyamana nathI. tethI te aniyamita kAyotsarga paNa kahevAya. Ama ciMtana mATe dhyeya rUpe dhyAnamAM rUpI, arUpI, jIva, ajIva paMcaparameSThi, sidhdhacakra ane sutra arthanI vicAraNA ke svadoSa ciMtana vagere karI zakAya. a kAussagnanI 3 mudrA ThANe, moNeza, jhAra - ThA : - (1) jinamudrA I) dravyathI ubhA thavuMH ubhA ubhA kAyotsarga karavo te. jinezvara navatattva // 277 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmA je mudrAe kAyotsarga karatA te rIte karavuM te jinamudrA. 4 AMgaLa AgaLathI paga pahoLA ane hAtha zarIrane aDe nahIM te rIte ardha mIMcAyela AMkha vaDe daSTi nAsikAnA agrabhAga para sthApita karI dhyeyamAM cittane sthira karavApUrvaka kAyAne vosirAvI devAnI che. kaI rIte?'tAvakAryaThANeNaM prathama urdhva sthAna vaDe kAyAne sthira karavAnI. (i) bhAvathI ubhA thavuMH arthAt kAyAnI sarva ceNa rokI kAyAne draDha karI sva svabhAvamAM sthira thavuM. arthAt kAyAthI nirALA thaI AtmapradezomAM sthira thavuM (2) asIta mudrAH kAyAne jo urdhva rAkhavA zaktimAna na hoya to beThA beThA kAyotsarga kare ane te pramANe paNa kAyAsthira rahevA zaktimAna na hoya to. (3) sapIta mudrA : sUtA sUtA paNa kAyotsarga kare pAdapopagamana' anazanamAM kAyama mATe sUtA-sUtA ja paDyA rahevAnuM che. siMhAdi upasarga kare to paNa zarIrane saheja paNa halAvavAnuM nahIM. - more: mana vaDe jagatane jANavAnuM baMdha ane vacana vaDe bolavAnuM paNa baMdha. bolavuM paDe to mAtra sUtra ane tenA arthanA upayoga pUrvaka arthAt AtmAnA upayogamAM sthira thavA sivAya sarvamAMthI mana haTI jAya arthAt upayoganI pradhAnatA AtmAne jovAmAM ane vIrya svAtmAnA AnaMda guNane anubhavavAmAM pravarte. "je ramyA zuddha svarUpe' jyAre jJAna zudhdha thAya tyAre kAyAnA rUpa AkArane bhUlI Atma pradezone pakaDe. - jhAre: dhyAnamAM dhyeyane lAvavAnuM. logassa ujajo agare' tamAma kevalI bhagavaMto kevalajJAna dvArA lokAlokamAM udyota karI rahyA che. samagra jagatane pUrNa navatattva || 278 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jovA chatAM lAgaNI rahita vItarAga avasthAthI zobhatA evA anaMta kevalIonA asaMkhya arUpI Atmapradezo je eka pradezamAM rahelo anaMta AnaMda sukha lokAlokamAM paNa na mAya.' 'tuma sukha eka pradezanuM navi mAve lokAkAza.' AvA sukhane prati samaya vedatA evA anaMta kevalIone dhyeya tarIke dhyAnamAM lAvavAnA ane te vaDe potAnA AtmAne dhyAtA tarIke tevo ja jovAno. arthAt huM pote paNa sattAe sidhdhAtmA chuM. 'yo sidhdhAtmA para: soDahaM soDahaM paramezvara : / madanyo na mayopAsyo, madanyena na cApyaham / ' (yogapradipa) huM paramAtmA chuM ane vartamAnamAM saMsArI AtmA banI saMsAramAM bhaTakI rahyo chuM. have mAre bhaTakavuM nathI paNa mArA paramAtmAnA AlaMbane paramAtmAavasthA pragaTAvI sidhdhAtmA rUpa thavuM che. tevA nirNayapUrvaka rucipUrvaka ane te rupe thavAnA lakSya puruSArtha sahita dhyeyamAM AtmA dhyAnastha banI jAya. 1 virati ane dhyAnamAM zuM phera? AtmajJAnanuM dhyAna ! jJAna virati pUrvaka phaLe. jJAnathI svadravya guNa-paryAya tarIke svAtmAno sattAgata sidhdhAtmA-paramAtmA svarUpano nirNaya ane zarIrAdi sarva saMyoga - saMbaMdho je AtmAthI bhinna che te badhAthI mArA AtmAe sadA mATe saMpUrNa svataMtra rUpe nirALA thavAnuM che te rIte jJAnanA nirmaLa upayoga rUpa potAnI zudhdha sattAgata avasthAne dhAraNa karI tenuM ja smaraNa ane te sivAyanuM paramAnI temAMthI AtmavIryakheMcI laI te svAtmAmAM vIryaprarvatAvavA rUpa je avasthA te dhyAna. arthAt vibhAva dazAthI aTakI svabhAva rUpa thavuM te dhyAna. te mATe paramAM na prarvatavA rUpa pratijJA (virati) dhAraNa karavAthI vIrya paramAM sahaja aTake to svAtmAmAM sahaja vIrya pravarte. tethI AtmasthiratA rUpa dhyAnamAM paranA saMgathI chuTavA virati jarUrI.to ja svaAtmAhita, svanA kartA thavAya. paranA kartA maTI javAya. navatatva // 279 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnayoga arthAt jJAnamAM AtmapradezonA astittvanI pratIti jaNAya, paNa kAyA na dekhAya. AtmavIrya guNomAM ane AtmapradezomAM pradhAnapaNe pravarte ane kAyAmAM gauNapaNe pravarte. jema jema AtmAmAM upayoga prabaLa banato jAya tema tema pote sarvathI nirALo tathA halako thato jAya. paramAnaMdano sahaja anubhava thAya. AtmAnuM jANe paramAtmA sAthe abhedabhAve milana thatuM hoya tevI avasthA sarjAya. AtmA pote paramAtmA che. tevI pratIti rUpa samyagu darzananI nirmaLatA ane AMzika paramAtmApaNAno anubhava thAya. dravyathI apramattapaNe kAyotsarga dhyAnamAM rahI AtmA anaMtIvAra navamA greveyakanA sukhane pAmyo. kAyA parathI maccharane paNa na uDADe evI rIte apramattapaNe kAyotsarga dhyAnamAM rahe paNa manathI apramata na thayo. manamAM AtmapradezonI vItarAga svabhAva avasthAnuM bhAna joIe te nathI. jJAnamAM svarUpano upayoga nahIM, mana arUpI svarUpane pakaDe eTale sthiratAne pAme, vikalpothI rahita thAya. mananI caMcaLatA aTake eTale dhyAnanI sidhdhi thAya. jyAM sudhI AtmapradezomAM rahelA guNavaibhavane pakaDe nahIM tyAM sudhI mana parathI haTayuM na kahevAya. arthAt parano Adara gayo nathI, zarIra pulamaya-varNAdirUpa tathA asthira, caMcaLa hovAthI tene pakaDavAthI, Adara karavAthI, AtmAmAM asthiratA ane tene choDavAthI AtmAmAM sthiratA Ave. AthI dehanI mamatA choDI, AtmAmAM prema pariNAma jAge nahIM tyAM sudhI samanA svabhAvano anubhava na thAya. AtmA sAthe jema jema prema vadhaze tema tema AtmA svamAM sthiratA pAmaze, niHsaMgatAne pAmaze. AthI kAyotsarga mokSamArgano parama upAya che. kAyotsarga e asaMga anuSThAnarUpa che. mokSamArganA upAyabhUta prIti, bhakita, vacana ane asaMga anuSThAna che. mukhya asaMgAnuSThAnamAM Ave tyAre anubhUtino vAstavika bhAgIdAra thAya. sarva saMyogothI rahita evI mArI niHsaMga avasthA che. AthI te avasthAne pAmavA jinavacanathI sarva saMyogono tyAga avazya. A vAta prathama svIkArIne zakita prApta thatAM te sarva saMyogo choDI de ane na chUTe tyAM sudhI saMyogo pratyeno navatattva // 280 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAga ocho kare. te rAga paMcaparameSThinA satsaMga tarapha vALe. kuTuMbAdi saMyogo pratyeno rAga paMca parameSThinA satsaMga tarapha vaLe. kuTuMbAdi saMyogo pratyeno rAga paMcaparameSThi tarapha vALavo e ja prIti ane bhakitayoga che. saMpUrNa kAyotsarga Avazyaka sarvavirati vinA na ja thAya. pacendriyatiryaMca dezavirati laI zake, kAussaga paNa karI zake ane anazana paNa karI zake chatAM saMpUrNapaNe sadA mATe kAyAthI na chUTI zake tevA pariNAma na thAya, zrAvakanA 11 vrata ja pADI zake. cAre AhAranA anazanapUrvaka kALa kare to paNa 8mAM dezalokathI AgaLa na jaI zake. sarva ghAti karmono kSaya na karI zake. - caMDakauzika prabhu vIrathI pratibodha pAmyo. jagatane jovAnuM baMdha karI mukha bilamAM nAkhI dIdhuM. kIDIothI caLAI gayo chatAM zarIra paNa halAvato nathI. cAre AhAranA anazanapUrvaka samabhAvamAM ja rahIne prANa tyAga karyo chatAM 8mAM devalokamAM ja utpanna thayo. AthI sarva tyAganA saMvara pariNAmarUpa virati vinA sarva karmano kSaya paNa na thAya. prathama saMghayaNavALA saMzI paMcendriya paNa sarvaviratinA pariNAma vinA mokSa prApta karI zakatA nathI. anuttaravAsI devaloka paNa pAmI zakatA nathI paNa raudra dhyAna karavA vaDe 7mI narakamAM jaI zake, zukladhyAna na karI zake. saMghayaNa baLanI sAthe saMpUrNa samajaNa rUpa samaktinI sAthe sarva heyabhAvone heya mAnavA mAtrathI nahIM paNa sarva heyabhAvothI sadA chUTavAno dhyeya sAthe - sarva saMyogo sabaMdhono tyAga. have je tyAga karyo teno saMyoga pharI na karavA, na karAvavA, na anumodavA ema 27 rUpe pUrva tyAga thAya. mAtra sva AtmAmaya banavAnA lakSapUrvaka dhyAnamAM AtmA tadAkAra thAya tyAre te pUrNaniHsaMgapaNAne pAme. AthI niHsaMgapaNAne pAmavA sarvavirati jarUrI. 0 cha vyavahAra Avazyaka (1) paccakakhANa avazyakaH AhAranI Asakti (rAga-Sa) toDI AhAranA baMdhanathI mukta thavA. navatatva // 281 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vaMdana Avazyaka kAyAmAMthI nIkaLavA kAyAmAM rahelA AtmA vaDe guNathI bharelA AtmAne guNavAna banavA mATe vaMdana karavAnA che. arthAt kAyAthI chUTavA. (3) sAmAyika Avazyaka Indriyo vaDe viSayAvazyaka baMdha karIne samatA Avazyaka banavA. arthAt viSayomAMthI chUTavA. cauvisatvo AvazyakaH tIrthakaronA guNagAna karavA dvArA evI zakti pragaTa thAya ke bolavAnuM ja baMdha thaI jAya ane sadA maunanI prApti thAya. sidhdhanA AtmA sadA maunI che. jyAM sudhI mauna prApta na thAya tyAM sudhI satyavacana ja bolAya ane satya vacana te ja bolI zake je rAga-dveSathI mukta thAya. arthAt bhASA vargaNAthI chUTavA. (5) pratikamaNa Avazyaka AtmA potAnI svabhAvamAMthI rAga-dveSAdi vibhAvamAM je jAya che. tene pharI svabhAvamAM AvavA rUpa pratikramaNa Avazyaka che. arthAt sarva pApathI (karmathI) chUTavA. kAyotsarga Avazyaka kAyAnI mamatA toDI AtmAmaya svarUpamaya ane svabhAvamaya AtmAnI sidhdhAvasthA pragaTAvavA mATe dhyAna avasthAmAM javA mATe kAyotsarga e chellI bhUmikA che. traNe yoganA rodharUpa kAyotsarga che. Atmapradezo sAthe ekameka saMbaMdha kAyAno che. tethI kAyAnI caMcaLatA rokavAthI sattva vadhAre khIlavavAthI vacana rokAya ane te rokAvAthI mananI caMcaLatA rokAze ane mana sthira thAya. mananI sthiratA e ja parama dhyAna che. navatatva // 282 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pkAyotsarga dhyAnamAM zvAsocchavAsano hetu zuM? kAyotsarga dhyAnamAM cittanI sthiratA mATe, citta kAyA sAthe joDAyeluM che kAyA zvAsocchavAsanA AdhAre, AthI kAyAnI sthiratA mATe zvAsocchavAsanI sthiratA jarUrI. kAyAnI sthiratAthI cittanI caMcaLatA aTake arthAt vikalpo, bhaya saMjJA aTake. jeTalo bhaya vadhAre teTalA gvAsocchavAsa vadhe, teTalI samatA jAya. zvAsocchavAsa vargaNA pudgalarUpa che ane pudgala saMyoga e AtmA mATe pIDA rUpa. AthI zvAsocchavAsano saMpUrNa abhAva thAya pachI ja AtmAnuM avyAbAdha sukha pragaTa thAya. 'n sthiratAnA be prakAraH (1) svabhAva (2) svarUpa sthiratA mohanA vigamathI guNanI pUrNatArUpa upayoga svabhAva sthiratA ane yoganA vigamathI AtmapradezonI lezIkaraNa vakhatanI sthiratA. 1rame mohanI sarvathA nivRtti 13me kevalajJAnathI guNanI pUrNatArUpa upayoga pradeza sthiratA ane 14me saMpUrNayoganI nivRttirUpa ayogI, guNAtIta, rUpAtIta, dravyAtIta ane bhavAtItarUpa sidhdhAvasthA te svarUpa sthiratA. a cha Avazyaka zAnIoe zA mATe batAvyA che? * cha e Avazyaka jJAnI bhagavaMtoe ApaNA svabhAvane bhogavavA mATe batAvyA che. (1) AtmAno prathama svabhAva samyagudarzana cothA guNaThANe thAya. kSAyika samyakatva pragaTayA pachI kyAre paNa jAya nahIM. (2) bIjo AtmAno svabhAva kSAyikavItarAgatA (yathAkhyAta cAritra) 1ramA guNaThANe pragaTa thAya. (3) 13mA guNaThANe ajJAna-zaMkA ke viparyAsanA abhAvarUpa ane guNonA svabhAvarUpa kevalajJAna, kevaladarzana, vItarAgatA ane anaMtavIrya pragaTa thAya. (4) 14mA guNaThANe sarvasaMga (saMyoga saMbaMdha) rahita AtmAnI zudhdha svataMtra navatatva // 283 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sidhdhAvasthA, svarUpa avasthA pragaTa thAya. AtmAne AtmAnA A svarUpa ane svabhAva avasthAnuM bhAna jarUrI che to ja Avazyaka svabhAvane pragaTa thavAnuM kAraNa bane nahIM to mAtra zubhabhAvathI bhavanuM sarjana ja thAya. kAraNa bhAvanuM kArya bhavanuM sarjana karavAnuM ane svabhAvanuM kArya bhavanA visarjananuM che. e mATe AtmAe sau prathama svarUpa-svabhAvano nirNaya karavo jarUrI sAdhanA karatI vakhate cArano upayoga jarUrI. bhAva, bhava, svabhAva ane svarUpa to jJAnano zudhdha upayoga ghaTe. deva, naraka, tiryaMca ane manuSyanI dareka racanA te bhava. te judI judI che tethI bhavanA bheda thAya. A bheda nAmakarse karyA che enuM mukhya kArya arUpI nirAkAra evA AtmAne rUpa ane AkAramAM goThavavAnuM che. have A bhava svarUpa avasthA e huM nathI. huM enAthI atIta avasthAvALo chuM. e avasthAmAM arUpI,nirAkAra ane anaMta jJAnAdi guNano svAmI pUrAyelo chuM. A pramANe vicAravAthI prathama zudhdhajJAnopayoga rU5 samyagdarzananI (AstikA) e kevalajJAna kevaladarzana pAmavAnI bIjabhUta avasthA che. AvI avasthAthI bhava (zarIra) azUcimaya kedakhAnAmAM sattAgata sidhdhAtmA parapIDA pAmatA joIne anukaMpA rUpa pazcAtApa-tapaguNarUpa (prathama bIja rUpa samyagadarzana pachInI) bIjI avasthA che. te bhavAvasthAmAMthI AtmAne choDAvavA rUpanirveda (vedanA bhogavatA AtmAne vedanAvinAno karavA samyagadarzananI udAsInatA rUpa vItarAgavasthAnI bIjabhUta nirveda avasthA trIjI che ane potAnA samatA svabhAvane pAmavAnI rucIrUpa ane cothI saMvega bIjabhUta avasthA ane sadA paramAnaMdarUpavItarAga avasthAnI pAMcamI bIjabhUta avasthA zama che. jene devAdi bhavamAM bhamavuM na hoya tene ahIM zAtA bhogavavAno bhAva na hovo joIe. ghora tapAdi kaSTa kare paNa zAtA bhogavavI nathI evo pariNAma nathI, hamaNA kaSTa sahana karIza to devalokamAM divya sukha, zAtA, vaibhava maLavAnA bhAva che. tethI kaSTa sahana karavA paDe, akAma nirjarA vaDe zAtA bhogavavAnuM puNya baMdhAya. samatAno prema nathI ane zAtA pratye udAsInatA aNagamo nathI. samatA bhogavavAnuM lakSa nathI. paNa jo samajaNapUrvaka kaSTa sahana karIe to samatAnA sukhane bhogave, tapa pariNAmane anubhave to sakAma nirjarA kare. navatattva || 284 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeNe bhavamAMthI chUTavuM hoya temaNe bhavamAMthI nIkaLI svabhAvamAM AvavuM paDe. cha e Avazyakae svabhAvamAM AvavAnI prakriyA rUpa che. paramAtmAnA guNagAna zA mATe gAvAnA? paramAtmA nizcayathI cha e Avazyaka prati samaya karI rahyA che. nizcayathI pUrNa jinAjJArUpe ja temanuM jIvana che. cha Avazyaka rUpa ja jIvana che. tethI temane vyavahAra Avazyaka nathI. dravyaprANa ane bhAvaprANa gAthA: 7. pahiMdaattibalusA, sAU dasa pANa cau cha saga ahI Iga-du-ti cauridI, asani-sanI nava dasa ya zA arthaH pAMca Indriya, traNa baLa, zvAsozvAsa ane AyuSya e daza prANo che. temAMthI ekendriya, beIndriya, teIndriya ane caurindriyane cAra, cha, sAta, ATha kramazaH hoya che ane asaMzI (paMcendriya) ane saMjJIne nava ane daza hoya che. pAMca Indriya, traNa baLa (mana-vacana-kAyA) zvAsocchavAsa ane AyuSya A 10 dravya prANI che. temAM ekendriya jIvone cAra prANa (sparzendriya, kAyabaLa, zvAsocchavAsa ne Ayu) be Indriyane prANa = 4+ rasanendriya ane vacanabaLa, teIndriyane 7 prANa, 6+ dhrANendriya. caurindriyane 8 prANa 7 + cakSurindriya. asaMzI paMcendriyane 9 prANa 8+ zrotendriya tathA saMzI pacendriyane 10 prANo 9+ manabaLa hoya che. pati ane prANa vacce bheda zuM? prANa e jIvanakriyA che. cha paryApti e jIvana kriyAne utpanna karanAra che. arthAt utpana thatI vakhate paryApti rUpe pudgala grahaNa-pariNamana rUpa kriyA hoya che ane te ja prANa rUpe jIvana paryata rahe che. jenA vaDe jIvanuM jIvana cAle che. (1) Indriya paryAptithI pAMca Indriya prANa utpanna thAya che. (2) zarIra paryAptithI zarIra baLa prANa utpana thAya che. (3) bhASA paryAptithI vacana baLa prANa utpanna thAya che. navatattva // 285 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) mana paryAptithI manabaLa prANa utpanna thAya che. (5) zvAsocchavAsa paryAptithI = zvAsocchavAsa prANa utpanna thAya che. (6) AhAra paryAptithI = AhAra AyuSyAdi sarva prANamAM te sahAyaka thAya che. chae paryApti dvArA je dravyaprANonI prApti thAya te dravyaprANonI parAdhInatAthI AtmAnI mukti thAya. 10 dravya prANomAM mana prANa vaDe sauthI vadhu saMsAramAM paribhramaNa thAyache. 7mI narakamAM manavALA ja manuSya ke mAchalA ja jaI zake, bIjA nahIM tethI mana dravya prANane jo bhAvaprANo sAthe joDavAmAM na Ave to mahAanarthanuM kAraNa bane. tethI manadravya prANanuM svarUpavizeSathI samajavuM jarUrI. 0 kAyAmAM sthiratA mATe zuM jarUrI? Atma pradezo svarUpe sthira, zAzvata ane acaLa che. chatAM svabhAvanI sthiratA na thAya tyAM sudhI baMne prakAranI asthiratA vaDe ghAtikarmano baMdha kare. AthI svabhAva sthiratA prathama Avazyaka ane te mATe cha AvazyakamAM pradhAna sAmAyika Avazyaka che. sAmAyika Avazyaka vinA bAkInA Avazyaka saphaLa na thAya. arthAt AtmA sadA svamAM sthiratA na pAme. te mATe sarva pudgala bhAvano tyAga ane sarva jIvone eka sidhdha svarUpe svIkArI ane te pramANe samadaSTipUrvaka vartana jarUrI che. bAkInA Avazyako temAM sahAyaka thAya. sAmAyika AvazyakanI pUrNatA thAya eTale mohasarvathA nAza pAme eTale svabhAvasthiratA pUrNa Ave. sidhdhanA AtmAo pUrNa sthira che. 13mA guNasthAnake svabhAvasthiratA pUrNa hovA chatAMyogasthiratA nathI, upayogasthiratA che. yoganA kAraNe hajI rasahIna karmabaMdha cAlu che. AthI sayogI AtmAne ayogI banavAno puruSArtha karavo paDe. AtmAe 13 guNasthAnakanA aMte zuM puruSArtha karavAno? (1) AtmAnI atyaMta akapita (acaLa) avasthAnI prApti mATe aghAti karmonA nAza mATe prayatna karavAno. navatatva // 286 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) (2) dravya zukala lezyA ke je karmabaMdhanA kAraNabhUta che teno virodha karavAno, puruSArtha karavAno. eka samayanA zAtA vedanIyano baMdha rokavA mATe - yoganirodha jarUrI. AthI kevalI bhagavaMta bAda kAyayoga vaDe bAdara manoyoga bAdara kAyayoga vaDe bAdara vacana yoga pachI sUkSma kAyayoga (dhvAsocchavAsa) bAdara kAyayoga pachI sUthama kAyayoga vaDe sUkSma vacana yoga rUMdhe che tyArabAda sUkSma kAya vaDe sUkSma kriyA apratipAtita nAmanA zukala dhyAnanA trIjA pAyA para caDhelA sUkSma kAyayogane rUdhe tyAre dhyAnanA baLe peTAdinA polANa bhAgamAM Atmapradezo saMkocAIne potAnA zarIra 3 bhAgamAM rahI jAya che. ahIM AtmapradezonI sthiratA karavA rUpa dhyAna (sUkSma kriyA apratipAti) hoya che. 14mA guNa sthAne yoga rahita avasthA prApta thAya. arthAt Atmapradezo merunI jema niSkapa thAya. anaMta AtmavIrya have pugala grahaNa, pariNamana ane visarjanAdi sarva kAryabaMdha karI mAtra samagra AtmapradezomAM pUrNa paNe vyApta thAya AthI AtmAmAM sadA mATe AtmapradezonI sthiratA thAya. mAtra gati svabhAvanA kAraNe eka samayamAM sthira thayelo AtmA gati karI lokAMta para pahoMcI jAya. have tyAMthI te kadI calAyamAna thavAno nathI. tyAM niraMtara potAnA pariNAmika bhAvanA kAraNe sahaja rIte AtmavIryanuM Atma guNomAM pariNamana thavAthI sadA mATe Atma sarvajJayano jJAtA banaze ane anaMtane bhogavaze. AtmAbaMdha sukhano arthAt koIpaNa prakAranI pIDAne na bhogavavA rUpa ane koInI pIDAmAM nimitta banavArUpazudhdha,sidhdhazAzvata avasthAne pAmaze. AyuSyaprANa : AyuSyaprANathI jIvanAM dravyaprANa rUpa jIvanano AraMbha ane navA bhavarUpI AyuSya karmanA udayathI navA dravya jIvanano AraMbha thAya ane AyuSya navatatva // 287 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanA kSayathI te bhavarUpa jIvanano aMta - pUrNAhuti thAya ane AyuSya prANanA AdhAre ja Take. manuSyabhavAdi bhavarUpa zarIramAM AtmAne rahevAno je kALa tenuM nakkI karanAra je karma te AyuSya karma. arthAt AtmAe potAnA asaMkhya pradeza, arUpI, agurulaghu, avyAbAdha, akSaya ane akhaMDa Atmadravyane AyuSya ane nAmakarmanA udaye AtmA para rUpI evA kArmaNa samUhano AtmA sAthe ekameka saMbaMdha thavA rUpa AtmAnI vikRta avasthA rUpI, maryAdita, bhavasthiti pIDAyukata avasthA pragaTa thAya che ane AtmA mAtra jJayanA jJAtArUpa thaI potAnAmAM ja rahela potAnA guNono pote bhokatA banavAne badale paranA bhokatA banavAmAM prayAsa kare che ane dravyabhAva pIDAne pAme che ane bIjAnI pIDAmAM nimitta paNa bane che. A anAdithI thayelI vikRta-vibhAva avasthAthI mukta thavA mATe manuSyajIva rUpa dravyabhAva prANa atimahatvanA che. AthI mahAvIra paramAtmAno aMtima upadeza che. pramAdane dUra karavAmAM pramAda na kara. te ja vAta sudharmA svAmI potAnA ziSya jaMbU svAmIne kahe che - sUe me Ausa "AyuSyamAna. AyuSyamAna, vizeSaNa vaDe ziSyane bolAvavAno hetu e che ke guru ziSyane jAgRta kare che. te AyuSyamAna ! paramAtmA mahAvIra deva pAse rahelA meM A pramANe sAMbhaLyuM che. jyAM sudhI tArA dravya AyuSyaprANa che tyAM sudhI tuM tArA AtmAnA bhAvaprANInI rakSA, vRdhdhi ane zudhdhi karI le. jo tArA bhAvaprANonI zudhdhi thavA vaDe pUrNatA thaI jAya to pachI tAre pharI AyuSya prANa dhAraNa karavAnA anAdi baMdhana, parAdhInatAno aMta Avaze. mATe deha rU5bhavabaMdhanamAM rahelA tArA AtmAne tuM jaladI mukta karavA puruSArtha kara. "samaya goyame mA pamAyae, AyuSya prANanI mahattA samajAyA pachI AyuSya prANa svarUpa vizeSathI jANavuM jarUrI. AyuSya be prakAre H (1) apavartanIya (ra) anAvartanIya AyuSya be rIte bhogavavAnAH (1) kALathI ane (ra) karmanA daLiyAthI (1) apavartanIya ? AyuSyamAM kALanI pradhAnatAthI paNa nimitta maLatA AyuSyakarmanA daLiyA ekI sAthe pUrNa bhogavAI jAya te aparvatanIya AyuSya. dA.ta. koI navatattva // 288 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva 100varSanuM AyuSya bAMdhIne Avyo hoya ane 7pa varSe akasmAtAdinimitta maLatA AyuSya pUrNa thaI jAya to 25 varSanuM AyuSyakALa TukuM thayuM. paNa AyuSyanA bAMdhelA daLiyA eka sAthe udayamAM AvIne bhogavAi jAya. (jema ghAsano pULo jaladI baLe, chUTuM ghAsa baLatA vAra lAge) AyuSyabaMdhane yogya adhyavasAyo maMda hovAne kAraNe baMdha zithila paDe tethI te nimitta maLatA jaladI khapI jAya. 1 AyuSya karmanI apavartanA thavAnA mukhya be kAraNoH bAhya ane atyaMtara ()) atyaMtara upakama (1) rAgaH premIno viraha sAMbhaLatA ja premikAnuM maraNa (dUtanI pAMca patnI pati paradeza jatA joIviraha vedanAthI mRtyu pAmI) (2) snehaH putra snehathI nAgaketunA mAtA-pitAnuM maraNa. bhayaH gajasakumAlanA mAthA para kheranA aMgArA goThavyA ne kRSNa mahArAjAne sAmethI AvatA joI atizaya bhayanA kAraNe brAhmaNa somIla (sasarA)nuM mRtyu. (1)) bAla upakrama akasmAtaH moTarAdi akasmAta, vijaLI paDavI vagere. AhAra ati alpa AhAra vaDe bhUkhamarAthI, ane adhika AhArathI ke pratikULa AhArathI paNa mRtyu thAya. saMprati mahArAjano pUrvabhava. vAsocchavAsa : bhayAdi kAraNo upasthita thatA zvAsocchavAsa vadhI jAya. (atizaya doDavuM vagere) vedanA : peTa-zULAdi (tIvra azAtA vedanIyanA udayathI vihvaLa karmanA daLiyA thayelA AyuSya jaldIthI khapI jAya.) (5) sparza jherI jatu (sApa, vIchI) viSa kanyAnA sparzathI mRtyu () upaghAtaH parvatAdi paDavAthI, samudramAM DUbavAthI. navatatva // 289 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama apavartanIya AyuSya niyamA sopakarmIne ja hoya. jyAre anapavartanIya AyuSyamAM kALa TUMko na thAya paNa jyAre pUrNa thavAno hoya tyAre ja koI nimitta maLe athavA na paNa maLe. gajasukumAra, carama zarIrI tethI anaparvanIya AyuSyavALA, AthI temanA nirvANakALa thavAnA vakhate somila sasarA vaDe mAthA para kheranA aMgArAno upasarga Avyo ane kevalajJAna pAmI aMtakRta kevalI thaI nirvANa pAmyA. anAvartanIya AyuSyanA pudgalo amuka bhAgamAM adhyavasAyanI tIvratAthI ekatrita piMDIta thaI javAthI pudgalasamUha, abheda ane tethI kAraNa maLatA paNa te parAvartana na pAme. AthI game tevA nimito maLe to paNa AyuSya jaladI pUrNa na thAya, avazya bhogavavuM paDe. a anAvartanIya AyuSya niyamA konuM hoya? caramadevI, bruzalAkA puruSo, uttama puruSo, deva, nAraka tathA asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA jIvonuM ja hoya. temAM caramadevI tathA uttama puruSa sopakramI ke nirUpakramI paNa hoya. amara evA AtmAmAM AyuSyakarmanA kAraNe maraNano vyavahAra Avyo ane have AtmAne satata maraNano bhaya satAve che. 7 bhayamAM maraNano bhaya mukhya che. jJAnIoe ema kahyuM che ke devone paNa maraNano bhaya hoya che. tene paNa je dehamAM rahelA che te dehamAMthI chUTavAnuM mana thatu nathI paNa duHkha thAya che. mithyAtva mohanIyanA udaye AtmA potAnA mULa svarUpane bhUlI gayo ane virUpa avasthAne potAnI avasthA mAnIne tene ja pakaDavA mathe che. AthI ja yogI mahArAja AnaMdaghanajIvizvAsapUrvaka jAhera kare che ke- aba hama amara bhaye nahi marege, yA kAraNa mithyAtva dIyo taja, kyuM kara deha dhareMge amAruM mithyAtva gayuM eTale have amAruM maraNa paNa gayuM. kAraNa ke mithyAtva e ja jIvanuM bhAva maraNa che. eTale jIvane have amara banavAnA ja bhAva jAge ane AtmAne potAnuM mULa svarUpanuM jJAna bhAna thAya arthAta zudhdha svarUpanuM darzana thAya ke huM to asaMkhya pradeza - je eka pradeza paNa koIpaNa zastrAdithI nAza pAmavA yogya nathI. chellebhedha ke dAhya nathI. huM to akhaMDa, ajara, amara ane arUpI chuM. amara svarUpa bhUlAyuM tethI AkAra rUpa dehamAM rahevAno navatatva // 290 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva hovAthI pharI dehamAM rahevAnuM AyuSya - karma baMdhAya che. tethI huM akSaya chuM evo bhAva lAvavo joIe te mATe huM arUpI chuM teno satata upayoga joIe. bIjI rIte AyuSya be prakAre (1) niyata ane (2) aniyata. A bhavanA AyuSyano aMta Ave ne tarata bIjA bhavana AyuSyanA udayanI zarUAta thAya. tyArathI (vigrahagatimAM) navA bhavanA AyuSyanA udayanI zarUAtanA jeTalA samaya pasAra thAya teTalA samaya rUpa AvicimaraNa. je niyata maraNa tenI zarUAta thaI ane jyAre AyuSyanA daLiyA pUrNa samApta thAya tyAre aniyata maraNa eka vakhata thAya. Ama pratisayama dravyamaraNa cAlu che. mATe jinAjJA, 'samaya goyama mA pamAyae' je samaya pasAra thaI rahyo che te tAruM dravya maraNa che ane te samayomAM tArA svabhAva rUpa nizcaya samayamAM na rahevA rUpa pramAdane (bhAva maraNa) he gautama tuM na kara. "maryo anatIvAra bina samajyo, aba sukha duHkha visarege' (5, AnaMdaghanajI mahArAja) arthAt pasAra thatAM dravyaprANo vaDe have huM pramAdano tyAga karI bhAvaprANInI rakSA, vRdhdhi ane zudhdhi karI lauM. a AyuSya kaI rIte baMdhAya? AyuSyano baMdha suvizadhdha pariNAmamAM ke mizra pariNAmamAM thato nathI. paNa ghola pariNAme baMdhAya. jema gAya bhayathI aTakI aTakIne pharI pharI pANI pIve tema jIva AyuSya yogya adhyavasAya vaDe jAti, nAma ane AyuSyAdi karma eka maMda ke traNa-cAre ke zatAdi maMda-maMdatama adhyavasAya vaDe karmabaMdha thADe bAMdhe. naraka sivAya traNa AyuSyanI utkRSTa sthitimAM zubharasa kAraNa che. kAraNa ke puNya prakRtinA kAraNabhUta che. AyuSya karmanI sAthe tenI gati baMdhAya che. jyAre narakAyuSya saMkalezanA kAraNabhUta pApa prakRtinA kAraNabhUta che. deva-nArakanuM AyuSya sAgaropama sthitinuM baMdhAya ane gati koDAkoDI sAgaropamamAM paNa baMdhAya. tethI te gati bIjA bhavamAM bIjI gatimAM saMkramIne pradezodayathI bhogavAya. navatatva // 291 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo 11me guNaThANe AyuSya pUrNa thaI jAya to sarvArtha sidhdhamAM jAya ane upazama zreNIthI paDe to 10-9-8 guNaThANe AyuSya kSaya thAya to bAkInA jayavijayAdi devalokamAM utpanna thAya (sarvArtha sidhdhamAM napuMsakaveda, strIveda, arati, bhaya-zoka, mohanIya ane anaMtAnubaMdhI catuSTha navano pradezodaya paNa na hoya) 9 AyuSya kyAre baMdhAya? devanArakane cha mAsa chellA bAkI hoya tyAre tathA yugaliko paNa (tiryaMca-manuSya) 6 mAsa bAkI hoya tyAre. (yugalika manuSya ane yugalika tiryaMco jyAM sudhI palyopamanI asaMkhyAtamA bhAgathI adhika kALa zeSa rahe tyAM sudhI parabhavanuM AyuSya bAMdhatA nathI.) matAMtare - nArakInA jIvo zeSa attarmuhUrta paNa AyuSya badhe. bAkInA saMkhyAta varSavALA manuSya, nirdhaca nirUpakrarmI AyuSyavALA vartamAna AyuSyano trIjo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe ane sopakarmI jIvo 3-9-17 ke81mo bhAga bAkI hoya tyAre bAMdhe ane chelle antarmuhUrta bAkI hoya tyAre badhe. manuSyo ane tiryaMco pUrva koTI varSavALA potAnA AyuSyanA be bhAga gayA pachI ane deva, nArakanA 33 sAgaropamanA AyuSya bAMdhI zake. saMkhyAta varSa nirUpakrama AyuSyanA be bhAga gayA pachI trIjA bhAganA zarUAtamAM bAMdhe sopakramI be bhAga gayA pachI trIjAnA zarUAtamAM na bAMdhe to traNa-traNa bhAge chellA antarmuhUrve bAMdhe. te zarIranA kayA bhAgamAMthI AtmA nIkaLe tyAre kayAM jAya? pagamAMthI nIkaLe to narakagatimAM jAya. sAthaLamAMthI nIkaLe to tiryaMcagatimAM jAya. chAtImAMthI nIkaLe to manuSyagatimAM jAya. (4) mastakamAMthI nIkaLe to devagatimAM jAya. (5) zarIranA sarva bhAgomAMthI nIkaLe tyAre sidhdha gatimAM jAya. (1). - X navatatva || 292 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvathI svabhAva dharma tarapha prayANa (1) maitrIbhAvaH maitrAdi bhAvonI jarUra zA mATe? pudgalanI anAdi vAsanA utAravA vairAgya bhAva mATe anityAdi bAra bhAvanA ane jIvo pratyenA dveSa rUpa kaTu pariNAma dUra karavA maityAdi cAra bhAvanAthI AtmAne vAsita karavo jarUrI. te mATe maicAdi cAra bhAvanA jarUrI. sadhdharmadhyAnasaMdhAna hetavaH zrI jinezvaraiH / maitrI prabhRtayaH proktAzcatastro bhAvanAH parAH // 1 // maitrI pramoda kAruNya-mAdhyasthyAni niyojayeta dharmadhyAnamupaskartuM tadhdhi tasya rasAyanam // 2 // | (zAMta sudhArasa) zAMta sudhArasa graMthamAM pU. maho. vinayavi.ma.sA. pharamAve che ke saddharmadhyAna mATe jinezvara paramAtmAoe maityAdi cAra bhAvanAone saddharma dhyAnanA parama rasAyana rUpa kahI che. Atma hita mATe dhyAna jarUrI, samyam darzana vinA AtmA dhyAnano adhikArI banI zakato nathI. arthAt samyagU darzana eTale tattva ruci. tattva eTale AtmAmAM je guNo rahelA che tene anubhavavAnI ruci te ane te mATe tenA virudhdha pugala dravya - tenA varNagaMdhAdi guNo tenA pratye te heya bhAva arthAt abhogya rUpa udAsIna bhAva jarUrI ane jIva dravya pratye upAdeyabhAva. sarva jIvo sattAe sidhdha tethI te badhA upAdeya. svasattAgata sidhdhatvane pragaTAvavAnI ruci ane te mATeno upAya jJAnasAramAM pU. mahA.yazovijayajI mahArAja pharamAve che. anicchan karma vaiSamyaM bamhAMzena samaM jagat / mAtmADamena yaH para mokSa mAnIzanI (-2) karmonA udayathI jIvomAM je bAhya viSamatA arthAt karmakRta vividha bhedavALI avasthAne jovAnI nathI paNa temAM rahelI sattAgata sidhdha avasthAne jue ane navatatva // ra93 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teno Adara karI tenI sAthe sama vyavahAra kare te mokSane pAmI zake. svanA sidhdhatvane pragaTAvavA sarva jIvonA sattAgata sidhdhatvane svIkArI sarva jIvo maitrIbhAvane ucita che. tethI sarva jIvo sAthe maitrI bhAva karyA vinA samyakatva ghaTe nahIM. AthI sarva jIvo bhavya ke abhavya, bhArekarmI ke laghukarmI, trasa ke sthAvara sarva jIvo sidhdhatva sattAgata dharAvatA hovAthI sarva jIvo sAthe maitrI karavAnI che. AthI sarvajJanI AjJA "sarve nIvA na dattabbA" sarve jIvo haNavAne yogya nathI paNa maitrIbhAvane yogya che. AthI maitrI sarva jIvo viSe karavAnI jinAjJA che. "parahita ciMtA triI " "mA kArSItko'pi pApAni mA ca bhUtko'pi duHkhitaH / mucatAM nApA, matirmaMtrI nirAte 13 (adhyAtma kalpadruma) bIjA jIvonA hitanI ciMtA karavI arthAt koI jIva pApa na karo, koI jIva duHkhI na thAo arthAt jagatanA sarva jIvo duHkhathI mukata thAo." A vyavahAramAM pradhAna maitrI che. nizcayathI maitrI aA mitta amita ca. (utarAdhyayana) AtmA ja potAno mitra ane potAno duzamana. potAnA AtmAnuM je hita kare che te potAno ja sAco mitra che ane hita nathI karato te duzmana che. puri tumameva tuma mitta vi vadiyA minicchasi . (AcArAMga) he Atmana ! jo tu kAyamI sAcA mitrane IcchatA ho to tArA AtmAne ja mitra banAva. kAraNa tAro AtmA ja tArI sAthe kAyamI raheze. anAdithI karma kaSAya ane kAyAne parAdhIna banelo tAro AtmA ja tAro duzamana rUpe banelo che to tene doSothI mukata karavo paDe ane guNamaya karavA vaDe mitra banAva. je svano mitra bane te ja sAcA arthamAM sarvano paNa mitra bane. bIjAnA pApamAM nimitta na banavA dvArA te mitra bane. navatatva // 294 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayathI pramodabhAvanI pradhAnatA che. sarva jIvo sattAe sidhdhatva dharAve che arthAt guNanI pUrNatA dharAve che tethI jIvo sAthe maitrI karavAnI che. pramodabhAva guNa saMbaMdhI che. sarva jIvamAM sattAe guNanI samAnatA che tethI samAna vacce maitrI baMdhAya. maitrIe samAna saMbaMdha bhAva rUpa che. tethI vyavahArathI maitrI bhAvathI bIjA karuNAdi bhAvanI utpatti ane nizcayathI pramoda bhAvathI maitrI bhAvanI utpatti che. arthAt nizcayathI sattAgata guNanI apekSAe sarva jIvo sAthe maitrI ane vyavahArathI jayAM guNonI rakSA-zudhdhi ane vRdhdhi thatI hoya tyAM ja maitrI karAya. parahita ciMtAmaitrI - AtmAnuM hita guNanI rakSA zudhdhi ke vRdhdhi ja thavAthI thAya paNa guNanI hAnithI na thAya, tethI maitrI bhAvanuM hovuM jarUrI. dareka sAthe maitrI bhAva keLavavAno paraMtu sarvajJa tattvane jANIne parama viveka joIe. lokamAM vItarAganA zAsananuM bahumAna ane svanA AtmAnuM paNa zAsana pratye vaphAdArI, samarpita, pariNata thaIne rahe. jinazAsana, guNapradhAna tethI maitrI paNa sAdhue guNapradhAna sAthe ja karavAnI ane bAkI badhA sAthe aucitya vyavahAra pUrvaka vartavAnuM temAM khAmI na Ave. bIjA koIne paNa zAsana, samudAya, guru Adi pratye dveSa-aprIti na thAya tenI kALajI karavI. je vicArathI AcArathI sidhdhAntathI bhraSTa hoya tenI sAthe paNa ucita vyavahArathI ja vartavuM, vizeSa paricaya na karavo. zAsananA viziSTa - rakSAdinA kAmamAM vivekapUrvaka temanI sahAya paNa levI. saMyama-samAdhimAM sahAyaka paNa banavuM. maitrI bhAva pramANe vartavA zuM karavuM? te mATe pApanI pravRtti choDavI. te choDayA vinA jagatanA mitra na banI zakAya te mATe zrAvakane ucita vrato, sAmAyika, pauSadhAdinizcaya pravRttimAM jeTalA kALa rahe teTalA kALa te bIjA jIvone pIDA na ApavA rUpa sAcI maitrI che. cothe guNa ThANe mitra banavAno bhAva ane pAMcame virati dezathI svIkAravA vaDe teTalA kALa jIvone pIDA na ApavA rUpa maitrI ane sarvavirati svIkAravA vaDe chaTTe guNaThANe sarva jIvone AjIvana pIDA na ApavA rUpa maitrI che. sAdhupaNuM eTale hRdayane komaLa banAvavAnI prakriyA. jaDanA rAge jIva kaThora banyo. have jIvanA navatattva // 25 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ preme jIva dayAnA pariNAma vaDe jIva pratyenA dveSa dUra karIne sarva jIvo pratye samadaSTi keLavIne sarvanA mitra banI jIvane zIva-AnaMdanA dhAma arthAt bahirAtmAmAMthI nIkaLI attarAtmAmAM AvI paramAtmA banavAnI sAdhanA karI sidhdhAtmA rUpe thavAnuM che. 0 paivyAdibhAva dharmano adhikArI koNa bane? jagatanA sarva AtmAone potAnA AtmA samAna jovAmAM Ave tyAre ja maicAdi bhAva Ave, to ja AtmA bhAva dharmamAM AvI zake. bhAva dharma e vyavahArarUpa che ane tenA vaDe nizcayadharma - svabhAvadharmamAM AvavAnuM che. maitrIbhAva paNa na Ave to samyagadarzana nathI. samyagadarzana e svabhAva dharmanA ruci pariNAmarUpa che. maitrIbhAva jinAjJA mujabano hovo joIe. svaparanA hitanI pradhAnabhAvavALI maitrI sAcI maitrI che. jinAjJA gauNa karIne jagata sAthe maitrI karavAnI nathI. paNa sarva sAthe aMtaramAM maitrI bhAva rAkhavAno che. koI pratye dveSa - vera na rAkhe paNa tenA paNa hitanI bhAvanA kare. manamAM paNa tenuM ahita na vicAre 'aparAdhIzuM paNa navi citta thakI ciMtavIe pratikUla' A samakitanuM lakSaNa che. maitrIbhAva sAruM lagADavA ke sArA dekhAvA mATe karavo e svArthabhAva che. maitrI guNanI pradhAnatA hoya tyAM ja karavAnI che. phakata ToLAmAM bhegA thaIne sArA thavuM, te maitrI bhAva nathI te to svArtha bhAvathI bhegA thayA kahevAya. guNano pakSapAta hoya to ja Atmahitano pakSapAta te ja maitrI bhAva kahevAya. nahIM to maitrInA nAme bhegA thaI potAnI viruddha mAnyatA dharAvatA hoya tene utArI pADavAnuM halakA pADavAnuM kArya thAya to tyAM maitrI bhAva nathI. jagata sudhare nahIM to kAMI nahIM paNa jAta bagaDavI na joIe. jIva sAthe maitrI karavAnI che. kAraNa ke jIvamAM guNa che te guNo mATe ja maitrI karavAnI. AthI potAnA ane AtmAnA guNo je rIte vikAsa pAme te rIte navatatva || 296 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI karavAnI che. sAmAne mAtra sAru lAge te rIte maitrI karavAnI nathI. jaDa sAthe maitrI karavAnI nathI. paraspara ekabIjAnA guNonI rakSA-zudhdhi ane vRdhdhi thAya te rIte maitrI karavAnI che. maitrI AtmAmAM paDelI ja che. eTale jIva jyAM jaze tyAM maitrI karaze ja paNa mithyAtva nahIM chUTatA ene kaI meLavavAno, potAnuM karI laI levAno bhAva ubho ja raheze tethI svArtha bhAvanI puSTi thaze. A bhAva heya rUpe pheravavAno che. jagatanA tamAma jIvo pratye niHsvArtha bhAve maitrI karavAnI che. jagatamAM AvuM mAtra sAdhu ja karI zake. kAraNa sAdhune mAtra Atma guNa saMpatti sivAya bIjuM kaMI joItuM nathI. (2) karUNA bhAvanA maitrI bhAvamAMthI karuNA bhAva pragaTa thAya, dravya ane bhAvathI duHkhI jIvo para dravya-bhAva karuNA karavAnI che. rogAdi duHkha, dravya dukha che. mohanI pIDAthI duHkhI jIvo bhAvathI duHkhI che. karuNA be prakAre. 'para dukA vinAzinI kupA - 22 'dIneSyArteSu bhIteSu yAcamAneSu jIvitam // pratikAraparA budhdhiH kAruNyamabhidhiyate // 15 // (adhyAtmakalpadruma) bIjAnA duHkha dura karavA te vyavahArathI karuNA che arthAt je maraNAdithI bhayabhIta thayelAne jIvitadAna ApavuM ke ArtadhyAnane pAmelA jIvone te pIDAthI mukata thavA tene auSadhI upacAra karavA, AhAra, pANI, kapaDAdi vastu ApI samAdhi ApavI te vyavahArathI bhAva karuNA che arthAt tenA duHkhanA pratikAra mATe tene anurUpa pravRtti karavI te karUNA che. jinanI AjJA - savve pANA savve bhUyA savve jIvA savve sattA na haMtavvA / (AcArAMga-adhyAya-4) navatatva // 297 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savve jIvA vi icchati jIviDaM na marijjalaM // | (daza vaikAlika) sarva jIvone prANa vahAlA che tethI koIne maravuM gamatuM nathI. paNa jIvavuM badhAne game che. AthI jinanI AjJA che ke pacendriya, vikalendriya, pRthvI, apa, agni, vAyu Adi koI paNa jIvane haNavA ke pIDA ApavI joIe nahIM paNa zakti hoya to temanI rakSA karavI joIe. temanA duHkho dura karavA joIe. nizcayathI dayAH ekatA zAna nizcaya dayA, suguru te bhAkhe, jeha avikalpa upayogamAM, nija prANane rAkhe. (4) jeha rAkhe para prANane, dayA tAsa vyavahAre. nija dayA viNa kaho, para dayA, hoe kavaNa prakAre. (47) rAgadoSa rahita eka je dayA zudhdha te pALe, prathama aMge ema bhAkhyuM, nija zakita te AjuvALe. (pU. maho. yazovijayajI) nizcayathI dayA-sva bhAva prANonI (svabhAvanI) rakSA karavI arthAt potAnA jJAnAdi guNonI rakSA karavI. rAga-dveSa doSathI mukata thavuM. zubhaazubha vikalpono tyAga karavo te zudhdha dayA che. je bIjAnA dravya prANInI rakSA kare che paNa potAnA bhAva prANonI rakSA karato nathI to tenI dayA mAtra vyavahArathI ja che. AthI sva bhAva prANInI rakSA sAthe paranA dravya-bhAva prANonI rakSA karavI e tAttvika karuNA che. karuNAbhAva prazasta mohano bhAva che. mohamAM rahelAne ja karuNA thAya. doSa jene nathI gamatAM tene ja doSita vyaktinA doSa pratye karuNA thaze. AtmAne potAnA AtmAnI karuNA na Ave arthAt potAnA doSo para karuNA na Ave ane bIjA vyakitanA doSo para karuNA Ave to te karuNA vyavahAre karuNA che. vAstavika potAnA AtmAmAM rahelA doSa para dveSa ane karuNA karavAno che pachI ja jagatanA navata || 298 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvo para vAstavika karuNA karI zake. samakita vinA potAnI AtmadazAnuM bhAna na thAya tethI bhAva karuNA na Ave, phakata dravya karuNA Avaze. sAmenI vyakita bhUkhI che to bhojana-kapaDA vagere ApI devAze. bhAva karuNA vinAnI dravya karuNA AtmavikAsanuM kAraNa na bane. samakitIne dravya ane bhAva karuNA Ave. karuNAmAM jJAti, jAti, vyakita kazuM ja jovAtuM nathI. anukaMpAmAM jIva mAtra eTale pazu paMkhI vagere badhA ja Ave. phakata mAnava sevA e ja prabhu sevA AvuM nathI. je paNa jIva duHkhI che te karuNApAtra che. hiMdu loko gAyanI sevA kare ane bIjA jIvonI karuNA karavA jevI na lAge to te karuNA mithyAtvanA gharanI gaNAya.dukhI jIva mAtra para karuNA joIe. koI vyakita dravya duHkhathI pIDAtI hoya to tenuM dravya duHkha tene samAdhi maLe te rIte dUra karavAnuM che. cAMDALano AtmA hoya ke kasAIno AtmA hoya paNa eka vakhata ene jIvADI devo te ApaNI pharaja che. te jIvaze to bakarA kApaze evo vicAra paNa na Avavo joIe. zA mATe? tene maratA joIe, taraphaDato joIe ane ApaNe tenI upekSA karIe to ApaNA AtmAnI karuNA bhAgI jaze. tethI sva AtmAnI karuNA nAza na pAme te mATe sAmI vyakita para karuNA karavAnI che. sAmI vyakita kaI rIte samAdhi pAme? durgatimAM na jAya e ja lakSya hovuM joIe. tenuM ArtadhyAna dUra thAya te lakSa hoya to ja bhAvakaruNA kahevAya. anukaMpAmAM vyakitanI yogyatA jovAnI nathI. potAnA karuNAno pariNAma tUTe nahIM te mATe ja karuNA karavAnI che, nahitara samatA nahIM Ave. A rIte karo to viziSTa koTIno anubaMdha thaze ane karmanI nirjarA thaze. sAmAnI durgati na thAya tema mArI paNa durgati na thAya te mATe karuNA karavAnI che. vyavahAra e paranI vAta che. nizcaya e svanI vAta che. je koI karo te sva mATe karo. A rIte potAnA mATe kare tene abhimAna na Ave, prasidhdhi mATe na karavuM nahIMtara AtmA sidhdha na thAya. nizcayathI pahelA pramodabhAva lAvo. pramoda vagara maitrI nahIM. maitrI vagara karuNA nahIM ane karuNA vagara mAdhyastha bhAva Ave nahIM. navatatva // 299 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darekamAM lakSa samatAnuM hovuM joIe nahitara bhAvanA, bhAvanA ja nathI. samatAnA lakSa vagaranA vyavahAra dharmathI nirjarAno lAbha thAya nahIM. sAro bhava maLe puNya maLe paNa saMsAra vadhe jo samatAnuM lakSa hoya to karmanI nirjarA thAya ane bhavano aMta najIka Ave. bhAvamAMthI svabhAva tarapha pragati karAve tene ja prazasta bhAva kahevAya. phakata bhAva to bhava vadhAre. karuNAbhAva vagara AtmA pApane choDI na zake. karuNA jIva dravya para ja karavAnI che. tethI jIvane jANavo paDaze pachI ja karuNAno bhAva Avaze. dIkSA levI eTale jIvadayA pALavAnI che. dIkSAno bhAva hato tyAre dayAno bhAva hato. dIkSA lIdhI eTale dhyAna, vAstavika pAlana karavAnuM. dhyAna vAstavika pAlana eTale doSo dUra karavA. AtmAmAM ramaNatA karuM arthAt huM AnaMda bhogavuM, pIDA bhogavuM nahIM tema koIne pIDA ApuM nahIM. dezaviratimAM alpakALa ane sarvaviratimAM sadA mATe koI paNa jIvane ApaNA taraphathI pIDA na apAya temaja potAnA AtmAne paNa pIDA na apAya te rIte jIvana jIvavAnuM che. besavA, cAlavA, vAparavA badhI ja prakriyAmAM AtmA dayA pALato thaI zake, AtmAne komaLa banAvavAnI vAta che. deva, naraka bhavamAM AtmA vizeSathI komaLa banI zake nahIM. tiryaMcamAM aMzathI komaLa bane, manuSyabhavamAM ja AtmA pUrNa komaLa banI zake tema che. tethI tIrthakaranA AtmA vicaratA hoya tyAre ekendriya vRkSo namavA mAMDe. pakSIo paramAtmAne pradakSiNA Ape. pavana anukULa thaI jAya. jyAre ApaNAthI ApaNA svajano dUra bhAgavAno prayatna kare. vicAro kema? paramAtmAe jIvo pratye vAstavika dayA karI che tethI jIvone sahaja rIte paramAtmA tarapha anukULa thavAnuM mana thAya che. ApaNe sau prathama jIvone oLakhIne pachI jIvo pratye dayAno bhAva lAvIne pachI vAstavika dayA karavAnI che. paramAtmAnI AjJA vyavahArathI ane nizcayathI ema banne svarUpe jANI navatatva // 300 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane svIkAravAnI che. to ja ApaNane pAMcamo Aro, nabaLo kALa vizeSa asara karI nahIM zake. ApaNe atyAre dehane (parane) nihALIe chIe. AtmA che evo nirNaya thAya to ja dehamAMthI chUTavAnI vAta Ave. AtmAnA astitvano khyAla Ave tyAre ja AtmAno nirNaya thaze. anAdikALathI para ghara rUpa zarIramAM praveza thaI gayo che. have AtmAe AtmAnA gharamAM AvavAnuM che. bhAva dharmanI zarUAta dayAnA pariNAmathI thAya che. jIva para dayAno pariNAma thavo joIe. ajIva para nahIM. ApaNane zarIra para dayA Ave che. paNa AtmA para dayA AvatI nathI. jIvAjIva rUpe thaI gayA chIe paNa have jIva rUpe thavAnuM che. sarvajJanI daSTi vinA 14 rAjalokanA jIvonuM jJAna thavuM ja muzkela che. kAraNa ke bAdara ke sUma nigoda, ekendriyanuM svarUpa sarvajJanI dRSTi vinA jANI zakAya tema nathI. ekAMta nizcayavAdIonuM mAnavuM che ke jarUra vagaranuM jANavAnI zI jarUra che? badhA sUkSma jIvo, kIDA vagerene jANavAnI zI jarUra che? baudhdha darzana paNa AvuM kahe che. anya darzano paNa kahe che ke A badhA sUkSma jIvone jANIne AtmAne zuM lAbha thAya? dareka jIva pratye karuNAno pariNAma joIe. sAthe sAthe sva upara karuNA AvavI joIe. maicAdi cAra bhAvanA sAdhanAnuM parama sAdhana che samatAmAM javAnuM lakSa joIe. sAdhanAnI sAthe sAdhya bhaLe to ja svabhAvamAM jaI zakAya ApaNe sAdhyanuM lakSya cUkI jaIe chIe te khoTuM che. te jIvanI moTI mubaMI kaI? sattAthI huM sidhdha ane bhavya chuM. paramAtmA svarUpe banavAnI lAyakAta navatatva // 301 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che chatAM teno Adara nathI karato ane tucchamAM tuccha padgalika vastu mATe jIvana barabAda karI rahyo chuM. AnA jevI moTI mUrkhAI bIjI na hoI zake. manuSya bhavamAM prabhunuM zAsana maLyA pachI paNa A vAta aMdara utaratI nathI, tenuM kAraNa moha che. paramAtmAnuM zAsana guNa pradhAna che. temAM vyakita, jAti, jJAtine sthAna nathI. maitrI bhAva ane pramoda bhAva Ave to AtmAnuM utthAna thaze pachI karuNAbhAvathI AtmAnI vikAsayAtrA karavAnI che. je rAkhe paraprANane dayA tasa vyavahAre. nija dayA vinA kaho para dayA hove kavaNa prakAre (maho. yazovijayajI ma.sA.) 125 gAthAnA stavanamAM maho. yazovijayajI ma.sA. pharamAve che ke bIjAnuM duHkha joI te duHkha dUra karavAno prayatna karavo te vyavahAre karuNA che. jo chatI zakitae bIjAnA duHkha dUra na karI zakIe to dayA che ja nahIM paNa hRdaya kaThora kahevAya. prayatna karavAthI te duHkha dUra thAya ja evo niyama nahIM. jemake koI rogathI pIDAto hoya to tenA pratye dayA lAvI tenA roga nivAraNa arthe auSadha sevAdi upacAra karavAthI tene roga mukita, svasthatA maLe ja evo niyama nahIM paNa zakita pramANe karavAthI ApaNA karuNA pariNAmanI rakSA thAya che. "ekatA zAna nizcaya dayA suguru tema bhAkhe, jeha avikala upayogamAM nija prANane rAkhe.' (pU. maho. yazovijayajI) je potAnA samatA svabhAvane bAdhA na AvavA de tenI rakSA kare arthAt vikalpomAM na caDe ane svasvabhAvamAM sthira rahe tenizcayathI dayA. samyagudaSTine nizcaya pUrvaka vyavahAra dayAnuM pAlana hoya, guNasthAnane anusAre pariNAmamAM bheda paDe cothe guNa sthAnake vyavahAra pradhAna nizcaya hoya tema AgaLa AgaLanA guNa sthAnake vyavahAranI gauNatA nizcayanI pradhAnatA vadhatI jAya. samyagudaSTi jIva bIjAnA dravya ane bhAvaduHkhane joIne bannene zakita navatatva || 302 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe dUra karavA prayatna kare paNa potAnI dayAne gauNa na kare, arthAt dravya-bhAva bane karuNA kare. maravA paDelA kasAIne samAdhi prApta thAya te durgatimAM paDato bacI jAya te mATe badhA prayatno karaze paNa upekSA na kare. kasAI jIvI jaze to hiMsA vagere karaze to mane pApa lAgaze tevuM vicArI upekSA na kare paNa huM jo tenI samAdhinI upekSA karuM to mArA karuNAnA guNanI upekSA thAya. mArA AtmAnuM ahita thAya mATe svAtmAnA guNanI rakSA mATe kare te nizcayanI dayA che. AthI samyagudaSTinI dayA nizcaya pUrvakanI vyavahAra dayA hoya to sAmenI duHkhI vyakitanA duHkha dUra karavA puruSArtha karavo. sAmenA duHkha dura thAya ke na thAya te ApaNA hAthanI vAta nathI paNa prayatno to karavA jarUrI che tema karavAthI ApaNA AtmAnI karuNAnI rakSA thAya che nahIM to karuNAno nAza thAya che ane karuNAno nAza thAyato samakitano paNa nAza thAya. nigodamAM vadhumAM vadhu avyakata vedanA che, sAtamI narakamAM parAkASThAnuM vyakata duHkha che. nigodamAM sAtamI naraka karatA anaMta guNa avyakata duHkha jIva bhogave che. . vartamAnamAM ApaNane je duHkha thAya che enI sAme naraka - nigodamAM je duHkho paramAtmAe kahyA che enI upara zradhdhA thaI jAya to ahIMnI vedanA te vedanA lAge ja nahIM ane AtmA samAdhimAM rahI zake. AtmA anaMtakALe zarIrarUpa pudgalanA saMyoge nigodamAM rahyo tyAM pIDA bhogavI tethI jayAM sudhI zarIra nahIM choDe, aNagAra na bane tyAM sudhI tenI te pIDA jaze nahIM. hAlamAM taijasa kArpaNa ane audArika evA traNa gharomAM rahelo che. temAMthI nIkaLI jAya to ja pIDA dUra thAya ane saMpUrNa sukha maLe. sAtamI narakamAM 500 dhanuSya (2000 hAtha) jeTalI moTI kAyA maLe ane te ja jIva karma-kaSAyane vaza thaI koI joIpaNa na zake tevI sUkSmanigodanI kAyAmAM paNa pUrAya tyAM purAyelo che. eka zarIramAM anaMtA jIvo sAthe bhegA rahevAnuM navatattva || 303 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vedanAnI AtmAmAM zradhdhA thaI jAya to vartamAnanuM eka paNa duHkha dukha tarIke nahIM lAge. narakanigodanA duHkho AtmAe anaMtakALa bhogavyA che mATe AtmAmAM zakita to che ja. tattva e AtmAne samAdhi ApavAnuM rasAyaNa che. jema jema tattvane jANato jAya ane te AtmAmAM pariNamana pAmatuM jAya tema tema zAnti samAdhi maLatI ja jAya. paramAtmAnA vacana pratye zradhdhA karavAnI che. tenA mATe sI.e. bI.e. jeTaluM bhaNavAnI paNa jarUra nathI. chaThThI-sAtamI narakamAM pAMca kroDa 68 lAkha navvANuM hajAra 584 thI adhika rogo zarIramAM pragaTa thAya ne tenI vedanA bhogave ane nArako ekabIjAne vedanA Ape te judI. AvI vedanA jIva sAtamI AdinarakomAM bhogavIne Avelo che. enAthI anaMta gaNI vedanA sUkSama nigodamAM jIva bhogavIne Avyo che, have eka ja niyama ke duHkha na joIe ane sukha vagara paNa cAle nahIM. jIvAdi tattvanI paramAtmAnI daSTie zradhdhA thavI te ja samyagu darzana che. sUkama nigodanA jIvone na joI zakavA chatAM samya darzananA kAraNe A vAta sAMbhaLatA zradhdhA thaI jAya. anaMtA jIvo sAthe nigodamAM rahyo tethI eka bIjA sAthe dveSano pariNAma hato. have temAMthI chUTavA mATe aNagAra thavuM ja paDe. nizcayathI sadA mATe zarIra choDavuM eTale sidhdha thavuM tethI vyavahAramAM koI paNa jIvane tame duHkha na ApI zako. karuNA bhAvanAnI parAkASTA tIrthakara nAma karma che. tIrthakaranA AtmA jagata sthitinuM avalokana kare che tyAre je pramodabhAva pragaTe ke jagatanA tamAma jIvo mArA jevA che. sattAe sidhdhatA dharAve che parama sukhathI bharelA che paraMtu hAlamAM kAyA kaSAyane karmanI vedanA bhogavI rahyA che. chatAM jIvone mahAmithyAtvanA udaye potAnA duHkhanuM paNa bhAna nathI. mohanI mahAvedanAmAM paNa teo potAne sukha bhogavyAnI bhrAMtithI bhrAMta thaI bhAvI duHkhanI anubaMdha (paraMparA) saMsAra vRdhdhinuM sarjana karI potAnA AtmAne duHkhanA khADAmAM dhakele che. jIvo vartamAnamAM navatatva // 3O4 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja sukhI banI zake te mATe jhaLahaLatuM jinazAsana vidyamAna che. chatAM jIvo tenuM zaraNa letA nathI ane mahA duHkhI thaI rahyA che to jo mArAmAM zakita pragaTI jAya to huM badhA jIvone sarvathA duHkhathI mukata thAya ane sadA zAzvata sukhanA bhAgI thAya tevuM 'jinazAsana' badhAne pamADuM. AvI parAkASTArUpa prazasta bhAva - varabodhi samakitanI hAjarImAM mahA prazasta karuNA bhAvanA bhAve che ane tenA kAraNe temane tIrthakara nAmakarma je vizuddha koTinA puNyAnubaMdhIrUpa thAya che. tIrthakara nAma karmanI nikAcanA thayA pachI antarmuhUrtamAM ja teno pradezodaya zarU thAya jenA prabhAve teo jayAM paNa hoya tyAM bIjA badhA karatA teone sauthI uttama prakAranI bAhya vaibhavAdi saMpatti prApti thAya, ane janmatA narakAdi jIvo para paNa upakAra karanArA bane che. 1 jinazAsana pamADavAnI ja bhAvanA zA mATe bhAvI? jagatamAM sarva jIvo sattAesidhdha svarUpa che tethI teo sukhI che. darekanA Atma pradezomAM sukha keTaluM?"tuma sukha eka pradezanuM navi mAve lokAkAza" AtmAnA eka pradezamAM raheluM sukha loka ke alokamAM paNa samAI zake tema nathI chatAM saMsArI jIvo je karma kAyA ane kaSAyane vaza che teo mithyAtva - kaSAyanA udaye mahAvedanA bhogavI rahyA che. jyAM sudhI A jIvo jinanA vacana (AjJA-Agama) vaDe duHkhanA kAraNo - mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga A cAranA baMdhanamAMthI nahIM chUTe tyAM sudhI teo pUrNa sukhI thaI zakaze nahIM. tethI temane jinazAsana (jinAjJAjinavacana) pamADuM tenAthI pratibodha karuM AvI mahAkaruNA (prazasta karUNA) bhAvanA bhAvavA vaDe tIrthakara nAma karma bAMdhyuM ane svayaM sAdhanA karavA vaDe mithyAtva-avirati ane kaSAyanA baMdhanathI pUrNa mukata thaI kevalAdi guNathI pUrNa thayA. eTale sau prathama kArya bhavya jIvone karma, kaSAya ane kAyAnA anAdi baMdhanathI mukata karAvavAnI vANI (vacana) dezanAno AraMbha karyo ane jIvonI mukitamAM pradhAna nimitta kAraNa banyA. " jyAM sudhI guNanI pUrNatA na thAya tyAM sudhI AtmA para mohanI pakaDa rahe tyAM sudhI azubha bhAva AvatA vAra nahIM. tyAM sudhI AtmAe svAtmA para navatattva || 305 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karuNA lAvavAnI che. prasana caMdra rAjarSine putranA rAge - azubha dhyAne caDatA sAtamI naraka sudhInA daLiyAnuM upArjana karyuM ane zubhabhAvathI AgaLa vadhatA zudhdha bhAva AvatA pAchA vaLyA to kSaNamAM kevalajJAnanI pUrNatAnI devaduMdubhI vAgI. AtmA guNasthAna para caDe tyAre karuNA pradhAna svalakSI bane paranI gauNatA bane. svalakSI karuNAmAM pradhAna banI svabhAvamAM parAvartana pAme. AjubAjunA duHkhI AtmAo upara karuNA - svajano, saMbaMdhIo tathA sthAvara jIvo para karuNA thavI joIe. sthAvara jIvomAM sidhdhanA jIvonA darzana thAya to temane paNa abhayadAna rUpa virati svIkAravAnuM mana thAya. sarvaviratinI zakita na hoya to dezavirati svIkAre, te pramANe paNa zakita na hoya to ochAmAM ochI virAdhanA kema thAya tema jIvana aucitya vyavahArathI jIve. 0 karUNAbhAvanAnuM phaLa paraduHkhapratikArameyaM dhyAyanti ye hRdi| labhante nirvikAraM te sukhamAyanti sundaram // (zAta sudhArasa) je AtmA bIjAnA duHkhane joI zakato nathI ane te teno pratikAra karavAno prayAsa karaze te AtmA bhaviSyamAM nirvikAra sukhano bhokatA banaze. jema jema bhAvanAo vizudhdha banatI jAya tema tema guNono anubaMdha paDato jAya. karuNAno prazastabhAva jayAre prakRSTa bane tyAre te AtmAne prakRSTa puNyAnubaMdhI puNya-tIrthakara nAmakarma baMdhAya. te karmanA udaye-sarvadevothI adhika rUpa, zvAsocchavAsa kamaLa jevo sugaMdhI, parasevo rogAdi rahita-sarvane AkarSaNIya bane paNa maitrI, pramoda ane mAdhyastha ema cAreya bhAvanAthI pote vAsita hovAthI bhogAvalI karmano udaya pUrNa thatAM sApa kAcaLI utAre tema samagra rAjaRdhdhi Adi sarva sahaja tyAga kare, pAchuM vaLIne na jue. sanaskumAra cakravartInA zarIramAM rogano nirNaya thatAM tarata cha khaMDAdi kSaNamAM choDI detA, cha navatattva || 3os Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahinA aMtaHpUra-prajAjana pAchaLa pharyuM chatAM pAchaLa vaLIne na joyuM. pUrve karelI pramoda, maitrI ane karuNAdi vizudhdha bhAvanAnI parAkASThAnuM phaLa. dharmanI zarUAta dayAnA pariNAmathI thAya ane dayAno pariNAma sarva jIvonuM jJAna karavAthI thAya, AthI dayA mATe prathama jJAnanI vAta mUkI. pazcima | to ya | anya darzanakAronuM mAnavuM che ke jarUra vagaranuM jANavAnI jarUra zI? sUkSma jIvo, kIDA vagerene jANIne zuM kAma che? karmakRta pIDA bhogavatA dareka jIva dayAne pAtra che. tenI upekSA eTale svAtmAnI upekSA che. sva sAthe sarva para karuNA e samyagudarzananI karuNA che. maitrAdi cAra bhAvanA samatA sAdhanAnuM parama sAdhana che. samatA e ja jIvanuM pradhAna sAdhya che ane tene sidhdha karavA karuNAdi cAra bhAvanA e parama sAdhana che. dharmaruci aNagAra zudhdhadayAnA pariNAme savatha sidhdhavimAnamAM dharma ruci aNagAra kaDavI tuMbaDInuM zAka vahorIne gurune batAvatA gurue ene jhera rUpa jANI jaMgalamAM nirjIva bhUmi para paraThavAnI AjJA karI, guru AjJA ziro mAnya karI jaMgalamAM jaI nirjIva bhUminI gaveSaNA karI tyAM zAka paraThavatA prathama telanuM eka TIpuM nIce jamIna para nAkhIne joyuM to kIDIo sugaMdhathI AkarSAIne tyAM AvIne TapoTapa maratI jovAI. dayAthI vAsita hRdaya te joI na zakyA ne paraDavA mATe zudhdha bhUmi potAnI aMdara joI - tarata badhuM kaDavuM tuMbaDInuM zAka aMdara paraThavI dIdhuM. sva jIvanI karuNAnA pariNAmanI rakSA mATe dravya dehano nAzano vicAra nahIM. dravya-bhAva prANInI rakSAmAM svadehanA tyAga AnaMda samAdhi mANatA samAdhi pUrvaka kALa karI sarvAtha sidhdha vimAnamAM 33 sAgaropama nA kALa sudhI tattva ciMtana ramaNatAnuM sukha mANI manuSya bhavamAM AvI niraticAra cAritra pALI zAzvata sukhanA bhokatA thaze. je AtmAo nirmaLa karuNAnA pariNAma vaDe bIjAnA duHkho sahana karI zakatA nathI arthAt sva karuNAnI upekSA karatA nathI paNa karuNAnA rakSArthe dravya dehAdinI mamatAno tyAga kare che te thoDA ja kALamAM AtmAnA nirvikAra anupama zAzvata sukhane pAme che. navatattva || 307 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) pramodabhAvanA: jIva pratyenA kaTu Sa bhAvane dura karavA darzanabhAvanA, jJAnabhAvanA, cAritrabhAvanA ane vairAgya bhAvanAthI bhAvita karavA mATe prathama nizcayathI pramoda bhAvamAM javuM paDe te mATe guNa daSTi keLavavI paDe. vyavahArathI pramoda bhAva eTale parasuha tuSTimuditA . (adhyAtma kalpadruma) bIjAne sukhI joI AnaMda anubhavo arthAt ApaNane AnaMda Ave. jayAre nizcayathI pramoda bhAva eTale __ apAstAzeSadoSANAM, vastutattvAvalokinAm guNeSu pakSapAto yaH, sa pramodaH prakIrtitaH // 14 // (adhyAtma kalpadruma) sarvajJa tattva dRSTithI jagatane jovAnI yogyatAne kAraNe vastune mAtra paryAya daSTi uparachalI daSTithI na jotA paNa vastune pUrNa rIte dravya guNa ane paryAya daSTithI jovAne kAraNe te jIvane tenI sattAgata avasthA jovAthI temAM tene pUrNa guNanA darzana thAya che ane doSone joto nathI tethI guNano pakSapAtI banelo te guNone joI AnaMdane pAme che teno pramoda bhAva che. nizcaya pramoda vinA sva jIva sAthe, sarva jIvo pratye maitrIbhAva ane karma-kaSAyane Adhina sva sAthe sarva jIvo para karuNA bhAva ane tIvra doSane AdhIna thayelA jIvo para mAdhyastha bhAva paNa nahIM Ave. A cAra bhAvanA vinA zudhdha svabhAva (samatva) rUpa nizcayadharma pragaTa nahIM thAya. pramodabhAvanI prApti mATe mATe dhana ke tapanI jarUra nahIM? vartamAnamAM pragaTa guNone pakaDavAmAM Ave to pramoda bhAva Ave. sattAgata guNone pakaDavAmAM Ave to guNanA pakSapAtapaNAthI tenA doSone jovAnuM chUTe athavA doSone dUra karavAnuM Ave to sahaja pramodanI prApti thAya. AtmAnuM sukha AtmAnA guNathI maLaze ane te guNanI anumodanA karavAthI sulabha thAya. temAM viziSTa tapa ke paisA kharacavA paDatA nathI. UMdhI mahenata ghaNI karI. jagatane chetaravAmAM bahAdurI batAvI paNa phakata guNa tarapha daSTi pheravavAthI maphatamAM pramoda navatattva || 308 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva maLI zake tema che. koI paNa vyakitanA doSa jovAne badale guNa jovAthI AtmAmAM akaLAmaNa nahIM thAya. || sukhInA AlaMbanathI sukhI ane dukhInA AlaMbanathI duHkhI thavAyaH mATe koNa sukhI koNa duHkha te jANavuM jarUrI. sarva prakAranuM zAzvata pUrNa sukha sidhdhanA AtmAo dharAve che. teno ja pUrNa anubhava kare che ane koInA paNa duHkhamAM nimitta paNa banatA nathI. mAtra sukhI thavAnuM AlaMbana jagatanA jIvone ApI rahyA che. jIva mAtra pUrNa sukhane Icche che paNa sidhdhanuM AlaMbana lenArA keTalA? arihaMtanA AtmAo janmatA traNa jJAnane dhAraNa karanArA tethI temane jagatanuM tAtvika jJAna che. sAcuM sukha kayAM che ane kaI rIte prApta thAya teno sahaja viveka svayaM temane hovAthI teo bhogAvalI karmanI nivRtti thavA mAtrathI ja sarva sukha mATe sAdhu dharmano svIkAra karI, sarvasukhanA svAmI evA sidhdhone ja prathama namaskAra kare ane tenuM ja AlaMbana laIne sAdhanAno AraMbha kare che. potAnA taraphathI koIne paNa pIDA prApta na thAya ane potAnA AtmAne paNa pIDA prApta na thAya tenuM ja lakSa karIne zarIra paranA pariSaha upasargomAM aDIkhama rahIne ane sukhanA bhAgI bane che ane jagatane-paNa anupama sukhano mArga pharamAve che. 1 sukhI thavAno upAya-siddhanuM smaraNa ane arihaMtanI AjJAnuM pAlana jeNe sukhI banavuM hoya teNe satata sidhdhanuM smaraNa ane arihaMtanI AjJAnuM pAlana karavuM joIe. navakAravALI ghaNI gaNAya jAya paNa temAM sidhdhANaM pada bolAya jAya paNa sidhdhanuM smaraNa AvatuM nathI. mohathI baMdhAyelA potAnA mAnelA svajanAdinuM smaraNa sahaja Ave che. svAtmAnA guNothI ja sukha ane doSothI ja du:kha AtmAnA guNothI ja sukha ane AtmAnA guNonA vikArarUpa doSathI navatatva || 3O9 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duba. doSa bahArathI aMdara AvatA nathI paNa je guNo karmathI AvarAyA tethI vikAra rUpe doSa pragaTa thayA. to doSone dUra karavAmAM Ave to zudhdhi thatAM guNo pragaTa thAya, to AtmA sukhI thAya. a gaTaranuM gaMdhAtuM pANI paNa je prakriyAthI zudhdha thaI zake to AtmA kema zuddha na thaI zake? kacaro, gaMdakI dUra karo to pANI nirmaLa thaI jAya. jagatanA saMbaMdho toDI nAkho to mohanI gaMdakI na thAya ane saMyama, tapa, tyAga rUpI sugaMdhano umero karo eTale AtmAne nirmaLa thatAM vAra na lAge. puNiyA zrAvakanI sAmAyikanI paramAtmAe kema vakhANI? bina jarUrI saMbaMdho kApI nAkhyA eTale parama saMtoSathI saMyama ane tethI sAmAyikamAM sthiratA sahaja AvI. jinanI AjJA mAtra sukhI thavA mATe ja che."doSamukita-sukhabhakita." je pApI krUraAtmAoe jIvanamAMthI doSo dUra karyA ane guNo mATeno puruSArtha karyo tevo guNa prApti vaDe sukhI thayA. pramoda bhAvanAnA phaLa rUpe sidhdhone vaMdanA karatI vakhate namo sidhdhaguNa pada bolatA pUrNa sukhamAM mahAlatA pAMcamA anaMte rahelA sidhdho ApaNI najaramAM AvatA ApaNA AtmAnA asaMkhya pradezo AnaMdavibhorathI jhukI paDavA joIe. 2. jagatamAM sauthI vadhu sukhI koNa? sidhdha bhagavaMto - sarva para saMgathI rahita hovAthI ane sva guNa ane sarva Atma pradezomAM anaMta vIrya temAM niraMtara pariName. (2) tIrthaMkara paramAtmA - eka samaya mAtra zAtAno udaya ane samatAno pUrNa bhogavaTo. mohathI rahita ane jJAnAdi guNathI pUrNa. kevalI bhagavaMto - ghAtIno sarvathA abhAva tethI mohanI pIDAthI pUrNa mukata kevalajJAnAdi guNa pUrNa bhogave. zAtA-azAtAno eka samaya baMdha - udaya. navatatva || 310 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSINamoha 1ramA guNa sthAne rahelA - pUrNa moha kSaya vItarAgatAne bhogave. paNa hajI pUrNa jJAnAdi guNa pragaTyA nathI. (5) 11me upazAMta mohavALA - sattAmAM moha che paNa udayamAM nathI tethI 12mA karatA 11me vizudhdhi ochI. (6) 7mA guNa sthAnake 10mA sudhInA jIvocaDatA vizudhdha pariNAme pariNamI rahyA che, tethI teo mohane AdhIna nathI tethI teo paNa sukhI che. ThThA guNa ThANAvALA jIvo jeo apramatta thavAnA lakSapUrvaka mohathI sAvadhAna banI mohane niSphaLa karavAnA prayatnavALA hoya tyAre sukhI paNa jeTalA aMze mohane AdhIna thAya teTalA aMze duHkhI. "sAdhu sadA sukhIyA bhalA duHkhIyA nahIM lava leza" je sAdhu gRhasthano paricaya karavAmAM ane bAhya pravRttimAM paDI jAya teo te sukha na bhogavI zake. samyagudaSTi ke dezavirati jeTalA aMze viratinA pariNAmamAM hoya ane samyagudarzananA pariNAmamAM hoya tyAre anaMtAnubaMdhI kaSAyane AdhIna nathI eTalA aMze saMtoSa, saMvegAdipariNAmanA anubhavanA kAraNe teTalI AMzika sukhanI anubhUti temane hoya paNa sAthe apratyAkhAnAdi cAritra mohanA udayanA kAraNe pIDA anubhave tenuM tene duHkha paNa hoya. apekSAe samyagadaSTi sauthI vadhAre dukhI zA mATe? samyagudaSTi AtmAne sarvajJa vacanathI pUrNa pratIti ke mArA AtmAmAM anaMta sukha, anaMta jJAnAdi saMpatti chatAM mAre bahAra bhIkhArInI jema bhaTakavuM paDe che. mArA nirmaLa AnaMda bhogavavAne badale pugalano bhoga bhogavavo paDe che. aneka prakAranI parAdhInatAne AdhIna banelo AnaMdane badale mohanI pIDA anubhavuM chuM. AthI samyagudaSTi vadhAre duHkhI che. a zudhdha dharmathI dharmanI ja vRdhdhi thAya dharmano puruSArtha mithyAtva chUTe pachI ja thAya. AtmAnI sattAmAM ja dharma che ane te pragaTelA AMzika dharma vaDe ja sattAmAM rahelA kevalajJAnarUpa pUrNa dharma navatatva || 311 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pragaTa karavAno che. dharmathI ja dharmanI prApti thaze. tethI prathama AtmAne potAnAmAM dharma che tenI pratIti karavAnI mukhya sAdhanA karavAnI che. dharma sivAya bIjI koI vastu AtmA prApta karI zake tema nathI ane rahI zake tema paNa nathI arthAt bhogavI zake tema nathI. ATalo nirNaya thAya to paramAtmAe jJAnAcArAdi pAMca vyavahAra dharma je AjJA rUpe pharamAvyA te pAMca sattAgata dharmane pragaTAvavA pharamAvyA che. nahIM to vyavahAra dvArA puNyano baMdha tenA udaye pharI saMsAra saMyoga prApti tene bhogavI pharI saMsAranI paraMparA cAlaze. puNyanA yoge cakravartIne cha khaMDanI prApti chatAM tRpti nahIM. bIjA paNa cha khaMDa jItavAno lobha subhUma cakravartIne jAgyo ane te lobhathI bIjA samudramAM taNAyo ane cha khaMDa vaTAvI sAtamI pRthvImAM 33 sAgaropamakALa naraka vedanA bhogavavAnI sajA maLI. dharmathI dharmanI vRdhdhi kaI rIte thAya? vyavahAra dharma AcAra rUpa ane nizcaya dharma AtmAmAM guNa pariNAmarUpa che. AthI tIrthaMkara paramAtmA jeo janmathI traNa jJAna dhAraka hatA temaNe paNa vyavahAra dharma vaDe nizcaya dharma pragaTa karyo, gRhasthAvasthAno tyAga karyo. varSIdAna, paMcamuSTi loca ane sAmAyika daMDaka uccaravA rUpa vyavahAra karyo. devoe prabhunA khabhA para devadUSya mUchyuM to teno paNa svIkAra karyo. AthI mAtra nizcaya vaDe ja mokSanI prApti mATe je kahI rahyA che temane vicAravA jevuM che. te sarvajJanA mArganI upekSA karavA jevuM che. paramAtmAne sAmAyika daMDaka sUtrano uccAra karavAnI sAthe ja teno artha AtmAmAM pariNAma pAmatA jJAna, darzana ane cAritranA pariNAmonI nirmaLatA pragaTa thatAM cothuM mana:paryavajJAna ane cAritranA vizudhdha pariNAma rUpa apramatta guNasthAnaka para AtmAnuM ArohaNa arthAt cothAthI sAtamA guNa sthAnaka para ArohaNa thayuM. Ama paramAtmAne paNa vyavahAra dharmathI nizcaya dharmanI prApti thAya che. paramAtmAne paNa jyAM sudhI nikAcita bhogAvalI karmano udaya hoya tyAM sudhI pudgala bhoganA yoganA kAraNe - Atma bhAga rUpa cAritra pariNAma pragaTa na thAya paNa te karma jevuM bhogavAI jAya ke tarata te navatattva // 312 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhasthAvasthAno tyAga kare. bhAvanA e IcchAyoga ane te rUpe thavAno puruSArtha rUpa abhyAsa e zAstrayoga ane abhyAsa karavA AtmA potAnA sahaja guNamaya banI jAya tyAre te sAmarthyayoga che. maityAdibhAvanA rUpa vyavahAra dharma sAthe Atma svabhAva rUpa nizcaya dharma na hoya to mAtra zubha puNya baMdhAya. zudhdha dharmanA lakSapUrvaka karAtA vyavahAra dharmamAM jeTalA zudhdha pariNAma pragaTa thAya teTalI nirjarA ane prazasta bhAva thAya tyAre puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya. a pramoda bhAvanuM utkRSTa phaLa zuM? pUrNa guNamaya paramAtmAnA darzana thatAM AnaMda-bahumAna bhAva thavo. paramAtmA gamavA, paramAtmA thavAnI ruci thavI. te sivAyanA bIjA badhA manoratha baMdha thavA ane paramAtmA thavA mATe te sivAyanA saMyogo heya lAgavA temAM udAsInatA AvavI, svadoSo sahana na thavA, dUra karavAnA bhAva, ruci thavI ane guNonI prApti, anubhUtinI tIvra jhaMkhanA, rasa, ruci pragaTa karavI. te mATe doSonA tyAga rUpa ane sarvaguNone pragaTa karavAnA parama upAya rUpa sarva saMganA tyAga rUpa sAdhupaNuM gamavuM tenI ruci thavI ane tenA mATe apUrva puruSArtha karavAnuM zarU kare te pramoda bhAvanuM utkRSTa phaLa che. arthAt potAnA Atma guNonI anubhUti jyAre karatAM thAya tyAre pramodabhAva - svabhAva rUpa thayo kahevAya. a pramoda bhAvanI puSTi mATe zuM jarUrI? pudgalano rUpa vaibhava ke AtmAno guNa vaibhava? paramAtmAnI ratnothI suMdara aMgaracanA joI AnaMda Ave. bIje divase AMgI na hoya to aMdara AnaMda na Ave, to AnaMda zeno? paramAtmAnA guNa vaibhava para daSTi na hovAthI AnaMda na Avyo. paramAtmAnA guNo svAtmAmAM te guNo pariName tenI ruci pUrvaka jo raTaNa karavAmAM ke stavanA karavAmAM Ave to te guNo ApaNAmAM aMzathI paNa pragaTa thAya. te pramANe bIjAnA doSone jo rasa pUrvaka sAMbhaLIye, joIe ke kahIe to te doSo paNa ApaNAmAM AvyA vinA na rahe. navatattva // 313 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anupamA devIe padgalika ratno paramAtmAne caDAvIne paramAtmAmAM rahelA kevalajJAnAdika zAyika ratno prApta karyA. anupamA devIe nemInAtha paramAtmAmAM kevalajJAnAdi guNa ratno joI, potAno deha ratnothI maDhelo joI te na gamyo tethI te badhA ratno paramAtmAne caDAvI kevalajJAna ratnono anubaMdhano lAbha meLavyo tethI vartamAnamAM mahAvidehamAM teo kevalI tarIke vicArI rahyA che. caMdanAe mAtra bAkuLA ApI 1rA kroDa suvarNanI vRSTi thavA chatAM te grahaNa na karI paNa cAritrano saMkalpa paramAtmA pAse karI cAritra ratna meLavI ane aMte kevalaratna paNa meLavyuM. paramAtmA ane tamAma jIvo sattAe sidhdha che to teone paramAtmA tulya jovAthI pramoda bhAva pragaTe. 0 rAgano vikAra snehAdi bhAva che ane premanI prabhA pramodabhAva che. pramodabhAvathI jagatanA tamAma jIvo potAnA samAna dekhAya pachI ja dareka jIva pratye maitrI thaze, rAga nahIM rAga Atmahitano vicAra na karavA de, prema AtmahitanI ciMtA karAve. prema sva-para AtmAmAM vyApe ane guNone pakaDe. rAga e zarIra ane karmakRta avasthA - saMbaMdhone pakaDe. rAganuM zudhdha thavuM e prema, premanuM malina thavuM e rAga che. guNa jo dabAya to doSarUpe pragaTa thAya. rAga saMkucita che. te potAnA je mAnelA hoya teTalA ja kuMDALAmAM praveze. jyAre prema sarva jIvo viSe vyApe. paramAtmA rAgathI khAlI thAya ane premathI bharAya. tethI sarva jIvamAM te vyApI jAya ane sarva jIvone paramAtmA rUpe ja jue. tAtvika pramodAdi bhAva samyagudaSTine avazya hoya. bhAvANA puNa esA sammadiTTissa hoti niyameNa / pasamAdiheu bhAvAM nivvANaM pasAhINI ceva // (upadezapada) jinezvara paramAtmAnI bhAvAjJAno adhikArI samyagudRSTi ja bane, prazamAdi bhAva svAtmAnA guNa prApti sanmukha karanArA hovAthI te mokSa sAdhaka navatattva // 314 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bane. samyakatva e pramodAdi cAra bhAvothI yukata ja hoya. maitrI ane pramoda bhAva AtmAnA guNonI prAptirUpa. karuNA ane mAdhyastha e doSothI rakSaNa aTakAvavA rUpa che. 9 AzAtanA kayA prabhunI nahIM karavAnI? sattAgata prabhune prasanna na karavA, tene zudhdha na mAnavA e moTI AzAtanA. tenuM smaraNa na karavuM, tenI upAsanA na karavI e ja ajJAnatA che. bahAranA paramAtmAne uccadravyo Adi aneka bhakitanA prakArothI prasanna karavAnA prayatno karAya che paNa prabhunI AjJAno svIkAra karyA vinA temanI kahelI vAta mAnyA vinA prabhu kadI prasanna thAya nahIM. yaH sidhdhAtmA para: soDaha, soDahaM paramezvaraH / madanyo na mayopAsyo madanyena na caapyhm|| (yogapradipa) prabhunI pradhAna AjJA "tuM - tathA sarva jIva sattAe sidhdha cho tethI sva-sarva jIvone pIDA na ApavuM arthAt svayaM sadA prasanna rahevuM ane bIjAnI prasannatAmAM bAdhaka na banavuM te ja pradhAna jinAjJA. te pramANe na karIe eTale AzAtanA sattAgata sva prabhunI ane sarvajJa prabhu bannenI azAtanA thAya. 3 pramodabhAva zA mATe na Ave? dareka AtmA sattAe sidhdha chatAM ApaNe tene mAtra karmakRt paryAyathI jANIe-oLakhIe arthAt te kaI jAti? jJAti, puruSa ke strInuM ke kayo saMbaMdha, pitA-mAtA ke patnI, putrI Adi saMbaMdha joIe jANIe tethI rAgAdi bhAva pragaTe paNa pramoda bhAva na Ave. jhaverI khANamAMthI nIkaLelA pattharamAM aMdara jhaLahaLatuM ratna juve che pachI mazIno dvArA sApha kare to karoDonI kiMmata Ave. jene pattharamAM ratnachUpAyeluM che evI khabara na hoya te tene patthara mAnI phekI de. te ja rIte dareka jIvo sAtheno ApaNo vyavahAra ane bahumAna pariNAma kevo che? te vicAro. phakata zradhdhAthI navatatva || 315 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva pratye pramoda na Ave paraMtu jIvamAM rahelA guNonA bahumAna bhAvathI pramoda Ave. pramoda bhAva vinA samatAnA pariNAma sAmAyikamAM na Ave. svAtmAnA guNono Adara, bahumAna ane ruci AvyA pachI ja sarva batAvelA AjJA mArganI ArAdhanA vaDe Atmano vikAsa nizcita. jinAjJA e svabhAva dharma rUpa (samatArUpa) che ane te mArA AtmAmAM ja che. A khAtrI na thAya tyAM sudhI AtmA mATe dharma karI zakuM tema nathI temaja mArA AtmA vaDe thayelA dharmanuM phaLa mArA AtmA sivAya koIne mATe nahIM. arthAt AtmAe aMdarano svArtha sva jJAnAdi guNane sAdhavAno che paNa mithyAtvanA udayanA kAraNe ApaNe bahAranA (dhana, sattA, saMpatti Adi paudagalika) svArtha sAdhavAnA tamAma prayAsa karavAnuM thAya. 2 samyagadarzana sAthe pramodabhAvano zuM saMbaMdha che? guNomAM jJAna guNanI pradhAnatA che. jJAnaguNathI vikAsa yAtrA zarU thAya, samyagadarzanathI ja jJAnanI zudhdhi zarU thAya. samyagadarzana pUrvakanuM jJAna mAtra jANakArI rUpa nahIM paNa AtmAne sparzanAruM thAya arthAt pudgala bhAvomAM saMtoSa - aTakAvavAno bhAva, tIvra AsakitathI haLavAza anubhave. svAtmA pratye Adara, bahumAna vadhe arthAt saMsAranuM bahumAna ghaTe ane saMsAramAM udAsInatA, nIrasatA rUpa nirveda guNone anubhavavA rUpa ruci saMvega bhAva pragaTa thAya. pramoda bhAvanI vRdhdhi thAya tethI dinatA jAya. a samyagadarzana e mokSa (guNanI pUrNatA)nI bIjabhUta avasthA che. - AstikayA kevalajJAnanA zudhdha aMzarUpa jJAnano AraMbha che. - anukaMpA jJAnathI prakAzita thayelI potAnI duHkha doSa avasthA heya lAgavI te, na sahana thavA rUpa mukhya pariNAma che. - nirveda : vItarAga avasthAnA bIjabhUta, doSane dUra karavArUpavairAgya bhAva. - saMvega = AtmAnA sattAgata pUrNa guNane anubhavanI rucirUpa, AnaMdanA navatattva // 316 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AraMbha avasthA guNa prema bahumAnAdi pramodarUpa saMvegabhAva. - zama pudgalabhAva aprAptirUpa asaMtoSanA zamanarUpa saMtoSa pragaTa thAya. te ja aMte tapaguNamAM paripUrNatAne pAme arthAt svaguNamAM tRptirUpa pAme. arthAt pramoda bhAvathI svamAM vasavAmAM je nirasatA ane para na maLavA rUpa je dInatA rUpa ArtadhyAna jAya arthAt svayaMmAM sadAkALa vasavAno rasa ane svasaMpatti sva pAse ja che eTale paranI dInatA gaI. sva saMpatti je maLyA pachI pAchI javAnI nahovAthI tenI prApti mATe pUrNa lakSa baMdhAya. gaI dInatA sabahI hamArI, prabhu tuja samakita dAnameM, prabhu guNa anubhava rasa ke Age Avata na koka mAname. (pU. maho. yazovijayajI) bhAsyo Atma svarUpa anAdino visaryo ho lAla, sakala vibhAva upAdhi thakI, mana osaryo ho lAla. (pU. devacaMdravijayajI ma.sA.) samakti Ave eTale para upAdhi rUpa dInatAno pariNAma AtmAmAMthI nIkaLato jAya. AtmAnA guNa sivAya eka paNa vastu mArI nathI ane mArI pAse rahevAnI nathI. AthI te badhI AtmA mATe upAdhi, AtmAne aneka vikalpo karAvanArI thAya. tethI have te meLavavAne badale choDavAno ke chUTavAno bhAva Ave tethI dInatAne badale udAsInatA Ave. je AtmA pramodane dhAraNa kare tenI mati guNomAM DUbe, je AtmA doSone jue teonI mati doSomAM DUbI malina thAya. aMtaramAM tamAma AtmAonA guNo, je sarvajJa pramANe che teonI anumodanA karavAnI ane bahArathI yathAyogya aucitya vyavahAra karavAno. caMDAlAdi halakI jAtimAM paNa satya, nIti, ahiMsAdi je sahajabhUta guNo hoya tenI aMtaramAM anumodanA karAya paNa jAheramAM anumodanA karavAmAMvivekarAkhavo navatattva || 317 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jethI tenAmAM rahelA bIjA doSone protsAhana na maLe teno upayoga rAkhavAno. zivamastu sarvajagataH parahitaniratA bhavantu bhUtagaNAH / doSAH prayAntu nAzaM sarvatra sukhI bhavatu lokaH // jagatamAM sarve jIvo kalyANane pAmo arthAt rogAdi sarva upadravothI mukta thAo, ane jIvo svapara hitamAM rakata thAo ane sarvanA sarva doSo nAza pAmo ane sarvatra sarva jIvo sukhI thAo AvI uttama bhAvanA koNa bhAvI zake? je AtmAne potAnA doSo pratye dhRNA pragaTa thAya ane potAnA doSo je dUra karavA Icche che tene ja AvI bhAvanA pragaTa thAya. AthI svanA doSo dUra karavAnI ruci tIvra thavI joIe, samakti Ave to te AvI zake. (4) mAdhyastha bhAvanAH krUrakarmasu niHzaGakaM devatA gurUnindiSu AtmazaMsiSu yopekSA tanmAdhyasthamudIritam // 16 // (adhyAtma kalpadruma) je jIvo karmanA bhArIpaNAnA kAraNe deva-guru ane dharmI AtmAo pratye anAdara, dveSa, ghora niMdA, apamAnAdi virudhdha vartAva kare ane potAnI prazaMsA kare, ane svAtmahita sAMbhaLe nahIM ane saMbhaLAvanArane paNa duzmana gaNe tevA jIvo pratye mAdhyastha bhAva dhAravo, "A jIvo ghora AzAtanA karavA vaDe narakAdi durgati sarjI manuSyabhava hArI rahyA che. prabhu temane sabudhdhi Ape." Ama tenA bhAgya para choDI upekSA kare, paNa vizeSa prayatna na kare. adhyAtma sAramAM pU. maho. yazovijayajI ma.sA. e kahyuM che ke "ninA nokara no jAya, pafpaSyapi bhavasthiti vityA niMdA koInI paNa na karavI paNa temanI bhavasthiti ja evI che ke temane AvI budhdhi sujhI rahI che ema vicAravuM. ApaNA samatAnA pariNAma jaLavAI rahe khaMDita na thAya mATe je vyaktinA guNa para pramoda lAvo teja vyaktinA doSa para karuNA ane mahAdoSa navatatva // 318 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratye mAdhyasthabhAva lAvo, koIpaNa saMyogamAM dveSabhAva to na ja lAvo. je mahAdoSane pAtra che ane game teTalA prayatna je sudharavAne lAyaka nathI, kAM huM tene sudhArI zaku tema nathI te mATe te upekSAne yogya che. paNa mAre tenA para dveSa na thAya mATe mAdhyasthabhAva rAkhavAno che. sAmI vyakti sudharavAne yogya nathI kAraNa tIvra kaSAya yukta che. karmanuM bhArIpaNuM hovAthI svahitaruci nathI tethI tame tenA doSo dUra karavA hita zikSA Apazo tene te dveSarUpa thaze. tamArI sAme pratikAra karaze tyAre tamArAmAM dhiraja-samatA nahIM hoya to kaSAyavaza thavAnuM thaze. tamArA adhyavasAya bagaDaze, asamAdhinuM kAraNa thaze. dveSa-vairanA anubaMdha sarjAvAnuM paNa thAya. paramAtmAe zAsananI sthApanA jIvone sukhI thavA ane duHkhI na thavA mATe karela che. jIvono mULamAM svabhAva sukha bhogavavAno ane duHkhathI dUra thavAno che. paNa jIvo ajJAnatAnA kAraNe sukhane badale duHkha bhogavanArA thAya che ane sukhathI dUra rahe che. AthI maicAdi cAra bhAvanAo mAMthI be bhAvanA jIvone sukhI thavA mATe ane be bhAvanA duHkhI na thavA mATe che. maicAdi cArabhAvanAmAMthI pramoda ane maitrIbhAvanAmAM sukhI AtmAo sAthe sukhI thavA mATe ane karuNA ane mAdhyastha bhAvanA duHkhI jIvo sAthe duHkhI na thavA mATe karavAnI che. asadAcariNaH prAyolokA kAlAnubhAvataH / dveSa steSu na kartavyaM, saMvibhAvya bhavasthitima // (yogasAra) kalikALanA prabhAve prAyaH karIne loko asat AcaraNa karanArA thaze. tethI temane viSe dveSabhAva na karatA jIvonI bhava sthitino vicAra karavo. dareka jIvane duHkhathI mukta karavAnuM sAmarthya paramAtmAmAM paNa nathI to ApaNuM sAmarthya to kyAMthI hoya? tethI ApaNo AtmA duHkhI na thAya te mATe karuNA ane mAdhyastha bhAva bhAvavAno che. karmanA udayavALA jIvo be prakAranA navatatva // 319 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rogI che ekane sAdhya roga che. ekane asAdhya roga che, upAya karavA vaDe jenA roga (doSo) dUra thaI zake te sAdhya rogI ane je game teTalA upAya karavA chatAM roga (doSo) dUra na thAya ulaTA sva para vRdhdhi thavAno saMbhava rahe te asAdhya rogI je dUra thAya tema nathI to temAM mahenata karIne zakti ane samaya na veDaphAya. je jJAnI hoya te niSphaLa kAryano AraMbha karanArA na hoya. AthI sAdhya rogI para karuNA karavAnI ane asAdhya rogI para mAghyastha bhAvanA bhAvavAnI che. ApaNA AtmAnA pariNAmo kUNA rahe ane teo duHkhI na thAya te mATe karuNA karavAnI che. je devaguru dharmanI bhayaMkara niMdA--TIkA kare che tenA para upekSA karavI e ja dharma. paNa temanA doSo joI ApaNI baLatarA vadhaze ane temano sudhAro thaze nahIM. haiyA bALavA karatA vicAravuM, pAMcamAM ArAmAM jIvo zradhdhAhIna, sahaja asat pravRtti vizeSa karanArA thaze, prabhunA samayamAM paNa jamAlI, gozAlaka jevAne prabhu sudhArI zakyA nathI to ApaNuM zuM sAmarthya ! jIvonI tevA prakAranI bhavasthiti vicArI mAdhyastha bhAva dhAraNa karI ApaNe dveSabhAvathI aTakI javuM te ApaNA mATe hitAvaha che. tene vizeSathI dveSa pragaTAvavAmAM nimitta na banIe. parihara paracintAparitApaM cintaya nijamavikAraM re / (zAMtasudhArasa) pU. maho. vinayavijayajI ma.sA. zAMtasudhArasamAM pharamAve che"tuM AtmAmAM paranuM vicArIne tArA AtmAne zA mATe saMtApa Ape che ? je tArA hAthamAM nathI te tArA sAmarthyanI bahAra che ! teno vicAra na kara, paNa je adhikArI evo tAro AtmA je sattAmAM che teno vicAra kara. tuM vItarAga cho to tAre zA mATe koI saMkalpa vikalpa karI duHkhI thavuM." zAsananA pratyanika para mAtra mAdhyastha bhAvanA bhAvavI joIe : mana vinAnA jIvo (ekendriyathI asaMzI paMcendriya sudhInA jIvo) deva, guru ane dharma pratye ajJAna hovAthI tenA dveSI banatA nathI. paNa je manavALA paMcendriya jIvo mithyAtva ane tIvrakaSAyanA kAraNe deva, guru ane dharmanA vizeSathI dveSI bane ane potAnA svArtha mATe zuM na kare ? deva dravyano nAza kare, caitya-pratimA, navatattva // 320 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagereno paNa nAza kare, sAdhu-sAdhvIno ghAta kare, upadrava kare, lokamAM zAsananI uddAha thAya tevI pravRtti kare, sAdhvInA zIlanuM khaMDana kare A badhA zAsananA pratyanika kahevAya. yaH zAsanasya mAlinye anAbhogenA'pi vartate / saH tanamathyAtvahetutvAdanyeSAM pANinAM dhruvam // 1 // badhnAtyapi tadevAlaM paraM saMsAra kAraNa vipAka dAruNaM ghoraM, sarvAnartha vivardhanam // 2 // ataH sarva prayatnena mAlinyaM zAsanasya tu / prekSAvatA na kartavyaM, pradhAnaM pApasAdhanam // 3 // aSTaka prakaraNamAM pU. haribhadrasUri ma. e kahyuM che ke uparokata zAsananI malinatA anAbhogathI paNa jo koI kare to te dAruNa vipAkanuM kAraNa bane che. mahAmithyAtva bIjAne bodhi durlabha banAve che. jo tamArAmAM zakti hoya ane tame tene dUra karavAno prayatna na karo ane mAtra joyA karo to na cAle. pratyanika mATe aMtaramAM maitrI bhAva rAkhIne bahAra je aucitya rUpe vyavahAra karavo paDe te karAya. zAsananI malinatA karavI e bhayaMkara kRtya che. pApanuM pradhAna sAdhana che. AthI zAsananI hilanA sarva prayatna vaDe dUra karavI joIe. puNya ochuM paDatuM hoya to vadhAre vyakti bhegA thaIne kArya karavuM joIe. je koInI sahAya levI paDe te laIne paNa zAsana mAlinda dUra karavAnuM cUkavuM joIe nahIM. aMtaramAM maitrI-karuNAnI jAgRti sAthe bahArathI kaThora paNa banavuM paDe. paNa koI pratikArAdi karavAnI zakti nahI tyAM mAtra mAdhyastha bhAvanA jarUrI. brAhmaNIe kaDavI tuMbaDInuM zAka vahorAvyuM, muni bhagavaMta paraThavA jatAM tyAM eka TIpu nIce paDyuM to aneka kIDIo AvI mRtyu pAmatI joI munie bahAra paraThavAne badale aMdara paraThavatA prazasta adhyavasAyanA pariNAmamAM svArtha siddha vimAnamAM deva thayA. navatatva || 3ra1 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurue jJAnanA upayogathI brAhmaNIne RRSIghAtaka jANI bhaviSyamAM AvuM pApa bIjA koI na kare te mATe sAdhuone tenuM pApa jAheramAM cAra rastA nagara madhye jAhera karavAno Adeza karyo. tethI te brAhmaNIne brAhmaNe gharamAMthI bahAra kADhI mukI ane te brAhmaNI 100 rogothI gherAyelI kadarzanA pAmatI ThThI narake gaI. mAdhyastha bhAva be prakAre potAnA para game tevA saMkaTo Ave to paNa tene upakArI mAnI tenI upekSA karavI ane zAsana para saMkaTa Ave to daMDanIti paNa apanAvavI paDe. ucita je vyavahAra karavo paDe temAM acakAvuM nahIM paNa zAsana mAlinca aTakAvuM ke dUra karavuM jarUrI. bIjAnA doSo joI potAnA doSo para dveSa kare te sAco bhaDavIra. jema zAsananAM pratyenIkanI upekSA na karAya chate sAmarthya tene daMDa paNa karavo ane e rIte zAsananA pratyenIka banatA bIjAone aTakAvavA joIe. jema bIjAnA doSa calAvI levAya nahIM, tema potAno doSa paNa AtmAno pratyanIka gaNAya te calAvI levAya nahIM tene UgradaMDa devo ja joIe. krodha eka zakti te bIjA para na laI jatA potA para laI jAo. pU. prema sUrijI mahArAje mamarA para thayelA rAgano UgradaMDa madhya rAtrie uThIne rAganA pApane toDavA 108 khamAsamaNano UgradaMDa ApI dIdho. bIjAnA doSo para jAmelA dveSane tamArA doSa para laI jAo. jethI bIjAnA doSo jovAnuM chUTI jAya ane potAnA doSo joyA vinA na rahevAya ane te doSo dUra karyA vinA na rahevAya. karmane--kaSAyane AdhIna thanArA karyuM pApa na kare ? carama tIrthaMkara paramAtmAe tripRSTha vAsudevanA bhavamAM zayyA pAlakanA kAnamAM sIsu reDavA rUpa Ugra pApa karyuM. jethI teo 7mI narakamAM gayA. tIrthaMkara tarIke janma laI janmatA merune DolavanAra bhogAvalI karmanI AdhInatAnA kAraNe lagna karavA paDyA, bhogAvalI nikAcita karmanA udaye bhogo paNa bhogavavA paDyA to bIjA pAmara jIvo karma-kaSAyane vaza zuM na kare ? kare temAM zuM Azcarya navatattva // 322 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAraNa karavuM? chatAM jevA jIvo jevo aparAdha tevA aucitya vyavahAra karavA vaDe ApaNAmAM kaSAya bhAvanI vRdhdhi na thAya tenI jAgRti jarUrI. a bhAvanAnuM phaLa dhyAna - cAra bhAvanAthI bhAvitAtmA dhyAnamAM sthira thAya. a dhyAna kone kahevAya? sthiramadhyavasthAnaM yat tad dhyAnaM cittamasthiram / bhAvanA cAzpyanuprekSA cintA vA tat tridhA matam // 1 // adhyAtmasAramAM pU. maho. yazovijayajI ma.sA. cittanI koI eka viSayamAM sthiratAne pAmavuM tene dhyAna kahe che. dhyAna mATeno je viSaya tene vAraMvAra smaraNa abhyAsane bhAvanA kahevAya ane smRti dhyAnathI bhraSTa thayelA cittane anuprekSA kahevAya. zudhdha dhyAna eTale mananI sthiratA ane vikalponI samApti ane azubha vikalponI paraMparAne ArtadhyAna ane vikalponI tIvratA (hiMsAdibhAva rU5) te raudra dhyAna. dhyAnamAM pradhAnatA mananI che. mana tenuM mukhya sAdhana che. kevalIne paNa dravya mana hoya, vikalpa karavA rUpa bhAvamana na hoya. vikalpanuM kAraNa jJAnanI apUrNatA. jyAM sudhI mohapUrNa AtmAmAMthI nIkaLe nahIM tyAM sudhI jJAnapUrNa na thAya. AthI dhyAnamAM cittanI sthiratA mATe mohane dUra karavo paDe. jyAM sudhI moha jJAnamAM bhaLaze tyAM sudhI manamAM vikalpo raheze tyAM sudhI cittanI asthiratA raheze. | vikalpothI rahita thavA sarvajJa daSTi pramANe jagatanA astitvano svIkAra jarUrI. jJAna yathArtha thAya eTale vastu saMbaMdhI pUrNa satya jarUrI ane te mAtra ' sarvajJa ja prakAzI zake. maracuM tIkhuM kema? tevo vikalpa sahaja nahIM Ave kAraNa badhAne khyAla ja che ke maracuM svabhAve tIkhuM ja hoya! AthI je vastu saMbaMdhI jJAna pUrNa nahIM. te saMbaMdhI vikalpo Ave. AthI sarvajJa vacanarUpa tattvanuM zaraNuM jarUrI. navatatva // 323 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattva ciMtanano abhyAsa te bhAvanA che. dhyAna pUrve bhAvanA jarUrI. yogabiMdumAM - AtmavikAsanA pAMca pagathiyA batAvyA - adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttikSayate ja vastune upadeza padamAM pU. haribhadrasUri mahArAje spaSTa karyo. aucityAt vratayuktazca vacanAt tattvacintanam / maitryAdi bhAvasaMyuktamadhyAtma tadvidoviduH // (upadezapada) sau prathama aucitya vyavahAranI arthAt ucita pravRtti jarUrI, binajarUrI pravRtti na karavI. te mATe jIve maryAdA vALA thavuM te mATe vrata jarUrI. manuSya maryAdAthI zobhe nahIM to manuSya ane pazumAM koI bheda nahIM paDe. darekanI maryAdA bhinna hoya. AtmA maryAdAmAM Ave tyArathI guNa sthAnakanI zarUAta thAya. mATe ja jJAnI bhagavaMtoe jJAna ane kriyAno samanvaya karyo che. karmayukta AtmA yoga (kriyA) vALo che. tethI asat kriyAthI chUTavA sakriyA (yoga) AcAra vyavahAra paNa jarUrI. jyAM sudhI jIva sarva karmasaMyogathI rahita na thAya tyAM sudhI yoga (kriyA) rahevAno tyAM sakriyA paNa jarUrI. para saMyogarUpa yoga vyavahAramAM AtmAe sva svabhAvarUpa jJAnopayoga vaDe zeyanA mAtra jJAtA banavA ane svamAM rahelA AnaMda bhoktArUpa AtmaramaNatA rUpa cAritra dharmanI mukhya ArAdhanA karavAnI che. zeyanA jJAtA banI sva svabhAva ramaNatA rUpa svamAM sthiratA e mukhya dharmadhyAna che. ane te mATe dharmadhyAnanA cAra pAyA jJAnIoe batAvyA che. dharmadhyAnanA cAra pAyAH (1) AjJAvicaya (2) apAyaricaya (3) vipAka vicaya (4) saMsthAna vicAya. (1) AzAvicayaH vyavahArathI AjJA tattvanI vicAraNA. sarvajJa kathita jIvAdinavatattvanI vicAraNA vinA maicAdi cAra bhAvanA navatatva || 324 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM Ave, maityAdibhAvanA vinA vratAdivyavahAra niSphaLa jAya. maicAdibhAvanA mATe jIvAdinA astitvanuM jJAna jarUrI AthI nizcayathI AjJA vicaya eTale zeyanA jJAtA banavuM. svAtmAnA jJAtA banI sarvanA jJAtA banavuM. AstiyathI ja dharmadhyAnanI zarUAta thAya. sau prathama svAtmAnI sattAgata zudhdha pUrNaguNamaya sidhdhAvasthAnA jJAna vinA sva para pramoda-maitrIbhAva nahIM Ave. tyAM sudhI svahita ane sarva jIvo viSe paNa maitrI nahIM Ave. sarvanA paNa hitanI ciMtA nahIM thAya. AthI sva sattAgata zudhdhA (sidhdhAvasthA)nuM jJAna jarUrI. apAya - vipAka ane saMsthAna AtmAnI karmakRta avasthAnA ciMtana mATe che. AtmAnI karmakRt udaya avasthA te karmanA zubhAzubha vipAkarUpa azudhdha avasthA che. pUrve AtmA potAnA sahaja svabhAvamAM na rahyo ane kaSAyone ajJAnane AdhIna banI ne je karma bAMdhyA tenA vartamAna vipAkarUpe jIvane zarIranI bhinna bhinna avasthAmAM pUrAvAnuM AvyuM. AthI te avasthAne heya mAnI tenA pratye rAga-dveSa na thAya mATe zarIra pratye vairAgya lAvavA anitya azuci Adi bhAvanAonuM ciMtana jarUrI. 1dharma dhyAnanA cAra pAyA vaDe cAra bhAvanA kaI rIte vicAravI? . AjJA vicaya vaDe badhA jIvo sattAe sidhdha-pUrNa guNathI bharelA che tethI pramoda ane maitrIbhAva Ave. dhanano arthI jema dhanavAno sAthe mitratA bAMdhe tema guNano artha guNIjano sAthe mitratA bAMdhe. apAya-vipAka ane saMsthAna vicayanA pAyA vaDe karmakRta avasthAnI vicAraNAthI karuNAbhAvanA ane ati bhArI karmanA, mahApApI para mAdhyastha bhAvanA Ave. ApaNA AtmAe vartamAnamAM kaSAya ane karmanA vipAkavALA tathA judA-judA saMsthAna (AkAramAM) goThavAyelA jIvo sAthe rahevAnuM che. je krodhAdi kaSAyanA udayavALA tenA kAraNe teo vicitra vyavahAra karanArA thAya. koI krodha-mAnane vaza thaI game tevA apazabdo, gALo, tiraskAra, navatatva // 325 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apamAnAdi kare to tenA para dveSa na karatAM karuNAbhAvanA bhAvavAnI ke te doSane sevIne kevA karmabaMdha karI rahyo che. bhaviSyamAM kevI anarthatAne pAmaze. (2) apAya vicayaH apAya eTale anartha - potAnA Atma svabhAva pramANe na vartavuM te ja mukhya anartha - mohano udaya temAM kAraNa che. tenA kAraNe pugalamAM AkarSAya ke viparita caNa, vartana karavAnuM mana thAya. Ama vicArI tenA para karuNA lAvI ApaNe ApaNA svabhAvamAM sthira thavuM joIe. sidhdhamAM koI apAya nathI, tethI badhA samAna tyAM koI vikalpa nathI. pramoda e premanA prazastabhAva rUpa karuNA che, tenAthI AtmA nirmaLa bane bIjAnA ke svanA doSa joIne duHkhI thAya ane doSane dUra karavAno prayatna thAya to karuNA bhAvanAthI AtmA nirmaLa banI svabhAvamAM sthira thAya ane bIjAnA doSane joIne dveSa thAya to apAya-vibhAvamAM gayo kahevAya. (3) vipAka vicayaH krodhAdi kaSAya bhAvathI pariNata thayelA AtmAne karmabaMdha thAya, te karmano jyAre udaya Ave tyAre AtmA potAnA samatA (AnaMda)mAM rahI zake nahIM ane krodhAdi bhAvane pAme. vipAka eTale vibhAva AtmAnA sahaja svabhAvanI virudhdha AtmA varte. (4) saMsthAna (AkAra) AtmA karmone vaza 14 rAjalokamAM vividha sthAna, vividha zarIra vividha AkAramAM jIvane pUrAIne rahevuM paDe. jyAM AkAra tyAM sahaja vikArabhAva saMbhave tethI AkArane joI AtmAnI nirAkArAvasthAne yAda karavAthI AkAramAM jIva mohane na pAme tathA AkAra te pudgalano svabhAva che. AtmA nirAkArI niraMjana che ema vicArI AtmA AkArane mAtra zeyarUpe mAnI svanA nirAkAra svarUpamAM magna bane. a dharmadhyAna mATe kevI bhUmikA jarUrI? svaguNa ciMtana budhdhi ghAle, Atama sattA bhaNI je nihALe, te samatA ramatatva sAthe nizcaya AnaMda anubhave. (pU. devacaMdravijaya ma.sA.) navatatva || 3ra6 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA AtmAmAM AnaMda (sukhI raheluM che ane paramAM bhayaMkara jIvane pIDA che. A nirNaya thAya to pudgalarUpa saMyoga saMsAra asAra lAge ane sArabhUta mAtra svAtmAmAM jaNAya. AthI pudgala saMyoga sukhanuM AkarSaNa haTI jAya ane AtmaguNa eka ja AtmAne bhogya che teno AtmA svAmI banI zake. te sivAya koIno svAmI banI zake tema nathI. bAkI badhu AtmA mATe zeya ane AtmA sarva jJAtA ane svaguNano bhoktA che. jagatanI badhI ja vastu upAdhirUpa lAgaze ane AtmA ja sArabhUta lAgavAthI AtmaguNanI ruci jAgavAthI AtmavIrya AtmaguNane anubhavavA sajja thaze. tethI te samatAne sAdhavA dvArA sva AnaMda anubhavaze. 0 aucitya vyavahAra koNa karI zake? aucitya vyavahAra karavA jIvAdinavatattva jJAna, jIva ajIvanuM pratItirUpanirNaya jarUrI, nizcayathI ajIvaheya. jIvaupAdeya lAge ane svaguNamAM ruci ane pugalabhAvamAM udAsInatA Ave to te adhyAtmanA phaLa rUpa metyAdibhAvo pragaTa thAya ane tethI jIva jIvo sAthe premapUrvaka jIvavAno nirdhAra kare, pIDA ApavAnuM baMdha kare. tethI te aucitya vyavahArarUpe vratAdi grahaNa kare. binajarUrI pravRtti baMdha kare. jarUriyAta (prayojana) pUratI pravRtti paNa sAvadhAnI pUrvaka moha pariNAmanI vRdhdhi na thAya te lakSe kare tyAre te aucitya kahevAya. yoga tyAM sudhI vyavahAra AthI 13mA guNa sthAnaka sudhI vyavahAra rahevAno. paNa jeno moha sarvathA nIkaLI gayo che athavA mohane je AdhIna nathI teja vAstavika aucitya zudhdha vyavahAra karI zake. AthI tIrthaMkara paramAtmA ane kevalI bhagavaMto zudhdha aucitya vyavahAra kare. jeTalo jarUra hoya teTalo ja kare ane temAM paNa tene nirjarA ja cAlu hoya. paramAtmAe gozAlAne tejo vezyA zIkhavA yogya kAraNa hovuM ja joIe. ApaNane zradhdhA joIe. teja tejolezyAthI aMte samyagdarzana pAmyo, saMgamane pratibodha prabhue na karyo kAraNa ke te abhavya hato. jyAre caMDakoziyAne pratibodha navatatva // 327 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyo. pArzvanAtha, nemanAtha prabhue nirvANa pahelA 1 mAsa dezanA baMdha karI kAraNa tIrthakara nAmakarmanirjarI gayuM. jyAre vIraprabhue 16pahora nirvANa sudhI dezanAno vyavahAra karyo tIrthaMkara nAma karma khapAvavA. kevalajJAna prApta pachI caityavRkSane pradakSiNAno paNa vyavahAra kare vinaya dharma sthApavA. tIrthaMkaranAma karma khapAvavA. tIrtha sthApavAno vyavahAra kare. A rIte sarvajJa tattvane samajelAe sarvatra aucitya vyavahAra karavo jarUrI. jinAjJA - 8 varSa dIkSA svIkAra rU5 aucitya vyavahAra dharma svIkAravo ane tenuM pAlana vizuddha karatA 9mA varSe kevalajJAna prApta thAya. tenA abhAve dharmaratna prakaraNa graMthamAM dezaviratinA ucita vyavahAra traNa prakAre kahyA che. (1) darzana zrAvaka : samyakatva svIkAra (2) vrata zrAvaka : pAMca aNuvratadhAraka (3) uttaraguNa zrAvaka H 1ra vratadhArI (zrAdhdha pratimA vahana karanAra). zrAvakane arthadaMDa pApa saMsAranA vyavahAramAM samAdhi Take AzritonI paNa samAdhi jaLavAya teTalA vyavahArane arthadaMDa pApa ane enA sivAyanuM samAja, kuTuMbAdimAM potAnuM sthAna, mobho, sattA, prasidhdhi, mAna, sanmAdi mATe adhika meLavavA je vepAra te anartha daMDa pApa, nItithI paNa kamAveluM anarthadaMDa gaNAya. navatattvanA ciMtana vaDe AtmAmAM adhyAtmarUpa samyakatva pragaTa thAya. te maicAdi cAra bhAvanAthI bhAvita AtmA jIvo sAthe ucita vyavahAra karavA vaDe rAga-dveSanI vRdhdhi aTakAvI ane Atma sthiratA rUpa dhyAna pAmI karmanI nirjarA vaDe samatA sukhane bhogavavArUpa Atmahita karavA vaDe manuSyabhava saphaLa kare. 000 navatattva || 328 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka graMthonA bhAvAnuvAdaka adhyAtmayogI pU. AcArya deva zrImad vijayarAjazekharasUrijI mahArAjAnA vinaya pU. AcArya deva zrImad vijayaravizekharasUrijI mahArAjA 'prakAzIta prakAzano ! ke jJAnasAra bhAga-1 ja jJAnasAra bhAga-ra ja jJAnasAra bhAga-3 ja jIvavicAra ( AgAmI prakAzano | navatatva bhAga-2 (ajIvatattva) jJAnasAra bhAga-4 (aSTaka 11-12) Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33000 pAdi gati, zarIra iMdriyAdi yaza, apayaza saubhAgya dobhAgyAdi nAmakarma arupitA samyagdarzana vItarAgatA mohanIya mithyAnva avirati rAgaDheSa kAma krodhAdi akSaya mAmAnI zuddha sthiti anatavIrya Adi AyuSya anaMta sukha aMtarAya janma jIvana mRtyu vedanIya kRpaNatA daridratA parAdhInatA durbalatAdi madhyAna zAnA azAnA rUpAtIta svabhAva che, kevala daMsaNa-nANI re; te dhyAtA nija AtamA, hoya siddha guNakhANI re. 158 karmanI beDIthI baMdhAyelo 16 kaSAya, 9 nokaSAya ane mithyAtvanuM vagere mohanI dazAthI gherAyelo :: :: zrI jhAlAvADa jaina zvetAbaMra mUrtipUjaka tapagaccha saMgha TrasTa ArAdhanA bhavana, mAI maMdira roDa, viThThala presa, surendranagara.