Lilavai

Author(s): A N Upadhye
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002796/1

Page #1

सिंघी जैन शास्त्र शिक्षा पीठ
सिंघी जन अन्यनाला-ग्रन्थांक ३१ प्रधान संपादक आचार्य जिनविजय मुनि
कोऊहल-विरइया मरहट्ठ-दोस-भासा-णिबद्धा
लीला व ई
णाम दिव्वमाणुसी पाइय-कहा।
॥ च अज्ञातनामजैनविद्वद्विरचितसंस्कृतवृत्ति-आंग्लप्रस्तावना
पाठान्तर-शब्दसूची-टिप्पण्यादिभिः समलंकृता
डॉ० आदिनाथ नेमिनाथ उपाध्ये
विदुषा संपादिता।
भारतीय विद्या भवन
चौपाटी : मुंबई-७
[मूल्य रु. R
For Private 8 Personal Use Only

Page #2

स्वर्गवासी साधुचरित श्रीमान् डालचन्दजी सिंधी
बाबू श्रीबहादुर सिंहजी सिंवीके पुण्यश्लोक पिता - वि. सं. १९२१, मार्ग. वदि ६ 5 स्वर्गवासी - वि. सं. १९८४, पोष सुदि ६

१३

Page #3

दानशील-साहित्यरसिक-संस्कृतिप्रिय स्व. श्रीबाबू बहादुरसिंहजी सिंधी
जन्म : २८-६-१८८५ ]

अजीमगंज कलकत्ता
.
[ मृत्यु : ७-७-१९४४
th
M
пь
Mo
145
ななる?

Page #4

SINGHI JAIN SERIES
GENERAL EDITOR ACHARYA JINA VIJAYA MUNI
WORKS ALREADY PUBLISHED
Prabandha Cintamani of Merutungacarya edited by Acharya Jina Vijaya Muni:
Rs. 6.50
Puratana-Prabandha-Samgraha edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 8.50 *Prabandha Cintamani (Complete Hindi Translation): Rs. 6.00 Dharmabhyudaya-Mahākāvya of Udayaprabha Suri edited by Caturavijayaji and Punyavijayaji: Rs. 8.50 Prabandha Kosa of Rajasekhara Suri edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 6.50 *Devananda-Mahäkävya of Meghavijaya Upadhyaya edited by Pt. Bechardas J. Doshi: Rs. 4.50 Jaina Tarkabhāṣā of Yasovijaya Upadhyaya edited by Pt. Sukhlalji Sanghavi: Rs. 3.50 Pramāna Mimämsä of Hemacandracārya edited by Pt. Sukhlalji Sanghavi and Pts.. Mahendrakumara and Malvania: Rs. 8.50 Vividha Tirtha Kalpa of Jinaprabha Suri edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 6.50 Kathakosa Prakarana of Jineśvara Suri edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 12.50 Akalanka-Granthatrayi edited by Pt. Mahendrakumara: Rs. 8.50
Prabhavaka Carita of Prabhācandrācārya edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 8.00 Digvijaya-Mahäkävya of Meghavijaya Upadhyaya edited by Pt. A. P. Shah: Rs. 8.00 *Bhanucandra-Caritra of Siddhicandra Upadhyaya edited by Shri M. D. Desai: Rs. 8.00. *Jñanabindu-Prakarana of Yasovijaya Upadhyaya edited by Pt. Sukhlalji Sanghavi, Pt. Dalsukh Malvania and Pta. Hira Kumari Devi: Rs. 5.00 *Brhat Kathakośa of Harişena edited by Dr. A. N. Upadhye: Rs. 16.00 Jaina Pustaka Prasasti Samgraha edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 10.00 *Dhurtākhyānam edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 8.00 Nyāyāvatāra Värttika Vrtti of Santi Sūri edited by Pt. Dalsukh Malvania: Rs. 16.50Riştasamuccaya of Durgadeva edited by Dr. A. S. Gopani: Rs. 10.00
Samdeśa Rāsaka of Sri Abdul Rehman edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 10.00 Satakatrayadi-Subhäşita-Samgraha of Bhartṛhari edited by Prof. D. D. Kosambi: Rs. 12.50 Paumasiricariu of Dhahila edited by Profs. M. C. Modi and H. C. Bhayani: Rs. 4.75 Napapamcamikahão of Maheśvara Suri edited by Dr. A. S. Gopani: Rs. 7.25 Bhadrabähu-Samhita of Bhadrabahu Acharya edited by Dr. A. S. Gopani: Rs. 5.75 Jinadattakhyana-Dvaya of Sumati Sūri edited by Pt. A. M. Bhojak: Rs. 3.50 Dharmopadeśamālā-Vivarana of Jayasimha Suri edited by Pt. L. B. Gandhi: Rs. 9.75 Lilävaikaha of Kouhala edited by Prof. Dr. A. N. Upadhye (2nd edition): Rs. 25.00 Literary Circle of Mahamatya Vastupala and its Contribution to Sanskrit Literature by Dr. B. J. Sandesara: Rs. 9.50
Nammaya Sundari Kaha of Mahendra Sūri: Rs. 4.40 Kuvalayamālā-Katha-Samkshepa of Ratnaprabha Suri: Rs. 5.50 Srigaramañjarikatha of Bhojadeva: Rs. 12.50

Page #5

ved by D. H.C. Bhamduni: Rs. 6.
het by Prof. R. Cununi: Rs. 10.00 nilal
Arthaśāstra alias Rājasiddhānta of Kautalya: Rs. 4.40 Chando'nusasana of Hemacandra Sūri: Rs. 14.40 Vijñapti-Lekha-Samgraha edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 10.50 Sukrtakirti-Kallolini-adi-Vastupāla-Prasasti-Samgraha edited by Acharya Jina Vijaya
Muni: Rs. 6.60 Paumacariu of Svayambhudeva: Vol. 1, 2 & 3: edited by Dr. H. C. Bhayani: Rs. 12.50,
10.50 and 10.50 respectively *Studies in Indian Literary History: Vols. 1 & 2: by Prof. P. K. Gode: Rs. 20.00 each Uktivyakti-Prakarana of Damodara edited by Dr. S. K. Chatterji and Dr. Moti
Chand: Rs. 8.) Kavyaprakāśa-Khandana Siddhicandra-Gani edited by Prof. R. C. Parikh: Rs. 4.50 Kumārapāla Caritra-Samgraha edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 10.00 * The Life of Hemacandrācārya of Dr. Buhler translated into English by Dr. Manilal
Patel: Rs. 5.0) Kharataragaccha-BỊhadgurvāvali of Jinapāla edited by Acharya Jina Vijaya Muni:
Rs. 7.00) Jayapāyada-Nimittaśāstra edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 6.60 Jambucariyam of Gunzpāla edited by Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 8.50 Kuvalayamālā of Uddyotana Sūri: Vol. I: edited by Dr. A. N. Upadhye: Rs. 15.50.
Vol. 2 is in the Press Babu Sri Bahadur Singh Singhi Kirtikaumudi-Mahākāvya of Somāśvara & Sikrtasamkirtana of Arisimha edited by
Acharya Jina Vijaya Muni: Rs. 6.60
Acharya Jina Vijan, C, Parikh: RR: 8.0%)
Note :-Titles with asterisk marks are out of print with us at the moment.
Available at all Leading Booksellers, Railway Bookstalls or
BHARATIYA VIDYA BHAVAN, BOMBAY 7

Page #6

SINGHĪ JAIN SĀSTRA ŚIKSĀPĪTHA
SINGHI JAIN SERIES - XXXI GEN. ED. -- ACHARYA JINA VIJAYA MUNI
LILĀ VAI
A ROMANTIC KĀVYA IN MĀHĀRĀSTRĪ PRĀKRIT
OF
KOUHALA
WITH
THE SANSKRIT VRTTI OF A JAINA AUTHOR
Critically Edited for the First Time with an Introduction,
Variant Readings, Glossary, Notes, etc.
BY
Dr. A. N. UPADHYE, M. A., D. Litt.
WE
ats
O
Z
1966
BHARATIYA VIDYA BHAVAN
CHOWPATTY: BOMBAY 7

Page #7

An Rights Reserved
First Edition - 1949 Second Edition - 1966
PRINTED IN INDIA
By B. G. DHAWALE at the KARNATAK PRINTING PRESS, Karnatak House, Chira Bazar, Bombay 2, and Published by S. RAMAKRISHNAN, Executive Secretary, BHARATIYA VIDYA
BHAVAN, Chowpatty, Bombay 7.

Page #8

सिंघी जैन शास्त्र शिक्षा पीठ
सिंघी जैन ग्रन्थमाला-ग्रन्यांक ३१ प्रधान संपादक : आचार्य जिनविजय मुनि
कोऊहल-विरइया मरहट्ट -देसि-भासा-णिबद्धा
लीला व ई
णाम दिव्बमाणुसी पाइय - कहा।
सा च अज्ञातनामजैनविद्वद्विरचितसंस्कृतवृत्ति-आंग्लप्रस्तावना
पाठान्तर -शब्दसूची-टिप्पण्यादिभिः समलंकृता
डॉ. आदिनाथ नेमिनाथ उपाध्ये
विदुषा संपादिता।
FOR
भा र ती य विद्या भवन
चौपाटी : मुंबई-७
-
१९६६
[ मूल्य रु. २५-००

Page #9

॥ सिंघीजैनग्रन्थमालासंस्थापकप्रशस्तिः ॥
अस्ति बङ्गाभिधे देशे सुप्रसिद्धा मनोरमा । मुर्शिदाबाद इत्याख्या पुरी वैभवशालिनी ॥ बहवो निवसन्त्यत्र जैना उकेशवंशजाः । धनाढ्या नृपसंमान्या धर्मकर्मपरायणाः ॥ श्रीडालचन्द इत्यासीत् तेष्वेको बहुभाग्यवान् । साधुवत् सच्चरित्रो यः सिंघीकुलप्रभाकरः ॥ बाल्य एवागतो यश्च कर्तुं व्यापारविस्तृतिम् । कलिकातामहापुर्या इतधर्मार्थनिश्चयः॥ कुशाग्रीयस्वबुद्धयैव सद्वृत्त्या च सुनिष्ठया । उपायं विपुलां लक्ष्मी कोठ्यधिपोऽजनिष्ट सः । तस्य मनुकुमारीति सन्नारीकुलमण्डना । अभूत् पतिव्रता पत्नी शीलसौभाग्यभूषणा ॥ श्रीबहादुरसिंहाख्यो गुणवाँस्तनयस्तयोः । अभवत् सुकृती दानी धर्मप्रियश्च धीनिधिः ॥ प्राप्ता पुण्यवता तेन पनी तिलकसुन्दरी । यस्याः सौभाग्यचन्द्रेण भासितं तत्कुलाम्बरम् ॥ श्रीमान् राजेन्द्रसिंहोऽस्य ज्येष्ठपुत्रः सुशिक्षितः । यः सर्वकार्यदक्षत्वात् पितुर्दक्षिणबाहुवत् ॥ नरेन्द्रसिंह इत्याख्यस्तेजस्वी मध्यमः सुतः । सूनुर्वीरेन्द्रसिंहश्च कनिष्ठः सौम्यदर्शनः ॥ सन्ति योऽपि सत्पुत्रा आप्तभक्तिपरायणाः । विनीताः सरला भव्याः पितुर्मार्गानुगामिनः ॥ अन्येऽपि बहवस्तस्याभवन् स्वस्त्रादिबान्धवाः । धनैर्जनैः समृद्धः सन् स राजेव व्यराजत ।
अन्यच्चसरस्वत्यां सदासको भूत्वा लक्ष्मीप्रियोऽप्ययम् । तत्राप्यासीत् सदाचारी तचित्रं विदुषां खलु ॥ नाहंकारो न दुर्भावो न विलासो न दुर्व्ययः । दृष्टः कदापि तद्गेहे सतां तद् विस्मयास्पदम् ।। भक्तो गुरुजनानां स विनीतः सजनान प्रति । बन्धुजनेऽनुरक्तोऽभूत् प्रीतः पोष्यगणेष्वपि । देश-कालस्थितिज्ञोऽसौ विद्या-विज्ञानपूजकः । इतिहासादि-साहित्य-संस्कृति-सत्कलाप्रियः ॥ समुसत्यै समाजस्य धर्मस्योत्कर्षहेतवे । प्रचाराय च शिक्षाया दत्तं तेन धनं धनम् ॥ गत्वा सभा-समित्यादौ भूत्वाऽध्यक्षपदान्वितः । दत्त्वा दानं यथायोग्यं प्रोत्साहिताश्च कर्मठाः ॥ एवं धनेन देहेन ज्ञानेन शुभनिष्ठया । अकरोत् स यथाशक्ति सत्कर्माणि सदाशयः॥ अथान्यदा प्रसंगेन स्वपितुः स्मृतिहेतवे । कतुं किंचिद् विशिष्टं स कार्य मनस्यचिन्तयत् ॥ पूज्यः पिता सदैवासीत् सम्यग-ज्ञानरूचिः स्वयम् । तस्मात् तज्ज्ञानवृद्धयर्थ यतनीयं मयाऽप्यरम् विचावं स्वयं चित्ते पुनः प्राप्य ससंमतिम् । श्रद्धास्पदस्वमित्राणां विदां चापि ताहशाम। जैनज्ञानप्रसारार्थ स्थाने शान्तिनिकेतने । सिंघीपदाङ्कितं जैनज्ञानपीठमतीष्ठिपत् ॥ श्रीजिनविजयः प्राज्ञो मुनिनाम्ना च विश्रुतः । स्वीकतुं प्रार्थितस्तेन तस्याधिष्ठायकं पदम् ॥ तस्य सौजन्य-सौहार्द-स्थैयाँदार्यादिसद्गुणैः । वशीभूय मुदा येन स्वीकृतं तत्पदं वरम् ॥ कवीन्द्रेण रवीन्द्रेण स्वीयपावनपाणिना । रस- गाई-चन्द्राब्दे तत्प्रतिष्ठा व्यधीयत ॥ प्रारब्धं मुनिना चापि कार्य तदुपयोगिकम् । पाठनं ज्ञानलिप्सूनां तथैव ग्रन्थगुम्फनम् ॥ तस्यैव प्रेरणां प्राप्य श्रीसिंघीकुलकेतुना । स्वपितृश्रेयसे चैषा प्रारब्धा ग्रन्थमालिका ॥ उदारचेतसा तेन धर्मशीलेन दानिना। व्ययितं पुष्कलं द्रव्यं तत्तत्कार्यसुसिद्धये ॥ छात्राणां वृत्तिदानेन नैकेषां विदुषां तथा । ज्ञानाभ्यासाय निष्कामसाहाय्यं स प्रदत्तवान् । जलवाय्वादिकानां तु प्रातिकूल्यादसौ मुनिः । कार्य त्रिवार्षिकं तत्र समाप्यान्यत्र चास्थितः ॥ तत्रापि सततं सर्व साहाय्यं तेन यच्छता । ग्रन्थमालाप्रकाशाय महोत्साहः प्रदर्शितः ।। नन्द-निध्य-चन्द्राब्दे जाता पुनः सुयोजना । ग्रन्थावल्याः स्थिरत्वाय विस्तराय च नूतना ततः सुहृत्परामर्शात् सिंघीवंशनभस्वता । मा वि द्या भ व नायेयं ग्रन्थमाला समर्पिता ॥ आसीत्तस्य मनोवाछाऽपूर्वा ग्रन्थप्रकाशने । तदर्थ व्ययितं तेन लक्षावधि हि रूप्यकम् ॥
mmmm

Page #10

दुर्विलासाद् विधेर्हन्त ! दौर्भाग्याच्चात्मबन्धूनाम् । स्वल्पेनैवाथ कालेन स्वर्गं स सुकृती ययौ ॥ इन्दु--शून्यं नेत्रन्दे मासे आषाढसके । कलिकाताख्यपुर्यां स प्राप्तवान् परमां गतिम् ॥ पितृभक्तैश्च तत्पुत्रैः प्रेयसे पितुरात्मन: । तथैव प्रपितुः स्मृत्यै प्रकाश्यतेऽधुना पुनः ॥
इयं प्रन्थावलिः श्रेष्ठा श्रेष्ठा प्रज्ञावतां प्रथा । भूयाद् भूत्यै सतां सिंघीकुल कीर्तिप्रकाशिका | विद्वज्जनकृताह्लादा सच्चिदानन्ददा सदा । चिरं नन्दविंय लोके श्रीसैंधी ग्रन्थपद्धतिः ॥
*
* *
॥ सिंघीजैन ग्रन्थमाला संपादकप्रशस्तिः ॥
स्वस्ति श्रीमेदपाटाख्यो देशो भारतविश्रुतः । रूपाहेलीति सन्नाम्नी पुरिका तत्र सुस्थिता ॥ सदाचार-विचाराभ्यां प्राचीननृपतेः समः । श्रीमच्चतुरसिंहोऽत्र राठोडान्वयभूमिपः ॥ तत्र श्रीवृद्धिसिंहोऽभूद् राजपुत्रः प्रसिद्धिभाक् । क्षात्रधर्मधनो यश्च परमारकुलाग्रणीः ॥ मुख-भोजमुखा भूपा जाता यस्मिन् महाकुले । किं वर्ण्यते कुलीनत्वं तस्कुलजातजन्मनः ॥ पत्नी राजकुमारी ति तस्याभूद् गुणसंहिता । चातुर्य रूप लावण्य सुवाक्- सौजन्यभूषिता ॥ क्षत्रियाणी प्रभापूर्णा शौर्योद्दीप्तमुखाकृतिम् । यां दृट्रैव जनो मेने राजन्यककुलजा त्वियम् ॥ पुत्र: किसनसिंहाख्यो जातस्तयोरतिप्रियः । रणमल्ल इति चान्यद् यन्नाम जननीकृतम् ॥ श्रीदेवी हंसनामाऽत्र राजपूज्यो यतीश्वरः । ज्योतिर्भैषज्यविद्यानां पारगामी जनप्रियः ॥ आगतो मल्देशात् यो भ्रमन् जनपदान् बहून् । जातः श्रीवृद्धिसिंहस्य प्रीति-श्रद्धास्पदं परम् ॥ तेनाथाप्रतिमप्रेम्णा स तत्सूनुः स्वसन्निधौ । रक्षितः, शिक्षितः सम्यक्, कृतो जैनमतानुगः ॥ दीर्भाग्यात् तच्छशल्ये गुरु-तातौ दिवंगतौ । विमूढः स्वगृहात् सोऽथ यदृच्छया विनिर्गतः ॥
तथा च
भ्रान्त्वा नैकेषु देशेषु सेवित्वा च बहून नरान् । दीक्षितो मुण्डितो भूत्वा जातो जैनमुनिस्ततः ॥ ज्ञातान्यनेकशास्त्राणि नानाधर्ममतानि च । मध्यस्थवृत्तिना तेन तत्वातत्त्वगवेषिणा ॥ अभीता विविध भाषा भारतीया युरोपजाः । अनेका लिपयोऽप्येवं प्रत्न-नूतनकालिकाः ॥ मेन प्रकाशिता नेकै प्रन्था विद्वत्प्रशंसिताः । लिखिता बहवो लेखा ऐतिह्यतथ्यगुम्फिताः ॥
बहुभिः सुविद्वद्भिस्तन्मण्डलैश्च सत्कृतः । जिनविजयनाम्नाऽसौ ख्यातोऽभवद् मनीषिषु ॥ यस्य तां विश्रुतिं ज्ञात्वा श्रीमद्गान्धीमहात्मना । आहूतः सादरं पुण्यपत्तनात् स्वयमन्यदा ॥ पुरे चाहम्मदाबादे राष्ट्रीय शिक्षणालयः । विद्यापीठ इति ख्यातः प्रतिष्ठितो यदाऽभवत् ॥ आचार्यश्वेन तत्रोचैर्नियुक्तः स महात्मना । रस मुनि निधीन्द्रब्दे पुरातत्त्वाख्यमन्दिरे ॥ वषाणामष्टकं यावत् संभूष्य सत् पदं ततः । गत्वा जर्मन राष्ट्रे स तत्संस्कृतिमधीतवान् ॥ व्रत आगत्य सँलो राष्ट्रकार्ये च सक्रियम् । कारावासोऽपि संप्राप्तो येन स्वराज्य पर्वणि ॥ क्रमात् ततो विनिर्मुक्तः स्थितः शान्तिनिकेतने । विश्ववन्द्यकवीन्द्रश्री रवीन्द्रनाथभूषिते ॥ संत्रीपदयुतं जैनज्ञानपीठं तदाश्रितम् । स्थापितं तत्र सिंधी श्री डालचन्दस्य सूनुना ॥ श्रीबहादुरसिंहेन दानवीरेण धीमता । स्मृत्यर्थं निजतातस्य जैनज्ञानप्रसारकम् ॥ प्रतिष्ठितश्च तस्यासौ पदेऽधिष्ठातृसज्ञ के । अध्यापयन् वरान् शिष्यान् ग्रन्थयन् जैनवाङ्मयम् ॥ तस्यैवं प्रेरणां प्राप्य श्री सिंधीकुलकेतुना । स्वपितृश्रेयसे ह्येषा प्रारब्धा ग्रन्थमालिका ॥

G 2017 2
३६
३७
३८
३९
४०
१
w
५.
६
७
८.
९.
१०
งง
१२
१३.
१४ १५. १६
१७
१८
१९
२०
२१
२२
२३
२४
२५ २६.

Page #11

३२
अथैव विगतं यस्य वर्षाणामष्टकं पुनः । ग्रन्थमालाविकासार्थप्रवृत्तिषु प्रयस्यतः ॥ बाणे-रने-नवेन्द्वब्दे मुंबाईनगरीस्थितः । मुंशीति विरुदख्यातः कन्हैयालालधीसखः॥ प्रवृत्तो भारतीयानां विद्यानां पीठनिर्मितौ । कर्मनिष्ठस्य तस्याभूत् प्रयत्नः सफलोऽचिरात् ॥ विदुषां श्रीमतां योगात् संस्था जाता प्रतिष्ठिता। भारतीय पदोपेत विद्या भवन सज्ञया । आहूतः सहकाराय सुहृदा स मुनिः कृतौ । ततः प्रभृति तत्रापि सहयोग प्रदत्तवान् ॥ तद्भवनेऽन्यदा तस्य सेवाऽधिका ह्यपेक्षिता। स्वीकृता नम्रभावेन साऽप्याचार्यपदाश्रिता ॥ नन्द-निध्य-चन्द्राब्दे वैक्रमे विहिता पुनः । एतद्ग्रन्थावलीस्थैर्यकृत् तेन नव्ययोजना ॥ परामर्शात् ततस्तस्य श्रीसिंघीकुलभास्वता । भाविद्याभवनायेयं ग्रन्थमाला समर्पिता ॥ प्रदत्ता दशसाहस्री पुनस्तस्योपदेशत: । स्वपितृस्मृतिमन्दिरकरणाय सुकीर्तिना ।।। दैवादल्पे गते काले सिंधीवों दिवंगतः । यस्तस्य ज्ञानसवायां साहाय्यमकरोत् महत् ।। पितृकार्यप्रगत्यर्थ यत्नशीलैस्तदात्मजैः । राजेन्द्रसिंहमु यैश्च सत्कृतं तद्वचस्ततः ॥ पुण्यश्लोकपितुर्नाम्ना ग्रन्थागारकृते पुनः । बन्धुज्येष्ठो गुणश्रेष्ठो यर्द्धलक्षं प्रदत्तवान् ॥ ग्रन्थमालाप्रसिद्धयर्थं पितृवत्तस्य कांक्षितम् । श्रीसिंधीबन्धुभिः सर्व तगिराऽनुविधीयते ॥ विद्वजनकृतालादा सच्चिदानन्ददा सदा । चिरं नन्दस्वियं लोके जिनविजयभारती ॥
३४

Page #12

SINGHI JAIN SERIES
and
Late BABU SHRI BAHADUR SINGHJI SINGHI
My dear, sincere and noble friend, Babu Shri BAHADUR SINGHJI SINGHI, who, under my special inspiration, had founded this SINGHI JAIN SERIES in 1931, in sacred memory of his saintly father, Babu Shri DALCHANDJI SINGHI and realizing whose uncommon devotion to the cause of learning as well as his ideal munificence, I also dedicated with my heart the dynamic and the precious portion of my remaining life to the Series, seeing whose fairly satisfactory and prompting progress since its inception and to find it in more advancing and comprehensive form in future, cherished an intense desire which resulted in associating the Series with the BHARATIYA VIDYA BHAVAN, according to a scheme outlined by me. Full five years have passed since the sad demise of that noble man. In his revered memory, I am penning a few lines here.
ON THE 7TH OF JULY, 1944, Babu Shri BAHADUR SINGH JI SINGHI left his mortal coils at the comparatively early age of fiftynine. His loss has been widely felt. His aged mother received this rude shock so ill that she did not long outlive him. His worthy sons have lost an affectionate and noble father, the industrialists and businessmen of the country one of their pioneers, the large number of his employees a benevolent master, scholarship one of its best patrons and the poor people of his native district a most generous donor. To me his loss has been personal. My contact with him was a turning point in my life. Whatever I have been able to achieve, during the past eighteen years, in the field scholarship is due directly to him. The financial assistance with which he backed my activities was the least of his contributions. But for his love of scholarship with which he inspired me, this chapter of my life would have been entirely different.
Babu Shri BAHADUR SINGH JI SINGHI was born in Azimganj, Murshidabad, in Vikram Samvat 1941, in the ancient family of the Singhis, who were of old the treasurers of the Mughal emperors. The family had passed through many vicissitudes of fortune and in the 17th century it migrated from Rajputana to Bengal, but thanks to the energy and enterprise of Singhiji's father, Babu Shri DALCHANDJI SINGHI, the family firm became a very flourishing concern.
Babu Dalchandji Singhi was born in Azimganj (Murshidabad) in the Vikram Samvat 1921 (1865 A. D.), and died in Calcutta on the 30th December, 1927. Owing to financial difficulties, Dalchandji Singhi had abruptly to cut short his educational career and join the family business at the early age of 14. The family had been carrying on business in the name of Messrs Hurisingh Nehalchand for a long time though, in those days, it was not at all a prominent firm. But having taken the reins of the firm in his own hands, Babu Dalchandji developed it on a very large scale; and it was main'y through his business acumen, industry, perseverance and honesty that this comparatively unknown firm of "Hurisingh Nehalchand " came to be reckoned as the foremost jute concern with branches in almost all the important jute centres of Bengal. The fruits of Dalchandji Singhi's toils were immense, and the reputation of the firm in commercial circles was, indeed, unique.
Having thus brought his jute business to the most flourishing condition. Babu Dalchandji Singhi diverted his attention to the mineral resources of India and spent many lacs of rupees in prospecting the coal fields of Korea State (C. P.), limestone deposits of Sakti State and Akaltara, and the bauxite deposits of Belgaum and Sawantwadi and Icha'karanji States. His scheme for the Hiranyakeshi Hydro-Electric Project

Page #13

LILĀVAT
and manufacture of aluminium from bauxite ores, the first of its kind in India, is yet to be developed. His mining firm, Messrs Dalchand Bahadur Singhi, is reputed to be one of the foremost colliery proprietors in India. While so engaged in manifold business, he also acquired and possessed vast Zamindari escates spreading over the districts of 24-Perganas, Rangpura, Purnea, Maldah, etc.
But the fame of Babu Dalchandji Singhi was not confined to his unique position in commercial circles. He was equally well-known for his libcrality and large-heartedness, though he always fought shy of publicity attached to charitable acts and often remained anonymous while feeding the needy and patronizing the poor. A few instances of his liberality are given below.
When Mahatma Gandhi personally visited his place in 1926, for a contribution to the Chittaranjan Seva Sadan, Babu Dalchandji Singhi gladly handed over to him a purse of Rs. 10,000.
His War contribution in the first world-war consisted in his purchasing War Bonds to the value of Rs. 3,00,000; and his contribution at the Red Cross Sales, held in March 1917, under the patronage of H. E. Lord Carmichael on Government House grounds, Calcutta, amounted to approximately Rs. 21,000, in which he paid Rs. 10,000 for one bale of jute which he had himself contributed. His anonymous donations are stated to have amounted to many lacs.
In his private life Babu Dalchandji Singhi was a man of extremely simple and unostentatious habits. Plain living and high thinking was his ideal. Although he had been denied a long academic career, his knowledge, erudition and intellectual endowments were of a very high order, indeed. His private studies were vast and constant. His attitude towards life and the world was intensely religious, and yet he held very liberal views and had made a synthetic study of the teachings of all religions. He was also well-versed in the Yoga-darśana. During the latter part of his life he spent his days mostly in pilgrimage and meditation. Noted throughout the district and outside for his devoutness, kindness and piety, he is remembered even now as a pride of the Jaina community
During the last days of his life, Babu Dalchandji Singhi cherished a strong desire to do something towards encouraging research in important branches of Jaina literature and publishing their editions scientifically and critically prepared by eminent scholars. But fate had decreed otherwise; and before this purpose of his could become a reality, he expired.
However, BABU BAHADUR SINGHJI SINGHI, worthy son of the worthy father, in order to fulfil the noble wish of the late Dalchandji Singhi, continued to help institutions like the Jaina Pustaka Pracāraka Mandala, Agra; the Jaina Gurukula, Palitana; the Jaina Vidyābhavana, Udaipur, etc.; and also patronized many individual scholars engaged in the publication of Jaina literature. Besides, with a view to establishing an independent memorial foundation to perpetuate the memory of his father, he consulted our common friend, Pandit Shri Sukhlalji, (formerly a Professor of Jainism in the Benares Hindu University), an unrivalled scholar of Jaina Philosophy, who had also come in close contact with the late Babu Dalchandji Singhi, and whom the latter had always held in very high esteem. In the meanwhile, Babu Bahadur Singhji Singhi incidentally met the late Poet, Rabindranath Tagore, and learnt of his desire to get a chair of Jain studies established in the Visva Bhārati, Shantiniketan. Out of his respect for the Poet, Babu Sri Bahadur Singhji readily agreed to found the Chair (provisionally for three years) in revered memory of his dear father, and pressingly and cordially invited me to organize and conduct the same. I accepted the task very willingly, and felt thankful for the opportunity of spending even a few years in the cultural and inspiring atmosphere of Viśva-Bhārati, the grand creation of the great Poet, Rabindranath.
During the period of 10 years of my Principalship of the GUJARAT PURATATTVA

Page #14

SINGHI JAIN SERIES
f the call of the third be
MANDIR, Ahmedabad, and even before that period, I had begun collecting materials of historical and philological importance, and of folk-lore etc., which had been lying hidden in the great Jaina Bhandars of Patan, Ahmedabad, Baroda, Cambay, etc. I induced my noble friend Babu Bahadur Singhji Singhi, also to start a Series which would publish works dealing with the vast materials in my possession, and also with other allied important Jaina texts and studies prepared on the most modern scientific methods. Hence the inauguration of the present Singhi Jaina Series.
At an early age Babu Bahadur Singhji joined the family business by pushing ahead with his father's enterprises, and succeeded in making the firm the foremost in the mining industry of Bengal and Central India. Besides he also acquired vast zamindaries and had interests in many industrial and banking concerns. This early preoccupation with business affairs prevented his having a college education. But Singhji was studious and introspective by nature. He devoted all his spare time to study and cultural development. He acquired an excellent command over several languages. Art and literature were the subjects of his choice. He was very fond of collecting rare and invaluable specimens of ancient sculpture, paintings, coins, copperplates and inscriptions. His manuscript-collection contained a large number of rare works of historical and cultural importance, among which mention must be made of a unique manuscript of the Koran which was handed down from Baber to Aurangzeb and bears the autographs of all of them. His numismatic collection, especially of Kushan and Gupta coins, is considered the third best in the world. He also had a good and large collection of works of art and historical importance. Singhiji was a Fellow of the Royal Society of Arts (London), a member of the Royal Asiatic Society of Bengal, the Bangiya Sahitya Parishad, the Indian Research Institute and a FounderMember of the Bharatiya Vidya Bhavan. He was also the President of the Jaina Swetambara Conference held in Bombay in 1926. Though he had made no special study of law he was well up in legal matters. On one occasion in the Calcutta High Court when he found that even his distinguished lawyers were not properly representing his case he himself pleaded out the case successfully, much to the surprise of the opposite party who was a manager of a big European firm.
Though a highly religious and leading figure in the Jain Community he had an outlook which was far from sectarian. More than three-fourths of the six lakhs and over of his donations were for non-Jain causes. More often than not he preferred to give his assistance anonymously and he did not keep a list of his donations even when they were made in his name.
To the Hindu Academy, Daulatpur, Rs. 15,000/-. to the Taraqi-Urdu Bangala 5000/-. to the Hindi Sahitya Parishad 12,500/to the Vishuddhanand Sarasvati Marwari Hospital 10,000/to several maternity homes 2,500/to the Benares Hindu University 2,500/to the Jianganj High School 5,000/to the Jiaganj London Mission Hospital 6,000/to the Jain Temples at Calcutta and Murshidabad 11,000/-. to the Jaina Dharma Pracharaka Sabha, Manbhum 5,000/-.
maternityndu Undol 5,00 Hospita
Co the Jainaa Bharita Prates o
to the Jain Bhavan, Calcutta, 15.00012, Manbhum 5,000/
to the Jain Pustak Prachar Mandal, Agra, 7,500/to the Agra Jain Temple 3,500/-. to the Ambala Jain High School, 2,100/-. for the Prākrit Kośa 2,500/-. to the Bharatiya Vidya Bhavan 10,000/
At the Singhi Park Mela held in December, 1941, at his Ballyganj residence in which Viscount Wavell, then Commander-in-Chief and Lord John Herbert, Governor
a

Page #15

xii
LILĀVAT of Bengal, and Lady Herbert participated, he donated Rs. 41,000/- for the Red Cross Fund.
Really speaking, he did not in the least hanker after name and fame even though he was a multi-millionaire and a big Zamindar, and even though he was a man of superior intellect and energy. He was by nature taciturn and a lover of solitude. Art and literature were the pursuits of his choice. He was very fond of seeing and collecting rare and invaluable specimens of ancient sculpture, painting, coins, copperplates, inscriptions, manuscripts, etc. He spent all his spare time. in seeing and examining the rarities which he had collected in his room, as well as in reading. He was se dom seen outside and he rarely mixed with society and friendly circles. Wealthy persons like himself usually have a number of fads and hobbies such as seeing the games and races, visiting clubs, undertaking pleasure trips etc., and they spend enormously over them, but Singhiji had none of these habits. Instead of wasting money on such things, he spent large sums on collecting ancient things and valuable curios and on the preservation and publication of important literature. Donations to institutions and charities to individuals were, for the most part, given by him anonymously. I know it from my own experience that these gifts, donations and charities reach a very high figure at the end of every year. But he was so modest that on his being requested so often by me he did not show the least inclination to part with the names and whereabouts of the individuals and institutions that were the recipients of such financial aid from him. By chance I came to know of a very recent example, just now, indicative of this characteristic of his nature. In the year 1941 he shifted, like other innumerable inhabitants of Calcutta, his headquarters to Azimganj (Dist. Murshidabad) when the fear of the Japanese invasion was looming large, and decided to stay there with his whole family during war time. Taking into consideration the then grievous condition of the country as well as the excessive scarcity of grains in Bengal, he had stocked grains in large quantities with a view to distributing them gratis according to his capacity. Thereafter the problem of food became rather more serious and the prices had risen inconceivably high. Babu Bahadur Singhji Singhi could have earned four to five lacs of rupees if he had, like many other miserly merchants, sold off the hoarded lot of grains, taking undue advantage of the prevailing conditions. But he resisted the temptations, and had been daily distributing freely the grains among thousands of poor people who showered blessings on him; and he enjoyed a deep self-satisfaction. This is the most recent example that puts us in adequate knowledge of his silent munificence.
Rea'ly he was a very silent and solid worker and he had no desire to take active part in any controversies, social or political, though he had sufficient fitness and energy to do so. Still however he was skilful enough to do what was proper at the particular time. The following incident will best illustrate this statement. It was in the fitness of things that a wealthy multimillionaire like him should give an appropriate contribution to the war funds. With this end in view he arranged in the second week of December, 1941, an attractive show, styled Singhi Park Mela in the garden of his residential p'ace at Calcutta in which all the local people and officers of name and fame, including the Governor of Bengal, Sir John Arthur Herbert and lady Herbert as well as the Commander-in-chief (later the Governor-General) Viscount Wavell, had also taken part with enthusiasm. This show fetched thousands of rupees which were considered substantial financial help to the war funds.
As mentioned above, the Series was started, in 1931 a. D. when I worked as a Founder-Director of the Singhi Jain Chair in Viśvabhārati at Shantiniketan, at Singh ji's request. It was, then, our aspiration to put the SINGHI JAIN CHAIR and the SINGHI JAIN SERIES on a permanent basis and to create a centre at Visvabhārati for the studies of Jain cult in deference to the wishes of the late Poet Rabindranath

Page #16

SINGHI JAIN SERIES
xiii
Tagore. But unfortunately I was forced to leave this very inspiring and holy place on account of unfavourable climatic conditions etc. which I had to face during my stay of about four years there. I shifted, therefore, from Viśvabhārati to Ahmedabad where I had formerly resided and worked in those glorious days when the GUJARAT VIDYAPITH and the PURĀTATTVA MANDIR had been established as a part of the movement for national awakening and cultural regeneration. I went there in the hope that the reminiscences of those days and the proximity of those places would serve as sources of inspiration in my literary pursuits.
During this period my aim of life had centred round the Singhi Jain Series and I devoted every iota of my energy to its development and progress.
In June, 1938, I received, to my agreeable surprise, a letter from my esteemed friend Sri K. M. Munshi who was, then, the Home Minister of the Congress Ministry of the Bombay Presidency. In that letter he had mentioned that Sheth Sri Mungalaf Goenka had placed a liberal sum of two lacs of rupees at his disposal for the establishment of a good academic institution for Indological studies and he had asked me to come down to Bombay to discuss and prepare a scheme for that. Accordingly, I came here and saw Munshiji. Knowing that he had a fervent desire of founding at Bombay an institution of the type of the Purātattva Mandira, I was extremely delighted and I showed my eagerness to offer for that such services as might be possible for me. We, then, began to draft out a scheme and after some deliberations and exchange of ideas the outline of the BHĀRATIYA VIDYA BHAVANA was settled. Accordingly, on the auspicious full-moon day of the Karttika of 1995 (V. S.) the opening ceremony of the Bharatiya Vidyā Bhavana took place amidst the clappings and rejoicings of a magnificent party which was arranged at the residence of Munshiji. The brilliant achievement and the wide publicity which the Bhavan has been able to secure during its short career of the last few years bear eloquent testimony to the inexhaustible fund of energy and unsurpassed skill of Munshiji. As I am inseparably linked up with it from its very beginning. I also feel the same amount of joy and interest at the Bhavan's progress as Sri Munshiji, its Founder-President and therefore I have been always offering my humble services in its various undertakings and activities.
On the other hand, the Singhi Jain Series is the principal aim of my remaining life and the results of my thinking, meditation, researches and writings have all been devoted to the development of the Series. As life passes on, the time of activity is also naturally shortened and therefore it was quite appropriate, now, for me to chalk out lines of its future programme and permanence.
"As Babu Bahadur Singhji Singhi, the noble founder and the sole patron of the Series, had placed the whole responsibility of the Series on me from its inception, he had also the right to expect that more and more works might more speedily and splendidly be published. I have neither seen nor come across any other gentleman who can match with him as regards generosity and unbounded zeal for the revival of ancient literature. On the works of the Series he had spent through me more than 75,000 rupees during his life-time. But he had not even once asked me, during this long period of a dozen years, as to how and for what works the amount was spent. Whenever the account was submitted to him, he did not ask for even the least information but sanctioned it casting merely a formal glance on the account sheets. He, however, discussed very minutely the details regarding things such as the paper, types, printing, binding, get-up, etc. 80 well as internal subjects like Preface and others, and occasionally gave very useful suggestions thereon with deep interest. His only desire being to see the publication of as many works as possible in his life-time, he was always ready to spend as much after it, as required. He did not labour under a delusion that the things should be done in this or that way when he was no more.

Page #17

xiv
LĪLĀVAT
As these were his ideas and desires concerning the Series and as every day that passed left me all the more convinced of the fickleness of my advanced life tvo, it was imperative for us to draw out a scheme for its future programme and management. Just at this time a desire dawned in the heart of Shri Munshiji, to the effect that if the Singhi Jain Series be associated with the Bharatiya Vidyā Bhavana, both the institutions would not only be admirably progressing but the Series would get permanence and the Bhavan, unique honour and fame by ita hereby becoming an important centre for the studies of Jain culture and the publication of Jain literature. This wellintentioned desire of Munshiji was much liked by me and I conveyed it in a proper form to Singhiji who was, besides being a Founder-Member of the Bhavan, also an intimate friend of Munshiji since long. Eventually he welcomed this idea. I also came to a final decision of associating the Series with the Bhayan, having consulted my most sincere friend, life-long companion and co-worker, Pt. Sukhlalji, who is a well-wisher and an active inspirer of the Series, and who is also an esteemed friend of Babu Bahadur Singhji. Luckily we all four met in Bombay in the bright half of Vaisakha (V. S. 1999) and on one auspicious day we all sat together and unanimously reso ved, at the residence of Munshiji, to entrust the Series to the Bhavan.
According to that resolution, the publication of the Series thereafter began under the management of the Bharatiya Vidya Bhavana under my sole supervision and direction.
worker, Pt. Shaxing consultede to a final deciunshiji since
also an estedi, who is a we most since
In addition to transferring all sorts of copyright of the Series, Singhiji also donated a liberal sum of Rs. 10,000 which will be spent on erecting a hall, to be named after him, in a prominent place in the Bhavan. In appreciation of this generous donation of Singhiji, the Bhavan has also resolved to style permanently the Department of Jain Studies as the "Singhi Jain Sastra Sikşāpitha".
In the mean time we considered to purchase for the Bhavan a well-equipped library of a retired professor living in Calcutta, and consequently I was entrusted with the work of making a proper move in the matter. I then went to Calcutta for this very purpose and started negotiations through Singhiji with the professor whose demand was somewhere about Rs. 50,000. Singhiji asked me just casually as to what arrangement had been made for meeting with the costs. I promptly replied that there was no cause for worry so long as donors like himsell were there. He smiled at it with a suppressed sense of satisfaction and also remarked that he had to assume the role of a negotiator for a buyer who he himself was eventually to be. He considered seriously my candid utterance and made up his mind from that moment, luckily of course for the Bhavan, to donate the Library to the Bhavan. He invited the professor concerned to his residence and talked in my presence about the approximate cost of the whole collection which appearing rather more to him and to me, the bargain could not be struck. He himself thereafter suggested to me to go in for the Nahar collection and promised with his usual preparedness to make complete arrangements in due course of time for the same. As was natural with him, he disallowed me at the same time from making known his intentions to any one. From close association with him I very well knew this aspect of his sobre mind. This taciturnity of his mind was so much developed that even his sons who are equally able and worthy did not get a clue to his intentions till they were put into practice. But to our great mishap he did not live long enough to present this literary treasure to the Bhavan himself; but his eldest son and my beloved friend, Babu Shri Rajendra Singh has fulfilled his father's wish though he was totally ignorant of it and has got this unique collection for the Bhavan and spent Rs. 50,000 for the purpose.

Page #18

SINGHI JAIN SERIES
XV
Singhiji began to take keen interest in the progress and development of the Bharatiya Vidya Bhavan, seeing that it had at last become the centre of research and literary activities of Shri Munshiji and mine. In his last visit to Bombay he had also expressed to me his sincere desire to come and stay occasionally with us in the building of the Bhavan at Andheri when it is made over to us after the war.
At this time he also expressed with great enthusiasm his generous desire in clear terms as to how increasing progress of the Series can be achieved and how more works can be brought out with added speed. He also told me to make an arrangement, as I wished, regarding as much publication as possible of the works in the Series till I and he were alive, wishing me not to worry at all concerning the expenses. He mentioned that he would not feel satisfied even if the present rate of the publication which is three to four works annually be raised to two works per month. What a noble zeal and a domineering passion for the advancement of learning and literature!
Having been fully reinvigorated by this unequalled enthusiasm and liberality I came to Bombay and was immersed in making plans of a large-scale production of the works in the Series and its extension in pursuance of his eager desire.
details of the Samit was at that time quiistory of Jainism
By the end of 1943 his health began to decline. In the first week of January, 1944, when I went to him at Calcutta in connection with the work of the Bharatiya Itihasa Samiti I found him extremely unwell. Notwithstanding his ill-health he talked to me for more than a couple of hours on the day of my arrival there. The first thing he did in the course of this lengthy, though very sweet talk, was to give me a mild reproof for undertaking the long and tedious journeys to Calcutta, Benares and Cawnpore in spite of my ill health. He discussed with absorbing interest the details of the Samiti's proposed History of India, a subject of great interest to him. I could see that he was at that time quite forgetful of his physical ailments. Our talks then drifted to the subject of the History of Jainism in which connection also he expressed his opinion about the material to be utilised for such a work. At the termination of our talks, which this time lasted for over three hours, I found him much exhausted and drooping in spirits.
On the 7th January his health took a turn for the worse. On the 11th January I went to take leave of him, which he, full of emotions, gave with a heavy heart, exclaiming “Who knows whether we shall meet again or not?" I requested him to take heart and remain buoyant and assured him that he would be soon restored to normal health. But while I was stepping out of his room, my eyes were full of tears and his last words began to eat into my heart. Ill-luck prevented our second meeting. That lofty and generous soul finally left its morta! habitat at mid-day on 71h July, 1944. May his soul rest in peace!
* *

Page #19

LİLĂVAI
SINGHIJI'S WORTHY SONS
Though the heavy loss caused by his sad demise is irreparable for me and the Jain community at large, still it is indeed, a matter of real consolation that he has left behind him equally illustrious and worthy sons. His sons, Babu Rajendra Singhji and Babu Narendra Singhji are treading the foot-steps of their revered father. It gives me great pleasure to record here that during the past five years on the Series alone they have spent more than Rs. 50,000. They also handed over a sum of Rs. 5,000 to the Indian Research Institute of Calcutta for the publication of the Jain works in Bengali language.
I have already mentioned how Babu Rajendra Singhji made a generous donation of Rs. 50,000 for the purchase of the famous Nahar Collection of Indological works which now forms a most precious part of the Bhavan's library. Babu Narendra Singhji has donated Rs. 30,000 for the foundation of a Jaina Bhavan at Calcutta for which Babu Bahadur Singhji had already contributed Rs. 15,000. He liberally gave Rs. 5,000 on the occasion of the celebration of Virasāsana Mahotsava' in November 1944 which was held by the Digambar Jain Samaj. Further he has shouldered the responsibility of continuing now under his patronage to help the work of social and religious upliftment among the Sarak tribe of Bengal which was started by his illustrious father and for which the latter had spent thousands of Rupees. Babu Rajendra Singhji and Babu Narendra Singhji have also very generously promised to continue to meet all the expenses of the Singhi Jain Series and requested me to bring out as many works as possible, at whatever cost, so that this unique Series founded and cherished by their late lamented father may continue to bring to light the invaluable treasures of Jain literatures and culture.
Narendra Sinine singhi Jaist, so that this to bring
In recognition of his unique assistance the Bharatiya Vidya Bhavan has decided to perpetuate Singhiji's memory by naming its indological library as Babu Bahadur Singhji Singhi Library. Further, one of its main halls will bear his name as Babu Bahadur Singhji Singhi Hall. The Bhayan's Jain Department will also be known as the Singhi Jain Shastra Shikshapith.
JINA VIJAYA MUNI
7th July, 1949 BHĀRATİYA VIDYA BHAVAN,
BOMBAY

Page #20

GENERAL EDITOR'S PREFACE
It gives me immense pleasure in presenting to the world of scholars this characteristic Prākrit Tale, Līlāvai by name, as the thirty-first volume of the Singhi Jain Series. The Jaina narrative literature in Präkrit is very extensive and rich; its extent and wealth are superlatively outstanding even when compared with the entire range of narrative tales in Sanskrit; but the number of narrative poems of the high literary standard of Lilāvati in it is almost negligible, if rot nil. The Jaina narrative works in Prākrit have a dignity of their own by virtue of their plots and contents, but the outflow of flavours of ornate poetry is not quite abundant there. We do not possess today any Jaina Mahākāvya in Prakrit which by its contents and sentiments conforms to the definitions and conventions laid down by eminent poeticians Like Bhāmaha and Dandin. As yet we are not aware of any Jaina Mahākávya in Prakrit of the literary standard of the elaborate Kavya, the Rāvanavaho or Setubandha of Pravarasena and the most outstanding Prakrit Mahäkävya, the Gaudavaho of the royal poet Vakpati. It is evident from literary references that in the past were composed many Prākrit Kavyas of this category, but most of them are lost in the engulfing abyss of time, almost beyond recovery. Out of this lot, the unique poems of Pravarasena and Väkpati as well as this (Līlāvati) of Kutühala, the son of Bhūşanabhatta, have survived through our sheer good luck. Both the Mahakāvyas, Rāvanavaho and Gaüqavaho, have been quite famous from early times; and scholars are well acquainted with them from references to and quotations from them in various works: so it was in the fitness of things that these two texts were printed and published quite early. But the present poem, Lilavai Kaha, however, could not see the light of day upto this time: it was eagerly awaiting as it were its uddhāraka, the critical editor, namely Dr. Upadhye.
This Līlāvai Kahā was casually noticed for the first time by our late lamented learned friend Sri Chimanlal Dalal, the organiser and the first General Editor of the Gaekwad's Oriental Series, in his Gujarati Report, which he prepared in 1914, on the Jaina Bhandāras at Pattan under the behest of that great patron of learning, the late Mahārājā Sri Sayājīrão Gaekwad of Baroda. It was his ardent desire to bring this poem to light; and he had mentioned this to me more than once. After his sad demise, while I was organising the publication of Singhi Jaina Granthamālā, I went to Pattan in 1931-32 and had the occasion of seeing there the old palm leaf MS. of the Lilāvai well preserved in the famous Sanghavi Padā Bhandara. Arrangements were made for its transcript. But my hands being heavily occupied with the simultaneous editing and publishing of many works of the Granthamāla, I could not divert my specific attention to its transcripts etc.
When, in 1940, my beloved friend Dr. Upadhye expressed his desire to edit this poem, I felt very happy; and I decided to present this Prākrit Mahākāvya with its Sanskrit commentary by an anonymous Jaina author, edited by him, as a precious jewel in the necklace of our Granthamālā. The brilliant outcome of all this is now in the hands of the learned. The various problems that could be expected in connection with the internal and external study of Līlāvāi has been fully and ably discussed by Dr. Upadhye in his thorough, elegant and authoritative Introduction
My relations with Dr. Upadhye have been of very close attachment. Naturally I feel diffident in commending here his outstanding scholarship in his subjects and his painstaking habits and steady labours. I wish to add only this much here that I know no other and more suitable scholar, who is an ardent devotee of Prakrit literature and has a deep insight into the study of Prākrit languages, than Dr. Upadhye, for editing this poem.
Professor Upadhye occupies a frontrank position among the living Prākrit scholars of our land. The active scholars already know him very well by his learned editions

Page #21

LĪLĀVAI
of both Jaina and non-Jaina Prakrit works (with their Sanskrit commentaries etc.), such as Pravacanasara, Paramātma-prakāśa, Kamsavaho, Uşaniruddham, Candralekhä Saṭṭaka etc. and by his solid research contributions, to mention only a few, such as, The Present Position of Prakrit and Pali, Jaina and Buddhistic Studies and their Future; Harişeņa and his Dharmapariksa in Apabhramsa; Dhurtakhyāna: A Critical Study; An Essay on Prakrit Literature, etc. This edition of Lilävai Kaha is an additional, specific proof of his editorial skill and deep critical faculty.
Four years back, in my General editor's Preface to the Candralekha Saṭṭaka, edited by Dr. Upadhye and published in our Bharatiya Vidya Granthamalā, I had expressed a hope about him in this manner: 'We believe, and we have great hopes that in the near future Dr. Upadhye will give us many valuable Prakrit works with learned Introductions which are usually the results of his extensive study and mature scholarship. So it gives me immense pleasure to see my hope more than fulfilled by this edition. Dr. Upadhye is keenly interested in the progress of the Singhĩ Jaina Granthamālā and is extending to us his hearty cooperation in its conduct and publication; so on behalf of its munificient patrons and ardent lovers of learning, Sri Rajendra Singh Singhi and Sri Narendra Singha Singhi, the worthy sons of the late lamented Sri Babu Bahaddur Singhaji Singhi, the founder-patron of the Series, and on my behalf I offer my hearty greetings to him. It is through such mutual cooperation and good will of righteous scholars that the publication of our rich literature and the progress of scholarship connected with it are possible. In this connection what the Author of Lilavati has observed in the following gatha is most apt:
xviii
जयंति ते सज्जणभाणुणो सया वियारिणो जाण सुवण्णसंचया । अट्ठदोसा यसंति संगमे कहाणुबंधा कमला करा इव ॥ १२ ॥

;
Jyestha Srutapañcami Samvat 2005
(1, June 1949)
Singhi Jaina Sastra Sikṣāpītha Bharatiya Vidya Bhavana, Bombay.

JINA VIJAYA

Page #22

PREFACE
(FIRST EDITION) We cannot afford to neglect any more the study of Prākrit language and literature, if we are really earnest about the study of Modern Indian Languages and social life of the common man in ancient India. We have had to pay heavily for the learned' man's neglect of Prakrit literature with the result that many important Prākrit works of literary value have been lost. The Vasudevacariya of Bhadrabāhu, Tararngavai of Padalipta, Harivijaya of Sarvasena, Madhumathavijaya of Vākpati, Vişamabānalilā of Anandavardhana, Vilāsavai Saţtaka of Märkandeya etc., to mention only a few, are mere names to us. It is for us to see now whether their MSS. would be discovered anywhere.
During the last few years I have been able to bring to light half a dozen Prakrit works, to edit them partly or fully and to assign to them their place in the history of Indian literature in general and Prākrit literature in particular. They were procured from the valuable MS.-collections from the South, especially Travancore. I have duly noticed them in my Essay on Prakrit Literature contributed to Shipley's Encyclopedia of Literature, New York 1946.
Being impressed by the excerpts from the Līlāvati in the Catalogue of MSS. in Jesalmere Bhandars and by references to it in Sanskrit works on poetics, I was yearning, almost from 1930, to get access to the Jaisalmer and Pattan MSS. of that poem. Despite the kindness of my friends in Gujarat and Marwar my attempts in this direction suffered many reverses and disappointments. During 1940-42 the University of Bombay assigned to me the Springer Research Scholarship to enable me to continue my studies in Prakrit language and literature, and I had nearly decided to go to Pattan to see the MS. of the Lilavati.
While editing the Bhatkathakośa of Harişena in Sanskrit for the Singhi Jain Series I came into closer contact with Sri Jinavijaya Muni. One day, by the middle of March 1940, at his residence at Matunga facing the King's Circle, Bombay, he talked to me about the photographs of the palm-leaf Ms. of the Kuvalayamála from Jaisalmer. It was a fitting context for me to request him to see if he can procure for me a photographic copy of the Jaisalmer MS. of the Lilāvati. He told me that it would not be possible to get any access to the Jaisalmer MS., but he can procure for me a copy of the Pattan Ms. In the light of my earlier disappointments, as I stepped down the staircase of his residence, I was wondering whether I might pass through the same old experiences. He, however, was quite earnest and really meant what he said. During September 1941 he sent to me a fine copy of the Pattan MS. which he had secured through the good offices of Sri Muni Punyavijayaji.
The Pattan copy (=P) being quite good, my desire to edit this poem grew more and more intense. I wanted at least one more Ms. to All its lacunae. My efforts to get access to a MS. said to have been in the possession of Mr. M. R. Kavi had no positive results. My friend Dr. Raghavan, Madras, knew how badly I was in need of another MS.; and during the last week of August 1942 he sent me the information that the Anupa Sanskrit Library, Bikaner, contained a Ms. of the Lilāvati with a Sanskrit commentary. To begin with, the prospects of getting a transcript or much less the MS. from Bikaner were not in any way bright. But through sheer good luck my friend Mr. Madhava Krishna Sarma took charge of the Curatorship of that Library in November '42; and almost with a personal interest he secured not only the permission of the Bikaner Government to give me a transcript but also made necessary arrangements to get one prepared through a copyist, not easily available ordinarily.
As I was waiting for the copy from Bikaner, there was another lucky develop ment. Sri Jinavijayajī, who was holding his long-planned literary expedition to Marwar in abeyance for years together, reached Jaisalmer by the middle of December 1942 and wired to me to despatch the Pattan copy to him, so that the variants
in the poras, knew. he sent. Lilavati
ars together, reachis long-planned another lucky

Page #23

LĪLĀVAI
from the Jaisalmer MS. might be noted on its margin. Though the work on hand was very heavy there, he spared midnight hours for the Lilavati and noted all the various readings. On the 24th of April '43 the Bikaner transcript (= B) reached my hands and on the 29th of the same month I received back from Jaisalmer the Pattan copy duly collated with Jaisalmer MS. by Sri Jinavijayaji himself.
I started my work in right earnest hereafter. Sri Jinavijayaji had already assured me that he would publish this work in some Series or the other. The first forme was struck by the end of July 1944. The work lingered on in the press for the last five years; and there were various difficulties: at times paper was not available; now and then Bombay had communal disturbances and strikes which affected communications; there were strikes in the Press; and one was constantly subjected to the worries of the war-time. Though the tale of my struggle to get the necessary material and to edit this text in the present form has been a long and chequered one (to put it in the words of the poem itself: deva mahamti khu kahā), it is a matter of pleasure for me to present this edition to the world of scholars.
XX
In the Introduction I have fully described the material and the method adopted in building the critical text. The transcript that reached my hands was so unsatisfactory that I could not present the Sanskrit commentary better than this: I eagerly await the discovery of another MS. to enable us to fill its gaps. When some more MSS. come to light it would be further possible to judge the authenticity of both the recensions. For the present we may accept with the Commentator that the name of the Author is Kutuhala. The story of the poem is quite engrossing and is also a careful picture of human relations often controlled by Destiny. Somehow the title Lilavati has found favour with many authors, and I have studied all the works bearing the name and their possible relation with this poem. Judged by the criteria of Rudrața and others the form of the poem is quite important. Hala has won remarkable eminence in Indian history, legends and literature; and for such a romantic poem in Mahārāṣṭrī no other king would have been a more appropriate Hero than Hala about whom the necessary results of research I have put together with a view to delineate his personality in a proper perspective. I have tried to give also a brief account of the Sapta-Godavari Bhima, the main scene of the story. The poem Lilavati is a lovely member in the family of Indian literature, so I have studied its relation with other Sanskrit and Präkrit works as far as possible. The available evidence shows that its composition can be assigned to c. A. D. 800. The stage of Prakrit language also confirms the same. My analysis of the language is modest, limited and casual; and it is necessary that a systematic and thorough grammar of this poem should form the basis of the study of Mahārāştri. It is with this end in view that I have prepared and included in this edition a full Glossary of the text. We can know more about the commentator only when some other MSS. come to light. In the Notes I have included, besides various difficulties, all that I felt necessary for an intelligent understanding of the text and its language.
While working on this poem, during the last few years, many of my scholarfriends have obliged me in various ways; and it gives me pleasure to remember them with gratitude: Mr. K. J. Dixit, B. A., B. T., Sangli; Dr. A. M. Ghatge, Kolhapur; Prof. M. V. Patwardhan, Poona; Mr. L. N. Rao, M. A., Ootacamund; Dr. V. Raghavan, Madras; and Mr. K. Madhava Krishna Sarma, M. O. L., Bikaner.
Words are inadequate to express my sense of obligation to Acharya Jinavijayaji. He secured the Pattan copy, collated the Jaisalmer MS. and arranged for the publication of this work even during these critical days. All along I found solace in his encouraging words and positive guidance in his cooperation. The students of Prakrit literature owe a heavy debt of gratitude to him; and to redeem at least a fraction of it, if possible, I have taken the liberty of dedicating this book to him.
I offer my sincere thanks to the Government of Kolhapur for the kind aid given to me in my work on the Lilavati. I also acknowledge my indebtedness to the University of Bombay for the grant-in-aid (of Rs. 200) given towards the cost of the publication of this work.
KOLHAPUR, 1-1-1949

Karmanyevadhikāras te

A. N. UPADHYE

Page #24

PREFACE
(SECOND EDITION)
DR. V. RAGHAVAN has justly appreciated the poetic merits of the Lilāvai when he says: "The author of the Lilāvati is indeed a gifted poet, belonging to galaxy of front-rank artists of the creative period of Sanskrit and Prākrit poetry. He cannot, of course, help echoing here and there Kalidasa, Bana or other celebrated writers. but he is endowed with a powerful imagination which has worked some very original and striking fancies in the descriptive portions, and a felicity of expression, ease, flow and sweetness, which is evident all through, in the few long-compounded passages two of which are in antādi-prāsa, or in the bulk of the writing which is in simple single-worded diction.'
It was but natural that this Prākrit poem, being brought to light for the first time, was very well received by classical scholars both in India and outside; and it found a place even in the post-graduate courses of some of our Universities.
It gives me pleasure to present a second edition of this charming poem. Mainly it is a reprint of the first edition. I have, however, availed myself of the suggestions and criticism of numerous co-workers, and have made minor corrections and some elucidatory additions here and there especially in the Introduction and Notes. Some of the problems about the text and authorship of the Lilāvai can be better solved only after discovering a few more MSS, of its text and commentary.
In the Appendix III, I have reproduced the learned Reviews of Dr. RAGHAVAN, Madras, and Dr. L. RENOU, Paris; and I offer my sincere thanks to them. I record my sincere gratitudes to Shri K. M. MUNSHI who is the live spirit of the Bharatiya Vidya Bhavana and to Muni Shri JINAVLJAYAJI, the General Editor of the Singhi Jain Series.
Lastly, I would be failing in my duty, if I did not record my sincere gratitude to the University Grants Commission, New Delhi, for having so graciously made me the grant intended for Retired Teachers. It is this timely aid that has enabled me, even after retirement, to pursue my researches in my specialised branches of Indology with the peace of mind all such work needs.
Karmanyevadhikäras te
A. N. UPADHYE
Dhavala VIII, Rajarampuri Kolhapur (S. Rly.) 16-12-65
PUBLISHERS NOTE
The Publishers regret that the blocks included in the First Edition could not be printed in the Second Edition, due to certain exigencies.

Page #25

CONTENTS
i-i
Singhi Jain Series: Euology of the Founder and the Editor Singhi Jain Series and the Donors General Editor's Preface Editor's Preface Introduction Contents
vi-viii
ix-xvi xvii-xviii xix-xxi
1-80
xx
1. Critical Apparatus 2. Evaluation of Mss. and Text-constitution 3. The Problem of Additional Verses 4. The Author of Lilavati and His name 5. The Lilāvati: A Critical Study
a) Story of the Poem b) Other Lilāvatis and Our Prakrit Poem c) Form, Structure and Atmosphere d) The Hero of the Poem e) The Sapta-Godavari Bhima f) Contacts with Earlier Literature g) Age of the Poem
h) Prakrit Dialect of the Poem 6. The Sanskrit Commentary and Its Author
** ***********58% *
Lilāvai: Prākrit Text and Sanskrit Vịtti
1-198
Kuvalay vijay Tellsond vito Pat Godavati cittane
Opening Mangala Sajjana and Durjana Author's Biography The Author Narrates the Kathā to his Wife Vijayānanda's Account of his Expedition Kuvalayāvali Introduces Mahānumati, Herself and Litavati
to Vijayānanda Kuvalayāvali Tells her Tale to Mahānumati Vijayānanda's Second Visit to Lilāvati Nāgärjuna and Hāla go to Pātāla and Rescue Madhavānila The King Marches to Sapta-Godāvari Bhima Meeting with Pasupāta Mozzk and Citrāngada Released Mādhavānila's Wedding Hāla Marries Lilāvati and Gets Many Gifts
96
141 153 160 172 182 190
Index of Verses Glossary Notes Appendix I, II & III
199 218-324 325-385 387-392

Page #26

To
Āchārya Sri Jina Vijaya Muni

Page #27

Page #28

INTRODUCTION
1. CRITICAL APPARATUS
The Prakrit text, critically edited here, and the Sanskrit commentary of the Lilăval (Sk. Lilāvati) are based on the material from the following MSS. :

P-This stands for the Transcript of the palm-leaf MS. belonging to the Sanghavi Pada Bhandara, Pattan, and noticed by Dalal in his Descriptive Catalogue of MSS. in the Jaina Bhandaras at Pattan, Vol. I, G. O. S., No. 76 (Baroda 1937), pp. 57 (Intro.) and 193, No. 316. The palmleaf MS. has got 131 leaves, measuring 14 by 2 inches and written on both sides of the leaf in Devanagari hand. There are occasional marginal notes; and the first five leaves are damaged on one side, thus creating some lacunae in the text. I have personally seen the first and the last leaves of this MS. The edges of it are broken; the leaves are extremely brittle; and the central string-holes are enlarged. It is written with ink in an uniform, clear and legible Devanagari script quite usual in Jaina MSS. As a rule the paḍimātrās are used throughout. On the left-hand margin the pagination is by letters and on the right hand by numerals. On the first page we have śri upon 1 which corresponds to 1; and on the last page we have vertically su, snā and some sign like that of 1, which together stand for

Page #29

LĪLĀVAI
131. The hand-writing of the marginal notes is different from that of the body of the text; it is inferior and belongs to some other scribe. The concluding verse, No. 1333*l, which is found in P only, is written on the lower margin in the hand-writing of the notes. There are short Daņdas on the heads of letters to indicate separation of words. No Danda is added after the number of the gāthā. The Ms. begins thus : & ll Šaft faerisi 1
HE etc. and ends thus : Start 17 HII 3 II HIT RET>it 11 3 11 something like ] llall. It does not mention the date of its writing. Judging from its general appearance and hand-writing and according to the expert opinion of Sri Jinavijayaji, the age of it might be assigned to the close of the 13th century of the Vikrama era, and not later than that. Acharya Jinavijiyaji procured for my use an excellent transcript of this palm-leaf MS. The transcript (called p here) is written on bluish ledger paper, of the foolscap size, on one side only. The copyist's Devanagari hand-writing has such a close resemblance with the old Devanägari script that a superficial observer would feel that this copy is pretty old; and I find, the copyist has written some obscure letters exactly as they are in the palm-leaf Ms. The copy is very carefully prepared. The pages of the palm-leaf Ms. are indicated; small superlinear Daņdas, as in the original, are added to separate the words; marginal glosses are reproduced; some Samdhis are indicated by writing the absorbed vowel above between the lines; and lacunae are preserved as they are. One feels in using it that one is reading an old MS. The copyist gives his colophon thus: ! Fair Ilalaharta १९९७ ज्येष्ठमासे सितपक्षे श्री अणहिलपरपत्तनान्तर्गतसंघवीपाटकसत्कताडपत्रीयजैनज्ञानभाण्डागारान्तःस्थितायाः सटिप्पनकातीवशुद्धतमाया महाराष्ट्रदेशीभाषानिबद्धाया दवदन्तीकथायाः [लीलावतीकथायाः?] प्राचीनतमप्रतेरुपरितः प्रतिरियं लेखिता श्रीजिनविजयेन मुनिना आत्मकृते मुनिपुण्यविजयद्वारेण । लिखिता च सा अणहिलपुरपत्तनखडाकोटडीपाटकनिवासिना लेखनकलाकोविदेन लेखकवरेण त्रिवेदिना लक्ष्मीशंकरात्मजेन गोवर्धनदासेनेति ॥ जयति जिनेंद्रशासनम् ॥ शुभं भवतु ॥ ॥
This is the best and the complete copy of the text which I have got. The marginal glosses are generally meanings of difficult words, and in a few cases pathāntaras : (see the footnotes on gāthās 558, 614, 669, 683, 824, 973, 1017 etc.); sometimes they are mutilated, in corrupt Sanskrit, or even in old Gujarāti. Almost uniformly this transcript shows n initially and in many cases nn as a conjunct, but n medially. In some places, however, it does write initial na and in a couple of places nu. It also shows, almost throughout, ya-sruti for the udvrtta vowel, a or ā, irrespective of the preceding vowel. It uses now and then what we call the sign of avagraha along with the superlinear Danda to indicate the absorbed vowel a, not necessarily after e or 0. The lacunae, here and

Page #30

INTRODUCTION
there, especially in some pages at the beginning, could be conveniently filled by the readings of J. It has not meticulously distinguished, at least in some places, the prose from the verse; and there are occasional lapses in the numbering of gathās. It has scribal errors here and there, but their number is comparatively small. It uses anusvāra () and not para-savarna (कन्द). Usually it writes लोयंमि, सयलंमि and not लोयम्मि, सयलम्म, and often a for. It always writes v both for v and b, and very rarely b is written. There are scribal errors mostly arising out of orthographical similarity in medieval Devanagari between s and m, m and g, u (with the vertical stroke to separate the words) and o, jj and dy, ru and jh, tt and nn, c and v, cch and tth, th and dḍh, p and e, etc. Though we have called it a transcript, it is a very carefully prepared copy; so for safe custody I have returned it to Śri Jinavijayaji who had so kindly lent it to me for my use.
3
J-This stands for the Variant Readings personally noted by Acharya Jinavijayaji (during his stay at Jaisalmer; for a description of his visit to that place, see Bharatiya Vidya, Hindi, Singhi Smrti Grantha, pp. 65 ff.) on the margins of the transcript P from the Jaisalmer palm-leaf MS. which is noticed by Dalal in his Catalogue of MSS. in Jesalmere Bhandars, G. O. S., No. XXI (Baroda 1923), pp. 55 (Intro.) and 28. The palm-leaf MS. belongs to the big Bhandara at Jaisalmer and its No. is 237. It contains 143 leaves, measuring 12 by 2 inches. The leaves are stiff and thin, and the MS. is quite intact. Each page has four lines, vertically cut into two columns. The script is Devanagari, usual in Jaina MSS., with paḍimātrās, and the letters are uniform and attractive. The first page and the last page are blank; otherwise the leaves have writing on both the sides. The pagination is both syllabic and numerical respectively on the left and right side margins. The symbol śri upon 1 stands for 1; su pta upon 2 for 142; and su pla upon 3 for 143. The MS. opens thus: ६० ॥ नमः सर्वज्ञाय ॥ नमह etc. and ends thus ॥ ग्रंथाग्रं श्लोक वर्षे पौषसुदि द्वादश्यां शनौ लीलावती नाम कथा समाप्तेय० ॥ छ ॥ ॥ छ ॥ भद्रमस्तु ॥ छ ॥
१८०० ॥ छ ॥ संवत् १२६५
*

It has to be remembered that the editor has not got the complete copy of the Jaisalmer Ms. So J stands just for the readings, carefully and legibly noted by Sri Jinavijayaji, whenever they differ from those of the transcript P; and by implication it means, when the readings of J are not noted, that P and J agree and go together. With regard to the nasals, this MS. shows clear partiality for n initially, medially and in a conjunct group. With regard to ya-śruti it practically agrees with P.

Page #31

LILĀVAI
B-This stands for a modern transcript of the Bikaner MS. of the Līlāvati with a Sanskrit commentary. The MS. at Bikaner, belonging to Anüpa Sanskrit Library, No. 3281, is written on paper. Its appearance in pretty old, and it is somewhat damaged. It measures 10: by 41 inches; it contains 89 folios; each page has 11 to 16 lines; and each line contains 40 to 55 letters. It is written in a clear, large Devanagari hand. The padimātrās are used here and there, and the copyist of our transcript generally misunderstands them. The folios are numbered 1 to 50 and 71 to 109. Folio No. 50 ends with 3190155507 2772113 at Aya (see găthā 501 ) and folio 71 begins with Piafagittar TETTailleet: etc. see the Sanskrit commentary on gātha 806). It is plain that folios 51 to 70 are lost, and thus we have a substantial gap in the MS. On every page there is left in the middle a square blank space. The Prākrit text and the Sanskrit commentary are continuously written, every găthā or a bunch of gāthās being followed by the commentary. On the front page the owner is mentioned as follows: FIAT PARTOTSTIU : 19. 37. श्री श्री श्रीसंजमराजसूरीश्वराणां तत् शिष्य मू. अजयराजस्य प्रति वा श्रीभावदेवदातव्य श्रीरस्तु ।. The Bikaner Ms. opens thus : font HR 24: 11 Take etc. and ends in this manner : 11 : Il a j adi : 11 25 Atif 91 9889 [ is it that later 6 is corrected to 7?] ag no li ft: 11
The transcript which I have received is not very carefully prepared. More than once the original script has baffled the copyist. In some places three ciphers ... are used for i, quite an old trait indeed. Sometimes the letters are not correctly read by the copyist and the padimătrâs have misled him. Consequently the copy, namely B, bristles with errors, rather mis. readings, both in the Prākrit and Sanskrit portions.
The most important feature of the Bikaner MS. is that the text is accompanied by a Sanskrit Commentary. Not being able to use the original Ms. I had to be satisfied with the material given by the transcript. With regard to the nasals and ja-śruti the readings are much uncertain. The tendency to retain initial n is seen on a large scale; but now and then partiality for n also is seen. One cannot rely too much on this transcript for syllabic variations; but all the readings showing material difference are carfully noted. Scribal errors in this transcript are too plenty to be analysed. Very often i and u are substituted for e anda before the conjunct groups. Possibly the vertical stroke on u has been ignored by the copyist with the result that often u is used for o. Besides the major gap, noted above, there are portions omitted both in the text and

Page #32

INTRODUCTION
in the commentary. There are some instances where the text is missing but the commentary is preserved. Some of these cases are clear from the observations in the footnotes.
Turning to the portion of the Sanskrit commentary in our transcript, the anusvära and parasavarna are indiscriminately used; the conjunct groups with r as the first member show the other consonant as a duplicate rpp, rvv etc.; the three sibilants are often confused; s is often used for kh; y and jare interchanged; the Prakrit and Sanskrit words are freely joined in Samdhi; and Dandas are not placed at their proper positions.
K-This stands for the verses quoted by M. Ramakrishna Kavi in his article on the Lilavati contributed to the Telugu monthly, Bhārati, vol. III, part i, February 1926. In all he has quoted 18) gäthäs which in this edition stand numbered as (when arranged serially ): 65, 66, 67, 174, 175, 198, 243, 323, 487, 489, 567, 779, 868, 975 (only second line) 1018, 1021, 1147. 1264, and 1330. After ignoring those arising out of anusvāra or anunāsika and apparent Sanskrit influence, I have recorded most of the significant readings ( varying from the printed text) of these verses in the Notes at the end. They are based on the Devanagari copy of these verses so kindly sent to me by my friend Dr. V. Raghavan, University of Madras, Madras. It is a matter of regret that Mr. Kavi does not disclose the whereabouts of the MS. from which he has quoted these găthās. The MS. used by him belongs to PJ group, and on account of certain important common readings it is closely allied to P. The normal tendency of these quotations is not to use ja-sruti, which is consistently used in PJ. Still in these quotations, besides the retention of Sanskrit y in words like valaya etc., ya-sruti is seen in the following words: mayana, veya, ājara, cirajālam, Nājajjuna, niya, dijaha, etc. With regard to the use of n or n, these quotations uniformly show n initially (agreeing with p), ņ medially and both nn and nn in the conjunct group. Rare use of ya-śruti and the consistent use of initial n form a strange combination which cannot be easily explained unless the MS. which Mr. Kavi has used is brought to light.
2. EVALUATION OF MSS. AND TEXT-CONSTITUTION
Of the three mss. on :which our edition of the text is based, J is not only the oldest but its readings also are more genuine. It bears a definite date, Sarvat 1265 (-57=1208 A. D.), and it is well preserved. Then comes the MS. P. Though it is not dated, I think, it is later in age

Page #33

6
LİLAVAİ
than J; and moreover it shows some partiality for the rules of Hemacandra's Prakrit grammar. It is accompanied marginal glosses which are at times very helpful. The author of this gloss appears to be aware of the variant readings of J: at least one such case is preserved (gatha No. 669, reading 23). The MS. B is neither so old nor have its readings reached the hands of the editor in a very correct form; but its special value lies in the fact that it is accompanied by the Sanskrit commentary.
These three MSS. easily fall into two groups: J and P stand closely together, though P is not an immediate copy of J, while B stands much apart. Syllabic variants arising out of optional rules of grammar, uncertainty of pronunciation and similitude of orthographic symbols are not in any way safe criteria in grouping the MSS. This is all the more true in Prakrit texts. The MS. B stands separate and by itself for the following reasons : It possesses some ten verses which are not found in the other MSS. (see Nos. 51, 62*1, 1061-2, 271*1, 933*1, 1308*1, 13191, and 1320 1-2). Its conclusion fundamentally differs from that found in PJ (see gäthās 1317 ff). Even though some of its readings. agree now with P and then with J, it shows uniform tendency of substituting i and u for e and o followed by conjuncts. Often it does not admit ya-sruti after vowels other than a or a. Its writing of n or n is. uncertain. Sometimes its readings, lines and portions of lines (see the readings on gathās 17, 20, 36, 40, 83, 93, 95, 131, 144, 292, 345, 412, 496, 807, 819, 850, 970, 983, 1031, 1114, 1216, 1268, 1294, 1298, 1311, 1314 etc.) are materially different from those agreed upon by P and J. Some of the readings of vowel-variations are perhaps due to copyists who read the gatha with faulty pauses and wrong intonation and then corrected some syllables hypercritically. The exact and relative authenticity of the readings of B cannot be fairly judged until some more MSS. containing this text and commentary come to light.
Though P and J form a group against B, they too have somedifferences among them. It is true that they have some 21 common verses not admitted by B (see Nos. 227, 982, 1091, 1141, 1167, 1317-19 and 132133); but each one has some gāthās special to itself (in J: 161, 74.1 and 585 1-3; in P 136 1, 635 1-4, 6541, 662 1, 716 1 and 13331). It may also be mentioned that P and B have two gāthās special to themselves (Nos. 272 and 1234). The readings of J often correct the scribal lapses of P and fill its lacunae. In admitting the bindu (-) or anunāsika J and P agree against B which is very indifferent about it (as judged from the transcript).

Page #34

INTRODUCTION
P uses almost studiously dental n both initially and in a conjunct group; while J almost uniformly uses cerebral n, initial, medial and conjunct.
7
A careful study of the special lines and readings of B shows its tendency of smoothening metrical unevenness (see footnotes on 76, 193, 435 etc.), of eschewing a grammatical irregularity (see footnotes on 147. 153, 437, 441, 1158 etc.) and of simplifying an obscurity (see footnotes on 80, 266, 348, 904, 1174 etc.), almost always an effort being made to present a flowing, lucid and easily intelligible gāthā. Taking into consideration all such cases and viewing them collectively one suspects whether they are improvements on the earlier text either by our commentator or by some predecessor of his. A categorical judgement has to be withheld till some more MSS. of the B group are available.
The text of Lilavai is being edited here for the first time. So the editor has not thrown out any gāthās as spurious from the body of the text. The question of their authenticity is discussed and the conclusions are presented in the Introduction and Notes elsewhere. Any gatha which is found in two MSS. is included in continuous numbering, while those found only in one Ms. are shown with starred additional numbers *1, *2, etc.
Though the readings are noted, as far as possible, with words as the units, it is the syllable that is usually treated as the unit of text-variation. In constituting the critical text the following broad principles are generally adhered to. The reading agreed upon by all the three MSS. is the best, and, under the circumstances, the most genuine, perhaps coming from the author himself. If this is not possible, the reading common to any two MSS. is adopted. Preference is always given to J or P above B, and between the former two it is generally J that is preferred. It is only in a few cases that the readings of B have been adopted in the text to avoid an extremely unintelligible or corrupt reading (see gathās 1 reading 3, 71 reading 1, etc.). If the editor felt inclined to suggest emendations, not quite within the scope of the available readings, he has done so either in the square brackets in the footnotes or in the Notes at the end.

As noted above, there is no agreement between the MSS. with regard to writing n or n. J almost always writes n, initial, medial and double, P writes n initially and also nn in a conjunct group, but n medially (excepting in words anala, anila). The readings of B do not show any fixed tendency in this respect; but they agree more with those of P than

Page #35

LILAVAT
of J. Turning to chief Präkrit grammarians, Vararuci prescribes the use of n everywhere. Hemacandra' allows n medially, but there is option with regard to initial and double, sɔ far as his principal Prākrit is concerned. Mārkandeya wants ņ everywhere, though he is aware of the option for the initial and duplicate, n or n and nn or nn. Pischel's observations, in this context, are very instructive: "Except in the Pallava Grant. Vijayabudhavarman Grant, Ardhamaga Jaina - Māhārā stri, Jaina - Sauraseni, Paišāci and Culikā-Paisaci, in all other dialects na passes into na, both initially and in the middle (Vararuci 2, 42; Hemacandra 1, 228; Kramadiśvara 2, 106; Markandeya fol. 18): Māhārāsţri na = na; naana = nayana (Gaüda., Hāla, Rāvanavaha ); nalini
= nalini; nâsana - nāśana (Rāvana.); nihana = nidhana (Gaüda., Rāvana. ); nihāna = nidhāna; nihuana = nidhuvana (Hāla); nunam =
(Hala ), nūna (Gaida. Rāvana.) = nūnam. So also in Sauraseni, Māgadhi, Dhakki, Avanti, Däksinātyā and Apabhramsa. In Ardhamăgadhi Jaina-Māhārāștri and Jaina-Sauraseni a single n at the beginning of words and double nn in the middle can remain unchanged. Kramadīśvara 2, 107 allows dental n initially : nai or nai = nadi. In the palm-leaf MSS. na is written also in Ardhamāgadhi and Jaina-Māhārästri in general and throughout in Kakkuka Inscription, while the paper MSS. preserve dental n initially and also in doubling. In the particle nam = nūnám always na is written, which is explained thereby that: originally n stood in the middle and nam an enclitic ( 150 ). The Jainas carry this mode
g over to other dialects, SO that sometimes wrongly in Mahärästri also, for example in the Gaüdavaha, it is kept by the editors after the MSS. The statement of Hemacandra 1.228 rests only on false readings that in Ardhamāgadhi even a medial single n is kept sometimes as in aranāla, anila, anala." Elsewhere he observes thus :"y is assimilated to a nasal; nya, nya become nna, also written as nna in Ardhamågadhi, Jaina-Māhārāstrī and Jaina - Sauraseni, in Māgadhi it becomes ñ ña."
The conventions of modern critical editors are nearly settled. In Ardhamagadhi and Jaina-Māhārăstri texts n is initially preserved (nain excepted ), medially it is ņ, and in a conjunct usually nn (and sometimes nn); in Jaina-Sauraseni, Mähärästri and Sauraseni texts it is necessarily cerebral neverywhere; the conventions for Māgadhi, Paišācī and Apabhramsa
1 Prakrta-prakaśa, II. 42, London 1868. 2 See his Prakrit Grammar, i. 228-9 etc. 3 Prakrta-sarvasva, II, 41-3, Vizagapatam 1927. 4 Grammatik der Prakrit Sprachen, 8 & 224-282 (Strassburg 1900 ).

Page #36

INTRODUCTION
we may not take into account here. The tendencies seen in Modern Indian languages are not of much guidance excepting in individual cases.
At times the use of n or n becomes a complicated problem especially when the MSS. do not show uniform spelling; and the earlier editors have tried to adopt some uniform presentation, just as a matter of editorial cliscipline. So it would have been an offensive procedure to settle (for the use of ņ or n) every word or form according to the readings available, especially when all the three MSS. are not of the same antiquity and authenticity. Certain facts, however, are undisputable: the dialect of this poem is Mahārāstri as specified by the author himself; and the oldest and the best Ms., namely J, has n everywhere. So I have uniformly used n, initial, medial and double. Variant readings with regard to norn of different Mss. are not noted; but if all the three Mss. have dental n, the reading is duly recorded with PJB in the footnotes. Such cases, it will be seen, are very few.
The va-śruti is found in all the three MSS. P and Jalmost regularly use it with a and a irrespective of the preceding vowel; while it is B that does not introduce it, now and then, if the preceding vowel is not a or ā. Turning to the chief grammarians, Vararuci does not admit it, so also his commentator Bhāmaha ( č. 2), but other commentators like Vasantarāja and Sadānanda' admit it by quotng: işat sprstah prayojyo yah kvacit luptesu kādisu. Canda? admits it in between a and a (iii. 35). According to Hemacandra it develops with a orā when the preceding vowel is a or ā; but he is aware of cases where the rule of the preceding vowel is not observed. Mārkandeya (ii. 2) recognises ya-like pronunciation. The whole position is reviewed by Pischel' in the following words :“ In the place of the lost consonants a weakly articulated ya (laghu-prayatnatarayakāra) is spoken which is indicated here by ya (45; Canda 3, 35; Hemacandra 1. 180; Kramadiśvara 3,2). Except in MSS. written by the Jainas, this ya is not expressed in writing. Hemacandra 1. 180 teaches that it comes in only between a and á, but knows, however, also piyai = pibati and 1. 15 sariyā= Pāli saritā= sarit. Märkandeya folio 14 gives a quotation according to which a ya-śruti comes in when one of the vowels is a ori : anādav aditau varnau pațhitavyau yakāravad iti pāthaśikṣā.
In the Kakkuka Inscription ja is written mostly between a-sounds as 1 sayalāna, 9 payā, 10 nāya, manayam pi (sic), 11 sayalam pi
1 Prākrta-prakaśa, pp. 44-5, Benares 1927. 2 Prakrta-Lakshanam , pp. 32, 51, Calcutta 1880. 3 Grammatik der Prakrit-Sprachen, § 187.

Page #37

10
LĪLĀVAI
(sic) ; on the contrary it is absent inostly after the i-sound; but the Inscription is vacillating. Beside niýa (9) stands nia (12) ; 14 has iya and 13 even neja= naiva. The oldest MSS. write ya after all vowels before a and â in Ardhamāgadhi, Jaina-Mahārāsţrī and Jaina-Sauraseni, and for these dialects ya is characteristic. Therefore correct are such writings as indija = indriya, hiyaya=hrdaya; giya- gita; dihiyā= dirghikā; ruya = ruta; duya= duta ; teya- - tejas ; loja = loka. One however says only ei = eti ; loe= loke ; dūo = dūdaḥ, uija= ucita, uīm= *rtūni. Illustrations are found many times in the previous and following paragraphs. Wrongly Jainas carry over this and other modes of writing from Ardhamāgadhi, JainaMāhārāsţrī and Jaina-Saurasení to other dialects also."
Dr. D. C. Sircar has contributed a paper on the Būrhikhar (Dt. Bilaspur, M. P.) Brāhmi Inscription, QJMS, Culture and Heritage Number, Bangalore, 1956 (pp. 221-24); and some extracts may be given here: The text of the Inscription runs thus :
Payāvatiya dana Bhāradayiya
kārita ti (11) This image is the gift of Prajāvati (and) has been caused to be made by Bhāradvājī'. 'The language of the Inscription is Prākrit. Interesting from the orthographical point of view is the yaśruti in the names Payāvati for Prajāvati and Bhāradāyī for Bhäradvāji. But there is no case in which a surd has been modified into a sonant.' 'The epigraph may be palaeographically assigned to a date about the close of the First Century B.C.
Linguistically ya-śruti is a natural phenomenon. Something like this is already known to Pāṇini VIII. 3. 18-9; and the discussions of earlier Sanskrit phoneticians closely correspond to those about sa-śruti in Prākrit. 'From an etymological point of view', says Jacobi, it is more self-consistent that the ya-śruti should be written after all vowels, because it is the remnant of a lost consonant.' Professor L. V. Ramaswami Aiyar, Ernaculam, informs me that a fourteenth century Malayälam grammar (written in Sanskrit ), called Lilātilakam, refers to the sa-śruti of Prakrits as yakāracchāyā (his letter dated 28. i. '44 ). In some of the Modern Indian Languages a few traces of it can be detected here and there :
1 See Paņini's Grammar and the Influence of Prakrit on Sanskrit by V.
Bhattacharya, Commemorative Essays Presented to Grierson, pp. 157-59.
Lahore 1933. 2 The Kalpasūtra of Bhadrabahu. Intro. pp. 20-21, Leipzig 1879.

Page #38

INTRODUCTION
Marāțhi pāya, soyarika , Guj. sīyāla ; Hindi (dialectal) kāyara ; Kannada mayana, rāyam; etc.
The phenomenon of ýa-śruti is quite natural and justified in the evolution of Indian languages. To begin with, ya-like pronuncition of certain udvrtta vowels in Prākrit must have been detected by grammarians, but the practice and the degree of thoroughness of writing y might have differed from locality to locality and from school to school. Some grammarians appear to hint that some vowels, though written as vowels, are to be pronounced like y, possibly to avoid vowel combination. In Jaina MSS. of Prākrit works it is regularly used. In non-Jaina works, not preserved in Jaina Mss., it is absent. The Prākrit grammarians, both Jaina and non-Jaina, recognise it. The Jaina authors and writers might have consistently, if not mechanically, used it in their works and in their Mss. after any vowel before Hemacandra's time and generally after a and a subsequent to Hemacandra. But we cannot say that it was not at all used by non-Jainas, because non-Jaina grammarians have recognised it and some words in Modern Indian languages do show ya-śruti. These facts place us in a difficult position. The editor would be failing in his duty, if he sets aside the norm supplied to him by his MSS. Like Pischel a grammarian may like to eschew y in Máhārāsţri but an editor will have to be faithful to his material on the basis of which he is building the critical text. So I have retained ya-śruti following the best Mss., and in those cases where all the three mss. do not give ya-śruti I have noted the readings with PJB. The possibility of getting the Mss. of the Lilāvati in which ya-śruti is less frequent is not in any way ruled out: in fact, though present here and there, ya-śruti is not the regular feature in the extracts quoted by Kavi in his article referred to above."
These Mss. use the bindu ( - ) both for anusvāra and anunāsika. There is no agreement among them in giving a bindu for the anunāsika, I have admitted it, if P or y gives it. If the preceding vowel is required to be metrically short, I have represented that bindu as anunāsika ( ). otherwise it remains as a bindu ( - ).
It is a well recognised fact that the Prākrits use short ě and o before conjunct groups, in some of the terminations, when required by the metre, etc. The Devanagari script, however, is imperfect because there are no special symbols for è and o as in the case of Kannada script for instance. Though the Vedic Sanskrit admits short e and o, somehow the classical usage was satisfied with long e and o, with the result that

Page #39

LILAVAI
the Devanagari symbols (y and ) are only long. Wherever the short value was required in Prakrits, the Mss. often use i for e and u for o. By introducing fresh Devanagari symbols for short e and ŏ the problem can be easily solved, and the trouble of recording various readings of i or e, u or o would be saved to a certain extent. Pischel has regularly used ĕ and ŏ in his Grammatik, but that is in transliteration. So far as short è was concerned, Jacobi has used an obverse ч, i. e., P, when it stood metrically short, in his edition of the Samaraiccakahā. Almost following in their footsteps and keeping myself faithful to the documentary evidence, I have used the following symbols with specific values: P, is used when some MSS. write and some ; a, is used when some MSS. write and some ; and in both these cases the actual readings are not recorded. The agreement of the three MSS., whether they writei or e in a particular case, is accepted without any hesitation; but if all the MSS. ready, or and if it is required to be metrically short, I have added a curve () on the head of it. Thus the documentary evidence is kept in tact and the violation of metre is avoided.
९
12
The foot-notes record primarily two items: all the marginal glosses found in the MS. P and the important readings of P, J and B. The former are mostly Sanskrit synonyms and explanations of difficult words in the text, so they are added after a sign of equation, their source being necessarily P. As a rule they are copied as they are: in a few cases omissions and emendations are added in square brackets. In the case of P and J quite apparent scribal errors are silently passed over without being recorded. I am sure, no useful reading is left unnoticed. The MS. B, however, is a very unsatisfactory copy, bristling with scribal lapses; so only such readings from it are recorded as show material difference or have a confirmatory value for one or the other of the two MSS. I have always seen whether they are grammatically probable and are so recorded or interpreted by the Sanskrit commentary found in B. Emendations had to be offered on the readings of B, and they are shown in square brackets.
It has to be remembered that P alone is a satisfactory and complete copy, J stands only for a number of readings which are variants on P, and is an unsatisfactory transcript. The entire copy of J is not before me; so when the reading of P alone is noted, without any variant of J, it means that P and J agree. Generally the variants from the accepted readings alone are noted. But whenever minor adjustaments were involved and it was felt necessary to show clearly the readings of different MSS., at

Page #40

INTRODUCTION
13
times all the available readings are given, including the one that is accepted in the constituted text. When there are three MSS. for a reading, I have recorded below the readings of those which are not accepted. But if it is j that is accepted, its reading is duly recorded below. When there are only two MSS., I have recorded the readings of both in the footnotes. In Prakrits, due to subtle dialectal signification, every syllable assumes importance in some cases; so I have tried to be as exhaustive as possible in noting down the readings. If I have given more than what is strictly required, I hope I have erred on the safer side. Though various readings in Prakrits start more from individual syllables than words, I have given usually words in the foot-notes. This may involve a bit more spece, but it makes the critical apparatus readable and not some cryptic and symbolic presentation. When certain gathās are found only in a single Ms., they had to be presented with minor emendations; but in all such cases the actual readings are noted below in the foot-notes. In short, I have placed all the useful material, in the light of which I have constituted the critical text, at the disposal of an intelligent reader, so that he might be in a position to weigh the evidence for himself and judge the merits of the selected reading.
The Sanskrit commentary is edited here from a single Ms., rather an unsatisfactory transcript of the Bikaner MS. I saw no prospect of securing another copy; and even as it stands, it is an useful aid in interpreting the text. With care and caution I have presented the commentary, and I hope, in quite a readable form. The lacunae had to be filled and the incorrect passages duly corrected in the light of the Prākrit text and with the help of the context and conjecture. In those cases where I felt some doubt I have given the actual readings syllable for syllable. Many sentences are syntactically unsatisfactory, but I have allowed them to remain as they are. The various peculiarities (see p. 5 above) are normalised, and the commentary is presented in a standardised orthography. The Dandas are added according to the sense, and at times to correspond to those in the Prākrit text. Commas (in a few places) and inverted commas are used for short pauses and quotations. Quotations are checked in the light of their sources wherever possible; if they show different readings, they are starred; and references are added in square brackets, especially those to Hemacandra's Präkrit grammar. The Prakrit expressions are not joined with Sanskrit ones by Samdhi; and even between Sanskrit words Samdhi is not rigorously forced. The Prākrit readings are allowed to remain as they are in the Sanskrit commentary,

Page #41

14
LILAVAÏ
even if they are different from those given by the text in B; and whenever they differ from the constituted text, they are marked with asterisks. It is surprising to note that the commentary often interprets those readings which are not indentical with those given by B: many such cases are duly listed in the Notes. As noted above, there is a big gap in the MS. B, with the result that a major portion of the commentary is lost. It can be restored only when another MS. becomes available, or the missing sheets of B are traced elsewhere. It was not quite advisable to keep the blank as it is. This commentary becomes almost a Chaya on many a gatha; so I have added a Sanskrit Chāyā myself to fill the blank. My Chaya is as literal and word-for-word as possible; Desi words are approximately rendered; and generally Samdhis are not observed. Though some gāthās do not yield a satisfactory sense, I have added a tentative Chaya; even my mistakes, I hope, would be a good basis for a better and more accurate rendering and interpretation by other scholars.
3. THE PROBLEM OF ADDITIONAL VERSES
In this edition the text of the Lilavat! is constituted from limited material and is being printed for the first time. It is premature, therefore, to mark out certain verses as not genuine and exclude them from the constituted text. As stated above, all the verses, which are found in any two MSS., are continuously numbered; but those which are supplied by a single Ms. have starred additional numbers in various places. It has to be remembered that we have not got the text and commentary of gathās Nos. 502-806 (the com. on 806 is available) in B. The total number of verses from all the sources comes to 1357. Of these, 5 gathās (see below for these numbers) are found in J alone, 9 gāthās in P alone, and 10 gāthās in B alone. Excluding these 24 gāthās of starred additional numbers, the text of Lilavati in this edition shows 1330 verses. Of these, 21 are found only in JP and 2 only in PB. If we deduct these from our continuous numbering, we find that 1310 verses are common to all the three MSS. and constitute the irreducible substratum of the text of Lilāvāti. The following table shows what verses are additional in what MSS. : Serial No.
Verse No.
What
MSS.
include it.
1
2234

5*1
16*1
62*1 74*1
X
J
X
J
X
X
X
X

B
XA X
B

Page #42

Serial No.
5-6
7
8
9
10
11-13
14-17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28-30
31
32-33
31-46
47
Verse No.
106 1-2
136 1
227
271 1
272
5851-3
6351-4
654 1
6621
7161
933 1
982
1091
1141
1167
1234
13081
1317-19
13191
13201-2
1321-33

Verses special to J (5): Verses special to P(9): Verses special to B (10):
INTRODUCTION
Verses special to PB (2): Verses special to JB :
What
X
X
J
X
X X X X X
x
J
x
J
J
J
J
X
X
J
X
X
J
X
MSS.
X
P
P
X
P
X
P

P
P
P
X
P
P
P
P
P
X
P
X
X
P
include it.
¤× פ¤. . . . . · X X X X
X
X
B
B
?
?
?
?
x
B
B
1333 1
P
X
The above details can be presented in a different form assigning the special verses to each MS. or to a group of them.
X
B
B
X
Verses special to JP (21): 227, 982, 1091, 1141, 1167, 1317-19
and 1321-33. 272, and 1234.
Nil.
15
16 1, 74 1 and 585 1-3.
136 1, 635 1-4, 654, 1, 6621, 7161 and 1333 1. 51, 62 1, 106 1-2, 2711, 9331, 1308 1, 13191 and 1320 1-2.
Thus the MS. J contains 1336 verses, P 1342 verses and B 1322 verses. Looking at the table of verses which are not common to all the three MSS. one thing is very striking: there is not a single verse of J which is not found in P but is found in B. This should be an enough proof

Page #43

16
LILĀVAI
to infer that the recension of B, if at all it is indebted to J, is indebted only through P. Further p is not only confined to J alone, but has assidiously consulted some more MSS. and noted additional verses (see the Notes and remarks on 635: 1 etc.)
No categorical judgement can be hurriedly pronounced about all these so-called additional verses, because the problem is somewhat complicated : the MS, material at our disposal is quite limited; the number of MSS. is too small to enable us to establish clear-cut genealogical relationship among them; and the narration of the story is sufficiently loose to admit some verses here and there. Thus the documentary evidence is insufficient and any judgement about the consistency, propriety, necessity, etc. of a verse can be easily disputed. We have to await, therefore, the discovery of some more Mss., and then every verse or group of verses will have to be judged on its own merits without any bias against one MS. or the other.
The last verse of our text is a very late addition in Ms. P: it is added on the lower margin of the palm-leaf in a different hand, and apparently the motive is to invest the work with some sanctity. The rest of the concluding portion of the poem has come down to us in two recensions (JP ending thus : 1316, 1317-19, 1320 and 1321-33; and B ending thus : 1316, 1319, 1, and 1320,1-2) which are independent and selfsufficient, if judged by themselves. They are incompatible and in portions superfluous, if put together as in this edition. So we find that these two recensions cannot be derived from one and the same archetype. As against the readings commonly found in J and P, the variants of B betray a revisionist's hand, and in a few cases perhaps that of the commentator himself. But this should not prejudice us against the authenticity of the Shorter Recension of B, so far as the number of verses and the concluding form are concerned. We can understand the commentator's, or some of his predecessor's, motive in his improvement on the lectio difficilior, say, an archaism, a metrical defect, a Deśi word, or a popular (-Apabhramsa) idiom; but for changing the conclusion and for omitting a pretty large number of gāthās no apparent motive is there. The commentator very well explains the concluding verse of his recension; he finds nothing lacking to complete the story; and gāthās Nos. 1316 and 1320 stand more suitably in the Shorter Recension, My hypothesis is that perhaps the author himself first wrote the shorter Recension lying at the basis of B;
1
This I state with some reservation, and I am open to correction.

Page #44

INTRODUCTION
17
and after a few MSS. were already circulated, he added some verses here and there and put a longer and more stately conclusion replacing the earlier one. In this manner the Longer Recension came to be shaped, and it is at the basis of PJ. Most of these additions were felt necessary to explain a suggested idea in better words, to make the connection of the story more clear, to make the context effective, and to supply some novel and brilliant scenes. Most of the verses special to JP, I think, are of such character.
The possibility of individual verses, sufficiently detached but somewhat significant in a particular context, being added to the text is always there; and such cases can be categorically detected only after more MSS. of each family are available. Some of the găthảs special to single MSS. may be just scrutinised here, the detailed discussion being included in the Notes. Taking up those from J, No. 16,1 looks quite authentic. Then No. 74X1 is sufficiently detached, though befitting in that context. The three gathas 585:1-3 begin with an address to Rambhā by Indra. They add a dramatic relish and graded effect to the context and are quite worthy of the author; there is a gap in B, So we are not in a position to ascertain whether B included them or not.
Turning to verses special to P alone, No. 136,1 is amplificatory and a part of the narration. Nos. 635,1-4 are quite essential for the story. There is no doubt that they are taken in P from some worn out MS. Nos. 6541 and 716 1 are admitted by P from some other Ms., and the position of the latter is somewhat loose. No. 662x1 is a good conclusion for Kuvalayāvali's autobiography. The last găthā 1333.1 is a plain later addition.
As to the special verses of B, Nos. 571 and 130841 are reconstructed gathās, quite worthy of our author. If 6241 is haplographically lost in other MSS., it may be looked upon as a worthy addition to those verses illustrating vyājastuti. The presence of 106, 1-2 makes the context more clear. Nos. 271, 1 and 272 are more or less neutral. No. 933,1 is perhaps the most important verse special to B; there is some reason to suspect that it was once present in p too. Nos. 1319, 1 and 1320, 1-2 form the necessary conclusion of the recension of B.
There is another test which can be applied to the Longer Recension to see how many gāthās it contained when it first left the hands of the author, presuming of course that he counted the syllables himself and mentioned (in gātha No. 1333 ) that his text contained 1800 Granthāgras according to Anustubh calculation. The Shorter Recension cannot be

Page #45

18
LĪLĀVAT
subjected to this test, because it contains a different conclusion which does not mention any syllabic calculation. Counting the aksaras of the gathas (1357 gāthas and prose) printed in this edition, the total comes to 53497 letters. To this will have to be added the aksaras of the numbers of gathas, taking each numeral as one letter, which come to 4361. The grand total of these two will be 57858 aksaras. If we divide this by 32, the unit of Anuţsubh calculation, the Granthägra in round number would be 1808, i. e., just 8 slokas more than what is mentioned at the end of the Longer Recension. Our present total of gāthās (with some prose sentences ), put together from three mss., is 1357 ; and this will have to be reduced by 6 or 7 gåthås to agree roughly with 1800 Granthăgras. So we may tentatively conclude that there should have been about 1350 gåthås in the Longer Recension. The gåthas 1319,1 and 1320, 1-2 cannot have any place in the Longer Recension and 1333*1 is palpably a late addition to P. What other gathās have been added to the basic text by copyists and intelligent readers can be detected only when a larger number of Mss. of the Līlävati comes to light.
4. THE AUTHOR OF LILAVATI AND HIS NAME
The author of the Lilāvai is not altogether silent about his biography. Though he does not say much about himself, he has described his grandfather and father in glowing terms. Bahulāditya was his grandfather. He was well-versed in three Vedas and performed three homas, and thus he had pleased the gods. He had earned the fruit of three human ends, namely dharma, artha and kama. He had performed sacrifices so many and so often that the columns of smoke arising from them touched and stained the very chest of the moon who still possesses the mark under the name of deer-spot. He was an ocean of virtues. Bahulāditya's son was
1 First the aksaras on each page were counted and they were added up in each
forme. The numbers of akşaras in all the formes, beginning with 1 and ending with 25, stand thus: 1415 + 1738 + 1559 + 1828 + 1846+2012 + 2042 +2115+2155+2153+2318+2489+ 2512+2449 + 2498 + 2371 + 2368+ 2312 +2377 +2337 +2226 +2322+ 2367 + 2368+ 1320 + 4341 (the aksaras of the numbers of gathas) = 57858. The counting has been done as carefully as possible ; even if there is slight difference, the conclusion will not be much affected. According to the Brhat Tippaņika (Jaina Sahitya Samsodhaka I, ii) No. 355 : strane UEWEATSSZAFAHT THAUTATI nar: 9888. Perhaps 1439 is a misreading for 1339. If my surmise is correct, the recension known to the author of B. T. is midway between J and P, so far as the number of gåthas is concerned.

Page #46

INTRODUCTION
Bhusana bhatta1 (i. e., our author's father), a moon in the sky of his family, i. e., very prominent in his family. His kinsmen looked at him with great respect for his mastery over, or his ability to recite through one mouth, the four Vedas which had originated from the four mouths of Brahman: in fine, he was a prodigy of Vedic learning. Our author is the son of this Bhuṣaṇa-bhatta. His name is perhaps Kutuhala. He states, of course out of modesty, that he was a man of meagre intelligence (asara-mati).2 It is just possible that kouhalena (gāthā No. 22) is not to be taken as a proper name. In that case, the author has not disclosed his name; and he composed this work out of curiosity for, or interest in, the story of Lilavati. One can point out, though not with sufficient cogency, that Uddyotana, the author of Kuvalayamālā3 and Sādhāraņa, the author of Vilāsavaikahā', have used the word kohalena under nearly similar contexts; and even in this Lilăvai, the word kohalena is used more than once where it has nothing to do with the author's name. Moreover, the author has not mentioned this name at the close of the work, as expected. As yet no quotation from the Lilavati mentioning the name of its author has come to light, so we have to be guided by the evidence which is available to us. The Sanskrit Commentator, whose name also we do not know, has believed without any hesitation that the name of the author of Lilavati was Kutuhala, and there are at least three clear statements in his commentary:
19
1 ) तस्य भूषणस्य तनयेन असारमतिना तुच्छबुद्धिनापि कुतूहलनाना विप्रेण विरचितं लीलावती नाम कथारत्नं शृणुत । on No. 22.
2 ) हे कुवलयदलाक्षि | कुतूहलो महाकविर्निजभार्या संबोधयति । on No. 921.
3 ) अथ कुतूहलकविः स्वभार्यां प्रति वक्तव्यसंक्षेपमाह । on No. 1312.
name.
Further, Kutuhala is not an altogether impossible proper Aufrecht records in his Catalogus one author of the name Kutuhala-pandita whose work Śri-Krsna--saroja-bhramari has been published in
1 The grandfather of our author is Bahuladitya; so the author's father Bhusanabhatta is different from the son of Baṇa, the author of Kadambari. If Băṇa and Bahuladitya were the names of the same person, our author would not have failed to mention it,
2 See gathās Nos, 18-22.
3 The gatha, which occurs in the Introductory portion, is being quoted here from
a Ms. : कोऊहले कत्थइ परवयणवसेण सक्कयणिषद्धा । किंचि अवल्मंसकया दो वि य पेसायभासिला ॥

4 This reference is more specific and to the point.
en eft fàबंधेण । कोऊह लेण एसा पसण्णावयणा विलासवई ॥ ६ ॥ See Catalogue of Mss. in Jesalmere Bhandars, p. 19, Baroda 1923,

Page #47

20
LILĀVAI
the Kavyamālā. Puspadanta in his Mahāpurāņu mentions Kohala thus: भावाहि भारवि भासु वासु कोहलु कोमलगिरु कालियासु. The annotator takes Kohalu Kūsmāṇḍaḥ. Further the poet Nayanandi (11th century Vikrama Era) refers to one Kouhala in his Apabhramsa work, Vihivihāņa, in this manner; a. (See Anekanta, X, ix, p. 316). So following the commentator we may accept, for the present, that Kutuhala is the name of the author of Lilavati. He composed this poem at the explicit request of his beloved; she appears to have been a sensible and cultured lady, and her name, according to the commentary, was Sāvitrī ( nija-priyatamayā Savitri-nāmnya, p.7 ).
Presuming that Kohala and Kouhala are convertible terms in Prakrit,' we have not got sufficient evidence to propose that our author is the same as the famous theorist of dramaturgy2 or the poet mentioned by Somadeva in his Yasastilaka-campu."
5. THE LILAVATI: A CRITICAL STUDY a) Story of the Poem
Long long ago there flourished many illustrious kings who were all contemporaries: the Vidyadhara king Hamsa at Sulasă on the southern range of mount Meru, the Yaksa king Nalakūbara (the son of Kubera) at Alakāpuri, king Śilāmegha on the island of Simhala, the Siddha king Malayanila at Kerala on the Malaya mountain, and the illustrious monarch Satavahana at Pratiṣṭhāna on the river Godavari in the Asmaka country.
The mighty king Vipulāśaya' once felt displeased with his royal fortunes, gave his kingdom to chosen priests and started practising a severe penance in the Himalayas. Indra feared his progress and sent the celestial nymph Rambha to frustrate his austerities. By her charming beauty she could incite his cupidity; and he fell in passionate love with her, begetting a lovely female child, Kuvalayavali by name. On the very day of delivery, Rambha left for heaven leaving the child under the care of its father. Nourished by sylvan deities with fruit juice day to day, the child grew into a charming girl in the midst of domestic animals of the forest. Kuvala
1 Hemacandra's Prakrit Grammar i. 171; see also the Glossary of Lilavati. 2 M. Krishnamachariar: Classical Sanskrit Literature, § 958, Madras 1937. 3 Kavyamālā 70, III, 239, कोहलस्यार्थ हानिः । Com. कोहलस्य कोहलकवेरर्थहानिर्निर्धनत्वं संजातम् । Elsewhere कोहलो - कूष्माण्डः कश्चित्कविः.
4 It is not mentioned where he ruled.

Page #48

INTRODUCTION
yavali attended to the house-hold duties in the hermitage. One morning, while plucking flowers in the forest, she happened to meet the Gandharva prince, Citrangada, who arrived there in his Vimana. At the very first glance she was overpowerd by wonder, respect and modesty. They got themselves introduced to each other and found that both of them came from worthy families. The prince fell in love with her and proposed to marry her. Though responding favourably, she wished that her father is consulted in the matter. Lest hindrances may crop up, he was not prepared to brook any delay. Under the pressure of passionate feelings they got themselves wedded against family customs and spent together some time happily; but she was conscious all the while that this breach of decorum would not pass unpunished. There arrived her father in search of her; and seeing them both seated in the same Vimana, he cursed the prince to go to the world of demons. After some time he became cool and taking pity on his daughter, assured him that the curse would terminate when he is hit on the head in a fierce battle. The wave of the curse carried away the prince, who became the demon-chief Bhisananana in a forest on the bank of Godavari. Kuvalayavali, being ashamed and afraid of her father, slipped away, lamented long over her helpless lot, and seeing no other alternative, decided to hang herself to death on the branch of a tree. While she offered prayers that the Gandharva prince should be her husband in the next life and was about to kill herself, her mother Rambha came there, sympathised with her, and placed her under the care of Nalakübara, well-known for his kindness and generosity.
21
The Vidyadhara king Hamsa had two lovely daughters, Vasantaśri and Saradaśri, from his wife Padmä. Much of their time they used to spend in pious devotion, playing on Viņā before Gauri and Hara on the mountain Kailasa. One evening they saw Gaṇeśa dancing with elation. Saradaśrī taunted him and laughed at his ugly poses. Being offended by her discourtesy, he cursed her to be born as a low being. When both of them pleaded innocence and appealed to his mercy, he modified the curse that she would go to the human world, enjoy pleasures and be again converted into a Vidyadhari on seeing a gathering of Vidyadharas, Siddhas, Yaksas, Gandharvas and men.

Saradaśrī disappeared from that spot and stayed in a forest waited upon by an attendant in the form of a boar. One day the famous king Silamegha of Simhala, while returning to the capital after strenuous hunting, happened to see this boar. He pursued it and was led into a

Page #49

LILAVAÏ
thick forest. It disappeared into a lake; and to his dismay, there stood before him an attractive girl, viz., Saradaśrī, with a garland in her hands. She introduced herself to the king who subsequently married her.
22
Vasantaśrī began to weep at the curse pronounced on her sister; but Gaṇeśa blessed her with a boon that she would get the beloved of her choice. She went home and narrated to her parents all that happened. They became very unhappy. Finding after some time that they felt worried about her own marriage, Vasantasri thought of fructifying the boon of Gaṇeśa and chose Nalakubara who duly came to Sulasă. Both of them were happily wedded; and after some time, a beautiful daughter, Mahānumati, was born to them. She grew into a fine girl: and had her companion in Kuvalayavali. One morning both of them accompanied by their friends went in their swift Vimana to Malaya mountain to enjoy swing-sports with Siddha girls. They were welcomed there in a palacepark by Madhavilată, a gardenkeeper attending on prince Madhavanila, the son of the Siddha king Malayanila and his queen Kamala. The prince was staying there to practise some Vidya. Mahānumati and her party enjoyed a hearty swing-sport. When they were about to return, Madhavănila met them and happened to exchange affectionate glances with Mahanumati. Lest the serpents might trouble them on their way back, the prince put on Mahanumati's finger a Ring, Nāgāri by name, a potent antidote against serpents. Mahānumati, in her turn, presented a Necklace to Madhavilată. As Madhavanila and Mahānumati fell in earnest love with each other, they suffered from pangs of separation, soon after she returned home. The prince sent Madhavilata with a love-letter to Mahanumati. It was realized how both of them were affected by fervent passion. Kuvalayāvali suggested that the prince should marry Mahanumati. Madhavilată readily agreed to it, and returned to the prince with a message of love. Mahanumati was terribly restless, and wanted to go to the prince and offer herself to him without a moment's delay. But Kuvalayǎvali explained to her, from her own experience, the dangers of breaking the family custom and going to the prince like this in a self-willed manner. Mahanumati suggested to her to go to the Malaya mountain, see the Prince personally and do the needful in the matter. When Kuvalayāvali went there, she found the place of the prince neglected and desolate, and presenting a horrid scene. She went further to Kerala where she got some explanation of the mystery. The prince while practising some Vidya, she was informed, was carried away by wicked enemies to the great sorrow of

Page #50

INTRODUCTION
his father who bestowed the kingdom on his brother-in-law' and retired to the forest. Kuvalayavali returned to Mahanumati who was shocked to hear all this and who made up her mind that she should better die than live without the prince. Kuvalayavali assured her that the prince is perhaps still alive and they should propitiate Bhavani who would fulfil their wishes. They retired to the forest and began to stay in a hermitage near the SaptaGodavari Bhima.
Due to the absence of the ring Nägäri on his person, prince Madhavanila was secretly carried away to Pātāla and restrained there by terrible serpents.
After the lapse of some time, king Silāmegha had from his queen Saradasri a daughter, Lilavati by name. On the day of her birth a divine voice, as well as astrologers, announced that the beloved chosen by her would be a universal sovereign. When she reached youth, her father got prepared paintings of all the famous kings and placed them in her bed chamber. She fell in love with king Satavahana alias Hala; and since she met him in her dream, she began to pine with pangs of separation. When her parents came to know this, they consented to her going to Hala. On the way, her party camped on the other bank of Godavari, opposite to the hermitage of Mahanumati and Kuvalayavali. One day, after plucking flowers and bathing in Godavari, Lilavati occupied herself with the worship of Bhavani, while her companion Vicitralekha went into the hermitage and introduced the princess to Mahanumati who at once disclosed their mutual relation. Lilavati came to the hermitage; she learnt all about the sad lot of her sister Mahanumati; and out of sympathy for her, she resolved, like a devoted younger sister, to stay with them till Mahanumati met the beloved of her choice. Thus they all stayed there facing the calamities that had befallen them.
23
The king Satavahana, at the zenith of his glory, thought of subjugating Silāmegha of Simhala and despatched against him his army under Vijayānanda, accompanied by the minister Pottisa. On the way were defeated the king of Malayācala [i. e., Viravahana ?] and the ruler of Pandya. And while attempts were being made to cross the ocean, minister Pottisa talked to Vijayananda that Šilāmegha could not be defeated

1 Can we presume that the name of this brother-in-law was Viravahana, in whose treasury, we are told further, the Necklace presented by Mahanumati to Madhavilata was found and was brought to Satavahana who further sends it through Vijayananda to Lilavati?

Page #51

LĪLAVAİ
in an open battle, and it is better, therefore, that he is won over by peaceful negotiations. He proposed to send a skilled messenger to Silāmegha; and if he gives in marriage his lovely daughter Lilavati, who is prophesied to make her beloved a universal monarch, to king Satavahana, there was no need of fighting any more.
24
Next morning Vijayananda himself started as a massenger accompanied by a choice entourage. He reached the shore where the bridge commemorates Rama's activities. He paid respects to Ramesvara and boarded a boat for the Simhala island. A terrific gale blew up his boat to the confluence of Godavari where it wrecked on a boulder. He survived the ship wreck all alone and hoping for a better future, started once more on his mission. He reached the Sapta-Godavari Bhima, took bath in the river, offered prayers to isvara, and rested in a monastery wherein was staying a nude Pasupata ascetic who entertained him hospitably with fruits miraculously procured. Realizing that the demon Bhiṣaṇānana would molest him at night, the ascetic took him to the hermitage and introduced him to Mahanumati and Kuvalayāvali. Vijayananda learnt from Kuvalayaăvali not only about Mahānumati and herself but also about Lilavati who had resolved not to have her desire to marry Hala fulfilled until and unless Mahānumati was made happy.
Vijayananda disclosed to Mahānumati and others that he was a devoted servant of king Satavahana. They were pleased to hear this from him. He sought the audience of Lilavati who was staying in a rich palace; and after a day or two, he returned to Pratiṣṭhāna and conveyed all this to his master, viz., Hāla.
Hala found that the situation was beyond human control. He requested Vijayananda to consult that Astrologer, who had prophesied about Lilavati, on the future course of events. Just at that time there arrived Pottisa with rich spoils from which the king picked up a bright Necklace and asked Vijayananda to take it as a gift to Lilavati and do the needful in the matter.
On the back of a speedy horse [ or with one thousand horses] Vijayananda went to Lilavati and was welcomed by her joyfully. He presented to her that Necklace, and she placed it on her breasts. He informed her how the king was suffering with fervent passion. Kuvalayavali and Mahānumati recognised that Necklace which, Vijayananda disclosed to them, belonged to the treasury of a captive king, Viravahana of Malayācala; and they were grieved to realize that Madhavanila was no

Page #52

INTRODUCTION
more. Their hopes were frustrated, and in addition those of Lilavati too. Mahanumati presented the Ring Nägāri to Hala, inviting him to their hermitage, through Vijayananda who returned to his master and requested him to act immediately.
25
Realizing that Lilavati, noble as she was, would not change her decision, Hala became desperate with disappointment. His teacher Nagarjuna, however, proposed to take him to Pātāla which abounds in pleasures. Led by Nagarjuna and accompanied by Vijayananda the king Hala started to Pätäla with a big retinue. At the third gate of it they saw a gallant prince restrained by serpents which fled away, leaving the prince free, through the miraculous power of the Ring Nāgāri which the king had with him. The king felt pleased to find that the liberated prince was Madhavanila who gladly learnt all about Mahanumati. The king was anxious to make him happy, so he was no more tempted by the pleasures of Patala. He returned to his metropolis to the joy of all.
With a big army the king marched next morning and soon reached the Sapta-Godavari Bhima; and his army camped there. Accompanied by Vijayananda he paid respects to the Pasupata ascetic who bestowed on him a great Mantra requesting him to strike the demon Bhiṣaṇānana with its help. The expected battle took place, and by the power of that Mantra the demons were routed helplessly. In a challenging duel the king hit on the head of Bhiṣaṇanana. Suddenly arose on the spot a charming prince who thanked the king and disclosed to him his identity as the Gandharva prince Citrangada and his relation with Kuvalayǎvali. The king felt very happy and requested him to meet her soon.
Then Hala, Citrangada and Madhavanila met together; and there arrived Nalakūbara and Hamsa with their parties. The wedding of Madhavanila and Mahānumati was duly celebrated, and Citrangada also met Kuvalayavali.
When there was a grand gathering of Siddhas, Gandharvas, Yaksas and men, there came Śilāmegha with queen Säradaśrī. She received her daughter (Lilavati) cordially, and became free from Ganesa's curse at the stipulated time, in this gathering.

In a great pomp king Satavahana married Lilavati. The various kings that had assembled there bestowed on him different miraculous gifts as well as their blessings and returned to their respective places. After worshipping Isvara and saluting the Pasupata ascetic, the king accompanied

Page #53

26
by Lilāvāti came back to Pratisthana. He worshipped Parvati there and happily retired to his palace.
LILĀVAI
b) Other Lilävatis and Our Prakrit Poem
Lilavati is such a natural appellation for a graceful girl that no attempt is needed to find out the first Sanskrit writer who coined it. It occurs already in one of the tales of the Bṛhatkatha as the name of the wife of Maya, an Asura or Rākṣasa. According to Puranic sources, Aviksita's wife was one Līlāvati. Haribhadra in his Samaräiccakaha names a queen as Līlāvai. As a proper name it is graceful, sweet, fanciful and romantic. It is interesting and necessary to see what other works bearing this title are there and in what way they are connected with our present text.
Nirvana Lilavati of Jinesvara
Dhanesvara, who finished his Surasundaricariya in Samvat 1095 (-571038 A. D.), records at the close of this work that one of his teachers, namely, Jinesvarasuri, the pupil of Vardhamanasūri, wrote a Kathā, Lilavati by name, composed in graceful expressions, with poetic embellishments and sweet in paranomasia (sleṣa).3 According to the references in the Kharatara Gaccha Paṭṭāvalis, this poem contained some 18000 slokas and was composed in Prakrit gāthās. This Jinesvara wrote a Vrtti on the Astakas of Haribhadra in Samvat 1080 (-57-1023 A. D.); so this Lilavati must have been composed earlier than 1038 A. D. and sometimes about 1023 A. D. Peterson has noted, however, that Jinesvara composed in Samvat 1092 (-571035 A. D.) a Lilavati katha in Asapalli." It is referred to by Sumatigani in Samvat 1295 (-57-1238 A. D.) in his Gaṇadharasardha-sataka-bṛhadvṛtti and by Candratilaka in Samvat 1312 ( -57 = 1255 A. D.) in his Abhayakumara - caritra. It is also known as Nirvāņa Lilavati and its language was Prakrit.
Bṛhatkathamañjarī, p. 145, Bombay 1931; Kathasaritsägara, p. 213, Bombay
1
1930.
2 Jacobi's ed., pp. 299 ff., Calcutta 1926.
3 See Surasumṁdaricariya, Benares 1916, p. 286: 4 arkayoßqqÅÐRI पसन्नवाणीया । अइकोमला सिलेसे विविहालंकारसोहिल्ला ॥ २४३ ॥ लीलावर ति नामा सुवन्नरयगोहहारिसयलंगा । वेस व्व कहा वियरइ जयम्मि कयजणमणाणंदा ॥ २४४ ॥ Some of the expressions have a double meaning qualifying both katha and ves'ya.
4 This information I owe to Acharya Jinavijayaji.
5
Peterson's Reports IV, p. xliv, Bombay 1894.

Page #54

INTRODUCTION
27
Unluckily the MSS. of this Prakrit kathā are no more available. But a metrical version of it in Sanskrit, the Lilavatisära--mahäkävyam, has come down to us in a single Ms. at Jaisalmer, of the extent of about 6000 slokas'. Its author is Jinaratna and he might have composed it by about the middle of the 13th century A. D. The name of the author is hinted in the fact that this poem is Jinārka. All that we can know about the original Psäkrit work is only through this Sanskrit digest.
The plan and purpose of the plot remind us of Uddyotana's Kuvalayamala which illustrates the fruit of anger (krodha), vanity (māna),
rāyā), greed (lobha) and infatuation (moha). In addition, the Lilavati couples these evil tendencies with sins like violence or harm unto living beings (himsă), falsehood (mrsā), theft (steya), sex-looseness (vyabhicāra) and possessive instinct (parigraha), etc., and illustrates through stories how severe is the consequence of these acting together in pairs. The entire framework of the story is inspired by this object. The outlines of the story are like these.
King Simha of Räjagrha in Magadha and his queen Lilāvati became pious believers through the contact of their friend Jinadatta. On one occasion, the saint Samarasenasūri, in whom Jinadatta had his religious teacher, came to Rajagrha on his tour, and the king and queen, along with Jinadatta, attended his sermons. Impressed by his personality and learning, the king expressed his desire to know the early career of the saint who rather reluctantly starts narrating the same for their spiritual welfare.
At Kauśâmbi, in the Vatsa country, the king Vijayasena, the minister Jayaśāsana, the Purohita śūra, the banker Puraṁdara and the
1 Some verses in the opening leaves are not well preserved. 2 Catalogue of Mss. in Jesalmere Bhandars, pp. 50-51 (Intro.), 43. 3 The culophon of the Introductory ulsāka runs thus : fafar ATARA -
वसतिमार्गप्रकाशकप्रभुश्रीजिनेश्वरसूरिविरचितप्राकृतश्रीनिर्वाणलीलावतीमहाकथेतिवृत्तोद्धारे लीलावतीसारे जिनाङ्के श्रीसिंहमहाराजजन्मराज्याभिषेकधर्मपरीक्षादिसमरसेनसूरिसमागमव्यावर्णनो नाम प्रथमः प्रस्तावनोत्साहः । The author of the Sanskrit Lilavati săra has given an outline of the plot in the following verses : ISTIFYI Fap
T IFIFTHIR PA, 1ta TEजयस्पृक्शासनौ दोर्लते । शूरश्चापि पुरोहितो हृदयभूः सौभाग्यभनयाद्भतो,ऽधःकायो धनदेवसार्थप इमे श्रीमत्सुधर्मप्रभोः ॥१॥ पादाम्भोरुहि रामदेवचरिताद्याकर्ण्य दीक्षाजुषः, सौधर्मे त्रिदशा बभूवुरुदयनिस्सीमशर्मप्रियाः । ते श्रीसिंहनृपादितामुपगताः श्रीनेमितीर्थेऽसिधन्, संक्षिप्येति
Tik r larfipta spa 11

Page #55

28
LILĀVAT
merchant Dhana lived quite happily fulfilling their respective duties. One day a religious teacher, Sudharama by name, discourses to them on the path of liberation: The misery of Samsāra is caused by Asravas (himsă etc.), five Moha-kasāyas (moha, krodha etc.) and the five sense-organs. The worldly being is overpowered by sense-temptations, then gets surcharged with infatuation or delusion and passions, and thereafter is addicted to five sins (himsă etc.): thus he loses the (power of) knowledge etc. He explains to them the nature of krodha & hiisā, māna & mrşā, māyā& steya, moha & maithuna and lobha & parigraha ; and then illustrates with five stories the dire consequences of these pairs through various births. The story of prince Rämadeva, for instance, illustrates the effects of krodha & hiinsa. Then follow five more stories to explain the fruits of addiction to senses, and herein the former births of those very hearers like Vijayasena etc. are exposed. Hearing their own past lives from Sudharmasūri, all of them get disgusted with worldly pleasures, enter the ascetic order and lead a religious life with great devotion to knowledge and penance. After death they are born as friendly gods in the Saudharma heaven. In their subsequent births, they are born as human beings in different places. It is the soul of Jayaśāsana, who illustrates the effects of attachment to rasanendriya, that is reborn as the son of king Jayasekhara of Kuśåvartapura in the Malaya country and is named as Samarasena. The prince Samarasena is heavily addicted to hunting, but he is enlightened by a god, once his friend Purohita Sūra in an early life; and consequently he accepts renunciation and becomes an eminent religious teacher.
By his superior knowledge acquired through severe austerities Samarasenasūri comes to know the whereabouts of his friends in earlier lives; he goes to them and impresses on them the hollowness of worldly pleasures and the need of leading an ascetic life. The soul of Simharaja (with his queen Līlāvati) is one of those ten souls whose destinies have been illustrated in those stories, and the saint Samarasena has come to Rajagrha to enlighten him. Both king Simha and queen Lilăvati become aware of their religious duties, accept renunciation and attain liberation in the end. That is how this work contains the stories of ten souls which struggle in this Samsāra and finally attain liberation by adopting the religious life.
The pattern of this tale is quite normal in Jaina works. This work, however, shows special excellence in its realistic delineation of
1 इन्द्रियविजितो मोहकषायैर्जीयतेऽसुमान् । ततः प्राणातिपातादौ सक्तो ज्ञानादि हारयेत् ॥

Page #56

INTRODUCTION
characters the counterparts of which, say a self-willed prince, a greedy merchant, a vain priest etc., one can come across in any town. The advice given to royalty is at once-interesting and instructive. It would be a great find for Prakrit literature, if Jineśvara's original work in Prakrit is discovered in any ms.-collection.1
29
One suspects whether the Prakrit poem Nirvana-Lilavati of Jinesvara was so named in order to distinguish it from an earlier Prakrit poem, the Lilavati of Kutuhala. It is not unlikely; but from their stories analysed above, it is quite clear that these two Prakrit poems have very little in common, so far as the story is concerned. Whether the style etc. of Jinesvara were influenced in any way by Kutuhala's work can be ascertained only when Jineśvara's Prakrit original comes to light.
Lilavati (bhasya) & Nyaya-Lilāvati
Srivatsācārya (A. D. 1025) wrote a Bhasya, called Lilavati on the Kaṇādasūtra. A century or so later Vallabha-nyāyācārya (c. 1150 a. D.) composed a work Nyaya-Lilavati' which deals with the Vaisesika system and has been subjected to so many commentaries.3 These works have no connection whatsoever with our Prakrit poem.
Lilavati of Bhaskarācārya
The medieval Indian mathematician, Bhāskarācārya (middle of the 12th century A. D.) had, as the legend goes, a daughter, Lilavati by name, who became a widow at an early age despite har father's astronomical calculations of the muhurta for her marriage. One of the four parts of his famous work Siddhanta siromani (written in 1150 A. D.) bears the title Lilavati which with Bijaganita covers mathematics proper as distinguished from astronomy discussed in two other parts. It is for his daughter's diversion and pursuit, and every now and then addressed to her, that the author appears to have composed this arithmetical section. In the Lilavati he presents 'his algebraical theorems in the guise of problems set to a fair maiden, the terms of which are chosen from the bees and flowers and other objects familiar to the poets'. This work is
1 I am very thankful to Acharya Jinavijayaji who showed me the transcript of the Jaisalmer MS. of the Lilavati-sära and also placed at my disposal his Hindi summary of the story on which this outline of mine is based.
2 M. Krishnamachariar has noted thus in his History of Classical Sanskrit

Literature, p. 439; "In Vallabhacarya's Nyaya-lilavati (p. 69) we have ' यथा वा स्वेच्छा स्मृतपदार्थसार्थे भवति शालिवाहनो नृपतिरिदानीं श्रृङ्गारसरसीतीरे देव्या लीलावत्या सह ललितमधुरं संगीतकमनुतिष्टतीति ज्ञातम् 1
1 See Sarvadarsanasamgraha pp. 525-26, Poona 1924.

Page #57

30
LILĀVAI
sometimes called Pați Lilavati possibly to distinguish it from an earlier work of the title Lilavati and to indicate that the problems were worked on păți or the slate.1 So many commentaries are written on it. It has no relation, excepting the common title, with our Präkrit poem.
Lilavati of Nemicandra
There is a Kanņada Campū, the Lilavati or Lilavati-prabandha of Nemicandra" who is also known by another name Kavirajakuñjara which was possibly one of his many honorific titles like Kavidhavala etc. Nemicandra flourished about 1170 A. D. He 'was eminent at the court of Vira Ballāļa and at that of Lakṣmaṇarāja, the Silāhāra ruler of Kolhapur'. His Neminathapurana, which he left incomplete, he wrote at the suggestion of Vira Ballala's minister, Sejjevalla Padmanabha. His Lilavati is 'The earliest known specimen of the novel, or genuine work of fiction, in the Kanarese language'. It is a Campu written in a pleasing style. On account of its predominant erotic flavour, it is styled as Srigara-kāvya; and some Kannada authors have compared it with the Kadambari of Bāņa. It is divided into 14 Aśvāsas, full of elegant prose and poetry. Here and there we have some Prakrit and Sanskrit verses. Nemicandra has a remarkable mastery over Kannada language, and he studiously follows classical Sanskrit models with which he shows close acquaintance. Very often his prose shows a rhyming ring and his Ragale lines remind us of Apabhramsa metres. A short summary of the story is given below.
The prince Kandarpadeva was the son of king Cūdāmaņi and his queen Padmavati. He had a friend and companion in Makaranda, the son of
1 Keith: Classical Sanskrit Literature (1923), p. 30; A History of Sanskrit Literature (Oxford 1928), pp. 523 ff.
2
Aufrecht: Catalogus Catalogorum, I, p. 545.
3
Ed. in the Karnataka Kāvyamañjarī, Mysore 1898.
4
R. Narasimhacharya: Karnataka Kavicarite, Vol. 1, 3rd ed., pp. 255 ff. Bangalore 1924; E. P. Rice: Kanarese Literature, p. 43, Oxford 1921.
5 I quote here the two Prakrit verses found in this work with minor corrections. 1) पणमह महिंद्रचळणे महाणिज्ना कोडद्दल्लेण । अणं तिहुषणमज्जे सतो सो वो मुहं सज्झ ॥ 4. 91, p. 95; 2 ) आगासेदिमाहिंदास [ र ?] विससियर्ण मरणोपायरंभं । किमेदं बंधकं पसवास हियए राहुणो हो सिदको || एक्कहि सो जसेहिं णयवयणसुता[ हा ? ] सच्छम [ मे ं ]हिं गुणेहिं । झीणं जाये पि जाए जयइ जगइ वं [ से ?] णेमिचंदो कविंदो " 9. 8, p. 71. This second verse is very corrupt and baffles interpretation.
6 I thank my friends Professor K. G. Kundangar, Kolhapur and Professor D. L. Narasimhachar, Bangalore, who kindly placed the analysis of the poem at my disposal.

Page #58

INTRODUCTION
31
the minister Gunagandha. ii Once both K and M enjoy a moon-lit night. ji During the closing part of it K sees in a dream a beautiful damsel and is smitten with love for her. After he is awake he pines for her, remembering her charms. In the morning he offers prayers to Sitalajina. iv K suffers heavily from the passionate love, and his friend shrewdly diagnoses the cause of his suffering. One day a magician Māyābhujamga, accompanied by his wife, enters the court-hall of the prince and shows to the audience there his skill in conjuring up heavenly scenes, divine damsels etc. Complying with Makaranda's request, the magician shows to the audience the most beautiful girl on the earth; and Kandarpa finds that she is the very princess whom he had seen in his dream. Feeling all the more disconsolate, he duly left the court; after finishing his bath, worship and meals, he retired to the rest-house. v Prince Kandarpa is lost in a reverie whether the princess of his dreamland lives anywhere on the earth or is just a creation of his imagination. At last he resolved to quit the pleasures of his kingdom; and he starts accompanied by his friend Makaranda towards the North in search of that maiden, their plans being not disclosed to any one. Passing through various pleasing regions and pleasant climates they rest in a village full of cows; and one early morning they are awakened by the noise of boar-hunters. vi Both of them join a party and were led by a boar to the Vindhya mountain. Looked after by Makaranda the prince travels on, and one day he receives the blessings of a Brāhmaṇa. In the eve they rest under a mango tree on which lived a couple of parrots, Catapriya and Vasantadohala. The former explains to his anxious mate the cause of his belated arrival and narrates to her the story of Vāsavadatta of Kusumapura.
vii 'Vibhramalekhā, the queen of Srrigārasekhara of Kusumapura, was without any issues. She felt all the more sorry when a parrot derieded her barrenness. Her beloved consoled her. She worships Padmavati and prays to her that she might be blessed with a daughter who would make her husband a Cakravartin. Under a pious nun she observes several vows and practises holy rites. One happy early morning she sees a dream. The Purohita interprets it as auspicious and tells her that she would have an eminent female child. In due course she delivers a daughter who is named Lilavati and also called Vasavadattā. Līlāvati grows into a beautiful maiden and spends her time happily with her companions. She did not like to choose any prince from those assembled at her Svayamvara. She sees in her dream some other prince; she wakes up and takes the

Page #59

32
LILĀVAT
dream to be a reality; she makes a frantic search for him in her apartment but not finding him there, she becomes disconsolate. Her friends understand the cause of her anguish; and after knowing about her dream, they request her to paint the portrait of her lover in the dream. Accordingly she paints a portrait to which she is very much attached.'
Kandarpa feels greatly interested in this narration of the parrot which suddenly stops, being sleepy. Makaranda tells him that he must have seen Lilãvati in his dream, and she also meets him likewise. After daybreak they offer salutations to Jina and travel further, almost led unawares by Padmāvati. In the Vindhyan region they meet a Yogindra whom they offer their respects. viii On their journey they witness elephant-sports and tribal settlements. They offer salutations to a Yaksa image under a banyan tree. Then they salute Ambika in a garden on the bank of the river Gandhanadi. They come to a Jinabhavana, salute Candranatha there and receive blessings from a saint therein. ix After staying with that monk for some time Kandarpa travels on and reaches Devagiri where he worships a cluster of Jina-images. He reaches a ruby-mount called Mayūkha-nirjhara on which sport gods and goddesses. He is entertained there by two Vidyadharis. As a result of his devoted worship of the Devi there, he gets the Kālāvalokini-phalaka. Both Kandarpa and Väsavadattā are suffering from the pangs of separation in their respective places.
x Līlāvati regularly worships her family goddess Padmavati. Once she has a vision in which the goddess speaks to her that her beloved would go to her at night. On that moon-lit night she is gaily dressed and awaits the arrival of her lord. Kandarpa swoons on the mount Mayukhanirjhara. He is carried by Candralekha and Vidyullekhā with the aid of Parnalaghuvidyā and put on Lilāvati's couch. Both of them have a happy meeting. When Kandarpa is carried back, Lilāvati's grief knows no bounds. When she is herself, she realizes the reality of her experience from the fact that her lover has taken away her pearl-necklace leaving on her bosom his Campaka garland. On the other side Makaranda shrewdly guesses from the presence of the necklace what must have happened.
Both of them continue their journey towards Kusumapura, the place of Līlāvati; after reaching the town, they go to the temple of Padmāyati. xi With the loveliness of spring spreading everywhere, Kandarpa's pangs of separation go on increasing; and Makaranda consoles him with cooling materials in the temple-garden. Lilāvati is already there in the temple with her friends who pray to Padmavati that Lilavati

Page #60

INTRODUCTION
33
might be soon united with her beloved. Pining with passionate love she retires to another part of the garden and holds a conference with her friends in an arbour. Every one of them is charming enough to entrap Madana in whose search they set out, and while moving about they meet Kandarpa and Makaranda. They mistake the former for Madana himself, capture him and bring him to the arbour of Līlāvati. xii The eyes of the lovers meet and mutually communicate their innermost desires. They almost swoon under the pressure of overwhelming emotional disturbances. They recover after a while and get mutually wedded according to the Gandharva form of marriage. xii The subsequent marriage festival is attended with various sports in the pleasure-garden. Lilăvati reaches the lake Hamsahāra for water-sports.
xiv Kandarpa and Lilāvati live happily for some time. One morning he takes the Kälāvalokini-phalaka from Makaranda, looks at it, and returns it to him. Being unable to understand what it was Lilavati is greatly enraged. As she insisted on seeing it, Makaranda requests her not to do so. She is very much upset with anger. At her suggestion her friends somehow manage to get it from Makaranda and hand it over to her. She looks at it and mistakes her own reflection in it for the portrait of another damsel with whom, she jealously suspects, her beloved is in love. She throws away that Phalaka in a pond and loses herself completely in a fit of anger. All the attempts of her friends to console her fail. Out of sheer anger Lilāvati becomes a creeper, and also transforms her friends similarly with the aid of her miraculous power of Vidya. Kandarpa and Makaranda set out in search of her. K is submerged in a sea of sorrow. Being consoled all along by M, he entreats every flora and fauna to show him the place where his beloved was concealing herself. Coming to a certain spot, he feels very much attracted by the beauty of a creeper which he embraces without any restraint, and he finds Lilavats within his arms. By mutual embrace her friends too resume their original forms. Kandarpa and Lilāvati spend their time happily.
. One day, when the earth was being bathed by the milky beams of the moon, a Vidyadhara named Vasantasekhara and his cansort Madanamañjari were sporting in the vicinity of Kusumapura. Madanamañjari came to know about Kandarpa and developed attachment for him; while he was moving alone in a park, she passionately embraced him and entreated him for return-love. Kandarpa was firm and would not yield to her temptations. She flared up with anger and cursed him with a

Page #61

34
LĪLĀVAI
Vidya as a result of which he was transformed into a Kurabaka creeper. Lilavati was aggrieved to realize that her beloved was lost in the park. To put an end to her grief, she became ready to commit suicide. Before doing so, she was advised by her friends to embrace the Kurabaka tree which frustrated all their attempts to make it grow and bloom.' She does so, and lo! it is transformed into Kandarpa to the joy of all.
Next day the king Cūdāmaṇi comes to Kusumapura. Lilavati and Kandarpa are there. Śrngarasekhara showers blessings and gifts on his daughter and son-in-law and bids farewell to them. They return to Jayantipura and live there quite happily.
This summary will enable us now to add some critical observations on this Kannada Campu. By calling his heroine Lilavati by another name Vasavadatta, Nemicandra has clearly hinted that his story is based on that of the Vasavadatta of Subandhu, the famous Sanskrit romance, well known for its śleṣa. Nemicandra has used the plot of Subandhu, no doubt; but he has made his own contributions to the elaboration of his story. There are some minor differences in the Sanskrit and Kannada romances: In one the king is called Cintamani, without mentioning his queen, in the other, Cudamani, with his queen Padmavati; in the one the prince is Kandarpa-ketu, in the other, -deva; in the names of female friends there is some difference; the episode of Puspaketu, the Kirāta fight and the hermit's curse are absent in the Kannada romance; in one the heroine is turned into a stone-image, but in the other, into a creeper (as in the Vikramorva. śīyam). Then there are certain episodes, settings, motifs and incidents which are special to the Kannada romance: the introduction of the magician Māyābhujaṁga and his performance; the elaborate boar-hunt; Vasavadatta's birth through the blessings of Padmavati; Vasavadatta would make her beloved a universal sovereign; she paints the portrait of her dream-lover; the guidance of the deity Padmavati; worship of Ambika etc.; miraculous transference of Kandarpa to the apartment of the princess; search for Madana and finding of Kandarpa in the garden; the episode of the Kālāva
1 This idea is based on the poetic convention embodied in the following verse : पादाहतः प्रमदया विकसत्यशोकः, शोकं जहाति बकुलो मुखसीधुसिक्तः । आलिङ्गितः कुरवकः कुरुते विकासमालोकितस्तिलक उत्कलिको विभाति ॥.
2 Ed. R. V. Krishnamachariar, Srirangam 1906; also by Gray with English translation, New York 1913; and see also different Histories of Sanskrit literature for a detailed summary of it.

Page #62

INTRODUCTION
35
lokini-phalaka; Madanamañjari's love towards the prince, and his consequent transformation into a Kurabaka tree through her curse.
The Vasavadattă possesses a slender thread of narrative, superimposed and adorned with rhetorical embellishments which cover a major portion and overweigh the story element. Subandhu has composed this romance to exhibit his excellence in handling slesa or paranomasia. Nemicandra's Līlāvati, however, has a wider ambition and distinct background. Nemicandra is shaping his composition on the model of earlier Campū-kavyas naturally, seasonal, regional and topical descriptions are introduced abundantly. The references to Jaina temples, images, monks and nuns add a good bit of religious flavour to this primarily secular romance. The supernatural element is supplied by the Vidyādharas and the use of miraculous powers here and there. The intervention of divine Padmāyati is essentially an influence of popular religion of Karnāțaka.
The most ticklish question is whether Nemicandra was aware of the Prakrit poem Lilăvati in calling his romance by that name. The evidence is not quite weighty to enable us to arrive at a definite conclusion. In general one feels that Nernicandra might be knowing the Prakrit poem, the title of which has lent itself to his work. Not only he is acquainted with the models of classical Sanskrit, but he appears to be also a close student of Prakrit language and literature. He has composed a couple of Prakrit verses' in this Campū; and the episode of the magician Māyābhujamga is based on that of Bhairavānanda in the Karpūramañjari of Rājasekhara. The fact that Trivikrama quotes from the Līlāvati points to the possibility that in Karnataka, to which Nemicandra belongs, and in the adjoining country, the Mss. of Lilävati might have been current at the time of Nemicandra. Though the parallels are not quite close, some situations remind us of those in the Līlāvati. The river Gandhanadi, the image of Ambikā and the temple of Jina on its bank, and a Jaina saint staying there : all these remind us of the river Godāvari, Bhavāni's temple and the Nagna Pasupata residing there, in the Lilāvati. The hero receives some guidance from an ascetic in both. More than once the rôle of Padmāvati resembles that of Bhavāni or Pärvati. The necklace exchanged between the lovers figures in both the works. These points indicate that it is probable that Nemicandra had a casual acquaintance with the Präkrit poem Lilāyati.
1 See p. 30, footnote 5 above. 2 See notes on Gatha Nos. 4 and 24 at the end.

Page #63

36
LĪLĀVAI
Lilavati, a Vithi, of Rama Pāņivāda
Rāma Pāņivada' is well-known now as an eminent author from the Malayalam territory. His literary career is to be assigned to the middle of the 18th century. His Prakrit poems have been lately brought to light. He has composed a Vithi, Lilavati by name.' He introduces himself as the bhagineya of Raghava Panigha, a resident of Mangala-grama. This Vithi, was enacted at the instance of the assembly of Deva Narayana, the then ruling king, in whom Rāma Pāṇivada had a great patron. Its plot can be summarised thus:
The king of Karnataka has a beautiful daughter Lilavati by name. Fearing that his enemies might kidnap her, he keeps her under the protection of Kalavati, the queen of Virapala of Kuntala. Virapala falls in love with Lilavati, and in her turn she is also attached to him. But the jealousy of Kalavati is a hindrance in their way. Viduṣaka aided by Siddhimati Yogisvari brings about the serpant-bite of Kalavatı but he himself takes the guise of a physician and saves the queen. A divine voice asks her to repay her rescue by bestowing Lilavati on the king, and she makes preparations for the royal wedding. In the meantime Tāmrākṣa, a friend of Kalinga king, tries to carry away Lilavati. Virapāla, however, intervenes just in time and kills him with his arrow. Consequently Virapala marries Lilavati to the joy of all, and thus becomes a Cakravartin.
The name of the heroine, lending itself to the title of work, and her bestowal of sovereignty on her beloved, the king of Kuntala, easily remaind us of the Prakrit poem, Lilavati; but we cannot be dogmatic about their relation, because these are popular motifs quite common in earlier Sattakas and Näțikās. It is not unlikey, however, that Rama Pāņivāda, a Prakrit poet as he was, had heard ubout the poem Lilavati, though his Vithi has no significant contents common with it.
1 Rama Panivada's Kamsavaho, ed. by A. N. Upadhye, Bombay 1910.
2 It is lately published in the Journal of the Travancore University Orientat Manuscripts Library, III. 2-3, Trivandrum 1947.
3 Vithi is a type of drama. It has only one act. The numbers of characters is one or two, at the most three. It is full of speeches in the air. The chief sentiment is erotic. Others may be hinted at. In the Lilavatī Sutradhara and Nați are there in the Amukham; while in the play we have only Vidušaka and Raja.

Page #64

37
Our Prakrit poem, the Lilāvai attributed to Kutühala, is to be distinguished from all the above works having indentical titles.1 It is a secular and romantic poem mostly in Prakrit gathās, with a few prose sentences and verses in other metres; and it is written in Māhārāṣṭri dialect. It is neither specifically religious nor moral in purpose, though it is not altogether devoid of those traces. It is a romantic tale dealing with the marriage of Hala and Lilavati, the king of Asmaka and the princess of Simhala. The main scene of story is laid on the bank of Godavari near its confluence with the ocean. Its author is more a poet than a preacher; and he has often tried to adorn his expression and style with poetic embellishments. Some of the characters are typical and show the 'author's acquaintence with the works of Kalidāsa, Subandhu, Bāņa and others. So far as we know, it is the earliest work having the title Lilavati. Among the Prakrit poems it occupies a distinctive position on account of its racy narration and stylistic expression.
c) Form, Structure and Atmosphere
According to the author himself, this Līlāvati is a Katha (see especially gathās 22, 41-2, 1329, 1333) of the divya-mānuṣa type, i.e., in which the characters are both divine and human, the remaining two types being divya and mănușa.
The earlier rhetoricians divide the Sanskrit prose romance into two types, Akhyāyikā and Katha; some later authors would allow a Katha to be written in Prakrit gāthās as well; and Hemacandra has actually mentioned Lilavati as a Katha in verse. So it is necessary to see what the various characteristics of Akhyāyikā and Katha' are, and to what extent those of the latter are fulfilled by this Lilavati.
INTRODUCTION
1
The Jinaratnakośa by Prof. H. D. Velankar (Poona 1914) has eight entries in connection with the Lilavati. Counting them in the serial order, 2nd and 4th possibly and 5th clearly refer to Kutühala's Lilavati; 3rd and 8th refer to the Prakrit poem by Jineśvara and its Sanskrit digest by Jinaratna noted above; 6th and 7th refer to the Kannada romance. No. 1. Lilavati composed in Sam. 1736 by Lalacandra, pupil of Santiharsa Vacaka, appears to be an independent work. There are some Old-Gujarati Rasas bearing the title Lilavati but they need not be reviewed here. There is a MS. of this name in the Bhandarkar Oriental Research Institute, Poona, No. 620 of 1885-98.
2 S. K. De: The Akhyāyika and Katha in classical Sanskrit, Bulletin of the School of Oriental Studies, III, iii, pp. 507-17. I have derived substantial help from this paper.

Page #65

38
LĪLĀVAI
Bhāmaha (Kāvyālamkāra I. 25-28) says that Akhyāyika is a literary composition in pleasent and befitting prose ; it has an exalted subject matter; it is divided into ucchvāsas; it records facts of experience: the narrator is the hero himself; it contains indicative vaktra and aparavaktra verses; it allows scope for poet's personal imprint; it includes topics like abduction of a girl, fighting, separation and final triumph; and it is implied that it is composed in Sanskrit. The Kathā, according to him, contains no vaktra and aparavaktra verses, and no ucchvāsa division; the story is narrated not by the hero but by some others; and its language may be Sanskrit or Apabhramsa.
Dandin (Kāvyādarśa' i. 23-28), on the other hand, does not admit any of these distinctions between Ākhyāyikā and Katha, and all that he says is practically a negative and destructive criticism.
According to Rudrața (Kävyälarkāra’ xvi. 20-27, c. 9th century A.D.), the (Maha.) Kathā contains an introductory salutation in verse to the devas and gurus, followed by a succinct account of the author's family and the motive of his authorship; the plot of it including puravarnana etc. is to be composed in prose of light alliterative words; at the beginning there is a kathāntara which immediately introduces the main story on hand; the object of it is the winning of a girl, the sentiment of love properly and fully pervading it; it is composed in Sanskrit prose; and it is written in verse in any other language. The Akhyāyikā, according to him, opens with salutations (in verse) to devas and gurus; there is a praise of older poets in humiliation; then follows a plain statement of the author's motive which may be his devotion to a particular king, his habit of praising others
its, or something else; the story is to be written in the manner of a
ā, with an account about his family and about himself, in prose and not in verse; the division of ucсhvāsas is admitted with two āryā verses at the beginning of each chapter, excepting the first.
Bhāmaha is one of the earliest poeticians, and it is interesting to note that he has in view Kathas written in Apabhramsa. It is not unlikely that he is using the term Apabhramsa in a wider sense like a grammarian, with whom, as Dandin says, Apabhramsa stands for all (Prakritic) langua.
1 Ed. S. K. Belvalkar and R. B. Raddi, see especially the notes. 2 Kävyamala ed. with Namisadhu's commentary, Bombay 1928. 3 Namisādhu remarks thus: 34 reda ut pufai a f
गाथाभिः प्रभूतं कुर्यात्।
a r
ea

Page #66

INTRODUCTION
39
ges other than Sanskrit. He must be aware of works like the Brhatkathā in Paiśāci (-Prakrit). He, however, recognises three languages, Sanskrit, Prakrit and Apabhrarnsa, for literary composition. The language of earlier compositions like the Brhatkathā, Vasudevahindi etc. could be called Prākrit; but as yet we are not aware of any Kathās in Apabhramsa prose.
Rudrata's recognition of Katha in verse in any language other than Sanskrit, one can easily believe, presupposes Präkrit Kathās of the prototype of Līlāvati. And it will be seen that this Līlāvati admirably and suitably fulfils all the requirements of a Kath, as noted by Rudrata. In gāthās, 1-11, we have salutations etc. to devas; then there is a discourse on sajjana and durjana, then there is a succinct account of the poet's family; thereafter we are told how the poet's beloved requested him to compose a story pleasing to womenfolk; then follows a description of th melodious prose; Sātavähana's conversation with Candralekha reminds him of his military mission against Silāmegha, and soon we are introduced to the main story; winning of Lilāvati by Sātavāhana is the chief theme, and the predominant sentiment in the poem is that of love; and the story is composed in (Māhārāsţri) Prākrit and mostly in găthās. Further, as expected by Bhāmaha in the case of Kathā, this Līlāvati has no division of ucсhvāsa: in fact, it is one continuous poem with no pauses o sections; and the story is narrated not by the hero but by others. Thus this Lilāvati fundamentally conforms to the poetician's description of Kathā, and the author himself has rightly called it so.
The major bulk of this poem consists of gāthās (1352 in all the MSS. put together); and there are only five verses in other metres (No. 12 Vamsastha, 24 and 668 Sārdülavikridita, 607 Galitaka (?) and 1170 Prthvi). There is a long prose passage (between Nos. 49 and 50); there are a few sentences (between 23 & 24, 31 & 32 and 1304 & 1305); and there are some detached words to introduce certain verses (atthi 44, avi ya 49, 348 & 1081, ahavā 13, etthamtarammi 120, kim jaha 138, jahä 732, jam tań 240, tao 1171 and tāva ya 1170). The form of the Lilâvati has its speciality. It is one continuous composition without the subject matter being divided into any sections like the Lambhaka, Parvan, Kānda, Samdhi, Sarga, Aśvāsa, Ucchvása, Pariccheda, Prastăva, Bhava etc. These terms have
1 Kavyadarśa 36: 3 procent: Fletaqxana 9: 1 TIÊT a darpaquistarian
Perhaps he has in view those observations of Patañjali in his Mahābhāsya
I, p. 5, 21 f. 2 That is perhaps a kathāntara.

Page #67

40
LILAVAT
different etymological sense and conventional meaning, but they serve practically the same purpose, namely, to divide a composition into convenient sections according to the requirements of the subject-matter for the convenience of the reciter, reader or hearer. An explanation of this form of the Lilāyati may be attempted here.
Bhāmaha's exclusion of ucсhvāsa division in the Kathā does presuppose Kathās without any divisions; and these might have influenced the form of Līlāvati which is called a Katha by the author himself. Further there are reasons to believe that long and short popular Kathās might have been current in Prākrit (and Apabhramsa). Some of their specimens are found included in Devendra's commentary on the Uttaradhyayana. But the learned writers, now and then, imitated Sanskrit models even in their Prakrit composition, and the Rāvanavaho or Setubandha' is a good illustration. The Gaüdavaho of Vakpati, however, does not show any divisions but contains only groups of verses according to the topic; but this cannot be easily quoted as a precedent for the author of the Lilavati, because its form is uncertain and there are different opinions whether it is complete or not. Uddyotana's Kuvalayamālā (779 A. D.) is a Katha* written in Campū style, in Präkrit. It is a voluminous work, as big as the Samarăiccakahā of Haribhadra. The very bulk of the text would induce one to expect some sections in this work. But, as far as I have examined its contents from the MSS., the entire Campū is one continuous composition without any Paricchedas etc. Its Sanskrit digest by Ratnaprabhasūri' (c. 14th century A. D.), however, is divided into four Prastāvas. The Tarangalola in Prākrit stanzas, numbering about 1642, is a digest of an earlier work Tararigavati of Pādalipta which is no more available. It is called a Katha. We have no idea about the form of the original poem; but the digest is one continuous poem without any sections to divide the subject matter. The Surasundaricariya? of Dnaneśvara (Sarnvat 1095 or 1038 A. D.), which also contains detached words like kim ca etc. to intro
1 H. Jacobi: Ausgewählte Erzälungen in Maharastri, Leipzig 1886. 2 Ed. S. Goldschmidt, Strassburg 1880. 3 Ed, S. P. Pandit, Bombay 1887. 4 There are two MSS. of it, one at Poona and the other at Jaisalmer. 5 Ed. Muni Chaturavijaya, Bhavanagar 1916. 6 M. Winternitz: A History of Indian Literature, II, 522. Lately it is pub
lished from Surat (Ahmedabad), Samvat 2000; it is a careless print of
illhandled material. 7 Ed. H. T. Sheth, Benares 1916.

Page #68

INTRODUCTION
47
duce some gäthäs, is really speaking one continuous composition ; and the division of Paricchedas is both artificial and superficial. It comes exactly after 250 verses, i. e., 248 verses of the story and two colophonic gāthās; it is a conscious vivisection without minding whether the topic on hand can stop there or not, and it is more a hindrance than a help to the reader. Then in Apabhramsa works the basic metrical constituents are the Kadavakas; and very often the division into Paricchedas or Samdhis does not appear quite natural. Thus it is not unlikely that the popular poems, in the form of Kathās in Präkrit and Apabhramsa, were sometimes written in a continuous form; and if some learned authors introduced divisions, it was in imitation of Sanskrit models. So the absence of sections in Lilavati is in conformity with either the definition of Katha or the general form of popular works in Prakrit.
The structure of story in the Lilāvatī is sufficiently complex. Herein the main narrative embodies sub-narratives given by the characters themselves; and in this respect it resembles the plot of Bana's Kādambari. The poet himself is the chief narrator; and after the Introductory section, he is addressing the entire poem (43—1333) to his beloved at her explicit request that is why the terms like Kuvalaya-dalacchi etc., in the voc., occur all over the text, even in the sub-narratives. The description of the spring and the courtezan Candralekhā not only enables the author to equip the poem with some scenes of amorous flavour but also gives him an occasion to pick up the thread of the story proper by reminding the king of his military expidition and by bringing back Vijayānanda who thereafter be comes the narrator of his experience (146–920). When he meets Mahā. numati and Kavalayävali, the latter narrates their biography (273-887) including what she once told about herself to Mahānumati (580—662) and what she learnt about Lilāvati (102–868). Thus the chief characters or their companions are made to unfold various details about themselves, thus supplying the reader, stage after stage, with various threads of the story which get duly joined in the concluding portion of the poem. This Katha, in this manner, pools together the autobiographies and biographies of the characters and assumes a complex shape with the necessary links to connect the various parts and with requisite descriptions, conversations and reflections to embellish the composition, to heighten the occassional sentiEment and to sustain the interest and enrich the flavour. The Ring and the
Necklace play a remarkable part; and if the king is sent to the Pātāla or is made to fight against Bhisanānana, it is all for the purpose of bringing together the various threads of the story to a culmination and to the com

Page #69

42
LĪLĀVAI
pletion of the poem, every episode contributing to the fulfilment of the main purpose of the poem, namely, Lilāvati's marriage with Satavāhana.
. In such a complex plot slight looseness and some repetitions are inevitable, but they are such as could be avoided by a more mature and gifted poet. In the Necklace episode the author has not told us anything about Virayāhana, much less how the Necklace came to him :etc.
As the divya-mānuşa type needs, we have in this poem an assembly of characters both human and semi-divine, the latter comprising those from the clans of Vidyadhara, Yaksa, Siddha, Räksasa and Gandharva. The abodes and movements of these characters add touches of romance, supernaturalness and awe to the atmosphere in the poem. Destiny is made to rule rigorously and supreme, even though the human beings should go on doing their utmost; and the freaks of Chance, almost a handmaid of Denstiny, have full scope everywhere. This has led the author to introduce, in this story, religious devotion as the potent remedy against all ills and as a means to happy life. The gods and saints can bless when they are pleased and curse when they are offended; and consequently human beings, who can be temporarily transformed even into animals and demons, are made to wander in this trackless wilderness of worldly existence. The suffering characters like Mahānumati, Kuvalayāvali etc. are all made to practise rigorous and respectful devotion to Pärvati and Iśvara; and thus alone they get through various calamitites and win the worldly pleasures.
d) The Hero of the Poem King Sātavāhana is the hero of the poem; and the celebration of his marriage with Lilāvati, the daughter of king Silāmegha of Sinhala island, is the central theme. Important items of information about Sātavāhana available in this poem may be put together here and then scrutinised in the light of other evidence.
Sātavāhana or Hāla was ruling at Pratisthāna in the Aśmaka country on the bank of Godāvari. His ministers were Pottisa and Bhatta Kumārila, and his commandar-in-chief, Vijayānanda. Seeing his portrait. the Simhala princess Līlāvati, who was destined to be the queen of a universal sovereign, fell in passionate love with him. Her parents allowed her to go to him. On the way she chanced to meet her cousin sister Mahānumati and her companion Kuvalayāvali whom ill-luck had deprived
1 See notes on gatha 976 at the end.

Page #70

INTRODUCTION
43
of their marital pleasures; and she resolved to stay with them in the hermitage and to marry only after they were happy.
King Sātavāhana felt despondent at this development. He sent a Necklace as a present to Lilâvati, and in return he received a Ring from her. He had his teacher in Nāgārjuna who, in order to remove his despondency, took him to Patüla with a big party of servants, princes and poets. With the aid of the Ring he rescued Madhavänila from the serpents in Pātāla: thus Mahānumati got back her beloved. Later, Sātavāhana killed in a battle
mon Bhisaņānana out of whom emerged Citrängada at the end of the curse: thus Kuvalayāyali also meets her husband. In this manner king Satavahana removed the hindrances in the way of Līlāvati's marriage; she happily weds him; eminent relatives and guests at the function bestow divine attainments on him; and he becomes a universal sovereign.
The author mentions the Hero by various names, some of alternative spelling, such as Salavāhana, Sālāhana and Häla.' Undoubtedly he has in view a mighty king of yore who has won remarkable eminence in Indian history, legends and literature.
The inscriptions and coins connected with the so-called Andhra, Andhrabhrtya or Satavāhana dynasty are a valuable source of information. Some of the inscriptions clearly testify to the existence of a race or family of Sada-or Sata-vāhanas. One can easily surmise that Häla stood for Sada in a local Prākrit dialect, and that Sāda is a shortened form of Sadavåhana. The legend Sātasa occurring on coins is taken by scholars to stand for Sädakarņi, though it may as well be equated, at least in some cases, with Satavāhana which is a title borne by the kings of that dynasty. Lately, however, a couple of coins have come to light, and they clearly
1 Hemacandra's Prakrit Grammar i. 8, 211 gives Satavahana = Salahana and
Salavahaņa. His Dešinamamila VIII. €6: Salahanammi Halo, com. Halo Satavahanan; also II 36: Halammi Kuintalo, com. Kuntalo Satavahanah, and III, 7: Halammi Cairacimdho, com, Caüracimdho Satavahanah. In his Sanskrit
lexicons too he equates Hala with Satavāhana. 2 Rapson : Catalogue of Indian Coins, Andhras etc., London 1908, see pp. xlvi ff.,
also D. C. Sircar : Select Inscriptions, I, Calcutta 1942, pp. 183 ff.; K,
Gopalachari : Early History of the Andhra Country, Madras 1941. 3 Compare Godavari > Goda > Gola. Therein has been noticed the change of
sibilants to h: Thus Haku = Sakti, Hala = Sala (Sata) probably also Hiru = Śri, Hatakani = Satakarni," Rapson : Op. cit. p. xx.

Page #71

44
LĪLĀVAI
mention a king Sādavahana. It is just possible that he was most prominent in the family or the founder of the dynasty which consequently came to be known after him. The first Sadavāhana is being assigned to the 3rd century B. c. or so, though it is not unlikely that his period comes later by a century or two. The Purānas designate this family as Andhra possibly because it held its sway at some time over the Andhra country. They enumerate 29 or 30 kings and assign to them 456 or 460 years. One Hāla ( of course different from the progenitor of the dynasty, but bearing the same name or title and consequently confused mutually in floating traditions) figures in this dynastic list as the 17th king. The chronology of these kings is much uncertain : it is surmised, however, that this dynasty rose to power soon after the death of Asoka, c. 232 B. c. The Purānic calculation, which mentions the period of reign of each king, would require us to assign Hāla, with his reign extending over just five years only, to the first century A. D.
Like the ancient monarch Vikramaditya and medieval king Bhoja, Sādavāhana, generally mentioned as Salivahana in Sanskrit, has become a favourite subject of many legends some of which are like fables and miracles. According to Somadeva's Kathäsaritsāgaras etc. Satavahana of Pratisthāna, probably the same as that on the bank of Godavari, was a patron of Gunadhya, the author of the Brhatkatha in Paisaci, and of Sarvavarman, the author of Kätantra grammar. That he is made to learn Sanskrit presumes that Sätavāhana and his family were partial to Prakrit which is attested by the fact that the Satavahana inscriptions and coin-legends are in Präkrit. Vätsāyana also refers in his Kamasūtra to a king of Kuntala, Sātavähana Satakarņi by name, who killed his queen Malayavati with scissors. Rajasekhara records that it was reported that Sātavāhana, the king of Kuntalas, had Prakrit
1 V.V. Mirashi : A Coin of king Satavahana, The Journal of the Numismatic
Society of India, VII. i-ii, Bombay 1945, pp. 1-4; see also Bulletin of the
Deccan College Research Institute, VI. 3, March 1945. 2 Rapson, Op. cit. pp. lxiv ff; Pargiter: The l'urāņa Text of the Dynasties of
the Kali Age, Oxford 1913, pp. 35-43. 3 Nirnayasagara ed., Bombay 1930, especially Kathapitham; Keith: A History of
Sanskrit Literature, Oxford 1928, pp. 266 it. Asal : la Fröf: Tangat merasa [FI]. Chap. XII. Kuntala may be even an alternative name of Hala : that is how Hemacandra appears to have taken it in his Deśīnāmamala, quoted above, p. 43, foot-note 1.

Page #72

INTRODUCTION
as the household language.' The Vajjalaggam (gāthā No. 468) clearly presumes a tradition that Hala ruled at Pratisthāna on the bank of Godavari.
45
The Nisitha (ed. Sanmati Jñānapitha, Agra) refers to Sālavāhaṇa, see gāthās 1571, 3153. Further there are some Prabandhas, ancient and modern, and Caritas which record various legendary tales about Satavahana. His name is variously spelt in Sanskrit: Sata-, Śāta-, Śala and Sali-vahana. Almost uniformly he is associated with Pratiṣṭhāna on the Godavari in Maharastra. Some of the legendary tales may be summarised here :
1) Satavahana inherited the kingdom of his father Naravahana who retired from the world being censured by the public for his attempt to sacrifice a gallant boy before Camunda. 2) Once Satavahana sent out a military expedition, and within one day he had four festive events: by day-break he had a son; by midday nine crore golden coins were obtained from a well; by afternoon Daksiņa Mathura was conquered; and by evening Uttara Mathura was annexed. 3) In his earlier life Satavahana, as Kālikācārya or Jñanasagara explained to him, was a burden-bearer; and as a result of his pious gift of food to a monk, he became a king in his subsequent life. The Aquatic Deity, under the garb of a fish in Godavari, who knew all this, smiled at his prosperity. 4) Satavahana was born from a Dvija widow through her contact with Sesa Naga who asked her to remember him in adversity. 5) The fame of the potter-boy Satavahana as a fair judge reached the ears of Vikramaditya of Ujjain who consequently anticipated in him a prospective and potential adversary and sent against him a well-equipped army. The boy was unruffled. His mother, however, sought the aid of Sesa Naga who gave a pot of nectar with which the boy's earthen horses etc.

1 श्रयते च कुन्तलेषु सातवाहनो नाम राजा, तेन प्राकृतभाषात्मकमन्तःपुर एवेति समानं पूर्वेण । p. 50., G. O. S., 3rd ed., Baroda 1934.
2 पुरिसविसेसेण सइत्तणाइ न कुलक्कमेण महिलाणं । सग्गं गए विहाले न मुयइ गोला पइद्वाणं || Calcutta 1944, p. 94.
3 See 1) Puratana-prabandha-samgraha, Singhi Jaina Granthamala 2, Calcutta 1936, Satavahana-prabandha p. 11, Nagarjunaprabandha pp. 91-92, Pädaliptaprabandha pp. 92-95. 2) Prabandha-cintamani of Merutunga, Ibid. No. 1, Santiniketana 1933, Satavahanapra., pp. 10-11. 3) Prabandhakosa of Rajasekhara, Ibid. No. 6, Santiniketana 1935, Satavahanaprabandha pp, 66-77, Nagarjunapra., pp. 84-86, Padaliptapra., p. 14. 4) Prabhavakacarita. Ibid, No. 13, Ahmedabad 1940, Padaliptacaritam, especially pp. 36-40.

Page #73

46
LILAVAT
were sprinkled and turned into a genuine army with the aid of which the boy routed away the enemy. He conquered the territory in the North as far as Tāpi and started his era. 6) A Brähmaņa, Sadraka by name, trained himself as a Ksatriya against the wish of his father. Sätavahana appreciated his strength and appointed him a city guard who successfully carried out his duties with only a staff as his weapon. Mayasura assumed the form of only a Head and kidnapped the queen.. Passing through great ordeals, Sūdraka propitiated Mahālakṣmi at Kolläpura, but he died along with his two faithful dogs on the field while fighting against Kolläsura, the brother of Māyāsura. The goddess revived him and his dogs to life and gave him a sword and a boon of invincibility. He killed Mâyăsura and restored the chaste queen to Satavahana just in time to save him from immolating himself in fire out of disappointment. The king joyfully welcomed the queen and greeted Sūdraka by giving him half of his kingdom. 7) King Sātavāhana had a harem of five hundred queens. Queen Candralekhāl laughed at his ignorance of Sanskrit when he misunderstood modakaih as sweetmeats, the intended meaning being ma+udakaih. Being ashamed, he propitiated Sarasvati, and through her favour he collected ten crores of gāthas to constitute a Satavahanakaśāstra. 8) On account of the successful military achievements of his commander-in-chief Kharamukha, Hala was puffed with pride, but his minister managed to pacify his vanity by a false report of the death of Kharamukha and of his subsequent revival to life. 9) Hearing a remark of conventional meaning, Hala decided to marry, every four days, beautiful girls from the four classes of society. It was a social calamity that many youths had to go without marriage. Propitiated by a Dvija, a goddess assumed the form of a beautiful girl, but simply scared the king to death by developing terrific appearance on meeting him. 10) Sātavāhana was a contemporary of king Vikramārka who flourished 470 years after the Nirvāņa of Mahāvira; and it appears that he was different from another Sātavāhana who changed the date of paryūṣaṇa in the presence of Kālakācārya, otherwise an ancient gatha
1 It is interesting to note that a courtezan Candralekha by name figures in
the Līlāvati. 2 This episode is found in the Kathasaritsägara also; see Kathāpītha, Taranga
6, verses 114 ff., p. 18. 3 एकदा भारतीमभ्यार्थयत । सकलमपि पुरै आद्ययामा महः कविरूपं भवतु। तथैव कृतं देव्या । एकस्मिन् दिने
GETPUSTIT 2: #971: Frated Art Prabandhakośa, p. 72.

Page #74

is contradicted.' 11) Nagarjuna was a Siddha-purusa and had studied under Padalipta. He became a Kala-guru, teacher in arts, of Satavähana. Queen Candralekha had accepted Nagarjuna as her brother. He could fly in the air. After propitiating Vasuki Nāga, he came to possess a miraculous liquid (rasa). 12) Pädalipta once came to Prati ṣṭhāna on the bank of Godavari and found in king Satavahana an outstanding personality, pre-eminent among the learned, brave, philanthropic and romantic. He proved to the audience his learning and wisdom. He composed there Nirvaṇa-kālikā, Praśna-prakāśa His Campu Tarangalola was highly appreciated by the king and his. assembly. But a courtezan had no words of praise for him. Pädalipta pretended to die; and when his body reached her door on way to the burning ground, she simply wept and cursed the cruel god of death who snatched away Padalipta like that."
etc.
INTRODUCTION
Apart from the above legendary bits of information included in Prabandhas, there are available even some independent poems glorifying the life and acts of Salivahana. The Vikramodaya, which celebrates the glories of Vikramaditya, devotes one chapter to Śalivahana. According to Viracarita Salivahana of Pratisthāna is depicted as a conquerer of Vikramaditya of Ujjain. It describes the heroic achievments of Sūdraka, the friend and afterwards coregent of Salivahana and subsequently of his son, and his ultimate usurpation of the throne. According to Śivadāsa's Salivahanacarita, Salivahana conquered Vikrama and married his daughter Madayanti from whom he had a son Trailokyasundara who married Padmini, daughter of king Suryasimha of Simhala. He performed a horse-sacrifice. There is one more Salivahanacarita of an unknown author. Its plot is summarised thus: 'Salivahana was the grandson of a Kṣatriya, Latasimha by name, whose residence was Pratisthana-nagara on the banks of the Narmadā. Sālivahana was born to his
3
4
1 Namely, नवसयतेणउहि समइक्कतहिं वीरमुक्खाओ । पज्जोसवणचडत्थी कालयहि तो टविया ॥ Prabandhakosa p. 74.
2 पृथिवी विचरन् पृथिवीस्थानपत्तने सातवाहननृपस्य कलागुरुर्जातः । Purātana-prabandha-samgraha, p. 91.
सीस कहवन फुट्टै जमस्स पालितय हरंतस्स । जस्स मुहनिज्झराओ तरंगलाला नई बूढा
Puratana-prbandha samgraha, p. 94. The original Tarangavai or Tarangalola of Padalipta is no more available but there is found today a later digest of it in Prakrit.
M. Krishnamachariar: History of Classical Sanskrit Literature, pp 275-76.

47
9

Page #75

48
LILAVAI
daughter Saśikalā by Taksaka, one of the eight Nāgas, who assumed the form of her husband during his absence. Sasikala fearing a social scandal threw her son into the Narmadā in a covered earthen pot. A potter got the pot while floating in the river and took the babe to his house. The child grew up in the pot-maker's house and afterwards became the great Emperor Sälivähana.'
From all these legends and tales about Satavahana certain broad points are clear. He is uniformly associated with Pratisthāna. There is some mystery about his birth. At times he is made partial to Jainism, or a devotee of Mahälaksmi or Cämundā, or a performer of the horse-sacrifice: stripped of sectarian bias, it may be taken that he was pious, if not religious. His partiality for Prakrits was often ridiculed. He was a mighty monarch, quite lucky and aided by divine favour. He was just, brave and a worthy rival of Vikramāditya. He was assisted by commanders like Sadraka and Kharamukha. He was generous and a patron of learning. He was not averse to worldly pleasures. He is associated with eminent Jaina monks like Pädalipta, Kālakācārya etc. and (Buddhist?) teachers like Nagarjuna.
The name of Hāla has become memorable in Indian literature by his Sattasaī or Saptaśatakam, or more genuinely Gāhākoso (Sk. Gathakosah ), which is the earliest known anthology of Prakrit (or specifi Mähäraştri ) verses in gāthā metre mostly of erotic contents. Every verse is an unit by itself, a miniature sketch as it were in words, with well-chosen strokes of select and suggestive vocabulary. The present collection, put together from different recensions, contains a large number of such word-paintings. It depicts primarily village life in its various contexts : at home, on the field, through streets, in the garden, on the mountain slope,
1 A. Weber: Ueber das Saptaśatakam des Hala, Leipzig 1870; Das Sapt
aśatakam of Hala, Leipzig 1881; the Gathāsaptaśati, Kavyamala 21, 2nd ed., 1911; Ibid., 3rd ed , Bombay 1933. In addition, the following sources may also be consulted : Pischel: Grammatik der Prakrit-sprachen, Strassburg 1900, $ 13; Winternitz: Geschichte der Indischen Literatur, Leipzig 1922, pp. 97 ff., Keith: A History of Sanskrit Literature, Oxford 1928 pp. 223 ff., A. M. Ghatge : Maharastri Language and Literature, Journal of the University of Bombay, IV, 6, May 1936; A. N. Upadhye: Prakrit Literature, Encyclopedia of Literature I, New York 1946; V. V. Mirashi : The Original Name of the Gathasaptasati, a paper submitted to 13th All India Oriental Conference, Nagpur 1946; The Date of the Gathasaptasati, Indian Historical Quarterly, xxiii, 4, pp. 300-310; also Siddhabharati pp. 173-83, Hoshiarpur 1950.

Page #76

INTRODUCTION
49
by the well-side and on the river-banks. The various seasons with their flora and fauna supply the necessary back-ground, as well as refreshing flavour. The family life of a simple and unsophisticated village folk is seen in its different colours, though mostly with respect to their love affairs. The current of eroticism is so strong in this anthology that the commentators force it out even from a slight suggestion, if not from nowhere. Now and then we get glimpses of the town and court life; and that is inevitable, because some of the gåthås have come from the pens of kings and their court poets. The collection is rich in maxims and popular sayings, and sheds good deal of light on the customs and conventions in the contemporary society. There are allusions to deities like Siva, Pārvati, Gauri, Ganapati, Visņu, Lakşmi etc. and to mythological events from the epics. The references to Vindhya and Narmadā, Sahya and Godā go to indicate the locality of the composition of most of these verses. The rivers, countries and mountains from Northern India do not figure conspicuously : that shows that this anthology had its origin in the Deccan in general and in Maharastra in particular.
The text of this anthology has come down to us in half a dozen recensions which differ in the number and arrangement of verses. There are some 430 verses common to all the recensions, and they can be looked upon as the oldest substratum of the anthology. The very nature of the subject matter and its treatment admit any number of verses at any place, and it is quite evident from different recensions that there has been extensive interpolation all along. It is imaginable that it was originally a Gahākoso, an anthology of găthās attributed to different authors but selected from a larger number and re-edited or refashioned for the taste of a cultured audience. Lately Professor Mirashi has shown how some royal poets have contributed gāthās to this collection as late as the 8th century A. D., and how it received the title Saptašati, instead of-kosa, sometime after the 9th century. It is suggested by Shri S. V. Sohoni, I. C. S. (J. Bihar R. S., XLI, part ii, 1955, pp. 229 ff.) that Kālidāsa refers to Häla and his poetry by slesa in the verse hälām etc. from the Meghadūta (I. 49). Further he points out how certain expressions of sentiment, description of nature and even allusions to Siva's married life in the Kumārasambhava, Meghadūta and Řtusamhāra of Kalidasa can be directly related to some verses in the Gāthā--saptašati. He has noted certain parallels. It seems that Kālidāsa is almost quoting in the UttaraMegha 49 by the use of Xhuh certain views already expressed by Hāla.

Page #77

50
LILAVAI
The third gāthā found in all the important recensions states that Hala, the beloved of the poets (kai-vacchala), arranged here (viraïaim) seven hundred out of a crore of embellished gathās.' The colophons of some MSS., as well as some concluding verses,' attribute this collection to Hala. Literary tradition recorded by eminent authors like Bāņa (c. 647 A. D.), Uddyotana (779 A. D.)," Abhinanda (earlier than Soddhala )," Soddhala' (2nd quarter of 11th century A.D.) and others not only refer to Hala as an author but also to his Kosa, which, as is well-known, has enjoyed unique popularity with rhetoricians as a source of suitable quotations.
Hala, as seen above, is a shortened form in Prakrit of Satavahana which was a dynastic title derived from the name of an earlier king and used by many a subsequent ruler in that family. It is difficult, therefore, to decide which Satavahana is responsible for the composition or compilation of this anthology. There are traditional stories to show that Satavahanas were partial to Prakrit; their inscriptions and coinlegends are in Prakrit; the topographical references in these gathās are mostly confined to their kingdom: all these facts go to corroborate the editorship of this anthology by some Satavahana king, popularly called Hāla. It cannot be attributed to
9 सत्त सआई कइवच्छलेण कोडीअ मज्झआरम्भि । हालेण विरइआई सालंकाराण गाहाणं ॥ ३ ॥
२
इअ सिरिहालविरइए पाउअकव्वम्मि सत्तसए । सत्तमस समत्त गाहाण सहावरमणिज्जं ॥ and
एसो कइणामं किअगाहा पढिबद्व वडिआमोओ। सत्तसअओ समचो सालाहणविरइओ कोसो ॥ Weber's ed. (2nd), Leipzig 1881, Nos. 698 and 709, Kavyamala ed. (2nd), p. 207. See the note Satavahanah in the Bombay ed.
३
४ अविनाशिनमग्राग्यमकरोत्सातवाहनः । विशुद्ध जातिभि: कोष रत्नरिव सुभाषितैः ॥ Harsacarita 13 : "Satavahana (v. 1. Šalivahana) made an immortal refined treasure of song, adorned with fine expressions of purest character like jewels,'
Kuvalayamala, opening verses : पालित्तेय सालाहण- छप्पण्णय-सीहणायसदेहिं । संयुद्धमुन्द्र सारंगड व्व कह ता पयं देमि ॥ निम्मल-गुणेण गुणगरुयपण परमत्थरयणसारण । पालित्तएण हालो हारेण व सहइ गोहि ॥ चक्कालजुयलसुहया स्मत्तणरायदं सकयहरिसा । जस्स कुलपव्वयस्स व वियरइ गंगा तरंगवई । भाणेइविलासमइत्तण-चोलिक्के ( ०.८. चोक्किले ) जो करेइ हाले वि। कग्वेण किं पडत्थे हाले हालावियारे व ॥ पण हि कइयणेण य भमरेहिं व जस्स जायपणहि । कमलायरो व्व कोसो विलुप्पमाणो वि हु ण झीणो ॥ Quoted from MSS. This extract is given in the Kavyamimamsa too; see p. 204, 3rd Ed., Baroda 1934.
6 Ramacarita : नमः श्रीहारवर्षाय येन हालादनन्तरम् । स्वकोषः कविकोषाणामाविर्भावाय संभृतः ॥ VI, 93. Quoted in the Intro. to the Kavyamala ed. of Saptasati (2nd ed., p. 2), and also in Kavyamimamsa, G. O. S., Paroda 1934, p. 204. nM
7 Udayasundarikatha, G. O. S., XI, Baroda 1920: gnà una dugngersनवाप्रयजडाः कृतिनस्तथामी । यत्तस्य नाम नृपतेरानशं स्मरन्तो हत्यारं प्रथममेव परं विदन्ति ॥ p. 2. 8 Govardhana's Aryasaptasati ( 12th century A. D.) is certainly modelled on the anthology of Hala.

Page #78

INTRODUCTION
the first Satavahana in the 3rd century B. c. It has become customary to take him to be the same as Hala mentioned in the Purāņic list and belong. ing to the 1st century A. D.; but all this is hypothetical and based on convenient linking of bits of traditional and legendary information. The evolution of Prakrit language and the various trends of Prākrit literature would point out that the substratum of this anthology can be assigned to the 2nd or 3rd century A. D.; and thereafter many gäthäs have been added to it from time to time.
In this anthology Hāla is not only an editor or compiler of the gäthäs of other poets but also an author of some. He is said to have been a liberal patron of poets like Sri-pälita (= Padalipta ?) who might have participated in shaping this Anthology. Once the royal name Hala became popular in literature, Indian tradition could easily raise Sātavāhana or Salivāhana, who is also the founder of an era current in the South, to the status of a mighty monarch with a legendary halo; and nothing could be more appropriate for our author than to select Hala, the far-famed monarch of Pratisthāna in Mahārāstra, well-known as a Prākrit poet and renowned for his partiality for Prākrits, as the Hero of a Prākrit poem, written especially in the Māhārāstrī dialect. That he was a kavi-vatsala' is also indicated in our poem: when he went to Pätāla led by Nāgārjuna, he was accompanied by one hundred poets.
The poem Lilavati associates Vijayānanda, Pottisa, Bhatta Kumā. rila and Nagarjuna with Häla. As a name, Pottisa is not of frequent occurrence, though a poet of this name is known." Vijayānanda looks
1 Ramacarita of Abhinanda TT1454 #fagy: aforesai neat, frá
कालिदासकवयो नाताः शकारातिना । श्रीहर्षों विततार गद्यकवये बाणाय वाणीफलं, सद्यः सक्रिययाऽभिनन्दमपि 3 sferqiet XXII. 100. Quoted in the note on Satavahana in the Kavyamala ed, of Gathasaptaśati (2nd ed.) p. 2 and in the Kavyamimamsa (3rd ed.) p. 204. The editors of the Gathasaptaśati (2nd ed. p. 2) have further inferred thus: एतेन श्रीपालितकविनव धनालप्सया स्वप्रभोहीलस्य नाम्नायं गाथासप्तशतकग्रस्थः संगृहीत स्यादित्यनु
peal. See also the 3rd ed., p. 8 of the Bhumika. 2 See p. 54 footnote 1. Some take Kavivatsala as a proper name, but that is not
convincing: it is just an adjective of Hala. 3 Lilavati, Gatha No. 1020. 4 There was a poet of this name. At least three gathas from Hala's Kosa,
namely, I. 89, III. 33 and V. 3 are attributed to Pottisa, see Nirnayasagara ed., Bombay 1911, Gathănukramanikå pp. 5, 10 and 12. Rajasekhara also refers in his Karpūramañjari (I. 20/20) to a poet Pottisa along with Hariüddha, Namdiüddha and Hala.

Page #79

52
LĪLĀVAI
like a good counterpart of Sūdraka and Kharamukha of the legends summarised above. There is no sufficient evidence in the text to connect this Bhatta Kumärila with the famous Mimārsa philosopher (c. 700 A.D.). Some gathās from the Kośa are attributed to one Kumärila, see for instance I. 8. One Nāgārjuna ( who is called rasa-siddha), a minister of a king Cirāyu, is mentioned in the Brhatkathāmañjari. The legends, noted above, do associate Nāgärjuna with Hāla, and our poem calls him a Bhiksu (gäthās 1016 & 1028 ). This reminds us of the great Mahāyāna teacher, the founder of the Madhyamika school of Buddhism, who was well-versed in various branches of knowledge and about whom there are many legends depicting him as a charmer, magician and physician. The Suhrllekha' is an epistle composed by Nagarjuna; and he is said to have addressed it, according to I-tsing (who died in A. D. 713), to his old patron (dānapati) Sheyen-tehkia whose regal title was So-to-pho-hān-na. Gunavarman and others mention this name a bit differently. The Chinese sources mention that Nāgārjuna addressed this letter to his friend Satavahana. Bāņa ( c. 647 A. D. ) also relates a legend in which Sätavāhana figures as the friend of Nāgārjuna. Further it is interesting to note that Nagarjuna is associated with South India, so the place of his activities could not have been far away from Pratisthāna, the metropolis of Hāla. Thus there is enough of legendary basis as well as literary tradition of sufficient antiquity which must have led our author to make Nāgārjuna Bhiksu a teacher and guide of Häla.
It is in one important respect, namely, the wedding of king Hala with a princess of Simhala as elaborated by our author, that we do not get any support from the legends and literary traditions about Hala so far reviewed. The sources reviewed by us, it is true, are limited ; and it is equally possible that our author might have grafted this event for the
1 Kavyamala 69, Bombay 1931, pp. 500-1, see also Kathasarit-sagara
(Bombay 1930 ) p. 187. 2 It is generally held that he lived about the middle or in the latter half of the
2nd century A. D. 3 Winternitz: A History of Indian Literature, II, pp. 347 f. 4 I-tsing : A Record of the Buddhist Religion etc., Trans. Takakusu, Oxford
1896, pp. 158-160, especially the food-notes. Indian Antiquary, Vol. 16, p.
169 ff. 5 Harsacarita VIII, ed. P. V. Kane, Bombay 1917, p. 82 ; Trans. by Cowell and
Thomas, London 1897, p. 252.

Page #80

INTRODUCTION
53
romantic interest of the poem. Vallabhadeva' has referred to Lilāvati as a queen of Salivāhana, but he is silent on the point whether she came from Simhala. The motif of a monarch marrying a princess for extending political power is well-known in early Indian Kathās, and it has served as an interesting theme for the drama. As depicted in the Ratnāvali, king Udayana marries Ratnávali, a princess of Ceylon. The digests of the Brhatkathā? give a tale of Vikramāditya of Ujjaini who marries a beautiful
Madanalekhã, the daughter of Virasena, the king of Simhala." A Pratihăra coming at the royal gate, the victories of his general Vikramasakti and the Simhala ruler willingly sending his daughter to the king : all these situations, in the Kathāsaritsagara, have some similarity with what we read in the Lilāvati. According to Sivadāsa, Trailokyasundara, the son of Salivāhana, had married Padmini, daughter of king Sūryasimha, of Simhala. The idea of marrying a Simhala princess is decidedly attended with some adventure and romance. As yet no other source (than this Lilăvati ) for the marriage of Hāla with a Simhala princess has come to light; but there is sufficient parallel material nearabout which could tempt our author to introduce the plot of the marrige of a Simhala princess with Hala. Thus the poem has secured a decided advantage of adding a romantic relish to the plot and of admitting characters like Mahānumati and Kuvalayavali whose biographies too have a striking human touch about them.
The hero of this poem is thus a Sātavāhana king ; he was ruling at Pratisthana on the Godavari ; he was known by the name Hāla by which Indian literary tradition has made him memorable as the author or compiler of Gāhākoso; he had his teacher and guide in Bhiksu Nāgārjuna; there are many legends about him; and he is depicted as the founder of
1 See above p. 29, footnote No 2. 2 See the Notes on găthả No. 158. 3 Kathåsaritsagara Lambaka 18, pp. 518 ff. (Bombay 1930); Brhat-Kathamañajari,
Lambaka 10, pp. 423 ff. 4 Or is it that the author of the Lilävati takes Vikramiditya and Sätav hana of
the Kathžsaritsagara and Brhatkathāmañjari to be identical and thus anticipates the conclusions of K. P. Jayaswal that Vikramzditya of Ujjain is Gautamiputra Satakarņi of the Andhra Satavžhaga line, that his grandson HalaSatavahana, the author of the Saptašati, became a king of Pratisthana about 17-21 A, D., and that he was called Vikram/ditya and also defeated Sakas in 78 A. D. etc. ? For Jayaswal's views see J.B.O.R.S, XVI, 1930, pp. 279 ff.

Page #81

54
LILĀVAT
an era, so common in Deccan. It is mainly through legendary perspective that the author of this Līlāyati has looked at Hala and composed a romantic poem celebrating his weddding with a Siṁhala princess.
e) The Scenic Back-Ground of The Tale
or
The Sapta-Godāvarī Bhima It is interesting to trace the route of the military expedition of Vijayananda against king Silämegha of Simhala island. He starts from Satavahana's metropolis, viz., Pratisthāna ( mod. Paithan ). On his way he subjugates the king of Malayacala and the Pandya king ( the latter ruling near about Madurā). He reaches the shore and beholds Räma's Bridge (somewhere near the present beach of Dhanushkodi ). He pays respects to Rämeśvara and boards a boat which is blown up by a strong gale into the Eastern ocean (mod. Bay of Bengal). The boat is wrecked near the confluence of Godavari, and with the help of a plank he enters the mouth of that river. Then passing through a forest on the shore where the sin or dirt of Kali age was washed by the waters in seven streams, somehow he reached after a long time the Sapta-Godāvari Bhīma (gäthā No. 198 ). His exhaustion was removed by Godāvari which flows into the ocean with seven streams. After paying respects to Isvara in the temple, he retired to a Matha in which dwelt a Pasupata ascetic, who was nude, who had besmeared his body with ashes, and who was wearing a garland of rosary beads. Just in the vicinity Mahanumati and Kuvalayāvali were staying in a shady hermitage which was adorned with a gorgeous temple of Parvati and fśvara, with a Matha situated on its right side (or to the south).
Then princess Lilāvati, while she is being sent to Satavahana: whom she has chosen to marry, camps on the other bank of Godavari, at a distance of half a Yojana, opposite to the hermitage of Mahanumati and Kuvalayāvali, and later decides to stay with them there, till Mahanumati meets her beloved (gätha No. 880 ).
1 K. Gopalachari has given a nice survey of the researches connected with
Satavahanas in his Early History of Andhra Country (Madras 1941). In recording the details from the Lilavati (based on Bharati, Vol. III, part I, pp. 3 ff.) as Events of Hala's Reign (p. 43) he is 07ervaluing them as.
historical events. 2 According to the com, : enfrontaria frant

Page #82

INTRODUCTION
Later on (gatha No. 1064 f.) Satavahana also starts with his army, hunts on the way, and after many days' journey comes to SaptaGodavari Bhima, meets that ascetic, kills Bhiṣaṇanana and rescues Citrangada from the curse. There we have the gathering of all concerned : Madhavanila is married with Mahanumati and Satavahana with Lilavati. The above details make it clear that the main scene of our tale is laid near about the confluence of Godavari, adjacent to the SaptaGodavari Bhima which is interpreted by the commentary as Bhimesvaradeva on the bank of Godavari the water of which has spread into seven streams.
55
The topographical details induce us to search for some temple of Bhimesvara on the bank of Godavari, and one is tempted to identify it with the Bhimesvara temple at Draksharama1 with which we should get ourselves acquainted in essential details.
It
Dräkṣārāma (its ancient name according to inscriptions and literature being Dakṣārāma or Dākṣārāma) is a village in the Ramachandrapuram Taluk of the East Godavari Dist. in Madras Presidency. It is located some six miles away due north of the river Gautami, a branch of Godavari. This place is at a distance of about 25 miles from Rajahmundry, of about 20 miles from Cocanada and about 4 miles from Ramachandrapuram. is considered to be one of the most sacred spots in the whole of the Andhradeśa, because it is one of the five celebrated Sivaksetras in that country, the other four being Bhimārāma, Kṣirārāma, Amarǎrāma and Kumārāräma. Tradition says that it is one Linga that broke into five pieces and fell at those five places. This Drākṣārāma is famous for its grand, two-storeyed temple of Bhimeśvara which has a compound wall with Gopuras in four directions. Within the compound we see (in the photograph included in this volume) the Sikhara of the temple and a Gopura of one side: there are also coconut trees and some secondary shri

1
I record my sincere gratitudes to my learned friend N. Laksminarayan Rao Esq. M. A., Ootacamund, for a valuable note on Drakṣārāma which I have incorporated in this section. My thanks are also due to G. Laksmi Narasimham Esq. of the Drakshnaram Temple; R. S. Panchamukhi Esq., Dharwar; B. V. Krishnarao Esq., Madras, Prof. P. T. Raju, Waltair; R. Subbarao Esq., Rajahmundry; Prof. E. V. V. Raghavacharya, Cocanada; and Dr. V. Raghavan, Madras, who kindly explained my queries about this locality.
2 Some inscriptions call it Dakṣiņa Kaśi.

Page #83

56
LĪLĀVAT
nes. Outside the compound wall, on the eastern Gopuram and close to it the tank Saptagodāvaram.
side there
is
a
The temple of Bhīmeśvara is a handsome two-storeyed building constructed partly in white and partly in black stones. In the porch round the shrine in the upper storey are black granite stone pillars, a rarity in that part of the country. The lower porch is also of black granite. The linga is of white marble, and being 15 feet in height it is worshipped at the top on the first floor. On the ground floor the image is enclosed by a dark room consisting of three rows of passages, the last of which leads to the image. There is a goddess known as Manikyeśvari, located on the upper floor, on the left side of Išvara, in a separate room. She is one of the eighteen Saktis that are worshipped all over India. She is supposed to be Isvara's companion, a courtesan. All the ceremonial worship is performed to her; and for all practical purposes, she occupies the place and status of Dāksāyaṇī or Pärvati.
The temple of Bhimeśvara contains 382 inscriptions which have been published by the Epigraphical Department in South Indian Inscriptions, Vol. IV. The earliest of these is dated Saka 969 ( = A. D. 1047) and belongs to the reign of the Eastern Chālukya king Rajarāja ; and the latest is a record of the reign of Purusottama of the Gajapati dynasty, dated in the 24th year of his rule, i. e., about A. D. 1567. The important dynasties of rulers represented in the epigraphs of this temple may be noted here: Eastern Chālukya, Western Chālukya, Imperial Chola, Eastern Gangas of Kalinga, Kakatiya, Reddi, Vijayanagara and Gajapati.” In these inscriptions the place is called by the name of Daksārāma, Dāksārāma, Daksavāța, Daksavātikā, Daks2-tapovana, Dakaremi etc. It is stated to have been situated in Guddavādi-nāņdu, which was a subdivision of Gangagonda-Choda-valanāndu. Though the locality is called Daksāräma, there are no gardens in the vicinity : all the region for miles around is at present under paddy cultivation.
1 In an inscription ( See Nos, 1196-97 ), dated Saka 1050 (+78 = 1128 A. D.), a
queen Lilavati by name, who dedicated lamps to that temple, is thus mentioned :
परममाहेश्वरपरमभट्टारकमहाराजाधिराजपरमेश्वरगङ्गान्वयालम्बनस्तम्भश्रीमदनन्तवर्मदेवर महादेवी ललिावतीदेवी.etc. 2 There is a reference to the Draksåråma in an inscription of the Kalachuri king
Yasahkarnadeva dated A. D. 1073. The record reports that Yasahkarņa defeated the Andhra king and worshipped Bhimeśvara near Godivari, Ep. Ind, Vol. XII, pp. 205 ff.

Page #84

INTRODUCTION
The association of this locality with Daksa is based upon a traditional story which runs thus : Daksa Prajāpati is said to have performed a Yajña here, near the spot still shown as Daksa-gunda. He invited all his daughters, Asvini to Revati, the twentyseven stars, his son in-law and all the gods and goddesses, but not his 28th daughter.
ksāyani and her lord, Siva. When Daksāyaṇi learnt from Nārada about her father's Yajña, she sought the permission of her beloved to attend the same, but he refused it. When she insisted on going, he consented reluctantly. When she reached Daksa's place along with her child Vināyaka, she was not duly received and looked after : she felt neglected and humiliated. She burst into tears helplessly and threw aside her child in disappointment. From her tear-drops fallen on the ground, when touched by her, there arose flames of fire in which she threw herself (according to another version, she plunged herself into the fire of the sacrifice), and thus became a Sati.
Anticipating some mishap to his beloved in her paternal home. Siva set out to look after her safety; but by the time he reached the place, Daksāyaṇi was no more. He heard all about her on the spot; he was filled with remorse and revenge; and with a view to destroy everything there, he sprinkled the drops of perspiration from his forehead all round. From these drops there arose Virabhadra, the terrific counterpart of Siva himself. Daksa, his sacrificial establishment and all his kith and kin were destroyed, and the invitees fled away for safety. Daksa's head was cut off but that of a ram was fixed instead on his body, and he was given a seat in celestial constellation. The spot where Virabhadra threw his weapon is marked today by a hillock capped with Virabhadra Siva temple, in the stream of Godāvari. At the spot where Daksa's head was cut Siva is said to have grown more fierce, and hence he came to be called Bhima. Siva is more or less a widower here, without Dāksāyaṇi. The
1
There are cases of deities named after the founders of the temples : Nilakantheśvaradeva, Laksmaņeśvara and Sankeśvaradeva are the names given to deities consecrated by Nilakanthaniyaka (Šaka 1051), Laksmana and Sankara-Camūnztha. See K. G. Kundangar : Inscriptions in Northern Karnataka and the Kolhapur State, Kolhapur 1939, pp. 18, 65, 40 etc. ( of the text ). On this analogy, it is not surprising if Bhimeśvara temple was founded by some king Bhima by name. A king Bhima has constructed a temple of Chalukya Bhimaśvara at Bhimavaram near Cocanada; and it is different from Drakshärama temple.

•

Page #85

58
LĪLĀVAI
orthodox Brāhmaṇas, it is said, will not perform any Yajña in Draksärama because it is looked upon as an ill omened place.
The present site of Drāksārāma is some miles away from the river Godavari or any of its branches ; but according to the inscriptions, as well as the Bhimeśvara-purāņamu, it was in the close vicinity of Godavarr which is known to have seven mouths at its confluence and hence called Sapta-Godāvari. It may be noted, however, that now there is near the temple of Bhimeśvara and adjacent to the Eastern Gopura a tank called SaptaGodāvaram into which the seven Sages (rşi), who are credited with the creation of the seven mouths of Godāvari, are supposed to have brought water from their respective rivers underground. The tank gets its watersupply through percolation, and its water rises whenever there is a flood in the river Gautami. It is said that there are traces of the flow of river near Drāksārāma: ten feet below, it is all sand, a river bed. Most of the temples in the South have a tirtha or holy pond near them. The tank SaptaGodāvaram is symbolic of the sanctity of the seven streams of Godavari, because a holy bath in this tank is said to confer on the pious pilgrim in a condensed form all the merit which is to be obtained by a separate bath in each of the seven rivers.
Some scholars suspect Buddhist and Jaina associations with this locality, because it is called an ārāma. Nothing specially Buddhistic is discovered there as yet. In the vicinity some Jaina settlement is said to have existed : there are found still some antiquities, especially images, scattered here and there. It is reported that on the northern side of the temple a figure of Jaina Tīrthakara,', sitting cross-legged, is carved on a stone slab. A late Jaina Pattāvali of the Sena Gaņa associates Samantabhadra with this place in the following verse:
समन्तभद्राः खलु तत्र पट्टे स्थितास्त्रिलिङ्गे विषये सुतीर्थे ।
द्राक्षाभिरामे खलु भीमलिङ्गं विकीर्य चन्द्राभविकासकाराः॥ A vivid and charming account of the place as it existed in the 15th century and its sanctity is to be found in the Telugu Campa called Bhime
1 Perhaps this appears to be the same as one photographed by the Supdt.,
Archaeological Survey, Southern Circle, Fort St. George Madras
(No. C.110). 2 The Jaina Antiquary; Vol. XIII, No. 2, p. 4, verse 17, Arrah 1948. It
appears that the Prabhāvakacarita ( ed. Jinavijayaji, Singhi Jaina Series, 13, Ahmadabad-Calcutta 1940 ) also refers to Bhimeśvara thus (p. 129): gafestgefarase H et etc.

Page #86

INTRODUCTION
59
śvara-purāņamu' by the famous Telugu poet Śrīnātha. The work which was dedicated to Bendapāņdi Annayamātya, the minister of the Reddi kings Vema and Virabhadra of Rajahmundry, is believed to have been
sed in about A. D. 1430. This poetical work is based on the Bhimakhanda of the Skandapurăņa, though the poet by his skill and mastery of the Telugu language has made it very interesting. A brief summary of the description of Draksārāma as given by Śrīnātha is reproduced below:
The city of Drāksärāma was surrounded by a wide and deep moat always full of water (like the sea ), within which were constructed fort walls of immense size, thickness and height. It had broad roads and was guarded by (the shrines of Bhadra and Pătāla-Bhairava, protected by the lords Subrahmanya and Vinayaka and by the Saptamātrkās. It was situated on the banks of the (river) Sapta-Godāvaram, most famous and holy of the tirthas of the south. It was full of shrines and temples. enshrining the deities, such as Bhairava, Sankara, Visņu and Vighnesvara and the different gates leading into the city were guarded by (the shrines of) goddesses Gogulamma on the west, Mandatalli on the north, Nūkāmbā on the east and Gattāmba on the west. The fields around the city were fed by the flood waters of the Sapta-Godāvaram and by the streams Tulyabhāgā, Godavari, Kaunteya and Kanvāpagā, and the town was everywhere adorned with lotus tanks and fine gardens. The boundaries of the region round about Bhimamandala ) were the ocean on the east, the rivers Tryambakatanūjä on the west, Tulyabhāgā on the north and VrddhaGautami on the south.
The holiness of the city is derived from the tradition that at that place Daksa's yajña was destroyed by Siva, who later on bestowed his forgiveness and favour (anugraha) on Daksa when he prayed for pardon. Hence the place acquired fame and holiness as the scene of both the nigraha and anugraha of god Siva, who took permanent abode at the place under the name of Bhimeśvara in a temple on the bank of the Saptagodāvaram. The temple and the tirtha attained further holiness equalling only that of Kasi owing to the fact that the sage Vyasa when rebuked by god Visveśvara of Kasi and asked to leave that holy place for an irrational act of his, was advised by goddess Bhavāni to seek solace at Draksärama where Siva was anugraha-dāyin. In accordance with the advice.
sage came to Draksärama accompanied by Agastya, whom he met on the way, and there attained holy bliss in the prayer and service of Bhimeśvara."
1 Printed at the British Model Press, Choolai, Madras 1929.

Page #87

60
LĪLĀVAT
Looking at the underlying spirit of the traditional tales, one finds that the place is associated with privation and divine favour. It is quite natural, therefore, that Mahanumati, Kuvalayāyali and Lilavati are brought by the author of the Lilāvati to this place, while fate is so adverse to them; and it is there that they are devoted to Parvati and Isvara till their calamities come to an end. In our story it is Bhavāni, perhaps identical with Māņikyeśvari in the traditional account, who plays a greater part in bestowing favours on them.?
f) Contacts with Earlier Literature
The author of the Līlāvati is quite aware of the fact that great poets in the past had composed excellent Kathās in Sanskrit, in Präkrit and partly in Sanskrit and Präkrit (gātha 36). It is natural, therefore, that attempts should be made to detect points of affinity between the Līlāyati and other outstanding works in early Indian literature. Major portion of the Indian narrative literature is associated with one or the other cycle of legends connected with Udayana-Pradyota, Kurus and Rāma and now embedded in the Sanskrit digests of the Brhatkathā of Gunādhya the basic Paisācí text of which is no more available, in the Mahābhārata and in the Rāmāyaṇa. For later poets and playwrights these three have become the perennial source of the subject matter which they dress with poetic, lyrical, erotic and didactic spicing.
The Lilāvāti) shows closer affinity with B(rhatkathā), as judged from its Sanskrit digests than with Mahabharata and Rāmāyaṇa. Both of them have much in common with regard to legendary back-ground, religious touches, characters, motifs, episodes and stray events. Though the hero, Sātavāhana, is an earthly monarch, in L he is brought into close association with Vidyadharas, Yaksas, Siddhas and other characters with the result that its legendary back-ground at every step reminds us of that in B. In L the curse of Ganeśa is a driving force, the various characters including the hero himself, are depicted as great devotees of Siva and Pārvati; the chief scene of action is the hermitage close to the temple of
.
1 In choosing Sapta-Godavari Bhima as the chief scene of action, the author
only shows his respectful acquaintance with that locality as a sacred place. One fails to understand how this reference to Drakshårăma can be used as an evidence to prove that Satavahanas were Andhras, as some scholars have done. See Journal of the Andhra H. R. Society, Vol. IV, parts 1--3, 1930, pp. 25-32; Bharati Vol. III, part i, pp. 3f.

Page #88

INTRODUCTION
Bhimesvara; a nude Pasupata tenders his advice and guidance both to the hero and to his commander-in-chief; and in the end the jubilant hero pays respects to the shrine of Parvati at Pratisthāna. All these lend a positive Śaivite touch to the contents of L; and the religious back-ground is not much different in B which repeatedly introduces devotion to and worship of Siva etc.
King Satavahana of Pratisṭhāna figures in both the works: in one as the hero and in the other as the patron of the author, Guṇādhya.1 Though B is silent about his marriage with a Simhala princess, we have therein a story in which, as already noted above, king Vikramaditya marries a Simhala princess.2 In a different context in B a Simhala princess Mrgankalekha by name is being sought; on the way there is a ship-wreck; and then follows a description of a visit to Patala. Very often B introduces Nalakūbara, the son of Kubera. It also mentions a Gandharva prince, Citrängada, who kidnaps a girl seen for the first time: thus he acts almost likewise in both the works. One Nagarjuna, a Rasasiddha, is introduced by B. Lilavati and Kuvalayavali figure in both, but there is nothing common beyond names." Rambha plays nearly a parallel rôle in both the texts: in B she tempts a king but in L an ascetic who has relinquished his kingdom, and then delivers a child and flies to heaven the child later on grows into a charming girl.' Pottisa and Vijayananda in L remind us of Yaugandharāyaṇa and Rumaṇvān in B.
The motif of winning a beautiful princess from a distant island like the Simhala and the idea that a certain girl would make her husband a universal sovereign are met with in B more than once. Sea-travel, shipwreck, residence in a hermitage, curses and subsequent redemption, a divine voice announcing the future," characters visiting Pätāla of a typical description and meeting a kanyaka there, a ring acting as an antidote against poison, Vidyadharas etc. moving in the air: all these points, though
61
1 See Kathasarit-sagara, I. 5. etc. pp 11 ff. (Bombay 1930); Brhatkatha.mañjari pp. 25 ff. (Bombay 1931).
2 See page 53 above.
3
B.-mañjarī pp. 322 ff.
4 Ibidem pp. 174, 180, 204.
5 Ibidem pp. 202. ff.
6 Ibidem, Glossary of Proper names, pp. 621 ff.
7 Ibidem, pp. 167-69.
8 Ibidem p. 517, verse 90: a R |
9 Ibidem pp. 268, 656 etc,

Page #89

+62
LĪLĀVAÏ
found once or twice in L, are of repeated occurrence in B. In this way L bears close affinity with B and inherits a good deal of its general atmosphere.
As yet it has not been possible to detect an earlier source for the entire plot of L: it is not unlikely, however, that the author is himself responsible for the structure of the plot woven out by him, using a thread here and a thread there received subconsciously or even at times consciously from earlier notable works. It is the characters of Mahanumati, Lilavati and Kuvalayavali that constitute the main planks of the plot; and even as specimens of Indian womanhood, they possess certain relieving features of abiding human interest.
The Kadambari of Bāņa, so far as its basic plot is concerned, is indebted to the Bṛhatkatha. But what Bāņa has shaped out of his source is a literary magnificence in which the device of emboxing tale within tale is used; the complicacy of the plot and the complexity of the narrative have become simply inimitable; and the entire romance stands unique for its sentiment and poetry which are dressed in a dignified style and diction at times tinged by laboured vocabulary, syntax and ornamentation. Reading the Kadambari and Lilavati side by side one often feels that there are common contexts in some places, though detailed comparison is not likely to lead to much positive result. In both the works curses are coming in the way of marital pleasures, and Destiny or past Karman rules supreme. The characters are made to live bravely and struggle with optimism rather than succumb to death like a coward in despair. Mahanumati living in a hermitage near the Sapta-Godavari very closely resembles Mahāśvetā dwelling on the shore of the Acchoda lake: their pangs of separation are very much alike. Like Kadambari sacrificing her pleasures till Mahāśvetā is happy, Lilavati does not go in for marriage till Mahānumati is made happy.
Lilavati immediately reminds us of Uṣā, Vasavadatta and Ratnavali from earlier literature; but there is some difference in the presentation of their love episodes. Usă meets somebody in her dream; she suffers pangs of separation; her friend Citralekha paints many prominent kings; and amongst them Usă identifies Aniruddha seen by her in a dream.' Vasavadatta does not choose any one in the Svayamvara arranged by her father, but meets in a dream prince Kandarpaketu (who likewise
1. Kathasarit-sagara VI. 5, pp. 137 etc.

Page #90

INTRODUCTION
meets her in his dream ) and subsequently pines for him.' In the case of Lilavati the course of events is slightly different. Being destined to be a sovereign's wife, her father gets prepared the paintings of great They are put in her room. She sees the portrait of Satavāhana and falls in love with him; then she meets him in a dream; and since then she suffers from separation. Her close attendant is Vicitralekhā who reminds us of Usa's friend Citralekha. With Ratnāvali' our heroine Līlāyati has much similarity. Both of them are Simhala princesses; and it is prophesi. ed that they would make their husbands universal sovereigns. Fate has a pathetic influence on the lives of both, and a necklace plays a significant rôle in the fulfilment of their marriage.
More than once Kuvalayāvali reminds us of Sakuntala. Both of them are the daughters of ascetics who were practising severe penances but were tempted to sex.pleasures by jealous Indra through celestial nymphs who give birth to them and then go back to heaven leaving them to the care of a hermitage. Both of them grow into charming girls under the sylvan atmosphere. It is through Gandharva form of marriage that Kuvalayāvali gets wedded to Citrāngada and Sakuntalā to Dusyanta without the previous permission of the elders. And lastly, it is a curse, of her father in the case of Kuvalayāvali and of Durvāsas in the case of Sakuntala," that separates them from their husbands. A helpful ring plays some part in shaping their destiny, though not directly in the case of Kuvalayāvali. So far only the comparison works. Somehow the author is not explicit in the Lilävati about Rambhā's relation with Nalakůbara: she simply entrusts her daughter, Kuvalayāvali, to his care and goes to heaven, but elsewhere in the Purāņas she is his wife.
From the above observations it is quite probable that Kutahala had in view, in a general way, the contents of earlier literary works like the Brhatkatha of Guņādhya, Abhijñāna-Sakuntalam of Kālidāsa, the Vasavadatta of Subandhu, the Kādambari of Bäņa and the Ratnāvali of Harsa.
1 Vasavadattă, ed, and tr. by Louis H. Gray, New York 1913. 2 The Ratnávali of Harsa, ed. Godbole & Parab, Bombay 1890. See the Notes
on gatha 158 at the end. 3 Compare Abhijñāna-Sakuntalam-1, 24. 60 ff, pp. 21' etc. ed. Gajendragadkar,
Surat 1946. 4 Ibidem IV. 1. 4 ff, pp. 74-75.

Page #91

64
LILĀVAI
g) Age of the Poem
The author of the Lilavati does not specify the year when he completed this poem. He does not refer to any contemporary or past king, a patron. He is silent about his predecessors and contemporaries in the field of literature. Naturally, therefore, we are obliged to piece together various bits of information, external and internal, which might enable us to put some definite limits for the date of the composition of the Lilavati.
A. Of the three Mss. available to us, we have seen that B is dated Samvat 1461 or 1471 (-57 =A. D. 1404 or 1414); P is older than B but later than J, though it does not bear any date as such; and J is dated Samvat 1265 (-57 1208 A. D.).
B. 1) Vagbhata is assigned to c. 14th century A. D. He has: written a svopajña commentary called Alamkāratilaka on his Kāvyānuśāsana.' While explaining the definition of Katha, he refers to the Lila. vati in this manner (p. 18):
धीरप्रशान्तनायकोपेता गद्येन पद्येन वा सर्वभाषानुविद्धा कथा ।
आख्यायिकावन्न स्वचरितव्यावर्णकोऽपि तु धीरशान्तो नायकः । तस्य तु वृत्तमन्येन कविना यत्र वर्ण्यते सा काचिद्यमय कादम्बरीवत् । काचित्पद्यमयी लीलावतीवत् । सर्वभाषानुविद्धा संस्कृतप्राकृतेन मागध्या: सौरसेन्या शच्या [ = पैशाच्या ] अपभ्रंशेन वा रचिता कथा ॥
Further in this commentary he has quoted a Prakrit verse to illustrate the usage of a Deśya word, namely tingimchi, in Prakrit; and that verse, as seen in the Notes on gatha 24, is the same as gatha No. 24 of the Lilavati.
==
2) Trivikrama, who composed his Prakrit grammar early in the beginning of the 13th century A. D., quotes a couple of bits of lines from the Lilavati, gāthā Nos. 4 and 24 (see the Notes at the end on these gāthās) to illustrate certain rules of his grammar (I. i. 22).
3) As noted above, p. 35, it is highly probable that Nemicandra (c. 1170), the author of the Kannada Lilavati, was acquainted with this Prakrit poem, Lilavati.
4) Vallabha-Nyāyācārya's (c. 1150) quotation, already noted above, one is inclined to think, refers more to the traditional story of Ed. Kavyamala 43, Bombay 1915, Kane: Sahityadarpaṇa, Bombay 1923, Intro. p. cxxi.
1
2 A. N. Upadhye: A Note on Trivikrama's Date, Annals of the B. O. R. I., XIII, ii, pp. 171-2. See also the Intro, by Dr. P. L. Vaidya to the ed. of the Prakrit Grammar of Trivikrama, Sholapur 1954.
3 See p. 29, footnote 2 above.

Page #92

INTRODUCTION
65
Salivahana than to the poem Lilăvati, because no such context is found in it.
5) Hemacandra occupies a unique position in the realm of Prākrit studies on account of his treatises on Prākrit language, lexicography and metres. One salient trait of his compositions is that he thoroughly avails himself of the material from the works of his predecessors in the field at times anonymously and sometimes specifying the names of the authors or their works. He was born in 1088 and died in 1172 A. D. He composed his Alaṁkära-cudamani, Chandonusāsana and Desi namamālā during the
i of 1142 to 1157 A. D., and his grammar was finished even before 1142 A. D.
In his Alamkāra-cūdamaņi' on Kavyānuśāsana VIII. 8, he refers to the Lilavati in this manner :
धीरशान्तनायका गयेन पद्येन वा सर्वभाषा कथा । आख्यायिकावन्न स्वचरितव्यावर्णकोऽपि तु धीरशान्तो नायकः । तस्य तु वृत्तमन्येन कविना वा यत्र वर्ण्यते, FT (0.1.9) 2 BET ARĪT 27811 12att, tallar qara 2017 taratiti 917 (v. l. 1990) सर्वभाषा काचित्संस्कृतेन काचित्प्राकृतेन काचिन्मागध्या काचिच्छूरसेन्या काचित्पैशाच्या काचिदपभ्रंशेन बध्यते
period of 1142
In his Chandonuśāsana' he illustrates the use of short ě in Prakrit by quoting a gåthå which is the same as No. 1091 of this Lilavati: the necessary extract is quoted in the Notes on that gåthå.
Hemacandra's Prakrit grammar surpasses the earlier Prakrit grammars, so far known, by its thoroughness and wealth of illustrations. It is but natural that he must have used a large number of works, grammars, plays and poems; but unluckily he rarely specifies the sources of his illustrations. From the above discussion it is clear that Hemacandra knew and quoted from the Lilavati. Though there are no quotations from it in his grammar, one feels at every step that he might have drawn many illustrative words from it. The commentator repeatedly
1 Bühler: The Life of Hemacandrācārya, English Trans., Singhi Jaina Series,
Bombay 1936, pp. 36 ff. 2 Ed. Kavyamala 70, Bombay 1901, p. 338; R. C. Parikh, Bombay 1938, Vol. I,
p. 463. 3 Some have taken this to refer to the work of Jineśvarasüri, noted above, p. 28
f. (Intro. Surasundaricariyam, p. 28); but this suggestion can be ruled out, because Hemacandra, in that context, is only following Bhoja who could not
have referred to the work of Jineśvara. 4 Ed. Bombay 1912, p. la.
7.5

Page #93

66
LILĀVAI
quotes Hemacandra's sūtras in explaining many words and Dhatvadeśas. In a few places one can apparently suspect that the illustrations come from the Līlāvati with or without minor changes, for instance, hiyayan mha dūmei, visamaïo, junna-sură etc., as discussed in the Notes on gathās 144, 169, 1266, etc.
6) Verses traced in Agadadatta's Tale' and Vajjalaggam' do not prove much, because the dates of these works are not definite.
7) The Surasumdaricariya of Dhaneśvara was composed in Samvat 1095 (-57 = 1038 A. D.). It possesses many situations, ideas and motifs which closely resemble those in our Lilavati. The general format, the device of emboxing tales and biographies, the use of detached words to introduce the gathās, etc. are practically alike in both. I have been able to detect at least one verse in the Surasumdaricariya which appears to have been taken from the Līlāvati with some changes in the second line.5
8) The literary career of Bhoja, the celebrated Paramāra king of Malwa and a learned prince of his age, is assigned roughly to a period between 1030 to 1050 A. D.
In his Srågāra-prakasa XI, he defines and illustrates Katha by mentioning the Līlāvati in this manner:
या नियमितगतिभाषा दिव्या दिव्योभयेति वृत्तवती ।
कादम्बरीव लीलावतीव सा कथा कथिता ॥ He is also said to have quoted from the Lilavati. In chapter XXVII, Dautyaprakasa, Bhoja remarks thus :
सहपांसुक्रीडा यथा कुवलयावली महानुमत्या लीलावत्याम् ।
1 See the Notes on gathās 569 and 781 at the end. 2 Ed. Bibliotheca Indica, No. 227, Calcutta 1944, See the Notes on gathas 74.1,
222, 1141 and 1308*1, 3 See page 26 above. 4 See page 40 above. 5 See the Notes on gatha 1091 at the end. 6 P. V. Kane : Sahityadarpaņa, Bombay 1923, Intro. p. xcvii. 7 See M. R. Kavi's article in the Bharati, 1926; Srngaraprakasa of Bhojadeva,
22-24, Madras 1929, p. xxi; Krishnamachariar : History of Classical Sanskrit Literature, p. 439. My friend Dr. V. Raghavan writes to me that Lilavati
is quoted by Bhoja in śp. 8 Apparently AETOTT is a misreading.

Page #94

INTRODUCTION
In his Sarasvati kaṇṭhābharana,' Bhoja quotes a gatha to illustrate Maladipaka, and it is the same as No. 25 of the Lilavati.
9) ānandavardhana's literary activity is assigned to a period between 840870 AD. In his Dhvanyaloka III, while discussing Prakrtyau - citya, he observes thus :
भावीचित्यं तु प्रकृत्यौचित्यात् । प्रकृतिर्ह्यत्तममध्यमाधमभावेन दिव्यमानुषादिभावेन च विभेदिनी । तां यथायथमनुसृत्यासंकीर्णः स्थायीभाव उपनिबध्यमान औचित्यवान् भवति । अन्यथा तु केवल मानुषाश्रयेण दिव्यस्य केवलदिव्याश्रयेण वा मानुषस्योत्साहादय उपनिबध्यमाना अनुचिता भवन्ति । तथा च केवलमानुषस्य राजादेर्वर्णने सप्तार्णवलङ्घनादिलक्षणा व्यापारा उपनिबध्यमानाः सौष्ठवभृतोऽपि नीरसा एव नियमेन भान्ति । तत्र त्वनौचित्यमेव हेतुः । ननु नागलोकगमनादयः सातवाहनप्रभृतीनां श्रूयन्ते । तदलोकसामान्यप्रभावादतिशयवर्णने किमनौचित्यं सर्वोर्वीभरणक्षमाणां क्षमाभुजामिति नैतदस्ति । न वयं ब्रूमो यत्प्रभावातिशयवर्णनमनुचितं राज्ञाम्, किं तु केवलमानुषाश्रयेण यौत्पाद्यवस्तुकथा क्रियते तस्यां दिव्यमौचित्यं न योजनीयम् । दिव्यमानुषायां तु कथायामुभयमौचित्ययोजनमविरुद्धमेव । यथा पाण्ड्रादिकथायाम् । सातवाहनादिषु तु येषु यावदपदानं श्रूयते तेषु तावन्मात्रमनुमम्यमानमनुगुणत्वेन प्रतिभासते । व्यतिरिक्तं तु तेषामेवोपनिबध्यमानमनुचितम् ।
In the Lilavati we find that Katha is said to be of three kinds, divya, divya-mănuși and mănuşi and that Satavahana and others go to Nag aloka through the supernatural power of Nagarjuna. Anandavardhana, it is to be remembered, is acquainted with Prakrit works like the Gāthāsaptasati, Harivijaya of Sarvasena, Setukavya and Madhumathanavijaya ; and he himself is the author of a Prakrit poem, Visamabāṇalila.. The trend of his discussion in the above passage, naturally, makes it highly probable that he has in view the introductory discussion from and the plot of the Lilavati. The possibility of his knowing an earlier prototype (which we have not been able to trace so far) of the Lilavati, of course, cannot be ruled out.
67
C. Jineśvarasuri, as noted above on p. 26, finished his NirvanaLilavati in c. 1035 A. D. After the Lilavati, as far as we know, it is the earliest work to contain the word Lilavati in the title. The adjective Nirvana possibly implies that the author wants to distinguish his work from the earlier Lilavati, one having a religious basis and the other a romantic outlook.
D. In this Lilavati, while describing the march of Satavāhana, the author casually mentions Ratthauda or Rastrakūta and Sulamki,

1 Ed. Kavyamala, Bombay 1934, p. 529; see the Notes on gāthā No. 25 at the end.
2 Ed. Kavyamāla 25, Bombay 1928, p. 145; Kane : Sahityadarpana, Bombay 1923, Intro, p. lxviii.
3 P. V. Kane : Sahity adarpana, Bombay 1923, Intro. pp. lxvii ff.

Page #95

68
LILAVAI
Sulumki, Solamki or Calukya army in this way (No. 1068): अग्गिम याणे रउड - साहणं पच्छिमे सुलुंकीण | तलवग्गो सह पहुणा वचेज्जउ मज्झहारीए ॥
We cannot take the author to mean that at the time of Satavahana there were armies controlled by the two dynasties, Rastrakūta and Calukya, because it would be an anachronism and it has no support from the facts of history. Perhaps the author has in his mind the movements of these armies in his days. He does not tell us to what part of India he belonged. He shows fair acquaintance with the locality of Sapta-Godavari Bhima and he is writing in Marahattha Desi-bhāsā. It is quite likely, therefore, that he has in view the movements of the armies of Calukyas and Rastrakūtas. The rulers of these two dynasties were now and then at war with each other. By about the middle of the 8th century the Rastrakūtas became more prominent after the overthrow of Calukya Kirtivarman II, sometime about A. D. 753.1 Minor attacks from the Calukyas of Vengi continued for some time; and the reign of Amoghavarsa (c. 815-77) was spent in constant wars with them. It may not be quite wrong if we presume that our author has in view the political conditions of Deccan, especially the north-eastern sector of it, by about the middle of 8th century A. D.
E. As discussed above, the characters of Mahanumati, Lilavati and Kuvalayavali remind us of those of Mahāśveta, Uṣā-VasavadattāRatnavali and Sakuntala respectively. For this reason and taking into consideration common parallel expressions and striking ideas, one can presume that the author of the Lilavati was acquainted with the works of Kalidasa (c. 400 A. D.), Subandhu (c. 6th century A. D.), Bāņa3 and Harsa (first half of the 7th century A. D.).
It is possible that some gāthās from the Lilavati, especially those from the introductory mangala, show the influence of the Gauḍavaho of Vakpati whose literary career is assigned roughly to the first quarter of the 8th century or between 700 and 725 A. D.
At certain places the Lilavati has close phraseological agreement in some descriptions with the Samaräiccakaha® of Haribhadra (c. 750 ).
1
V. A. Smith: Early History of India, Oxford 1914, p. 427.
2 See Notes on gatha 779.
3 See the Notes on 213, 268, 301 and 1106.
4 See the Notes on 79, 158, 516 and 570.
5
See the Notes on 1, 9, 11 etc.
6 See the Notes on gathās Nos, 838-41, 1295, 1297-9.

Page #96

INTRODUCTION
Of course it is equally possible that both of them are imitating traditional, stereotyped descriptions.
The MS. evidence shows that the age of Līlāyati will have to be placed before A. D. 1208. The references and allusions to or the quotations from the Lilavati in subsequent works indicate that this poem is earlier than Vägbhata, Trivikrama, Nemicandra, Hemacandra, Dhaneśvara, Bhoja and Anandavardhana (840-870 A. D.), i. e., earlier than 840 A. D. Then alone Jineśvara could imitate its title; and this period fairly explains the reference to Rästrakūtas and Calukyas in the text. How much earlier it was composed, it cannot be said definitely. Its indebtedness to the works of Kalidasa, Baña and Harsa is quite apparent and to those of Vakpati and Haribhadra (c. 750 A.D.) is highly probable. So the author of the Lilavati flourished sometime between the dates of Haribhadra and Anandavardhana; and we may tentatively assign the composition of the Lilavati to circa 800 A.D.'
h) Prakrit Dialect of the poem This Lilavati attracts our attention not only as a romantic piece of literature but also as an important poem in the Middle Indo-Aryan the dialectal traits of which have a special significance. The author has composed it in Prakrta or Prakrit language ( pāyayãe bhásáe) using very few Deśi words (paviraladesi-sulakkham) as requested by his beloved (gătha 41). Further, in one of the concluding gathās (No. 1330), he specifies that the language of the poem is marahattha-desi-bhasa.
Much has been written on the meaning of terms like Prakrta, Apabhramsa and Desi bhasa. The term Präkrit in its wider sense has signified the entire range of Middle Indo Aryan and at times even New Indo-Aryan. To begin with it signified the 'natural expressions of the people in general as distinguished from the polished ones of the learned in particular; and with the lapse of time this common language of the masses was raised to a literary status and perpetuated in literature. Thus Prakrit
1. Dr. V. Raghavan observes thus in his review of the Lilavati (Hindu, Mad
ras, 6th July 1952). It may be pointed out that a śilămegha, king of Ceylon, associated with the composition of the Sinhalese treatise Siya-baslakara, is known about the time which is reasonable for the Lilavai, viz.,
circa 800 A.D.' 2. Pischel : Grammatik der Prakrit-sprachen, Strassburg 1900, pp. 1-47;
Grierson : On the Modern Indo-Aryan Vernaculars, Indian Antiquary 1931-33; A.N. Upadhye : Prakrit Literature, Encyclopedia of Literature, New York 1946; etc.

Page #97

70
LILAVAT
signified a literary language. Still, now and then, the earlier meaning is seen even in later usages in which Prākrit indicates Marathi and Kannada', to be distinguished from Sanskrit. When certain regional types of Prakrit were fossilised and given an artistic form in literature, side by side with them the Middle Indo-Aryan was further evolving in the mouth of the masses, and it was given later a literary form which we now call by the name Apabhraíša. In the beginning Apabhramsa also meant, like Prākrit, any deviation from Sanskrit, but it later stands for a literary language. Even when Prākrit and Apabhramsa were cultivated side by side in literature, the common man's speech was further evolving towards the New Indo-Aryan stage, somewhat differently in different regions. The terms Desisabda and Deśi-bhāsā will have to be distinguished: the former refers to those words the etymology of which cannot be traced back to Sanskrit directly or indirectly, and the latter in general signifies regional languages of the masses. The word Desi-bhāsā could change its sense-content from time to time. The author of the Līlāvati uses it for Prakrit; Dr. Hiralal has shown how in certain passages it means Apabhraíba; and Professor Kolate has collected some references from the Jñanesvart where it signifies Marāthī. As a name of speech to be distinguished from Sanskrit, all these terms, namely Prakrit, Apabhramsa and Desi, had nearly the same meaning in the beginning; but when they assumed literary status their sense-content and what form of language they signified went on changing. In a sense Apabhramsa is Prākrit, and the author of the Lilävati uses the word desz-bhāsā for Prakrit. Further, the term desi-bhāsă indicates Apabhramsa as well as a Modern Indian language. The term bhāṣā also has shifted its sense content from time to time: once it stood for classical Sanskrit as distinguished from the Vedic Sanskrit; later it meant Prakrit and Apabhraíba and any modern Indian language with the lapse of time. It only means that the basic meanings of these words are being expressed side by side with those attached to them as literary languages. One has
1 A.N. Upadhye: Kamsavaho, Intro., Bombay 1940, p. xl.
Hiralal Jain : Apabhramsa bhasa aura Sahitya, Nagari Pracàriņi Patrika, Samvat 2002; G. V. Tagare : Historical Grammar of Apabhransa, Poona
1948. 3 Pahuda-doha, Intro., Karanja 1937. 4 Vikramasmrti, pp. 479-96, Ujjain Samvat 2003. 5 Namisådhu remarks: 74 91VÅRT: etc. Kavyalamkara p. 15, Bombay
1928. 6 Grierson: On the Modern Indo-Aryan Vernaculars, Indian Antiquary
1931-33, para 66.

Page #98

INTRODUCTION
to guard oneself against dogmatic assertions and see the precise scope or vyāpti of these terms in the context in which they are used.
A large number of inscriptions beginning with those of Asoka in the middle of the 3rd century B. C. and almost upto the close of the 4th century A.D. has come to light.1 They are scattered practically all over India, and they show broad deviations according to regions: thus they do exhibit certain regional-dialectal distinctions. Though we have called their language by the name Präkrit, we have no information by what name or names the language or its dialects were known when they were written. The corresponding literary speech-forms are found in the Buddhist and Jaina canons, and we call them by the names Pali and Ardha-magadhi. The later, stereotyped literary forms of the Inscriptional Prakrits appear in religious texts, plays, lyrical songs and poems. The Prakrit grammarians and theorists on dramaturgy and poetics have not only taken a cursory cognizance of their broad outlines (only some of the latter) but also tried to give names for most of them. So far as the early grammarians are concerned, their treatment is not exhaustive and thorough, and they do not clearly disclose what works they had analysed: at the most they are writing manuals for practical purposes, and their performance can hardly satisfy a linguist. Among the treatises on dramatic and poetic theory, the Natyaśästra of Bharata describes the main traits of Prakrit; but it does not give any details about the bhāṣās and vibhāṣās, though seven of the former and six of the latter are named. The later theorists give names of different dialects and of characters who should speak them in the plays, but they give us hardly any aid to determine the linguistic nature of these dialects.
71
The attitude of looking at Prakrit as a constantly evolving speech in different places and at different times is not in any way incompatible with our attempt to view it as some dialect or the other of a specific name
1
D. C. Sircar: A Grammar of the Prakrit Language, Calcutta 1943, especially the Introductory Note and the Notes on Epigraphic Prakrit ; M. A. Mehendale : Historical Grammar of Inscriptional Prakrits, Poona 1948, and also a summary of it in the Bulletin of the Deccan College Post-graduate and Research Institute,
VI. 1-2.

2 Natyasastra (Kavyamala 42, Bombay 1894), XVII. 48-9:
सूरसेन्यर्धमागधी । बाह्लीका दाक्षिणात्या च सप्त भाषाः प्रकीर्तिताः ॥ शवराभीर चण्डालसचरद्रविडोद्राजाः । हीने वनेचराणां च विभाषा नाटके स्मृताः ॥ See in this connection M. Ghosh Prakṛta Verses in the Bharata Natyasastra, Indian H. Q., VIII, 1932; also his essay on The Date of the Bharata Natyasastra, Journal of the Department of Letters, Calcutta 1934, pp. 16-29.

Page #99

LILAVAI
described by the grammarian and attested by literary works. In the beginning it is the generic name Prākṛta that is current both in earlier grammars and literary works. It appears highly probable that the basic structure of Vararuci's Prakṛta-prakāśa originally consisted of the first 8 or 9 chapters, and it deals with Prakrit only. There are strong reasons to suspect that its concluding chapters are later additions. Hemacandra also calls the basic dialect described by him in details by the name Prakrit. On the other hand Purusottama describes the basic dialect not only by the general name Prākṛta but also by the specific Mahārāṣṭri. It is likely that Vararuci was acquainted with the Gahakoso of Hala, a gatha from which indicates that its language is Prakrit. The dialect spoken by Sutradhara in the Mṛccehakatika is called Prakrit by its author, though in later grammarian's terminology it may be Sauraseni. The term Prakrit has no regional colouring at all. The Indian drama, according to Bharata, has given first place to the pravṛtti, i. e. standards of dress, language, custom and profession, called by the name Avanti covering the area of Central India and the adjacent territory; so it is not unlikely that the basic and primary Prakrits of the plays came to be known as Sauraseni and Avanti, the latter just a variation of the former. That is how Dr. Vaidya has lately explained the presence of Avant! in the plays.'
72
Dandin, in his Kavyadarśa i. 34-5, plainly says that Saurasent and Gaudi and Lăți, as also any other language of the same kind could be in common usage denoted by the simple term Präkrit; but in his opinion, the speech current in the Maharastra is known as the best Prakrit; in it
1 Nitti-Dolci: Les Grammairiens Prakrits, Paris 1938, pp. 15f.
2 Nitti-Dolci : Les Prākṛtānu sasana de Purusottama, Paris 1938, see pp. 11, 13, 14.
3
Nitti-Dolci: Les Grammairiens etc. pp. 42f.
4 अभि पाउअकव्वं पढिडं सोर्ड च जेण आणीत कामस्स तत्ततर्त्ति कुणंति ते कण लज्जति ॥ २ ॥
5 Act I, after the 8th verse, the prose passage:
प्राकृतभाषी संवृत्तः । etc.
6 Natyaśastra ( Bombay 1894) XIII. 25f.::
दाक्षिणात्या च पाञ्चाली चौडमागधी ॥ अत्राह प्रवृत्तिरिति कस्मात् उच्यते । पृथिव्या नाट्यदेशवेपभाषा चारो वार्ताः ख्यापयतीति प्रवृत्तिः, प्रवृत्तिश्च निवेदनैः । etc.
7 P. L. Vaidya; Avanti, Vikrama-smrti, pp. 450-58, Ujjain Samvat 2003. Purusottama defines Avanti thus : अथावन्ति ॥ महाराष्ट्रीशीर सेन्योरैक्यम् in his Prakṛtānusāsana XI. 1.

Page #100

INTRODUCTION
73
are composed poems like the Setubandha-that ocean of the gems. The rise of an eminent poet like Pravarasena (c. 420 A. D.) in Mahārāstra was sure to attract the attention of Dandin and induce him to call the Prakrit cultivated in Maharastra as the Prakrit par excellence. Dandin has weilded great influence not only on later poeticians but also on Prākrit grammarians with the result that the term Mahārāstri came to be easily equated with Prakrit, distinguished from Sauraseni and other dialects. An author like Uddyotana (A. D. 779), however, distinguishes Payaya. bhäsa from Marahatthaya-desi [-bhāsā). From grammarian to grammarian the linguistic connotation of Prākrit has not been static; what Vararuci means from and describes under Präkrit is not entirely identical with that in Hemacandra's grammar and so on. The reasons are apparent : every subsequent grammarian not only incorporated the earlier material but also brought under his analysis additional literature; and his purpose being mainly practical, as many forms etc. as available were noted sometimes even ignoring the need of dialectal specification. The result has been that the grammarians, when all of their usages are put together, do not come to our rescue in solving a problem whether a word or a form is allowed in Mahärästri or Sauraseri. And by using the terminology of later authors for the earlier language-stratum, much confusion in thought has been created; and widely different views are held on the linguistic relation of Mahārāstri and Sauraseni.
It has been always felt that there was a deplorable want of
it compositions which specifically mentioned their dialect and the text of which was available to us in a sufficiently authentic form. It is such texts that will enable us to fix what was allowed in a particular dialect. Though modern scholars are accustomed to presume (of course with partial accuracy ) that Gähäkoso and Gaiļavaho are written in Maharastrí, the texts themselves call their language Prakrit. The Setubandha is silent, and it is Dandin who tells us that it is written in
1 महाराष्ट्राश्रयां भाषा प्रकृष्टं प्राकृतं विदुः। सागरः सूक्तिरलाना सेतुबन्धादि यन्मयम् शौरसेनी च गाडी च लाटी
चान्यापि तादृशी । याति प्राकृतमित्येवं व्यवहारेषु सनिधि ॥ 2 V. V. Mirashi : Some Royal Poets of the Vakataka Age, I. H. Q. XXI; The
Vakataka Chronology, Ibidem XXIV pp. 148 ff. 3 पायय-भासा-रइया मरहट्ठय-देसि-वण्णय-णिबद्धा । मुद्धा सयल-कह च्चिय तावस-जिण-सत्थवाहिल्ला ॥ कोऊहलेण 799 9799- T - TI fra F
T THTIT Quoted from the MSS. 4 For important sources see Kamsavaho, Intro., p. 42, footnote 40. Bombay 1940 5 See Saptaśatakam 2, Gaudavaho 65, 92 etc.

Page #101

74
LĪLĀVAI
O
.
Mahārāsţii. As far as we know, the Lilāvati is the first work to specify its dialect that it is written in Marahattha desi-bhāsā, i. e., the Maharastri Prākrit. Thus we get a pretty lengthy composition the material from which should enable us to say definitely what is Maharastri, and also to see in what respects its literary idiom has been affected by incidental influences from contemporary regional vernacular, from the author's mothertongue, from his specialised knowledge etc. In the light of earlier studies, some significant traits of the dialect of this text may be noted below.
In some words the quality of vowels is changed: Cardaleha for hā, jayāsaddo for jaya", pakkhā for pakkha, samka for samkā.-Initial a is lost, and we have the form valambiya.--- More than once m and v are interchangeable in this text, and even the transitional stage is seen in certain words : kavaídala, nivisam; eva, emva & ema; tāva, tāmva & tāma. Akin to this is the change of vi (after a nasal?) to mi.- What is known as va-sruti is seen in a few words : uvari =udare (670), uvahi, dhūvā. The following Samdhis deserve our attention: tena + ettiyam= tenattiyam, addhoyana = ardha-yojana, amhe + iha = amheha. — The genders of the following words, especially contrasted with those in Sanskrit, may be noted : ucchamga n (768) pariyana n (184, 697 ), majjhaesan (767), mano m (428), maita n (1315), mitta m (1060), mokkha n (714), sivinaya n (922).
If in certain words we get a single consonant instead of a double one ordinarily expected : samuha for summuha, ana for anna; we come across a conspicuously large number of words which illustrate what is called spontaneous doubling of a consonant in most cases the one following a preposition: addamsana, ahammo = adhamah, niggūdha, papphulla, paravvasa, viņmuha, sarissa, sajjīva, sapparihasa, supphaliya etc.--In a few words nh is not a conjunct: the vowel preceding it is not at all metrically long (see the Notes on 115, 1285). - As to the particles, va stands in the sense of api (691, 885), and in some places one pi is rendundant (565, 612).
Some words stand in their basic form, without any termination : abbhaintara, baddhānurāya, mamjari, sayakhaida etc. for abbhamtaram and so on.-The Nom. sing. often serves the purpose of Acc. sing. : appā ( 421), eso aingulio ( 988 ), uvaeso ( 193 ), nicciinto tão (321), sā citthāiya-calaņā (1328 ), haťțavaho ( 733 ); this is seen also in the case of Fem. nouns ending in ā and 7, apparently displaying a case of alternance between a
1 Cf. Karakandacariu III. 1, line 4:7
HOTET 375965

Page #102

INTRODUCTION
75
long vowel and a short one followed by an anusvāra : gai ( 937 ), Bhavani ( 720 ), bhūmi ( 463 ), Lilāvai ( 993), Vasamtasiri ( 314 ), siniddhayā ( 492 ) suvasai (224, v. 1. im). -susahāyā (1162 ), is the form of Acc. pl.-náme in B is possibly Inst. sing.-Inst. pl. stands for Loc. pl. : atthasatthehim (153 ), diyamtehim ( 1155 ), sālā-saehim ( 737 ), hattehim ( 818, B. hattesu ); in this context may be noted certain cases which can be called Inst. Absolutive : tehi gaehi etc. (1163, 1179, 1265 ).—The use of Dat. sing. is seen in dhammāya, kāmāya, mokkhāya (1010).—The Mas. and Neu. i-stems generally show in Gen. Sing.-no and scarcely-ssa.--uvari ( 670), hiyaï ( 613), are the forms of the Loc. sing.--Loc. pl. is used for Inst. pl. : thanaharesu (1325), nivahesu ( 49 ).- sīsahā is Voc. pl. ( 824 ).
Coming to the pronominal forms, more than once kam is used for kim ( 555, 618, 1041, etc. ) and at least once kiin for kam ( 33 ).-Abl. sing. kattohito (207).--jo stands for jam (784). — Abl. sing. tattohimto (1025).Loc. sing. taṁsi ( 301 ), tassim ( 244, 291 ).-Loc. sing. mas. ime (605).
Some interesting forms of the pronouns of the first and second persons may be noted here. The form ne appears for various cases : Nom., Inst. sing, and pl. (see the Notes on 215 ). Nom. and Inst. pl. ahmi ( 461, 183 ).-Inst. sing. mi ( see Notes on 183 ). The forms amhe and amhehim are mutually confused ( 384, 1162 )--Abl. sing. mamāhi (270. 368 ).-Gen. sing. mha (614, 714-5, 801 ).-Gen. for Inst., or the form of the Inst. pl. ahmarn (383).-Nom. sing. tuyam (512).-Nom., Inst., and Gen. pl. tumhi (558, 710, 860)-Abl. sing. taimto (560, 1039.)-Loc. sing. tae (1221).
Coming to the verbal forms, we have in the Present 1st p. sing. : na-yanamhi = na.yānamhi (856); aham na yānimo (865); pl. gacchamha, vaccamha. The form paricimtiyamhi (v. l. paricimtayamhi) presents some difficulty, and can be equated variously with paricintayāmi, paricintitam hi, paricintitāsmi (see the Notes on 167).—The form jāyamti stands for yānti; the forms like jäeviņu from the root yā are well-known in Apabhramba.
Imp. 2nd p. sing. forms like kunijjāsu, bhanijjāsu, sāhijjāsu etc. deserve our attention.—Now and then we have Fut. 2nd p. sing. forms like jānihasi, disihasi, pāvihasi etc.-At times the negative particle mā is used with the Fut. (565).-The Passive with the augment -iya, is seen in bariniyasi. Some of the forms of the Infinitive like visamium, samappeum
1 In Apabhramsa so and să stand for the Acc, as well. See Karakandacariu, p. 7
( drare etc- ), p 12 (AT. via FR3 51923), p. 18 (finale a anita ), etc. 2 Compare #ISFET, pp. 99-100: a
9 FOT PUTIH 10 R चिंतिऊण भाणियं च तेण ।

Page #103

76
LĪLĀVAĪ
etc. have the sense of the Gerund which as a rule is represented by the forms of the -una type. The Gerund form samanavi (v. 1. samaniya) is quite interesting.
The above details are noted not with a view to give a grammatical analysis of the language of this text' but just to record a few striking and salient features of it that they might easily catch the eye of a Prakrit philologist or a critical student of Middle Indo-Aryan, Most of them are discussed in the Notes in the back-ground of the rules of Prakrit grammars. The change of t to d is looked upon by grammarians as a feature of Sauraseni and other dialects as distinguished from that in Mähäräṣṭri. In a strict sense of the term, it is not a dialectal trait, but it is just a common phenomenon in the evolution of Prakrit which shows different stages: retention of t, softening of it into d, change of it into light d and lastly loss of it leaving only the constituent vowel behind. These stages are more chronological than dialectal, but because the various Prakrits are stereotyped literary languages, even with generalisations of broad traits, it was natural that such traits could be assigned to some Prakrits and not to others. The only question is whether the grammarians had in view any literary works showing or not showing such traits. The Lilavati specifies its dialect as Maharastra-desi-bhāṣa. Throughout the text, no change of t to d is seen in the initial, intervocalic or conjunct position; but t is dropped leaving behind the constituent vowel. Here, in this text, words like dava aada (here agaya), nivvudi (here nivvui ), suidi (cf. sukaya or sukayam here ), hada (here haya) sampadi ( here sampai ) and jado, and the Abl. sing. form in -do or -du etc. are conspicuously absent. With poems like the Lilavati before Hemacandra, it is but natural that he could remark thus in his Prakrit grammar:
VIII. i. 209: अत्र केचिद् ऋत्वादिषु द इत्यारब्धवन्तः स तु शौरसेनी मागधीविषय एव -दृश्यते इति नोच्यते । प्राकृते हि । ऋतुः etc.
1 With the exhaustive Glossary that is given at the end, it is not difficult now to prepare a full grammatical analysis of this poem, a veritable manual ol Maharastri, following the paragraphs of Pischel's Grammatik as Printz has done in his Bhasa's Prakrit or on the model of what Jacobi has done in the Intro, to his Ausgewählte Erzählungen in Mähärastrī or what Schmidt has done in his Elementar buch der Sauraseni.
2
The Natyasastra XVII. 12 observes thus: sa etc. 3 Vararuci's Prakṛta-prakāša II. 7
4 Possibly following Vararuci, VI. 9, Hemacandra allows kado, jado, tado etc. in VIII. ii. 160; but the Lilavati gives the forms kao, tao etc, besides katto etc.

Page #104

INTRODUCTION
VIII. ii. 154. : fra SFT manat quran alat coret a J I Have तलो दान क्रियते। Because the grammarians were making these distinctions in stereotyped literary Prakrits, they were perfectly justified to do so to the extent to which their rules were confirmed by literary usage.
Though the author of the Lilāvati says that he is writing in Marahattha-desi-bhāsā, it would not be correct to presume that his language is the same as the language spoken in Mahārāstra at his time. All that one can assume is that his is a literary language, expressed by a man of learning, but based on or closely akin to the vernacular of Mahārāstra sometime earlier than the age of the author.
Between the literary languages known by the names Prākrit and Apabhrarsa the vocabulary is practically and substantially common ; many authors cultivated them side by side, and the grammatical elements akin to them and current in the contemporary stage of the Modern IndoAryan as spoken by the people often affected them. Scrutinised from this point of view, we find in the dialect of the Lilävati good many traits which are not usual in Prākrit or Māhārästri but are quite normal in Apabhramsa as described by Hemacandra and as current in literature: i) The change of m to v, or nasalised form of it, Ū or mv. ii) Confusion of genders especially between the mas. and neu. nouns. iii) Variations between short and long vowels.: iv) Some words stand without any terminations.* v ) Nom. and Acc. sing. forms, which are often identical in Apabhrarsa, are mutually confused; Inst. and Loc. pl. get interchanged;5 jo, so, eso stand for jam, tan, eyam, which is quite normal in Apabh. vi Some of the pronominal forms are loosely used. vii) The Gerund form samānavi is recognised by grammarians only in Apabh. Thus there is no doubt that the Prākrit or the Marahattha-desi-bhāsā used by the author of the Lilavati has incorporated certain tendencies of Apabhramsa : either he inherited them through his close study of Apa. Ihramsa literature or through the channel of his mother-tongue or local vernacular which had some points common with literary Apabhramsa.
1 Compare Hemacandra's Grammar VIII. iv. 397. 2 Ibidem Sūtra 445, 3 Ibidem Sūtra 329-30. 4 Ibidem 344-45. 5 Ibid. 347. 6 See above p. 75, Footnote 1.

Page #105

LĪLĀVAT
It has been customary nowadays to state dogmatically what New Indo-Aryan language has descended from what Middle Indo-Aryan language. Except perhaps in the case of Gujarati, the evidence is meagre elsewhere, and one has to be very cautious in stating, in toto, the parentage of a particular Modern Indian language. The reasons are plain. The Präkrit dialects preserved to us in literature are literary speeches, though connected with the spoken languages of some locality and age. The present-day Modern Indian languages are a continuation or development of the spoken-speech, now and then influenced by literary usages and grammatical stereotyping. So it would be overstating, if not misrepresenting, the situation when it is asserted that Marathi has descended from Sanskrit, Pāli, Māhārāstri or Apabhramsa. These are sweeping generalisations from a few common points, and such statements are far from the scientific needs of the language-study. What really requires to be done is that the facts of Marāț hi language, both in its literary strata and spoken dialects, should be authentically ascertained, and then one should detect their counterparts in the Middle Indo-Aryan, some Prakrits as well as Apabhramsa. The Māhārāstri Prākrit and its allied Apabh. idiom are sure to give us some earlier links of Marāthi. Vocabulary and loan-words are not always a safe criterion in this respect. Prākrit and Apabhramsa have nearly the same vocabulary but as languages they present distinct phases. Apart from striking common words, parallel points should be mainly detected in pronouns, their forms and usage; in the names of relations, parts of the body and essential articles of domestic use; in the roots and verbal formations; etc.
'Because the author of the Lilāvati himself calls the dialect of this poem Mahārāsţra-desi--bhasă one feels tempted to find something common with Marāthi. The confusion between the Nom. and Inst. pronominal forms really anticipates what one finds in Marāthi. There are many Dhätvādeśas used in this text which closely remind those in Marāțhi. To explain a Marāthi verbal form, Konowl was connecting it with Sanskrit na (j)ānāmi, but in this text more than once the base na-yana is used and it is clearly the predecessor of the Marāthi form.” Expression like rāino bhaniūna (Marāthī rājālā sāngūna or lit, mhanana), gharaharm (Mar. gharoghara),
1 Linguistic Survey of India, Vol. VII, Intro. p. 5. 2 Note the words like limkarūva.

Page #106

INTRODUCTION
Pamca-cha (Mar. Pañca-sahā) are quite close to Marathi idiom. The phrase tumham ciyai (957) deserves special attention; the appendage ciya is no more a separate word, but both together form one word to which the termination is added: compare Marathi tumacya, amacya etc. Common points like these go to indicate that our author's language, the Marahattha desi bhasă, is a literary language; and in all likelihood it is based on the spoken language of Mahārāṣṭra which with the lapse of time and under different influence has grown into present-day Marathi.
79
6. THE SANSKRIT COMMENTARY AND ITS AUTHOR
In this edition the text of the Lilavati is accompanied by a Sanskrit commentary, called Lilavati-kathā-vṛttiḥ, tentatively presented here from an unsatisfactory transcript of Ms. B which is already described above. As a Shorter Recension, Ms. B has its importance which is further heightened by the Sanskrit vṛtti which is not found anywhere else as yet. The commentary has a big gap, because the Ms. B has lost some folios; and its text is unsatisfactory in many a place. Still it is highly useful for verifying the readings of the Präkrit text and for giving us the explan. ations of some of the gathās and the Sanskrit chāyā of most of them.
At the beginning of the poem, the commentary is pretty exhaustive the gathās are difficult and full of mythological allusions, and consequently there is much to explain. But as one gradually advances, say after the first 120 gāthās or so, the discussions decrease, explanations grow meagre, and the Vṛtti assumes the form of just a bare Sanskrit chāyā: at the most it appeals to some or the other Sutra of Hemacandra's grammar on a particular word, generally a Dhātvädeśa. In a few cases the readings are discussed (gāthās 155, 364 etc.), but that is only casually. It is surprising that the commentary sometimes explains readings which are not found in MS. B (gāthās 265, 279, 320, 412 etc.): that is a riddle which can be explained only when some more Mss. of the Shorter Recension become available. Though the Vrtti is not an outstanding performance, it is helpful in many places.
As discussed above, Hemacandra knew this Lilavati; and there is every likelihood of his having used its text in collecting material for his Prakrit grammar. This is indirectly confirmed by the commentator who quotes Hemacandra's grammar repeatedly, nearly fifty times. He also quotes from the Desi-nama-mālā and Kāvyānuśāsana (pp. 20 and 193) of

1 In continuation of the common points already noted by Konow, Grierson,
Bloch and others.

Page #107

80
LĪLĀVAI
Hemacandra. Now and then there are quotations in the commentary, generally in Sanskrit and only once or twice in Prakrit (pp. 20, 28); they are mostly anonymous (pp. 4, 5, 8 [Pañcatantra ], 10 [ Ibid. ], 17, [Ibid.], 18 [Ibid. ], 28, 41 [Ibid. ], 53, 56, 61, 131 [Nitiśataka] & 162), and rarely with their sources specified (pp. 2 Kalidasa, 20 Hemasūri, Vatsayana, 31 Cakrapāņivijaya-mahākāvya, 33 Nitisastra, 52 Smrti and 193 Hemasuri ).
It is the commentator who discloses to us the name of the author of the Lilavati as well as that of his wife; but unfortunately he has not said anything about himself, nor has he mentioned his name.1 The use of expressions like mutkalapya (p. 76, 1. 27) and the confusion between bhavana and bhuvana (p. 1, 1. 6) go to indicate that he belonged to Gujarat. According to Pandit's observation, the use of kila at the beginning of a sentence is found only in Sanskrit works by Jaina writers; and our commentator shows this trait in his writing. Further the fourfold classification of buddhi (p. 40) and, if I understand it right, the use of the term upayoga (p. 60), as found in Jaina literature and philosophy go to indicate not only the commentator's close study of Jaina scriptures but also the possibility of his being a follower of Jaina religion. His reference to Hemacandra in respectful terms as prabhu Sri Hemasurayaḥ (pp. 20 and 193) perhaps indicates that he was a monk of the Svetämbara section. Thus it appears that the commentator was a Svetambara Jaina monk from Gujarāt. As to his date, he must have flourished sometime between A. D. 1172 (when Hemacandra died) and A. D. 1404 (the date of the Bikaner мs, which contains the Sanskrit Vrtti).
1 According to the Jinaratnakośa (Poona 1944), p. 338, there is an anonymous MS. of the Lilavati accompanied by the commentary of Malayasagara in the Jainananda Pustakalaya, Gopipura, Surat. It is necessary that this MS. should be inspected, and then alone something can be said about its identity or otherwise with the present text of Lilavati and its Sanskrit commentary. 2 See the Notes on gatha No. 5 at the end.

Page #108

मह सरोस-सेयरिसण-सचवियं कररुहावली-जुयलं । हिरणकस-वियडोरत्थलैंहि-दल-गन्भिणं हरिणो ॥१ तं णेमह जस्स तइया तैइय-वयं तिहुयणं तुलंतस्स ।
सायारमणायारे अप्पणमप्पं चिय णिसणं ॥२ १) णमह - हरेर्नारायणस्य कररुहावलीजुअलं उभयकरनखश्रेणिं नमत नमस्कुरुतेति ५ संबन्धः । नमस्करणीयस्य सर्वपूज्यत्वात् चतुर्दशभवनजना इत्यादिकर्तृपदमनुक्तमपि गम्यम् । किंविशिष्टं कररुहावलीजुयलं । सरोससुयरिसणसच्चवियं सरोषोऽन्तःप्ररूढकोपो यः सुदर्शनश्चक्र तेन सच्चवियं दृष्टम् । ' दृशो नियच्छापेच्छावयच्छावयज्झवजसञ्चवदेक्खोअक्खावयक्खावयग्घुपुलोअपुलअनिआवआसपासाः' [हैम०८-४-१८१] इति प्राकृतव्याकरणसूत्रत्वात् सच्चवियं । तत्कार्यवधस्य नखपंक्त्यैव साधितत्वाच्चक्रस्य सविशेषपोषरोषो दर्शनमात्रे चावशिष्टम् । नन्वायुधा-" नामचेतनत्वात् पुरुषप्रेर्यतयैव कार्यकारित्वं रोषदर्शनं च प्राणिधर्मस्तत्कथमिदम् । मैवं वोचः । परमपुरुषायुधानामपि देवताधिष्ठितत्वाच्चेतनावत्त्वं व्यक्तमेव । अथवा लक्षणशब्दा अमी मञ्चाः कोशन्तीत्यादिवत्पुरुषेऽध्यारोप्यन्ते । पुनर्विशिनष्टि । हिरणक इति । हिरण्यकशिपुर्दानवेन्द्रस्तस्य विकटं विपुलं यदुरो वक्षस्तदेव स्थलमिव स्थलं निचितरूपं तत्र यान्यस्थीनि तेषां दलानि खण्डानि तैर्गर्भितं संपृक्तं संमिलितम् इत्यर्थः । गर्भितमिति गर्भितातिमुक्तके णः' [हैम० ८-१-२०८] १५ इति प्राकृतलक्षणसूत्रेण तस्य णत्वम् ॥ ननु शौर्यौदार्यगाम्भीर्यधैर्यादिवर्यगुणग्रामवर्णनमपास्य किमर्थमादौ नखा एव नमस्कृता इति चेन्न । दैवतवरानुभावात् स्त्रीपुंसाभ्यामवध्यस्य तस्य नरसिंहरूपेण विष्णुना शस्त्रागोचरत्वाच्च नखरैरेव विदारितत्वात् प्राधान्यम् इत्यदुष्टः आदावेव कररुहावलीनमस्कारः ।। नन्वर्वाचीनपराचीनावस्थाद्वयस्वरूपस्य भगवतः किमर्थ परमार्थतोऽनुपादेयरूपार्वाचीनावस्थादिम नमस्कारस्याभ्युपगतेति न वाच्यम् । अत्र हि प्रबन्धे श्रीशातवाहननरेन्द्रस्य लीलावतीपाणिग्रहेण २२ भुक्तिफलमेवाभिधेयम् । तच्चाग्दिशायामेव सफलमाकलयाम इति सर्वमनवद्यमिति प्रथमगाथार्थः ॥१॥ तस्यैव पुरुषोत्तमस्य नवमेवावतरणैः कृतजगत्रयोपकारस्य वैशिष्टयं ख्यापयन्नाह । २) ते णमह-तं हरिं नमत । यस्य तइया तदानी बन्धनावसरे । त्रिभुवनं स्वर्गमर्त्य
'P opens with ६० ॥ ' नमो विघ्नराजाय ॥, Jwith ६० ॥ नमः सर्वज्ञाय ॥, B with ६०॥ श्रीसरस्वत्यै नमः॥. २= सरोषसुदर्शन, PJB सुअर'. २P हरिणक्कल, B हिरणकस. Pथलस्थिदो gap, Jथलगभिणं. " PJB नमह. ६ = तृतीयपदं, J तईआ तईअवयं तिहूयणं.' [मप्पे चिय] . 'PJB निसं. ३ नमस्कारश्चाभ्यु.

Page #109

कोऊहल-विरइया तस्सेय पुणो पणमह णिहुयं हलिणा हसिज्जमाणस्स । अपहुत्त देहली-लंघणद्ध-वह-संठियं चलणं ॥३ सो जयउ जस्से पत्तो कंठे रिहासुरस्स घण केसणो। उप्पाय-पवडिय-काल-वास-करणी भुयफलिहों ॥४ रक्खंतु वो महोवहि-सयणे सेसस्स फेण-मणि-मऊहाँ। हरिणो सिरि-सिहिणोत्थय-कोत्थुह-कंदकुरायारा ।। ५ [ महुमह-वलणुप्पीडिय-सेस-भुयंगेण मुक्क-फुक्कारा ।
पवणाऊरिय-जलयर-सुत्त-विबुद्धो हरी जयउ ।। ५*१]" पातालरूपम् । तुलयतः चरणत्रयेणाकलयतः । तृतीयपदं साकारमात्मानं निराकारे " आत्मन्येव निषण्णं स्थितम । असंभाव्यं चेदम् । न हि दुतोऽपि हुताशन: स्वं दग्धं विदग्धः । न हि सुतीक्ष्णाप्यसिधारा स्त्रं छेत्तुं छेका । तथा साकार आत्मा कथं निराकारे आत्मनि निषण्णो भवितुमर्हति । अथ च साकारः शरीरमय आत्मा निराकारे आत्मनि आकाशरूपे, विष्णुपदं नभ इति वचनात् । श्रीकालिदासोऽप्याह।
अथात्मनः शब्दगुणं गुणज्ञः पदं विमानेन विगाहमानः ।
रत्नाकरं वीक्ष्य मिथः स जायां रामाभिधानो हरिरित्युवाच ॥ वामनावतारे हि पदेन व्योमपथमवरुन्धानस्य स्वात्मा स्वात्मन्येय निविष्ट इति व्यक्तमापतितमित्यर्थः ॥२॥ तस्यैवानय॑महिम्नो बाललीलायितमाह। ३) तस्सेय-पुनरिंवारं तस्यैव हरेहेलिना बलभद्रेण निभृतं वैलक्ष्यरक्षणाय उत्तमत्वाद्वा निःशब्दं हस्यमानस्य
अप्राप्तदेहलीलङ्घनाध्वत्र्यसं स्थितं चरणं प्रणमत । अप्राप्तो योऽसौ देहलीलङ्घनस्य अभ्वा " मार्गस्तेन त्र्यस्रं तिर्यक् स्थितम् । अथवा अप्राप्तदेहलीलङ्घनादर्धत्र्यत्रं स्थितम् । 'वक्रादावन्तः' [ हैम० ८-१-२६ ] इत्यनुस्वारे तंसं । बाल्ये हि भगवतो देहलीलङ्घनेऽप्यक्षमतां विलोक्य पुराणार्थमनुस्मृत्य च बलभद्रेण हसितम् । किलासावेव कंसादिदानवान् निर्दलयिष्यति इति गाथार्थः ॥ ३ ॥४) सो जयउ-स विष्णुर्जयतु । यस्य भुजपरिघो भुज एव कठोरत्वदादाभ्यां परिघो अर्गलः । 'पाटिपरुषपरिघपरिखापनस" पारिभद्रे फः' [ हैम० ८-१-२३२ ] इति फादेशे फलिहो । घनवन्मेघवत् कृष्णोऽरिष्टासुरस्य वृषभासुरस्य कण्ठे शोभैते। कीदृश इत्याह । उँप्पाए इति युगक्षयकालस्तत्र संहारसमये प्रवर्धितो दीर्घतामापन्नो यः कालस्य यमस्य पाशस्तस्य करणिः सदृशः । अयमर्थः । वृषभासुरसंजिहीर्षया हरिस्तत्कण्ठे कालपाशायमानं निजभुजं चिक्षेप ॥ ४ ॥ विष्णोः शय्यारूपेण शेषाहिराजपमपि स्तौति । ५) रक्खंतु- हरेर्महोदधिशयने समुद्र
'B तस्सेव. २ PJB निहु. २ । तंसं ठियं for वहसंठियं.' ।। जस्स कंठे सोहइ रिहा. " । कसिणो. ५= प्रवर्द्धितः, P फ्वहिय, JB पवड्रिय. * = सादृश्यं प्राप्तः, P करणी, J करिणी, B करणी. “P फलिहो, JI प्फलिहो. 'P फणिमणि, B फग. "] मणिपईवा. " = पयोधर = व [ = अव] स्तृत. १२ Not found in any ms., but reconstructed from the Sanskrit com. in B. B निषष्णः स्थितः. * B आत्मानिषण्णो.

Page #110

-<]
लीलावई
हरिणो जमलज्जुण- रिट्ठ-केसि-कंसासुरिंद-सेलण । भंजण-वल-वियारण कडूण-धरणे भुए णमह || ६ कक्स-य-कोप्पर - पूरियाणणो कैढिण-कर-कयावेसो । केसि-किसोर-कयँत्थण-कउज्जमो जयई महुमहणो ॥ ७ सो' जयउ जेण तैयलोय-कवलणारंभ-गब्भिय-मुहेण । ओसवणि पीया सत्त वि चुलय-ट्टिया उयही ॥। ८
१०
शय्यायां सेसस्स शेषनाम्नो भुजगराजस्य फणमणिमयूखाः फणरत्नकान्तयो वो युष्मान् रक्षन्तु पालयन्तु । कीदृशास्ते । सिरि इति श्रीलक्ष्मीस्तस्या देशी भाषायां सिहिणौ स्तनौ ताभ्यां उत्थ आच्छादितो यः कौस्तुभ एवं कन्दस्तस्याङ्कुराकारा मूलोद्भूतप्ररोहरूपाः । किल हरेः सिन्धों शग्याकृतशेषफणामणिकान्तयः स्नेहालिङ्गितलक्ष्मीस्तननिपीडितकौस्तुभकन्दाङ्कुरा इव राजन्ते । उभयकान्तिसाम्यमित्यर्थः ॥ ५ ॥ ५* १ ) महुमह इति । मधुमथनवलनोत्पीडित शेषभुजंगेन मुक्तफूत्कारात् । पवनापूरित जलचरसुप्तविबुद्धो हरिर्जयतु । निद्रायां सालस्यं हरेरङ्ग मोटितम् । शय्यागतः शेषराजस्तदा फूत्कारानमुञ्चत । तद्वातेन जलचरः पाञ्चजन्यशङ्खो दध्वने । जजागार मुरारिरित्यर्थः ।। ५१ ।। ६ ) हरिणो - हरेर्भुजान्नमत । बाहुषु बहुवचनं चतुर्भुजत्वात् । किंभूतान् भुजान् । भञ्जनवलनविदारणाकर्षणधरणान् । केषाम् । यमलार्जुनारिष्टकेशिकंसासुरेन्द्रशैलानाम् । यमलार्जुनस्य वृक्षरूपतया भञ्जनम् । अरिष्टासुरस्य चलनं मर्दनम्। केशिनोऽश्वरूपस्य विदारणम् । कंसासुरेन्द्रस्याकर्षणं सिंहासनादाकृष्य मल्लयुद्धभूमौ निपातनम् । शैलस्य गोवर्धनपर्वतस्य जलमग्नगोकुलरक्षणाय बाहुभ्यामुत्पाट्य गगने धारणम् । एवंविधकार्यक्षमान् बाहून्नमत । न वाच्यं भुजचतुष्टयेन कथं भञ्जनादिपञ्चकर्माण्यकरोदिति । स्वरूपमात्रकथनमिदं न च युगपत्कारित्वम् ॥ ६ ॥ ७) कक्स - के शिकिशोरकदर्थनकृतोद्यमो
१५
२०
जयतु । केशिदैत्य एव दि [तितनयो अ]ल्पवयास्तुरंगमस्तस्य कदर्थनं तत्र कृतोद्यम इति । कथमिति । कर्कशभुजस्य कूर्परं मध्यं तेन पूरिताननो भृतमुखः । अन्यच्च कठिनकरेण कृत आंवेष्टो वेष्टनं ग्रीवोपरि येन । ' वेष्टः ' [ हैम० ८-४-२२१ ] इति सूत्रेण [ आवेढो ] ॥ ७ ॥ अथ महेश्वरमुपश्लोकयन्नाह । ८ ) सो जयउ - स जयतु येन त्रैलोक्यैकवलनारम्भगर्भितमुखेन [ त्रिजगत् ] संहारप्रारम्भसज्जितवदनेन । चुलुकस्थिताः करतलकलिताः । सप्तापि समुद्रा आपोशानमिव मन्त्रपूतनीरमिव आचान्ताः । किल संहारचिकीर्षयादौ सप्त समुद्रानापोशानीचकार । कर्मणा अनुक्तोऽपि महेश्वरो ज्ञेयः । सप्त समुद्राश्रामी ।
२५
१
२
३
P
९
S
4
= युगलार्जुन. 13 सेलाणं. = यथासंख्यं. ' दलण, ] वलण, B gap. - कठिनकर कृतावेसः, करकयावेसो, कयकरावेसो, 13 करकयावेढो. = कदर्थकृतो. P gap J जयइ, B जयउ B स. '' तइलोय, J तयलोअ, " तेलुक - उपोसानजलमिव, P उसायणि व्त्र, ओसावणि त्र, B gap - वणं J चुलअहिया. P उयहगा, ] उअही, B उवही
११
93
व पीया.
13 मेढ्याग [ तम् ].

५
१४

६

Page #111

कोऊहल-विरइया गोरीष्ट गुरु-भरकंत-महिस-सीसटिभंजणुद्धरियं । णमह णमंत-सुरासुर-सिर-मसिणिय-णेउरं चलणं ।। ९ चंडीऍ कढिण-कोयंड-कट्टणायास सेय-सलिलुल्लो। णित-कुसुंभुप्पीलो रक्खउ वो कंचुओ णिचं ॥ १० ससहर-कर-संवलिया तुम्हें सुर-णिण्णयाट णासंतु । पावं फुरंते-रुद्दट्टहास-धवला जलुप्पीला ॥ ११ जयंति ते सज्जण-भाणुणो सया वियारिणो जाण सुर्वण्ण-संचया। अँइट्ट-दोसा वियसंति संगमे कहाणुबंधी कमलायरी इव ॥ १२
लावणो रसमयः सुरोदकः सार्पिषो दधिपयाः पयःपयाः ।
स्वादुवारिरुदधिश्च सागरा द्वीपवि स्तर]तया व्यवस्थिताः ॥ ॥ ८ ॥ अथ पार्वती स्तोति । ९) गोरीए-गौर्या उमायाश्चरणं नमत । किंभूतम् । गुरुभराक्रान्तमहिषशीर्षास्थिभञ्जनोद्धृतम्। अन्यच्च । नमत्सुरासुरशिरोभिर्मसृणितं घृष्टिं नूपुरं यस्य तम् ॥ ९ ॥ तस्या एव वीररसोत्कर्षमाह । १०) चंडीए-चण्ड्याश्चामुण्डायाः
कञ्चुकमुरश्छादनं वो भवतो रक्षतु । कीदृशः कञ्चकः । णितो निर्गच्छन् कुसुम्भस्य उत्पीड १५ पूरो यस्मात् स तथा । केन कृत्वा । कठिनकोदण्डकर्षणायासस्वेदसलिलेन । कठोरधनुर्दण्डाकर्षणोत्पन्नस्वेदजलैरार्द्रभूत उन्मीलत्कौसुम्भरसश्च । कञ्चुकः पातु भवतामिति भावः ॥१०॥ गङ्गास्तुतिमाह । ११) ससहर-सुरनिम्नगाया गङ्गाया जलोत्पीडा नीरपूरा भवतां पाप कलुषं नाशयन्तु । किंभूता इत्याह । शशधरकरसंवलिता हरशिरोनिवासित्वाञ्चन्द्रकिरणसंमिश्राः ।
अत एव स्फुरद्देदीप्यमानरुद्राट्टहासवत् धवलाः श्वेताः ॥ ११ ॥ इत्थं देवदेवीः संतोष्य २० ग्रन्थसाहाय्यकारकान् सज्जनान् अभ्यर्थयन्नाह । १२) जयंति ते-ते सज्जनभानवः सुजनसूर्याः
सदा सर्वदा जयन्ति सर्वोत्कर्षेण वर्तन्ते । किंभूताः । वियारिणो । सज्जनपक्षे विचारिणः पूर्वा. परपरामर्शशीलाः, सूर्यपक्षे वियच्चारिणः आकाशप्रसृमराः । येषां संगमे संसर्गे कथानुबन्धा कमलाकराः कमलवनानीव विकसन्ति । कीदृशास्ते। प्रथमपक्षे सुवर्णसंचयाः शोभना.
क्षरसमूहाः, इतरत्र सुष्ठ पर्णानां पत्राणां संचयाः समूहाः येषु ते तथा । अन्यच्च । २१ अंदृष्टदोषा दूषणवर्जिताः, द्वितीयपक्षे अदृष्टा रात्रिथैः सूर्यविकाशित्वात् । शास्त्रमाहात्म्यारोपण हि सुजनायत्तम् । यदुक्तम् ।
वक्तार एव कवयः शास्त्राणि महार्घतां नयन्त्यन्ये । प्रभवः पयोधिरुपचितिरीश्वरभवनेषु रत्नानाम् ।।
1 = सेकसलिलाई.२ । सलिलेण. ३ = निर्यत् कुसुंभसंधान:. सुवनिण्णयाए, J सुरणिण्णुयाइ, ।' सुरनिम्मयाइ. "P gap, J पुरत्त for फुरंत of B. = विचार्यमाणाः अन्यत्र वियञ्चारिणः, । वियामिणो "= अन्यत्र सुवर्णसंचयाः. '= अदृष्टदोषाः । अ gap. बद्धा." कम्वलाइरा.

Page #112

-१६]
अहवा ।
सो जयेउ जेण सुर्येणा वि दुज्जणा इह विणिम्मिया भुयणे । ण तमेण विणा पार्वति चंद- किरणा वि पैरिहावं ।। १३ दुज्जण- सुयणाण णमो णिचं पर- कज्ज वावड-मणाण । के भसण - सहावा पर-दोस - परम्मुहाँ अण्णे ।। १४ अहवा को वि दोसो दीसइ सयलम्मि जीय- लोयम्मि | सव्वो चिर्य सुयण- यणो जं भणिमो तं णिसामेह ॥ १५ संज्जण-संगेण वि दुज्जणस्स ण हु कलुसिमा समोसरइ । ससि-मंडल- मज्झ-परिहिओ वि कैंसणो चिय कुरंगो ।। १६
लीलावई
१०
॥ १२ ॥ अथ [ वा ]दुर्जनानपि संतोषयन्नाह । १३ ) सो जयउ सकश्चिद् ब्रह्मा देवं सृष्टिकर्ता जयतु येन सुजना इव दुर्जना इह भुवने विनिर्मिताः सृष्टाः । न तु सर्वजनहृदयंगमान् सज्जनान् सृजन् जयतुतराम् । दुर्जना अभिनन्दयन्तु । कथमित्याह । न तमेण इति । तमसान्धकारेण विना चन्द्रकिरणा अपि परभागं गुणोत्कर्षं न प्राप्नुवन्ति । यद्यपि निन्द्यं तमस्तथा चन्द्रतेजःप्रवृद्धिहेतुत्वात् सुभगम् । तथा दुर्जनाश्चेन्न भवेयुः को नाम सज्जन सौमनस्यमनुहृष्येदिति ॥ १३ ॥ १४ ) दुज्जण - नित्यं परकार्यव्यापृतमनोभ्यः सुजनदुर्जनेभ्यो नमः, नमोऽस्तु । सुजनपक्षे परकार्यं परोपकारः, दुर्जनपक्षे परेषां कार्याणि परतप्तयः इत्यर्थः । तयोर्विशेषमाह । एके दुर्जना भणस्वभावाः यत्तदसंबद्धप्रलापिनः । अन्ये सुजनाः परदोषपराङ्मुखाः । नमस्कारस्तु खलेषु उपहासपरोऽपि भवति । यदुक्तम् ।
१५
॥ १४ ॥ १५ ) अहवा - अथवा सकलेऽपि जीवलोके न कोऽपि दोषो दृश्यते । सर्व एव सुजनो जनो ज्ञेयः । कोऽर्थः । दुर्जनशङ्कया हि सन्तो नाल्पमपि विरुद्धमासेवन्ते, अतस्तेऽपि "सुजनाच ज्ञेयाः । यदुक्तम् ।
१२
नमस्यं तत्सखि प्रेम घण्टारणितसोदरम् । क्रमऋशिमनिःसारमारम्भगुरुडम्बरम् ॥
" यद्भणामो वयं " तन्निशाम्यन्तु शृण्वन्तु ॥ १५ ॥

यच्छङ्कया दोषकलङ्कपङ्के सन्तो न मज्जन्ति कदाचनापि । तं दुर्जनं सज्जनमेव मन्ये जनस्तु यत्किंचिदपि ब्रवीतु ॥
ง
==
४
२ P जयओ, ] जयउ. 13 सुयणा त्रि णिम्मिआ दुज्जणा इह सुत्रणे [ दुजणा इह भुवणे ] . B फभावं. PJB नमो. "P परंमुहा. PJB न. I' जीवलोयंमि, J जीयलोअंमि, B जीबलोअंमि. P चिय, JB चिय.
६
९
१२
११
१३
१४
P सुयणजो, सुयण यणो, B सुयलुजणो... P मंडण, JB मंडल. B किसणु चिय.
१५
१६
१८
B भणियं तं . PJB निसा १२ दुज्जण. J सज्जणस्स. 1) सर्वश्व सुजने जने. 1) सुजनाश्वाज्ञया.
१७
B गुणामावयं.
13 तनिशम्यं शृण्वंतु.
ي
१६ ) सज्जण - सज्जनसंगेनापि
५

Pa
२५

Page #113

4.
१०
१५
२२
कोहल-विरइया
दुज्जण-संगेण वि सज्जणस्स णासं ण होइ सीलस्स । ती सलोणेवि मुहे तह वि हु अहरो महुं सवह ॥। १६*१ अलमवरेणासंबंधालाव - परिग्गहाणुवघेण ।
बाल- जण - विलसिएण वै णिरत्थं वाया-पसंगेण ॥ १७ आसि 'तिवेय-तिहोमग्ग-संग-संजणिय-तियसं-परिओसो । संपत्ते - तिवग्ग - फलो बहुलाहच्चो ति णामेण ॥ १८
अज्ज वि महग्ग - पसरिय- धूम - सिहा- कलुसियं 'वं वैच्छयलं । उच्च मय-कलंकच्छलेण मयलछणो जस्स ।। १९
1
दुर्जनस्य सुनिश्चितं कलुषत्वं न समपसरति चित्तमालिन्यं नापयाति । दृष्टान्तमाह । शशिमण्डलमध्यस्थितोऽपि कृष्ण एव कुरङ्गो हरिणः । चन्द्रनैर्मल्यनित्यसंगादपि तस्य श्यामता नापगतेति ॥ १६ ॥ १६*१) दुज्जण - [ दुर्जनसंगेनापि सज्जनस्य नाशो न भवति शीलस्य । स्त्रियः सलवणेऽपि, सलावण्येऽपि वा मुखे तथापि खलु अधरो मधु स्रवति ॥ १६* १ ॥] उपसंहरन्नाह । १७) अलं - तस्मात् किं सुजन दुर्जनचर्चया । अलं पर्याप्तम् अस्माकम् अपरेण प्रजल्पितेन वाचो विस्तरेण बालजनविलसितेनेव । किं क्रियते किं साध्यते जिह्वाप्रसरेण । बाला मूर्खाः शिशवश्च स्वभावाद् बहुलालापाः ॥ १७ ॥ स्ववंशवर्णनं पूर्वम् । १८ ) आसि - त्रिवेदत्रिहोमाग्नि संगसंजनितत्रिदश'परितोषः । संप्राप्तत्रिवर्गफलः साधितधर्मकर्मार्थो नाम्ना बहुलादित्य आसीद्बभूवं । त्रिवेदा ऋग्यजुःसामाख्याः । त्रिहोमाग्नयः दाक्षिणात्यगार्हपत्याहवनीयाख्याः ॥ १८ ॥ १९ ) अज्ज वि - अद्यापि मृगलाञ्छनश्चन्द्रो मृगकलङ्कच्छलेन यस्य बहुलादित्यद्विजस्य मखाग्निप्रसृतधूमशिखाकलुषितमिव वक्षःस्थलम् उद्वहति । मखो यज्ञः । यज्ञावसरे वह्निकुण्डहुत घृतघटशतधूमेनैव चन्द्रः कलङ्कितो न च लाञ्छनेनेत्युत्प्रेक्षा ॥ १९ ॥ २०) तस्स 'गुणरत्नमहोदधेरेकः सुतः समुत्पन्नः 1 नाम्ना भूषणभट्ट निजकुलनभस्तलमृगाङ्कः ॥ २० ॥ २१) जस्स - यस्य भूषणभट्टस्य प्रियबान्धवैरपि चतुर्वदनविनिर्गतैर्वेदैरेक
तस्य च
२५
तरस य गुण - रयण-महोवही " एक्को सुओ समुप्पण्णो । भूणभट्ट णामे यिय-कुल- हयल -मयंको || २० जस्स पिय-बंधवेह व चउवयण - "विणिग्गएहि वेrहि । प्रक्क-वयणारविंद-ट्रिएहिँ बहु-मण्णिओ" अप्पा ॥ २१
=
ਦੇ
नार्स न. B ता अलमवरेण पयंपिएण वायाइ त्रित्यरेणम्ह ।. ४ P परिमाहाण,
६
B व किं की रइ जिब्भपसरेण. = निरर्थकवाय [= कू ] प्रसंगेन, PJ नि.
.
Found only in J. but J 'णु. B बालऊण. त्रिवेद, J तेवेय. १ P संवासजणिय, J संगसंज', B संगसंजणिअ. " = त्रिदश. P ११ संपत्ततिच उपोयत gap, J संपत्ततिवगाफलो, B संपन्नतिवगा [ मा] हलो. १२ Pच, J व्व, B व. [ वच्छथलं ] I वच्छलयं. 'P महोय', J महोव', B महोवहिस्स. " PJ नामेण नियय. B नामे णिअकुलणहभू ग्णमियंको. । म, [ = बंधवाहें व ], Bवि.
१३
१४
१५
१६
73
=
- विसंघटितैः, P विसंघएहि, वेहिं, JB विणिगाएहि वेएहि.
14
१९
PJB g.
B मनिउ.
[ १६* ९.

Page #114

-२४ ]
लीलावई
तस्स तणएण एवं असार - मइणा वि विरइयं सुगह । कोण लीलावर त्ति णामं कहा - रयणं ।। २२
जह मियंक केसरकर पंहरण- दलिय - तिमिर -करि-कुंभे | विक्खि-रिक्ख-मुत्ताहलुज्जले सरय- रयणीऍ ॥ २३ aa-समये धवल-वणुत्तमंर्ग-सयण-मुंहासीणाए भणियं । पिययमें पेच्छ पेच्छ ।
जोन्हौऊरिय-कोस- कंति-धवले सव्वंग - गंधुकडे णिव्विग्धं" घर-दीहिया " सुरसं वेवंतओ" मासलं । आसाएइ सुमंजु - गुंजिय-खो "तिंगिच्छिणासर्व उम्मिल्लत-दलावली- 'परियओ चंदुज्जुए" छप्पओ ॥ २४
बदनारविन्दस्थितैरात्मा बहुमतः । ये वेदा ब्रह्मणो वदनचतुष्टयान्निर्गतास्ते येन एकवदनेन धारिता इत्युत्कर्षः ॥ २१ ॥ २२) तस्स तणएण - तस्य भूषणस्य तनयेन असारमतिना तुच्छबुद्धिनापि कुतूहलनाम्ना विप्रेण विरचितं लीलावती नाम कथारत्नं शृणुत । गर्वपरिहारार्थम् असारमतित्वम् आत्मनः प्राह || २२ || २३ ) तं जह - तद् यथा । मृगाङ्ककेसरिकरप्रहरणदलिततिमिरकरिकुम्भे विक्षिप्तरिक्षमुक्ताफलोज्ज्वले शारदेरंजन्याः [ ॥ २३ ॥ ] द्यम् । प्रदोषसमये ** धवलभवनोत्तमाङ्गशयनसुखासीनो भणितैः सँ निजप्रियतमय सावित्रीनाम्न्या । हे प्रियतम पश्य । मृगाङ्कश्चन्द्रः स एव केसरी सिंहतस्य करा: किरणा हस्ताश्च तेषां प्रहरणं तैर्दलितं तिमिरमेव करी तत्कुम्भे इत्यादिरूपकं ज्ञेयम् ॥ २४ ) जोण्हा - हे प्रिय गृहदीर्घिकायां गृहवाप्यां निर्विघ्नं यथा भवति । ज्योत्स्नापूरितकोशकान्तिधवले सर्वाङ्गगन्धोत्कटे सर्वतः परिमलाढ्ये" चंदुए कुमुदे चन्द्रवंश्यकमले वेपमानो रसपानलोलुपतया कम्पामानः सुमञ्जुगुञ्जित उन्मीलद्दलावलीपरिगतः पत्रपंक्तिमध्यप्रविष्टः षट्पदो भ्रमरो मांसल बहुलं तिंगिच्छि पाणासवं मकरन्दपानमद्यम् आस्वादयति पिबति । तिंगिच्छिर्देश्यां मकरन्दवाची । मांसलमिति 'मांसादेर्वा ' [ हैम०८-१-२९] इत्यनुस्वारलोपो वा ॥ २४ ॥ अन्यच्च विशेषार्थकथने ।
७
,
२
४ B मियंग P पहरदलिय.
३
PJB नाम. this verse.
•
६
१०
१२
१४
१५
१६
३ १७
ચૈત
18
२०
B विच्छित्त. "J puts पओससमये at the end of On this word P has a marginal gloss, viz., गद्यमिदं, B पउससमए, B भुवणु". " P "णुत्तिमंग, JB णुत्तमंग. 'B सुहासीण्ते भणिओ सो णियपिययमाए पिययम पिच्छा. P has fun twice, but J only once. P glosses : शार्दूलविक्रीडित, B जुन्हा'. P निविग्धं, । णित्रिग्वं. P दीहियासु, J दीहियाए, B दीहिआइ. B सरसं. P वेवत्तओ. = तिगिच्छि कमलरजसि. पाणेसवं. P परिगओ. J परियओ, B पडिगड. चंदुजए. B रजनीप्रदोष etc. The commentary on this verse and that on the following prose sentence form one unit. The expression is written by the commentary after the concluding word f of the text. That possibly indicates that qe 'पेच्छ is a prose passage. P numbers it, but the number is identical with that of the previous verse. J has no number. в perhaps numbers it, though the actua! numeral is 2, and not 24. B परिमलाढव्यो.
२१
२५

Pa

Page #115

१२
१५
३५
को ऊहल-विरइया
मिणा संरण ससी ससिणा वि पिसा पिसाए कुमुय-वर्णं । कुमुय-वणेण व पुलिगं पुलिोण व सहइ" हंस-उलं ।। २५
२५) इमिणा - अनया शरदा शरत्कालेन शशी शोभते इति संबन्धः । शशिना च निशा रात्रिः । निशया च कुमुदवनं कैरवखण्डम् । कुमुदवनेनापि पुलिनं तटभूमिनद्या इति शेषः । पुलिनेनापि * हंसकुलं राजहंसश्रेणिः । सहइ राजते । ' राजेरग्धछज्ज सहरीररेहा: ' [ हैम ० ८ -४ -१०० ] इति सहः || २५ || २६) णवबिस - हे प्रिय निसामे शृणु । हंससंलापो मरालनादः शारद श्रीचरण'नूपुराराव इव । कीदृगिति । नवः प्रत्ययो यो बिसः कमलनालं तस्य कषायेण संशुद्धः तारीभूतो यः कण्ठः तेन कलो मधुरो मनोहरश्च रमणीयः ॥ २६ ॥ २७) संचरइ - पवनो वायुः संचर किंभूतः । शीतलागच्छत्सलिलकल्लोलसंगेन निर्वापितः शिशिरीकृतः । दरदलिता ईषद्विकसिता या मालती तस्या मुग्धं मनोज्ञं यन्मुकुलं कुड्मलं तद्गन्धेन उद्धर उत्कृष्टो वातो वातीति २८) एसा वि - एत्रापि सरःसलिले सरोवरतटे वनराजी काननश्रेणी दशदिग्वधूवदनခု 'विशेषकावलिरिव सहइ राजते । ऊर्ध्वाधोदिग्विदिपा दश दिशः; ता एव वध्वः स्नुषा इव तासां वदनेषु मुखेषु विशेषकास्तिलकास्तेषामावलीव । 'कग च ज त द प य वां प्रायो लुक्' [है० ८-१-१७७] इति कस्याकारः । किंविशिष्टावलिः । विमलतरङ्गान्दोल्यामानपादपाः अतिसामीप्याज्जलकल्लोलैरेव कम्पमानाः पादपा वृक्षाः यस्याम् ॥ २८ ॥ २९) एयाई -- प्रिय पश्यत । पूज्यत्वाद्बहुवचनम् । पूज्यत्वं च ।
२७॥
व-वि- साय-संसुद्ध-कंठ-कल- मँणोहरो णिसामेह | सरय- सिरि-चलण-उर-राओ इव हंस-संलावो ॥ २६ संचरs सीयला येतं सलिल-कल्लोल-संग" - णिवविओ । दर- दलिय - मालई -मुद्ध-मउल-गंधुदुरो पवणो ॥ २७ एसा वि दस- दिसा बहु-वयण-विसेसावलि" व्व सर-सलिले । विम्वल-तरंग- दोलंत - पायवा सहइ" वण - राई ।। २८ ऐयाइँ दियस संभावणेक-हिययाइँ पेच्छह घर्डति । आमुक-विरह-वेणाइँ चक्कवायाइँ वावी ।। २९
१३
. गुरुरग्निर्द्विजातीनां वर्णानां ब्राह्मणो गुरुः । पतिरेको गुरुः स्त्रीणां सर्वस्याभ्यागतो गुरुः ॥
इति वचनात् । एते दिवससंभावनीयहृदया दिनाश्वास्यचेतसः उन्मुक्तविरहवेदनाश्चक्र
४
७
१०
११
१२
शृंखलोपमालिका. B वि. B वि. शोभते. विस. PJB B मणहरं णिसामेसु ।. "B रावो. P संलावो, J सल्लावो, 1 उल्लावो. P सीयलोयंत, J सीयलायन्न, B सीयलायंत. P gap, J संजणिव्वविओ, 13 संग. " एसो, JB एसा. तिलकावलिखि, P विसेसावलि व विसेसवेलि न्व, 13 विसेसा व्व. P gap, J विम्वलतरंगों, B विमलतरंगंदो. = शोभते. Breads इ and not 'ई like P, in this verse. संझाव'. 1 PB विय', Jar.
१४
==
१५
१६
१
B adds अण्णं च । before this verse.
६
[ २५ -

==

=
J

Page #116

३४]
लीलावई एयं उये वियसिय सत्तवत्त-परिमल-विलोहविजतं । विहाविय-कुसुमासाय-विमुहियं भमई भमर-उलं ॥३० चंदुज्जुयावयंसं पवियंभिर्य सुरहि-कुवलयामोयं ।
णिम्मल-तारालोयं पियइ व रयणी-मुहं चंदो ॥ ३१ ता किं बहुणा पर्यपिएण।।
अइ-रमणीया रयणी सरओ "विमलो तुम चे साहीणो। अणुकूल-परियणाएँ मण्णे त णत्थि ज णत्थि ।। ३२ ता कि पि" पोस-विणोय-मत्त-मुँहयं म्ह मणहरुल्लावं । साहेहे अउव्व-कह सुरेसं महिला-यण-मणोज ॥३३ तं "मुद्ध-मुहबुरुहाहि वयणय णिसुणिऊण णे" भणियं ।
कुँवलय-दलच्छि एत्थं कईहि तिविहा कहा भणिया ।। ३४ चाकाः पक्षिणो वापीषु घटन्ते । सूर्योदये हि विगतविरहाः क्षणमप्यसहिष्णवो झटिति संघटन्ते मिलन्तीत्यर्थः । चक्कवायाइ इति क्लीबत्वं प्राकृतत्वाद्बहुलम् ॥ २९ ॥ ३०) एयं उय - हे प्रिय उय पश्य । एतद्विकसितसप्तपत्रपरिमलविलोभनीयम् अविभावितकुसुमामोदविमुखितं भ्रमरकुलं भ्रमति । अविभावितोऽज्ञातः कुसुमामोर्दै इतरपुष्पपरिमलो येन इति तेन १५ विमुखितं पराङ्मुखीभूतम् । अयमर्थः । इतरपुष्पामोदमवेदयन्तो भृङ्गा गजमदानुकारिसप्तवृक्षगन्धेभ्य एव स्पृहयन्ति ॥ ३०॥ ३१ ) चंदुज्जुया - हे प्रिय चन्द्रोद्दयोतावतंसं प्रविजम्भितसुरभिकुवलयामोदम् । निर्मलतारालोकं रजनीमुख चन्द्रः पिबतीव । अन्यदपि नीलोत्पलावतंसेन कर्णपूरेण युक्तं सुरभि अतिस्नेहाद्विमलतारिकालोकं च । मन्थरकनीनिकादर्शनं नायिकामुखं प्रियश्चम्बतीति रूपकम् ॥ ३१ ॥ ता किं - तस्मात् किं बहुना प्रजल्पितेन। ३२) अइरमणीया – २० अतिरमणीया रम्या रजनी रात्रिः शरद्विमला निर्मला। 'प्रावृट्शरत्तरणयः पुंसि' [ हैम० ८-१-३१] इति पुंस्त्वं शरदादेरत् । सरओ। त्वमपि स्वाधीनो निकटवर्ती निश्चिन्तश्च । अनुकूलपरिजनाया मम मन्ये तन्नास्ति यन्नास्ति । सर्वापि सामग्री विद्यत इत्यर्थः ॥ ३२ ॥ ३३) ता किं पि- तस्मादस्माकं स्वामिन् प्रदोषविनोदमानसँखदां मनोहरोल्लापाम् । महिलाजनमनोज्ञां सरसां कामपि अपूर्वकथां साहेह कथय ॥ ३३॥ ३४) तं मुद्ध- तन्मुग्धामुखाम्बुरुहाँद्धि८ २५
-
-
.' = पश्य. २J सत्तवन्न. ३= विलोभ्यमानं, विजतं. १ = अविभावित आचंतितकुसुमास्वादविमुखितं. " कुसुमामोय. ५ P omits भमइ which is given by JB. * = चंद्रोहयोतावतंसं, B चंद्रुजया. ' B पविजभिय. ९॥ सरउ. १० वि मणोहरो तुम. १B पि. १२P अण', JB अणु. १३ = नमेति [ = ममेति] संबंधे. १४ [कं पि], । " B पिउfor पओं'. १६P मेत्त, JB मत्त. " = सुभगं, PJB सुहयम्ह. १८ = कथय. १B सरसं. २ B महिलाण य for महिलायण. P सुद्ध', JB मुद्र. २ On हि P puts the figure of 5, within brackets, which perhaps indicates the Ablative. १२ PJB निसु. ४= अनेन. B अइ कुवलयच्छि : J also shows अइ, and perhaps its reading may be कुवलयच्छि . ५ B कइहि.
B सुखद... पम् । १८ Bहाधिव.

Page #117

कोऊहल-विरइया
तं जह दिवा तह दिव-माणुसी माणुसी तह चेय। तत्थ वि पढमेहिँ कयं केईहिँ किर लक्खणं किं पि॥ ३५५ अण्णं सक्कय-पायय-संकिण-विहा सुवण्ण रइयाओ। सुर्वति महा-का-'पुंगवेहि विविहाउ सुकहाओ॥३६ ताण मज्झे अम्हारिसेहिँ अबुहेहिँ जाउ सीसंति । ताउ कहाओ णे लोए मयच्छि पार्वति पैरिहावं ॥ ३७ ता किं में उवहासेसि (यणु असुएण सह-सत्थेण। "उल्लविउं पि ण तीरइ किं पुण वियडो कहा-बंधो॥ ३८ भणियं च पिययमाए पिययम किं तेण सह-सत्येण । जेण सुहासिय मग्गो भम्गो अम्हारिस-जणस्स ॥ ३९ उपलब्मइ जेण फुडं अत्थो अकयथिएण हियएण।
सो चेय परो सद्दो णिचो कि लक्खणेणम्ह ।। ४० वचनं श्रुत्वा णे अस्माभिर्भणितम् । अँइ इति कोमलालापे । कुवलयाक्षि उत्पलनेत्रे । इत्थं वक्ष्यमाणभङ्गया कविमिस्त्रिविधा कथा भणिता ॥ ३४॥ ३५) तं जह - सुगमा । " [ तद् यथा दिव्या तथा दिव्यमानुषी मानुषी तथा एव । तत्रापि प्रथमैः कृतं कविमिः किल लक्षणं किमपि] ॥ ३५॥ ३६) अण्णं सकय - अन्यत् सामान्यतो नपुंसकत्वम् । संस्कृतप्राकृतसंकीर्णपदा महाकविपुङ्गवैः सुवर्णरचिता विशिष्टाक्षरगुम्फमय्यः विविधाः सुकथाः श्रूयन्ते ॥३६॥ गर्वपरिहारमाह । ३७) ताणं मज्झे- तासां विविधकथानां मध्ये अस्मादृशैबुधैर्मूखैर्याः कथाः शिष्यन्ते कथ्यन्ते । हे मृगाक्षि ताः कथा लोके परभागं गुर्गोत्कर्ष न प्राप्नुवन्ति ॥ ३७॥ ०३८) ता किं- तस्मात् किं किमर्थ हे सुतेने अश्रुतेन शब्दशास्त्रेण व्याकरणेन माम् उपहासयिष्यसि । यतः उल्लपितुं वक्तुमपि न शक्यते । किं पुनर्विकटो विस्तीर्णः श्रेष्ठो वा कथाप्रबन्धः ॥ ३८ ॥ ३९) भणियं च - भणितं च प्रियतमया । हे प्रियतम किं तेन शास्त्रेण । अस्मादृशजनस्य स्त्रीजनस्य सुखासिकामार्गो भग्नः । न हि शास्त्रात्सुखोत्पादः प्रसिद्धः । यतः ।
काव्यशास्त्रविनोदेन कालो गच्छति धीमताम् ।
__ व्यसनेन च मूर्खाणां निद्रया कलहेन वा ॥ तच वैषम्यादस्मादृशीमिर्दुरवबोधम् । अतः किं तेन दुःखहेतुनेति ॥ ३९ ॥ ४०) उवलब्भइ -- इति स्थिते नियूंढार्थमाह । हे प्रिय उय पश्य । येन अकदर्थितेन हृदयेन
'B कइहें. २P संकिनकहा, J संकिण्णविहा, B पाइयसंकिण्णं विविहमासरइयाओ। 'P पुंगावेहि, B पुंगवाहें. "B सुकहाउ.'PJB न. ६P परिहावं, J परिभावं, B परभायं, उव', B उवहसिसि. ' = सुतनु. = अधुतशब्दशास्त्रेण, "B Sलू [ = उल्ल] पितमपि जल्पितमपि कथ्यंते, PB उल्लवियं, Jउल्लवियु. "पियमाए पियम्ह किं. र B सच्चेव वरो णिच्चं सहो कि लक्खणेणह. २P इटो for णिचो of J. ४ P म्हा, JB म्ह. " Rather मामुपहासयिष्यसि । after सुतनु.

Page #118

-४६]
अत्थि
लीलावई
ऐमेय मुंद्ध - जुयई-मणोहरं पायया भासाए । पविरल- देसि सुलक्खं कहसु कहं दिव्व माणुसियं ॥। ४१ तं तह सोऊण पुणो भणियं विंच बाल-हरिणच्छि । जह एवं ता सुव्व सुसंधि कहावत्युं ॥। ४२
पाणयवाण.
उवि.
चउ-जलहि-वलय- रसणा- णिबद्धे - वियडोवरोह' सोहाए । सेसंके -सुप्यरिट्टिय-संव्वंगु बूढ-भुवणाए ॥ ४३ पलय- वराह-समुद्धरण- सोक्ख-संपत्ति - गरुय भावाए । णाणा- विहरयणालं किया भयवई पुहई ।। ४४ णीसेस - सरस-संपत्ति-मुइयासेस - पामर - गोहो । सुव्वसिय - गाम - गोहण -भ-रव-मुहलिय- दियंतो ॥ ४५ - सुहिय- पाण-वाण-चच्चरी रख - रंमाउलारामो । पीसेस - सुह- णिवासो आसय-विसओ त्ति* विक्खाओ ॥ ४६
२०
हेलयैव येन शब्देनार्थः स्फुटो लभ्यते प्रकटार्थों ज्ञायते स एव वैरो वरप्रद इव श्रेष्ठ उत्तमः शब्दः । किमस्माकं लक्षणेन ॥ ४० ॥ ४१) एमेय मुद्ध - एवमेव मुग्धयुवतीमनोहरां प्राकृतया भाषया प्रविरलदेश्यसुलक्ष्यां दिव्यमानुषीं कथां कथय । प्रकर्षेण विरला ये देश्या देशभाषाशब्दास्तैः सुबोधमिति ॥ ४१ ॥ ४२) तं तह - तत्तथा श्रुत्वा मया भणितम् । उद्विम्बबालहरिणाक्षि उद्विम् उत्त्रस्तो योऽसौ बालमृगः तद्वच्चञ्चलनेत्रे [ यस्याः ] । यद्येवं तदा सुसंधिबन्धं कथावस्तु श्रूयताम् । शोभनोऽद्भुतः संधिः पूर्वापरसंबन्धो बन्धश्च वर्णरचना यत्रेति । स्वग्रन्थस्य विदग्धजनग्राह्यतोक्तेत्यर्थः ॥ ४२ ॥ तदेवाह । [ अस्ति ] ४३-४६ ) चउ - भगवत्यामाधारभूतायां पृथिव्याम् आश्रयविषयो महाराष्ट्रः सुविख्यातोऽस्तीति कलापकेन तद्विशेषणान्याह । चतुर्जलधिरसनानिबद्धविटोपरोधशोभायां चतुःसमुद्रमेखलासुबद्धनितम्बायाम् । उपरोध आरोहश्च नितम्ब इति वचनात् । अन्यच्च । शेषाङ्क सुपरिष्ठितसर्वाङ्गव्यूढभुवनायां शेषराजो संगस्थिरस्थित्याधारितविश्वायाम् ॥ पुनः पलय इति । प्रलयवराहसमुद्धरणसौख्य संप्राप्त
६५
३
९
१०
B एमेव.' P सुद्ध, JB मुद्ध. ४ P जुयहूं, J जुयइ, B जुवई. B देश for देखि. = सीतगदेश्यः, PJB उव्विंव 91 कहारयणं. All the mss. appear to read af 3 etc. in the same line. " च जलहि, B जलहिं रसमPJB निवद्ध. विकटउवरोहनितवीशा ... [ ? ]; P विडा, J विडोव', B वियणाव " P सेसंगे सुपरिट्टिय, J सेसंकसुप्परिष्ट्रिय, B सेसंगसुपत्तिद्विअ. P सव्वंगुवूढ, J सम्बंगुन्नूढ, B सवंगचूढ ३ P संपन्न, J संपत्ति, B संपत्त
१२
१५
P नीसेससीस ( with the marginal gloss शस्य ), J नोसेसासस्स, B णीसोस. P रंभा, J रुंभा, (रु looks like भ ), B भंभा.
૧૯
१८
१९
सुवसि
B सह.
२
*
PJB नीसेस and निवासो. B विसउ सुविक्खाउ. B विकटावरोध.
२६
२१

= रम्य.
उबि

११
=
१४
B पुहवीए.
१६ = जनोष.
२० 唯
१०
B
B
94
२५

Page #119

कोऊहल-विरइया
• 'जो सो अविउत्तो कय-जुयस्स धम्मस्स 'संणिवेसा व । सिखा-ठाणं वे पयावइस्स सुकयाण आवासो ॥ ४७ । सासणमिव पुण्णाणं जॅम्मुप्पत्ति व मुँह-समूहाणं ।
आयरिसो आयाराण "सइ "सुछेत्तं पिव "गुणाणं ॥ ४८ अवि य ।
सुसणिद्ध-घास-संतुह-गोहणालोय मुंइय-गोयालो"।
गेयारव-भरिय-दिसो "वर-वल्लइ-वेणु-णिवहेसु ॥ ४९ सुहावगाहँ-णिम्मल-जलासओ । तरुण-तरुज्जाण-रिद्धि-रमणीओ" । कमल
. गुरुकभावायाम् । अत एव नानाविधरत्नालंकृतायाम् ॥ देशविशेषणान्याह । णीसेस इति । ५२ निःशेषसस्यसंपत्तिप्रमुदिताशेषपामरजनौघः सर्वधान्यनिष्पत्तिहृष्टकर्षकलोकः । सुष्ठु उषिताः
कृतावासा ये ग्रामा आवसथास्तेषां गोधनभम्भारवर्मुखरितानि दिगन्तानि यत्र ॥ पुनः कीदृक् । [अइ-] । सँदा सुखितपानकापानचर्चरीरवरमाकुलारामः सदा सुखितानां पानकस्य सुरादेरापानेषु यश्चर्चरीको' गीतविशेषस्तस्य रमा लक्ष्मीस्तया समाकुला आरामा उद्यानानि यत्रेति । किं
बहुना । निःशेषसुखनिवास आश्रयनामविषयो देशोऽस्ति ॥ ४३-४६॥ देशवर्णनमाह । १५४७-४८) जो सो-स देशोऽवियुक्तः कृतयुगस्य कृतयुगाचारपालनपरो लोके । संनिवेश
आधारस्थानमिव धर्मस्य । प्रजापतेर्ब्रह्मणः शिक्षास्थानं लेखशालेव । शैक्षो हि लेखशालायामक्षरादिव्यक्तिमभ्यस्य जनकादेः प्रकाशयति । एवं ब्रह्मापि तत्र देशे जनानामींचाररूपादिसृष्टिमवधार्यान्यत्र सृजति । नवशिक्षितं ताद्रूप्यमाधत्त इति भावः । आवासो वासभवनं सुकृतानाम् ॥
सासणमिव-] । शासनं कथकमिव पुण्यानाम् । न च धर्मसुकृतपुण्यानामेकार्थता शङ्कया। धर्मः स्वर्गादिसाधकक्रियाकलापः । सुकृतं च सुष्ठु कृतं सुकृतं शुभकर्मविधिः । पुण्यं च पवित्रं पवित्राचारं कथयतीत्यर्थः । जन्मोत्पत्तिरिव सुखसमूहानाम् । अन्यत्रासाधारणं सुखमत्रैवेति । आदर्शो मूलप्रतिराचाराणाम् । सदा सुक्षेत्रमिव गुणानाम् । गुणकणा इत्यादिलुप्तोपमा सर्वत्र योज्या ॥४७-४८॥ अपि च। ४९) सुसणिद्ध -सुस्निग्धघाससंतुष्टगोधनालोकमुदितगोपालः । अन्यच्च । वरवलकीवेणुनिवहेषु गेयारवभरितदिक्। वल्लुकी वीणा १२ वेणुवंशः तत्समूहेषु वाद्यमानेषु इत्यर्थः । गेयं च गीतम् । 'दिक्प्रावृषोः सः' । हैम०
4 B omits जो. २= शोकवियुक्त. २p संनिवेसो, J कयणिवेसु, B संनिवेसु. ५ = शिष्य[ =क्षा ] स्थानमिव, B सिक्खड्डाणं. 2 ब्व, B व. . PJB पुन्नाणं. " PJ जंमुप्पत्ति. "J समूहाण. ' = आदर्शमिव आचाराणां. " = सदा.. " B सुखित्त. १२J गुणाण. १२ = सुस्निग्धतृण, B सुसिणिद. १४ = मुदित, B मुईय. १५ । गोयालो, J गोआला, 13 गोवालो. १६ 13 वरि. १] 'गाहणणि'. १८ P no Danda १९ PB double Danda,२० । कर्तुक. २१ । को appears to have been corrected into यो. २२ B परलोकः २३ 'मादिचार'.

Page #120

-५० ]
लीलावई
१३
१३
सर-संडे - मंडियासा - मुहों । सुस्सायें- फल-भरोणमिर्यं वैच्छयलावा सिय-पैहिय- जँण - समाउलो । सवोवसग्ग-भय-रहिओ । चाउवण्ण- समाउत्तो' । णिच्चसर्ववंड्डियाणंदो । विविह-काणणोवसोहिय-भूमि - भाओ । विविह- कुसुमामोय-वासियदियँतैरालो । अणवण -कलि-कालो । अइटपाव । अपरि-धम्मो | अणुवलक्खिय-पयाँवो । अर्पणटु-सोहो । अणुवजाय-चोररायभओ । अपरिमिय-गुण-गण-निवास" त्ति । जहिं चैं । काम-वरिसी भयवं पण | काम-दुहाओ सुरहीओ | संई-फलाओ वणफईओ । अवझाओ जुबईओ ति" । जहिं ।
दूरुण्णय-गय-पओहराओ कोमल - मुणाल- वाहीओ । सह महुर वाणियाओ जुवईओ " णिष्णया च ॥ ५०
८-१-१९] इति दिसो ॥ ४९ 11 गद्यानि । सुहावगाह - सुखावगार्हैननिर्मलजलाशयः । तरुणतरूद्या नैऋद्धिरमणीयः । कमलसरः खण्डमण्डिताशामुखः । सुस्वादुफलभरावनतवृक्षतलावासितपथिकजन समाकुलः । सर्वोपसँर्गरहितः । चातुर्वर्ण्यसमायुक्तः I नित्योत्सववर्धितानन्दः । विविधकाननोपशोभितभूमिभागः 1 विविधकुसुमामोदवासितसकलदिगन्तरालः । अनवतीर्णकलिकालः । अदृष्टपापः । अपरित्यक्तधर्मः । अनुपलक्षितौरि प्रतापः । अप्रणष्टशोभः । अनुपजात चौरराजभयः । किं बहुना । अपरिमितगुणनिवास इति । तत्र जलाशयाः सरोवराणि । तरुणतरूद्यानो अभिनववृक्षारामः कमलसरसंडं, इति कमलप्रधानं सरस्तस्य पण्डं वनम् । चातुर्वर्ण्यं ब्राह्मणक्षत्रियवैश्यशूद्रा इत्यादि सुज्ञेयमिति न वित्रियते ॥ गद्यम् । जहिं च यत्र च कामवर्षी पर्जन्यो मेघः कामं मनीपानुरूपं वर्षति । कामदुधा धेनवः सुरभयः कामम् अभीष्टं दुह्यन्त इति । सदाफला वनस्पतयो वृक्षाः पऋतुफलशालिनः । अवन्ध्या युवतयः । इति पुण्याधिक्य- ' प्रतिपादनार्थमिदम् ॥ यत्र च । ५० ) दुरुण्णय - युवतयः स्त्रियो निम्नगा नद्य इव । स्त्रियः किंभूताः । दूरुन्नैय इति दूरमत्यर्थम् उन्नतावुच्चौ पयोधरौ स्तनौ यासां ताः ।
२०
१
३
.
छ
९
१२
११
१३
१४
= खंडसमूह. Pno Danda. अवनमित. 1; सुखायफलहरोणय. वृक्षतल, P double Danda after वच्छयला. 11 omits पहिय. P omits जण, but J पहियजण. B3 omits भय. 13 समाजुत्तो, 1 no Danda here. In Jit looks like वट्टिया . B वासियसयल दियंतचक्को. = अनवतीर्ण. P no Danda. = अपरित्यक्त, B अपरिचित्त. प्रकृष्टताप, B लक्खियारिपयावो. 13 अणसोहो. JB अपरमिय. 1 omits गण. PJ निवासो, 13 निवासु. }} puts double Danda before and after जहिं च. P कामु, P काम; B often reads उ for ई.
१५ १९.
१६
१७
१८
२०
२१
मेघः, J J सयं for सइ of 1,
やや
२३
२४
२७
२८
पज्जुण्णो, no Danda. }} सफलाउ वणसईउ. Bomits ति; J has a number || ५० ॥ after त्ति. Pomits जहिं च given by JB. = एकत्र बाहू. PJB नि.. The phrase गद्यानि or गद्यम् is written by B usually at the close of the Prakrit passage concerned, here, for instance, after णिवासोत्ति; and then the Sanskrit commentary is given. B रिद्धि.
२९

२
ی

४
=
५
=
५
१०
१५

Page #121

१४
कोऊहल-विरइया
अच्छउ ता णिय छेत्तं सेसाइ वि जत्थ पामर - वहूहिं । रक्खज्जति मणोहर - गेयारव - हरिय- हरिणाहिं ॥ ५१ tय एरिसस्स सुंदरि मैज्झम्मि सुजणवयस्स रमणीयं । णीसेस -मुँह-निवासं यरं णामं पहाणं ॥ ५२ तं च पिए वरणयरं वणिज्जइ जा विहाई ता रयणी । उद्देसो संखेवेण किंपि वोच्छामि णिसुणेसु ।। ५३ जत्थ वर- कामिणी-चलण- पोउरारावमणुसरंतेर्हि । 'पंडिराविज्जड़ मुह-मुक - किसलयं रायहंसेहिं ।। ५४ जणग्गि-धूम - सामालय - हयला लोयणेक रसिएहिं ।
चिज्जइ ससहरमणि- सिलायले" घर- मयूरेहिं ॥ ५५ ण तरिज्जे घर- मणि-किरण-जाल - पडिरुद्ध - तिमिर - णियरम्मि | अहिसारियाहि आमुक- मंडणाहिं पि संचरिउं ॥ ५६
५०
कोमले मृणालवद्वाहे भुजौ यासां ताः । सदा मधुरवाणीकाः । नदीपक्षे पयोभराः कोमलमृणालान्वहन्तीति वाहा धारिण्यः मधुरपानीयाश्च ॥ ५० ॥ ५१ ) अच्छउ - आस्तां १५ तावन्निजक्षेत्रं यत्र मनोहर गेयावहृतहरिणाभिः पामरवधूभिः । सेसाइ" वि शेषाणामपरेषां प्रतिवेश्मिकानाम् अपि क्षेत्राणि रक्ष्यन्ते ॥ ५१ ॥ ५२) इय - हे सुन्दरि इति ईदृशस्य सुजनपदस्य मध्ये विख्यातं प्रसिद्धं निःशेषगुणैनिवासं प्रतिष्ठानं नाम नगरम् ॥ ५२ ॥ ५३ ) त च पिए - तच्च प्रिये वरनगरं तैस्तैरपरं गुणैर्यावद्वर्ण्यते तावद् विभाति रजनी रात्रिः । तस्मात्संक्षेपेण कमपि उद्देशं कतिपयपदार्थस्वरूपं वक्ष्यामि भणिष्यामि शृणु '॥ ५३ ॥ ५४) जत्थ - यत्र वरकामिनी चलननू पुरारावमनुसरी राजहंसः प्रतिराव्यते । कथम् । मुखमुक्तबिसलतं यथा भवति । हंसरवानुकारिनू पुरध्वनिमाकर्ण्य मुखात्कमलनालं त्यक्त्वा हंसाः प्रतिशब्दायन्त इति ॥ ५४ ॥ ५५) जण्णग्गि - यज्ञाग्निधूमश्यामलित नभस्तलालोकनैकरसिकैर्गृहमयूरैः । शशधरमणिशिलातले चन्द्रकान्तमणिकुट्टिमे नृत्यते यत्रेति गम्यते । मेघाशङ्कया क्रीडामयूरैर्नृत्यमासूत्र्यते ॥ ५५ || ५६ ) ण ' तरिज्जइ- - यत्र गृहमणिकिरणजालप्रतिरुद्धतिमिरप्रसरे सति । आ समन्तान्मुक्तमण्डनाभिरप्यभिसारिकाभिरसतीभिः संचरितुं न शक्यते । गृहमणिदीपो मणिमयकुड्यानि वा यत्र स्फटिकमयमन्दिरोदरदीपप्रकटितबहिरुद्द्योते दुष्टाभिसारीकाभिरपि परीभ्रमितुं न तज्जइ "
p4
9
२
J सिज्झा for सेसा. 3 हरिणेहिं.
५
1 = सुजनपदभ्या [
९
= दस्य ] P पहाइ, JB विहाइ. P उद्देशो
१२
१२
.
३

= एतस्य दृशस्य
६
[?].
B मझंमि. JB पई'. किं पिहु JB सिलाय. १५
B गुण or सुह. 13 नामे. संJ उद्देसो सं, B उद्देसं सं". व आचर्यते. P विसलयं, JB किसलयं.
B संवि
पति [ = प्रति = न शक्यते.
]
P सिलायडे,
B writes this verse twice; in the second version we have some variants: पसरंमि for णियरम्मि, सारिया वि for सारियाहिं. १७
B सेसा
१८
पि. B न खु यति for न तरिज्जइ.

ક
1 मज्जंमि, J मज्झंम्मि,
८
[ ५१
ی
११
१४
P पहिट्ठाण,

Page #122

लीलावई सागर-थूहिया-धय-णिरंतरंतरिय तरणि-कर-णियरे । पॅरिसेसियायवत्तं गम्मई संगीय विलयाहिं ॥ ५७ सरसावराह-परिकुविय-कामिणी-माणमोह-लंपिकं । कलयंठि-उल चिये कुणइ जत्थ "दोचं पियाण सया ॥ ५८ णिद्दय-रेय-रहैस-किलंत-कामिणी-सेय-जल-लवुफुसणा । पिजंति जत्थ णासंजलीहि" उज्जाण-गंधवहा ॥ ५९ घर-सिर-पसुत्त-कौमिणि-कवोल-संकंत-ससि-कला-वलयं । हंसेहि अहिलसिज्जइ मुणाल-सद्धालुएहि जहिं ।। ६० मरहटिया पओहर-हलिद्द-परिपिंजरंखुवाहीए । धुव्वति जत्थ गोला-णईए तेदियसियं पावं ॥ ६१ अह णवर तत्थ दोसो जं गिम्हे-पओस-मल्लियामोओ ।
अणुणय सुहाइँ माणसिणीण भोत्तुं चिय ण देइ ॥ ६२ न शक्यते ॥५६॥ ५७) सागर'- संगीतवनिताभिर्नर्तकीभिर्यत्र परिशेषितातपत्रं मुक्तच्छत्रं गम्यते । कस्मिन् सति । साणूर इति । सारं देवगृहं तत्र स्तूपिकासु आमलसारकेषु ध्वजपताकाभिर्निरन्तरम् आच्छादितस्तरणेः सूर्यस्य करनिकरः किरणसमूह इति ५ ॥ ५७॥ ५८) सरस- यत्र कलकण्ठीकुलं कोकिलासमूहः सदा प्रियाणां दौत्यं दूतत्वं कुरुते । किंभूतम् । सरस इति सरसः सद्यस्को योऽपराधः तेन परिकुपितानां कामिनीनां मानमपनयति इत्यर्थः ॥ ५८ ॥ ५९) णिय- यत्र निर्दयरँतिरहक्लाम्यत्कामिनीस्वेदजललवोत्पुंसका उद्यानगन्धवहा गृहारामवाता नासाञ्जलिभिर्नासिकापुटैः पीयन्ते । निर्दयं निष्करुण यदतिरहःसुरतैः क्लान्तं तेन क्लाम्यन्तीनां ग्लानिमापन्नानां कामिनीनां " स्वेदजलकणानुल्लुश्चयन्ति स्फोटयन्ति ॥ ५९॥ ६०) घरसिर-यत्र मृणालश्रद्धालुभिः बिसास्वादनरसिकैर्हसैः गृहशिरःप्रसुप्तकामिनीनां कपोलसंक्रान्तशशिकलावलयोऽभिलष्यते । ललनागलसंक्रान्तं चन्द्रबिम्बमेव कमलनालाशङ्कया मरालैराकांक्ष्यते ॥ ६०॥ ६१) मरइट्रिया- यत्र महाराष्ट्रिका वनिताः पयोधरहरिद्रापरिपिञ्जराम्बुवाहिन्यां गोलानद्यां तदैवसिकं तदिनोत्पन्नं पातकं धुव्वंति स्फेटयन्ति पावनत्वात् स्नानमात्रेण शुध्यन्ति । तस्याश्च २५ प्रतोलीद्वार एव वहमानत्वादिति ॥ ६१॥ ६२) अह णवर-अथ नवरं केवलं तत्र देशे दोषोऽपगुणः यः ग्रीष्मप्रदोषमल्लिकामोदो मनस्विनीनां मानिनीनाम् अनुनयसुखानि
'देवगृहशिषर. २ तरियं, JB तरिय. ३ B णिकरे. ४ = परिशेषितातपत्रं, P एरिसे सियातवर्त JB as a above. “गम्मय सं', [गम्मएँ]. B वणियहि for विल'. "P सहसा', JB सरसा. 'B मोस, '= चौर. १B कूल for उलं. " P विय, JB चिय. १२ =दुच्चं. १३ B रइ. १४ P रहसं, Pइस. १B लवफुसणे. १६ हि, JB हिं. १B सिरि. १८ । कामिणी. १९ = कपोलसंक्रां [] शशिलतावलयं, P लया for कला of JB. २०] वुच्चंति. २१ =तदि [=हि ] नसजं, B तदिवसियं. MB गिंभ. २ =विचकिलामोदः, ४ -भोक्तमेव, P विय, JB चिय. B looks like 'नुलखयति. १६ अपातकं.

For Private & Personal use only.

Page #123

कोऊहल-विरइया
[६२४१अह णवर तत्थ दोसो जं फैलिह-सिलायलम्मि तरुणीण । मयण-वियारा दीसंति बाहिर-ठिएहि विजणेहिं ।। ६२*१ अह णवर तत्थ दोसो जं वियसिय-कुसुम-रेणु-पॅडलेण । मेइलिज्जति समीरण-वसेण धैर-चित्त-भित्तीओ ॥ ६३ तत्थेरिसम्मि णयरे णीसेस-गुणावगूहिय-सरीरो । भुवण-पवित्थरिय-जसो राया सालाहणो णाम ॥ ६४ जो सो अविग्गहो वि हु सव्वंगावयव-सुंदरो सुहओ । दुईसणो वि लोयाण लोयाणाणंद-संजणणो ।। ६५ कुंवई वि वल्लहो पणइणीण तह जयवरो वि साहसिओ।
परलोय-भीरुओ वि हु वीरक-रसो तह चेय ।। ६६ प्रसादनसौख्यानि भोक्तुमेवानुभवितुमपि न ददाति । मल्लिकापुष्पपरिमले प्रसर्पितमात्र एव झटिति मानिनीमानो विलीयते सांत्वनं नापेक्षत इति ॥ ६२ ॥ ६२.१) अह णवरअथ नवरं तत्र दोषो यत्स्फटिकशिलातले आकाशस्फटिकमयगृहे तरुणीनां मदनविकारा
कामविक्रियाः नखादिचिह्नानि बहिःस्थितैरपि जनैदृश्यन्ते । दर्पणवत्प्रतिबिम्बेनेति भावः १॥ ६२४१॥ ६३) अह णवर-अथ नवरं तत्र दोषो यद्विकसितकुसुमरेणुपटलेन
समीरणेन वायुना गृहभित्तिचित्राणि मलिनीक्रियन्ते । गाथात्रयेऽपि निन्दास्तुतिरूपेणोत्कर्षज्ञापनम् ॥ ६३ ॥ ६४) तत्थेरिसम्मि-तत्र ईदृशे नगरे निःशेषगुणावगूढशरीरः सर्वाङ्गीणगुणमयो भुवनप्रविस्तृतयशा राजा शातवाहनो नाम । विद्यते इति शेषः । · अतसीसातवाहने ल: ' [ हैम० ८-१-२११] । क ग च ज' [हेम० ८-१-१७७ ] इति सालाहणो ॥ ६४ ॥ ६५) जो- यः सो अविग्रहोऽपि सर्वाङ्गावयवसुन्दरः सुभगः । ननु योऽविग्रहोऽशरीरः स कथं सर्वाङ्गावयवसुन्दरो भवति । अथ च प्रतापमात्रेण वशीकृतसर्वरिपुत्वाद् अविग्रहो युद्धरहितः । अथवा अः विष्णुः स एव विग्रहः शरीरं यस्य सः । 'ना विष्णुः पृथिवीपतिः' इति वचनात् । सर्वाङ्गानि नयनवदनहस्तपादादीनि तैः सुन्दरः
सुलक्षण: । अथवा स्वाम्यमात्यादीनि सप्त राज्याङ्गानि तैः सुन्दरः सुभगः सौभाग्यवांश्च । २१ दुईसणु ति दुर्दर्शनोऽपि लोकानां लोचनानन्दसंजननः । यो दुर्दर्शनो दुष्टं दर्शनं लोचनं यस्येति कृत्वा स कथं लोचनानन्दसंजननः इति विरोधः । अथ च दुःखेन दृश्यते इति दुर्दशनो द्रष्टुमशक्यः सामान्यलोकानां तेजसानेकपरिवृतत्वाच्च ॥६५॥ ६६) कुवई - कुपतिरपि वल्लभः प्रणयिनाम् इति चित्रम् । कुत्सितः पतिः कुपतिरपि विरोधः । अथ च कुः पृथ्वी तस्याः पतिः स्वामी नरेन्द्रः इत्यर्थः । प्रणयिनां स्नेहिनां वल्लभः प्रीतिदायी ।
' This verse is given only in 1.2 पलिह. २ विहसिय. १ वडलेण. ५ मयलि. +Bघरभित्तिचित्ताई. *B तत्थेरिसए. । अविग्रहो. १ = अविरोधपक्षे पृथ्वीपतिः, कुवइ विविव'. ° PB पणइयाण, Jas above. "P नयवरो, Jणयधरो, जयपरो. भीरउ, Jभीरुओ, B भीरुउ.
२२

Page #124

-७०]
लीलावई सूरो वि ण सत्तासो सोमो वि कलंक वज्जिओ णिचं । भोई वि ण दोजीहो तुंगो वि समीव-दिण्ण-फलो ॥ ६७ बहुलत-दिणेसु ससि व जेण वोच्छिण्ण-मंडल-णिवेसो। ठविओ तणुयत्तण-दुक्ख-लक्खिओ रिउ-जणो सबो ।। ६८ णिय-तेय-पसाहिय-मंडलस्स ससिणो ब जस्स लोएण। अकंत-जयर्स जए पेंट्री ण "परेहि सञ्चविया ।। ६९ ओसहि-सिहा-पिसंगाण वोलियो गिरिगुहासु रयणीओ।
जस्स पयावाणल-कति-कवलियाणं पिव रिऊणं ।। ७० तथा यो नतपरो नताः नमस्कृताः परे शत्रवो येनेति स कथं साहसिकः । अथ च नयो न्यायः तत्परः तन्निष्ठः । यद्वा नता: परे वैरिणो यस्येति । अथवा न च परे अन्ये वा" यस्येति । यदुक्तम् ।
अयं निजः परो वेति गणना लघुचेतसाम् ।
उदारचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम् ॥ साहसिकः शूरवृत्तिः । परलोकभीरुकोऽपि वी रकैरसः तथा चैव । परे ये लोकाः तेभ्यो भीर्यः स कथं वीरकर्मैकरसिकः। अथ च परलोकान्नरकादेर्भारुर्भयाकुलः। वीरश्च" दानधर्मयुद्धवीरः ॥६६॥ ६७) सूरो-सूर्योऽपि न सप्ताश्वः । अथ च शूरः पराक्रमी न सत्रासो निर्भय इति । सोमोऽपि नित्यं कलङ्कवर्जितः । चन्द्रः कलङ्कपङ्किल एव भवति । अयं तु सोमः स्पृहणीयदर्शनः । सह उमया कीर्त्या वर्तते सोम इति वा । भोग्यपि सोऽपि न द्विजिह्नः । अथ च भोगी भोगवान् न द्विजिह्वः खलः । तुङ्गोऽपि समीपदत्तफलः। विरोधराहित्ये तुङ्गो मानोच्चः सेवकानां तात्कालिकफलदायी च ॥ ६७ ॥२२ ६८) बहुलंत - येन व्युच्छिन्नमण्डलनिवेशो गतराष्ट्रः सर्वोऽपि रिपुलोकः तनुत्वदुःखलक्षितो दुर्बलः स्थापितः कृतः । क इव । बहुलान्तदिनेनामावास्यया शशी चन्द्र इव । सोऽपि तदा मण्डलरहितः क्षीणश्च भवति ॥ ६८ ॥ ६९) णियतेय-यस्य नरेन्द्रस्य शशिनः इव निजतेजःप्रसाधितमण्डलस्य अन्यच्चाक्रान्तजगतो जगति विश्वे परेण शत्रुणा लोकेन च पृष्ठं न सत्यापितं न दृष्टम् । चन्द्रपक्षे पृष्ठं परभागः । 'पृष्ठे वानुत्तरपदे' [हैम० २१ ८-१-१२९] इति पिट्ठी। [नरेन्द्रपक्षे] संग्रामे इति गम्यम् ॥ ६९ ॥ ७०) ओसहिगिरिगुहासु भूधरकन्दरासु ओषधिशिखापिशङ्गानां रिपूनां यस्य भूपस्य प्रतापानलकान्तिकवलितानामिव रजन्यो रात्रयः वोलिया व्यतिक्रान्ताः । सर्वापहारं नाशिता हि रिपवो भयाक्रान्ता गत्वा गिरिगुहासु शेरते स्म। तत्र च जाज्वल्यमानौषधीकान्तिपिङ्गल
-
-
'सत्रासः, वि ससाश्वः. २J कलंकि. २B दिनहलो. १ = कृष्णपक्षान्तदिने, B बलंतदिणेण. ५ = व्युच्छिा . ६ लक्खिडं, B लक्खिउ. " B रिउयणो. = आक्रांतजयस्य, द्वि' आक्रांतप्रयत:.
B पिट्टी. " PB परेण, J परेहि. " = दृष्टा. १२ = व्युत्क्रांता. २P पयावानल, JB पयावाणल. १B परो अन्ये. MB भीरुः कोपि. ११B shows some gap. B शिषापि.
ली. २

Page #125

७ि१
कोऊहल-विरइया आलिहियइ' जो वम्मह-णिमेणे णिय-वास-भवण-भित्तीसु । लैंडह-विलयाहिँ णह-मणि-किरणारुणियम्ग-हत्थेहिं ॥ ७१ हियए चेये विरायति सुंइर-परिचिंतिया वि बँकईण । जेण विणा दुहियाण व मणोरहा कन-विणिवेसा ॥ ७२ इय तस्स महा-पुहँईसरस्स इच्छा-पहुत्त-विहवस्स । कुसुमसराउह-दूओं व आगओ सुयणु महु-मासो ॥ ७३ पत्थाणं पढमागय-मलेयाणिल-पिसुणियं वसंतस्स। बहुलच्छलंत-कोइलरवेण साहति व वणाई ॥ ७४ "गहिऊण चूय मजरि" कीरो परिभमइ पत्तला-हत्थो । ओसरसु सिसिर-णरवइ पुहई लद्धा वसंतेण ।। ७४ * १
शरीरास्ते यत्प्रतापवह्निविच्छुरिता इव रेजुरित्यर्थः ॥ ७० ॥ ७१) आलिहियइ- यः श्रीशालवाहनः नृपो नखमणिकिरणारुणिताग्रहस्ताभिर्लटभवनिताभिः प्रधाननायिकाभिः मन्मथमिषेण कन्दर्पव्याजेन निजवासभवनभित्तिषु आलिख्यते चित्र्यते । तस्य लोकाति
शायि सौन्दर्यमुक्तम् । 'वनिताया विलया' [हैम० ८-२-१२८] इति विलया ॥ ७१ ॥ १५७२) हियए चेय-हे सुतनु हे सावित्रि येन नरेन्द्रेण विना कवीनां प्रबन्धविधायिनां परिचिन्तिता मनसि धृता अपि काव्यविनिवेशा हृदय एव विलीयन्ते इति । क इव । दुःखितानां मनोरथा इव। दरिद्राणां ह्यभिलषितानि चिरं चिन्तितान्यपि मनस्येव मजन्ति । तदुक्तम् ।
उन्नम्योन्नम्य तत्रैव दरिद्राणां मनोरथाः ।
पतन्ति हृदये व्यर्था विधवास्त्रीस्तना इव ॥ एतावता तस्य मनोरथपथातिगदातृत्वमुक्तम् ॥ ७२ ॥ ७३) इय तस्स-इति तस्य महापृथ्वीश्वरस्य इच्छाप्राप्तविभवस्य मनीषितसंपदः । हे सुतनु कुसुमशरायुधदूत इव मधुमासो वसन्त आगतः अवतीर्णः ॥ ७३ ॥ ७४) पत्थाण-वनानि काननानि बहलोच्छलत्कोकिलरवेण प्रथमागतमलयानलपिशुनितं वसन्तस्य प्रस्थानं साधयन्तीव अत्रावतरणं कथयन्तीव ॥ ७४ ॥ ७४*१) गहिऊण-[गृहीत्वा चूतमञ्जरी कीरः परिभ्रमति पत्तलाहस्तः । अपसर शिशिरनरपते पृथ्वी लब्धा वसन्तेन] ॥ ७४४१ ॥
'P आलिक्खिजइ, B आलिहियइ. २ = मिषेण, P निपुण, J निभेण, B मिसेण. ३ = रम्य, P लडहं, JB लडह. J गुच्छेहि for हत्येहि (?), B हत्याहिं. " PB चिय, चेय. 'P विलायंति, J विरायति, B विलयायंति. *P सुइर, B सुयणु B हु for सु. = यथा दुःखिताना मनोरथाः तं अप्राप्य विलीयंते, B दुहियाण. "P मुहई', J पुहई, B पुहवीस. " B उवगउ for आगओ. १२ p यानिल, JB याणल. १३ B बकुलछ', [बहलुच्छ]. १४ This verse is found only in J. १५ [ मंजरि"]. ११J नरवइ.

Page #126

-७९]
लीलावर
मउलंत - मउलिएसुं 'वियसिय-वियसंत - कुसुम - णिवहेसु । सरिसं चिय ठवइ पर्यं वणेसु लच्छी वसंतस्स ॥ ७५ बहु व किं परिवड़िएहि वाहिँ कुसुम - चावस्स । प्रकेण चिय चूयंकुरेण कंज्जं पण पंज्जत्तं ॥ ७६ घिप्पई कणयमयं पित्र पसाहणं जणिय-तिलय-सोहेणे । अमहिय - जणिय- सोहं 'कणियार वर्ण वसंतेण ॥ ७७ वियसंत - विविह-वराह- कुसुम - सिरि-परिगया महा-तरुणो । किं पुण वियंभमाणो " जंण कुणइ मल्लियामोओ ॥ ७८ पढमं चिय कामियणस्स कुणइ मउयाइँ पाडलामोओ । हिययाइँ सुहं "पच्छा विसंति" सेसा वि कुसुम-सरा ॥ ७९
१
३
↓ चूर्य,
१०
११
विकसितविकसतं. B विहसंत. J, [बहुवि]. P कंजं न पज्जन्तं, J कंजंण्ण पज्जत्तं, B भण किं न पूजतं. B = कर्णिका [र], J याविणं. B विहसंतु. जन, J जण्ण for जं ण. B पच्छा हिययाइ सुहं. P विज्झति, JB विसंति. विकसकुसुमानि for विकसित. "B न्यवजातानि
१५
94
(७५) मउलंत - वनेषु वसन्तस्य लक्ष्मीः सदृशं तुल्यमेव पदं स्थापयति निवेशयति समकालमेव स्वागमनं व्यनक्तीति । केषु । मुकुलीभवन्मुकुलितेषु । मुकुलीभवन्ति अङ्कुराणि कुड्मलाकारतामापद्यमानानि मुकुलितानि च कोशरूपाणि तेषु । अन्यच्च विकसित विकसत्कुसुमनिवहेषु I विकसितानि पूर्व विकासमापन्नानि विकसन्ति च तत्कालमुज्जृम्भमाणानि यानि कुसुमानि पुष्पाणि तेषां निवहाः समूहास्तेषु । कोऽर्थः । वसन्ते प्रवर्तमानमात्रेऽपि सर्वपुष्पाणि विकासोन्मुखान्यथ जातानि ॥ ७५ ॥ ७६) बहुएहि - बहुभिः परिवर्धितैर्बाणैः शरैः अपि कुसुमचापस्य कामस्य किं प्रयोजनं विना अपि पर्याप्तमित्यर्थः । यतः एकेनापि चूताङ्कुरेण सहकारपुष्पोद्गमेन मैण कथय किमपर्याप्तम् । कन्दर्पस्य किं किं न साधितमित्यर्थः ॥ ७६ ॥ ७७ ) घिप्पइ - जाततिलकशोभेन वसन्तेनाभ्यधिकजनितशोभं कर्णिकारवनं कनकमयं प्रसाधनं मण्डनमिव गृह्यते । तिलको वृक्षविशेषो विशेषको वा । अपरोऽपि शोभाप्रियो ललाटे तिलकमाधाय कनकमयाद्याभरणानि परिधत्ते । इत्युक्तिश्लेषः ॥ ७७ ॥ ७८ ) वियसंत - विविध वनराजिकुसुम श्रीपरिगता महातरवो महाप्रमाणा वृक्षाः विकसन्तु तावद्विकासमाभुवन्तु । न च असाध्यं तैः किमपि साधनीयम् । किं पुनर्विजृम्भमाणो विकसन् यन्न कुर्यान्मल्लिकामोदः । तन्नास्ति यन्न साधितं मल्लिकापुष्पपरिमलेन । अत एव शेषवृक्षाणां विकासमात्रमेवावशिष्टं मल्लिकयैव पर्याप्तत्वात् ॥ ७८ ॥ ७९ ) पढमं चिय- प्रथममेव पाटलामोदः कामिजनस्य हृदयानि मृदूनि कोमलानि कुणइ विधत्ते । पश्चाच्छेषा अपि कुसुमशराः सुखम् अनायासेन विशन्ति प्रविशन्ति । प्रथमं हि कामिमनांसि पाट
२५

४
१२
B विय.
५
PB भूयं, पर्याप्तं. <= गृाते. - विजृंभमाणो.
PB
B
१९
ی
=
५
१६
२२

Page #127

२०
[८०
कोऊहल-विरइया पज्जत्त-वियासुवेल्ल-गुदिपब्भार-गृमियदलाई। पहियाण दुरालोयाइँ होति मायंद-गहणाई ॥ ८० अपहुत्त-वियासुड्डीणे-भमरै-विच्छाय-दल-उडुब्मेयं । कुंद-लैंइयाएँ वियलंइ हिम-विरहायासियं कुसुमं ॥ ८१
आबझंत फैलुप्पंकथोय-विहडंत संधि-बंधेहि ॥ मंद-पर्वणाहएहिँ वि परिगलियं सिंदुवारेहिं ।। ८२ थोऊससंत-पंकय मुहीए णिवणिएं वसंतमि । वोलीण-तुहिण-भर-सुत्थियाट हसिय ३ णलिणीएँ ॥ ८३
लााँसोन्मादानि क्रियन्ते पश्चाच्छेषकुसुमैर्विध्यन्ते ॥ ७९ ॥ ८०) पज्जत्त-माकन्द " गहनानि आम्रवनानि पथिकानां दुरालोकानि भवन्ति । यतः कीदृशानीत्याह । पर्याप्तः" प्राप्तो यो विकासोऽत एव उविल्लः प्रसरणशीलः यो गुन्दिप्राग्भारो मञ्जरीभरस्तेन नमितानि नम्रीभूतानि दलानि पत्राणि येषां तानि । ' प्रसरेः पयल्लोवेल्लौ' [ हैम० ८-४-४७] इति उब्विल्लः । गुन्दिर्मञ्जरी गुच्छो वा । नम्रीभूतबहलपत्रावलीपरिवेष्टितत्वात् दुरालोकत्वम् ॥ ८० ॥ ८१) अपहत्त-अप्राप्तविकासोडीनभ्रमर" विच्छायदलपुटोद्भेदं हिमविरहायासिंत शीतकालवियोगदग्धं कुन्दलतायाः कुसुमं पुण्यं परिगलति भ्रश्यति । पुष्पश्च विगलइ य तदो' विकासाभावात् । प्रसह्य निर्गच्छद्भिर्तीमरैरेव विहितत्वाद्विच्छौयते ॥ ८१ ॥ ८२) आवझंत-मन्दपवनाहतैरपि अल्पानिलान्दोलितैरपि सिन्दुवारैः निर्गुण्डैः कुसुमैः परिगलितम् । यतः किंभूतैः । आबध्यमानफलोत्पङ्कस्तोकविघटमानसंधिबन्धैः । उत्पङ्कः समूहः । 'पंकोच्छेहसमूहेसु बहलए तह य " उप्पंको।' [ दे० ना० १-१३० ] इति देशीवचनांशः ॥ ८२ ॥ ८३) थोऊससंतस्तोकोच्छृसत्पङ्कजमुख्या षट्पदैकटाक्षनयनया व्यतिक्रान्ततुहिनभरसुस्थितया नलिन्या कमलिन्या हसितमिव । अन्ययापि पद्मिनीप्राप्तया नासिकया अतिक्रान्तजाड्यतया बाल्यदशया "यौवने भेदे जातपङ्कजाकारवदनया कटाक्षवत्या च सस्मितया भूयत इत्युक्तिः युक्तिः। स्मितं च किलिकिञ्चितभावे । यदुक्तं प्रभुश्रीहेमसूरिभिरलंकारचूडामणौ 'स्मितह"सितरुदितभयरोषगर्वदुःखश्रमाभिलाषसंकरः किलिकिञ्चितम्' [७-४१] इति स्वाभाविकदशस्त्रीविकारेषु । जातयश्च पद्मिनीचित्रिणीशविनीत्रयम् । "लक्षणमासां वात्सायनादवसेयम्
'P सुवे [ = व्वे ] ल, J सुचिल्ल, सुचिल्ल. २ = मंजरी, B गुच्छ for गुंदि. १ = अनुमित, B णामिय. = आम्रवनानि. 'P'मुड्डीण, J 'सुड्डीण, B सुडीण. B भ्रमर. * = दलपुटोनेदं. 'B कुंदलयाए.. '1 वियलिइ. १° PJB आवझंत. 1 = उप्पंक उत्सेध. १२ B थोस. १ बंधेहि. P पवणाहएहि वि, Jहएहि वि, B पवाणहसह वि. * = स्तोकोच्छसंत. १६ = अवलोकिते. " B मुहीह थप्पयकडक्खणयरीए [- मुहीह छप्पय कडक्ख-णयणाए ।
pa, JB 4. "Jणलणीए. २ [ पाटलामोदेन मृदुनि]. "B पर्याप्तिः. । पुष्पस्य विगलइ पतया. २१ [विहतत्वाद्विच्छाययते ]. [ यौवनभेदे ). "B खल्वयमासा वास्यनंदेवसेयं ।

Page #128

.-८८]
लीलावई मलय-समीर-समागम-संतोस-पणच्चिराहिँ सबत्तो । वाहिप्पइ णव-किसलय कराहिँ साहाहिँ महुलच्छी ॥ ८४ दीसई पलास-वण-वीहियासु पैप्फुल्ल-कुसुम-णिवहेण । रत्तंबर-णेवच्छो णव-वरइत्तो व महु-मासो ॥ ८५ परिवडइ चूय-वणेसु विसई णव-माहवी-वियाणेहैं। लुलइ व "कैकेलि-दलावलीसु'मुंइउ व महु-मासो" ॥ ८६ अण्णण्ण-वण-लया गहिय-परिमलेणाणिलेण छिप्पंती'। कुसुमंसुएहिँ रुयैइ व परम्मुही तरुण-चूय-लया ।। ८७ वियसिय-गीसेस-वणंतरौल-परिसंठिएण कामेण |
विवसिज्जई कुसुम-सेरेहिँ लद्ध-पैसरेहिँ कामि-यणो ॥ ८८ ॥ ८३ ॥ ८४) मलय- मलयसमीरो दक्षिणानिलस्तस्य समागमे संतोषेण नृत्यन्तीभिर्नृत्यमिवादधानाभिर्नवकिसलयकराभिर्नवपत्रहस्ताभिः शाखाभिर्मधुलक्ष्मीः वसन्तश्रीः वाहिप्पइ आकार्यते इव । 'व्याहगे हिप्पः' [ हैम० ८-४-२५३ ] इति वाहिप्प-आदेशः । अथ चापरयापि प्रियागमादिकृष्टया मधुलक्ष्मीः प्रियसखी आहूयते तदत्युक्तिरहस्यम् ॥ ८४ ॥ ८५) दीसइ-पालाशवनवीथिकासु किंशुकवृक्षावलीषु " प्रोत्फुल्लकुसुमनिवहेन कृत्वा मधुमासो वसन्तो रक्ताम्बरनेपथ्यः कौसुम्भवस्त्रपरिधानो नववरयिता पाणिग्रहणप्रस्तावे वर इव दृश्यते । किंशुककुसुमावलीषु रक्तवस्त्रोत्प्रेक्षेति ॥ ८५ ॥ ८६) परिवडइ-मुदित इव मधुमासश्चतवनेषु परिवर्धते वृद्धिमिवामोति । नवमाधवीवितानेषु अतिमुक्तकवल्लीनिकुञ्जेषु विकसति । २६ तद्विकाश्यनुवातेन वसन्तः किल कृष्यते । २ * किंकिल्लिदलावलीषु अशोकपत्रश्रेणिषु लुठतीव । पत्रमय- २० सुखशय्यायां स्वपितीवेति ॥ ८६ ॥ ८७) अण्णण्ण-अन्यान्यवनलतानां गृहीतः परिमलो येन ९८ तेनानिलेन वायुना स्पृश्यमाना तरुणचूतलता पराङ्मुखी सती कुसुमाश्रुभिः पुष्पबाष्पैः रोदितीव । अथवा विमर्दोत्थः परिमल: इति । अपरापि तरुणी अन्यान्यवनिता परिमलानुषङ्गिणा प्रियेणालिङ्ग्यमाना पराङ्मुखीभूय स्थूलाश्रुपातै रुदितमिव व्यनक्ति । पवनप्रेखोलनयान्यदिक्षु विक्षिप्ता सहकारलता एवमुत्प्रेक्ष्यते ॥ ८७ ॥ १५ ८८) वियसिय-विकसितनिःशेषवनान्तरालपरिसंस्थितेन कामेन लब्धप्रसरैः प्रस्ता
A. २ = आयते. ३ = कर्तृभिः. B दीसउ. 'PB पफुल..१४ णिवहेसु. J महमासो. ' परियइ. P भूय', J चूय', B omits चूयवणेसु विसइ."विशतीव, P विसह व नव', J विसइ णव'. " B व णवमालईवियो [ = या] णेसु. १२ = वितानेषु. १२ p केकेल्लि, J कंकेलि, B किंकिल्लि. १४ = मुदित इव, P मुईउ, JB मुइउ. " B मासे. १६P मलेणानिलेन, JB मलेणाणिलेण. "B छुपंती..१८ = पुष्पाश्रुभिः "J रुयइ व परमुही. ° P भूयः, JB चूय. १ - विवर. २२ = विवशः क्रियते, P विवसिजइ, J वियसियइ, B वियसिजइ. २२ PB °सरेहि, J . सरेहि. २४ पसरेहि, B पसरेहि. " B आहूय तदुत्फक्तिरहस्यं. ६ B तदिकाश्यनुवानेन. २B किलि. २८ B योनितिस्वनिलेन. २B इवमुत्प्रेक्षते.

Page #129

कोऊहल-विरइया
[८९
इय वम्मह-बाण-वसीकयम्मि सयलम्मि जीव-लोयम्मि । महु-सिरि-समागमत्थाण-मंडवं उवगओ राया ॥ ८९ सेवागय संय-सामंत-मउड-माणिक किरणे-विच्छुरिए । सीहासणम्मि' बंदिण-जय-सह-समं समासीणो ॥ ९० परियरिओ वार-विलासिणीहि सुर- सुंदरीहिँ व 'सुरेसो । 'कणयायलो व आसा-वहूहिँ सइ-"वियसियासाहि ॥ ९१ अह सो प्रकाश समं णरणाहो चंदलेहणामाए । सप्परिहासं 'सुमणोहरं च सुहयं समुल्लवह ॥ ९२ अइ चंदलेहे 'ण णियसि 'मेलयाणिल-कुसुम-रेणु-'पंडहत्थं । कामेण भुयण-वासं व विरइयं देस-दिसा-यकं ।। ९३
वकप्राप्तैः कुसुमशरैः कामबाणैः कामिजनो विवश्यते वशीक्रियते ॥ ८८ ॥ ८९) इय वम्मह- इति मन्मथचौपवशीकृते सकलेऽपि जीवलोके राजा श्रीशातवाहनो मधुश्रीसमागमस्थान मण्डपम् उद्यानविजयमन्दिरमुपागतः समाजगाम ॥ ८९ ॥ ९०) सेवा
गय-सेवागतशतसामन्तमुकुटमाणिक्यकिरणविच्छरिते सिंहासने बन्दिजनजयशब्दाः तैः १५ समं मागधकृतजयजयारावेण सह समासीनः उपविष्टः ॥ ९० ॥ ९१) परियरिओ-आसननिषीदनानन्तरं सदाविकसितमुखीभिः वारविलासिनीभिः परिकरितः । क इव । सुरसुन्दरीभिः देवाङ्गनाभिः सुरेश इव इन्द्र इव । आशावधूभिः दिक्कामिनीभिः कनकाचलः सुमेरुरिव परिवेष्टितः ॥ ९१ ॥ ९२ ) अह सो-अथानन्तरं स नरेन्द्रश्चन्द्रलेखानाम्या एकया वाराङ्गनया समं साधं सपरिहासं सनर्मवचनं सुमनोहरं " रमणीयं न तु कटुकं सुखदं रोचमानम् । अथ च सुभगं यथा भवति तथा समुलपति भाषत इत्यर्थः ॥ ९२ ॥ ९३) अइ-अयीति कोमलालापे । हे चन्द्रलेखे न पश्यसि । 'दृशो णियच्छपिच्छ०' [हैम० ८-४-१८१ ] इति सूत्रेण णियः । मलयसमीरसमागमवशंप्रैसृतकुसुमरेणुपरिपूर्ण दशदिक्चक्र कामेन वास वनमिव रचितं wwwxxx..morn
1 ईय. २B चाव for बाण. ३ = उद्यानं. ४ = शत. " P किररण, B किरिण. ६3 सिंहासणमि. *P समल्लीणो, JB समासीणो. 'P परिवारिउ वार',J परियरिओ वार', B परियरिउ पर.' 'P'सिणीहि, JB°सिणीहि. "P सुंदरीहिं, B सुंदरीहि."= इंद्र. "P कणयावलो, कणयायलो, B कणयायलु. १३ २ सय,J सई, B सह. " P वियसियमुहीहि, J वियसियासाहि, B विहसियमुहीहिं. १P सुमणोरम च,J समणोहरंच, B समणोहर वा सु. १५P चंदलेहि, B चंदलेहे. ७ = न पश्यसि. According to B, अ चंदलेहे ण णियसि। is just a prose sentence, and the first line of the verse proper is read thus: मलय-समीर-समागम वस-पसरिय कुसुम-रेणु-पडिहत्थं। "P मलयानिल,J मलयाणिल. २० = पूर्ण, P वासभवणं व, भुयणवासं च, B वासभुवणं व. PB दसदसायक्कं, Jदसदिसायक्कं. २२ B त्रसित for प्रसृत.

Page #130

-९८
लीलावई ता कीस तुम केणावि' मयण सर बंधुणा मयंक-मुहि । चिंचिल्लियां सि सवायरेण सवंगियं अन्ज ॥ ९४ णव-चंपय-कुसुम-णिवेसियाणणों केणे तुह णिडाल-यले । सज्जीवो विव लिहिओ' महु-पाण-परवसो मॅहुओ ॥ ९५ केण वि महन्ध-मेयणाहि-पंक-जोएण तुह कवोलेसु । लिहियाओ पत्तलेहाओं मयण-सरवत्तणी व ।। ९६ केण व कइयों सहयार मंजरी तुह कवोल-पेरंते । कर-फैस-विहाविय-कुसुम-संचया सुयणु णिम्मवियाँ ॥ ९७ केणज्ज तुज्झ तवणिज्ज-पुंज-पीए पओहरुच्छंगे। पत्तत्तं पत्तं पत्त-लच्छि पत्तं लिहंतेण ।। ९८
कृतम् । अस्तीति शेषः । पडिहत्थं देश्यं परिपूर्णम् । वासगृहमपि सुगन्धाढ्यपटवासपरिकलितं भवति ॥ ९३ ॥ ९४) ता कीस-तत्किमिति त्वं मृगाङ्कमुखि चन्द्रवदने केनापि मदनशरबन्धुना कामबाणवयस्येन सर्वादरेण सर्वाङ्गिकं सर्वाङ्गीणम् अद्य चिचिल्लिया मण्डिता असि । ‘मंडेश्चिचचिंचअचिंचिल्लरीडटिविडिक्काः' [हैम० ८-४-११५] इति चिंचिल्लिया ॥ ९४ ॥ मण्डनमेवाह । ९५) णवचंपय-[ नव-" चम्पककुसुमनिवेशितानने हे सुतनु ] केन तव भालतले ललाटपट्टे सजीव इव मधुपानपरवशो मकरन्दास्वादेनालसो मधुपो भ्रमरो लिखितः चित्रितः इति ॥ ९५॥ ९६) केण-केन च महाघमृगनाभिपङ्कयोगेन तव कपोलयोः गल्लयोः पत्रलेखाः लिखिताः चित्रवलयः कृताः । उत्प्रेक्ष्यते । मदनशरवर्तनयः इव कन्दर्पबाणमार्गा इव । अतः प्रवेशावसरः इति । मृगनाभिः कस्तूरिका ॥ ९६ ॥ ९७) केण-हे सुतनु २० चन्द्रलेखे केन वा तव कपोलपर्यन्ते संस्थापिता निश्चलीकृता करस्पर्शविभावितकुसुमसंचया सहकारमञ्जरी रचिता विहिता । करन्यास एव चित्रकसमविस्तारपुष्परूपापन्नो ज्ञेयः । ‘स्पृशः फासफंसफरिसछिवछिहालुंखालिहाः' [हैम० ८-४-१८२] इति फंसः ॥९७॥ ९८) केणज्ज-हे "प्राप्तलक्ष्मि तपनीयपुञ्जपीते तव पयोधरोत्संगे पत्रं पत्रवल्लरी लिखता केनाद्य दिने पात्रत्वं स्वस्य रतवेद्यत्वं प्राप्तम् । २०
'B केण वि. २P मर्यकमुही, B मियंकमुहिं. ३ = मंडितासि, P विचिल्लिया, J चिंचिल्लिया, B चिल्लिया. * B निवेसियाणणे. "B केण सुयणु भालयले. . B finishes this line with लिहिओ. " P भमरो, J महुओ. B व. = मृगनाभिः, J मयणा. १०B पत्तलेखाम'. " = मार्ग इव. २ = कदा, B रहया. १३ B संठविया. १४ - रात्री पर्याप्ती. " B लिहितेण. १चिंचिलि. 1B विसार, B प्रासलक्ष्मी. B रत्तविद्यत्वं.

Page #131

૪
कोऊद्दल - विरइया
केकम-वर्ण- मुणाल-दाण- वैलिय द्ध-कंधरा-बंधं । चलण-कमलेसु लिहिये केणेय हंस-मिर्हेण- जुयं ।। ९९ Faण यिय-विष्णाण पयडणुप्पण्ण-हियय-भावेण । अविहाविय-गुण-दोसेण पाइया सप्पिणी छीरं ।। १०० तं तह सोऊण राहिवाहि वियसंत-लोयणे - मुहीए । दर- लज्जो -" वयणा पभणियं चंदलेहाए ।। १०१ सो देववर्द्ध-सलो चित्तयरो जेण तुम्ह दौरम्मि | अवलंबिऊण पत्तं तझ्या लिहिओ तुमं चेव ।। १०२ सो पुणो संप "सिंघल- दीवाहि" आगओ प्रत्थ । तेणेयं मयण-महूसम्म सर्व समालिहियं ।। १०३ अह एवं परिहास - गोटि-सह-संटियर्स रिवणो । लद्भावसरं प्रकेण मंति-उत्ते उल्लवियं ।। १०४
तपनीयं सुवर्णम् ॥ ९८ ॥ ९९) एकेकम – एकैकं "चरणकमलयोः वदनमृणालदानवलितार्धकन्धराबन्धं मिथुनं हंसयुगम् इदं केन लिखितम् । चित्ररूपेण न्यस्तकन्धरा १" ग्रीवार्धवलिता वक्रीकृतेति विचित्रम् ॥ ९९ ॥ १०० ) इय केण - अँयि केन निजकविज्ञानप्रकटनोत्पन्नहृदयभावेन अविभावितगुणदोषेण अज्ञातगुणागुणेन सर्पिणी क्षीरं दुग्धं पायिता । आत्मविज्ञानोत्कर्षज्ञापनाय केनेदमनुचितमाचरितमित्यर्थः ॥ १०० ॥ १०१ ) तं तह - तत्तथा नराधिपात् श्रुत्वा विकसलोचनमुख्या सुहृष्टनयन मदनया दरलज्जावनतवदनया चन्द्रलेखया प्रतिभणितं "निःशङ्कममुक्तादरम् । ईषलज्जा ९४ स्त्रीस्वभावत्वम् । न च रोषस्तादृशीनां नर्मपात्रत्वात् ॥ १०१ ॥ १०२ ) सो देव - हे देव राजन् स विद्वैत्कुशलः चित्रकर्मनिपुणः चित्रकरः येन युष्माकं द्वारे प्रतोलीमुखे पत्रम - वलम्ब्य तदानीं त्वमेव लिखितः ॥ १०२ ॥ १०३ ) सो चेय - स एव पुनः संप्रति इदानीं सिंहलद्वीपादत्रागतोऽस्ति । मदनमहोत्सवे कामपर्वणि तेनेदं सर्वं समालिखितं सम्यक् चित्रितम् ॥ १०३ ॥ १०४ ) अह एवं - अथानन्तरम् "पूर्वोक्तप्रश्नो
२०
एवं
[ ९९
२
४
५
B interchanges the places of verse Nos. 98 and 99. The order of PJ has been followed, and the Sanskrit commentary is arranged accordingly. P एक्केकवयण, J एक्केकमवयण, B इक्किमवयण. P वलियकंधरा. JB वलियद्धकंधरा. Paणाय, JB केणेयं. B मिहुणहंसयु [ = जु] यं for हंस. 1 B अजि [ = यि.] © P 99, J 101, B Pputs No. 5 on 'हि, perhaps indicating that it is Abl., B नरविहाउ. लोवणमुहीण. = अवनत. B चयणई. १३ 'P चित्तविद्ध, B विस्कु., B दारंमि. B very corrupt. B सो चेव. १६ B सिंहल वाह. B सपरि. १९ B संतिसेय. PB मंतिपुत्त्रेण, J मंतिउत्तेण. Between एकैकं and चरण etc. २४ B निसंकमुक्ता'.
102.
B
१०
99
૨
१४
१५
२०
२१
वयणो.
B
B has a word of three letters which look like वृर्धक. स्वभाववत्व.
Qu
"B पूर्वेणक्तप्रिस्तोत्तर.

Page #132

-१०८]
लीलावई सो देव चार-पुरिसो सिंघल-वइणा णिविओ मण्णे। । इमिणा विण्णाण गुणेण चंदलेही घरे वसइ ॥ १०५ ऐव-विहा एंव-विह अच्छति गरेसराण जे कडए । ते चर-पुरिसा लोए हि जक्ख-गामा भणिज्जति ॥ १०६ तो भणिय गैरवइणा तस्सोवरि सुयणु सिंहलेसस्स। पेहिओं" विजयाणंदो पोट्टिस-वर-मंतिणा सहिओ॥ १०६*१ तस्स कडयाउ अन्ज वि णागच्छइ कोइ कहइउं सच्चं । किं भणइ सिंहलेसो किंवा सेणाहिवो अम्हं ॥ १०६*२ अजं चिय सिट्रं हेरिएंहिँ उयही-तडम्मि संपत्तो । विजयाणंदो सह पोट्टिसेण परिवडिय-पैयावो ॥१०७ तह सो वि सिंघलेसो" तद्दियेस-णिरालसो सयं चेय ।
जैवसेंधण संपुष्णाइ कुणैई दुग्गाइ अविसण्णो ॥ १०८ त्तरभङ्गया परिहासगोष्ठीसुखं २६ चर्चरीकेलिप्रियं यथा भवति संस्थितस्य नरपतेर्लब्ध्वावसरम् एकेन मन्त्रिपुत्रेण उल्लपितं २७ निवेदितं कथाविक्षेपेण ॥ १०४॥ १०५) सो देवहे देव मन्ये शङ्के स सिंहलपतिना निरूपितश्चारपुरुषो हेरिकः । तर्हि चन्द्रलेखा किमस्म-१५ द्वैरिणं स्वगृहेऽवस्थापयतीत्याह । अमुना विज्ञानगुणेन चन्द्रलेखागृहे वसति । वैज्ञानिक इति कृत्वा सुखेन तिष्ठति ॥ १०५ ॥ १०६) एवविहा - "एवंविधविज्ञानादिदम्भेन ऎवंविधे चतुरा नरेश्वरैस्य कटके ये अच्छंति तिष्ठन्ति ते चरपुरुषा यक्षनामानि लप्स्यन्ते । यक्षवत् परचेष्टितमुपविष्टा जानन्तीति यक्षनामानः ॥१०६॥ १०६*१) ता भणियं - तावता हे सुतनु सावित्रि भणितं नरपतिना। मन्त्रिपुत्रं "प्रतीति शेषः । २० तस्य सिंहलेशस्य उपरि पुट्टिसवरमन्त्रिणा सहितो विजयानन्दः सांधिविग्रहिकः प्रहितोऽस्ति ॥ १०६*१ ॥ १०६*२) तस्स - तस्य कटकादद्यापि नागच्छति कश्चिकोऽपि कथयति यत्सत्यमवितथम् । किं भणति सिंहलेशः शिलामेघनामा, किं वास्माकं सेनाधिपो विजयानन्दो भणतीति ॥ १०६४२ ॥ अथ मन्त्रिपुत्र आह । १०७) अजं चिय- अद्यैव "शिष्टं कथितं हेरिकैYढपुरुषैः । कथमित्याह । पुट्टिसेन मन्त्रिणा सह २१ विजयानन्द उदधितटे संप्राप्तः ॥१०७ ॥ १०८) तह सो-तथा स च सिंह
'B सिंहल. २ P निरुविओ, Jणिरूविओ, B णिजविरु. २ PJB मन्ने. P would separate चटलेडा चरे. P एम्वविहा, JB एवविहा. ५ B एवविहे. *P नरेसराण, B नार (= नरे) सरिस्स.
लोए हिJomits हि, B लोयंमि. This and the next verse are found only in B. B नर'. "B तसोवेरि... १२ B सुजणु. १२ B पेहिउ, the commentary presupposes पहिओ. १४ B वुट्टित. " B अज्जुविहेनाग.' १६ B कहइऊ सच्चं, [कहइ जं सच्चं]. 1 B अन्हा. १८। हरिएहि. १९J उहईत', Bउवहीत. १० - परिवर्धितप्रतापः. " B सिंहलेसो. २९ B तहियह. २१ P जवसिंधण, J जवसेंधण, B असर्णिधण. २४ P संमुण्णाई कुगई दुगाई, JB do not nasalise . B सविसनो. २५ B चस्तरिके'. B निवातितं. ८B उदवं मन्ये. २९ Bएवं विविज्ञानादि. २२ B यक्षमानानो. B प्रतीत्य शेषः. २२B सृष्ट.

Page #133

कोऊहल-विरइया
[१०९विसमीकरेइ उयही-तडाइँ जोएइ जुज्झ-भूमीओ। विजयाणंदेण समं महाहवं महइ णिकपो।। १०९ भणियं च राइणा पिय-वयंस सो चेय तत्थ पत्तट्रो । विजयाणंदो णिय-संधिविग्गहे किं इमेणम्हें ।। ११० जेणण्णे वि महामंडलाहिवा णिब्भया वि भेसविया । सो किं विजयाणंदो वंचिज सिंहलेसेण ॥ १११ अणवेलं साहिज्जसु एयं तुह हेरिएण जं सिर्ट । एसा रमणीया “मयण-चच्चरी ताव वोलेउ ।। ११२ एवं भणिऊण णराहिवेण सवाण वार-विलयाण । दिण्णाइँ "महसवियाइँ "बंदिणाणं च बहुयाई ॥११३ तह संमाणिय"-णीसेस-पणइ-संतोस-बस-पसण्ण-मुहो।
विण्णत्तो सुयणु पुरोहिएण उवसप्पिऊण पहू ॥ ११४ लेशस्तदिवसनिरालसः तदिनं यदा विजयानन्द: समुद्रतटं प्राप्तः तदारभ्यालस्यविवर्जितः स्वयमेव स्वोपक्रमेणाविषण्णो विषादरहितः सन्नशैनेन्धनसंपूर्णानि दुर्गाणि करोति । अशनं १५ धान्यादि इन्धनं काष्ठानि ॥१०८॥ १०९) विसमी- विषमीकरोति उदधितटान्
समुद्रसैकतानि जलप्लावादिना विसंस्थुलानि करोति । सैन्यस्य दुःसंबाधाः जोएइ गवेषयति युद्धभूमीः। निःकम्पो निश्चलचित्तो विजयानन्देन समं महाहवं महायुद्धं महइ कांक्षति । 'कांक्षेराहाहिलंघाहिलंखवच्चवंफमहसिहविलुपाः' [हैम० ८-४-१९२] इति महः ॥ १०९ ॥ वसन्तोत्सवमनुस्मृत्याह । ११०) भणियं च- भणितं च राज्ञा २० प्रियवयस्य निजसंधिविग्रहे स एव विजयानन्दः प्राप्तार्थः प्रतिष्ठां प्राप्तो निपुण इत्यर्थः । किमनेनास्माकं पर्याप्तमधुना राज्यचिन्तयेत्यर्थः ॥ ११०॥ १११) जेणण्णे वियेनान्येऽपि महामण्डलाधिपा निर्भया अपि विभीषिता भय प्रापिताः । डिभी भये। भियः षान्ताविति "सन्नन्तप्रयोगः । स किं विजयानन्दः सिंहलेशेन "शिलामेघेन वञ्चयते मतिविपर्यासं प्राप्यते ॥१११ ॥ ११२) अणवलं - ६अणवेलं वेलान्तरम् अन्यवेलायां " तदन्यवारं साधय कथय एतत् यत्तु हेरिकैस्तव "शिष्टं प्रोक्तम् । कारणमाह । एष रमणीयो नगरचर्चरीमहोत्सवारम्भः तावदतिक्रामतु ॥ ११२ ॥ ११३) एवं भाणऊण - एवं भणित्वा नराधिपेन सर्वासां वारवनितानां बन्दिजनानां च महोत्सवोचितानि बहुकानि प्रसाददानानि दत्तानि ॥ ११३ ॥ ११४) तह संमाणिय - तथा "संमा
Pउयहीतडाई, J उहईतडाइ, B उलहीतडाइ, २ = वांछति. २३ इच्छ ( == त्य). ४ B इमेणं म्हां ( = इमेणम्हं). "B वंचिजै. PB सिंहलेसेण, J सिंधले. "B हेरिएहिं तुव सिंटू for तुह etc. 'B वयर [ = नयर] for मयण: *P ताम्ब, JB ताव. १° P वारवल', JB वारविल'. ५ = मधूत्सविकानि, B महोसवियाइ. १२ PJB वंदि. १३ P सम्माणीय, B समाणिय. १४ B इनन्त. १B शिलामेघवंच्यातं तमितिविएजासंप्राप्यत ॥ १६ B अणुवेलंतरंतरं आणवलय ॥ तइन्यवारं. १B सृष्टं. १८ B सन्मानित.

Page #134

-१२०]
लीलावई देव 'सुमज्झण-समओ सज्ज चिय मजणं विस्रेइ। दिय वर-सत्थो' दारे तुह णिच-णिवेसिएक मणो ।। ११५ अह सो विसज्जियासेस-पणइ-पडिवण्ण-मज्जणारंभो। संचलिओ बंदिण-सय-समूह कय-जय-जयासहो ॥ ११६ ताव य संचलिय-महा-गैरेंद-वर-वार-रमणि-संवलिओ । भड-भंड भोय-मीसो जाओ अत्थाण-संखोहो ॥ ११७ सहसुट्टिय-णर-संमद्द-णोल्लंणुम्मत्थियाणणो पडिओ। पोक्करई थेर"-भट्टो अहो विणट्ठो विणटो है ॥ ११८ तो सो सेवा-वागणं विणडिओ कह वि केहिँ वि वराओ । उक्खितो पंक-गओ व जैर-गओ राय-पुरिसेहिं ॥ ११९ प्रत्यंतरम्मि। अण्णाण मउड-संघट्ट-खंडिय-माणिक-पयर-पक्खलिओ।
सुइरेण सैरेइ एकेकमंगणे त्यभिओ लोओ ।। १२० नितनिःशेषप्रणयिसंतोषवशप्रसन्नमुखः प्रभुः सुतनु सावित्रि पुरोहितेनोपसागत्य विज्ञप्तः ॥ ११४ ॥ ११५) देव-देव मध्याह्नसमहः । वर्तत इति शेषः । सज" चिय प्रगुणीभूतमेव मज्जनं स्नानं विसूरइ खिद्यते विनश्यतीत्यर्थः । 'खिदेमॅरविसूरौ' [ हैम० ८-४-१३२] इति विसूरः । नित्यनिवेशितकमनाः नित्यस्थायी द्विजवरनिवहो ब्राह्मणसंघस्तव द्वारे वर्तते ॥ ११५॥ ११६) अह सो-अथ स विसर्जिताशेषप्रणयिप्रतिपन्नमज्जनारम्भो बन्दिजनशतसमूहकृतजयजयरवः संचलितः स्नानमण्डपं प्रति ॥ ॥ ११६ ॥ ११७) ताव य- तावता संचलितमहानरेन्द्रवरवाररमणीसंवलित: २० भटभण्डभोगमिश्रः आस्थानसंक्षोभो जातः। संवलितः संयुक्तः । भटः सुभटः भण्डाश्चतुरशीतिर्नर्मपात्राणि भोगा वयस्यास्तैमिश्रः कर्चुरितः ॥ ११७ ॥ ११८) सहसुद्विय - सहसोत्थितनरसंमर्दप्रेरणोन्मूर्छिताननः पतितः सन् पूत्करोति स्थविरभटः अहो विनष्टो विनष्टोऽहम् । अहो इति परामन्त्रणे ॥ ११९ ॥ ११९) तो सो-ततः स २४सेवावातेन विनटितः कथमपि वराकः कैश्चिद्राजपुरुषैः पङ्कगतो जरद्गव इव वृद्धवृषभ इव २५ उत्क्षिप्तः ऊर्वीकृतः ॥ ११९॥ अत्रान्तरे । १२०) अण्णोण्ण-- अन्योन्यमुकुटसंघट्टभ्रष्टमाणिक्यप्रकरप्रस्खलितो लोकः । एकैकमार्गपरिसंस्थितः पृथक् पृथक् मार्गाभि
'P सुमज्जण, मज्मण, B मिझन्न. २ = खिद्यते. ३ B निवहो for सत्थो. ४ = नित्यदान, "P समूढ, JB समूह. 4 B नरेंद्र. * B रमणी. B भट्टभंड for भंडभोय. १ =प्रेरण. "B 'मुत्थि ( = च्छि) याणण्णो. ११ = पूत्करोति. १२ B ठेर. १२ B ता. १४ = सेवावातेन, B वएण.. १५ = कथंकथमपि, P कहकहवि, J कह वि, B कहि वि. १६ = उत्पाटित: P हक्खुत्तो, J उक्खित्तो. १७ PJB गड ब्व. १८ = जरद्वाव. १९ P अन्नन्न, J अण्णोण्ण, B अजून. २ = पतित. २१ =निःसरति. २२ P मंगणथ', J मंगुणत्थ', B मग्गपरिसंठिओ लोओ. २३ B तामं याशे.
२४ B सेवापतेन.

Page #135

95
२८
२५
मुखः सुचिरेण सरति गच्छति ॥१२०॥ १२१ ) केहि - कौभिरपि वरवारविलासिनीभिः सुवल्लभजनयोग्यैः परिस्तनैः पुरतः संस्थिताः द्वेष्या अपि अनमिगमनीया अपि ·५ पीड्यन्ते । अतिसंमर्दादिति शेषः ॥ १२१ ॥ १२२ ) कीए वि - कस्या अपि महासंमर्दस्वेद|र्द्वनीविबन्धाया उज्झितमेखलो भ्रष्टकाचीगुणोऽपि नितम्बभारो दुर्वहो जातः । तत्स्नातमार्द्रीभूतमिति तन्हाय ॥ १२२ ॥ १२३ ) णिविच्चा - निबिडालिङ्गनलाल सया कयाचित् हृदयेप्सिते मनीषिते समापतिते संघटिते स्थूलामलो हारस्त्रटितोऽपि बहु मन्यते । खुडिउ ति *टेस्तुट्टखुट्टखुडोक्खुडोल्लुक्कणिलुक्क लुक्कोल्लूरा: ' [ हैम० ८-४-११६] ॥ १२३ ॥ १२४ ) कीए वि - कयाचिन्मृगमदामोदमिलितमुखरालिमुकुलिताक्ष्या लब्धावसरो प्राप्तगमनप्रस्तावोऽपि प्रदेशं कथमपि चिरेण वोलिज्जइ लभ्यते ॥ १२४ ॥ १२५ ) इय सण्णा - इति संज्ञाव्याहियमाणपरिजनः कथमपि राजभवनात् पवनाश्वासितहृदयः निजकावासं गतो लोकः । संज्ञाः करपल्लवीमूलदेवी
C
२०
प्रभृतयः । तत्र
कोहल - विरइया
केहि वि' वर-वार- विलासिणीहिँ वेसा' वि संठिया पुरओ । पेल्लिज्जति सुवल्लह-जण - जोग्गेहिं पिहुँ थणेहिं ।। १२१ की व महा-संमद से- तण्णीय-णीवि-बंधाए । दुबोझो उज्झिय- मेहलो वि जाओ णियंत्र - भरो ।। १२२ णिविचॉलिंगण - लालसाऍ हियइच्छिए समावडिए । बहु मण्णिज्जर की 'तुडिओ धूलामलो हारो ॥ १२३ कवि 'मय-मयामोय - मिलिय- मुँहलालि-मउलियच्छीए । लद्भावसरो वि चिरेण कह वि वोलिज्जइ पएसो ।। १२४ इय सण्णा वाहिप्पंत' - परियणो कह वि राय-भवणाहि" । पवणासासिय हियओ णिययावासं गय लोओ ।। १२५ राया वि पवज्र्ज्जतेहि विविह-मंगल- णिहोस- मुहले हिं । तूरेहिँ पढतेहिँ य "बंदिण - दिय-वर-समूहेहिं ।। १२६
१
इत्यादि ॥ १२५ ॥
केहि वि, [ काहिं वि ],
P 'दुब्वोज्जो उज्जिय, JB ज्झो उज्झि'..
९
अहिकलसचक्कटंकणतलोयपउमाजवंकुरेहिं जा " 1 ससहरकर संवलिया एसा करपल्लवी भासा ॥ अआदौ कादयः प्रोक्ताः खदौ चापि जडौ स्मृतौ । शेषवर्गविपर्यासो मूलदेवेन भाषितम् ॥
१२६-२७) राया
=
त्रुटि, भवणेहि, JB भवणाहि.

= द्वेष्य
६
.
B हरो.
B खुडिओ. = मृगमद. = प्रवा [द्य ] मानैः
१३
१४
[ १२१
३
वि-राजापि प्रवाद्यमानैः विविधमङ्गल
४
७
9
PJBfa for पिहू. आर्द्र B तण्हाय. P निभिष्वा, J णिन्विच्चा, B पिभिचा J मउलालि. व्याहियमाण P 13 चा. १६ 13 आयदो.
११
१२
=
१५
J वंदिय दिय.

Page #136

-३२]
लीलावई सवाहिँ चिय सवोसहीहिँ लीलाइ मज्जिऊण चिरं। सयल-समाणिय-देवाइ-तप्पणो भवणमल्लीणो ॥ १२७ तत्थ वि गो-भूमि-सुवण्ण-वत्थ-तिल-मीसियाई दाऊण । दाणाइँ दिय-वराण भोयण सालं समल्लीणो॥ १२८ तस-यालिएहिं पणईहिँ समं पसण्ण-मण-भावो । भोत्तुं विविहाहारं सुरसं कालाणुख्यं च ॥ १२९ भोत्तुं तकालोइय-परियण-पेरियालिओ संमल्लीणो । अंतो"-अत्थाण-हरं "विरइय-वर-रयण-पल्लंकर ।। १३० तत्थासीणो "सहिएहिँ सुकड़-छदाणुवत्तिएहिं च ।" ससुर्य मुंह-संतुट्टो गरगाहो कसरियाए"॥ १३१ वाम करोवग्गिय-वेत्त-दंड-दाहिण-करोत्थय मुहेण ।। पहु-हियय-भाव-कुसलेण दारवालेण विष्णत्तो ॥ १३२
निर्घोषमुखरैस्तूर्यैः बन्दिद्विजवरसमूहैश्च पठद्भिः भोगवेलावेदपाठं कुर्वाणैः ॥ [ सवाहि-] । सर्वाभिरपि सर्वोषधीभिः लीलया चिरं मजित्वा स्नानं विधाय सकलसंमानितदेवादितर्पणो भवनं सौधं अल्लीणो आलीनः प्रविष्टः । 'आलीडोली' [हैम० ८-४-५४ ] इति५ अल्ली । युग्मम् ॥ १२६-१२७ ॥ १२८) तत्थ वि-तत्र द्विजवराणां ब्राह्मणोत्तमानां गोभूमिवसुतिलसुवर्णमिश्रितानि दानानि दत्त्वा भोजनशालां भोजनमण्डपं समालीनः ॥ १२८ ॥ तत्रापि सौधे । १२९) तद्देस-तद्दशकालिकैः प्रणयिभिः सह भोजनयोग्यैरनुचरैः समं साधं प्रसन्नमनोभावः प्रीणितचित्तः सैरसं स्निग्धं कालानुरूपमृतुसंबद्धं विविधाहारं भुक्तः८ ॥ १२९ ॥ १३०) भोतुं-भुक्त्वा इत्तो इतः स्थाना- २" भोजनमण्डपात् तत्कालोचितपरिजनपरिवारितो राजा विरचितवररत्नपल्यङ्कम् आस्थानगृहं समालीनः ॥ १३० ॥ १३१) तत्थासीगो-[तत्रासीनः सुहृद्भिः सुकविच्छन्दानुवर्तिभिश्न ।] समुयं-समैकं समकालं सुखसंतुष्टो नरनाथो राजा यावदेकवेलायाम् । जात इति शेषः । हे सैंतनु सावित्रि तावत् सविषादहर्षप्रतीहारः प्रविष्टः ॥ १३१ ॥ १३२) वाम- वामकरोपगृहीतवेत्रदण्डदक्षिणकरस्थगितमुखेन प्रभुहृदय- २१
' - सर्वोषबिभिः. २ = देवादितर्पण. २३ मीसिज्जाइ. ४ = तद्देशकालज्ञैः, J तहेयस'. ५ = भोक्तुं, B भुत्तो. ६। सरसं. गुरुवं च, J °णुरूयं च, B णुऊलं वा [?]. 'P पुग्मं (at the close of the verse, but preceding the number ). "P परिवारिओ, JB परियालिओ. "P समुल्लीणो, J समल्लीणो, B समंली. " B इत्तो for अंतो. १२P विरईय, JB विरइय. " [ अस्थाणहरम्मि रइय' ] पल्लंके. ४ = सुहृद्भिः , [सुहिएहि ]. " B omits this line. १= समुदं, B समय; according to B this becomes the first line. " Pमुह, JB सह. B जाव इक्क-परियाए for एक्कसरियाए. " B has an additional line, the second line of the verse, like this: ताव पइट्रो सविसाय-हरिसिओ सुयशु परिहारो॥१३५॥.२० B पामयरों'. " B शकलं. ९ [भूमिवस्त्रतिल]. २३ B भुक्ताः .

Page #137

१०
१५
कोऊद्दल - विरइया
देव दिसा-विजयाओ सेणाहिवई केण वि कज्जेण । जर- कप्पड - वच्छो विजयाणंदो दुवारम्मि ।। १३३ तो तं सहस ति णिसामिण सविसाय- 'विम्हिय-मणेण । भणियं मच्च- मुह-पेसियच्छिणा पुहइ-गाहेण ।। १३४ st भट्ट - कुमारिल पिसुर्य 'ज वेत्तिएण संलत्तं ' । ता किं विजयानंदो यावत्थंतरं पत्तो ।। १३५ free-is- सत्यत्थ- वत्थु - वित्थार - वित्थय - मई वि । असहाओ ववगय-वाहणो य कहमागओ प्रत्थ ।। १३६
य भिचाणेह करी ण य तुरया पोय पोट्टिसो मंती । विजयादस्स कह कह जाया एरिसावत्था ।। १३६*१ भणिय भट्ट -कुमारिलेण" देव" विसमा जयम्मि "कज्ज - गई । तावि एसो केण वि कज्जेण संपत्तो ॥ १३७ किं जहाँ ।
१८
परिवडिय - पहु- संभावणाण एवंविहे महाकज्जे । असमत्त - पेसणाणं मरणं चियँ सहेई पुरिसाण ।। १३८
२०
भावकुशलेन द्वारपालेन विज्ञप्तः । वामहस्तेन दण्डं धृत्वा दक्षिणहस्तेन मुखमावृत्य च वेत्रिणा राजा विज्ञापयांच ॥ १३२ ॥ १३३) देव - देव दिग्विजयात्तु सेनापतिर्विजयानन्दः केनापि कार्येण जरत्कर्पटनेपथ्यो" जीर्णवस्त्रपरिधानो द्वारे वर्तते ॥ १३३ ॥। १३४ ) तो तं - ततस्तत् सहस त्ति णिसामिऊण प्रतर्कितमेव इति निशम्य श्रुत्वा सविषादविस्मितमनसा अमात्यमुखप्रेषिताक्षेण पृथिवीनाथेन भणितम् ॥ १३५) हो भट्ट - हंहो इति सहसा साश्चर्यभाषणे । भट्टकुमारिल श्रुतं यच्छिष्टं कथितम् । तत्किम् । किमिति विजयानन्द एतावदवस्थां प्राप्तः ॥ १३५ ॥ १३६ ) णीसेस - निःशेषनीतिशास्त्रार्थवस्तुविस्तारमतिरपि असहाय एको व्यपगत१३६* १ ) ण य - [ न च भृत्याः नेह 'करी न च तुरगाः नैव पोट्टिसो मन्त्री । विजयानन्दस्य कथं कथं जाता ईदृशी अवस्था ] ॥ १३६*१ ॥ १३७ ) भणियं - भणितं कुमारिलेन नरपते विषमा जगति कार्यगतिः । मन्ये तथापि ९१ केनापि कार्येण संप्राप्तः ॥ १३७ ॥ [ किं यथा ।] १३८ ) परिवड्डिय – परिवर्धितप्रभुसंभावनानाम् एवंविधे महाकार्ये असमाप्तप्रेषणानाम् असिद्ध
वाहनः पादचारी कथमत्रागतः ॥ १३६ ॥
२५
ง
२
Paणा, Jण, B किणा. B वत्थो. विभिव, सिद्धं for संलतं. P वित्थिय, J वित्थय, B found only in P, but not in JB; the actual in the first line and gren in the second. B omits कि जहा. १५ = असमाप्त. B' नैपथ्यो. २० B यत्सृष्टं.
१६
१४
१९
चिह.
J सुहइ.

ی

[१३३
4
३
४
तं.
B जं
९
वेत्रिण. ६ वित्थर. B वि. B इत्थं. 9 This verse is readings of P are न य, नेह, न य and नेय ११ [ कुमारेण ]. १२ Bomits देव. यस्मिन्कायें प्रेषिता, P पेसणाण. B केन.
१३ १७
B कज्जागई. P fau, JB
२१
=
१३४ ॥ तद्वेत्रिणा

Page #138

३१
-१४३]
. लीलावई ता जइ 'कहावि एसो सिंहलरायाहि परिहवं पत्तो। ता प्रत्थ तुम्ह दारे गुणं गल्लियइ जीयंतो ॥ १३९ . अह सो चिय जोइक्खो णिय कज्ज-गईट किं वियारेण । आणेह मा विलंबह दीस ता से मुह-च्छाया ॥ १४० तो तक्खण-रायाणत्त-दारवालाणुमग्ग-संलग्गो । संचविओ कुं-घडतुत्तमंग-कमलो परिंदेण ॥१४१ सेमइच्छिऊण सुंदरि" आणत्तं से सुहासणं पहुणा । उवविटो" भट्ट-कुमारिलस्स पय-पेसियच्छि-जुओ ॥ १४२ अह तत्थ सुहासण-"कय-परिग्गहो"णिज्जणं विहेऊण ।
खैण-मैत्त- समासत्थो 'सेंच्छरियं पुच्छिओ पहुणा ॥ १४३ कार्याणां पुरुषाणां मरणमेव सहइ शोभते । "एवं संभावनया प्रहितस्यासिद्धकार्यस्य पुंसः नगरागमनान्मृत्युरेव श्रेयान् । उक्तं च श्रीचक्रपाणिविजयमहाकाव्ये। .
यः स्वामिसंभावितकार्यसिद्धिरसिद्धकार्योऽपि विहस्य पृष्टः ।
अधोमुखोऽनुत्तरदानमूढः स चेजनो जीवति को विपन्नः ॥ इति ॥ १३८ ॥ १३९) ता जइ-तद्यदि कदाचित् सिंहलेशादेष परिभवं प्राप्तः ५ तदात्र युष्माकं द्वारं नूनं निश्चितं जीवन् नल्लियइ नोपसर्पति । ['उपसरल्लिअः' हैम० ८-४-१३९, इति] सूत्रात् ॥ १३९॥ १४०) अह सो-अथ अथवा किं विचारेण विमर्शेन निजकार्यगतौ निजस्वरूपज्ञापने" स चैव ज्योतिष्को दीपः । तमानयत९ मा विलम्बध्वं दृश्यते तावत्तस्य मुखच्छाया वदनशोभा । कुमारिलवचनान्नरपतिना भावयित्वा निजहृदय आदेशो दत्तः । द्वारपाल [तं] शीघ्रं प्रवेशय [इति] ९० ॥१४० ॥१४१) तो तक्खण-तत्क्षणतो राज्ञाज्ञप्तद्वारपालानुमार्गसंलग्नो नरेन्द्रेण सच्चविओ दृष्टः । किंविशिष्टः । कुघडत इति कुः पृथ्वी तस्यां घटमानम् उत्तमाङ्गकमलं शिरःपद्मं यस्येति भूमिमिलन्मस्तक इत्यर्थः ॥ १४१॥ १४२) समइच्छिऊण-हे सुन्दरि सावित्रि प्रभुणा राज्ञा आलिंग्य से तस्य सुखासनं भद्रासनादि आज्ञप्तम् आदिष्टम् । भट्टकुमारिलस्य पदप्रेषिताक्षियुग उपविष्टः । राजसमक्षमपरत्र नम- २५ स्कृतावनधिकार इति । पददत्तदृष्टिः दृग्नमस्कृत इति भावः ॥ १४२॥ १४३) अह तत्थ-अथ तत्र सुखासनकृतपरिग्रहो निर्जनमेकान्तं विधाय कृत्वा क्षणमात्रसमासीनो विजयानन्दः प्रभुणा साश्चर्य पृष्टः । अच्छरियं इति 'अतो रियाररिज्जरीयम्' [ हैम०
' B कजावि [ = कयाइ ]. puts No. 5 on हि. ३ B दारं. ४ = न लीयते । न श्लिष्यति. १ = स एव. ६ = दीप. * P कजगईए किं, J कजगईहि कं, B कजागइइ किं... B दीसइ. = विलोकित:. १२ P कुप्पडंतु, J कुघडतु', B कुघडत्तु. १ = सस्पृश्य. १२ P सुंदरि. सुदरि, B सुदूरि. १३ B उवट्ठो. १४ B किय. १५ = निर्जनं विधाय. १६ = क्षणमात्रसमाश्वस्तः, P खणमेत्त, खणमित्त, B खणमत्त. 1 B समासीणो. १८ = सत् आश्चर्य ( = साश्चर्य) " B ऋव. २० B गतो." B ज्ञापनो. २ B तस्मानियतः. ..

Page #139

३२
कोऊहल-विरइया हंहो तुह विजयाणंद पत्थ 'एवं विहं समागमणं । णीसेस-जुत्ति-रहियं अहियं 'हिययं म्ह मेइ ॥ १४४ तो 'अणुयंपाणुगयं वयणं णिय सामिणो सुणेऊण । परिओस-वस-विसहत लोयणं तेण विष्णत्तं ॥ १४५ देव महती खु कहा एसा सुमणोरहाण संभूई । कोऊहलेण सीसइ अवहिय-हियया णिसामेह ॥१४६ मलयायलाहिवे वसिकयम्मि समियम्मि पडि-रायम्मि । पारद्धे रयणायर-पर-पारुत्तार-"परियम्मे ॥ १४७ भणिय अमच्च-सिरि-पोट्टिसेंण मा "ता करेह परियम्म । सहस त्ति दंड-सज्झो ण होइ अम्हं सिलामेहो ॥ १४८ सामण्णो वि ण तीरइ दुग्गत्थो जोहिउँ पर-भडेहिं । सो उण विहि संपुण्णो सूरो चाई सुभिच्चो य ।। १४९
८-२-६७] इति रियः ॥ १४३ ॥ १४४) हेहो तुह-हहो विजयानन्द तव एवंविधमत्र समागमनम् । निःशेषयुक्तिरहितमधिकमस्माकं हृदयं दुनोति । 'दूडो दूमः' " [ हैम० ८-४-२३ ] इति दूमेइ ॥ १४४ ॥ १४५) तो अणुयंपा-ततोऽनुकम्पा
नुगतं करुणासारं वचनं निजस्वामिनो निशम्य परितोषवशविकसलोचनं तेन विज्ञप्तम् । 'विकसे: कोआसविसटौ' [ हैम० ८-४-१९५ ] इति विसत ॥ १४५ ॥ १४६) देव महंती-देव । खु निश्चये [ हैम० ८-२-१९८] । स्वमनोरथानां संभूतिरुत्पत्तिः एषा महती कथा कौतूहलेन कुतुकेन शिष्यते निगद्यते । अवहितहृदयाः सावधान२° मानसाः निशाम्यत आकर्णयत ॥ १४६॥ तामेवाह"। १४७) मलया-मलयाचलाधिपे वशीकृते स्वात्मसात्कृते निहते च पाण्ड्यराजनि पाण्ड्यदेशाधिपे प्रारब्धे रस्नाकरपरपारोत्तरणकर्मणि ॥ १४७ ॥ किमित्याह । १४८) भणियं-भणितममात्यश्रीपोट्टिसेन । मा तावत्कुरुत परिकर्म प्रारम्भम् । यतः शिलामेघः सिंहलद्वीपाधिपोऽस्माकं
सहसा दण्डसाध्यो न भवति ॥ १४८ ॥ १४९) सामण्णो- सामान्योऽपि एक२० ग्रामाधिपतिरपि दुर्गस्थः कृतदुर्गपरिग्रहः प्रतिभटः शत्रुभिः योधितुं, न शक्यते । स पुनः शिलामेघस्त्रिंभिः संपूर्णः । किं तत् त्रिकमित्याह । शूरः संग्रामधीरः, त्यागी दान
' P एवंविह, JB एवंविहं. २ B हिययं अम्हाणं दूमेइ for अहियं etc. २ P हिययम्ह. . * = अनुकंपानुगत, B अणुकंपा. ५ = निश्चये, J महाइक्खु. १J सुमणोहराण. ' P समयमि, J समियम्मि, B णिहियमि. ८ PB पंहु', J पंडि'. B पारुतरणपरि . ० = परिकम्म... " B में तं for मा ता. १J जोहिउ. सोऊण. " B सप्पुण तिहि for सो etc. B puts this phrase at the beginning of the commentary on the next verse.

Page #140

- १५४ ]
अन्यच्च ।
लीलावई
जुत्तिणुओ संहम्मो अहिएहिँ अलंघिओ महा-माणी । मंतुच्छाह- पहाणो दुक्खं जो हिज्जइ परेहिं ।। १५०
वीरः, सुभृत्ययुक्तः सत्यपरिवारश्चेति ॥ १४९ ॥ १५०) जुत्तिष्णुओ - युक्तिज्ञः उपायनिपुणः । सधर्मः धर्मो जयति नाधर्म इत्यायतिबलवान् । अहितैः शत्रुभिरलंघितः । महामानी परोत्सेकम सहिष्णुः 1 मन्त्रो साह प्रधानः शक्तित्रयपरिकलितः इत्यर्थः । ईदृशश्च परैर्वैरिभिः दुःखं कष्टेन योध्यते अभिभूयते ॥ १५० ॥ १५१) णय - सर्वेषामपि पार्थिवानां नरेन्द्राणाम् एषा मही नयविक्रमोपभोग्या । नयश्च न्यायो विक्रमः शौर्यता ताभ्यां भोक्तुं शक्या । न पुनरेकविक्रमरसाः पुरुषाः श्रीभजनं भवन्ति ॥ १५१ ॥ १५२ ) ता साम - तस्मात् सामनये तथा भेदविज्ञाने विद्यमाने दाने च संपद्यमाने
१०
नाम सुविचारः पुमान् दण्डे चतुर्थोपाये आदरं कुरुते ॥ १५२ ॥ १५३ ) जं जह - यद्यथाक्रमेण भणितं पूर्वाचार्यैरर्थशास्त्रे तत्तथा प्रतिपद्यमाना आद्रियमाणाः पुरुषाः श्रिया त्रियन्ते । यदुक्तं नीतिशास्त्रे ।
४
-विमोहोज्जा वाण वि पत्थिवाण एस मँही । ण उणेक-विकम-रसा हवंति सिरि- भाइणो पुरिसा ।। १५१ ता साम- संते संते "पुरिसाण "भेय-विष्णाणे । दाणे "वि संपडते को दंडे आयरं कुणइ ।। १५२ जं जह कॅमेण भणियं "पुत्राय रिएहि "अत्य-सत्थेहिं । तं तह " पडिवजंता सिरी पुरिसा वरिज्जति ।। १५३ ता पेसिज्ज दूओ समिकालाव-मुहल-पेट्टो | पैर-हियय-भाव-कुसलो च्छो कलण्णुओ धीरो ।। १५४
P
विही.
भेय
१६
==
आदौ साम प्रयोक्तव्यं ततो दानं समाचरेत् । भेदं वा साधयेत्प्राज्ञः पश्चाद्दण्डमपि श्रयेत् ॥
उत्तमं प्रणिपातेन शूरं भेदेन योजयेत् । नीच मल्पप्रदानेन समं तुल्यपराक्रमैः ॥
इत्यादि ॥ १५३ ॥ १५४ ) ता पेसिज्जउ- तस्मात् प्रेष्यतां दूतः सामैकालापमुखरप्राप्तार्थः । परहृदयभावकुशलो मनोगत भावज्ञो दक्षः प्रबलो वैदग्ध्यवांश्च कालज्ञः प्रस्ता
३
·
९ १४
१० 94
११
१२
१३
- युक्तिज्ञो, P जुत्तिन्नुओ, J जुत्तिणुओ, B जुत्तिणउ. धर्मः, सहमो. अहितै:दुक्ख, JB दुक्खं. नयविक्रमोपभोग्या, J णवियकमो. P सव्वाणं च, JB सव्वाण वि. P भाइणो, भायणो, B भावणं [ = भायणं ]. B omits one संते. B पुराणं ह भेद विज्ञाने. संपद्यमाने. PB कामेण, J कमेण. अर्थशास्त्र:, P अत्थसत्थेहिं, ] सत्यअत्थेहिं, B अत्थसत्यम्मि B पडियजंता. मुखरप्रासार्थः. = कुशल. P पर हियय, परिहि', B परिहरियय. B दक्खो. ली. ३
313
B य.
૧૬
२१
१९
२०

=
२
३३

१८
५
२२ _
ی
Do
B
पूर्वाचार्यै:. सामैकालापकालज्ञो.
०५

Page #141

कोऊहल-विरइया जइ सो तेणं चिय उयणमेइ ता साह किं पयासेण । वाया जो विवज्जइ विसेण किं तस्स दिण्णेण ॥ १५५ णिसुयं मैंए वि जह तस्स सेयल-जिय-लोय-सार-संभूया । लीलावइ ति णामेण पिय सुया जीवियब्भहिया ॥ १५६ तिस्सा सुजम्म-दियहे केण वि असरीरियाट वायाए। देवेण समाइटै सिटुं देवण्णुएहिं पि ॥ १५७ जह जो इमीट वर-बालियाट होहि वरी त्ति वरसमए । सो सयल-पुहइ-णाहो लैहिही दिवाउ" सिद्धीओ ॥ १५८ तो जइ कहावि सो अम्ह सामिणो तं कुमारिया-रयणं । उवणेइ ताण सिद्धं किं वा प्रत्थ म्ह पुहवीए ॥१५९ अण्णं च प्रत्थ एवं-विहाण रयणाण भौयणो म्ह पहू । इय जाणिऊण साम तेण समं बहु-मयं अम्ह.।। १६० तं तह सोऊण मए अमच-सिरि-पोट्टिसाहि" णीसेसं।
भणिय अलं म्ह" दृएण ता सयं चेय वच्चामो॥१६१ "वौचित्यवेदी धीरो धैर्ययुक्तः । एवं परदर्शितविभीषिकाभिख्याकुलः एवंविधो दूतः प्रहीयतामिति ॥ १५४ ॥ १५५) जइ सो-यदि स शिलामेघनृपस्तेनैव दूतेन" उपनतिस्तामेति आज्ञां मन्यते इति । तस्मात् शाधि कथय किं प्रयासेन सैन्यसंवाहनसंग्रामारम्भादिकेन। अमृतेनैं यो विपद्यते तस्य विषेण दत्तेन किम्। तथा यः साम्ना
साध्यते किमर्थं तत्र दण्डादि प्रयुज्यते । अमृतेन वा पाठान्तरे वायाए इति वाचा २० ॥१५५॥ १५६) णिसुयं-श्रुतं च मया यथा तस्य सकलजीवलोकसारसंभूता
नाम्ना लीलावती जीविताभ्यधिका प्रियसुता । अस्तीति शेषः ॥ १५६ ॥ १५७) तिस्सातस्याः सुजन्मदिवसे केनापि देवेन अशारीरिक्या वाचा देववाचा दैवज्ञैः ज्यौतिषिकैश्च शिष्टं समादिष्टम् । देवेनाशिष्टं च कथितं ज्यौतिषिकैः ।। १५७॥ किमादिष्टमित्याह । १५८) जह जो-यथा योऽस्याः वरबालिकायाः प्रधानाङ्गनायाः वरसमये २" पाणिग्रहणावसरे वरो भविष्यति । स सकलपृथ्वीनाथो दिव्याः सिद्धीः लप्स्यते ॥ १५८॥
१५९) ता जइ - तद्यदि कदाचिदेषोऽस्मत्स्वामिनस्तत्कुमारिकारत्नम् उपनयति ढौकयति तदा पृथिव्यामस्माकं किं न सिद्धम् ॥ १५९॥ १६० ) अण्णं च-अन्यच्चात्र भूपीठेऽस्मत्प्रभुरेवंविधानां [ रत्नानां ] भाजनम् इति ज्ञात्वा तेन शिलामेघेन समं सहास्माकं साम बहुमतम् । प्रथमोपायोऽभ्युपगतः ॥ १६० ॥१६१) तं तह- तत्तथा अमात्य
' - उपनमति. २B सहि [ = साहि]. पियासेण. B णिसुयं च मए जह तस्स सयलजिय. 1 = सकलजीवलोकसारसंभूता. = जीविताभ्यधिका. “J असरिरियाए. ' देवेण, J देववेण, 3 दिब्वेण. २ = दैवज्ञैरपि, B दिव्वण्णु. १० B लहिहइ. "B सव्वाउ. १२ B तो जइ कया वि एस म्ह. १३J पुहइए.
___* P puts No. 5 on हि. १६ PJB अलम्ह. " वेय वच्चामो, सेय बच्चामो, B किं न वञ्चम्ह. " B उपनमितिस्तमेति.

Page #142

-१६८]
लीलावई सो जेण मज्झ दसण-सिणेह-संभावणा-परिग्गहिओ। देई चिय मह पहुणो तं णियय-कुमारिया-रयणं ॥ १६२ भणिय पुणो वि सिरि-पोटिसेण एवं-विहम्मि कजम्मि । ण विरुज्झइ तुहे गमणं सिंघलें दीवाहिवाहेत्तं ॥ १६३ अह एवं बहुसो मंतिऊण गोसम्म णियय कडयाओ। संचलिओ परमेसर परिमिय-परिवार-पॅरियरिओ ।। १६४ तो तं सिरि-कुल-भवणं महुमह-वासं दिसा-बहू-णिलयं । मुँवण-परिहा-णिबद्धं व सायरं झत्ति संपत्तो ॥ १६५ पडिछंद पिव गयणंगणस्स वसुहावरोह-सिचयं व । रिद्धिं व" महा-पलयस्स जम्म-भूमि व भुवणाण ॥ १६६ दं? तमबुरासिं णरवइ परिचिंतियं हि हियएण। दुक्खुत्तारो एसो जह भणिओ पोट्टिसेण म्ह ॥ १६७ दीसइ पड-पवेणुग्गय-पडिरव-पडिपुण्ण-दस-दिसा-यको । हल्लंतुबेल्ल" महल्ल-लहरिमाला-उलोल्लोलो" ॥ १६८
श्रीपोट्टिसान्निःशेषं श्रुत्वा मया भणितम् । अलमस्माकं दूतप्रेषणेन । स्वयमात्मनैव किं न ५ व्रजामि इति ॥ १६१ ॥ १६२) सो जेण-स येन कारणेन मम दर्शनस्नेहसंभाबनापरिगृहीतः सन्मम प्रभोर्निजकुमारिकारनं तद्ददात्येव । दर्शनानुगृहीतो दाक्षिण्यात् स्खकन्यां दास्यत्येव इत्यर्थः ॥ १६२ ॥ १६३) भणियं-भणितं च पुनः श्रीपुट्टिसेन एवंविधे कार्ये सिंहलद्वीपाधिपं प्रति तव गमनं [न] विरुध्यते" । स्वामिकार्ये साहसिकं कर्म कुर्वाणानां युक्तमेव सुभृत्यानामित्यर्थः । आहुत्तं प्रति-अर्थे ॥ १६३ ॥ १६४) अह एवं- अथैवं बहुशोऽनेकवारं मन्त्रयित्वा गोसम्मि प्रभाते निजकटकात् । हे परमेश्वर राजनाम परिमितपरिवारपरिकरितः अल्पपरिच्छेदः संचलितः प्रस्थितः ॥ १६४ ॥ १६५) तो तं-ततस्तं श्रीकुलभवनं लक्ष्मीकुलगृहं मधुमथनिवासं नारायणवसति दिग्वधूनिलयं दिङ्नायिकाश्रयम् । भुवनपरिखानिबद्धं भुवनमेव परिखा खातिका तया बद्धं वेष्टितं सागरं समुद्रं झत्ति शीघ्रं संप्राप्तः ॥ १६५ ॥ १६६-१६७) पडिछेद- २५ प्रतिच्छन्दं प्रतिबिम्बमिव गगनाङ्गणस्य । वसुधावरोधसिचयमिव पृथिवीश्रोणितटवस्त्रमिव । ऋद्धिमिव महाप्रलयस्य । प्रलयकालसमृद्धिस्तमोरूपा संहाररूपत्वात् । समुद्रस्यापि कृष्णत्वादित्थमुत्प्रेक्षा । जन्मभूमिमिव भुवनानाम् [ दट्टे-] दृष्ट्वा तमम्बुराशि
' = ददात्येव. २ B गिययं. २ P तुय, JB तुह. " PB सिंहल, J सिंघल. ५ = आहुत्तं । अभिमुखं. ६ = प्रभाते. 'परिकरितः.' = भुवनान्येव परिखा. १ पडिच्छंद. १ = पृथ्वीनितंबसिचयमिव. "P रिद्धि व, ] सिद्धिं च, B रिद्धि व. २P भूमि च्च, JB भूमिब्व. १३ P भुयणाण, B स्यणाण. १४ = दृष्ट्वा. * PJ परिचिंतियम्हि, । पराितयम्हि. १६ B पणुल्लय. " = चलंतउद्वेलमहातमालाकुलेन उल्लोल:, । हल्लंतुवेल्ल. १Jउलोलो. "B विरुध्यातां.

Page #143

३६
[१६९
कोऊहल-विरइया णितच्छरो वि रामाणुलंपिओ णिविसो वि विसंमइओ। करितुरय-वजिओ वि हु पडिरक्खिय-महिहरुग्धाओ॥१६९ असुरो वि सया मत्तो मत्तो वि अमुक-णियय-मज्जाओ। मज्जाय-संठिओ विहु विरसो वि सवाणिओ च्चेवें ।। १७० साहेइ जर्मिं अज्ज वि पयडो पेवय-वइ-साहसुप्फालो। महि-"मंडलग्ग-हत्थो व राम-चरियाई सउँ-वहो ।। १७१ दीसंति सिरि-सुवास-हर-रइय-कुसुमोवयार-सारिच्छा ।। वेला-वण-वीई-विइण्णे रयण-घडिया तडुच्छंगा ।। १७२
नरपते चिन्तितं हृदयेन । एष समुद्रो दुःखोत्तारोऽस्माकं [ यथा ] भणितः पोट्टिसेनेति । "युग्मम् ॥ १६६-६७ ॥ १६८-७०) दीसइ'- समुद्रो दृश्यते इति संबन्धः । विशेषणान्याह । पटुपवनोद्गतप्रतिवप्रतिपूर्णदशदिक्चक्रः । हलंत कम्पमान उधेल प्रसरणशील महालहरीमालाकुलोलोलः । महल्लादिशब्दा महत्त्ववाचका बाहुल्यात ज्ञेयाः । उल्लोलश्चञ्चलः ॥ [णित-] निर्गच्छदप्सरा अपि रामानुलकित इति विरु द्धम् । प्रथमपक्षे रामाः स्त्रियः ताभिरनुलचितः इति । अथ च निर्गता अप्सरसो रम्भा " दयो यस्मात् , रामेण दाशरथिना अनुल्लचितः आक्रमितः । निर्विषोऽपि विषमय इति विरुद्धम् । अथ च कालकूटनिर्गमाद्विषरहितः, विषं च पानीयं तन्मयः । करितुरग वर्जितोऽपि परिरक्षितमहीधरोद्धातः । करी हस्ती एरावणनामा । तुरगो अश्वः उच्चैः श्रवाभिधः । महीधरा नरेन्द्राः पर्वताश्च ॥ [असुरो-] असुरोऽपि सदा मत्तः । विद्यते सुरा मदिरा यत्र, मथनावसरे निर्गमात् । अथवा अ विष्णुः स एव सुरो देवो २० यत्रेति । मत्त इव मत्तोऽपारसंभृतित्वादुन्मत्त इव । मत्तोऽपि अमुक्तनिजकमर्यादः । सुरादिमत्तो विमर्यादः न गण्यः इति । मर्यादासंस्थितोऽपि विरसोऽपि सवाणिज्यकः इति विरुद्धम् । विरसस्य दुष्करं वणिक्कर्म । अथ च विगतो "रसषट्रो यत्रेति सपानीयश्चेति । विरुद्धालङ्कारेण समुद्रस्तुतिः ॥ १६८-७० ॥ १७१) साहेइ-यत्र महीमण्डला
ग्रहस्त इव प्लवगपतिसाहसकथकः सुग्रीववीरकर्मप्रतिपादकः प्रकटः सेतुपथः सेतु २१ अद्यापि रामचरितानि साहइ इति कथयति । 'कथेर्वज्जरपज्जरोप्पालपिसुणसंहबोल्लचव जंपसीससाहाः' [ हैम० ८-४-२] इति उप्पालः साहश्च आदेशौ ॥ १७१ ॥ १७२ दीसंति - यत्र वेलावनवीचिविकीर्णरत्नघटितास्तटोत्संगाः श्रीसुवासगृहरचितकुसुमोप चारसदृक्षाः दृश्यन्ते । तरलतरङ्गास्तीरविक्षिप्तरत्नपुञ्जाः लक्ष्मीवासभवने पुष्पप्रकारा इको
' = निर्यदप्सरोपि. २P विसमईओ. ३ = उद्धातः. * वि ग मुक्क, J वि अमुक्क, BC यमुक्क. "F मजायथु वि विरसो विरसो वि, JB मज्जायसंठिओ विहु विरसो. अ. चेव, JB देव
= यस्मिन्. १ = सुग्रीवसाहसकथकः, P पवयवई, J पवयवइ. "B साहसुप्फलो.. " मंडलगिहत्या १२ PB सेयवहो, J सेउवहो. १२J सवास.. 5 वीई. 1. = वीचिविक्षिप्त. १६P तंडुच्छंगा, दु for डु, B तडु'. B नरपति. १०B युग्मं is put at the close of the gathās Nos. 166-67
B रसषडो. १B समुद्रश्रुति.

Page #144

१७८ ]
लीलावई
अज्ज वि तड- वियसिये - सुरहि- कुसुम-संदोह - वासियासेहिं । वारुणि-विणिग्गमो केसरेहिं साहिज्जए जैम्मि ॥ १७३ लक्खिज्जइ अज्ज वि' गुंजिरालि -उल- वलय-वाउल-लयाहिं । मँहणुत्तरावण-मग्गो सत्तच्छय-तरूहिं ।। १७४ सेविज्जइ सरसोहंस-कणइ-भवणेस सिद्धं - मिहुणेहिं । जम्म लवंगेला -वण- परिमल - परिवासिओ पवणो ।। १७५ तत्थ सुरासुर - सिर-मउड - कोडि - " परिहट्ट-पय-चीढकं । रामेसरं ऊण जाणवत्तं समारूढो ।। १७६ अकुलीणे वि सुंयम्मे चलण-विहूणे वि दच्छ-पेय-गमणे । बहु-गुणम वि लहुए पीर- पणए वि बहु- संगे ॥ १७७ तो परिमिय-परिवारो आरूढो 'ऐरिसम्मि बोहित्थे " | जालंघिमोण 'यहिं ता णरवइ केसरियाए ।। १७८
จ = विस्तारित. = आशा. ३ = बकुलैः. = व्याकुलशाखाभिः. " = मधनोत्तीर्ण ऐरावणमार्ग. 19:P, J २ J सिद्धि. हट्ठ, Bes. readable. = सुकम्में, B reads some of the विहूणो and गमणो. = पदं, द्वि० पानीयं. उबही J उयहीं.
१४
१५
=

94
स्प्रेक्षते ॥ १७२ ॥ १७३) अज्ज वि - अद्यापि यत्र विकसित सुरभिकुसुमसंदोहवासिताशैः केसरैः बकुलैः वारुणीविनिर्गमो मदिरानिःसारणं कथ्यते इत्युत्प्रेक्षा ॥ १७३ ॥ १७४) लक्खिज्जइ - अद्यापि गुञ्जनशीलालिकुलवलयव्याकुललतैः सप्तच्छदतरुभिः सप्तपर्णवृक्षैः मथनोत्तीर्णैरावणमार्गे लक्ष्यते प्रकाश्यते । सप्तच्छदपरिमलस्य हि गजदानसमानत्वात् ॥ १७४॥। १७५ ) से विज्जड़ -यत्र सरसोहं सर्केणइभवणेसु नव्यश्रीखण्डलतागृहेषु सिद्धमिथुनैः दिव्यैदम्पतीभिः लवङ्गेलावनपरिमलपरिवासितः पवनः सेव्यते ॥ १७५ ॥ १७६ ) तत्थ - तत्र सुरासुर श्री मुकुटकोटि [ परि ] घृष्टपादपीठाङ्क रामेश्वरं नत्वा तीर्थं प्रणम्य यानपात्रं प्रवहणं समारूढः ।। १७६ ।। १७७-७८ ) अकुलीणे - ' ततः परिमित परिवारः ईदृशे वोहित्थे यानपात्रे आरूढः । कीदृश इत्याह । अकुलीनेऽपि सुकर्मणि । योऽकुलीनः कुलरहितः स कथं सुकर्मा शोभनकृत्यकारीति विरोधः । अथ चकौ पृथिव्यां न लीनो नीरमध्यगामित्वात्, सुचर्मणि शोभनचर्मावनद्धे । अन्यच्च । यश्चरणविहीनः स कथं दक्षपादगमनः । अथ च चरणविहीनः पवनचारित्वात्, दक्षं यथा भवति पयोगामी च । तथा बहुगुणमयः परितो यः स कथं लघुको जनामान्यः । अथ च बहवो गुणा रज्जवो बन्धनानि तैर्निवृत्तः । लघुगः शीघ्रगामी । निर्गतप्रणयोऽपि निःस्नेहोऽपि कथं बहुसंगो बहुप्रीणकः । अथ च नीरप्रणये जलमये बहुजीवसंगे ।
२०
२२
RY
१९
= एकदा.
२०
P
हि, JB जम्मि.
B वि उजिरालि.
८
चंदनलता भुवनेषु... परिघृष्टपादपीठाऊं.
PJ - नमे,
B कणय. B not
१७
१५
=
adjectives in the Nom. sing.: सुयम्मो, ईदृशे.. वोहेत्ये. PB B कीदृशः.
प्रवहणे,
२१
२२
१२
१६.
=
=
B कनक भवनेषु.
B दिवयंतीभि.
३७

१३
4
90

Page #145

कोऊहल-विरइया उम्मूलतो 'थल-तरु-वणाइँ आसा-मुहाइँ पूरंतोः। संखोहंतो दीवंतराइ उद्धाइओ पवणो ॥ १७९ तो सो तुंगयराणिल-संखोहिय-जल-पणुल्लणुलॅलिओ। पुवोवहि' संपत्तो गोला-सैरि-संगम पोओ॥ १८० तत्थ वि विसम-सिलायड-संधुण्णिय-संधि-बंधणों सहसा । सय-खंड विसंघडिओ असमंजस-कज्ज-बंधो व ॥ १८१ भिण्णम्मि तम्मि पोए सबेहिँ वि" जाण-वत्तिएहि अहं । एक-फलए णिसण्णो गोला-मुह-दारभुवंणीओ ॥ १८२ तत्थ लवणंबु-णिब्भर-सोत्तुवत्तते-विम्हलंगेण । ते जाण-वत्तिया 'च्छिय म्हि साहेह को कत्थ ॥१८३ सिटुं च तेहिँ णरवइ अहो-मुहत्थं विसण्ण-वयणेहि।। त" तुम्ह परियणं भट्टउत्त कालेण "परिगिलियं ॥ १८४
प्रतियानपात्रेण यावदुदधिं न लङ्घयामस्तावन्नरपते । इक्कसरियाए समकालम् । 'इक्कसरिये झगिति संप्रति' [ हैम० ८-२-२१३] इति सूत्रम् । युगलकम् ॥ १७७-७८ ॥ कि १५ जातमित्याह । १७९) उम्मूलंतो- तावता तटरुहवनान्युन्मूलयन्निव आशामुखानि दिग्वदनानि पूरयन् [द्वीपान्तराणि ] संक्षोभयन् पवनो वायुरुद्धावितः प्रसृतः इति ॥ १७९॥ १८०) तो सो-ततः स पोतस्तुङ्गतै निलसंक्षोभितजलप्रेरितोल्बणोलसितः । गोलासरित्संगमे पूर्वोदधिं संप्राप्तः ॥ १८० ॥ १८१) तत्थ वि-तत्रापि विषमशिलात संचूर्णितसंधिबन्धनः सहसा असमञ्जसकार्यबन्धः इव शतखण्डं विसंघ" टितः । प्राकृते बाहुल्यात् 'विंशत्यादेर्लुक्' [ हैम० ८-१-२८] इति निर्देशात् पूर्वोदधिशतखण्डयोरनुस्वाराभावः ॥ १८१ ॥ १८२) भिण्णम्मि-भिन्ने च तस्मिन् पोते सर्वैरपि या पात्रिकैरेकफलके निषण्णोऽहं गोलामुखद्वारमुपनीतः समानीतः ॥ १८२ ।। १८३) तत्थ-तत्र लवणाम्बुनिर्भरस्रोतेउँद्वर्वनविह्वलाङ्गेन मया ते यानपात्रिकाः पृष्टाः । कथयत कोऽत्र । जीवन् समागमः इति शेषः ॥ १८३ ॥ १८४) सिहं च-नरपते " स्वामिन् विषण्णवदनैस्तैर्यानपात्रिकैरधोमुखस्थं यथा भवति एवं शिष्टं कथितं च । कथमित्याह । स युष्मत्परिजनो भट्टपुत्र विजयानन्द कालेन दैवन परिगिलितः ॥ १८४ ॥
'J doubtful on वणाई or वराई, B'बहुतरुवराइ for थल'. २= उद्घावितः, P उद्घाईउ, J उद्घाईओ, B उद्घाइउ. २P तुंगयरानिल, J तुंगयराणिल, B तुंगवराणिल. पणुलणं। प्रेरणं, P 'गुलसिओ, Jणुल्ललिओ, B गुल्हसिओ. *P पुन्वोयहि, JB पुच्चोवहि. ६ सिरि. 'B perhaps संचूरिय. 'J वंधणो... B बंधव्व. "1 मि. " PB वत्तिएहि, वित्तिएहि. १२= उपनीतः. १३ = उद्वर्तमान. १४ B विब्भलंगण. १५= पृष्टा मया. १६ B म्मि. १०P साहेहि, JB साहेह. १८ = कथितं. 2 तें, J तं, B सो. २०B परियणो. = कवलितं, B perhaps परिगिलिओ. २२ युगलकम् is written at the close of gathas. २२B 'भरानिल. २४ तलसंपूरित.२५ B यानयात्रिकैः. ५ B श्रोत्रोद्वर्तन. २B यानपादक प्रिष्टः.

Page #146

- १९१]
लीलावई
किं कीरइ हय- देवाहि जेण तुम्हें-विहा वि सप्पुरिसा । पार्वति अहम्म-गोइयाइँ वसणाइँ संसारे ।। १८५ ता वैच्च सैरीर-धणाण हांति सुलहा पुणो वि सैविहवा । तं जैह झीणो विससी पावइ तं चेयँ चिर-रिद्धिं ।। १८६ एवं णरणाह णितामिऊण तेडि-वडण-दूसहं वयणं । कह-कह विम मंत्र - हाहि विणियत्तिओ अप्पा ।। १८७ परिचिंतियं " हि णो ते संहाइणो "पोय ईहियं कज्जं । णय सोणिय वेक्खेवो ण सामि- संभावणा ण जसो ।। १८८ ण तहा पहाण - परियण-विणास - दुक्खं पि दूमए हिययं । जह हियय - समीहिय-कज्ज - णिष्फलो मह समारंभो ॥। १८९५ पहु-पेण-पता पारद्ध- णिरालसेक - णिवहणा । परितुलिय- च्छूट-भरा अण्णे च्चिय के वि ते 'पुंरिसा ।। १९० अम्हारिसेहिं कत्तो गय-पोरिस - बुद्धि-देवें रहिएहिं । सिज्झति महीवणो ग्रह- मेताइँ कज्जाई || १९१
१
B तुम्हारिसा वि.
B तह.
B वेव पुणरिडि. ११ PJ परिचितियम्हि, B परिचितयम्हि
१४
for णेय ईहियं.
१७
B कह for मह. P व्वढ, J थूढ, B परितुलिउच्छुढ. • पुरिसा. B दुर्नाति मम यथा.
१९
commentary. बुद्धिदिव्व.
२१
अन्यच्च । १८५ ) किं कीरइ - किं क्रियते हतदैवस्य येन कृत्वा संसारे युष्मादृशा अपि सत्पुरुषा अधमजनोचितानि व्यसनानि प्राप्नुवन्ति ॥ १८५ ॥ १८६ ) ता वच्च तस्मात्त्रंज यथेप्सितं गच्छ । मा खिद्येथाः । शरीरधनानां सत्त्ववतां प्राणिनां संविभैवा द्रव्यविस्ताराः पुनरपि सुलभा भवन्ति । तत्तथा क्षीणोऽपि शशी चन्द्रस्तामेव ऋद्धिं पुनः प्राप्नोति ॥ १८६ ॥ १८७ ) एवं - एवममुना प्रकारेण हे नरनाथ तडित्पतनदुःसहं विद्युत्पातकठोरवचनं निशम्य कथं कथमपि आत्मा मया मृत्युमुखाद्विनिवर्तितः । तादृशकष्टसंकटप्राणत्यागादेवमेव विरतोऽस्मि ॥ १८७ ॥ १८८) परिचिंतियं - परिचिन्तितं च हृदये न ते सहाया न चेप्सितं कार्यम् । न च स निजव्याक्षेपः उपक्रमः न स्वामिसंभावना न च यशः ॥ १८८ ॥ १८९ ) ण तहान तथा प्रधानपरिजनविनाशदुःखमपि हृदयं "दुनोति यथा हृदयसमीहितकार्यनिष्फल समारम्भो मम । संतापयतीति शेषः ॥ १८९ ॥ १९० ) पहुपेसण - [ प्रभुप्रेषणप्राप्तार्थाः प्रारब्धनिरालस्यैक- २५ निर्वहणाः परितुलितोत्क्षिप्त भराः ] अन्ये एव केऽपि ते पुरुषाः ॥ १९० ॥ १९१ ) अम्हारिसेहिं - अस्मादृशेभ्यो "नयपौरुषबुद्धिरहितेभ्यः कुतो महीपतेः तावन्मात्र

जोयाई. रिद्धी.
२२
१२
=
= व्रज.
=
B संविहवा.
तडित्पतनदुःसहं.
P सहायणो, JB सहाइणो.
P मच्चू, J मञ्जु B मिचू. B णो समीहियं कुशलाः.
१३ १६ =
१५
P युग्मं after the number.
9=
B skips over a portion of the text and
२०
दैवं पुरा कृतं कर्म्म, P दिव्वबुद्धि, ] बुद्धिदेव, B
B. corrupt.
४
B सरीरहणाण.

३९
Je
५
५
१०
१५
२०

Page #147

[१९२
कोहल-विरइया परिभाविऊण तह वि हु संसार मुंहासुहाइँ णिय-हियए । बहुं मण्णियं हि बोहित्थिएहिँ जं ते समुल्लवियं ॥ १९२ कुम्गाम-काहिलाहि मि उवएसो आवईसु को लहइ । बुडंताण तेणाइँ वि हत्थावलंबत्तणमुवंति" ॥ १९३ ता गंतूण स-कडयं पुणो वि अण्णेहिँ णिय-सहाएहिं । पारद्ध-कज्ज-णिवहण-णिच्छए सजिमो अप्पा ।। १९४ एवं विच्छे?-विसाय-णिञ्चलं णियमिऊण"णिय-हिययं । संचलिओ बोहित्थिय वयणुवइटेण" मग्गेण ॥ १९५ एला-वण-लवलि-लवंग-परिमलालि -पायव-णिउंज । परिलघिऊण जल-णिहि-कूलासण्णं वणुदेसं ॥ १९६ . संपत्तो सरल-तमाल-ताल-पीयाल-साल-संछण्णं । पुंणाय-णायकेसर-जंबु-कैयबंब-णिउरुवं ॥ १९७
कार्याणि सिध्यन्ति सिद्धिमाक्रमन्ते । नयो न्यायः । पौरुषं शौर्यम् । बुद्धिश्चतुर्विधा
औत्पत्तिकी वैनयिकी कर्मजा पारिणामिकी चेति । दैवं भाग्यम् ॥ १९१ ॥ १९२) " परिभाविऊण-तथा । हु निश्चये । संसारसुखासुखानि निजहृदये परिभाव्य बहुमतोऽस्माभिरात्मनि बोहित्थकैः यत्तत्समुलपितम् ॥ १९२ ॥ तदेवाह । १९३) कुम्गामआपत्सु कष्टनिपातेषु कुग्रामकातरेभ्योऽपि उपदेशं शिक्षा को लभते । विरल एव कश्चिदामोतीत्यर्थः । दृष्टान्तमाह । मज्जतां ब्रुडतां तृणान्यपि हस्तावलम्बनत्वमियन्ति गच्छन्ति । ‘वितस्तिवसतिभरतकातरमातुलिङ्गे हः' [हैम० ८-१-२१४] इति कातरः काहलो । १० मस्जेराउड्ड [निउड्ड] बुडखुप्पाः' [हैम० ८-४-१०१] इति बुड्डताणं ॥ १९३ ॥
१९४) ता गंतूण-तस्माद्गत्वा [स्व-] कटकं पुनरथान्यैर्निजसहायैः पारब्धकार्यनिर्वहणनिश्चये आत्मानं सज्जीकुर्मः ॥ १९४ ॥ १९५) एवं विच्छ्रढ-एवं नियूंढविषाद निश्चलं निजहृदयं नियम्य बोहित्यकोपदिष्टेन मार्गेण संचलितः प्रस्थितः ॥ १९५॥
१९६-९८) एलावण-एवं एलावनलवलीलवङ्गपरिमलालीढपादपनिकुञ्ज जलनिधि२५ कूलासन्नं वनोद्देशं परिलंघ्य [संपत्तो-] सरलतमालतालप्रियालसालसंछन्नं पुनागनाग
केसरजम्बूकदम्बाम्रनिकुरुम्बम् ।[तं-] तं सप्तमुखविभक्ताम्बुनिवहनिधौतकलिमलोप्पy सप्तगोदावरीभीमं सप्तमुखप्रसृतनीरगोदावरीतटे भीमेश्वरं देवं कथं कथमपि सुचिरेण
१ = शुभाशुभानि. २ = वहुमानितमस्माभिः, Pमनियम्हि, J मण्णियम्हि, B मंनियंमि. ३ B वोहित्यएहि. ४ = गोपालादपि, B काहलाहि. 'B वि, [काहिलाहिं वि ]. ६ = उपदेशः, * = आपत्सु, B आवईइ... बुडतां. 'P तणाई वि, J तणाइ म्बि, B तिणाई वि. B हत्थालंबत्तण, [हत्थ-वलं]. " = उपयांति. १२ PJB अन्नेहिं. १२J णिच्छिए. १४ = विक्षिप्त B निव्वूढ. ११ B perhaps णियंमिऊण. ११ - प्रावहणिकवचनोपदिष्टेन. १J वयटेण. १८ = आश्लिष्ट. १९P तरल for सरल of B. २० = कदंब आंब, J कयंबं चणि. २१ B संच्छनां.

Page #148

-२०३]
लीलावई
तं सतह - विहतं - णिवह णिद्धोय- कलि-मलुष्पकं । कह-कह वि देव सुइरेण सत्त - गोदावरी- भीमं ।। १९८ तासासाइय - सायरा गोलाएँ अवहिओ खेओ । गरुण वि महा-वसणे सहवास- समागया सुहया ।। १९९ जच्छंद' - मज्जणुज्झिय - परिस्समो तं पिणाइणो भवणं । भव-भूय भयावहरं अल्लीणो 'तक्खणं चेय ॥ २०० सच्चविओ' सयल-सुरासुंरंद - सिरि-मउड-घडिय-चलण - जुओ | तिउरंधय-गय-मयगंग- णासणो गिरिसुया-देईओ ॥। २०१ तं तिउण-तिवेय-तिमंत-तेई-मयं तियस-वंदियंधिजुर्यं" । थोऊण जो सत्थ- थुईहि भावेण सुलहरं ।। २०२ अल्लीणो एक एक देस- सुह-संठिकै पासुवयं । पर लो-ह- णिवेसं व मणहरं वैरं मढाययणं ॥ २०३
प्राप्तः । विशेषकम् " ॥ १९६-९८ ॥ १९९ ) सत्तासासाइय - सप्तास्यासादितसागरया ससप्तमुखं समुद्रं प्राप्तया गोलया अपहृतखेदः । विहितः इति शेषः । गुरुकेऽपि महाव्यसने पतिते सहवासे समुद्गताः सुखदा भवन्तीति । सह [ वास] समागता वा सुहृद इत्यर्थः । यदुक्तम् ।
१५
सत्थत्थु ..
च, J व. gāthās.
सुहृदि निरन्तर चित्ते गुणवति भृत्ये प्रियासु नारीषु । स्वामिनि सौहृदयुक्ते निवेद्य दुःखं सुखी भवति ॥
४१
॥ १९९ ॥
२०
२००) जच्छंद - स्वच्छन्दमज्जनोज्झितपरिश्रमः " तत्पिनाकिनो महेश्वरस्य भवनं प्रासादं भवभूतभयापहरं तत्क्षणमेव लीनः उपविष्टोऽहमिति ॥ २०० ॥ २०१ ) सच्चविओ सकलसुरासुरेन्द्रशिरोमुकुटघटितचरणयुगः त्रिपुरान्धकगजमदनाङ्गनाशनो गिरिसुतादयितः पार्वतीवल्लभः सच्चविओ दृष्टः ॥ २०९ ॥ २०२) तं तिउण - तं त्रिगुणत्रिवेदत्रिमन्त्रत्रयीमयं त्रिदशवन्दिताङ्घ्रियुगं शूलधरं हरं योगशास्त्रस्तुतिभिः भावेन स्तुत्वा स्तुतिगोचरीकृत्वा । गुणाः सत्त्वरजस्तमोरूपाः । ऋग्यजुः सामेति त्रयो वेदाः । देवमन्त्रपितृमन्त्रमनुष्यमन्त्रा इति मन्त्रत्रयम् । त्रयी अतीतानागतवर्तमानरूपा कालत्रयी १५ ॥ २०२ ॥ किमकरवमित्याह । २०३) अल्लीणो - हरं स्तुत्वा एकम् अद्वितीयम्

१०
४
P गोलाई with No. 3 5 = स्वच्छंद, B सच्छंद.
1
११
B
J दइओ. तईमयं.
9 सत्तमुहं. = समूह. ६ = आस्य, P 'साईय. JB साइय. on हूं indicating Inst., J गोलाए, B गोलाइ; P सुहया = सुखदा. ६ = आलीन. J तक्खण चेय. P 201, J 201, B 205. = अवलोकितः. P दईओ, पूर्वेषामेवं त्रयी । सत्वरजतमत्रिगुण । त्रिवेद । त्रिमंत्र | सिद्ध | सुसिद्ध । साध्य, P हियं, JB घि १३ योगशास्त्रस्तुतिभिः, P सत्तत्यु, सत्थत्थू B = गतः, P संठियेक, J यक्क, B. = परलोकपथनिवेशमिव. P चर, Jomits वर, B वर. B खो.
१२ १४
३५
१६
PB
14
9:
B puts this at the end of the three
२०
२१
B_परिश्रमं

Page #149

[२०४
कोऊहल-विरइया ता तत्थ सिय-जडा-हार-विणेय-वेवंत-कंधरा-बंधो । वय-परिणामोहामिय-लायण्ण-विओइयांवयवो ॥ २०४ सुब्भन्भ-धवल-भूई-पसाहिओ अक्ख-मालियाहरणो । दिट्रो भद्दासण-कय-परिग्गहो णग्ग-पासुवओ ॥ २०५ तो तेण कय-पणामस्स मज्झ वेत्तासणं समाइ₹ । अह तत्थ सुहासण-कय-परिग्गहो पुच्छिओ कुसलं ॥ २०६ कत्तोहितो तुम्हे सेमागया कत्थ चिंतियं गमर्ण । भणियं च मए भयवं सुतित्थ-जत्ता-पसंगेण ॥ २०७ ता" तेण समं बहुसो जाओ सत्थत्थ-संकहालावो । चिर-परिचिओं" व सो मे सणेहे-भावं समोइण्णो ॥ २०८ ताव य णहंगणद्ध-वह-संठिए देव दियसै णाहम्मि । भणिओ है तेण महा-महेसिणा सायरं बहुसो ॥ २०९ प्रस्थम्हे हि महा-मइ फल-मूलाहारिणो -पवइया"। ण उणेत्थ तुम्ह जोग्गो आहारो को वि" संपडइ ॥ २१०
" एकदेशसुखसंस्थितैकपाशुपतं कोणकोपविष्टं जटाधरम् । परलोकपथनिवेशमिव मनोहरं वरमठायतनमालीनः ॥ २०३ ॥ २०४-५) ता तत्थ- तावता प्रवेशमात्रेण तत्र सितंजटाधारारचितैवेपमानकन्धराबन्धः । वयःपरिणामस्थगितलावण्यवियोजितावयवः ।
ओहामियं इति 'तुलेरोहामः' [ हैम० ८-४-२५] इति ॥ [सुब्भब्भ-] शुभ्राभ्र
धवलभूतिप्रसाधितोऽक्षमालिकाभरणः । भद्रासनकृतपरिग्रहो ननपाशुपतो दृष्टो वृद्धजटाधरो २० विलोकितः ॥ २०४-५ ॥ २०६) तो तेण - ततस्तेन कृतप्रणामस्य मम वेत्रासनं
समादिष्टम् । अथ तत्र सुखासनकृतपरिग्रहः पृष्टः कुशलं कुशलोदन्तम् । तेनाहमनुयुक्त इति ॥ २०६ ॥ २०७) कत्तोहितो - कुतो यूयमत्रागताः कुत्र वा चिन्तितं गमनम् । भणितं च मया भगवन् सुतीर्थयात्राप्रसंगगमनम् ॥ २०७ ॥ २०८) ता तेण
ततस्तेन समं बहुशोऽनेकतत्त्वशास्त्रार्थसंकथालापो जातः । चिरपरिचित इव सो मयि २१ विषये स्नेहभावं समवतीर्णः । प्रेमौचित्तो जात इत्यर्थः ॥ २०८ ॥ २०९) ताव
य- तावच्च नभोऽङ्गणार्धपथसंस्थिते दिवसनाथे भणितोऽहं तेन महामहर्षिणा सादरं बहुशः ॥ २०९ ॥ २१०) एत्थम्हे-हे महामते अत्र वयं मूलफलाहारिणचं प्र
' = विनमन, B रइय for विणय. २B लावण्ण. .२ = अधस्कृतलावण्येन वियोगि [ = जि]ताक्यवः. J सम्भंभ. "P भूईए, JB भूईप. ६ = अक्षमालिकाभरण. ° B perhaps 'गहे पुच्छियं. ' - कस्मात्. 'B तुम्हे हि आगया..."B तो. " परिचिय व. १२ PB सिणेह, J सणेह. B दिवस. "णे for हं. "J एत्थंम्हे. ६P वि. JB हि. "B य for दु.१० = दुःखपरिव्राजकाः. 3 कह वि for को वि. २° B सिजनजटा. २१ B बहूनिकमत्वः. १२ B प्रेमास्यचित्तो.

Page #150

+२१७]
लीलावई
तह वि हु मुहुत्तमेकं अवरुज्झह जा ईमाओ भमिऊण । आमि किं पि विसहह साहीणं भोयणं जं म्हं ॥ २११ एवं वोत्तूर्ण गओ अच्चासण्णेसु पायव-तलेसु । तत्थ मए सच्चवियं अइटु उवं महच्छरियं ।। २१२ असणा गरat फलेहिँ विविहेहि वेणसईऍ सयं । भरियं भिच्छी-वत्तं ण तवाहि दुसंपर्ड किं पि ।। २१३ अह तेणाहं णरas कय- करणीएण ताइँ "सरसाईं । पायव - फलाइँ सायरेण भुंजाविओ तत्थ ।। २१४ अह हयलट " भाय-ट्रियम्मि सहस त्ति दियस - णाहम्मि । सविसायं तेण महा-महेसिणा पणे पुणो भणिओ ।। २१५ इह भट्टउत्त णिवस रयणि-यरो भीसणाणणो णाम । सो मं एक मोत्तुं ण देइ अण्णस्स ओसिं ॥ २१६ ता किं पुण्णेहिं विणा प्रकं पि णिसं सुहेण ओवासो" । लब्भइ तुम्हेहिं समं जहिच्छियं इह भवाययणे ।। २१७
१
= उपरुध्यत, B उवरुज्झह.
५
२०
ब्रजिताः । न पुनरत्र युष्मद्योग्यः आहारः कथमपि संपद्यते ॥ २१० ॥ २११ ) तह " वि - तथापि निश्चितं मुहूर्तमेकमुपरुद्धाः स्थ । यावदितः प्रदेशाद्धमित्वा किमप्यान - यामि । विषहध्वं क्षीयत । यदस्मत्स्वाधीनं भोजनम् ॥ २११ ॥ २१२ ) एवं वोत्तूण - एवं भणित्वा सोऽत्यासन्नेषु पादपतलेषु गतः । तत्र मया अदृष्टपूर्व महाश्चर्य दृष्टम् ॥ २१२ ॥ २१३ ) असणाए - हे नरपते अदर्शनया अप्रत्यक्षदर्शनया वनश्रिया विविधैः फलैः भिक्षापात्रं [ स्वयं ] भरितं पूर्णं कृतम् । आश्चर्योपसंहारमाह । न तपसः दुपडं दुर्घटं किमपीति ॥ २१३ ॥ २१४ ) अह तेण - अथ नरपते कृतकरणीयेन तेन ऋषिणा सरसानि तानि पादपफलानि सर्वादरेणाहं भक्षितः ॥ २१४ ॥ २१५ ) अह - तैंतो नभस्तलाष्टभागे संस्थिते दिवसनाथे पुनरपि सविषादं सकष्टं तेन महामहर्षिणाहं भणितः । अष्टमभागे घटिकाचतुष्टयं ध्यम् ॥ २१५ ॥ २१६ ) इह - अत्र हे भद्र भीषणाननो नाम निशाचरो राक्षसो निवसति । स मामेकं मुक्त्वा अन्यस्यात्र वासं न ददाति ॥ २१६ ॥ २१७ ) ता किं - तत्किं पुण्यैर्विना इह भवातने हरचैत्ये यथेप्सितं युष्माभिः समं सार्धमेकापि निशा सुखेन वासो लभ्यते । दुर्घटो
२५
जम्ह, B जं म्ह भोयणं.
c
= अदृश्यया.
किमपि दुःसंपाचं. दिसणार्हमि 1.
૧૮
इकं ण. corrupt.
PR

=
B अन्यं.
२
P इमाउ, J इमाओ, B इमाइ. उक्त्वा, B भणिऊण. PJB अव्वास
१०
B वणसिरीए सियं.
१४
RP सुरसाई, JB सर . J हियलद्वभायट्ठियहि. आवासं, B सुहवासं for ओवासं.
P तित्था, J भिच्छा, B भिक्खा.
= अष्टभाग.
१९
३
७
P महच्च े, JB महच्छ'.
=
तपसो न
१३
B perhaps तो णहयलट्ठभाइंमि संठिए देव
१५
१६
हं.
B
B संवासो.

४
विषयतः. P भोयणं
=
४३
२०
ว
9
B क्षमतः
२१ B

Page #151

४४
[२१८
कोऊहल-विरइया एसो वि सयल-'भुवर्णतराल-कम्मेक-सक्खिणो भाव । अइ-तोरविय तुरंगो पेच्छत्थरि समल्लियइ ॥ २१८ मूल-परिमिलिय रवि-यर-समोसरंती उ परिचयंति च। जण-णिप्परिहोज संपयं ति तरुणो णिय-च्छायं ॥ २१९ गिरिणो दिण-परिणइ-समय-पिंजरायवैपसंग-पिगंगा । पेरंत तरु-वर्णतरिय-कणय रूय व दीसंति ॥ २२० दियसावसाण-सिसिरत्तणेण "चिर-बूढ-सरस-गुरु-पंका । आमुक्क मजणा संचरंति वण-सेरिह -समूहा ।। २२१ एक चिय सलहिज्जइ दिणेस-दियहाण णेह-णिवहणं । आ जम्म एकमेकेहिँ जेहिं विरहो चिय ण दिलो ।। २२२ अहवा किं बहुणा झूरिएणं हियइच्छियाइँ लोयम्मि । पुण्णेहिँ विणा ण हु" संपडंति सई संजणाणं पि ॥ २२३
ऽत्रावास इत्यर्थः ॥ २१७॥ २१८) एसो वि- एषोऽपि सूर्यो भानुः सकलभुवनान्तरालकमॆकसाक्षी अतित्वरीकृततुरङ्गः पश्यास्तगिरिमुपसर्पति ॥ २१८ ॥ २१९) १५ मूल-तरवो वृक्षा मूलपरिमिलितरविकरसमवसरन्ति” संप्रति अधुना जननिःपरिभोग्यामिति निजच्छायां त्यजन्तीव । अस्तगिरिशिखरारूढे दिनेशे वृक्षमूलभागगतेषु किरणेषु दूरेऽपसर्पिता या छाया यस्मिन् इति उत्प्रेक्षा ॥ २१९ ॥ २२०) गिरिणो-दिनपरिणतिसमयपिञ्जरातपप्रसंगैपिङ्गाङ्गा गिरयः पर्वताः पर्यन्ततरुवनान्तरितकनकरूपा इव दृश्यन्ते । संध्यासमये हि विशेषारुणितरविकिरणैः सर्वपर्वताः कनकमया इव भाव्यन्ते १° इत्यर्थः ॥ २२० ॥ २२१) दियसावसाण-दिवसावसाने शिशिरत्वेन चिरव्यूढ
सरोवरपङ्काः शृङ्गाग्रलग्नकर्दमाः आ समन्तान्मुक्तमज्जनाः सैरिभसमूहाः वनमहिषाः संचरन्ति । सायं शीतलत्वात् स्नानं मुमुचुरिति भावः ॥ २२१ ॥ २२२ ) एक चिय- एकमेव स्नेहनिर्वहणं दिनेशदिवसयोः श्लाध्यते । ' श्लाघः सलहः' [ हैम०
८-४-८८ ] इति वचनात् । कथमित्याह । याभ्यां सूर्यदिनाभ्यामा जन्म विरहो वियोगो २५ न दृष्टः । कथम् । एकैकं परस्परम् ॥ २२२ ॥ २२३) अहवा-अथवा किं बहुना
खेदेन । लोके जगति सदा हृदयेप्सितानि सज्जनानामपि पुण्यैर्विना न संपद्यन्ते । दुर्घटो
'P भवणंतवाल, JB भुवगंतराल.. २ = अतित्वरीकृततुरंगः. ३ = अस्तगिरें, J दूर for इरें. ४ = संलीयते. = पश्चात् व्रजंती, J सरंतीओ. ६ = परित्यजंतीव, J परिचयं', B परिचय'. * = जननिरपभोग्या. = PB संपइ त्ति, J संपयं ति. 'J परिणय. १ = तप. " P पिंगग्गा, JB पिंगंगा. १२= पर्यंत. १३ B दिवसा'. ४J चिररूढ, : B उब्धूढ for चिरवूढ. "= र्ज, P मगाणा, J मजणा. १६J = वनमहिषसमूहा, P सेरिभ, JB सेरिह. १७ । रूरिएण, JB झरिएण. १०Jr. " = सदा. २ = शासनजनानामपि. २ (?), ['सरन्तीं]. २२ B पिसंग.

Page #152

२३० ]
लीलावई
इय तेण भणामि तुमं जाव इमो 'दियस सेस-गय-सूरो । तावसुवसई' सेमि जत्थं वसिओ सुहं जासि ॥ २२४ भणियं च मए भयवं किं काही सो णिसायरो मैज्झ । प्रत्थं चि परिवसिमो तुम्हेहिँ समं जहिच्छाए ।। २२५ तो पुण भणियं अलमिमिणा जंपिएण तं र्तस्स । सीणो ण महा-मइ तेणेम्व विह" पर्यपेसि" ॥ २२६ परियरिओ रयणि-यरो रयणि-यर भडाण दस-सहस्से हिं । सो सि-समये दिय-वर देवाण वि दुज्जओ समरे ॥ २२७ प्रत्यम्ह समासणं अच्चंत मनोहरं सुकुसुम-लयं । सुफलिय- पाय वर - विहंग - रुय मुहलिय- दियंतं ।। २२८ विविह-तरु- कर्णे - किसलय- निरंतरं तरिय तरणि- करणियरं । जैक्ख - महेसि - सुयाणं कॅण्णाण तवोवणुज्जाणं ।। २२९ ता तत्थ महाणुमई णामं जक्खाहिवस्स पिय-तणया । तावस- वेस - सिणा ण-याणिमो केण कज्जेण ॥ २३०
१.
4
१५
ऽत्रावास इत्यर्थः ॥ २२३ ॥ २२४ ) इय - इति तेन कारणेन त्वां भणामि । यावदेष दिवसशेषगतसूरः तावत्सुवसतिं प्राप्नोषि यत्रोषितः सुखं यासि । मनीषितस्थानम् इति शेषः ॥ २२४ ॥ २२५ ) भणियं च - भणितं च मया भगवन् कं मम स निशाचरो राक्षसः । अत्रैव परिवसामो यथेच्छया युष्माभिः सार्धम् ॥ २२५ ॥ २२६ ) तो तेण - ततस्तेन पुनरपि भणितम् । अलममुना जल्पितेन हे महामते त्वं तस्य शीलज्ञो न तत्प्रभावं न जानासि तेनैवंविधं प्रजल्पसि ॥ २२६ ॥ २२७ ) परियरिओ - [ परिकरितः रजनीचरः रजनीचरभटानां दशसहस्रैः । सो निशासमये द्विजवर देवानामपि दुर्जयः समरे ] ॥ २२७ ॥ २२८ - २९ ) एत्थ - अत्रास्माकं समासन्नं निकटमत्यन्तमनोहरं सुकुसुमलत फलितपादपं वरविहंगरुतमुखरितदिगन्तम् ॥ [ विविह - ] विविध तरुलता किसलयनिरन्तरान्तरिततरणिकरनिकरं यक्षमहर्षियोः कन्ययोः तपोवनोद्यानम् । विद्यते इति शेषः । युग्मम् ॥ २२८ - २९ ॥ २३० ) ता तत्थ - "ततस्तत्र यक्षाधिपस्य प्रियतनया महानुमती नाम्ना विद्यते । केनापि कार्येण
Pa
२५
१
३
ॐ
८
=
P वियस, JP दियस " P सुवसई. JB सुवसई. + B पावसु for दंसेमि. B perhaps जत्थ य वसिउ. यासि प्राप्नोषि. B अम्ह for मज्झ. B इत्थं विय [ = चिय ]. P तस्सं, B तस्स. शीलज्ञः, J सीलंण्णो.
११
=
PB तेणेवविहं, J तेणेस्वविहं.
एवंविधं प्रजल्पसि. B omits
१२ १६
१३
१४
१५
= रुत.
लता, B
this verse. B इत्थं म्ह यक्षमहर्षिसुतयो:.
95
कणय.
=
ܐ

PB सुकुसुमलयं, J विसकुसुमयलं.
3
73
कन्ययोः. ततस्तस्य.
४५
=
.
4
१०

Page #153

[२३१
कोऊहल-विरइया बीया वि तारिसि चिय सु-तावसी कुवलयावली 'णाम | विहिणो विण्णाण-वेडाइय व धूयो महा मुणिणो ॥ २३१ ताणेकमेक दोहं पिणेह-संदाण-णियलिय मईणं ।। सम-सोक्खे-दुक्ख-संभावणाम दियहा अइकंति ॥ २३२ ता एहि जा ण रुझइ इमाण वय-परिणयाण अच्छीण । तिमिरेण दिदि-पसरो ताव तुम ताण देसेमि ।। २३३ वसिऊण जेण वचसि रत्तिं सहस त्ति लठ्ठ-वेसंभो। हियइच्छिय" पएसं कुमरीण तवोवणाहितो ॥ २३४ अह तेण समं गरवइ संपत्तो तं तवोवणुज्जाणं । जं पेच्छिऊणे पम्हुसैइ.सुरवरिंदो वि स्ट्रॉणं ।। २३५ तत्थुच्च-'फलिह-परिवेस-विरइयाणेय-रैयण-गइल्लं । परिसर-तरु-कुसुमामोय-वाँसियासामुहीहोयं ।। २३६
तापसवेशनिषण्णा तन जानीमः ॥२३०॥ २३१) बीया- द्वितीयापि तादृश्येव 'सुतापसी कुवलयावली महामुनेः महर्षेः धी। पुत्रिका । अतश्चोत्प्रेक्ष्यते । विधेः सृष्टिकर्तुः विज्ञानपताकिकेव रूपादिविज्ञानप्रासादे ध्वज इव परमकोटिः इत्यर्थः ॥२३१ ॥ २३२) ताणेकमेक-तयोरेकैकमन्योन्यं द्वयोः स्नेहसंदाननिगडितमत्योः प्रेमबन्धनबद्धयोः समसौख्यदुःखसंभानयोः दिवसा अतिक्रामन्ति ॥ २३२ ॥ २३३ ) ता
एहि-भट्टपुत्र तावदेहि आगच्छ यावद्वयःपरिणतयोरनयोरक्ष्णोः नेत्रयोः तिमिरेणान्धः२० कारेण दृष्टिप्रसरो दर्शनपथो न रुध्यते तावत् त्वां तयोः महानुमतीकुवलयावलीकन्ययोः दर्शयामि। सर्वत्र प्राकृते द्विवचनस्य बहुवचनं ज्ञेयम् ॥ २३३॥ २३४) वसिऊणयेन कारणेन रात्रिं तत्रोषित्वा वसतिं विधाय सहसा लब्धविश्रान्तः जातविश्वासः कुमर्योः तपोवनोद्यानात् हृदयेप्सितं प्रदेशं व्रजसि । 'व्रजनृतमदां चः' [ हैम० ८-४
२२५] इति वच्चसि ॥२३४ ॥ २३५) अह तेण-अथ नरपते तेन समं तपो२१ वनोद्यानं संप्राप्तः ये प्रेक्ष्य दृष्टा सुरवरेन्द्रोऽपि इन्द्रोऽपि स्वं स्थानं देवलोकं विस्मरति । स्वर्गस्यापि न स्मरति इत्यर्थः । स्मरेझरझूरभरभललढविम्हरसुमरपयरपम्हाः ' [ हैम० ८-४-७४ ] इति पम्हुहः । [विस्मुः पम्हुसविम्हरवीसराः। ८-४-७५] ॥ २३५॥ २३६-३९) तत्थुच-भवानीभवभवनं तत्र दृष्टमिति संबन्धः । उच्चस्फटिकपरिवेष
'B पडाइय, P writes पोतिका on this word. * P धूया, J धूआ, B भूया. २ = अन्योन्यं द्वयोरपि. १ = निगडिद [ = डित]. "P सुक्खदुक्ख, J सोक्खदोक्ख, B दुक्खसुक्ख. १B संभावणाण. "J रूभइ. “P दंसेमि, JB देसेमि. P तत्तो, J रत्थिं, B रत्ति. °P पनवेसंभो, with a marginal gloss प्राप्तविनंभः, [पत्त-वेसंभो], JB लद्धवेसंभो. " Pइच्छयं ५, Jइच्छियप, Bइत्थियं पं. १२ B पिक्खिऊण. १३ = उत्पुंसयति, P पम्हसइ, J पम्हुसइ, B पंम्हुसइ. "B = स्वस्थानं, P सट्टाण, JB संठाण. १५ = स्फटिक. १३ = विरचितानेकरत्नराजमानं. १ = वासिताशामुखाभोगं."P मुहासोहं, JB मुहाहोयं. १९B वीतयोः

Page #154

२४१ ]
लीलावई
वेरुलिये खंभ- तोरण-विणिवेसिय-'सालहंजिया- णिवहं । वज्र्जेदणी -‍ -मरगय-मणि-मंडिय-हिया-बंध' ।। २३७ बहुविह- महग्घ-माणिक - किरण - विच्छुरिय-दार- मुँह सोहं । विद्दुम-विचित्त-सोवाण - राइ- सुणिबद्ध संचारं ।। २३८ कलहोय - विणिम्मिय-वसह - मंडवासण्ण मंदि महयालं । दिट्ठे अंइट- उ भवाणि भव-भवणमइरम्मं ।। २३९ जं त"
उप्पर्य व पैणुद्धय-धय-वड- पेहुर्णेय परिसरं तेणें । उ-वास - विणिग्गय- तवंग- पेक्खावियाणेणं ।। २४० afers a पिय- सहयर - परिकुवियाराहणेक-महुरेण । पीडब्तर - परिभमिर विविह पारावय- रुएण ।। २४१
"
विरचितानेकरत्नराजितम् । परिसरतरु कुसुमामोदवासिताशामुखाभोगम् ॥ [ वेरुलिय - ] वैदूर्यस्तम्भतोरणविनिवेशितशालभञ्जिकानिवहम् 1 वज्रेन्द्रनीलमरकतमणिमण्डितस्तूपिकाबन्धम् ॥ [ बहुविह - ] बहुविधमहार्घमाणिक्य किरणबिच्छुरितद्वारमुखशोभम् । विद्रुमविचित्रसोपानराजिसुनिबद्धसंचारम् ॥ [ कलहोय - ] कलधौतविनिर्मितवृषभमण्डपासन्ननन्दिमहाकालम् । अतिरम्यम् अदृष्टपूर्वं भवानी भवभवनं दृष्टम् । भवानी भवश्च उमामहेश्वरौ तयोर्भवनं प्रासादो विलोकितः । वैदूर्यस्य वेरुलियं' [ हैम० ८-२-१३३ ] इति वेरुलिय-आदेशः । शालभञ्जिका पुत्तलिका । विद्रुमः प्रवालशिला । कलधौतं सुवर्णं तद्विनिर्मितो वृषभः तस्य मण्डपस्यासन्ने समीपे नन्दिगणो महाकालश्च यत्रेति ॥ २३६२३९ ॥ यत्तत् २४० ) उप्पयइ - पवनोद्भूतध्वजपटमयूरपक्षपरिसरान्तेन उभयपार्श्व- १० विनिर्गतगवाक्षपक्षवितानेन यद्भवनमुत्पततीव उड्डीयते इव । पेहुणयं मयूरपक्षाः । तवंगो गवाक्षः, देशीवचनात् ॥ २४० ॥ २४१) वाहरइ व - यत्प्रियसहचरीपरिकुपिताराधनैकमधुरेण नीडाभ्यन्तरपरिभ्रामक विविधपारावतरत्रेण व्याहरतीव पथिकानाह्वयतीव । ' शीलाद्यर्थस्येरः ' [ हैम० ८-२-१४५] इति परिभमिर । नीडं च पक्षिणामालयः
प्रसरांतेन. Jaक्खा, 1 पक्ख.
२
शिखर,
=
५
.
.
= वैडूर्यस्थंभ, P वेसलिय, J वेरुल्लिय, B वेरुलिय पूतली. P थुभिया, JB धूहिया. बहूं. P वच्छुरिय, JB विच्छुरिय. धौत. P अदि, JB अट्ठ. P भवयं रम्मं । भवणमइरम्मं, B भवण अइरम्मं.
PJB नील. P सुह, JB मुह. - सुवर्णकल
११
९
१०
reads with the next line; B gives some indication that should stand independently by writing a immediately after a and by beginning the next line with उप्पयह etc. = उत्पततीव. P पवणट्ठय, J पवणुद्धय, B पवणुद्धय. पुच्छ. उभयपार्श्वविनिर्गत, P उहउपास, J ओहओवास B उहउवास. P पक्खा,
१२
१३
१४ 95
94
१६
१९
व्याहरतीव.
= J य.
J

=
१८
=
Ra

४
४७
=
=
१०
P
१५
२५

Page #155

४८
[ २५२
कोऊहल-विरइया णिववइ व वर सरि-जल-तुसार-पेरियड्डियाणुभावेण । पुरओ पइण्ण-कमलोवयार-पवणच्छडोहेणे ॥ २४२ ईय तस्स कणय-देवालयस्स दाहिण-दिसाय अणुलग्गं । गोला-णइवयण-विसेसय व रम्मं मढाययणं ॥२४३ तस्सिं च विविह-वर-कुसुम-रेणु-रंगावली-विरायते । मोहवि-लया-वियाण-यल-मणहरे मणि-सिला-बट्टे" ॥२४४ उवविढे दिटुं तावसी-यणं हर-हुयास-खवियस्से । अंतेउरं कुसुमाउहस्स विरहम्मि गहिय-वयं ॥२४५ तेणं च परिगयाओ तावस-वेसेण दो वि दिट्ठाओ। अविरिकासण-सुह-संठियाओ जक्खेसि-धूयाओ ॥२४६ एस त्ति महाणुमई एसा सा कुवलयावली एत्थ । इयें एव वियप्पंतो अल्लीणो ताण पासम्मि ॥ २४७ तो तं तहा मुणिंद सहसा दट्टण "ताहिँ दोहिं पि । आमुक्कासण-समुहं दो-तिण्णि पयाइँ अणुसरियं ॥ २४८
५॥ २४१॥ २४२) णिववइ-[ निर्वपतीव वरसरिजलतुषारपरिवर्धितानुभावेन । पुरतः प्रकीर्णकमलोपचारपवनच्छटौघेन ] ॥ २४२ ॥ २४३) इय तस्स- [इति तस्य कनकदेवालयस्य दक्षिणदिशायाम् अनुलग्नम् । गोलानदीवदनविशेषकम् इव रम्यं मठायतनम् ] || २४३ ॥ २४४) तस्सि-[तस्मिन् च विविधवरकुसुमरेणुरङ्गावलीविराजमाने । माधवीलतावितानतलमनोहरे मणिशिलापट्टे ] ॥ २४४ ॥ २४५) उव५० विट्रं-[उपविष्टं दृष्टं तापसीगणं हरहुताशक्षपितस्य अन्तःपुरम् इव कुसुमायुधस्य विरहे गृहीतव्रतम् ] ॥२४५॥ २४६) तेणं-[तेन च परिगते तापसवेशेन द्वे अपि दृष्टे । अव्यतिरिक्तासनसुखसंस्थिते यक्षर्षिदुहितरौ] ॥ २४६ ॥ २४७) एस त्ति-[ एषा इति महानुमती एषा सा कुवलयावली अत्र । इति एव विकल्पयन् आलीनः
तयोः पार्श्वे ॥२४७ ॥ २४८) तो ते-[ततः तं तथा मुनीन्द्रं सहसा दृष्ट्वा २१ ताभ्यां द्वाभ्याम् अपि । आमुक्तासनसंमुखं द्वित्राणि पदानि अनुसृतम् ॥ २४८ ॥
१P परियट्टि', J परियट्टि', B परियड्रिं. २ च्छटोघेन. ३ The Sk. commentary on this gāthā is not given by B. Verses Nos. 243-49, as well as their commentary, are not found in B; apparently it is gap in the ms. confirmed by the break in the serial number. Jणई. =तिलकमिव. P puts No. 3 on ली. = विराजमाने. 'P मोहवि, J माहवि. "वितानतल, Pषल for यल of J. "P बट्टे, Jघडे. १९ खंवियस्स, Jखवियस्य. १३ च, Jव. १४ = तापसीजनेन. "J चिय for चof P. अन्यतिरिक्तासनसुखसंस्थिताः. " = एत [इति एवं विकल्पं कुर्वन्. "P ताण, J ताहि.

Page #156

-२५५]
लीलावई दूरोणय-सिर-कमलाहिँ ताहिँ तह पणमिऊण पक्खित्तो । चलण-कमलाण पुरओ सुहासणत्थस्स से अग्यो ॥२४९ एवमहं पि णराहिव वाया-संमाण-जणिय-परिओसो। उवविट्ठो दूरासण्ण-मणहरे मणि-सिला-वे? ॥२५० णिवणिऊण दोणि वि णरवइ परिचिंतियम्हि हियएण। स कैयत्थो णयण-सहस्स-पेच्छिरों एत्य सुरणाहो ॥ २५१ अणिमिस-णयेणालोओ सुर-लोओ सहइ संपई इमाण । णिविग्ध-दसणं पाविऊण जखेसि-धूयाण ॥२५२ सौरय-मियक जोण्हा-वियाण-सरिसेहिँ वक्कल-जुएहिं । कित्ति-कमलाओ णजइ एक-ठियाओ " दीसंति ॥२५३ तत्काल-मंथणुत्तिण्ण-सिंधु-फेणोत्थया णिराहरणा। सा एक चेय सिरी णज्जइ दोहाइया एत्थ ॥ २५४ जै" ण पहुत्तं से अवयवेहि विहिणो विणिम्मयंतस्से । तं थण-णिहर्ण' पुंजीकयं व बौलाएँ लायण ॥२५५
२४९) दूरोणय-[ दूरावनतशिरःकमलाभ्यां ताभ्यां तथा प्रणम्य प्रक्षिप्तः । चरण-" कमलयोः पुरतः सुखासनस्थस्य तस्य अर्ध्यः ] ॥ २४९ ॥ २५०) एवमहं- एवमहमपि नराधिप वासंमानप्राप्तपरितोषः वचनालापंतुष्टोऽदूरासन्नमनोहरे शिलापृष्ठे उपविष्टः ॥२५० ॥ २५१) णिवणिऊण-[द्वे ] अपि निर्वर्ण्य सम्यक् निरीक्ष्य नरपते परिचिन्तितवानस्मि हृदयेन । कथं चिन्तितमित्याह । अत्र नयनसहस्रप्रेक्षकः सुरनाथः इन्द्रः सत्कृतार्थः ॥ २५१ ॥ २५२) अणिमिस- अनयोर्यक्षऋषिपुत्रिकयोः निर्विघ्नदर्शनं प्राप्य ० संप्रति सुरलोकोऽनिमिषनयनालोको राजते । निर्निमिषनिस्तन्द्रलोचनत्वं देवानां संप्रति तद्रूपसर्वस्वदिदृक्षापूरणात् शोभते ॥ २५२ ॥ २५३) सारय- शारदमृगाङ्कज्योत्स्नावितानसदृशैः शरच्चन्द्रकौमुदीविस्तारसदृशैः वल्कलयुगैः ज्ञायते एकत्र स्थापिते कीर्तिकमले दृश्यते ॥२५३ ॥ २५४) तकाल-तत्कालमन्थनोत्तीर्णसिन्धुफेनावस्तृता निराभरणा ज्ञायते एकैव श्रीः सात्र द्विधाकृता रूपद्वयेन स्थापितेत्यर्थः ॥२५४ ॥ १५ २५५) ज ण-से तयोरवयवानां सृष्टिसमये निर्माणस्य विधेः लावण्यम् उद्धृतं न
' = प्रक्षिप्तः. २ = ऽस्य. 1 P अग्धो, J यग्यो. "P वढे, B वट्टे. ५ परिचिंतियम्हि, B परिचिंतयम्हि. ६ = कृतार्थः. ' = प्रेक्षकः, “P अणमिस, JB अणिमिस. 'नयणो लोओ, Jणयणा', B नयालोउ. १० = संप्रति.." = शारदमृगांकजोस्ना [ = ज्योत्स्ना] वितानसरसैः. १९B मयंक. १२ JB चक्कल.४ = ज्ञायंते, [ कमला उण जऍ i. e., कीर्ति-कमले पुनर्जगति etc.]. १५ B ठवियाउ for ठियाओ स्व. १६ = फेनास्तृता. १ चिय. १ = द्विधागता. १B जं उन्वरियं से क्यवेडिं. २° P विणिमवितस्स, J यं for second वि of P, B विणिम्मवंतस्स. " B मिसेण for णिहेण. २९ B बालाण. २ B °तुष्टो दु. २ P clearly indicates the division स कयत्यो = स कृतार्थः. १B फेनोत्थिता.
ली.४

Page #157

कोऊहल-विरइया अह एवं विम्हय-गय-मणस्स मह तेण ताओ भणियाओ। वर-तावसीओ मुणिणा 'विणयोणय उत्तिमंगाओ ।। २५६ एसो गुण रयण-महा महोयही सयल सत्थ-विइयत्थो । विजयाणंदो णाम वर-विप्प-सुओ Kई सुयणो ॥ २५७ प्रत्येक देसे वसिओ तुम्ह पसाएण वच्चइ पहाए । हियइच्छियं पएसं णिqय-हियओ ईमाहितो ॥ २५८ भणियं च ताहिँ भयवं से चिय भूमी मुंहेहिँ सञ्चविया । णिमिस" पि जत्थ एए वसंति जे तुम्ह पडिवण्णा ।। २५९ तो सो दिण्णासीसो संतुट्रो "पडिवहं गओ गुरओ। विणएण ताण पुरओ अहं पि सुविसत्थमासीणो ॥ २६० तो ताहिँ समं बहुसो जैहोइयालावयं पयंपतो। ताव ट्रिओ णराहिव जीवत्थडरिं गओ मूरो ॥ २६१ केत्तिय मेत्तं संझायवस्स सेसं ति" दसणत्थं है। आरूढा तिमिर-चरं च वास तरु सेहरं सिहिणो ॥२६२
१५ संमातं तद्वालयोर्लावण्यं स्तनमिषेण उत्तुङ्गवक्षोजव्याजेन पुञ्जीकृतमिव पिण्डीकृत्य स्थापित
मित्यर्थः ॥ २५५॥ २५६) अह एवं-अथ एवंगतविस्मितमनसो मम तेन मुनिना विनयावनतोत्तमाङ्गे ते वरतापस्यौ भणिते ॥ २५६ ॥ २५७) एसो-एष गुणरत्नमहामहोदधिः सकलशास्त्रविदितार्थः विजयानन्दो नाम शुचिरुभय [कुल ] विशुद्धः सुजनः
सदाचारो वरविप्रसुतः :॥ २५७ ॥ २५८) एत्येक-अत्रैकदेशोषित: कोणैककृत२० स्थितिः निर्वृतहृदयः स्वस्थचित्तः प्रातरितः स्थानात् युष्मत्प्रसादेन हृदयेप्सितं प्रदेश
व्रजति । प्रातरन्यत्र यास्यतीत्यर्थः ॥ २५८ ॥ २५९) भणिय-भणितं च ताभ्याम् । भगवन् सैव भूमिः सुखेनै सच्चविया दृष्टा । सैव सुखस्थानमित्यर्थः । यत्र निमिषमपि एते ये युष्माकं प्रतिपन्ना वसन्ति ॥२५९ ॥ २६०) तो सो-ततः स दत्ताशीः
संतुष्टो गुरुः प्रतिपथं गतः व्यावृत्य स्वस्थानं प्रस्थितः । अहमपि सुविश्वस्तं तथा भवति तथा २५ विनयेन तयोः पुरतः आसीनः उपविष्टः ॥२६०॥ २६१) तो ताहि-ततः ताभ्यां
समं बहुशो यथोचितं कन्याजनयोग्यं पेशैलं कोमलं मनोहरं वा प्रजल्पन् हे नराधिप तावत् स्थितो यावत्सूर्योऽस्तगिरिं गतोऽस्तमितः इत्यर्थः ॥ २६१ ॥ २६२) केत्तियwamanand
'भणामि अम्हाण भणियव्वं for विण' etc. of PB. २ = विनयोपनतउत्तमांग, B उसमगाउ. ३ = विदितार्थः. ४ = शुचिः. 'B रयणि for देस. ६ = प्रभाते. * = निवृत्तह्वदय, I णिचुय. "P इमोहितो, JB इमाहितो. ' = सैव. १B सुहेण. "P निमिसं पि, J णिवसंति, B णिमिसं पि. १२ = स्वस्थानं, PB पडिवह, J परिवहं. १३ B perhaps गुरुओ. १४ = यथोचिताचारं प्रजल्पन, B जहोइयं पेसलं पयं. १B जा अस्थगिरि. ११ = कियन्मानं संध्यातपस्य दृश्यते. सेसलि, PB सेसंति. च, JB 4. "P वर, JB चर. २ = मयूराः.

Page #158

-R&C]
लीलावई
भेणियं म्ह महाणुमईए सायरं भट्टउत्त णिसुणेसु । एसो समाहि- समओ संप संमुवट्टिओ अम्ह || २६३ ता तुम्हे हि महामइ सुविसत्थं कुवलयावलीऍ समं । अच्छह मुहुत्तमेत धम्म- कहा- सुह - विणोएण ।। २६४ एवं भणिऊण गया समाहि-भवणोयरं महाणुमई । सविसेस - समप्पिय-हियय भाव - झाण-ट्रिया तत्थ ॥ २६५ अह सा मए राहिव विणओणय-वयणदाविय-मणेण । परिसंठिय- वेसंभ सब्भावं पुच्छिया सुमई ।। २६६ भयवह विरुद्ध मेयंविहं म्ह सहस त्ति तुम्ह पच्चक्खं । गुरु-यण - ओवहासं 'भेणियं फरुसक्खरं वयणं ॥ २६७ तह वि हु 'तुवरेइ पणटु-सुमरणा 'लैहुइयासयं हिययं । ता जइ खेयं ण मणम्मि होइ ता कहसु" किं णेयं" ।। २६८
शिखिनो मयूराः तिमिरचरा इव अन्धकारहेरिका इव वासतरुशिखरमारूढाः । अतश्चोप्रेक्ष्यते । दर्शनार्थमिव । कथमितीति किम् । कियन्मात्रं संध्यातपस्य शेषः । मयूराः
१५
स्वभावश्यामाङ्गत्वादन्धकारचरत्वेनोत्प्रेक्षिताः ॥ २६२ ॥ २६३ ) भणियं म्ह - भणिताः
२०
स्मो महानुमत्या सादरम् । भट्टपुत्र निशृण्विति । एषोऽस्माकं संप्रति समाधिसमयः । चित्तैकाग्र्यं स्थीयते । धारणावसरः समुपस्थितः ॥ २६३ ॥ २६४ ) ता तुम्हे - तावधूयमैत्र महामते कुवलयावल्या साकं मुहूर्तमात्रं धर्मकथासुखविनोदेन सुविश्वस्तास्तिष्ठत ॥ २६४ ॥ २६५ ) एवं भणिऊण - एवं भणित्वा महानुमतिः समाधिभवनोदरं गता । सविशेषसमर्पितहृदयमानसानि वर्यं तत्र स्थिताः । कुवलयावली अहं च तत्र स्थितावित्यर्थः । हृदयं रहस्यमानसं च चित्तं ज्ञेयमिति शेषः ॥ २६५ ॥ (२६६ ) अह सा - अथ नराधिप विनयावनतदर्शितमनसा मया परिवर्धितविश्रम्भा सती सुमतिः सद्भावं पृष्टा । ' दृशेदविदंसदक्खवाः' [ हैम० ८-४-३२] इति दाविया ॥ २६६ ॥ २६७) भयवइ - हे भगवति अस्माकं सहसैवंविधं युष्मत्प्रत्यक्षं गुरुजनकृतोपहासं परुषाक्षरं वचनं भणितुं विरुद्धम् अयुक्तम् इत्यर्थः ॥२६७॥ २६८) तह वि- तथापि सुनिभ्रान्तं प्रनष्टस्मरणलघूकृताशयम् एतच्चिन्ता' कान्ततया श्लथीकृताभिप्राय हृदयं त्वरयति प्रष्टुमुत्साहयति इत्यर्थः । त्वरेस्तुवरजअडौ ' [ हैम०
८-४-१७० ]
9
२ P भणियम्ह, B भणियंम्ह.
११
[ = {].
B विजयो'. वियम्ह.
१४ P हुडियास, J B एवं for णेयं.
१६
P तुम्हेहि, J तुम्हेहिं, B तुम्हित्थ
B वलीउ
P भावझाण, J माणसाण, B भावजाण. P विणउ', J विणओ', 'P' संभा, J 'वेसंभ, B परिवड्डियवेसंभ.
= वचन.
P मेयं विहम्ह, B मेवं
ओa, Jaओव. १२ P भणियं, B भणितं. P हुत्तरे, J हुतरेइ, B हुतुवरे. लहुबाइयं, B लहुक्यासयं [ = सुमरणलहूकयासयं ].
B भइ for कहसु.
B' स्वांततया.
B मत्त for मेतं,
८
PB

C
[] समवुट्टिओ.
५१

9
90
२५

Page #159

कोऊहल-विरइया
[२६९ एम्व-विहे वय-विहवे एम्व-विहाए वि रूय सोहाए । ऍम्व-विहं तव-चरणं ऐम्व-विहो तवोवणे वासो ॥ २६९ ऐवं सोऊण ममाहि तक्खणं खुहिय-लोयण-जलेण । सिच्चंत-थण-हरुच्छंग-वकलं तीट उल्लवियं ॥ २७० भाउय किं तुह इमिणा दुस्सोयवेण संपइ सुएण । अणहिय-कम्माणम्हाण हय-कहा-संविहाणेण ॥ २७१ भंणिऊण ती भणियं भाउय पढमम्मि दंसणे" च्चेय । तीरंति णेय कस्स वि सहसा कहिउँ "रहस्साई ॥ २७१*१ णिय मुंह-दुह-गुण-दोसा तह य विसेसेण णियेये गुज्झाई ।। अमुणिय-सील-सहावे जणम्मि "कि कह कहिजति ॥ २७२८ तह वि जइ महसि सोउं ता सुवउ अस्थि तियस-सुह-वासो। कुल-महिहराण पढमो मेरु त्ति तिलोय-विक्खाओ ॥२७३
इति तुवरः । तद्यदि मनसि खेदः कष्टं न भवति ततो भर्णत किमेतदिति । एकवचनबहुवचनसांकर्यम् आलापबाहुल्यादनिन्धम् ॥ २६८ ॥ कथमित्याह । २६९) एम्ब" विहे-एवंविधे वयोविभवे एवंविधायां "रूपशोभायाम् एवंविधं तपश्चरणम् एवंविधे तपोवने वासः । इत्यादि किमेतद्विरुद्धमिति प्रश्नः ॥२६९॥ २७०) एवं सोऊण - ततैस्तद्वचः श्रुत्वा मत्तो मत्सकाशात् समाधितं क्षणं क्षुभितलोचनजलेन किंचिद्विचिन्त्य पतितबाप्पोदकेन सिच्यमानस्तनभरोत्संगवल्कलं भवति तयोल्लुपितं भाषितम् ॥ २७०॥
२७१) भाउय-भ्रातः किं तवानेन दुःश्रोतव्येनानधिककर्मणोः दुःकर्मणोरावयोहत२° कथासंविधानेन संप्रति श्रुतेन। अश्रुतमेव श्रेयः इत्यर्थः ॥ २७१॥ २७१*१)
भणिऊण- इति भणित्वा तया भणितम्। हे भ्रातः प्रथम एव दर्शने रहस्यानि गोप्यानि न च सहसा कस्यापि कथयितुं तीर्यन्ते न वक्तुं शक्यन्ते इति ॥ २७१*१ ॥ २७२) णिय-भ्रातर् निजसुखदुःखगुणदोषास्तथा च विशेषेण निजकगुह्यानि स्वरहस्यानि - अज्ञातशीलस्वभावे जने किं कथय कथ्यन्ते निवेद्यन्ते । स्मृतावप्युक्तम् ।
यस्य न ज्ञायते शीलं न कुलं न पराक्रमः ।
न तेन संगतिं कुर्यादित्युवाच बृहस्पतिः॥ इति ॥ २७२ ॥ २७३) तह वि-तथापि यदि श्रोतुं कांक्षसि तदा श्रूयताम् । त्रिदशसुखवासो देवभूमिः कुलमहीधराणां प्रथमो धुरि योज्यः त्रिलोकविख्यातो मेरुरिति
' PB एव, J एम्ब. २P एवं, J एम्ब, B एव. २ PB एव, J एम्व. * PB एव, J एम्व [ विह].
B तो तं for एवं. P puts No. 5 on हि, B समाहि." = सिच्यमान, PB सिप्पंत. ' = अहित. 'This gatha is found in B only, but not in PJ. "B तीइ. "B दसण. १२ B नेय. RB रहस्साई, ४Jomits this verse which is given by PB. " PB नियसह. १६P निययगुज्झाई. B निययगुज्झाई. B किरनेयमिति for किं etc. "B puts the same number for this and next verse. "B रूपशालायां. २ B समाधितत्क्षणो.

Page #160

लीलावई कणय-सिलायड-पक्खलिय-संदणुप्पाय-विम्हलंगेहिं । दुक्खेहिँ जस्स कीरइ पैयाहिणं रवि-तुरंगेहिं ॥ २७४ हर-वसह-सिंग-विलिहण-वस-पसरिय-कणय-रय-पिसंगेहिं । अविहाविणकमेक' णिवसिज्जई दिग्गईदेहिं ॥ २७५ गरुल-गह-कुलिस-विउडिय-कणय-सिला-बट्ट सुह-णिसण्णेहिं । परिपिज्जइ जत्थ जहिच्छियासर्व सिद्ध-मिहुणेहिं ।। २७६ छम्मुह-सिहंडि-तंडव-मणोहरुज्जाण-मुंह-णिवासेहि। गिजइ मोहव-मय-मुइय-माणसं किंणर-गणेहिं ।। २७७ णिसुणिज्जइ जत्थ "विरिचि-हंस-संलाव-सह-संवलिया । सत्त-रिसि-साम-णिग्योस-मीसला तुंबुराँलत्ती॥ २७८ सुविसट्ट-पाँरियायय-पसूय-मयरंदमउँइय-पहम्मि ।
तुरियं पिय-संगम-लालसाहिँ सई गम्मइ पियाहिं ॥ २७९ अस्ति काञ्चनाचलो विद्यते ॥२७३ ॥ २७४) कैणय-[कनकशिलातटप्रस्खलितस्यन्दनोत्पातविह्वलाङ्गैः । दुःखैः यस्य क्रियते प्रदक्षिणं रवितुरङ्गैः] ॥ २७४ ॥ २७५) हर-हरवृषभशृङ्गविलिखनवशप्रसृतकनकरजःपिशङ्गैः दिग्गजेन्द्रैरविभावितैकैकं न्युष्यते ५ निवासः क्रियते स्थीयते इति पर्यायः ॥ २७५॥ २७६) गरुल-यत्र गरुडनखकुलिशताडितकनकशिलापट्टसुखनिषण्णैः सिद्धमिथुनैः देवदम्पतीभिः यथेप्सितासवः पीयते मनीषितमद्यमास्वाद्यते । नखा एव कुलिशं वज्रम् ॥ २७६ ॥ २७७) छम्मुहषण्मुखशिखण्डिताण्डवमनोहरोद्यानकृतनिवासैः किंनरगणैर्गीयते । कथम् । यथा भवति मारुतमृगमुदितमानसम् । मारुतावर्ताभिगामिनो ये मृगा वातप्रम्यस्तेषां मुदितं हृष्ट मानसं २० यत्र गीयमाने इति क्रियाविशेषणम् ॥२७७॥ २७८) णिसुणिज्जइ-यत्र विरश्चिइंससंलापशब्दसंवलिता सप्तर्षिसामनिर्घोषमांसला तुम्बुरालप्तिः श्रयते । ब्रह्महंसनादानुविद्धा देवगानसंमूर्च्छना सप्तर्षिकृतसामनिर्घोषवेदगानैः प्रवर्ध्यते इत्युत्कर्षः । सप्तर्षयश्च ।
मरीचिरत्र्यङ्गिरसौ पुरस्त्यः पुलहः क्रतुः ।
वशिष्ठश्च महातेजाः सप्तमः परिकीर्तितः ॥ इति ॥ २७८ ॥ २७९) सुविसह-सुविकसितपारिजातप्रसू.मकरन्दमुदितैहृदयाभिः प्रियसंगमलालसाभिः प्रियाभिः सदा त्वरितं गम्यते । स्वयं मानिन्योऽभिसर्पन्ति इत्यर्थः
Pणुप्पाय, Jणुच्चाय, Bणुब्वाय. २ = प्रदक्षिणां, B पयक्खिणा. २ = कनकरजः. P वियक, J विएक', B 'विइक'. ' = अविभावित एकेन एकः. ६ णिवसजइ... "B ताडिय for विउडिय. "P"च्छिलासवं, JB °च्छियासवं. ' = नृत्त. "B कय for सुह. ११ = गीयते. १२P'मुईय', B मारुअमयमइय. R = माधवमदमदितमानसं. 8 B विरंचि. = बहला. १६J तुंबरा. * = पारिजातक, P पारियायसूण, J पारियाययपसूल, B पारियायवपमूय. = मृद्कृत. १J सई. १. = गम्यते, B पञ्चइ. B gives this gatha, but the commentary on it is missing.
B शिलावर्तमुखनिखणैः.

Page #161

[२८०
५४
कोऊहल-विरइया मजतेरावण-दाणे-गंध-लुद्धा गयालिमुहलेहिं ।। कंचण-कमलेहिँ जहिं परिहावं लहइ. णवर सिरी ॥ २८० तस्सिं पैसंडि सेले दाहिण-साणूसु रिद्धि-संपुण्णा । सुलसा णामेण पुरी सुरेस-वसई-समभहिया ॥ २८१ तत्थ विजाहरदो हंसो णामेण तियस-विक्खाओ। तस्स वि चित्ताणुगया पउमा णामेण पिय-जाया ।। २८२ उयरुभवाओ तिस्सा दोणि सुधृयाओ दसणीयाओ। एक्काट वसंतसिरी सरयसिरी णाम बीयाए ॥ २८३ दोहं पि ताणं गुरु-यण-संपत्त-सुहोवएस सुहियाण । देवाराहण-कय-णिच्छयाणे दियहा अइकति ॥ २८४ एवं केलास महीहरम्मि गोरी-हराण सई पुरओ। वीणा-विष्णाण-गुणोक्लद्ध-पसराऔ वर्चति ॥ २८५ अण्णम्मि णिसा-विरमे ताहिँ तहिं चेय भाउय गयाहिं । दिवो पैणचमाणो हेरंबो सैरेहसावयवो ॥ २८६
॥ २८९॥ २८०) मज्जतेरावण-नवरं केवलं यत्र मजदेरावणदानगन्धलुब्धा गजालिमुखरैः काञ्चनकमलैः श्रीः लक्ष्मीः परभागं परमोत्कर्ष लभते । गिरिशिखरे सरसी ज्ञेया गजमज्जनस्यान्यथानुपपत्तेः ॥२८० ॥ २८१) तस्सि- तस्मिन् पिशण्डिशैले सुवर्णगिरौ दक्षिणसानुषु ऋद्धिसंपूर्णा सुरेशंवसतिसमभ्यधिका इन्द्रपुरीव रम्या सुलसा
नाम्ना पुर्यस्ति ॥ २८१ ॥२८२) तत्थ-तत्र सुलसापुर्यो त्रिदशविख्यातो नाम्ना २० हंसो विद्याधरेन्द्रः तस्य च चित्तानुगता नाम्ना कमला प्रिया जाया वलभास्ति ॥ २८२ ।।
२८३) उयरुभवाओ-तस्या उदरोद्भवे दर्शनीये द्वे पुत्रिके । एकस्याः नाम वसन्तश्री: द्वितीयस्याः नाम शारदश्रीः ॥२८३॥ २८४) दोहं पि-द्वयोरपि गुरुजनसंपन्नसुखोपदेशसुखितयोः देवाराधनाकृतनिश्चययोः दिवसाः अतिक्रामन्ति ॥२८४ ॥ २८५) एवं- एवं कैलासमहीधरे गौरीहरयोः पुरतः सदा वीणाविज्ञानविनोदैलब्धप्रसरे ११ ते व्रजतः । वीणावादनं कुरुतः इत्यर्थः ॥ २८५॥ २८६-९०) अण्णम्मि-हे भ्रातर् अन्यस्मिन् निशाविरमे तत्रैव कैलासे गताभ्यां ताभ्यां सहर्षावयवः प्रनृत्यन् नृत्तं
1- माधन्, P मजन्ने, JB मजते. २P वणगंधलुटुगयालिसुहलेहि, J 'वणदाणगंधलुद्धा गयालिमुह. लिहि, B गंधिलुद्धा गयालिमुहलेहिं. २ B परिभायं. ४ = सुवर्णशैले. १ - उदरोद्भवा. B perhaps दुण्णि वि धूयाउ. "J ताणु गुरुयणु. = सुखोपदेश. = निश्चय. ३° B कयलास. "सई. १२B विणोय for गुणोव. RJ भाउगा. ४B पणदृमाणो. १५ B सहरिसा. १B गंधलद्धा. १७ B°पुरी रम्या.
१३.

Page #162

- २९२]
लीलावई
ईद-फणामणि- किरण - जाल-विच्छुरिय-वियड- वच्छेयलो । गर्डेयल-पलोट्टुद्दाम-दाणे - उद्धालि-रव-मुहलो ॥ २८७ विसरिस - किरण- सुक्खित्त- थोर-कर- कलिय-परसु- 'बीहच्छो । सवणावयंस- सिय- सप्प-विडुरिल्लाणणाहोओ " ।। २८८ णव- पारियाय-पल्लव- पण मंडलिय - वियड - कुंभयडो । 'दैसणेक कोडि-संपत्त-पोकरामुक सुंकारो ।। २८९ 'तैड्डविय - कण्ण-पल्लव- पच्छाइय-दस- दिसा - वहाहोओ।
-भर- पासल्लिय- महिहरेक - देस-ट्रिय- गणोहो ।। २९० तो तं सवार - सुह-पणचिरं भयैवयं गणाहिवरं । उवहसियं सरयसिरी सणिय-सणियं समुल्लवियं ।। २९१ ॐ अम्म इमाए विरूय सोहा णञ्च गणेसो । देव व अप्प - संभाव - गविया केण वि गुणेण ।। २९२
१५
कुर्वाणो हेरम्बो विनायको दृष्टः । हेरम्बविशेषणान्याह । [ भुयइंद - ] भोगीन्द्रफणामणिकिरणजालविच्छुरितविकटवक्षःस्थलः 1 गण्डतलपर्यस्यदुद्दामदानलुब्धालिखमुखरः । गजवदनत्वाद्दानगन्धत्वमविरुद्धम् । 'पर्यसः पलोडपल्लट्टपल्हत्था:' [ हैम० ८-४-२०० ] इति पलोट्टः ॥ [ विसरिस - ] विसदृश करणवशोत्क्षिप्तस्थूलक रकलितपरशुबीभत्सः । करणं नृत्याभिनयः । करश्च शुण्डादण्डः । परशुः कुठारः । बीभत्सो रौद्रः । श्रवणावतंससितसर्परौद्राननाभोगः ॥ [ णव - ] नवपारिजातपल्लवप्रसून मण्डलितविकटकुम्भितटः । दशनैककोटिसंप्राप्तपुष्करामुक्तसूत्कारः । मण्डलितं वेष्टितम् । पुष्करं शुण्डादण्डाग्रम् ॥
ताण्डवितकर्णपल्लवप्रच्छादितदशदिक्पथाभोगः
[ तड्डविय - ] । पद भरनामितमहीधरैक- ' देशस्थितगणौधः । एवंरूपो विनायको दृष्टः । ' कुलकम् ॥ २८६–९० ॥ २९१ ॥ तो तं - ततस्तं सर्वादरसुखप्रनर्तनशीलं भगवन्तं गणाधिपतिम् उपहँस्य शारदश्रिया शनैः शनैः समुल्लपितम् । ‘ शनैसो डिअम्' [ हैम० ८-२ - १६८ ] इति सणिअं ॥२९१॥ २९२ ) उअ - पश्य सखि एष गणेशोऽनया विरूपशोभया नृत्यति । अर्थान्तरन्यासमाह । [ देवाः अपि ] केनापि गुणेनात्मसद्भावगर्विताः । को भावः । एतादृग्बीभत्स -
Que
३
४
P यच्छ, JB वच्छ. P गंडप', JB
८
99
सित. PB
दशनैककोटिसंप्राप्तसुंडाग्रआमुक्तंसुकारः,
PJB वसुखित्त. P घोर, J थोर, B थार. = विस्तो व्याकुल, P वीहत्थो, J not spceified, B वीभत्थो 'णाभोओ, J णाहोओ. P पसूण, JB पसूय. B perhaps डसणिक्ककोडिसंठ वियपुक्करोमुक्कफुंकारो ।, तांडव, P obscure, J तड्डविय, B तंडविय. P पहाभोओ, JB वहाहोओ. P भयवयं, J भयवइं, B पिच्छिऊण गणणाहं B उव सहि इमाइ पिच्छह विरूवसोहाइ. P देवा वि अप्प, J देवा
१४ =
१५
१६
१८
" This is put at the close of the bunch of verses.
B भोइंद 'P वित्थरिय, JB विच्छुरिय. गंडयलप'. J दाणु. = विसदृश किरणवासोक्षिप्त.
६
for भयवइं etc.
वियप्प ं, B देवा इ अप्प
.

ی
=
५५

१०

Page #163

भ
94
५६
२०
'वपुर्वैरूप्येऽपि कथमसौ सोत्साह इव स्वगर्वेण नृत्यति ॥ २९२ ॥ २९३ ) तो तेण -1 ततस्तेन सोपहासं शारदश्रियो वचनमुपलक्ष्य कुपितेन गणेशेन अदयं निर्दयं शापो दत्तः ॥२९३ ॥ २९४ ) जह - यथा दुर्विनीते प्रत्यन्तमानुषे लोके निवस नीचकुले स्थितिमनुभवेति । हे पापे यौवनोन्मादतुङ्गतरोः फलं प्राप्नुहि ॥ २९४ ॥ २९५) तं वज्ज - तद्वज्रपतन सविशेषदुःसहं गजमुखाद्गणेशा दुर्वचनं श्रुत्वा भयवशकम्पमानाभिः ताभिः 'तत्सखीभिः विज्ञप्तः । लम्बोदरः इति शेषः ॥ २९५ ॥ २९६ ) भयव - भगवन् त्रिलोकपूजित मा कुप्य मा कोपं कुरु । खु निश्चितम् । णे वयम् । भवतां परिजनः परिवारः । तस्मात् कुटिलेन भावप्रधानत्वान्निर्देशानां कौटिल्येन विना गुरुजनेऽपि हासो न विरुद्धः । किलेत्याप्तोक्तौ । उक्तं च । ' गुरुणापि समं हास्यं कर्तव्यं कुटिलं विना ' । इति ॥ २९६ ॥ २९७ ) णेत्थम्ह - नात्रास्माकं भावदोषः चित्तकालुष्यम् । लोकस्य त्वं नोपहसनीयो न गर्हास्पदम् । किमिति मुधा निजसंकल्पलघुकभावं समुद्वहसि । किंतु सर्वथा सर्वस्य पूज्य एव इति ॥ २९७ ॥ २९८) कस्स - कस्य त्वं उपहास्यः को वास त्रिभुवनेऽपि यो युष्मदप्यधिकतरो गरीयान् येनाहिभूषण सर्पमण्डित अस्माद्विधासु रुष्यसि । अभावदोषासु रोषं करोषि ॥ २९८ ॥ २९९ ) जह ण - यथा सुरासुरेन्द्र
२५
कोहल - विरइया
तो तेण सोवहासं वयणं उवलक्खिऊण कुविएण । सरयसिरीए अदयं दिण्णो सावो गणेसेण ।। २९३ जह वच दुबिणीए णिवससु पच्चंत - माणुसे लोए । पावेसु जोवणुम्माय- तुंग-तरुणी फलं पावे ।। २९४ -- सविसेस - दूसहं गय-मुहाहि सोऊण । दुवयणं भय-वस-वेविरौहिँ सो ताहिँ विष्णत्तो ॥ २९५ भयवं तिलोय - पूय मा कुष्पसुँ परियणो खु णे तुम्ह । ता किर' कुडिलेण विणा ण विरुज्झह गुरु-यणे हासो ।। २९६ त्थंम्ह भाव - दोसो उवहसणिज्जो 'तुमं ण लोयस्स । कीस मुहा यि संकप-लहुय-भाव समुहसि ।। २९७ कस्स तुमं उवहासो को वा सो तिहुयणे "वि जो तुम्ह । अहिरो अहि-भूसण जेणम्ह - विहाओ सावेसि " ॥ २९८ जह णम् भव-दोसो ईसिं पि सुरासुरिंद-गय-चलण । तह होज्ज सायंपो जम्मे जम्मे तुमं चेये ॥ २९९
१
२
प्रत्यंत प्रांत. B पडण
६
१०
११
B परियणु क्खु. = तत् किल. B तिहुयणमि जो. B रूसेसि. P साणुयंवो, J साणुअंपो, B साणुकंपो.

३
*
कंपमानाभिः. B कुप्पड.
B थिम्ह पित्थम्ह
.१२
१५
P ताव, JB भाव. १६
B वदनमुप.
B चैव.

=
१३
[ २९३
P ताव, JB भाव.
१४
B होहि.
P परियणे, J परियणो,
B
13 तुमे. सानुकंपो,

Page #164

-३०६]
लीलावई अह ताण दोस-रहियं हिययं उवलक्खिऊण तकालं । तक्खण-णियत्त रोसेण पभणियं विग्धणाहेण ॥ ३००' जह वच्च मच-लोए वि तसि हियइच्छियाइँ सोक्खाई। पाविहसि माणुसाओ सरयसिरि' मह प्पैसाएणं ।। ३०१ जैइया विज्जाहर-सिद्ध-जक्ख गंधव-माणुसाणं च। एकत्तो “संवलियाण वयण-कमलाई पेच्छिहसि ॥ ३०२ तइया विमुक्क सावा पुणो वि विज्जाहरत्तणं पुत्ति । लेहिहिसि एवं भणिए अईसणमुवगया बाला ॥ ३०३ इयरा वि भयवया गयमुहेण भणिया मयच्छि मा रुयसु । हियइच्छियं वरं ते पि मह पसाएण पाविहसि ॥ ३०४ एवं सा लद्ध-वरा वि कुलहरं णिय-सहोयरी-विरहे । दुक्खेहि सदुक्खं भट्टउत्त रुड़री गया बाला ॥ ३०५ दराओ चिय दट्टण सहि-यणं गुरु-यणं च रुइरीए । सिह माया-पिऊणो णीसेसं गयमुहुल्लवियं ॥ ३०६
नतचरण ईषदल्पमपि नास्माकं भावदोषः । तथा जन्मनि जन्मनि भवे भवे त्वमेव सानु-१५ कम्पो दयाप्रधानो भूयाः ॥ २९९ ॥ ३००) अह ताण-अथ तत्कालं दोषरहितं तयोर्वचनमुपलक्ष्य तक्षणनिवृत्तरोषेण विघ्ननाथेन भणितम् ॥ ३००॥ ३०१) जहयथा व्रज मर्त्यलोके तत्रापि मम प्रसादेन हे शारदश्रीः मानुषात् हृदयेप्सितानि सौख्यानि प्राप्स्यसि ॥३०१॥ ३०२-३) जइया- यदा एकत्र मिलितानां विद्याधरसिद्धयक्षगन्धर्वमानुषाणां वदनकमलानि द्रक्ष्यसि ॥ [तइया-] तदा विमुक्तशापा हे पुत्रि पुनरपि विद्याधरत्वं लप्स्यसे । एवं भणिते सा बाला अदर्शनमुपगता अदृश्या जाता दैवानभावादिति । युग्मम् ॥३०२-३ ॥ ३०४) इयरा वि- इतरापि वसन्तश्रीः भगवता गजमुखेन भणिता । हे मृगाक्षि मा रोदीः । त्वमपि मम प्रसादेन हृदयेप्सितं मनश्चिन्तितं वरं प्राप्स्यसि ॥ ३०४ ॥ ३०५) एवं सा-एवं सा लब्धवरापि निजसहोदरीविरहे भगिनीवियोगदुःखैः रुदनशीला सदुःखं कुलगृहं गता ॥ ३०५२१ ।। ३०६) दराओ-दूरादेव सखीजनं गुरुजनं च दृष्ट्वा रुदन्त्या रुदनं कुर्वन्त्या गजमुखोल्लपितं निःशेषं शापानुग्रहरूप मातापित्रोः शिष्टं कथितम् ॥ ३०६ ॥
'P 298, J perhaps 300, B 305. PB तत्थ वि for वि तसि. ३ PB 'सिरि, सिरी. "p महप', J महप्प, B महाप. = यदा. 4 B वि for . B मिलियाणं, “P पुणो विजा, B पुणो विवि. 'B लहिहसि. "B पाविहिसि. "J गरुयणं व रु. १२ PB मुहुल',J मुहल्ल'. ३ See p. 38, note 22, with युग्मम् for युगलकम्.

Page #165

[३०७
कोऊहल-विरइया तं तह सोऊण विमुक बाह-धारं सुपडिरुयतेण । भणियं हसेण अहो ण तेण जुत्तं कयं पहुणा ॥ ३०७ जं तीष्ट बाल-भावाविस? -बुद्धीष्ट मुद्ध-कुमरीए । उवरि णिहित्तों सावो जाणतेणावि गणवइणा ॥३०८ अहवा ण तस्स दोसो एयं सहस ति दकय-कम्म-फलं । परिणमियं सरयसिरी-विओय-दुक्ख-च्छलेणम्ह ॥३०९ एवं भणिऊण चिरं सच्चवियं बाह-मइलिय-कवोलं । वयर्ण घण-घडिय-मियंक-बिंब-सरिसं स-जायाए॥३१० भणियं च पिए किं सोइएण इमिणा असोयणीएण। जं जह 'भवियव होइ तं तहा देव-जोएण ॥३११ किंतु अजुत्तं कीरइ तं चिय अम्हेहिँ मूढ-हियएहिं । अणुसीलियं फलं तेणे' अज्ज एवं-विहं पत्तं ॥ ३१२ सवाउ चिय कुमरीओ कुल-हरे जाण हुति तरुणीओ। ताव चिय सलहिज्जति ण उण णव-जोवणारंभे ॥३१३
३१३०७) तं तह-तत्तथा श्रुत्वा विमुक्तबाष्पधाराश्रु एवं प्रतिरुदता हंसेन हंसनरेन्द्रेण पुनर्भणितम् । अहो इति खेदे । प्रभुणा लम्बोदरेण युक्तं न कृतम् ॥ ३०७ ॥ ३०८) जं तीए-यत्तस्याः बालभावाविकसितबुद्धेर्मुग्धकुमार्थाः उपरि जानतापि गणपतिना शापो दत्तस्तन्नोचितम् इत्यर्थः ॥ ३०८ ॥ ३०९) अहवा-अथवा' न' तस्य प्रभोः दोषः एतत् शारदश्रियो दुःकृतकर्मफलं सहसा परिणतम् अस्माकं वियोगदुःखच्छलेन २ अस्माकं सुताया विरहदायि पूर्वकृतं तत्कर्मैवोपनतम् ॥ ३०९॥ ३१०) एवं
एवं भणित्वा बाष्पमलिनितकपोलं जायाया वदनं मुखं घनघटितमृगाङ्कबिम्बसदृशमिव चिरं विलोकितम् । दुःखान्मेघाच्छन्नचन्द्रमण्डलरूपं हंसेन भार्यामुखं दृष्टमिति ॥ ३१०॥ ३११) भणियं-भणितं च प्रिये अमुना अशोचनीयेन शोचितेन किम् । यद्यथा भवितव्यं दैवयोगेन तत्तथा जायते ॥ ३११ ॥ ३१२) किंतु-किंतु मूढहृदयैरस्माभिस्त" देवायुक्तं क्रियते । अद्य तयैवंविधमनुशीलितं पूर्वभवकर्मोपढौकितं फलं प्राप्तम् । किमस्माकं पूर्वभवकर्मकृतया तदीयचिन्तया इत्यर्थः ॥ ३१२॥ ३१३) सघाउसर्वा एव कुमार्यः कुलगृहे जन्महेतोः पितुर्गृहे यावत्तरुण्यो न भवन्ति तावदेव
'P दाहधारं सुपडिरुयंतेण ( with the indication that there should be space after t), J पाहधारंसुडिरुयंतेण, B बाहथोरंसुपडिरुवंतेण. २J विह for विसह. ३ B णिहत्तो. "B कम्महलो. "P °सिरीविउय,Jसिरीविओय, B°सिरीइ विउय. Jघडधडिय. * PB R, JA, PB भणियं, Jभणिऊं. ' = अशोचनीयेन, P अभोय, असोय, B असोयणिजेण. भणियन्वं. "Bअज तेण for तेण अन्ज. १२ PB ब्विय,J चिय. १२ B श्रिया.

Page #166

-३२०]
. लीलावई ता देमि वसंतसिरी कस्स वि सचविय-गुण-विसेसस्स । वामाहि वि वामयरो वच्चइ जा णम्ह हय-'देवो ॥ ३१४ ण उणो धूयानं समं 'चित्त-क्खणर्य जणस्स जिय-लोएँ। . हियइच्छिी वरो तिहुँयणे वि दुलहो कुमारीणं ॥ ३१५ एवं बहुसो परिजंपिऊण सविसेस-वडिय-विसाओ । गहिओ सुलसाहिवई वर-लभोवाय-चिंताए ॥ ३१६ तो तं विसण्ण-वयणं वर-लंभोवाय-वडिय-विसायं । दटण वसंतसिरीष्ट चिंतियं ताव णिय-हियये ॥ ३१७ ओ गरुय-सिणेहोसरिय-सोक्ख-वस-कायरेण हियएण । चिंताभरं समुवहइ मज्झ दोसेण जं ताओ ।। ३१८ ता किं इमिणा दुसमीहिएण वीवाह मंगलेणम्ह। सेवाइँ वि एव-विहाइँ हुंति सुहियाण सोक्खाई ॥ ३१९ को हसइ को व गायइ को णच्चइ को सवेइ मेहुणयं । सरयसिरी, विउत्तो" विरसो एसम्ह वीवाहो ॥ ३२०
श्लाघ्यन्ते । न पुनर्सेवनारम्भे याः कुमार्यस्ताः श्लाघास्पदम् ॥ ३१३ ॥ ३१४) ता" देमि-ततः कस्यापि सत्यापितगुणविशेषस्य वरस्य वसन्तश्रियं ददामि यावदस्माकं दैवं पूर्वकर्म वामादपि वामैतरं न व्रजति । हतदैवं दुष्टकर्म । "शारदश्रीविरहो येन विधिना कृतः सोऽन्यदपि किमपि विरूपं यावत्कुरुते तावद्वसन्तश्रियं पाणिं ग्राहयाम इत्यर्थः ॥ ३१४ ॥ ३१५) ण उणो-जीवलोके जगति जनस्य लोकस्य पुत्रिकासमं चित्तक्षेपकं मनःकष्ठकरं किमपि न । किमर्थमित्याह । कुमारीणां हृदयेप्सितो वरस्त्रिभुव- २२ नेऽपि दुर्लभः । अतः सुतातोऽन्यदुःखदं नास्ति ॥ ३१५॥ ३१६) एवं बहसोएवं बहुशः परिजल्प्य सविशेषवर्धितविषादः सुलसाधिपतिः हंसराजा वरलाभोपायचिन्तया गृहीतः । वरार्थचिन्ता जातेत्यर्थः ॥३१६॥ ३१७) तो तं-ततस्तं वरलाभोपायवर्धितविषादं विषण्णवदनं दृष्ट्वा वसन्तश्रिया तावन्निजहृदये चिन्तितम् ॥ ३१७ ॥ कथमित्याह । ३१८) ओ गरुय- अंतिगुरुकस्नेहोत्सारितसौख्यवश- २१ कातरेण हृदयेन यत्तातो मम दोषेण चिन्ताभारं समुद्वहति ॥ ३१८॥ ३१९) ता किंतस्मात् किममुना दुःसमीहितेन अस्माकं विवाहमङ्गलेन, पर्याप्तमित्यर्थः । सर्वाण्यप्येवविधानि सौख्यानि विवाहोत्सवरूपाणि सुखितानामेव भवन्ति तुष्टये जायन्ते । नास्मादृशामीदृग्दु:खकवलितानामित्यर्थः ॥३१९ ॥ ३२०) को हसइ-को हसति को
..'P देवो, J देव्वो, B दिवो... २B धूयाहि. P वित्तखणयं, J not specified, B चित्तक्खवणं. ४ = जीवलोके. " तिहूयणे. 43 अइ for ओ. *B perhaps चिंताभार उवहइ. P सव्वाई मि एव, J not specified, B सब्वाइ वि. *B perhaps 'सिरीइ विओए एसो विरसोम्ह वीवाहो। " = वियुक्त. "B शरत् श्री.

Page #167

[३२१
कोऊहल-विरइया तह वि हु अप्प-वसाओ ण हवंति कुमारियाओ अलमहवा । णिचिंतो' ताओ दे करेमि हेरंव-वयणेण ॥ ३२१ जंतं तइया भणियं देवेण दयालुणा गणेसेण । तस्सेसो संपइ वर-समीहणोवट्रिओ कालो ॥३२२ ता किं बहुएहिँ वि चिंतिएहिँ णलकूवरो वरो होउ । वित्ताहिवस्स तणओ गयमुह मह तुह पसाएण ॥ ३२३ तो सो हेरंव-वर-प्पभोव-पवित्त-वियसिय मुहस्स ।। हंसस्स धणय-तणओ सहस ति उवटिओ हियए ।। ३२४ तो मित्त-बंधु-परियण-मएण सा तेण तस्स पिय-तणया । णलकूवरस्स दिण्णा समुयं विज्जाहरदेणं ॥ ३२५ तेणावि तस्स पिउणा सप्परिओसेण वित्तणाहेण । पडिवज्जिऊण बहुसो पडिच्छिया कुसुम-माल व ॥ ३२६ अण्णम्मि दिणे. बहु-विह-विमाण-मालाउलंबर-सिरीए । अणुसप्पतो सहसा सुलसं णलकूवरो पत्तो ॥ ३२७
१५ गायति को नृत्यति 'कः सूते मैथुनकम् । कः उपहासं करोतीत्यर्थः । शरच्छ्यिा वियुक्तः एष विरसोऽस्माकं विवाहः ॥ ३२०॥ ३२१) तह वि-तथापि । खु निश्चितम् । आत्मवशा न भवन्ति कुमार्यः । अलमथवा पूर्णम् । दे तावत् । हेरम्बवचनेन तातं निश्चिन्तं करोमि ॥३२१ ॥ ३२२) जे तं- यत्तत्तदानीं दयालुना गणेशेन देवेन भणितं तस्यैष संप्रति वरसमीहन" उपस्थितः कालः वरं चिन्तयितुमधुनैव ममावसरः इत्यर्थः ॥ ३२२ ॥ ३२३) ता किं-तत्किं बहुभिश्चिन्तितः गजमुख मम तव प्रसादेन वित्ताधिपस्य तनयो धनदपुत्रो नलकूवरो वरो भवतु ॥ ३२३ ॥ ३२४) तो सो-ततो हेरम्बवरप्रभावप्रक्षिप्तविकसितमुखस्य हंसस्य नृपस्य हृदये सहसा धनदतनयः स नलकूवरः समुत्थितः वरोपयोगी चित्ते जातः इति ॥ ३२४ ॥ ३२५)
तो मित्त-तस्मान्मित्रबन्धुपरिजनमतेन हंसेन विद्याधरेन्द्रेण समुत्सहर्ष सा निजतनया २१ वसन्तश्रीस्तस्मै नवकूवराय दत्ता । 'चतुर्थ्याः षष्ठी' [हैम० ८-३-१३१] इति
॥ ३२५॥ ३२६) तेणावि-तेनापि तस्य नलकूवरस्य पित्रा वित्तनाथेन सपरितोषेण बहुशः प्रतिपद्याङ्गीकृत्य कुसुममालेव प्रतीष्टा गृहीता । शेषपुष्पाणीव सादरं जग्राहेत्यर्थः ॥ ३२६ ॥ ३२७ ) अण्णम्मि- अन्यस्मिन् दिने बहुविधविमानमाला
-
'P निचितो, J णिचंतो, B णिचिंता. २P दयाणुणा, JB दयालुणा. २P समीहिणो उव', समीहणोव', B समीहिणोवर्टि'. "P वहुएहि सि [ = मि] चिं', J बहुवेहि मि चिं', B वहुएहि वि चिं. ५ PB प्पहाव,J प्पभाव. १ = उपक्षिप्त. B विहासियमणस्स. B समुट्रिओ. B ता. १२ । णिय. "P माल ब्व. J मालं व, B मालु च्व. Pउलं वरंसि', JB उलंवरसि. १६ सप्पंतो. संपतो. B अणुगम्मतो. "B समीहत.

Page #168

३३३]
लीलावई
तत्थ सुर-सिद्ध-किंणर-विज्जाहर- जक्ख-रमणि- णिवहेण । परिवारिओ' पगिज्जंत- मंगलो सुमइ परिणीओ ।। ३२८ अह णिवंत - विवाहो पडिपैह-गमणेक वैड्डिय-जवेण । कलरव-रणंत-किंकिणि-मुहल- विमाणाण णिवहेण || ३२९ संपत्तो णिय-वसई तत्थ जहिच्छं सुहं वसंतस्स । एस त्ति महाणुमई गौमं धूया समुप्पण्णा ।। ३३० किं भणह धणय-कुल-संभवा वि एवं विहे वि वय - विहवे । णिययायार- विरुद्धं अणुहवर इमं महा-दुक्खं ।। ३३१ तं जाणिसि च्चिय तुमं सवाण वि दुद्ध-गंधिय-मुहीण । जायंति जहिच्छायार-मणहरा कुल-हरे दियहा ।। ३३२ जह-संठिय जह- परिभमिय रमिय जच्छंद जंपिय जैहिच्छं । जह तह सवत्थ सलाहणिज्ज बालत्तण णमो ते ॥ ३३३
कुलाम्बरश्रियानुगम्यमानो नलकूवरः सुलसां पुरीं प्राप्तः ॥ ३२७ ॥ ३२८ ) तत्थ सुर - तंत्र सुरसिद्धकिंनर विद्याधरयक्षरमणी निवहेन । परिवारितः प्रगीयमाणमङ्गलः परिणीतो नलकूवरः । हे सुमते विजयानन्द । सुरा देवाः । सिद्धाः मंत्रगुटिकादिभिः ॥ ३२८ ॥ * (३२९ ) अह - अथ निर्वृत्तविवाहो जातपाणिग्रहः प्रतिपथगमनैकवर्धितजवेन कलरवकिङ्किणीमुखरविमाना लिनिवहेन । निजवसतिं प्राप्तः इत्युत्तरगाथया संबन्धः ॥ ३२९ ॥ ३३०) संपत्तो - संप्राप्तो निजवसतिं निजगृहं तत्र यथेच्छं यथासुखं वसतो वसन्तश्रिया सह निवसतः एषा नाम्ना महानुमतीति तस्य पुत्री समुत्पन्ना । एषा प्रत्यक्षदृश्यमाना । यदुक्तम् ।
इदमः प्रत्यक्षगतं समीपतरवर्ति चैतदो रूपम् । अदसस्तु विप्रकृष्टं तदिति परोक्षे विजानीयात् ॥
9
२
J पुरबालियाओ for परिवारिओ of PB. PB निव्वित्त, J णिव्वत्त.
५
पडिवह.
PB वहिय, J वड्डिय
Bणामे.
B हिथं.
P, J,
॥ ३३० ॥
३३१ ) किं भणह- किं भणामो अकथनीयमेतदिति । धनदकुलसंभवाप्येवंविधे वयोविभत्रे निजाचारविरुद्धं कुलासंभाव्यमिदं महादुःखमनुभवति ॥३३१॥ ३३२) तं जाणसि - तावत्त्वं जानास्येव सर्वासामपि दुग्धगन्धिकमुखीनां कन्यानां कुलगृहे पितृमन्दिरे यच्छा चारमनोहरा दिवसा जायन्ते । कन्याः स्वच्छन्दविहारिण्यो भवन्तीति भावः ॥ ३३२ ॥ ३३३ ) जहसंठिय - यथासंस्थित यथापरिभ्रमित यथारत यदित्थं जल्पित । यैदित्थं स्वच्छन्दम् । तथा यथा सर्वत्र श्लाघनीय हे बालत्व शैशवसमय ते तुभ्यं नमः । ' त्वस्य डिमात्तणौ वा' [ हैम० ८-२- १५४ ] इति बालत्तण । यथासंस्थितेत्यादिनाल्पधर्मा अपि अभेदोपचारात् कुण्डिका स्रवति इत्युपचर्य संबोधेन तथोक्ता -

६१
S

१०
३
P पडिप, J पडिविह, B
८
B. B चारा कु.
९५

Page #169

१०
६२
कोहल - विरइया
जेणेसा वि जेहिच्छं कणयायल- मणहरेसु देसेसु । सहियां - यणेण समयं दियहं ण विरज्जइ रमंती ॥ ३३४ अण्णम्मि णिसा-विरमे भणियाहमिमी पिय-सहि अंउषो । मैलयायलो वि अम्हाण ता तहिं किं ण वच्चम्ह ।। ३३५ , चंदणे - तरु-सिहरारूढ माहवी - वर-लयायलंदोले ।
,
सिद्ध-कुमारीहि समं रमिऊण समागमिस्सामो ॥ ३३६ भणियं च मए पिय-सहि इमाउ अलयाउरी -सयासाओ । अष्णो वि कोवि बहु-गुण-मणोहरो अत्थि उद्देसो ॥ ३३७ तद्दियसासण्ण-परूढ-हियय- वेसंभ-वैड्डिय- रसाए ।
सग्गो चि हुओ सह भणामि णिय- जम्म-भूमीए ।। ३३८ तह वि जैड़ महसि गंतुं जल- णिहि-जल-भरिय- "कंदराहोयं । लवलि - लवंगेला-लय-वण- गहण मणोहरं मलयं ॥ ३३९ तौं जा ण सुरेस - दिसा - बहू सूरो वि रायमुवहड् । ता वच्चम्ह "पहुप्पति जेण संवाइँ रमियाई || ३४०
१५
25
इति ॥ ३३३॥ ३३४ ) जेणेसा - येन हेतुनैषापि महानुमती १६ ६ यथेच्छं कनकाचलमनोहरेषु देशेषु प्रदेशेषु सखीजनेन समकं सार्धं रममाणा दिवसं न विरज्यते समग्रं दिनं क्रीडन्ती न विरमति । एषापि सुज्ञानापि तद्बालस्वभावमेतदलङ्घयमित्यर्थः ३३४ ॥ ३३५ ) अण्णम्मि - अन्यस्मिन्निशाविरमे अनयाहं भणिता हे प्रियसखि अस्माकम् अदृष्टपूर्वी मलयाचल: तस्मात्तत्र किं न व्रजावः । ' द्विवचनस्य बहुवचनम् ' चंदण - चन्दनतरुशिखसमागमिष्यावः । स्वगृह
-२०
[ हैम० ८-३-१३० ] इति वच्च म्ह ॥ ३३५ ॥ ३३६ ) रारूढमाधवीवरलताचलान्दोले तत्र सिद्धकुमारीभिः समं रन्त्वा मिति शेषः ॥ ३३६ ॥ ३३७) भणियं - भणितं च मया प्रियसखि इतः अलकापुरीसकाशात् अन्योऽपि कोऽपि बहुगुणमनोहरः अधिकगुणः उद्देशः प्रदेशः अस्ति । नास्तीत्यर्थः ॥ ३३७ ॥ ३३८ ) तद्दियसासण्ण - अहं भणामि । निजजन्मभूमेः " हे सखि तद्दिवसोत्पन्नप्ररूढहृदयविश्रम्भवर्धितरसात् स्वर्गेऽपि
लघुकः । देवलोकोऽप्यप्रमाणमित्यर्थः ॥ ३३८ ॥ ३३९-४० ) तह वि - तथापि यदि जलनिधिजलभारत कन्दराभोगं लवलीलवङ्गैलार्लेतावनगहनमनोहरं मलय मलयाचलं गन्तुं महसि आकांक्षसि ॥ [ ता जा - ] तस्मात् यावत् सूरः सूर्योऽपि सुरेशदिग्वध्वां पूर्वदिशि
१ B जहित्यं.
५
सहि [ PB चंदणतरु, J चंदयणयरु.
=
गो] वि कोवि.
'अस्मो [
१०
P
१३
=

खि ] काजनेन. ३
६
PB यलंदोले, J यादोले.
पलहूउ, JB लहुआ.
= तत् यावत् न, B जाव for जा ण. "B तबाल'.
१८ B लावनलतावन',
=
अपूर्व:.
.
[ ३३४
.
B perhaps तद्दियहास.
११
'P वडियर सीए, J वहिरसाए, B वड्डियरसाउ. P जइ हसि, JB जइ महासि. P कंदराभोयं, J कंदरोहोयं, B कंदराहोयं.
१२
१४
१५
१६
= पहुचद्द.
सच्चाई.
B यथेत्थं.

४
P मलयाचलो, JB मलयायलो.
P अन्नो कोवि, J अण्णो वि कोवि, B

Page #170

- ३४६ ]
लीलावई
तो तोरविय-विमाणाउ तक्खणं णिय-सेही यणेण समं । संचलियाओ हंगण समीर - विहुयालयालीओ ।। ३४१ पत्ताओ णियय- परिणाह-भरिय-दक्खिण-दिसा-मुंहाहोयं । जल- णिहि वेला रयणोवयार-कय-परिसरं मलयं ॥ ३४२ दिणयर-फुरिय-नियंत्रं सिहर -पहोल - बहल -तम-धूमं । दहिऊण जयं पुंजइय संठियं पलय- जलणं व ॥ ३४३ चंदण - कंप्पूर- लवंग-संग - सिसिरेहिं' णिज्झर - जलेहिं । वेडवाणल-पज्जलियरस जलहिणो कुणइ "सेयं व ॥ ३४४ गुरु" ह"-सिहरावडण-विसेंट्ठे- णिज्झर -प्पवह सीयर -च्छाओ " । सइ सिलायल-संघाय - घोलिरो" तारया-पियरो ।। ३४५ अंतो-रत- सुर-सिद्ध-मिहुण-मुहलेसु जत्थ ण विसंति । पत्तल-लया -हरेसुं लज्जायंति व रवि-किरणा ।। ३४६
,
P सहि, B सही.
२०
२०
रागम् अरुणत्वं नोद्वहति तावद्रजावः येन सर्वाण्यपि रमितानि क्रीडिता प्रभवन्ति परिपूर्णाभवन्ति ।' प्रभौ हुप्पो वा' [ हैम० ८-४-६३ ] इति प्रपूर्वं ̈ पहुप्पंति । “युग्मम् ॥ ३३९-४० ॥ ३४१ ) तो तोरविय - ततस्त्वरितविमानाः नभोऽङ्गणसमीरविधुतौलकालयः व्योमवातकम्पितकेशकलापाः तत्क्षणं निजसखीजनेन सार्धं संचलिताः । सखीति । 'सही इति बहुवचनम् ॥ ३४९ ॥ ३४२ ) पत्ताओ - निजक परिणाहभरितदक्षिणदिङ्मुखाभोगम् 1 जलनिधिवेला रत्नोपचारकृतपरिकैरं समुद्रकल्लोलविक्षिप्त “मणिभिः परितो वेष्टितं मलय मलयाचलं प्राप्ताश्च ॥ ३४२ ॥ ३४३ ) दिणयर - तमेव मलयाचलं दिनकरस्फुरितनितम्बम् अत्युन्नतत्वान्मध्यभागस्थितसूर्यम् 1 शिखरं घूर्णमान बहलतमोधूमं सूर्यस्य मध्यभागवर्तित्वादुपरि गिरेरन्धकारं तदेव धूमतया कल्पितम् । तं कमिव । जगद्दग्ध्वा पुञ्जीभूय संस्थितं प्रलयज्वलनमिव प्रलयकालानलमिव । मलयं प्राप्ता इति शेषः ॥ ३४३ ॥ ३४४ ) चंदण - यो मलयाचलः चन्दनलवङ्गकर्पूर-संगशिशिरेण निर्झरजलेन वडवानलैप्रज्वालितस्य जलनिधेः सेकं सेचनमिव करोति ॥ ३४४ ॥ यत्र च । ३४५) गुरु - पृथुलशिलातलघूर्णनशीलतारकानिकरो नक्षत्रसमूहो गुरुशिखर पतन विसर्पन्निर्झर प्रवहशी करच्छायः शोभते । उच्चैस्तरगिरिशिलातट-वर्तिनः तारकाः यत्र निर्झरणोच्छलित जलकणा इव राजन्ते । 'घूर्णो घुलघोलघुम्म'पहुलाः ' [ हैम० ८-४-११७] इति पहोलैः ॥ ३४५ ॥ ३४६ ) अंतो - यत्रान्ता

= अलकावल्यः, P 'लवालीओ, JB लयालीओ. मुहाभोयं. B परियरं.
J मुहा for मुही of P, B सिसिरेण. B जलेण. PB वानल, J वाणल. ' जत्थ य | at the beginning of this gāthā. सहइ, J सहय, B सोहइ पिहुलसिलायडपहोलिरो P निवसंति for ण विसंति of JB.
१६
६०
२१
२२
सहेति.
B घूम्र्ममाण B
= प्रसरत्.
१०
B
११
सेकमिव.
१३
१४
भोगं, P मुहीहोउं, लवंगकप्पूर. B has a phrase P विस, JB विस. अनुकार. P १५ = तारयानियो । for सहइ etc. घोलमान:. १९ GB बहुत Page 57, note 13. विद्युता. २३ प्रलयवातेनमिव. B प्रक्षालितस्य. B वा.
१२
J
२४

६
B
६३
३
-
५
१०
94
२५

Page #171

कोऊहल-विरइया सेविज्जति वियंभिर्य-णियडायव-भय-भुयंगमामुक्का ।
आसण्ण-दिणयरोहंस-पायवा सिद्ध-मिहुणेहिं ॥ ३४७ अवि य।
सुरे-वहु-कैड्डिय-हिय-कुसुम-मुक्क पलहूससंत-कप्पलयं । चंदण-विडवंदोलण-सुह-सीयले-पसरिय-समीरं ॥ ३४८ मरगय कडय-विणिग्गय-जरढत्तण-णिवडंत-तण-णिवहं । फॅलिह-सिलायल-पसरिय-फंस-मुणिज्जंतणइ-सात्तं ॥ ३४९ जलहर-जल-विच्छोलिये सुहिय मुंहासीण-मुणि-यणे-समूह । सिहरंतरिय-णहंगण-पच्छाइय-दस-दिसाहोयं ॥ ३५० इय विविह-मणहरुज्जाण-कणइ-भवणालि-रइय-पेरंतं । सुर-सिद्ध सुह-णिवास अच्चंत-मणोहरं मलयं ॥ ३५१ अह तस्स महा-गिरिणो णियंब भाएक-देस-कय-सोहं ।
बहु-विह-तरु-कुसुमामोय-वासियासं वरुज्जाणं ।। ३५२ रममाणसुरसिद्धमिथुनमुखरेषु पत्रलतिकागृहेषु लजायमाना इव रविकिरणा न प्रविशन्ति ५ ॥ ३४६॥ ३४७) सेविजंति-यत्र विजृम्भितनिकटातपभयभुजंगमामुक्ताः आसन्नदिनकरश्रीखण्डपादपाः सिद्धमिथुनैः सेव्यन्ते। सूर्यातपभयात् । सर्पमुक्ताश्चन्दनवृक्षाः सिद्धैः सेव्यन्ते ॥ ३४७॥ अपि च । ३४८-५१) सुरवहु-कलापकेन मलयं स्तौति । सुरवधूकरकर्षितकुसुममुक्तप्रलच्छतितकल्पलतम् । चन्दनविटपान्दोलनसुख
शीतलप्रसृतसमीरम् ॥ [ मरगय -] मरकतकटकविनिर्गतजरठत्वप्रकटीभवत्तृणनिवहम् । २२ स्फटिकशिलातटप्रसृतस्पर्शज्ञायमाननदीस्रोतः ॥ [जलहर-] जलधरजलप्रक्षालितसुखित
समासीनमुनिजनसमूहम् । शिखरान्तरितनभोगणप्रच्छादितदशदिशाभोगम् ॥ [इय-] इति विविधमनोह रोद्यानलताभवनालिशोभितपर्यन्तम् । सुरसिद्धसुखनिवासमत्यन्तमनोहरं मलयगिरिम् । प्राप्ता इति शेषः ॥ देवाङ्गनाभिः कृतपुष्पावचयनात् लघुकाः कल्पलताः । मरकतकटकं गरुडोद्गारिभूमिः । 'ज्ञो जाणमुणौ' [ हैम० ८-४-७] इति मुणिज्जंत । ११ [ पृथक् ] स्पष्टे णिव्वडः' [हैम० ८-४-६२ ] इति णिव्वडंत । कैणई लता। वनालि: वनश्रेणी ॥ ३४८-५१॥ ३५२) अह तस्स - [ अथ तस्य महागिरेः नितम्ब-] भागैकदेशकृतशोभम् । बहुविधतरुकुसुमामोदवासिताशं वरोद्यानम् । वर्तते इति शेषः ॥ ३५२ ।।
' = विजंभितनिवियताय, P वियंचिय, JB वियंभिय. २ = सुरवधू, B सुरवहुकरकटियकुसुम'. २ = नोटित, B कट्टिय. ४ = अलघुसतीउक्तूसंत. "P सीयलं, B सीयल. ६ तिण. ' = स्फटिक. “सिलायड... = विमुक्त. "B समासीण.. "P जण, JB यण. १९PB दिसाभोयं, J दिसाहोयं. १२P कणई, J कणइ, B कणय. ५ = लताभवन. १P निवास, Jणिवास (?), B forare. " B gives a short portion of the gāthā, i. e., upto forgia, and then follows the Sanskrit commentary on the remaining part. "P विहुविह, J बहुविह. 10B कटवि. B श्रोत्रं. कनकलता.

Page #172

.लीलावई
सुपसत्थ-विविह-विहग-उल-राव-संवलिय भमर-रव-मुहलं । मुहलालि-मुह-विसहत-कुसुम-वस-सुरहि-गंधवहं ॥ ३५३ गंधवह-परिमलालिद्ध-पूंग-संदोह-मंद-वइ-वेढे । वइवेढासण्णगवंब-लुंबि-लंबत-इ-णिवह ॥ ३५४ कंड-णिवह-विहंडिय-पउर-फल-रसासार-सित्त-तरु-मूलं । तरु-मूल-पेइडिय-पुष्फलाइ-परिपूइयाणगं ।। ३५५ इय विविह-वेल्लि वेल्लहल-पल्लवंतरिय-तरणि-कर-णियरं"। रह-वम्मह-वास-हरं व मणहरं महिहरुज्जाणं ॥३५६ 'तेस्स वि मझुद्देसे विचित्त-मणि-कुटिमंगणं भवणं । जं पेच्छिऊण देवा वि णिय-घराणं विरजति ॥ ३५७ तस्स भवणस्स पुरओ मणहर-मणि-कुट्टिमे 'समासीणा। उज्जाण-वण-सिरी विव एक चिय बालिया दिहा ॥ ३५८ वीणा-विणोय-वस-वलिये कंधरुद्धच्छि-"पेच्छिरीष्ट तहिं । सच्चवियं म्ह" विमाणं णह-मग्ग-परिट्रियं तीए ॥ ३५९
३५३-५६) सुपसत्य-उद्यानं वर्तते इति गाथाचतुष्टयेन संबन्धः। सुप्रशस्तविविध-" विहगकुलरावसंवलितभ्रमररवमुखरम् । मुखरालिमुखविकसत्कुसुमासँवसुरभिगन्धवहम् ॥ [गंधवह-] गन्धवहपरिमलालीढपूर्जकसंदोहबद्धवृतिवेष्टम् । वृतिवेष्टासन्ननताम्रलुम्बिलम्बमानकपिनिवहम् ॥ [कइणिवह-] कपिनिवहविखण्डितप्रचुरफलरसासारासिक्ततरुमूलम् । तरुमूलपैरिस्थितपुष्पलावीपरिपूजितानङ्गम् ॥ [इय विविह-] इति विविधवल्लीविस्तृतपल्लवान्तरिततरणिकरनिकरम् । रतिमन्मथवासगृहमिव मनोहरं महीधरोद्यानं ९२ पर्वतारामो विद्यते । कुसुमासवः पुष्पमकरन्दः । पुष्पलाव्यः पुष्पावचयकारिण्यो मानिन्यः इति । विल्लहला विस्तृता । कैलापकम् ॥ ३५३-५६ ॥ ३५७) तस्स वि- तत्रापि मध्योद्देशे विचित्रमणिकुट्टिमाङ्गणं भवनं प्रासादोऽस्ति । यद् दृष्ट्वा देवा अपि निजगृहेभ्यो विरज्यन्ते । निजगृहाणामपि न स्मरन्तीत्यर्थः ॥ ३५७ ॥ ३५८) तस्स- तस्य २°भवनस्य पुरतोऽग्रतो मनोहरमणिकुट्टिमे सुखांसीना उद्यानवनश्रीरिव एकैव वरबालिका २१ दृष्टा ॥ ३५८ ॥ ३५९) वीणा- वीणाविनोदवशवलितकन्धरोर्वाक्षिदर्शनशीलया तया
'P संचलिय, JIB संवलिय. २p मंप for गंध of JB. RB पूय. ४B बद्ध for मंद. १ = वृत्तिवेष्टं. नवाप्र [ = = ], P नवंव, Jणवंध, B नियंब for णवंब. " = वानरलत्तहं [ = निवहं] ; P कइ, J कई, B करु. “ कइ, J कय, B कवि..... B परिट्रिय. १० = स्फुरंत.
" PJB नियर. १२ B तत्थ वि. १३ । कुहिम महाभवणं. * B सुहासीणा. १P वलियं, JB बलिय. १६ = उर्द्ध. "P पेच्छ', J पेच्छि', B पिच्छि'. "PJB 'वियम्ह. ९कलापकम् is put at the close of gāthas. GB भुवनस्य.

For Private & Personal use only.

Page #173

१०
६६
कोऊहल - विरइया
भणियं च णिबद्धंजलि -पणाम- पडिवण्ण-हियय-सब्भावं । भुट्टणमविम्हरिय-विणय - महुरक्खरं वयणं ॥ ३६० अवरह भयवईओ णिय-पय-कमलोवयार-कय-सोहं । पेच्छह एवं उज्जाण भवणयं णंदर्ण वर्ण व ।। ३६१ तो ती वयण- परिओस-वस-वियंभंत-भाव-वेसंभं । हिययं चियै अवयरियं पच्छा सणियं 'विमाणं म्ह ॥ ३६२ अह तत्थ सुहास -कय- परिग्गर्ह भट्टउत्त अम्हेहिं । सा पुच्छिया ज्याणी सुंदरि साहेह को तं सि ।। ३६३ कस्सेसो विविह-विचित्त-पत्त - विच्छित्ति - पलहुओ हत्थो । कैस व इमाउ र ईओ में सराउ दीसंति ।। ३६४ कस्स व पीसेस - कला - कलाव -संसूययाइँ एयाई । वत्तण- फैलाइँ विचित्तै- वत्तणा वट्ट-लिहियाई ।। ३६५ कस्स व इमाइँ 'दैरियारि-'दप्प - दलोइयाइँ दीसंति । विविहाउहाइँ सुंदरि चंदण - चच्चिक- रइयाई ।। ३६६
२०
१५ 'तत्र नभोमार्गपरिस्थितमस्माकं विमानं दृष्टम् ॥ ३५९ ॥ ३६०) भणियं च - निबद्धाञ्जलि: यथा भवति प्रणामप्रतिपन्नहृदयसद्भावं साभ्युत्थानम् अविस्मृतविनयमधुराक्षरं वचनं भणितं च ॥ ३६० ॥ ३६१) अवयरह - हे भगवत्यः अवतरत अत्रागच्छत निजपदकमलोपचारकृतशोभं नन्दनवनमिवेदम् उद्यानभवनं पश्यत ॥ ३६१ ॥ ३६२ ) तो तीए ततस्तस्या वचनपरितोषवशविजृम्भमाणभावविश्र म्भम् अस्माकं हृदयमेवावतीर्णम् । पश्चाच्छनैर्मन्दं विमानमवतीर्णम् 11 ३६२ ॥ ३६३ ) अह तत्थ - अथ तत्र हे भट्टपुत्र सुखासनकृतपरिग्रहं सा कुमारी यूनी तरुणी पृष्टा हे सुन्दरि कथय का त्वमसि ॥ ३६३ || ३६४) कस्सेसो - कस्यैष विविधविचित्रप्राप्तविच्छित्तिÜलिखितो हस्तः । " प्रलघुको वा पाठान्तरे " मनोज्ञः इत्यर्थः । कस्य वा इमाः सरसा वरवल्लुक्यः रम्यवीणा दृश्यन्ते || ३६४ ॥ ३६५ ) कस्स 'व - कस्य वा इमानि निःशेषकलाकलापसंसूचितानि विचित्रपट्टिकाप्र्धृष्टलिखितानि वर्तनफलकानि चित्रपट्टिका इत्यर्थः ॥ ३६५ ॥ ३६६) कस्स व • कस्य वा "इमानि हे सुन्दरि दृप्तारिदर्पचूर्णनोचितानि चन्दनचर्चकैरचितानि विविधायुधानि दृश्यन्ते
०५
१
९
P अभु, JB सब्भु . विमानात् वयं P विमाणम्ह, JB साह. = का त्वमसि. कस्से. J वरिवल्लहाओ. विचित्तपट्टियावंध लिहियाहूं B ब [ = च ] च्चक्क.
१२

३
४
=
9:
अस्मृत्वा. PJB नंदण. B विय. पश्चात् शनैः J not specified, B विमणम्हे. B जुवाणी. • साहेहि, विच्छिश्वास प्रलघुकश्च, 3 पहलिउ for पलहुओ. J B सरसाउ for सुसराउ. = दृप्तारि
99 १५
१३
१४
95
१८
१६ १९
J हप्त for फल. B B प [ चु [] ष्णणुइयाइ. B मन्योन्यः • B इमानि :.
२०
=
-
B प्रलघु वा.

५
[ ३६०५
=
ခုခု
नव्यासानि 13 दर्प वर्ण. '

Page #174

-३७३ ]
लीलावई
कस्स व एसो दीसइ सेर-जंते सुयणु पोत्थय-निहाओ । कस्से साहस विस्सयम्मै वासं व वर-भवणं ॥ ३६७ तं तह सोऊण ममाहि ती भाउय पुणो समुल्लवियं । भयवइ सुणेह सीसइ जड़ तुह कोऊहलं एयं ।। ३६८ प्रत्थत्थि मलय-महिहर - सिहरोवरि सुँप्पबद्ध-पायारा । बहु-विह-तरु- कुसुमामोय-वासिया सेस-पेरंता ।। ३६९ सिद्धगणाणणं बुरुह-सिरि-विलासोव सोहिय- णिवेसा । अमर-जण - लोहणिज्जा मँहा- पुरी केरला णाम ।। ३७० तत्थ सुराहिवई विर्व सिद्धाहिवई तिलोय - विक्खाओ । मलयाणिलाहिहाणो मेरु व अलंघिय-त्थामो ॥ ३७१ तस्स वि" चित्ताणुगया कॅमला णामेण पढम-पिय-जाया । तिस्सों को चि माहवाणिलो णाम पिय-तणओ ।। ३७२ तस्सेयं उज्जाणं विज्जा-भवणं च " णिम्मियं पहुणा । याणिण पिय-य-सिणेह-संबद्ध - हियएण ।। ३७३
१
१५
विचित्रप्रहरणानि विलोक्यन्ते ॥ ३६६ ॥ ३६७ ) कस्स व - कस्य वा एष शरयन्त्रे स्थापनिकायां हे सुतनु पुस्तकनिकायो दृश्यते । साहसु कथय । कस्येदं विश्वकर्मवास इव वरभवनं सौधम् ॥ ३६७ ॥ ३६८ ) तं तह - तत्तथा तया मत्तः श्रुत्वा मत्सकाशादाकर्ण्य भ्रातर्विजयानन्द पुनः समुल्लपितम् । भगवति शृणु शिष्यते कथ्यते यदि तव कौतूहलम् एतत् ॥ ३६८ ॥ ३६९-७० ) एत्थस्थि - अत्र मलयमहीधरशिखरोपरि सुप्रबद्धप्राकारा दुर्ब्रहदुर्गा बहुविधतरुकुसुमामोदवासिताशेषपर्यन्ता ॥ [ सिद्धगणा - ] सिद्धाङ्गनानां वदनाम्बुरुह श्रीविलासोपशोभितनिवेशा अमरजनालोकैनीया केरला नाम पुर्यस्ति । युग्मम् ॥ ३६९-७० ॥ ३७१ ) तत्थ - तत्र पुर्यां सुराधिपतिरिव त्रिदशनाथ इव त्रिलोकविख्यातो मेरुरिव अलङ्घितस्थामा दुर्जेयबलो मलयानिलाभिधानः सिद्धाधिपतिरस्ति ॥ ३७१ ॥ ३७२ ) तस्स वि - तस्य चैं चित्तानुगता नाम्ना पद्म प्रथमप्रियजाया । तस्या एक एव माधवानिलो नाम प्रियतनयः ॥ ३७२ ॥ ३७३ ) तस्सेयं - तस्येदमुद्यानं माधवानिलस्य प्रियसुतस्नेहसंबद्धहृदयेन मलयानिलेन पित्रा प्रभुणा स्वामिना विद्याभवनमिव निर्मितं कृतम् । पुत्रस्नेहात्पित्रा कारितोऽयमाराम इति
93
६५
H
३
४
६
१२
१२
=
त्रिगटी. B नियाउ. विश्वकर्म्म. B तर करणं भाग्य [ = तीइ ( करणं ) भाग्य ]. "P सुपवद्धपायावा, JB सुप्पवद्धपायारा. B विलासेण सो. B महाउरी. B इव. 'P 'याऽनिलाभिहा लिहा, B यानिलाहिमहाणो. B तस्सा. चिय P च निम्मियं, B विणिम्मियं. PB मलयानिलेण, J मलयाणिलेण, so also with माधवानिल. 'युग्मम् put at the end of gāthās.
B
बलं. १६
१२
१३
१४
पउमा.
१७

६७
99
Se
B य.
२०

Page #175

कोऊहल-विरइया
[३७४
अहमेत्थ तस्स उजाण-वालिया माहवीलया णामः । आ जम्ममेकं पंस-पकीलिया णवर तेण समं ॥ ३७४ एवं सोऊण मए भणिया-सा भट्टउत्त धण्णासि । जिस्सा मलय-णिवासम्मि एरिसी सामि संपत्ती ॥ ३७५ भणियं पुणो वि माहविलयाय भयवइ तुम पि साहेह । के तुम्हेत्थम्हाणं सहलीकय-जीव-लोगाओ ।। ३७६ सिटुं च मए तिस्सा सुंदरि एवं-विहाउ अम्हे वि । अंदोलण सुह कोऊहलेण मलयं पवण्णाओ ।। ३७७ तो.तीष्ट सरहसुप्फुल्ल वयण-णयणाश अम्ह उल्लवियं"। एसो सो दोल-हरो रमह जहिच्छाइ ता ऐहि ॥ ३७८ ताव महाणुमईए सहसा भणियाउ णिय-वयंसीओ। अंदोलह ता तुम्हेत्य" होइ जेणम्ह परिवाडी ।। ३७९ तो" पढमयरंदोलण-दोहल-आलंखिएक-भावाहि ।
परियालिज्जइ छणे चम्महो व-बौलाहि दोल-हरो ॥ ३८० "भावः ॥ ३७३ ॥ ३७४) अहमेत्थ-अहमत्र माधवीलता नाम तस्योद्यानपालिका । नवरं केवलम् । तेन समं माधवानिलकुमारेण सार्धमा जन्म एकपांसुभिः क्रीडिता । बालकालस्नेहालीदेति भावः ॥ ३७४ । ३७५) एवं सोऊण-[ एवं श्रुत्वा मया भणिता सा भट्टपुत्र धन्या असि । यस्याः मलयनिवासे ईदृशी स्वामिसंपत्तिः] "प्रभुसामग्री
॥ ३७५॥ ३७६) भणियं-भणितं च पुनर्माधवीलतया भगवति इदमपि कथय का १० अत्र यूयम् अस्माकं सफलीकृतलोका इति प्रश्नः ॥ ३७६॥ ३७७) सिहं चशिष्टं च तस्याः पुरतो मया हे सुन्दरि एवंविधा वयमपि आन्दोलनसुखकौतूहलेन मलयं गिरि प्रपन्नाः आगताः ॥ ३७७ ॥ ३७८) तो तीए-ततस्तया सरभसोत्फुल्लवदनकमलया अस्माकम् उल्लपितम् । एते ते दोलागृहाः । पुनपुंसकत्वात् पुंस्त्वप्रयोगः । तस्मादत्र यथेच्छया रमध्वम् ॥ ३७८ ॥ ३७९) ताव-तावन्महानुमत्या २५ सहसा निजवयस्यो भणिताः स्वसख्यः आदिष्टाः आन्दोलयत'८ क्रीडत तावधूयमत्र
येनास्माकं परिपाटिर्भवति वारकः समायाति ॥ ३७९ ॥ ३८०) तो-ततः प्रथमतरान्दोलनदोहलास्पृष्टैकभावाभिः बालाभिः क्षणमन्मथ इव पर्वकन्दर्प इव दोलागृहं परिचाल्यते क्रीड्यते दोलाक्रीडया । 'स्पृशः फासफंसफरिसछिवछिहालुंखालिहाः' [हैम०
'पंसूए की', B आजम्म इक्कमिक्कंमिकीलिया गवरि. * PB भट्टपुत्त, J भट्टउत्त. २B इमं. " B 'म्हाणे [ = णं ]जीवियफलदाणदाढाउ. ' लोयाओ, ] लोगाओ, B see earlier reading. ६P तस्सा, JB तिस्सा. "B विवाहाउ. 'B णयणवयणाइ. १ = इदानीं. " = निजसखी. "P तुम्हेत्य, •J तुम्हेहि, B तुम्हिस्थ. २B ता. २२ = स्पृष्ट, देश्यः. १४ एक्कभावाहि, J यक्कभावाओ, B इक्कभावाइ. 1= उत्सवकाम इव, ५P वालाए, JI वालाहि. preserves only the last word. B'लतः .

Page #176

-३८७]
२६९
लीलाई कीए वि पढम-संगम-'मणोरहुकठियाएँ व पियाए । अक्कम्मइ पेम्म-परखसाएँ देइओ व दोल-हरो ॥३८१ सो ती सुरय-रस-लालसाण मज्जाविऊण तह रमिओ। जह अण्णाण वि बहुसो विसेस-रेमियवओ जाओ ॥३८२ इय वारोसारंदोलिरीहिँ भणियं चिरेण अम्हं पि। रमियं एत्थ जहिच्छे संपइ दे रमह तुम्हे वि ॥ ३८३ । 'ता अम्हेहिँ वि भाउय तत्थ जहिच्छाए कीलिऊण चिरं । आसीणाउ तहिं चिय पुणो वि मणि-कुहिमच्छंगे॥ ३८४ जा "इर महत्त-मेत" वीसमिउं पडिवह पवजामो। तो" सो सिद्ध-कुमारो तत्तो चिये आगओ सहसा ॥३८५ तो' सवाहिँ वि सवायरेण एसो त्ति सो भणतीहि । सच्चविओ जक्ख-कुमारियाहिँ कोऊहलेण चिरं ।। ३८६ तो पढम-परोक्खणुराँइरीहिँ बालाहिँ सचविजंतो।
अल्लीणो मह माहविलयाट समुय समीवम्मि ॥३८७ ८-१-१८२ ] इति आलंखियः ॥ ३८०॥ ३८१) कीए वि-कयापि प्रथमसंगम- १५ मनोरथोत्कण्ठितया प्रेमपरवशया स्नेहमूढया प्रियया इव दोलागृहो वलभ इवाक्रम्यते आश्लिष्यते इति भावः ॥ ३८१ ॥ ३८२) सो तीए-स तया सुरतरसलालसया क्रीडालम्पटया मदयित्वा क्षीवतां नीत्वा तथा रमितः । यथा अन्यासामपि "नायिकानां बहुशो विशेषरमणीयको जातः । दोलापक्षे मज्जाविऊण अतिवेगतामापाद्य । सुरतं निधुवनम् । दोलापक्षे सुष्टु रमणं रत क्रीडा तद्रसः आसक्तिः ॥ ३८२ ॥ ३८३) इय - इति वारोत्सारकमेकस्यान्दोलनानन्तरमपरस्य क्रीडनेन क्रमान्दोलनेन क्रीडनशीलाभिरस्माभिश्चिरेण भणितम् । युष्माभिश्चिरं रतं संप्रति वयमपि क्रीडामः ॥ ३८३ ॥ ३८४) ता अम्हेहिं - ततोऽस्माभिरपि भ्रातस्तत्र यथेच्छया चिरं क्रीडित्वा तत्रैव पुनमणिकुट्टिमोत्सङ्गे आसीना उपविष्टाः । सर्वत्र बहुवचनं कविना गौरवार्थमुक्तम् इति ज्ञेयम् ॥ ३८४ ॥ ३८५) जा इर-यावत्किल मुहूर्तामात्रं विश्रम्य प्रतिपथं प्रप- २५ यामहे पश्चाद् व्याघुटनं कुर्मः तावता स सिद्धकुमारः सहसा तत्रैवागतः ॥ ३८५ ॥ ३८६) तो सवाहि- ततः [ सर्वाभिरपि ] सर्वादरेण एष स इति भणन्तीभिः यक्षकुमारिकाभिः कौतूहलेन दृष्टः ॥ ३८६ ॥ ३८७) तो पढम- ततः प्रथमपरोक्षा
' PJB मणोहरुक्कं. २P पेमपरवसाए, J पेम्मपरब्बसाए, B पिम्मपरब्बसाउ. ३ B वालाउ for दइओ स्व. *PB मम्बाविऊण, J मच्छाविऊग. B रमिउच्चउ. ६ = परिपाच्या, B वारोसोरं. * B चिरेण तं ताहि. 'रमियं म्हहिज'. 'ता अम्हेहि नि, J not specified, B तो अम्हेहि वि. " - किल, B किर. "B मत्तं. १२ p पहिवह, JB पडिवां. १२B ता सो. "J चिय. "P तो सवाहि मि, J not specified, 3 ता सव्वाहि वि. १३ B एस त्ति. १B राइणीहिं, Jराहरीहिं. B°राइणीहि. B समयं. १३ नायकानो. ° B मच्चावि. .

Page #177

७०
१५
कोऊहल-विरइया
तो दूर-कय-पणामो भाउय णिओ मए वि सो तत्थ । होहि हिच्छ कामो जियसु चिरं बंधवेहिँ समं ॥ ३८८. भणियं च तेण भयवइ जं महसि तुमं म्ह किं पि तं होउ । वाइ मि मंगला अज्जम्ह जायाई ।। ३८९ अज्जे अज्ज कत्था एसा तियसेसरस्स वि दुर्लवा । तुम्हच लोयार - यंकिया भूमी ।। ३९० एवं तेण भणतेण तत्थ वलियच्छिणा मुहं दिट्ठ | सहस ति महाणुमई सोहिलासच्छि विच्छोहं ।। ३९१ ववएस-विवकत- परंत-पेच्छियत्रेहिं । पुणरुतं तेण सकोउऍण दिट्ठा महाणुमई ।। ३९२ तं च सविलास - कोमल-घडंत- पडिलक्ख-लोयण दिहं । दहूण महाणुमई रूय-सोहा समारूढा ।। ३९३ तो फुरिय-विलासं सुंदरं पि सविसेस सुंदरं जायें । किसलय - साहियाए कुसुममंगं लयाएव ।। ३९४
-
'नुरागिणीभिर्ब्रालाभिर्विलोक्यमानो मम माधवीलतायाश्च समीपे समकं सहसा आलीनः उपाविक्षत् । अपूर्वकथारूपादिश्रवणात्परोऽनुभावः ॥ ३८७ || ३८८ ) - तो दूरकय - तावता" दूरकृतप्रणामः कुमारो भ्रातर्विजयानन्द मयापि तत्र स भणितः । कथमि त्याह । यथेप्सितकामो भव जीव चिरं बान्धवैः सार्धम् ॥ ३८८ ॥ ३८९ ) भणियं च - भणितं च तेण भगवति यत्कांक्षसि अम्ह अस्मत्तः तत्किमपि ते भवतु । नूनं ९२ सर्वाण्यपि मङ्गलानि [ अद्य ] अस्माकं जातानि ॥ ३८९ ॥ ३९० ) अज्जे - आयें अद्य कृतार्थी एषा त्रिदशेश्वरस्यापि दुर्लङ्घया मही याँ युष्मच्चरणकमलोपचाररागाङ्किता । कमलानि हि लक्ष्मीनिवासा भवन्ति । तदङ्किता मही श्लाघ्यैव भवति ॥ ३९० ॥ ३९१ ) एवं तेण - एवं भणता त्र्यैस्रवलिताक्षेण तिर्यक्कतनयनेन सहसा साभिलाषाक्षि. विक्षोभं तेन कुमारेण महानुमत्याः मुखं दृष्टम् ॥ ३९१ ॥ ३९२ ) चवएस - २५ व्यपदेशविवर्तमानैकनेत्रपर्यन्तप्रेक्षितव्यैः सकौतूहलेन तेन पुनरुक्तं मुहुर्मुहुः सा महानुमती दृष्टा ॥ ३९२ ॥ ३९३ ) तं च - तत्सविलासकोमलघटमानप्रतिलक्ष्यलोचनं दृष्टं " माधवानिलनिरीक्षितं दृष्ट्रा महानुमत्याः कन्यायाः रूपशोभा महारूढा जाता ॥ ३९३ ॥ ३९४ ) तो फुरिय - ततः स्फुरितविलासँ सुन्दरं स्वभावसुभगं तस्याः
[ ३८८
१
३
B. भणियं. P तुमं म्ह किं पि, J not specified, B तुमं महं पि. मि, J सव्वाई मि, B सब्वाइ वि. J ससर for सर.
९
१०
११
=
J
P य ] वि B omits. जं. 'P कमणों, कमलो, B कवलो. किता, J राईकिया. अभिलाष. B सकोऊहलेण. PB रूत्र, J रूय. J सकुसुममंगलयाए व्व. B सकुसुममंगलयाइ व.
१५
१६
१३
J ता. 13 तावती.
9.5
P कुसुमियमंगं लयापन्य, B दृष्टं माधवनल निरीक्षि'.
૧

४
P सव्वाइ
B दुल्लंघा " B B तंसव'.

Page #178

-४०० ]
लीलावई
आणंद - चाह - पेडिपूरियाइँ जायाइँ तक्खणं चेये । अवसाय-सलिल-सित्ताईं कुवलयाँ व णयणाई || ३९५ पसरह विसट्ट-पम्हंतराल - परिलुलिय-तारयाहोया । हिययाहिलास-मुँह-तरु-लय व परिकोमला दिट्ठी ॥ ३९६ पुणेरुत्तमुम्मुह होति सज्झमूसास - पाविय - विसेसा | थणया लज्जोणय-वयण-कमल- उण्णामणत्थं व ॥ ३९७ णिययावे - पोलण-विसम-संमुल्लमाण- पाउरणी । पयति दंसणत्थं व थण- जुयं सरल-णीसासा ।। ३९८ अंगं पवियंभिय-पुलय- जाल - संगलण - सासले सहइ । अंतो- सवंग-विसंत-दय-दिष्णुष्णेये- गुणं व ।। ३९९ से- कोहो रेes भंगुर - तिवली -तरंग-रिंगतो" । लायण्ण-सलिल- णिब्भर" थण येलसाणं व णीसंदो || ४००७
जातम् ॥ ३९४ ॥ ३९५ )
94
1
अङ्गं सविशेषसुन्दरं रम्यतरं जातम् । दृष्टान्तमाह । किसलयप्रसाधितायाः लतायाः इव सकुसुममङ्ग यथा सुन्दरं भवति तथा तदङ्गमपि तदानीं आणंदबाह - तस्यास्तत्क्षणमेव नयने आनन्दाश्रु बाष्पपरिपूरिते श्यायसलिलसिक्तानि कुवलयानीव ॥ ३९५ ॥ ३९६ ) परिलुलिततारकालोका हृदयाभिलाष सुख तरुलतेव परिकोमला पाङ्गेन सचञ्चलं पश्यति इत्यर्थः ॥ ३९६ ॥ प्रापितविशेषौ स्तनौ लज्जावनतवदनकमलोन्नामनार्थम् इव पुनरुक्तम् उन्मुखौ संमुखीनाविव भवतः ॥ ३९७ ॥ ३९८ ) णिययावेय - निजावेगप्रेरणविषमप्रसर्पत्प्राव- ' सरलानिःश्वासाः दर्शनार्थमिव स्तनयुगं प्रकटयन्ति माधवानलकुमारस्येति भावः ।। ३९८ ।। ३९९ ) अंगं - प्रविजृम्भितपुलकजालसंगलनमांसलं अन्तःसर्वाङ्गविशद्दयितदत्तोन्नतिगुणमिव राजते ॥ ३९९ ॥ ४०० )
जाते । कानी । "अवपसरइ - विकसत्पद्मान्तरालदृष्टिः प्रसरति । नेत्रापुणरुत्त - साध्वसोवास
३९७ )
PO
रणाः
तस्याः अङ्गम् । सेय - भङ्गुर
त्रिवलीतरङ्गरङ्गन् स्वेदजलकणौघः तस्या लावण्यसलिलनिर्भरस्तन कैलशयोः निष्यन्दः इव राजते । 'राजेरग्घछजंसहरीररेहा: ' [ हैम० ८ -४ -१०० ] इति रेहइ ॥ ४०० ॥
२५
,
व.
कलसाणं.
२१
३
४
PB परि", J पडि,
५
६
=
'P पुणुत्त', JB पुणरुत्त'.
९
ว
99
Pच्चेय, J चेय, 13 चेव. P 'भोया, J 'होया, B लोया. PJB मुह. • उन्मुखैौ, P मुम्मुहा, B सम्मुहा. P लज्जोणवयण, B लज्जोणयवयण. P उन्नामणच्छं व्व, J उण्णामणत्थं व, B उन्नावणत्थं व. = वेग. १२ दत्तगुणं, P दिनुनयगुणं च, J दिष्णुण्णयगुणं स्वेदकणैौघ. PB रंगतो, रिंगतो. J B णिझर. P 398, J perhaps. 400, в 405. B मंगे.
= प्रावरणा.
1=1
P समुवेल, B समुन्विल . व B perhaps दिनुन्नइगुणं सानोरिव P यलसाणं, B. B वेश्या. B जालं.
१६
54
१३
१४
=
१८
१९
२०
१७
B निर्झरस्तनकलश इव.

२
७१

१०
ی

Page #179

कोऊहल-विरइया
[४०१परिसर-परिसंठिय-सहि-समूह-लज्जा-णिरोह-णित्यामा । तंस-वलिया किलम्मइ वम्मई-पडिपेल्लिया दिट्ठी ॥ ४०१ पडिलक्ख-भग्ग-पसरं तस्स वि णिमिसंतरं जुयाणस्स । पडिरक्खिय-हिययावेय-लाहवं घडइ णयण-जुयं ।। ४०२ तो सो इमीष्ट मुह-यंद-चंदिमा-सारसलिल-सिप्पतो। सर्वगं रोमंच-च्छलेण णेहो' । अंकुरिओ ॥ ४०३ ता दोण्हं पि परोप्पर-मण-रक्खण-धीर संणिरुद्धाई। असमत्तालोयण-दोहलाई तेम्मति णयणाई॥४०४ दोण्हं पि पढम-दसण-वस-पसरिय सरस-कोमल-विलासं । दोलायमाण-संगम-मणोरहं वेवए हिययं ॥ ४०५ इय एवं मए उवलक्खिऊण भणिया हेला महाणुमई । परिणमइ दिणं गमणम्मि सुयणु किं कीरइ विलंबो ॥४०६ एवं भणिऊण विचिंतियं हि अण्णोण साणुरायाण । "कैजुजुयाण हियए अण्ण पासट्टियाणम्हें ।। ४०७
४०१ ) परिसर-परिसरपरिसंस्थितसखीसमूहलजानिरोधनिःस्थामा । मन्मथप्रतिप्रेरिता त्र्यस्रवलिता दृष्टिः क्लाम्यति ॥ ४०१ ॥ ४०२) पडिलक्ख - तस्यापि यूनः प्रतिलक्ष्यभग्नप्रसरं निमिषान्तरं निमेषमात्रं नयनयुगं परिरक्षितहृदयायासलाघवं "घटते शीघ्रतां प्राप्नोतीत्यर्थः ॥ ४०२ ॥ ४०३) तो सो- ततः स युवा : अस्या मुखचन्द्र
चन्द्रिकासारसलिलसिच्यमानो रोमाञ्चच्छलेन सर्वाङ्गं स्नेह इवाङ्करितः ॥ ४०३ ॥ २४०४) ता दोण्ह- तावद् द्वयोरपि परस्परमनोरक्षणधैर्यसंनिरुद्धानि असमाप्तालोकनदोहदानि अक्षीणि ताम्यन्ति । दर्शनोत्सुकान्यपि पात्रवशात् द्रष्टुमशक्तानि नेत्राणि खिद्यन्ते इति ॥ ४०४ ॥ ४०५) दोहं पि-द्वयोरपि कुमारकुमार्योः प्रथमदर्शनवशप्रसृतसरसकोमलविलासम् । दोलायमानसंगममनोरथं हृदयं कम्पते । “सरसः सस्नेहशृङ्गारो
वा दोलायमानसंगमो भविष्यत्यावयोर्न वेति कम्पः ॥ ४०५ ॥ ४०६ ) इय एव५५ इत्येवमुपलक्ष्य मया भणितम् । हैले सखि महानुमति दिनं परिणमते अस्तं याति । हे
सुतनु निजस्थाने गमने किं विलम्बः क्रियते ॥ ४०६॥ ४०७ ) एवं भणिऊणएवं भणित्वा विचिन्तितवत्यस्मि माधवानिलमहानुमत्योरन्योन्यसानुरागयोः कार्योचतयोः
- = दुबला. २ = क्लाम्यति. ३ P धम्मह, JB वम्मह. P हिययावेयलोहवं, हिययावेयलाहवं, B हिययाउ [ = या]सलाहवं. ५ = सिच्यमान. PJ नेहो, B नेहु. B दोहिं. कधीर, JB वीर. ' = ताम्यंति, B तिम्मति "P सरसं, JB सरस..... "P एवमाइ, JB एव मए. १२३ भणिय हले महाशमइ. "P विचिंतियंम्हि, B विचिंतयम्हिं. १ = कार्योधन [ = यत ] योर्हृदये न्यत् अगमनं.१ % अस्माकं हृदये गमनं. १B हृदयास. "Bघटतो. B सरससस्नेह, ११B विचिंतवत्यस्मिन्मा.

Page #180

-४१४]
लीलावई
अह सो मए विभणिओ कुमार एसोम्हे परिणओ दियो । को लहइ तुम्ह दंसण - सुहस्स अमयस्स व पमाणं ॥ ४०८ धण्णा ते जाण तु 'अहणिसि पच्चक्ख- दंसणो सि सया । अम् पि इहागमणेण अज्ज सहलो इमो जम्मो ॥ ४०९ ता एकमेक तुम्हम्ह वसई - गमणागमेण ताहे । अणुसीलिओ पवडूइ हो जह तह करे ।। ४१० एत्थम्ह महा-दिट्ठी - विसे हि गाएहिँ वोम -' चाहिं । 'संचारो मग्गो होही अत्थं गए सूरे ।। ४११ तेण भयं मह हियए परिणमिओ वासरो विसज्जेह । दियसस्स को वि कालो कुमार पणे संभरेज्जासुं ।। ४१२ भणियं च तेण भयवह तुम्हेहि समं असंकियालावो । पुण्ण मइयाण काण वि जायइ इह जीव-लोयम्मि ।। ४१३ ता अलमवरेण 'पॅयंपिएण 'ऐयं म्ह जं तए सिद्धं । ता सोहणं कथं विसहराण मा 'भीह प्रत्ताहे ॥। ४१४
१३
१८
Ra
मनीषितार्थोत्सुकयोर्हृदये अन्यत्पार्श्वस्थितानाम् अस्माकम् । चित्ते तदनयोर्नास्ति इत्यर्थः ॥ ४०७ ॥ ४०८ ) अह सो - अथ सोऽपि मया भणितः कुमार एषोऽस्माकं परिणतो दिवसः प्रान्ते प्राप्तः । युष्मद्दर्शनसुखस्यामृतस्य चैं प्रमाणं परभागं को नाम लभते ॥ ४०८ ॥ ४०९ ) धण्णा - धन्यास्ते कृतपुण्यास्ते येषां सदा निरन्तरम् अहर्निशं रात्रिंदिवं प्रत्यक्षदर्शनोऽसि भवसि । अस्माकमप्यद्य भवतामत्रागमने इदं जन्म सफलं जातम् ॥ ४०९ ॥ ४१०) ता एकमेक - तावत् इत्ताहे इदानीं युष्माकम् ' अस्माकं गमनागमनेनैक्यं" भवति एकरूपतास्ति । अयं स्नेहोऽनुशीलितः प्रतिपालितः यथा प्रवर्धते तथा कुर्याः ॥ ४१० ॥ ४११ ) एत्थम्ह - अत्रास्माकं सूर्येऽस्तंगते व्योमचारिभिर्महादृष्टिविषैर्नागैः सर्वैः मार्गः दुरसंचारो भविष्यति ॥ ४११ ॥ ४१२ ) तेण भयं - तेन कारणेन मम हृदये भयम् । परिणतो वासरोऽस्तंगतो दिवसः । विसृजतास्मान् प्रेषयत यावद्दिवसस्य कोऽपि कालोऽवशिष्यते इति । हे कुमार णे अस्माकं १५ संस्मरेः ॥ ४१२ ॥ ४१३ ) भणियं च - भणितं च तेन भगवति युष्माभिः सार्धमशङ्कितालापो जीवलोके इह केषांचित् पुण्यवतां जायते " ॥ ४१३ ॥ ४१४ ) ता अलमवरेण - तस्मादलं पूर्णम् अपरेण प्रजल्पितेन एतद्यदस्माकं पुरतो भणितं तत् शोभनं
B एसम्ह. B दियो. B य.
R
३
अहं, अजं.
J
११
B दुरसंचारो.
B लोगंमि.
जायतां
४
५
१०
PB अज्ज, J अम्ह. १२ B
P अहनिसि, J not specified, B अणमिस -. PB = अतः परं. B करिजासु. नागैः B वोमयारीहिं. दूरे अलया नयरी कुमार णे संसरिजासु । for this second line. Jपयंपियेण. P एयम्ह, B एयंम्ह.
१४
१५
१६
१७
B भयइ for भाह.
B.
६

ی
७३

=
५
90
१५

Page #181

१२
B
कोऊद्दल - विरइया
एसो खु पुरा भयवह देवाण वि दुक्ख संचरो मलओ । असि महा-विस - णाओवरुद्ध चंदण वैणाहोओ ।। ४१५ दुप्परिहोज्जाइँ विहाविऊँण तारण सिद्ध-लोयस्स | चंद-वाइँ अहि-लंघियाइँ औराहिओ गरुलो || ४१६ तेणेसो मह पिउणी दिष्णो णायारि णाम अंगुलिओ । गेहह पहवंति ण जेण तुम्ह ते विसहरा गयणे ।। ४१७ अच्छंतु ताव ते वोम-चारिणो जे रसायले णाया ताण वि विसं पणासह दंसण-वह- संठिओ एसो ।। ४१८ भणियं च मेए ओप्पेहं कुमार एसो इमीन कुमरीए । हत्था हत्थूवणीओ णीसेस विसावहो होइ ।। ४१९ एवं सोऊण सलज्ज वयण-संगलिय- सेय-सलिलेण ।
लक्खा के गिरुर्द्ध-भाव- णिहुयं मणे हसियं ॥ ४२० तो हत्थ - फंस - सुह-लालसेण अप्पा समप्पमाणेण । वामेण दाहिणं पीडिऊण हत्थेण से हत्थं ॥ ४२१
1s
**
भयं कुरुत । 'इहि इत्ता
"
'कृतम् इदानीं विषधरेभ्यो महानागेभ्यो मा बिभित मा इदानीम:' [ हैम० ८- २ - १३४ ] इत्ताहे ॥ ४१४ ॥ ४१५ ) एसो खु - हे भगवति पुरा पूर्वे सुनिश्चितं महाविषनागोपरुद्धचन्दनवनाभोगः एष मलयः शैलो देवानामपि दुःसंचार्यः आसीत् ॥ ४१५ ॥ ४१६ ) दुपपरिहोज्जाई - तान प अहिलङ्घितानि सर्पवेष्टितानि चन्दनवनानि सिद्धलोकस्य दुःपरिभोग्यानि विभाव्य गरुडः " आराधितः सेवितः ॥ ४१६ ॥ ४१७ ) तेणेसो- तेन गरुडेन मम पितुर्मज्जनकस्य नाँगारिः नाम अङ्गुलीयको दत्तः मुद्रारत्नं दत्तम् । गृह्णीत भवन्तोऽपि । तेन भव गगने विषधरा न प्रभवन्ति नोपद्रवं करिष्यन्ति इत्यर्थः ॥ ४१७ ॥ ४१८ ) अच्छंतु - तिष्ठन्तु तावत्ते व्योमचारिणो नागाः । ये रसातले पाताले सन्ति दर्शनपथसंस्थितेऽमुष्मिन् तेषामपि विषं प्रणश्यति ॥ ४९८ ॥ ४१९ ) भणियं च - भणितं च मया, कुमार + अर्पय, एषो अमुष्याः कुमार्याः "हस्ताहस्तोपनीतो निःशेषविषापहो भवति । स्वहस्तादेतस्या हस्ते क्षिप्तमिदं मुद्रारत्नं बाह्यमाभ्यन्तरं च विषम् अपहरिष्यतीति भावः ॥ ४१९ ॥ ४२० ) एवं सोऊण - एवं श्रुत्वा सलज्जवचनसंगलितस्वेदसलिलेन कुमारेण उपलक्ष्य तदुक्तमवगम्याशङ्कानिरुद्धभावनिभृतं मनसि हसितं स्मितं कृतम् । भावश्चित्ताभिप्रायस्तेन निभृतं गुप्तम् ॥ ४२० ॥ ४२१-२२ ) तो हत्थ - ततो
จ
B वि. 'होज्जा", B 'भुजाइ. भए ( = मए) य for च मए. वणीओ. = विषापहो भवति. B हस्तो हस्तो.
१२
14
B नागारि.

=
४
३
५
J ताम्व. B पह•
B
आसीत्. PB वणाभोउ, J वणाहो. = दुःपरिभोग्यानि, P 'भोजाई, J 'P विभाविऊण, JB विहावि B आराहिउं. PB अप्पह, J उप्पह. 13 होउ. B भणिऊण.
११
P
१३
१४
[ ४१५

८
हथुवाउ, हत्थवणीउ, B हत्थ
१५
१६
B संग. PJB निरुद्ध.

Page #182

-४२७]
लीलावई णिमिओ' कणिट-जेटुंगुलीष्ट सुइरेण तेण अंगुलिओ। जैह तह अम्हेहिँ वि' ऐकमेक-णिहुयं मणे हसियं ।। ४२२ तो तस्स मियंकस्स व कर-फंस-समुग्गएण सेएण। ससिमणि-घडिया वोउल्लिय व वारीमई जाया ॥ ४२३ तो तक्खण-विविह-विलास सोह-सुप॑साहियं सरीरं से। अण्णमयं पिव घडियं वियंभमाणेण मयणेण ॥ ४२४ तो सज्झस-वस-परिवेविरीष्ट अवलंबिऊण कंठम्मि। सा माहवीलया भट्टउत्त भणिया इमीए तहिं ॥ ४२५ किं भणिमो सहि सबोवयार-णिब्बाहिरं म्ह "त. "समयं । हिययं तह वि भण्णसिएकसि में सच्चविज्जासु ॥४२६ अह 'सायरेण बहुसो सिणेहमइएहिँ सोवयारेहिं । वयणेहिँ महाणुमईए णत्थि तं जं ण सा भणिया ॥ ४२७
हस्तस्पर्शसुखलालसेनात्मानमिव समर्पयता वामेन हस्तेन से तस्या दक्षिणं हस्तं पीडयित्वा ॥ |णिमिओ-] सुचिरेण तेन कुमारेण तथा कनिष्ठाप्रत्यासन्नाङ्गुल्याम् अङ्गुलीयको न्यस्तो निवेशितो यथा अस्माभिरष्येकैकं निभृतं चित्ते हसितम् । युग्मम्" ॥ ४२१-२२ ॥५ ४२३) तो तस्स-ततस्तस्य माधवानिलस्य मृगाङ्कस्येव करस्पर्शसमुद्गतेन स्वेदेन शशिमणिघटिता उल्लिय छ चन्द्रकान्तमयी पुत्तलिकेव सा कुमारी वारिमयी जाता स्वेदद्रवाी संपन्ना सात्त्विकभावेनेति । मृगाङ्कश्चन्द्रः । कराः किरणा हस्ताश्च ॥ ४२३ ॥ ४२४) तो तक्खण- इति तक्षणविविधविलासशोभासुप्रसाधितं तस्याः शरीरं विज़म्भमाणेन कामेनार्मूतमयमिव घटितं सुतरां शोभायमानं कृतमित्यर्थः । प्रसाधितं मण्डि- ९० तम् ॥ ४२४ ॥ ४२५) तो सज्झस-ततः साध्वसवशपरिवेपमानया अनया तत्र सा माधवीलता हे भट्टपुत्र कण्ठेऽवलम्ब्यालिङ्गय भणिता ॥ ४२५ ॥ ४२६) किं भणिमो-किं भणामः किमधिकं निवेदयामः । सखि अस्माकं हृदयं त्वया समकं साधु सर्वोपचारनिर्बाह्यं सर्वोपचारैः भक्तिरागैर्निर्गतम् । त्वया सह संलग्नमित्यर्थः । तथापि भण्यसे इक्कसि एकदा सत्यापयेः पश्येः ॥ ४२६ ॥ ४२७) अह सायरेण-अथ २१ बहुशोऽनेकधा सादरैः स्नेहमयैः सोपचारैः सगौरवैर्वचनैः तन्नास्ति यन्महानुमत्या
'B णिसिओ. २ तह जह. ३॥ अम्हेहि वि, J अम्हेहिम्बि, B अम्हहि व. *P मेकं विहु', J°मेकणिहु', B मिक्कणिहु. = पुत्तलिका, B perhaps यढिउल्लिय ब्व. ६ = जलमयी. B इय for तो. “B सुयसा - PB अमयमयं, J अण्णमयं "B अविलंबिऊण 1 = त्वयि, PB तह, Jतइं. २ = समद. १३ = एकशः "B मे. "P सायरेहि, JB सायरेण. १६ B दक्ष for हस्त. "By His pat at the end of the two gāthās and then follows the commentary. १८ B"घटिया ताढिउल्लिउव्व.

Page #183

१०
७६
२०
१५ सा न भणिता ॥ ४२७ ॥ ४२८ ) भणियं च - भणितं च तया स्वामिनि मा एवं भण मम मन एव तव चरणकमलदर्शनसमुत्सुकम् । वर्तते इति शेषः । किमिति गुरूकरोषि मर्चितम् इति ॥ ४२८ ॥ ४२९) इय एवं - इत्येवं भणन्त्यास्तस्याः यावत् कण्ठे लगति दृढतरं तावदहम् आलिङ्गितः इति सिद्धकुमारः मन्यते ॥ ४२९ ॥ ४३० ) तो अलया - ततोऽलकागमनसुखंकरैर्वचनैस्तोषितयानया तत्र तस्याः हे भ्रातर् स्थूलामो 'हारो दत्तः । स्थूलो गरीयान् अमलो निर्मलश्च ॥ ४३० || ४३१ ) एवं तं एवं "तां तत्र माधवीलतां विसृज्य सर्वेण परिजनेन समं निजविमानं प्रति समुच्चलिता । प्रतेराहुत्तः इत्यात्तः ॥ ४३९ ॥ ४३२ ) सहियण - सखीजनत्वरितापि सा ततः समकं प्रधावितुं न चलति । अनुगता दृष्टिरनिवर्तमानं चित्तं प्रतिपालयति प्रतीक्षते । स्नेहाद्दृष्टिश्चित्तं च न चलतीत्यर्थः ॥ ४३२ ॥ ४३३ - ३४ ) मा गम्मउ 'उपचारकमलशङ्कामिलन्मुखरैः पुष्पप्रकर भ्रान्त्या चरणालग्मैर्भ्रमरैर्मा गम्यताम् इतः इति क्षणं निरुध्यमानेव ॥ [ अल्लियइ - ] यावद्विमानमालीयते उपविशति तावदहमपि से माधवीलतायास्तथैव च कुमारमापृच्छय मुत्कलाप्य"
२५
सुचिरं सहसा विमानमारूढा ।
६
कोऊहल-विरइया
भणियं च ती सामिणि मा एवं भणसु मह मणो चेये । तुह चलण-कमल- दंसण-समृसुओ कीस गैरुपसि ॥ ४२८ इय एवं भणिरी लग्गड़ कंठम्मि दैढयरं जा से । तौ सो सिद्ध-कुमारो मण्णइ आलिंगिओ त्ति अहं ॥ ४२९ तो अलया-गमण- सुकरेहिं वयणेहिं तोसिया तहिं । दिणो इमी तिस्सा भाउय धूलामलो हारो ॥ ४३० एवं तं तत्थ विसज्जिऊण माहविलयं समुच्चलिया । णियय-विमाणाहुतं सत्रेण वि परियणेण समं ॥ ४३१ सहि-य-तोरवियाऍ वि ण चलइ समयं पहाविया तत्तो । अणियत्ततं चित्तं पडिवालइ अणुगया दिट्ठी ॥ ४३२ मा गम्मउत्ति उवार-कमल-संका-मिलंत- मुहलेहिं । चलणालग्गेहिँ खणं णिरुभमीण व भ्रमरेहिं ॥ ४३३ अलिये जा विमार्ण अहं पि से तं तह चियं कुमारं । आउच्छेिऊण सुइरं सहस त्ति विमाणमारूडा || ४३४
9
९ B अहिi for चेय.
B माहविलया.
र्तमानं.
१४
७

विमानाभिमुखं, PB हुत्त
११
J.
gue B मच्चित्त इति.
गौरवयसि. ३
B तो.
B दिढयरं. होतं.
१९
= यावत् विमानमारोहति.
१६
Bलतो.
[ ४२८
५
B तो. P मलाहरो, JB मलो हारो. = ततः समं, B पहाविडं. ९ = अनिवB तहि :च्चिय १३ PB आपुच्छि ', J आउच्छि . १८ B मुकलाप्य.
13 माने च.

Page #184

-४४१]
लीलावई हिययाणुवालणाधोविएहिँ णयणेहिँ तसिाहत्तं । अलयं 'उप्पुट-मुहीओ कह वि अम्हे हि' पत्ताओ ॥ ४३५ ताव य वियड-'णहंगण-गमण-वसायास-वियलियंसु-भरो। णित्थामो अवर-महीहरेंद-सिहरं गओ मूरो ॥ ४३६ आमुक्क-गयण- मग्गो जणस्स दिट्ठीष्ट लंघिओ सूरो । सिढिलिय-णिय-संठाणा गरुया वि पराहवमुवेंति ॥ ४३७ अस्थायतो वि हु अत्थ-सिहरिणा धारिओ सिरेण रखी। सूरो 'अपच्छिमाए "दसाय जण-वल्लहो होइ ।। ४३८ उबहइ अत्थ सेलो परिसर-परिसेस-पलहुय-मऊहं । परिपिंग-केसर९" कंचण-कमलं व रवि-वित्रं ॥ ४३९ दसण-जोग्गं पि रहेग-मिहुण-दुविसह-दसणं जाय । वित्र वियडे गहासोय" कुसुम-गुंछारुणं रावणो ।। ४४० णवरि य" कमेण जलणिहि-वेला-जल-विलुलिओ समोसरइ" । तड-पूड़य-रुद्द-जवा-पसूय-पुंजो व दिवसयरो ॥ ४४१
" यमलम् ॥ ४३३-३४ ॥ ४३५) हिययाणु- हृदयानुपालनात् चित्तव्यावर्तनेन" तदिङ्मुखं चौलितैर्नयनैरूवं मुख्यो वयं कथमपि अलकां प्राप्ता स्वनगरीम् ॥ ४३५॥ ४३६) ताव य-तावता विकटनभोगमनवशायासविगलितांशुभरः सूर्यो निःस्थामा२° निर्बलो निस्तेजाः अपरमहीधरेन्द्रशिखरं गतः ॥ ४३६ ॥ ४३७) आमुक्क-आमुक्तगगनमध्यस्त्यक्तव्योमाङ्गणः सूर्यो जनस्य दृष्टेलवितो दूरीभूतः । शिथिलितनिजसंस्थानाः परित्यक्तस्वास्पदा गुरुका अपि महान्तोऽपि पराभवं प्राप्नुवन्ति ॥ ४३७॥ ४३८) २ अत्थायतो-रविरस्तम् अयन्नपि अस्तशिखरिणा शिरसा धारितः । अर्थान्तरन्यासमाह । सूरोऽपि पश्चिमायां दिशायां जनवल्लभो भवति । शूरः पराक्रमी पुमान् पश्चिमदिशीयां संकटे पतिते निस्तारकत्वात् सर्ववल्लभो भवतीति युक्तं शिरसि धारणमस्य ॥ ४३८ ॥ ४३९) उबहइ-अस्तशैल: परिसरपरिशेषप्रलधुमयूखं परिपिङ्गकेसराढ्यं रविबिम्बं सूर्यमण्डलं काश्चनकमलमिवोद्वहतिः ॥ ४३९ ॥ ४४०) सणजोग्ग-विकटनभोऽशोक- " कुसुमगुच्छारुणं । वेर्बिम्ब दर्शनयोग्यमपि रथाङ्गमिथुनदुर्विषहं जातम् । चक्रवाकयुग्मदुःसहं संपन्नं रजन्यां भाविवियोगत्वात् ॥ ४४० ॥ ४४१) णवरि य-नवरि
'B perhaps चालिएहि for धाविपाहें. २ = उत्पृष्टमुख्यः, B उड्डमुहीउ कह पि आहे वि पत्ताउ । २p हिं, B वि. * PJB 'नह'. 3 हरो. B अस्थमहीहरंमि सिहरं. *B मगारा [perhaps मझो]. "B पराहविजंति. * सूरो वि . १०B दिसाइ. "P केसरटुं, JB केसरई. १२ = विकट. १३ = नभ एव अशोकः " B गुत्थारुगं. १P निवडिय, JB णवरिय. 14 विलुलिओ, J विलुलिय, B विलुलिउं. १। समोसरउं. १८B पूआरइयजवापसूणपुंज व दियसयरो। "See p. 75, note 17, but यमलम् for यु. २२ । निस्थिरमा.

Page #185

१०
Ea
२०
94
अनन्तरं क्रमेण जलनिधिवेला जलविलुलितो दिवसकरः सूर्यः तटपूजार चितजपाप्रसूनपुञ्ज इव समत्रसरति ॥ ४४१ ॥ ४४२) रविणिवडण - रविनिपतनविघटितजलधि'सलिलप्रकटीकृतरत्नकान्तिरिव । संगलनमांसला नभस्तले संध्या समुल्लसिता ॥ ४४२ ॥ ४४३ ) कालपरिणाम - कालपरिणामाशिथिलस्य नभस्तरुफलस्य दिनपतेरस्तं गिरिशिला - पतनोच्छलद्रसप्रभा संध्या शोभते ॥ ४४३ ॥ ४४४) जायं पविरल - प्रविरलतिमिरानुविद्धसंध्याप्रभापरिक्षिप्तं " गगनं मदभिन्नश्यामलागण्डपार्श्वकृष्णरुणं जातम् । श्यामा स्त्री गजघटा च । मदो दानं मदिरा च । गजकपोलो हि मदेन श्यामः सिन्दूरेणारुणश्च भवति । श्यामा च स्त्री क्षीबा सती कृष्णारुणा भाव्यते अन्धकार मिश्रा हि संध्या अत एव गजघटया, मदोन्मत्तस्त्रिया चानुमिता ॥ ४४४ ॥ ४४५) ओहुत्त - गोरेणुसंवलिततिमिरकलुषा दिगाभोगा अधोमुखगुरुकदिवस करबिम्बभरकर्षिता इव मिलन्ति । गोधूलिमिश्रयमाणतमोमलिना दिशः संपिण्डिता इव लक्ष्यन्ते ॥ ४४५ ॥ ४४६ ) मुहघडिय - गगने आकाशे मुखघटितविकटरविकनक पिण्डभारावनताग्रभागेन *" कृष्णतुलादण्डेनेव तमसा समुल्लसितम् ॥ ४४६ ॥ ४४७ ) जामिणि - संध्यावशेषसंवलितविरलतिमिरं नभः परिकृष्णकुङ्कुमच्छायं सज्जलाश्रुयामिनीवदनमिव शोभते
६
कोहल-विरइया
रवि-निवडण - विहडिय - जलहि- सलिल-पायडिय' - रयण-कंति व । संगल-मसला हलम्मि' संझा समुल्लसिया || ४४२ काल-परिणाम-सिढिलस्स सहइ णह-तरु- फलस्स दिणवइणो । अत्थइरि-सिला-वडणुच्छलंत - रससच्छहा संझा' ।। ४४३ जायं पविरल- तिमिराणुविद्धं संझा- पहा - परिक्खित्तं । मय- भिण्ण- सामली-गंड- वास- कसणारुणं गयणं ॥ ४४४ ओहुत्त-गरु-दिवसयर-बिंब-भर-कड्डियां इव मिलति । गो-रेणु-संवलिज्जतं तिमिर कसा दिसाहोया ।। ४४५ मुह-घडिय - वियड-रवि-कणय-पिंड-भारोणयगे-भाएण कसण- तुला- दंडेण व तमेण गयणे समुल्लसियं ॥ ४४६ जामणि- यणं वसुयाय-थोय - परिकसण- कुंकुम-च्छायं । संझाव से से' - संवलिय- विरल - तिमिर - प्पहं सहइ || ४४७
।
9
५
३
संकलनेन बहुला.
P मयलंमि, JB हयलमि. B संजा. B सिविलिय B णुवद्धसंजापहायपरिकत्ते. “P अत्थयरिहु॑तदि, J ओहुत्तगरुयदि, B उवहुत्तगरुअदि . P perhaps कट्टिया. P संवलिज्नंति, JB संबलिज्जंत. P दिसाभोया, JB दिसाहोया. पिंडभरणामिया, JB पिंडभारोणयग्ग.
ร่า
९
१२
P
१३
प्रकटित.
B संजा.
ی
સ્
B व सकज्जलमु [ = लंसु ] परि
१६
१७
B गंडवास कृष्णा'. B सपिण्डिता.

[ ४४२
=
-पांशुपातस्तोकपरिकृष्णः, P वसुवायव्वोयपरि, J वसुयायथोयपरि',
१४
B संजाब सेससंगलियविरलतिमिरे णहं. B परिक्षिले.

Page #186

१५४]
१
लीलावई
रवि-णियम्म विडे मउलायतम्मि 'दियस सयवत्ते । उड्डी-भ्रमर- गियरो व पसरिओ तिमिर संघाओ ।। ४४८ वेटिज णिडोसहि-विडवे में रविम्मि काल-परिणमिए । - चंद-रुक्खो कसण-विसहरेण पिव तमेण ॥। ४४९ सूयव-कमल-वणम्मि मलिए फुरिय- तारया कुमुर्यं । दर-दि- तिमिर-सलिलं जायं सर-संहिं गयणं ॥ ४५० रवि - निवडणं- विहडिय - जलहि- सलिल-मेम्गुग्गएण णीसेसं । वडील-धूमे व तमेण पंच्छाइयं गयणं ।। ४५१ तो" सजल - जलहरा हिँ व" विणिम्मिओ अलि-उलाहिँ उप्पण्णो । कलयंठि-कंठ-कैसो पट्टि तिमिर संघाओ ।। ४५२ तममयमिव गयणयलं अंजण- णिम्मज्जियाओ व दिसाओ । कोर्स - रुयाणुमेयं जायं रणं व वेण- गहणं ॥ ४५३ अह दीसि पयँता सेलंतरियस्स रयणि-गाहस्स । पढमुल्लसंत- परिवियड-धवल - रहे-धय-वड-च्छाया ॥ ४५४
=
२०
४४७ ॥ ४४८) रवि - रविकर्णिके विकटे दिवसशतपत्रे दिनकमले मुकुलामाने उड्डीनभ्रमरनिकर इव तिमिरसंघातः प्रसृतः रविरेव कर्णिका बीजकोशोsति ॥ ४४८ ॥ ४४९ ) वेढिज्जइ - नभश्चन्दनवृक्षः कृष्णविषधरेणेव तमसाऽन्धकारण वेष्टयते । कस्मिन् सति । विकटौषधिविटप इव खौ कालपरिणते सति ॥ ४४९ ॥ ४५०) सूरायव - सूर्यातपकमलवने मुकुलिते स्फुरिततारकाकुमुदम् । दरर्दृष्टैतिमिरसलिलं सरः संनिभं गगनं जातम् ॥ ४५० ॥ ४५१) रविणिवडण - अविनिपतनविघटितजलधिसलिलमार्गोद्गतेन वडवानलधूमेनेव [ तमसा ] गगनं निःशेषं समन्तात् समुल्लसितम् ॥ ४५१ ॥ ४५२) तो सजल - तावता सजलजलैधैरैरिव निर्मितः अलिकुलादिवोत्पन्नः । कलकण्ठीकण्ठ कृष्णस्तिमिरसंघातः प्रवर्धितः ॥ ४५२ ॥ ४५३ ) तममयमिव - गगनतलं तमोमयमिव जातम् अञ्चननिर्मार्जिता इव जाता दिशः । कौशिकरुतानुमेयं च भुवनतलमरण्यमिव जातम् । दिशोऽञ्जननिर्मार्जिता लिप्ताः । कौशिका उल्लूकाः ॥ ४५३ ॥ ४५४ ) अह दीसिउं - अथानन्तरं शैलान्तरितस्य
२५
३
कर्णिका. PB दिवस, J दियस. P उड्डणमन
४
=
व्व, 13 उड्डीणभवरणियरु व्व.
६
B विड न्त्र रविबिंबकाल'.
29

१६
ی
१२
PJB वडवानल. 13 धूमेणेव
B जलहरेहि व.
उत्पन्न
१९
PJ
=
१३
१७
I अच्छाइयं. B किसणो. PB दिसाउ, J दिसाओ.
B णिमज्जियाङ व.
रतं व गयणयलं, J रणं व वणगहणं, B रनं व भुवणयलं.
२५
B पवता.
B हर for रह.
२६ B दरदिष्ट.
२०
वेष्टयते, J वेट्टिज्जइ.
सूर्यातप.
P दिट्टि, JB दि. १ णिविडण
१४
Jउड्डणभमरणिय से ओषधिविटाए [ = टपे ] नेव, B वियडो.
१०
१५
मार्गोन. B ता. P हरा व ] हराहिम्व, १८ P पवद्धिओ, J पवट्टिओ, B पवडिड.
२१
B को सिसय, JB कोसिय
P
२३
P दीसिउं, J दिसियं, B दीसंति.
g

७९
=
५
१०
१५

Page #187

८०
कोऊहल-विरइया दीसइ पेरते तम-भरस्स परितलिण-ससहरालोओ । सयण-ट्रिय-महुमहरुद्ध-सेस-दुद्धोदहि-जलं व ॥ ४५५ उम्मुह-फुरंत-पविरल-ससि-किरणालिहण-कब्बुरो सहई। तम-णिवहो तसोसरिय-णिज्झरो विझसेलो व ॥ ४५६ तो जाया उययंतरिय-ससहरारुण-मऊह-विच्छुरिया । कुवियाहिसारियायब-दिट्टि-भिण व पुत्र-दिसा ।। ४५७ एत्थंतरम्मि एसा णीसेसं सहि-यणं विसजेउं ।। वासहरमुवगया मयण-बाण-पहराउरावयवा ॥ ४५८ ताव अहं पि" चिरागमणसंक परिवेविरेण हियएण । अंबाट वसंतसिरीष्ट पाय मूल समल्लीणा ॥ ४५९ भणिया य पुत्ति किं तुम्ह अज्ज णिय मंदिरं पि विम्हेरियं । तो" कहसु कत्थ श्रमियं किं वा भमिय" चिरं जेणे ॥४६० सिट्रं च म अंबम्हि अज मलयायलम्मि रमियाओ। चंदण-तरु-सिहरारूढ-माहवी-कणइ-डोल-हरे ॥ ४६१
५ रजनीनाथस्य चन्द्रमसः प्रथमोल्लसदुपरिविकटधवलगृहध्वजपटच्छाया दर्शयितुं प्रवृत्ता दृग्गोचरीभूतेत्यर्थः ॥ ४५४ ॥ ४५५) दीसइ-तमोभरस्य पर्यन्ते परितलिनशशधरालोकः शयनस्थितमधुमथनरुद्धशेषदुग्धोदधिजलमिव दृश्यते । शेषमुभयदिग्विक्षिप्तम् ॥ ४५५ ॥ ४५६ ) उम्मुह-उन्मुखस्फुरत्प्रविरलशिकिरणालिखनकर्बुरस्तमोनिवहः पाँोत्सारितनिर्झरः विन्ध्यशैल इव शोभते । विन्ध्यो हि श्यामलवर्णः प्रसिद्धः २॥ ४५६ ॥ ४५७) तो जाया- ततः उदयान्तरितशशधरारुणमयूखभिद्यमाना पूर्वा दिक् कुपिताभिसारिकावृन्ददृष्टिमिन्नेव जाता ॥ ४५७ ॥ ४५८) एत्थंतरम्मि-अत्रान्तरे मदनबाणप्रहारातुरा एषा बौला निःशेषसखीजनं विसृज्य वासगृहमुपगता ॥ ४५८ ॥ ४५९ ) ताव अहं - तावताहमपि चिरागमनशङ्कापरिवेपमानेन हृदयेनाम्बाया वसन्तश्रियः पादमूलं गता ॥ ४५९ ॥ ४६०) भणिया- भणिता च हे पुत्रि किं युष्मा२" कम् अद्य निजमन्दिरमपि विस्मृतम् । तस्मात्कथय कुत्र भ्रान्ता किं वा रतं येन हेतुना
अत्रागमने चिरं कृतम् ॥ ४६० ॥ ४६१) सिट्रं च-शिष्टं "च कथितं च मया अम्ब वयमद्य चन्दनतरुशिखरारूढमाधवीलतादोलागृहे मलयाचले रताः क्रीडिताः ॥ ४६१ ॥
'P दुद्धोदहि, ] दुद्धोअहि, B दुद्धोदधि. J सरइ. ३ 13 पासो' for संसो. "P3 विच्छरिया, ] विच्छुरिया. सारियायंव, B सारियाविंद. ६ = आताम्बु [ - तान]. *PJB भिन्न. “णियं for यणं.. रावयरा, Jरावयवा, 13 रा बाला. "P विराग', JB चिराग'. "B वीसरियं. १२B ता. १३ B भमिया. " रइमियं. "J तेण. १६P अवंम्हि, J अम्वन्हि, B अंबम्हि. 1 p वंदण, JB चंदण. * = लता, IB कणयदोलहरे. " B यद् युष्म शिष्टे च कथितं.

Page #188

-४६९]
लीलावई
जं तुम्ह पाय-मूलं ऐण्हि ण समागया महाणुमई । तं सुरंदोलण-खेय-संग-सुढियाइँ अंगाई ॥ ४६२ एवं सोऊण अहं अंबाट विसज्जिया तहिं चेय। णवर ण दिहा एसा तत्थ मए वास-भवणम्मि ॥ ४६३ परिचिंतियम्हि अबो कत्तो सा मयण-बाण-तवियंगी। अच्छइ विर्णा वि अम्हेहिँ जाणियं अहव किं अण्णं ॥ ४६४ जह एवं विवस-सरीर-चलण-वलि-विसम-भंगुरं सयणं । एंवं च एत्य कुसुमोवयार-मलिय कुन्देसयलं ॥ ४६५ तह सयणाओ भूमी भुमीऍ पुणो वि संगया सयणं । सयणाहि वि चंद-मैऊह-सीयलं भवणमारूढा ।। ४६६ परिचिंतिऊण एवं सिणेह-वस-कायरेण हियएण । बहसो परिभावंती मणि-भवणमहं समारूढा ॥ ४६७ तो य उयय-धराहर-सिहर-हिय-ससि-मऊह-भिज्जतो । पइसरइ गुहा-विवरंतरेसु सो तिमिर-संघाओ ॥ ४६८ णिम्मल-तारा-कुसुमोवसोहियं उयय-सेल-सिहराहिं । पसरिय-मऊँह-वक्खो ससि-हंसो गह-सरं विसइ ॥ ४६९
४६२) जं तुम्ह-यद् युष्मत्पादमूलं महानुमती सांप्रतं न समागता । तत्सुचिरान्दोलनखेदसंगखिन्नान्यङ्गानि । अतो नागतेति ॥ ४६२ ॥ ४६३) एवं सोऊण - एवं श्रुत्वाहमम्बया तत्रैव विसृष्टा । नवरं तत्र वासभवने मयैषा महानुमती न दृष्टा ॥ ४६३ ॥ ४६४) परिचिंतियम्हि - परिचिन्तितवत्यस्मि । अव्वो इति खेदे । अस्माभिर्विना" सा २० मदनबाणतप्ताङ्गी के विद्यते अथवा ज्ञातं किमन्यत् ॥ ४६४ ॥ तदेवाह । ४६५-६७) जह एवं- यथैतद्विवशशरीरचलनवलिविषमभङ्गुरं शयनम् ऎतच्चात्र कुसुमोपचारमलितं" कुदेशतलं महीतलम् । विवशः परवशः । कामेनेति ॥ [ तह-] यथा शयनाद्भमौ संगता भूमेः पुनरपि शय्यासंगता शयनादपि चन्द्रमयूखशीतलं भवनं प्रासादमारूढा ॥ [परिचिंतिऊण-] एवं परिचिन्त्य स्नेहवशकातरेण हृदयेन बहुशः परिभावयन्ती २१ विमृशन्ती अहं मणिभवनं समारूढा । कुलकम् ॥ ४६५-६७ ॥ ४६८) ताव यतावता उदयधराधरशिखरस्थितशशिमयूखभिद्यमानस्तथा तिमिरसंघातः गुहाविवरान्तरेषु प्रतिसरति गच्छति ॥ ४६८ ॥ ४६९) णिम्मल- शशिहंसः प्रसृतमयूखपक्षः उदय
Pइन्हि, J एण्हिं, B इम्हिं. १B खेद. ३= श्रान्तानि. * Instead of this gatha, B reads INo. 467 here, though the Sanskrit commentary is rightly placed. ' = आश्चर्ये. RAP तिणा, JB विणा.. B एयं. 'B जह. 'P भूमीओ, J भूमीए, B भूमीउ. " मयूह.
" B 'भवणं अहं. १२ would separate ताव and य. १३ P उअय, J not specified, A B उदय. १४P पेसरिय, JB पसरिय. "P मयूह, JB मऊह. १६ B णहसरे वसइ. १ B अस्माविना. A B मलिते कुदेशतले महीतले.

Page #189

८२
१०
१५
२२
को ऊहल-विरइया
दी - मुणाहिँ व पसरिएहिँ किरणेहिं पिया हरिणको । भुयतराल-सर- मज्झ-संठियं तम-जलुप्पीलं ॥ ४७० पिय- विरहे जलणायति ससि-यरा इय कहेइ अम्हाण | घर-दीहिया संकुंड्य-कमल-मुह-मंडला णलिणी ॥। ४७१ पविरल- दंसण-सीलेण होइ पेम्मं सुदूसहं इमिणा । इय कलिऊण य णलिणी ससि संग-परम्मुही जाया ।। ४७२ तं वम्हाण- णिसाण - वट्टयं सहरं पिएऊर्णे | परिचिंतियहिँ हियएँ विस-विसमो विरहिणीण इमो ॥ ४७३ तो तत्थ मए एसा दुबिसहाणंग-बाण-तवियंगी । फलिह-मणि-कुट्टिमुच्छंग संगया झत्ति सच्चविया ॥ ४७४ - उवसप्पिऊण पासं हत्थेहि परवसाइँ अंगाई | परिमासिऊण भणियां पिय-सहि कीसेरिसो तोओ ।। ४७५ कीस तुमं सहि एवं सेज्जाहरयं तहिं पमोत्तूण ।
इह फलिह-सिलामणि- कुंट्टिमंग-संग पवण्णासि ।। ४७६ किं वा एवं उज्जाण - कुसुम- संदोह - सीयलं पवणं । अघायंती पिय-सहि ससियत्रं पि विम्हरसि" ।। ४७७
शैलशिखरात् निर्मलताराकुमुँदोपशोभितं नभःसरोवरं विशति ॥ ४६९ ॥ ४७० ) दीह - हरिणाङ्को दीर्घमृणालैरिव प्रसृतैः किरणैर्भुवनान्तरालसरोमध्यसंस्थितं तमोजलोत्पीड पिबति ॥ ४७० ॥ ४७१) पिय- गृहदीर्घिकायां संकुचितकमलमुखमण्डला नलिनी प्रियविरहे शशिकरा ज्वलनायन्ते इत्यस्माकम् आलपतीव ॥ ४७१ ॥ ४७२) पविरल - प्रविरलदर्शनशीलेन दृष्टनष्टदर्शनेनामुना चन्द्रमसा सह प्रेम सुदुःसहं कष्टतरं भवति । इति ज्ञात्वेव नलिनी शशिसंगपराङ्मुखी जाता । अपरापि विदग्धवनिता क्षणरागिणी नानुरज्यते ॥ ४७२ ॥ ४७३) तं वम्मह - तं मन्मथबाणनिशानपट्टे शशधरं दृष्ट्रा चिन्तितवत्यस्मि । अव्वो एष चन्द्रो विरहिणीनां विषविषमो मारणात्मकः इति । निशानपट्टम् उत्ते२५ जनशिलापट्टः ॥ ४७३ ।। ४७४) तो तत्थ - ततः तत्र मयैषा दुर्विषहानङ्गतापतप्ताङ्गी । स्फटिकमणिकुट्टिमोत्संगसंगता झटिति दृष्टा ॥ ४७४ ॥ ४७५) उवसप्पिऊण - पार्श्व समीपम् उपसर्प्य परवशान्यङ्गानि हस्ताभ्यां परिमार्ण्य स्पृष्ट्वा भणितं किमेतादृशस्तापः ॥ ४७५ ॥ ४७६ ) कीस तुमं - सखि किमिति तत्र त्वमेतच्छय्यागृहं प्रमुच्येह स्फटिकशिलामणिकुट्टिमाङ्गसंगं प्रपन्नासि ॥ ४७६ ।। ४७७) किंवा - किंवा उद्यान
1
९
=
दीर्घ.
= ज्ञात्वा. विलोकिता.
१४
जिघंती.
६
B सेकुविय [ = संकुचिय ]. P पेमं, ] पिम्प, P चिंतियंहि चिंतियम्हि, B चिंतियंमि. B किं एरिसो तावो.
93
१६
B विम्हरियं.

=
१०
B भणियं.
उच्छासमपि.
१५
७
१२
[ ४७०

४
B पिम्मं. PJB.
B अव्वl for हियए.
==
स्फटिक.
१३
P कुट्टिमंमि, JB कुट्टिमंग.
B reads something like झालायतीव.
=

Page #190

-४८४ ]
लीलावई
किं वा बहु- कुसुमासव - पाण- पमत्तालि - बहल-झंकारं । सोऊण सज्जे- डकं व झत्ति अंगं समुक्खिवसि ।। ४७८ ससहर-कर- णियैरालंखियाइँ सिसिरे वि सिज्जमाणाई । ाि ओसे पिय-सहि किं वहसि अंगाई ।। ४७९ सासंक- मुकणीसास-सेस - संरोह - मोह - विवसंगी । किं पुर्णरुत्त-पवत्तण-विठुलं कुणसि सयणीयं ।। ४८० आसण- परियणाला - संकिरी" किं पयपसि मयच्छि । अविहाविक्खरत्थं पडिवयणमिणं असंबद्धं ॥ ४८१ बहु-विह वियप्प - चिंता - णिफेद ब्र्भत रुग्गयसुं - जलं । कीस उण अणिमिसच्छं अलद्ध-लक्खं पलोएसि ॥ ४८२ अडुक्खित्त-विसंठुल- बाहु-लया-मूल-फुसिय- पत्तैकं । वय अरुग्गय - चंद-बिंब " सरिसं किमुवहसि ॥ ४८३ सरसारविंद - केसर- पराय-परिपिंजरे " थणुच्छंगे" । सुयाइ दि-मत्तं मयच्छ हरि-यंदणं कीस ॥ ४८४

२०
कुसुमसंदोहशीतलमेनं पवनं जिघ्रन्ती प्रियसखि उच्छसितमपि विस्मृतम् । अङ्गा निश्चेष्टानि किमिति जायन्ते इति ॥ ४७७ ॥ ४७८) किंवा बहु -[ किं ] वा अथवा कुसुमासवपानप्रमत्तालिबहलझंकारं श्रुत्वा किमिति सद्यो दष्टे झगिति अङ्गं समुत्क्षिपसि विसंस्थुलं” पातयसि । ' शक्तमुक्तदष्टरुग्णमृदुत्वे को वा' [ हैम० ८-२-२ ] इति, डेक्को ॥ ४७८ ॥ ४७९) ससहर - शिशिरेऽपि प्रदोषे शीतले संध्यासमये शशधरकर - च्छुरितानि प्रियसखि किमिति स्विद्यमानानि निश्चेष्टितानि वहसि ॥ ४७९ ॥ ४८० ) सासंक - साशङ्कमुक्तानिः श्वासस्वेदैसंरोधमोहविवशाङ्गी । किमिति पुनरुक्तप्रलोठनविसंस्थुलं शयनीयं शय्यां करोषि ॥ ४८० ॥ ४८१ ) आसण्ण आसन्नपरिजनालापशङ्कमाना हे मृगाक्षि अविभाविताक्षरार्थमिदमसंबद्धं प्रतिवचनं किमर्थे प्रतिजल्पसि ॥ ४८१ ॥ ४८२ ) बहुविह बहुविधविकल्पचिन्तानिष्पन्दाभ्यन्तरोद्गताश्रुजलं यथा भवति । किमिति पुनैरनिमिषाक्षं निस्तन्द्रलोचनम् अलब्धलक्ष्यं शून्यं प्रलोकसे १५ ॥ ४८२ ॥ : ४८३) अद्दुक्खित्त - अर्धोत्क्षिप्तविसंस्थुलबाहुलतामूलस्पृष्टपत्राङ्कम् । अचिरोद्गतचन्द्रबिम्बसदृशं वदनं किमर्थमुद्वहसि । पत्राणि पत्रवल्लयः । अचिरोद्गतचन्द्रसदृशम् अरुणमिति भावः । सुतरां तापखेदात् ॥ ४८३ ॥ ४८४ ) सरसारविंद -
-
13
५
निचेष्टानि,
६
P कुसुममासवयाण, JB कुसुमासत्रपाण. सद्यो दष्टमिषांगं. P नियाला, ]णियरा; B नियरा'. = स्विद्यमानानि; P सजमाणाई, ] सिजिम णाई, B सिज्जमाणाइ. P निब्वेटाई पडसे, B. = शेष. P निवसंगी, JB विवसंगी. पुनः प्रवर्तनन [ = र्तनेन ]. 'P विसंकुलं, J विसंकुलं, B विसंकुलं. - शङ्किता. विताक्षरार्थ. - अभ्यंतरउङ्गता भुजलं. १३ p like अहुक्खित्त. १३ p पर, B परि. JB विंव.
१२
=
= अचिरोद्रत.
१८
P स्वच्छ, थुणुच्छंगे [?], B B विसेथूले.
गुत्थंगे. शुष्यति. B पुनरपि निमिषाक्षं.
२०
२२
P निमित्तं, ] दिण्मतं, B दिनमत्तं.
B डक.
२
=

१४
-
·
८३
24
99
= पुनः
= अविभा
१५
५
P बिंब,
१९
१०
१५

Page #191

[४८५
कोऊहल-विरइया इय कीस तुम मेसि' मज्झ णिय-हियय-वेयणावेयं । सीसंतं लहुई-होइ होइ गरुयं असीसंतं ॥ ४८५ तो तं इमीऐं आयण्णिऊण लज्जावसोणयच्छि-जुयं । भणियं ण णिण्हविजइ किं पुण एवं विहमसंत' ॥ ४८६ जं अणुइयं कुमारी-यणस्स लज्जा-पसाहिय-कुलस्स । तं सविसेसं पिय-सहि मह हय-हियएण पारद्धं ॥ ४८७ तं कह णु तुम्ह सीसइ कह व ण सीसइ असाहणिज्ज पि । तह वि" चिर-रक्खियं पि हु कहियवं तुज्झ तो सुणसु ॥ ४८८ तं सिद्ध-कुमारं पेच्छिऊण एएहिँ सहि अणज्जेहिं । अविणय मग्गं हय-लोयणेहिँ णीयम्हि किं भणिमो ॥ ४८९ जाणंती वि हु पिय-सहि दूर-विरुद्धं कुमार-भावस्स । तह वि हय-वम्महेणं अलज्जिराणं धुरे जुत्ता ॥४९०
हे मृगाक्षि सरसारविन्दकेसरपरागपरिपिञ्जरे स्तनोत्संगे दत्तमात्र हरिचन्दनं किमिति
वसुआइ शुष्यति ॥ ४८४ ॥ ४८५) इय कीस- इति किमिति त्वं मत्तो मत्स११ काशात् निजहृदयवेदनावेगं नूमेसि आच्छादयसि । 'छदेणैर्गुमनूमसन्नुमढक्कौम्वालपवालाः' [हैम० ८-४-२१] इति नूमः । यतो वेदनावेगः शिष्यमाणः कथ्यमानः सख्याद्यग्रे लघुकीभवति अशिष्यमाणो अनिवेद्यमानो गुरुर्भवति प्रवर्धते इति ॥ ४८५॥ ४८६) तो तं - ततस्तं मदुक्तमाकर्ण्य लज्जावनताक्षियुगम् अनया महानुमत्या भणितं हे सखि न निहूयते नाच्छाद्यते किं पुनरेवंविधमसद्विरुद्धम् अतो न निवेद्यते इत्यर्थः ॥ ४८६ ॥ ४८७) जं अणुइयं - लज्जाप्रसाधितकुलस्य कुमारीजनस्य यदनुचितम् अयुक्तं हे प्रियसखि मम हतहृदयेन सविशेषं तदेव प्रारब्धम् ॥ ४८७ ॥ ४८८) तं कह - तत्कथं तु युष्मभ्यं शिष्यते कथं वा दुःकथ्यमपि न कथ्यते। तथापि चिररक्षितमपि तवे कथनीयं तस्मात् [शृणु] ॥ ४८८ ॥ ४८९) ते सिद्ध)-[तं सिद्ध-]
कुमारं माधवानिलं दृष्ट्वा एताभ्याम् अनार्याभ्यां हतलोचनाभ्याम् अहमविनयमार्ग नीता २५ कामपरवशीकृतेत्यर्थः । तस्मात् किं भणामि । अकथ्यम् एतदित्यर्थः ॥ ४८९ ॥
४९०) जाणंती- प्रियसखि कुमारभावस्य दूरविरुद्धम् अत्यर्थमयुक्तं जानानापि । तथापि हैतमन्मथेनाहमलज्जावतीनां धुरि नियुक्ता । कामेन निर्लज्जा कृतेत्यर्थः ॥ ४९० ॥
' = आच्छादयसि. २ = अनया महानुमत्या. . १ = अवनताक्षियुगं. *P न विण्हविजह, J म्ह for ण्ह, Bण णिम्हविज्जसि. ५= कुत्सितं. ६ = अनुचितं; B अणुणयं. 'हियएहि. - वि.
B दुस्साहणिज्जं. "B व. "B ता सुविभ्राणि । P लोयणाहिं, JB लोयणहिं. अलज्जिरीण. B दुःकथमपि. " B तन्न. १६ B हन्त for हत.

Page #192

-४९७]
लीलावई
जं तेणे मज्झ सहि एरिसो वि सयलाहि-विस-विणासयरो। गरुल-पसाओ णिकारणं पि दिण्णो हसंतेण ॥ ४९१ तं चेय तस्स पिय-सहि उवयार-महत्तणं भरतीए। संह-वडियाणुराया सिणिद्धयों भावयतीए ॥ ४९२ सीलं कुलं सहावं विज्जा-विणयं अणूणय-गुणं च। बहुसो परिचिंतती अविणय-मम्गं समोइण्णा ॥ ४९३ ता इह तुम्हें पि असाहिऊण लज्जा-पण?-सब्भावा । एयं चंदाणिले-संग-सीयलं किर" समारूढा ॥ ४९४ ता एएहिँ दुपेच्छेहिँ तिक्ख-करवत-वयण-सरिसेहिं । सविसेसं संतविया खलेहिँ सहि चंद-किरणेहिं ॥ ४९५ एयाओ चंद-किरणेहिँ अज्ज 'पंजालियाओ व दिसाओ । उजाणे गंधवहा वि अज्ज विस-लेवियाँ एंति ॥ ४९६ ता साहसु संतावो" कैम्मि पएसम्मि फिड गयाण । मयण-मेहाणल-तवियाणे दुकय-कम्माण अम्हाण ।। ४९७
४९१) जे तेण- हे प्रियसखि यत्तेन कुमारेण सकलाहिविषविनाशकरः एष गरुड-" प्रसादः हसता मम निःकारणे दत्तः ॥ ४९१ ॥ ४९२) तं चेय - प्रियसखि तदेव तस्योपकारमहत्त्वं स्मरैन्ती तथावर्धितानुरागा सस्नेहं सस्निग्धं भावयन्ती ॥ ४९२ ॥ किमित्याह । ४९३) सीलं कुलं- शीलं कुलं स्वभावं विद्याविनयमनुपैमगुणं च । बहुशो विचिन्तयन्ती अहम् अविनयमार्गे समवतीर्णा । मदनपरवशा जाता। विशेषकम् ॥ ४९३ ॥ ४९४) ता इह-तस्मादिह युष्माकमप्यकथयित्वा लज्जाप्रनष्ट- १० सद्भावा सती एतच्चन्द्रानिलसंगशीतलं भवनमारूढा ॥ ४९४ ॥ ४९५) ता एएहिं - तावता हे सखि एतैः दुर्दश्यैः द्रष्टुमशक्यैः तीक्ष्णकरपत्रवदनसदृशैः खलैश्चन्द्रकिरणैः सविशेषं संतापिता पीडिता ॥ ४९५॥ ४९६) एयाओ-एता दिशः चन्द्रकिरणैः अद्य प्रक्षालिता इव ममोद्यानगन्धवहा आरामवायत्रो विषलिप्ता इवाभान्ति ॥ ४९६ ॥ ४९७) ता साहसु-तस्मात् कथय कस्मिन्प्रदेशे गतानां मदनमहानलनटितानां दुःकृत- "
'P तेण सहि मझ, J तेण मज्झ सहि, B तेण मज्झ पियसहि एसो सयलाहि. २P निकारणमि. Jणिकारणं पि, B णिकारणम्मि. १ B उवयारे णिब्भर [ = २२ णिज्भरं] सरंतीए. B सहि. 'P सिणिद्धभावं समोइण्णा, ( समवतीर्णा), J सिणिद्वया भावयंतीए, B सिणिद्धयं भाquiat; P skips over one number here. p does not separate the words. B विणयं च अणुणय. 'B परिभावंती. समा', JB समो. " = तवापि. p पि असाहिऊण, पियसाहिऊग, B पियसहि सिगेहलजाएगट. १२P चंदानिल, JB चंदाणिल, १३ B भवणमाख्वा for किर etc. "P वणय, JB वयण. "P पज्जालिउव, पजालियाओ व, B पज्जालियाउ य दि. १B उजाणगंधवाहा वि मज्झ विसलेवया हंति ।.. " = विषलेपिता. १८ B संताउ [ = ओ]. "B जम्मि. २०B corrupt. 1P'नल, JBणल. १२ Bणडियाण for तवियाण of PJ. २२ 3 दुक्कयकंमाण अंगोण [ = अंगाणं].

Page #193

कोऊहल-विरइया
[४९८ भणियं च मए पिय-सहि सर्व एवं भणति अण्णे वि। एसो मयणुम्माओ ण तरिजइ रखिउँ कह वि॥ ४९८ अण्णं तं शूमिज्जइ एयं पुण सुयणु वम्मह-रहस्सं । पयडिज्जतं ण तहा गुप्पंत जह फुडी-होइ ॥ ४९९ एवं भाणऊण मए भौउय सरिसेहिं गलिणि-वत्तेहिं । कप्पूरोहंस-मुणाल-सीयलं विरइयं सयणं ॥ ५०० तेण वि से संताओ जा ण गओ भेट्टउत्त उवसाम । अवलोइयं सुभीयाए तो मए दैक्खिणाहुत्तं ॥ ५०१ ता झत्ति गैहयलागमण-खेय-परिसुढिय वयण-तामरसा । सा माहवीलया भट्टउत्त सहस त्ति संपत्ता ॥ ५०२ तो सरहसाए वद्धाविऊण आलिंगिया मए पढमं । पच्छा इमीण भाउय पुलय-णिविच्चेहिँ" अंगेहिं ॥५०३ अह तं इमीऍ भुय-जुय-विक्खेव-विहित्त-पल्लवं सयणं ।
माहविलयाएँ दट्टण सलहिओ तौव पंचसरो ॥ ५०४ "कर्मणाम् अङ्गानां संतापो भ्रश्यति । 'भ्रंशेः फिडफिट्टफुडफुट्टचुक्कभुल्लाः' [हैम०
८-४-१७७ ] इति फिट्टइ ॥ ४९७ ॥ ४९८) भणियं - भणितं च मया प्रियसखि सत्यमेतदन्येऽपि भणन्ति एष मदनोन्मादः कथमपि रक्षितुं न तीर्यते ॥ ४९८॥ ४९९) अणं तं - अन्यत्तत्प्रच्छन्नं क्रियते यदेतत्पुनः सुतनु मन्मथरहस्यं प्रकटीक्रियमाणं न तथा स्फुटीभवति यथा गोप्यमानम्। प्रच्छन्नं क्रियमाणं प्रकटतामावहति २०॥ ४९९॥ ५००) एवं भणिऊण - एवं भणित्वा मया भ्रातः सरसैनलिनीपत्रैः कर्पूरश्रीखण्डमृणालशीतलं शयनं विरचितम् ॥ ५०० ॥ ५०१) तेण वि-६ [ तेन
अपि तस्याः संतापः यावत् न गतः भट्टपुत्र उपशमम् । अवलोकितं सुभीतया ततः मया : दक्षिणाभिमुखम् ] ॥ ५०१॥ ५०२) ता झत्ति - [तावत् झटिति नभस्तलागमन
खेदपरिम्लानवदनतामरसा। सा माधवीलता भट्टपुत्र सहसा इति संप्राप्ता] ॥ ५०२॥ १५०३) तो- [ततः सरभसया वर्धाप्य आलिङ्गिता मया प्रथमम् । पश्चात् अनया भ्रातृक पुलकनिभृतैः अङ्गैः] ॥ ५०३ ॥ ५०४) अह - [अथ तद् अनया भुज
B सवे. २ = अन्यत् ; P अन्नन्नं, J अण्ण, B अन्ने ते. १ = आच्छाद्यते. * B पयडिजतेण तहा. "P भाऊय, JB भाउय. ६P नलिणि, Jणलिणि', Bणलिण', " = चंदन. ६P 449 J perhaps 500, B 506. ' B तेणु for भट्ट. १° B अवलोइऊण भीयाइ. " Bikaner transcript reads thus तो मए द ॥७॥ तत्रावाभ्यां नराधिपः etc. (See the Sk. com. on gāthā No. 806 below). It has a big gap here, with some twenty folios missing in the original. So hereafter, for many gāthās, we have the readings of only P and I. RPJनह. २ = परिम्लान. "- निभिचः [.- निभृतैः], P णिविच्चेहि.] णिव'. १५ P ताव, J ताम्व. १६ B has a big gap here in the Ms. which is wanting in twenty folios; co the Sanskrit Chāyā is added by the Editor for the missing portion of the Commentary.

Page #194

-५१२]
पच्छा सुर-पायव-कुसुम-सेहरो तालवत-लेहो ये परिउटू- वयण-कमलाऍ अप्पिओ दइयँ दुईए ।। ५०५ अह सो इमीऍ पिययम-कर-कमल-पसंग लद्ध माहप्पो । सहस त्ति सहरिसाए पैओहरोवरि परिट्ठविओ ॥ ५०६ अह सो मए वि सहसा पॅरिओसुप्फुल्ल- लोयण-मुहीए । अँणिसामिय- वयणप्पाहणारी सो वाइओ लेहो ॥ ५०७ सत्थि मलयायलाओ सुंदरि तुह माहवाणिलो लिहइ । लेह संमुच्चयत्थं भावेज्जसु किं खु बहुएण ।। ५०८ इमिणा वि णव-पओहर-पसंग - सुह-सीयलेण हारेण । ण समिज्जह तुह दंसण-सवंग- गओ अणंगग्गी तं सोऊण इमीए णिहुय-निबद्धंजलीऍ पंचसरो । हियएणं चिय णमिओ णमंत गायणुप्पल-जुयाए ।। ५१० तावय ममं पि माहविलया सिट्ठो कुमार- संदेसो । जह तुम्ह सविणयं माहवाणिलो अंब विष्णव ॥ ५११ ण तुयं उवयारप्पाहणाण विसओ ण लोह-वयणाण । तह वि हु भणामि णण्णो तुम्हाण पियंकरो अम्ह ।। ५१२
५०९
लीलावई
Pव्व, J. J उप्पिओ. J दइओ दू. परिउसु, परिओसु. लाओ.
je
संक्षेपार्थ.

ga
-
युगविक्षेपविक्षिप्तपल्लवं शयनम् । माधवीलतया दृष्ट्वा श्लाघितः तावत् पञ्चरारः ] ॥ ५०४ ॥ ५०५ ) पच्छा - [ पश्चात् सुरपादपकुसुमशेखरः तालपत्रलेखः च । परितुष्टवदनकमया अर्पितः दयितदूत्या ] || ५०५ ।। ५०६ ) अह सो - [ अथ स एनया प्रियतमकरकमलप्रसंग लब्ध माहात्म्यः । सहसा इति सहर्षया पयोधरोप परिस्थापितः ] ॥ ५०६ ॥ ५०७ ) अह सो - [ अथ स मया अपि सहसा परितोषोत्फुल्ललोचनमुखया अश्रुतवदनसंदेशया स वाचितः लेखः ] ॥ ५०७ || ५०८ ) सत्थि – [ स्वस्ति मलयाचलात् सुन्दरि ते माधवानिलः लिखति । लेखं समुच्चयार्थं भावय किं खलु बहुना ] ॥ ५०८ ॥ ५०९ ) इमिणा - [ अनेन अपि नवपयोधरप्रसंगसुखशीतले हारेण । न शम्यते तव दर्शनसर्वाङ्गगतः अनङ्गाग्निः ] ।। ५०९ ॥ ५१०) तं सोऊण - [ तत् श्रुत्वा अनया निभृतनिबद्धाञ्जल्या पञ्चशरः । हृदयेन एव नतः नमन्नयनोत्पलयुगया ] ॥ ५१० ॥ ५११ ) तावय - [ तावत् मम अपि माधवीलतया शिष्टः कुमारसंदेशः । यथा वः सविनयं माधवानिलः अम्ब विज्ञापयति ] ॥ ५११ ॥ ५१२ ) पण तुयं - [ न त्वम् उपचारसंदेशानां विषयः न लो[भ] वचनानाम् । तथा अपि खलु
I
04
११
५
६
एमीए. P पउहरो, J पओ. P अश्रुतवदनसंदेशया. Pप्पाहणाइ, ] प्पाहणाए. P 'यलाउ,
९
PI ओ.
PJ लोवयणाण.
४
८७
८ १२

१२

Page #195

कोऊहल-विरइया सो सुपएसो सो चिय सुवासरो सो सुलोयणालोओ। सो सुमुहुत्तो जत्थ य पुणो वि तुम्हे वि दीसिहह ॥ ५१३ भणियं च मए सहि माहवीलए कहसु केण कज्जेण । बहु मण्णिओ अणंगो तए वि तह विभिय-माए ॥ ५१४ भणियं च तीऍ भयवइ जेण कुमारो वि तम्मि सुपएसे । तुम्ह-गुण-संकहासत्त-माणसो अच्छिओ दियसं ॥५१५ ता अत्य-सेलें-संकेय-संग-सुह-समिय-दियस-संताओ। अणुराय-णिब्मरों वारुणीऍ अवगृहिओ मूरो ।। ५१६ जाया सिहर-समारूढ-विविह-विहग-उल-बहलिय-दलोहा । तह संगलंत-परितलिण-बद्ध-तिमिरा तरुग्घाया ।। ५१७ संझायव-दव-दई पलित्त-णक्खत्त-खण्णुयं सहसा। तिमिर-मसि-मइलियासं जायं रणं व गयणयलं ॥ ५१८ णिण्णासिय सयलासा-मुहेण उप्फुसिय-लोय सोहेण । सहस ति अंतएण वे तमेण गिलिय व भुवैणयलं ॥ ५१९ ता उयहि-णिमज्जतद्ध-तियस-गय-कुंभ-विब्भमाहोय । अदुग्गयारुणं ससहरस्स बिंब समुल्लसियं ॥ ५२०
भणामि न अन्यः युष्मत् प्रियंकरः अस्माकम् ] ॥ ५१२ ॥ ५१३) सो-[स सुप्रदेशः स एव सुवासरः स सुलोचनालोकः । स सुमुहूर्तः यत्र च पुनरपि यूयं हि द्रक्ष्यध्वे ]
॥ ५१३ ॥ ५१४) भणियं - [भणितं च मया सखि माधवीलते कथय केन २० कार्येण । बहुमतः अनङ्गः त्वया अपि तथा विस्मितमनसा] ॥५१४ ॥ ५१५)
मणियं - [भणितं च तया भगवति येन कुमारः अपि तस्मिन् सुप्रदेशे। युष्मद्गुणसंकथासक्तमानसः स्थितः दिवसम् ] ॥ ५१५॥ ५१६) ता अत्थ- [तावत् अस्तशैलसंकेतसंगसुखशमितदिवससंतापः । अनुरागनिर्भरः वारुण्या अवमूढः सूर्यः ]
॥ ५१६ ॥ ५१७) . जाया- [जाताः शिखरसमारूढविविधविहगकुलबहलित२१ दलौघाः। तथा संगलत्परितलिनबद्धतिमिराः तरुसंघाताः] ॥५१७॥ ५१८) संझा-[संध्यातपदवदग्धं प्रदीप्तनक्षत्रस्थाणुकं सहसा । तिमिरमषिमलिनिताशं जातम् अरण्यम् इव गगनतलम् ] ॥ ५१८॥ ५१९) णिण्णासिय-[नि शितसकलाशामुखेन उन्मृष्टलोकशोभेन । सहसा इति अन्तकेन इव तमसा• गिलितमिव भुवनतलम् ] ॥ ५१९॥ ५२०) ता- [ तावत् उदधिनिमज्जदर्धत्रिदशगजकुम्भविभ्रमाभोगम् ।
' [तुम्हे हि दीसिहिह]. २ = विस्मयमानया. ३ = स्थितः. " P सेलं, J सेल. ' निब्भरो. ६ = ज्वलित. * = कीलकं. 'P'यणं, J°यलं. ' य, J व. ... P भुयणयलः, J भुवणयलं. 11 PJ उअहि. १२ P भोयं, 'होयं. १३ P अट्ठाया', J अद्धगया'. १४ = आरक्तं.

Page #196

-५२८]
लीलावई सुर-सुंदरि-समय कवोल-वास-परिपिंजरारुण-च्छाया । पसरह थोवारुण-मंडलस्स जोहा मियंकस्स ।। ५२१ मंदर-धुय-जलणिहि-फेण-पुंज-भिण्णं तमाल-गहणं व । जायं फुरंत-पविरल-मियंक-कर-कब्बुरं तिमिरं ॥ ५२२ दीसइ परिकोमल-ससि-मऊह-दंतुरिय-तलिणिय-तैमोहं । कैलहोय-रसिय-मरगय-कुट्टिम-भूमि-प्पहं गयणं । ५२३ दीसइ उयय-धराहर-सिहर-द्विय ससि मऊह-मिजतो। दर-सिढिलिय-णिम्मोओ कसण- यंगो वं गयणे-वहो ॥५२४ ताव य सिय-जरढायत-ससि-यरुप्फुसिय-तिमिर-वडलाओ। जायाओं दुद्धे-सायर-वेला-धोयाओ व दिसाओ ॥ ५२५ दर-विहडिय-वयण-विणित-गंध-लुद्धालि-गण-सणाहाई।। कुमुयाइँ ससहरकत-तिमिर-भरियाई व फुडंति ।। ५२६ रयणियर-करोवग्गण-भिज्जंतुबरिय-तिमिर सेसाई । सरणागया. मलओ रक्खइ ३ गुहा-'हरुत्थाई ॥ ५२७ सयलेण सुवण-परिपायडेण णिवविय-सयल-लोएण । अकुणंती णलिणी चेय वंचिया संगम ससिणी ।। ५२८
अर्धोद्गतारुणं शशधरस्य (बिम्बं समुल्लसितम्] ॥ ५२० ॥ ५२१) सुर-[सुरसुन्दरीसमदकपोलपार्श्वपरिपिञ्जरारुणच्छाया । प्रसरति :स्तोकारुणमण्डलस्य ज्योत्स्ना मृगाङ्कस्य ] ॥:५२१ ॥ ५२२) :मंदर- [मन्दरधुतजलनिधिफेनपुञ्जभिन्नं तमालगहनम् इव । जातं स्पुरत्प्रविरलमृगाङ्ककरकर्बुरं तिमिरम् ] ॥ ५२२ ॥ ५२३) दीसइ-[ दृश्यते २० परिकोमलशशिमयूखदन्तुरिततलिनिततमओघम् । कलधौतरसितमरकतकुट्टिमभूमिप्रभं गगनम् ] ॥५२३ ॥ ५२४) दीसइ-[ दृश्यते उदयधराधरशिखरस्थितशशिमयूखभिद्यमानः । ईषत्-शिथिलितनिर्मोकः कृष्णभुजंगः इव गगनपथः ] ॥ ५२४ ॥ ५२५ ) ताव य-[ तावत् च सितजरठायमानशशिरोन्मृष्टतिमिरपटलाः । जाताः दुग्धसारगवेलाधौताः इव दिशः] ॥ ५२५॥ ५२६) दर.-[ ईषद्विघटितवदन- २ विनिर्यद्गन्धलुब्धालिगणसनाथानि । कुमुदानि शशधराक्रान्ततिमिरभरितानि इव स्फुटन्ति ] ॥ ५२६ ॥ ५२७) रयणि-[ रजनीकरकराक्रमणभिद्यमानावशिष्टतिमिरशेषाणि । शरणागतानि मलयः रक्षति इव गुहागृहोषितानि ] ॥ ५२७ ॥ ५२८) सयलेण
' = सम. २= कपोलपास [ = पार्श्व]. ३ = स्तोक. * P कञ्चुरं, J कव्वुरं. ५ = तमौघ. ६ = रौप्य. * PJ उअय. ' धराहसि', J धराहरासिं. २ = गगनपथ. २ = सित, P सिस (corrected into सिय), ] से for सिय. 1 PJ दुटु. १२ P विणित्त, J विण्णित्त. १३ फुरति. १५P 'वाण, J "वग्ग. "Pइव for व of J. P हरत्थाई, :J हरुत्थाई. १ = परिप्रकाशकेन. १८ = निवृत्ती [ = वृत्ती] कृत. १P ससिणा, J ससिणो.

Page #197

१०
५५
ता
दुल्लह-लभ-जणाणुराय-रस-मउइयम्मि ओअद्धा | हिययम्मि से कुमारस्स ससियरा कुसुम-बाणे व ।। ५२९ तो सो विसट्ट-वरकुसुम-गंध-विस-धारिओ इव कुमारो । तत्तो च्चिय तुम्हालुखियाऍ भूमीऍ सुविसष्णो ।। ५३० दूसह - संताव-परवसो वि तैब्भूमि- फंस - सुह-लुद्धो । सवेगियं णिसष्णो णेच्छर णलिणी-दलत्थुरणं ॥ ५३१ णिज्जई णिसाऍ चंदो णिसा वि चंदेण दोहि मि अगंगो । मयणेण वि से विरँहो दूरं तेणावि संतावो ।। ५३२ सो वम्मह-सर-पसराउरम्मि हिययम्मि विणिहिओ हारो । णिवर्ट-सरेण व वम्महेण पासो व से खित्तो ।। ५३३ इमिणा णिसायरेण व णिसायरेणज्ज से णिसंसेण । अंगाइँ तक्खणं चि कयाइँ चम्मट्टि सेसाई ॥ ५३४ तो सो अणिमिसियच्छं अलद्ध-लक्खं चिरं पलोयंतो । अब्भत्थेइ मियंकं पवणं तं चैव उज्जाणं ।। ५३५ हो मियंक हो पक्ण हो" वरुज्जाण " रक्खह पियाए । अंगाइँ सरस-तामरस-पम्ह मउयाइँ मह हियए ।। ५३६
भूमि, सोक्खिन्नो
P रक्खह.
कोऊहल-विरइया
२०
[ सकलेन भुवनपरिप्रकटेन निर्वृतीकृतसकललोकेन । अकुर्वती नलिनी एव वञ्चिता संगमं शशिना ] ॥ ५२८ ॥ ५२९ ) ता - [ तावत् दुर्लभलम्भजनानुरागरसमृदूकृते अवबद्धाः । हृदये तस्य कुमारस्य शशिकराः कुसुमबाणाः इव ] ॥ ५२९ ॥ • ५३० ) तो सो - [ तदा स विकसितवरकुसुमगन्धविषघारितः इव कुमारः । ततः एव युष्मत्स्पृष्टायां भूमौ सुनिर्षण्णः ] ॥ ५३० ॥ ५३१) दूसह - [ दुःसहसंतापपरवशः अपि तद्भूमिस्पर्शसुखलुब्धः । सर्वाङ्गीणं निषण्णः नेच्छति नलिनीदलास्तरणम् ] ॥ ५३१ ॥ ५३२ ) णिज्जइ - [ नीयते निशया चन्द्रः निशा अपि चन्द्रेण द्वाभ्यामपि अनङ्गः । मदनेन अपि तस्य विरह: दूरं तेन अपि संतापः ] ॥ ५३२ ॥ ५३३ ) सो - [ सं २५ मन्मथशरप्रसरातुरे हृदये विनिहितः हारः । निर्व्यूढशरेण इव मन्मथेन पाशः इव तस्य : क्षिप्तः ] : ॥ ५३३ ॥ ५३४ ) इमिणा - [ अनेन निशाचरेण इव निशाकरेण अद्य तस्य नृशंसेन । अङ्गानि तत्क्षणमेव कृतानि चर्मास्थिशेषाणि ] ॥ ५३४ ॥ ५३५ ) तो सो - [ ततः स अनिमिषिताक्षं अलब्धलक्ष्यं चिरं प्रलोकयन् । अभ्यर्थयते मृगाङ्कं पवनं तच्चैव उद्यानम् ] ॥ ५३५ ॥ ५३६ ) हो - [ हंहो मृगाङ्क भोः
२
=
६
S
१ = अवक्षिप्ताः । खूता 1. P वाण व्व, J वाणु व्व. ज्ञायते, [ णज्जइ ]. P विरहो, J विरओ. = चम्मा [ = मी ] स्थिशेषानि. = झ ) पत्र.
१०
११
भूमि से खित्तो. पक्ष्म (
१३

=
३

व्याप्तासु.
P हो व े
=
[ ५२९
४
उपविष्ट:. निष्ठितशरेषु [?] हो.
५
י
ין
P रक्ख,

Page #198

५४४]
लीलावई
तं तह सोऊण मए भणियं सहसा कुमार अलमिमिणा । असमंजसेण भणिएण कत्थ सा पिययमा एत्थ || ५३७ कीस तुमं अप्पाणं विम्हरिओ जेण जंपति असंतं । दुल्लह-भाइँ समावर्डति कालेण पेम्माई ।। ५३८ अणं च एत्थ सुबइ कामावत्था चि बहुविहा हो । सा' र कमेण कामी- यणस्स अंगे समारुहइ ॥ ५३९ पढमण्णोष्णालोयण-संदीविय-मणहिलास-परिओसो । परिओसाहि वि जाय आलावो को वि उयाण ।। ५४० औलाव - वहयराणंतरं च चिंता मणम्मि संठाइ | चिंतिज्जतो पसरइ सज्जीवं धणुद्धरो काम ।। ५४१ तालुक्कंठा - णिब्भरेहिं परियाणिऊण कज्ज - गई । हिययाइँ दुइ-यहिँ दिपूर्ण गहियाइँ कीरंति ।। ५४२ दुइ- समागम - संतुट्ठ-हियय- परिभाविओ गुणग्धाओ । तद्दियसियं गुणिज्जइ सहीहिँ समयं अणिŻतो ॥। ५४३ गुण-कित्तणाणुओसुयाण मिहुणाण मुक संदेहो । जो तह समागमो सो भणामि किर कस्स सारिच्छो ।। ५४४
१
= अविद्यमानं. व्यतिकरानंतरं.

२
= श्रूयते. = ज्यासहित.
Po
पवन भोः वरोद्यान रक्षत प्रियायाः । अङ्गानि सरसतामरसपक्ष्ममृदुकानि मम हृदये ] ॥ ५३६ ॥ ५३७ ) तं तह - [ तत्तथा श्रुत्वा मया भणितं सहसा कुमार अलमनेन । असमञ्जसेन भणितेन कुत्र सा प्रियतमा अत्र ] ॥ ५३७ ॥ ५३८ ) कीस - [ कस्मात् स्वमात्मानं विस्मृतः येन जल्पसि असत् । दुर्लभलम्भानि समापतन्ति कालेन प्रेमाणि ] ।। ५३८ ।। ५३९ ) अण्णं [ अन्यच्चात्र श्रूयते कामावस्था अपि बहुविधा भवति । सा किल क्रमेण कामिजनस्य अङ्गे समारोहति ] || ५३९ ॥ ५४० ) पढम - [ प्रथमान्योन्यालोकनसं दीपितमनोऽभिलाषपरितोषः । परितोषादपि जायते आलापः कोऽपि उभयेषाम् ] ॥ ५४० ॥ ५४१) आलाव - [ आलापव्यतिकरानन्तरं च चिन्ता मनसि संतिष्ठते । चिन्त्यमानः प्रसरति सज्यधनुर्धरः कामः ] ॥ ५४१ ॥ ५४२ ) तालुक्कंठा - [ तत्कालोत्कण्ठानिर्भरैः परिज्ञाय कार्यगतिम् । हृदयानि दूतीवचनैः दत्तगृहीतानि क्रियन्ते ] ॥ ५४२ ॥ ५४३) दूइ - [ दूती समागमसंतुष्टहृदयपरिभावितः गुणसमूहः । तद्दिवसं गुण्यते, सखीभिः समं अनिष्टान्तः ] ॥ ५४३ ॥ ५४४ ) गुण - गुणकीर्तनानुरागोत्सुकानां मिथुनानां मुक्तसंदेहः । यः तथा समागमः स भणामि
84
-
४
५
P सा इर, J सायर.: = किल. = उभयेषां. = पत्र [ = दत्त ] गृहीतानि. [ गुणुग्धाओ ].

९१
६
4
= आह्लाद
१०
१५

Page #199

[५४५.
कोऊहल-विरइया सवंग-णिबुइ-येरो सो अण्णो सत्तमो रेसो को वि । आसाइज्जइ जो पढम-पेमैं-पिय-संगमाहितो॥ ५४५ तं सत्थेसु ण सुबइ अगोयरं तं महा-कईणं पि। जं किं पि सुहं णव-संगमम्मि देइओ जणो कुणइ ॥ ५४६ तह संभोय-सुहाहि मि वेसंभो होइ एकमेकाण । वेसंभाओ हो हाओ पवट्टए पणओ ॥ ५४७ पणयम्मि पमाण-पवड़ियम्मि केणावि दिव-जोएण । जो होइ विप्पलंभो सो दुसहो पेम्म-परिणामो ॥ ५४८ तं सि' उणो इह देसण-मेत्तेणं चेय एरिसावत्थो। जाओ मयण-महाणल-संताव-परखसावयवो ।। ५४९ तो तेणाहं भणिया बहु-जंपिरि भणसुतं' सि ण गयाँ सि । थिमियोलस-वलियद्धच्छि-पेच्छियवाण दिदि-"वहं ॥ ५५० जं तीऍ तुज्झ भणियं तं जइ मैणयम्मि किं पि संभरसि । ता वच्च मा हु एवं-विहाइँ उल्लवसु एताहे ॥ ५५१ इय एवमहं भणिऊण तेण भयवइ विसज्जिया एत्थ । संपइ दिदं वच्चामि तुम्हें पय-पंकय चउक्कं ॥ ५५२
किल कस्य सदृक्षः] ॥ ५४४ ॥ ५४५) सवंग-[ सर्वाङ्गनिर्वृतिकरः स अन्यः सप्तमः रसः कोऽपि । आस्वाद्यते यः प्रथमप्रेमप्रियसंगमात् ] ॥ ५४५॥ ५४६) तं सत्येसु[ तत् शास्त्रेषु न श्रूयते अगोचरं तन्महाकवीनामपि । यत्किमपि सुखं नवसंगमे दयितः ० जनः करोति ] ॥ ५४६ ॥ ५४७) तह - [ तथा संभोगसुखादपि विश्रम्भः भवति एकैकानाम् । विश्रम्भात्स्नेहः स्नेहाप्रवर्धते प्रणयः ] ॥ ५४७॥ ५४८) पणयम्मि[प्रणये प्रमाणप्रवर्धिते केनापि दैवयोगेन । यः भवति विप्रलम्भः स दुःसहः प्रेमपरिणामः ] ॥ ५४८ ॥ ५४९) तं सि-[ त्वमसि पुनरिह दर्शनमात्रेण एव ईदृशावस्थः । जातः मदनमहानलसंतापपरवशावयवः ]. ॥ ५४९॥ ५५०) तो तेणाई -[ ततस्तेनाहं भणिता बहुजल्पनशीले भण त्वमपि न गता असि । स्तिमितालसवलितार्धाक्षि२" प्रेक्षितव्यानां दृष्टिपथम् ] ॥ ५५० ॥ ५५१) जं तीए - [ यत्तया तव भणितं तद्यदि मनसि किमपि संस्मरसि। तद्रज मा खलु एवंविधानि उल्लप इदानीम् ] ॥ ५५१ ॥ ५५२) इय - [ इत्येवमहं भणित्वा तेन भगवति विसर्जिता अत्र । संप्रति दृष्टं व्रजामि
'P'यरो सो, J यरसो. २P सत्तमो रसो, J सत्तमेरिसो. २PJ पढमा. "P पेम, J पेम्म, "P दइओ, J दईओ. ६ पिम्म, पेम्म. " = त्वमसि. चेय, चिय. [तं पि]. 1°न गतासि.. = स्तिमितअलसवलितअर्धाक्षिप्रेक्षितानां; पेच्छिव्वाण. १९p पहं, J वहं. १३ PJ मणयंपि. १४ = युवयोः. " = चतुष्कं.

Page #200

-५६० ]
लीलावई
भणियं च मए सुंदरि एवं णिय-सामिणो भणिज्जासु । मज्झ वयणेण बहुसो जब सो गण्णं वियप्पेइ ।। ५५३ भैसि णीसेस - पसिद्ध-सिद्ध-सिर-मउड-घडिय-चलणस्स । मलयाणिलस्स तणओ सज्जणणि समुब्भवो तं सि ।। ५५४ एसा वि महाणुमई जम्मि कुले जाणसि च्चिय तुमं पि । के सेसं जं सीसइ वय - विहवायार- सीलाण ।। ५५५ ता एसो अण्णोष्णाणुसरिस - विष्णाणुरीय-सम्भाओ" । पुण्णमइयाण काण वि जाय इह जीयँ लोयम्मि ।। ५५६ ती णिय-तायं पडिबोहिऊण एवं कुमारिया-रयणं । सत्रायरं वरिज्जउ उयाण वि उहय- लोय-सुहं ॥ ५५७ भणियं च तओ माहविलयाए अंबम्हं तुम्हि जं भणह । एता देवी देउ किंपि संदेसयं पइणो ।। ५५८ भणियं च महाणुमईऍ ईसि - लज्जा - परेत्तिय मुहीए । अइउज्जयासि पिय-सहि किमहं जाणामि संदिसिउं ।। ५५९ सोक्खा तुमाहिंतो तत्तो णिद्दा तुमाहि मे जीयं । पिय-संगम तईतो जं जाणसि तं कुणिज्जासु ॥ ५६०
८
१ = न अन्यत् विकल्पयति. चिय ]. * [ विष्णाण-राय- ]. जीयलोयम्मि. P तो, J ता. P लोयमुहं, J लोअसुहं. foot-note thus : निसुयं च तुह मए वयणं. = परिवर्त्तित. नीरोगता स्वतन्त्रत्वम् । प्रशमश्चैतानि जने कथ्यन्ते सप्त सौख्यानि ॥.
११

Q:
युष्मत्पदपङ्कजचतुष्कम् ] ॥ ५५२ ॥ ५५३ ) भणियं - [ भणितं च मया सुन्दरि एवं निजस्वामिनः भण । मम वचनेन बहुशः यथा स न अन्यत् विकल्पयति ] ॥ ५५३ ॥ (५५४) भण्णसि - [ भसि निःशेषप्रसिद्धसिद्धशिरोमकुटघटितचरणस्य । मलयानिलस्य तनयः सज्जननीसमुद्भवः त्वमसि ] ॥ ५५४ ॥ ५५५) एसा वि - [ एषा अपि महानुमती यस्मिन्कुले जानासि एव त्वमपि । " किं शेषं यत्कथ्यते बाग्विभवाचारशीलानाम् ] ॥ ५५५ ॥ ५५६ ) ता एसो - [ तावदेष' अन्योन्यानुसदृशविज्ञानरागसद्भावः । पुण्यवतीनां कासामपि जायते इह जीवलोके ] ॥ ५५६ ॥ ५५७ ) ता - [ तस्मात् निजतातं प्रतिबोध्य एतत्कुमारिकारत्नम् । सर्वादरं त्रियताम् उभयेषामपि उभय लोकसुखम् ] ॥ ५५७ ॥ ५५८ ) भणियं - [ भणितं च ततः माधवीलतया अम्ब अस्माकं यूयं यद्भणथ । इदानीं देवी ददातु किमपि संदेशं पत्ये ] ॥ ५५८ ॥। ५५९ ) भणियं – [ भणितं च महानुमत्या ईषत् लज्जापरावर्तितमुख्या । अतिऋजुका असि प्रियसखि किमहं जानामि संदेष्टुम् ] ।। ५५९ ॥ ५६० ) सोक्खाई - [ सौख्यानि त्वत्तः त्वन्निद्रा
५
१२
[ जायसे PJ मईयाण. P जीवलोगम्मि, P अवंम्ह ] अम्वम्ह; P has a शयनासनवाहनविषयजानि
९३
= भण्यसे. P जाणिसि विय, J जाणसि च्चिय;
' सभावो, सवाओ.

१०
94

Page #201

९४
ܕܐ
कोऊहल-विरइया
अह एवं गहियत्था अम्ह- सयासाओं सा गया दूई । अम्हे वि य तिस्सा गुण-गणाणुगहणे पयत्ताओ ॥ ५६१ तो गया तीए बहु-विह- चिंता - वियपं- संधैमिओ । सविसेसं पज्जलिओ मी हियए अणंग-सिही ॥ ५६२ तो मुहुत्तमेतं णिरुद्ध-णीसास- णिच्चलच्छीए । णिवाहिऊण भाउय इमीग्र संपइ समुल्लवियं ॥ ५६३ सहि सिटं जं माहविलयान जं चैंम्ह तेण संदि । तस्स तर अणुसरिसं ण किंचि अप्पाहियं वयणं ॥ ५६४ मा मह हयाऍ दोसेण दूसहं माणसं वर्हतस्स । अणं पि किंपि होही सविसेसं जं इमाओ वि ।। ५६५ तेणाहं पंजाउलिय- माणसा एहि मलय- सेलम्भि । वच्चम्ह देमि अप्पाणमप्पणो " च्चेय सहि तस्स ।। ५६६ ण सहइ कालक्खेवो हिययं मह मयण - हुयवह-पलित्तं । तस्स वि संदेह-गयं जीयं णिसुर्य चिय तए वि ।। ५६७ भणियं च मए पिय-सहि णिसुर्य दिट्ठ सयं च अणुहूर्य । दुच्चरियं हय-कुसुमाउहस्स किं मैज्झ साहेसि ॥ ५६८
५०
त्वत्तः मे जीवितम् । प्रियसंगमः त्वत्तः यज्जानासि तत्कुरु ] ॥ ५६० ॥ ५६१ ) अह - [ अथ एवं गृहीतार्था अस्मत्सकाशात्सा गता दूती । वयमपि च तस्याः गुणगणानुग्रहणे प्रवृत्ताः ] ॥ ५६१ ॥ ५६२ ), तो - [ ततः व्यपगतायां तस्यां बहुविध'चिन्ताविकल्पसंध्मातः । सविशेषं प्रज्वलितः अस्याः हृदये अनङ्गशिखी ] ॥ ५६२ ॥ ५६३ ) तत्तो - [ ततो मुहूर्तमात्रं निरुद्धनिःश्वासनिश्चलाक्ष्या । *निर्वाह्य भ्रातृक अनया संप्रति समुल्लपितम् ] ॥ ५६३ ॥ ५६४ ) सहि - [ सखि शिष्टं यन्माधवीलतया यच्च अस्माकं तेन संदिष्टम् । तस्य त्वया अनुसदृशं न किंचिदल्पाधिकं वचनम् ] ॥ ५६४ ॥ (५६५) मा मह - [ मा मम हतायाः दोषेण दुःसहं मानसं वहतः । अन्यदपि किंचित् ९५ भविष्यति सविशेषं यदस्मादपि ] ॥ ५६५ ॥ ५६६ ) तेणाहं - [ तेनाहं पर्याकुलितमानसा एहि मलयशैले । व्रजामः ददामि आत्मानमात्मैना एंव सखि तस्य ] ॥ ५६६ ॥ ५६७ ) ण सहइ - [ न शोभते कालक्षेपः हृदयं मम मदन हुतवहप्रदीप्तम् । तस्यापि संदेहगतं जीवितं निश्रुतमेव त्वया अपि ] ॥ ५६७ ॥ भणियं - [ भणितं च मया प्रियसखि निश्रुतं दृष्टं स्वयं च अनुभूतम् । दुश्चरितं हत
५६८ )
१
२
= व्यव [ प] गतायाः. = त्रिकल्प. J इमिइ हियए अणं । P तत्तो, J तो तं. वचनं संदिष्टं :" [ किंचि ].
१२
] मज्झ,

६
P संघ, संदु. J PJ म्ह "
P पज्जाउलिय, J पज्जालिय.
[५६१

४
८
P इमीए अणंगसिही हियए, किं चि, J संचि. [मप्पण वेय ].
अल्पाधिकं P मज्झं,
99
=
१२

Page #202

-५७६ ]
लीलावई
पेरिज्जतो पुर्वकहिँ कम्मेहिँ केहि वि वराओ । सुहमिच्छंतो दुल्लह-जणाणुराए जणो पडइ ।। ५६९ दुल्लह- समागमुद्दमियाण कामीण जं समावडइ । दुक्खेण तेण पर-वसण-पेच्छिरो डज्झउ अणंगो ।। ५७० जेहिं दइयं ण णयं अणाय- दुक्खा सुहीण ते प्रढमा । जाणं चिय पिय- विरहो जाणसु दुक्खीण ते पढमा ।। ५७१ दुक्ख-घडिराण खण-विहडिराण विरहावसाण-विसमाण । दुप्परियल्लाण रसं धण्णा ण मुणंति पेम्माण ।। ५७२ तह वि हु मा तम्म तुमं मा झूरसुं मा विर्मुच अत्ताणं । को देह हरह को वा सुहासुहं जस्स जं विहियं ॥ ५७३ जह संज्झति गुणा अणुरज्जर परियणो जणो जह यं । जह गुरु- यणो पसंसह तह कीरउ एरिसं कर्ज ॥ ५७४ विरसाईँ जाइँ पमुहे अमय रसायंति जाइँ परिणामे । कज्जाइँ ताइँ सुवियारियाइँ ण जणे हसिज्जति ।। ५७५ तेण हि भणामि पिय-सहि सच्छंदा होइ जा जए कण्णा । सा लोय- णिंदेणिज्जा तुम्हारिसिया विसेसेण ॥ ५७६
ร
२
= न
P पुब्वक, पुष्वक'. Pवि, मि, [ केहि वि]. ज्ञानं [
६
PJ. P मा रूरसु, J मा तुरसु. P अन्नाणं, J अत्ताणं.
तं ].
दुष्परिपाल्यानां. PJ निंद.
.
P जह य, J जेण.

कुसुमायुधस्य किं मह्यं कथयसि ] ॥ ५६८ ॥ ५६९) पेरिज्जतो - [ प्रेर्यमाणः पूर्वकृतैः कर्मभिः कैः अपि वराकः । सुखमिच्छन् दुर्लभजनानुरागे जनः पतति ] ॥ ५६९॥ ५७० ) दुल्लह - [ दुर्लभसमागमोहूनानां कामिनां यत्समापतति । दुःखेन तेन परव्यसनप्रेक्षिता दह्यतामनङ्गः ] ॥ ५७० ॥ ५७१) जेहिं - [ यैः दयितं न ज्ञातम् अज्ञातदुःखाः सुखिनां ते प्रथमाः । येषामेव प्रियविरहः जानीहि दुःखिनां ते प्रथमा: ] ॥ ५७१ ॥ ५७२ ) दुक्ख - [ दुःखघटनशीलानां क्षणविघटनशीलानां विरहावसानविषमाणाम् । दुष्परिपाल्यानां रसं धन्याः न जानन्ति प्रेम्णाम् ] ॥ ५७२ ॥ ५७३ ) तह - [ तथापि खलु मा ताम्य त्वं मा खिद्यस्व मा विमुञ्च आत्मानम् । कः ददाति हरति कः वा सुखासुखं यस्य यद्विहितम् ] ॥ ५७३ ॥ ५७४) जह - [ यथा संबध्यन्ते गुणाः अनुरज्यते परिजनः जनः यथा च । यथा गुरुजनः प्रशंसति तथा क्रियताम् ईदृशं कार्यम् ] ॥ ५७४ ॥ ५७५) विरसाई - [ विरसानि यानि प्रमुखे अमृतरसायन्ते यानि परिणामे । कार्याणि तानि सुविचारितानि न जहस्यन्ते ] ५७६ ) तेण - [ तेन हि भणामि प्रियसखि स्वच्छन्दा भवति या जगति कन्या । सा
२५
1
॥ ५७५ ॥
९
३

९५
ي
४
१०
१५
२०

Page #203

९६
१०
१५
कोहल-विरइया
लकूबरस्स धूवा वसंतसिरि-उयर-संभवा तं सि । ता कह काहिसि पिय-सहि जण-वयणिज्जं असावण्णं ।। ५७७ अप्पाणमप्पण 'च्चिय दिज्जइ अपरिग्गहाहिं वरईहिं । कुमरीण महाकुल- संभवाण मग्गो च्चिय ण होइ ।। ५७८ किं जह मए वि एवं अणुहूयं चेय तुज्झ साहेमि । अवसर- वडियं पिय-सहि अवहिय-हियया णिसामेह ।। ५७९ आसि पसाहिय-चउ - जलहि-वलय- रसणा-वसुंधरा-गाहो । णिण्णार्सियारि-वक्खो राया विउलासओ णाम ।। ५८० आ - सायरेक-छत्तंक - वसुमई औ - दिवंगणा - लच्छी । आ-भुयण-जय-सिरी जस्स खग्ग-मग्गे चिरं वसिया ।। ५८१ सो तीऍ असंतुट्टो र गाहो एक-भुवण-लच्छीए । दाऊण णियय-रज्जं णीसेसं दिय-वराण गओ ।। ५८२ सुर-सरि-जल-सिसिरतुसार- सित्त-तरुं कुसुम-वासिय-दियंते । तुहिणायलस्स कडए महात्वं 'चरिउमाढत्तो ।। ५८३ तत्थासंखं कालं मूल - फलाहौर - णिवय-सरीरो । मय-विहग-उल-सहावो वक्कल-वसणो सिला-सयणो ॥ ५८४ ।।
लोकनिन्दनीया युष्मादृशी विशेषेण ] ॥ ५७६ ॥ ५७७ ) णल - [ नलकूबरस्य दुहिता वसन्तश्री- उदरसंभवा त्वमसि । तत्कथं करिष्यसि प्रियसखि जनवचनीयम् असामान्यम् ] ॥ ५७७ ॥ ५७८ ) अप्पाण - [ आत्मा आत्मना एव दीयते अपरि२० ग्रहाभिः वराकीभिः । कुमारीणां महाकुलसंभवानां मार्गः एव न भवति ] ।। ५७८ ॥ ५७९] किं - [ किं यथा मयापि एतदनुभूतमेव तुभ्यं ( तव वा ) कथयामि । अवसरपतितं प्रियसखि अवहितहृदया निशामय ] ॥ ५७९ ।। ५८० ) - आसि [ आसीत्प्रसाधितचतुर्जलधिवलयरसनावसुंधरानाथः । निर्णाशितारिपक्षः राजा विपुलाशयः नाम ] ॥ ५८० ॥ ५८१ ) आसायरेक्क - [ आसागर कच्छत्राङ्कवसुमती आदिव्याङ्गना" लक्ष्मीः । आभुवनजयश्रीः यस्य खड्गमार्गे चिरम् उषिताः ॥ ५८१ ॥ ५८२ ) सो तीए - [ स तया असंतुष्टः नरनाथः एकभुवनलक्ष्म्या | दत्त्वा निजकराज्यं निःशेषं द्विजवराणां गतः ] ॥ ५८२ ॥ ५८३ ) सुर - [ सुरसरिज्जलशिशिरतुषारसिक्ततरुकुसुमवासितदिगन्ते । तुहिनाचलस्य कटके महातपश्चरितुमारब्धः ] ॥ ५८३ ॥ ५८४ ) तत्थासंखं - [ तत्रासंख्यं कालं मूलफलाहार निर्वृतशरीरः । मृगविहगकुलस्वभावः
[ ५७७
४
३
P असामन्नं, J असावणं. P त्रिय, J चिय. P चिय, चिय.
५
६
९
१०
P सियरिङचको, सियारिवक्खो. 'P जाओ, J णाम. P lacuna of ten syllables, duly supplied by J. "P जिय, J जय. p मग, J मग्गे. P बहु, J तरु. 1 महिय lacuna, J चरिउमाढतो. P हारिदिन्g lacuna of some fourteen syllables, duly supplied by J, Jहारणिव्वु.
११

Page #204

२७
लीलावई पत्त-हर-कय-णिवासो णीसंगो जा तहिं तवं चरइ । ता भीएणाणत्ता सुरवइणा सुरवहू रंभा ॥ ५८५ रंभे वण-गहण-परिट्रियस्स वेत्तासणस्स वर-मुणिणो। गंतूण कुणसु विग्ध उम्ग-तवासत्त-हिययस्स ॥ ५८५*१२ सुरवइ-लद्धाएसा वर-वयणा झत्ति स-हरिसावयवा । संपत्ता वण-गहणे कय-णियमो वर-मुणी जत्थ ॥ ५८५*२ ता सुर-वहु-दसण-चालियम्मि मुणिवर-मणम्मि मयणग्गी। पज्जलिओ तव-तरू-डहण-लालसो मोह-घय-सित्तो ।। ५८५*३ सा कियचिरं पि कालं तेण समं मयण-मोहिय-मणेण । अच्छंती उयरेवई जाया परिओसिय-सुरेसा ॥ ५८६ तिस्साहं तिहुयण सुंदरीएँ रंभाण्ट उयर-संभूया । सा में पसूई-समए मोत्तूण दिव समारूढा ।। ५८७ अह ताएण वि पिय-सहि जणणि-विउत्तं ति में कलेऊण । अब्भत्थियाओ वण-देवयाओ सवायरेण तहिं ॥ ५८८ तो ताहिँ फल-रसामय-रसेण संतप्पिया अहं ताव।। जो जाया तम्मि तवोवणम्मि पय-चारिणी णिरुयो। ५८९
वल्कलवसनः शिलाशयनः ] ॥ ५८४ ॥ ५८५) पत्त-[ पत्रगृहकृतनिवासः निःसंगः यावत्तत्र तपश्चरति । तावद्भीतेन आज्ञप्ता सुरपतिना सुरवधू रम्भा ] ॥ ५८५॥ ५८५*१) रंभे-[ रम्भे वनगहनपरिस्थितस्य वेत्रासनस्य वरमुनेः । गत्वा कुरु विघ्नम् उग्रतपःसक्तहृदयस्य ] ॥ ५८५*१ ॥ ५८५*२) सुर-[सुरपतिलब्धादेशा वर-२० वदना झटिति सहर्षावयवा । संप्राप्ता वनगहने कृतनियमः वरमुनिः यत्र ] ॥५८५*२ ॥ ५८५*३) ता-[ तदा सुरवधूदर्शनचालिते मुनिवरमनसि मदनाग्निः । प्रज्वलितः तपस्तरुदहनलालसः मोहघृतसिक्तः ] ॥ ५८५*३ ॥ ५८६) सा-[ सा कियच्चिरमपि कालं तेन समं मदनमोहितमनसा। आसीना उदरवती जाता परितोषितसुरेशा ] ॥ ५८६ ॥ ५८७) तिस्साह-[ तस्याः अहं त्रिभुवनसुन्दर्याः रम्भायाः उदर-१० संभूता। सा मों प्रसूतिसमये मुक्त्वा दिवं समारूढा] ॥ ५८७ ॥ ५८८) अह[अथ तातेन अपि प्रियसखि जननीवियुक्ता इति मां कलयित्वा । अभ्यर्थिताः वनदेवताः सर्वादरेण 'तत्र ] ॥ ५८८ ॥ ५८९) तो ताहिं -[ ततः ताभिः फलरसा
The gathās 585*1 to 585*3 are found only in J, and not in P. These three gathas are numbered 84,85, and 86 by J. वयरयणा. "P किचिरं,J कियचिरं. ' = उदरवती. पसूय, J पसूह. *P अहवाएणेवि, J अह ताएण वि.
[विउत्त ति]. ' = यावत् जाता. "P तावावणंमि एयवारिणी, J तवोवणंमि पयचारिणी.
१ = निरुजा.
ली. ७

Page #205

[५९०
कोऊहल-विरइया वक्कल-कुप्पासांवरिय-विग्गहा पोत्त-जीवियाहरणा । मय-सावएहि समयं बाल-कीला सुहं पत्ता ॥ ५९० दियहेहि केत्तिएहिँ विमुक्काहं तेण बाल-भावेण । ताय-पय-पंकयाराहणम्मि उवसप्पिया बुद्धी ॥ ५९१ आंणेमि कंद-मूल-प्फलाइँ विविहाइँ तरु-पम्याई । संमज्जणोवलेवेण-कम्म-क्खणएण संतुट्टा ॥ ५९२ अण्णम्मि णिसा-विरमे बहु-विह-वर-विडव-कुसुम-लोहेण । सुविसट्ट-पायवं वर-विहंग रुय-मुहलिय-दियंतं ॥ ५९३ महु-मत्त-महुयरावलि-झंकारुग्गीय-पायव-णिउंजं । कप्पतरु-कणइ-किसलय-णिरंतरंतरिय-तरणि-कर-णियरं ॥ ५९४ सुस्साय-फल-भरोणमिय-वच्छ-पालंब-चुंबिय-धरंकं । हिम-सेल-सिहर-णिज्झर-तुसार-परिसित्त-परंतं ॥ ५९५ सुर-बहु-चलणालत्तय-चिंचिल्लिय-मणि-सिलायलुच्छंगं । गंधव-गेय-रव-दिणं-यण्ण-मय-जूह-संघायं ॥ ५९६ इय एव-विहं पिय-सहि साणु-वर्ण तेण कुसुम-लोहेण । उवसप्पियं हि अमुणिय-विहि-परिणाम हयासाए ॥ ५९७
मृतरसेन संतर्पिता अहं तावत् । यावज्जाता तस्मिन् तपोवने पदचारिणी नीरुजा ] ॥ ५८९ ॥ ५९०) वकल- [ वल्कलकूर्पासावृतविग्रहा पोतजीविताभरणा । मृग
शावकैः समं बालक्रीडासुखं प्राप्ता ] ॥ ५९० ॥ ५९१) दियहेहि- [ दिवसैः किय२० न्मात्रैः विमुक्ता अहं तेन बालभावेन । तातपदपङ्कजाराधने उपसर्पिता बुद्धिः ]
॥ ५९१ ॥ ५९२) आणेमि-[आनयामि कन्दमूलफलानि विविधानि तरुणसूनानि । संमार्जनोपलेपनकर्मक्षणकेन संतुष्टा ] ॥ ५९२ ॥ ५९३) अण्णम्मि[अन्यस्मिन् निशाविरमे बहुविधवरविटपकुसुमलोभेन । सुविकसितपादपं वरविहगरुतमुखरितदिगन्तम् ] ॥ ५९३ ॥ ५९४ ) महु - [ मधुमत्तमधुकरावलिझंकारोद्गीत५५ पादपनिकुञ्जम् । कल्पतरुलताकिसलयनिरन्तरान्तरिततरणिकरनिकरम् ] ॥ ५९४ ॥
५९५) सुस्साय- [ सुस्वादफलभरावनमितवृक्षप्रालम्बचुम्बितधराङ्कम् । हिमशैलशिखरनिर्झरतुषारपरिसिक्तपर्यन्तम् ] ॥ ५९५ ॥ ५९६ ) सुर-[ सुरवधूचरणालक्तकमण्डितमणिशिलातलोत्संगम् । गन्धर्वगीतरवदत्तकर्णमृगयूथसंघातम् ] ॥५९६ ॥ ५९७) इय-[ इत्येवंविधं प्रियसखि सानुवनं तेन कुसुमलोभेन । उपसर्पितं हि अज्ञातविधि
३० ' Pकुप्पासाव', J कुप्पाणव'. २P कीडा, J क्कीला. ३ P आणामि, Jआणेमि. ४ = लिंपनं. १P
खण', J.क्खण'. P अन्नं पि, J अण्णंमि. * = उद्गीत. * = विचर्चित; P विंच्चिल्लिय, J चिंचि. * = दंतकर्म [ = दत्तकर्ण]. " = उपसृष्टा, PJ सप्पियम्हि. "p °साइ, J°साए.

Page #206

- ६०५]
लीलावई
ता तत्थ सुरहि-कुसुमोच्चयावहिय-हियय-भाव-पसराए। वामण-यरु-कणइ-वलंबियग्ग-हत्थाएँ सच्चवियं ॥ ५९८ धुवंत-धय-वडाडोय-डंबरं सिरि-णिवेस-परिवेसं । पवण-पहल्लिर-किकिणि-रव-मुहलिय-णह-यलाहोय ॥ ५९९७ विप्फुरिय-विविह-वर-रयण-कंति-संजणिय-सुर-धणु-समूह । गयणाहि अवयरंतं दिव-विमाणं सुहालोयं ॥ ६०० ता तत्थ पढम-जोवण-वियंभियारंभ-भूसियावयवो। वियडोर-यड-पहोलंत-कुसुम-माला-कयाहरणो ॥ ६०१ मंदाणिल-वस-पसरिय-सवंगामोय-वासिय-दियंतो। लायण्ण-पहा-विच्छुरिय-सयल-वण-कार्णणाहोओ॥६०२ लीला-कमल-णिवारिय-वयण-णिलीणालि-पयडियच्छि-जुओ। पेच्छंतो मह वयणं दिव-कुंमारो संमल्लीणो ॥६०३ तो तं दट्टण मए सच्छरियं सायरं सविणयं च । तब्भाव-भावियाए खित्तो कुसुमंजली पुरओ॥ ६०४ परिचिंतयम्हि हियए अज्ज कइच्छाइँ पुण्णमइयाई । सच्चविय-उहय-लोया. लोयणाई इमे दिट्टे ॥ ६०५
परिणाम हताशया।] ॥ ५९७ ॥ ५९८) ता तत्थ - [तावत्तत्र सुरभिकुसुमोच्चयावहितहृदयभावप्रसरया । वामनतरुलतावलम्बिताग्रहस्तया दृष्टम्] ॥ ५९८ ॥ ५९९) धुर्षत - [धूयमानध्वजपटाटोपडम्बरं श्रीनिवेशपरिवेशम् । पवनप्रचूर्णितकिङ्किणीरखमुखरितनभस्तलाभोगम्] ॥५९९ ॥ ६००) विष्फुरिय - [विस्फुरितविविधवररत्न- २० कान्तिसंजनितसुरधनुस्समूहम् । गगनात् अवतरत् दिव्यविमानं शुभालोकम् ] ॥६०० ॥ ६०१) ता तत्थ-[ तदा तत्र प्रथमयौवनविजृम्भितारम्भभूषितावयवः । विक्टोरस्तटप्रघूर्णत्कुसुममालाकृताभरणः] ॥ ६०१॥ ६०२) मंदाणिल - [मन्दानिलवशप्रसृतसर्वाङ्गामोदवासितदिगन्तः । लावण्यप्रभाविच्छरितसकलवनकाननाभोगः ] ॥६०२ ॥ ६०३) लीला- [ लीलाकमलनिवारितवदननिलीनालिप्रकटिताक्षियुगः । प्रेक्षमाणो मम र वदनं दिव्यकुमारः समालीनः [ ॥६०३ ॥ ६०४) तो तं-[तदा तं दृष्ट्वा मया साश्चर्य सादरं सविनयं च । तद्भावभावितया क्षिप्तः कुसुमाञ्जलिः पुरतः ] ॥ ६०४ ॥ ६०५) परि-[परिचिन्तितं हि (परिचिन्तयामि वा ) हृदये अद्य कृतेच्छे ( कृतार्थे
१ = आच्छादितः; वहिय, J 'विहिय. २P वामगयरुकणईयवलं', J वामयरकणइवल'. ३ P°यलाभोयं, J°यलाहोय. * 600. 17599, J601. P°भोओ, Jहोओ. * = प्रकटित. १० *P कुमारो, J कुमरो. १ = समवतीर्णः; P समोल्लीणो, समल्लीगो. १० = अर्घार्थं. ११P 'चिंतयम्हि, Jiचिंतियम्हि.

Page #207

[६०६
कोऊहल-विरइया अह तेण पुच्छियाह समीवमुक्सप्पिऊण कोहलिणा । मउएहिँ मुद्ध-मुहरक्खरेहिँ क्यणेहिँ सैच्छरिये ॥ ६०६ पुप्फलाइ-णेव-कणइ-वियाण-णिउर्जए गुंजिरालि-उल-वलय-मणोहर रावए । कासि तसि तियस-बहु-विलास-विणोययं काणणम्मि परिभमसि असंकिरि णिब्भयं ॥ ६०७ तो त सोऊण मए पिय-सहि पढम पियंकर वयणं । वज्जरियं तस्स फुडं णियय-णिवासं कुलं णाम ॥ ६०८ तो तेण साहिलासं सप्परिओसं ससंभमं समुयं । सासंघ ससिणेहं सविलासमहं पुणो भणिया ॥६०९ सुंदरि ता अविरुद्धं एकेक्कम-दसणे म्ह किं जेण । गंधवेसाण कुले अहं पि विमले समुप्पण्णो ॥ ६१० चित्तगयाहिहाणो तुह दंसण-कोहलेण अवयरिओ। जह होसि स-प्पसाया ता जुत्तं वम्महेण कयं ॥ ६११ अज्ज-दियसाउ रज कोसं जीयं सुहं सरीरं च । अण्णं पि किंपि" जं मज्झ तं असेसं तुमीयत्तं ॥ ६१२
वा) पुण्यमये । दृष्टोभयलोके लोचने अस्मिन् दृष्टे ] ॥ ६०५॥ ६०६ ) अह तेण[अथ तेन पृष्टाहं समीपमुपसर्प्य कुतूहलिना । मृदुकैः मुग्धमुखराक्षरैः वचनैः साश्च
र्यम् ] ॥ ६०६॥ ६०७) पुष्फलाइ- [पूँगफलादिनवलताविताननिकुञ्जके गुञ्जन"शीलालिकुलवलयमनोहररावके । का असि तस्मिन् त्रिदशवधूविलासविनोदकं कानने परिभ्रमसि अशङ्काशीले निर्भयम् ] ॥ ६०७ ॥ ६०८) तो तं- [ ततः तत् श्रुत्वा मया प्रियसखि प्रथमं प्रियंकरं वचनम् । कथितं तस्य स्फुटं निजकनिवसनं कुलं नाम ] ॥६०८॥ ६०९) तो तेण- [ ततः तेन साभिलाषं सपरितोषं ससंभ्रमं समोदम् । साशंसं सस्नेहं सविलासमहं पुनर्भणिता] ॥६०९ ॥ : ६१०) सुंदरि- [सुन्दरि " तावदविरुद्धम् अन्योन्यदर्शनमावयोः किं येन । गन्धर्वेशानां कुले अहमपि विमले समुत्पन्नः ] ॥ ६१०॥ ६११) चित्तंगय- [ चित्राङ्गदाभिधानः तव दर्शनकुतूहलेन अवतीर्णः । यदि भवसि सप्रसादा तद् युक्तं मन्मथेन कृतम् ] ॥ ६११ ॥ ६१२ ) अज्ज-[अद्यदिवसात् राज्यं कोशं जीवितं सुखं शरीरं च । अन्यदपि किंचित् यन्मम
= साश्चर्य. २PJ नव'. ३PJ निउं'. PJ वलयणो'. 'P would take तसि as one • word. ६ = वधू. * = क्रियाविशेषणं. ' = जल्पतः, P would take बजरियंतस्स as one
word. * PJ सणम्ह. १p 'भिहाणो, 'हिहाणो. [किंचि]. १२ = तवायत्तं.

Page #208

-६२० ]
लीलावई
ता परिय देहि मे पाणिपल्लवं मा विलंब एत्ताहे । सह कालक्खेवो मह हियई वियंभिओ मयणो ।। ६१३ एवं तं चाड - सयाणुसंधियं वयणयं सुणेऊण | हिययं आ गयण - रसायल" म्ह 'पप्फुल्लिय" सहसा ।। ६१४ आणंद - बाह-पडिपूरिएहिँ सहि मण सिद्धिया तस्स । अच्छीहिं वियै सिट्टा पडिवयणमसंभरंती ।। ६१५ अइ-गरुय -संज्झसूसास-वस-विसट्टंत-मुँह-पयट्टेहिं । णीसासेहि सयं चिय दिष्णो' अंतग्गओ भांवो ॥ ६१६ अंगेहि मि" अणवत्थ-ट्रिएहिँ असहीरणों समुद्दिट्ठा । लज्जोएण वयणेण अप्पिओ हियय- सब्भावो ॥ ६१७ ** जंण सेय- पुलउम्गमेण पिय-सहि ण पिसुणियं तस्स । पयडीकया हयासेण लहुइया ॐ कंपेण ।। ६१८ इय एम-विहं पोत्थिहिँ अंगेहिँ मयण - डिएहिं । लज्जालुयाणुरूया अवणीय गुणमई बुद्धी ।। ६१९ तो वाम- पर्यगुट्टेण तत्थ धरणी- यलं लिहतीए । भणिय अणुच्च सह अहोमुंहेच्छं च सहि तस्स ।। ६२०
१
P हियय, ] हियह, [ हियऍ ]. पफदियं [ = पप्फुडियं] अददती; P संभवंतीए,
९
P दिलो, J देण्णो. १३ [ किं ].
१४
३
४
PJ म्ह. P gives a footnote calling it a पाठांतरं. P पप्फुल्लियं, J पुप्फु. संभरंतीए. P सज्झसायास, J सज्झसूसास. je P भाओ, भावो. P हि मि, हिं मि. P ऊरू, J ऊरु. P एम, पोरत्थो दुज्जणो अ अधोमुखाक्षं.
99
१२
१५
१६
१८
१९
७
P लज्जालुयाणुरुपा, J लज्जाणुयाणुरूया.
॥
तदशेषं त्वदायत्तम् ] ॥ ६१२ ॥ ६१३) ता पसिय - [ तत्प्रसीद देहि मम पाणिपल्लवं मा विलम्बस्व इदानीम् । न साँते कालक्षेपः मम हृदये विजृम्भितः मदनः ] ॥ ६१३ ॥ ६१४) एवं तं - [ एवं तच्चाटुशतानुसंधितं वचनं श्रुत्वा । हृदयम् आगगनरसातलं #म प्रफुल्लितं सहसा ] ६१४ ॥ ६१५) आणंद - [ आनन्दबाष्पपरिपूरिताभ्यां सखि मनः स्निग्धता तस्य । अक्षिभ्याम् इव ( एव वा ) शिष्टा प्रतिवचनम् असंस्मरन्त्याः ] ॥ ६१५ ॥ ६१६) अइगरुय - [ अतिगुरुकसाध्वसोच्छ्वासवशविकसन्मुखप्रवृत्तैः । निःश्वासैः स्वयमेव दत्तः अन्तर्गत भावः ] ॥ ६१६ ॥ ६१७ ) अंगेहिं – [ अङ्गैरपि अनवस्थास्थितैः असहनशीलता समुद्दिष्टा । लज्जावनतेन वदनेन अर्पितः हृदयसद्भावः ] ॥ ६१७ ॥ ६१८ ) कं जंण - [ किं* यन्न स्वेदपुलकोद्गमेन १५, प्रियसखि न पिशुनितं तस्य । प्रकटीकृतौ हताशेन लघूकृतौ ऊरू कम्पेन ] ॥ ६१८ ॥ ६१९ ) इय एमविहं - [ इत्येवंविधं दुर्जनैः अङ्गैः मदनवञ्चितैः । लज्जाशीलानुरूपा अपनीता गुणवती बुद्धिः ] ॥ ६१९ ॥ ६२० ) तो - [ ततः वामपादाङ्गुष्ठेन तत्र
-

ی
एम.
अपनीता.
१०१

१
१०
१५
२०
=
आलावरसोवलं च " [ चिय .]. ६ ३० P सुह, J मुह. = अनवगणना परा.
८
देसीए । दुर्जनैः.

Page #209

१०२
कोऊहल-विरइया को एयं ण पसंसइ कस्स व इमिणा ण होइ परिओसो। को तुम्ह ण संबज्झइ कहे व ण दीसइ तुमाहितो ॥ ६२१ इय जइ में महसि महाणुभाव वण-तावसिं पि णाऊण । ता गंतूणं म्ह तवोवणम्मि तायं चिये भणेसु ॥ ६२२ तो तेण पुणो भणियं अलमिमिणा केचिरं विलंबेसि । ण सहइ तुह देसण-सुह-समुग्गओ मह मणे मयणो ॥ ६२३ कालंतर-परिवसिए अवसर-चुकम्मि मय-सिलिंबच्छि । विग्ध-सहस्साइँ समावडंति हियइच्छिए कज्जे ॥ ६२४ एवं भणिऊण वयंसि तेण पुलझ्य-पओट-हत्थेण । गहिओ में मुणिय मणाहिलासमवसारिओ हत्थो॥ ६२५ तो तेण मज्झ पिय-सहि सहसा णित्तिओ स-वीवाहो। पम्हुसियासेस-कुलकमाएँ हय-मयण-णडियाए ॥ ६२६ तह तत्तो चिय पिय-सहि कुसुमासव-मत्त-महुयरुग्गीए । कलयंठिकलयलाराव मुहलिए दस-दिसा-वलए ॥ ६२७ णिविर्च-लया-पल्लव-णिरंतरंतरिय-तरणि-कर-णियरे।। बहु-विह-पसूय-परिमल-परिवासिय-तरु-णिउंजम्मि ॥ ६२८
धरणीतलं लिखन्त्या । भणितम् अनुच्चशब्दम् अधोमुखाक्षं च सखि तस्य ] ॥ ६२० ॥ ६२१) को एयं-[कः एतन्न प्रशंसति कस्य वा अनेन न भवति परितोषः । कः तव न संबध्यते कथमिव न दृश्यते त्वत्तः ] ॥ ६२१ ।। ६२२) इय-[इति यदि २० मां कांक्षसे महानुभाव वनतापसीम् अपि ज्ञात्वा । तद्गत्वा अस्मत्तपोवने तातमेव भण]
॥ ६२२॥ ६२३) तो तेण-[ततः तेन पुनर्भणितम् अलमनेन कियच्चिरं विलम्बसे । न सह्यते त्वदर्शनसुखसमुद्गतः मम मनसि मदनः ] ॥ ६२३ ॥ ६२४) कालंतर-[कालान्तरपर्युषिते अवसरच्युते मृगशावाक्षि । विघ्नसहस्राणि समापतन्ति
हृदयेप्सिते कार्ये] ॥ ६२४ ॥ ६२५) एवं-[एवं भणित्वा वचांसि तेन पुलकित२१ प्रकोष्ठहस्तेन । गृहीतः मम ज्ञात्वा मनोऽभिलाषम् अँप्रसारितः हस्तः ] ॥ ६२५।। .६२६) तो तेण-[तत; तेन मत्प्रियसखि सहसा निर्वर्तितः स्वैवीवाहः । प्रस्मृता
शेषकुलक्रमैया हतमदनवञ्चितया] ॥६२६॥ ६२७) तह तत्तो-[ तथा ततः एव प्रियसखि कुसुमासवमत्तमधुकरोद्गीते । कलकण्ठीकलकलारावमुखरिते दशदिशावलये] ॥ ६२७॥ ६२८) णिविच्च-[ निविडॅलतापल्लवनिरन्तरान्तरिततरणिकर
'
' = कथमिव, P कह व, Jकंव. P विय,J चिय. २P केचिरं, J किचिरं. = मृगशावाक्षि; P 'सिलं'J'सिलिं'. 'Pसे. मे. ६ = अप्रसारितं. 'P निजत्तिओ, Jणिजत्तिओ. = निभिच्च.

Page #210

-६३५*१ ]
लीलावई
सत्तच्छय- सुह- पायव-तलम्मि इच्छाऍ अच्छिऊण चिरं । दिवसावसाण - समए संभरिओ सहि मए अप्पा ॥ ६२९ भणियं च मए पिययम ण हु एसो दुण्णओ सुहेणम्ह । वोलेइ जइ ण देवो अणुकूलो होइ एत्ताहे ॥ ६३० अ-रुओ अवराहो विसमो ताओ असंकिरो मयणो । अविमरसियं च कज्जं ण-याणिमो कह विपरिणम ।। ६३१ता तेणाहं भणिया मा भायसु एहि ताव णिय-वसई । वच्च विगय-रोसो' होही काले तुह ताओ ।। ६३२ दिण्णाण अदिण्णाण ये आहव-गहियाण सšवराणं च । परिणीयाण कुमारीण णत्थि अण्णं भणेयवं ॥ ६३३ अह एरिसे समुल्लावे वइयरे सुयणु एकैसरियाए । सुरणेसण-सुढिओ तत्तों च्चिय आगओ ताओ || ६३४ ता तेण समं पिय-सहि सहसा गंधवराय-तणएण । एक- विमाणासीणा सच्चविया णवर ताएण ॥ ६३५ भणियं च महामुणिणा पावसु रे पाव रक्खसालोयं । दुहिया मे अवहरिया कामासत्तेण अइ-रहसा || ६३५*१
३
५
$
९
१०
P रोसो, J रोसा. P य, J इ. PJ सव Pएर समु एरिसे समु = समुल्लापव्यतिकरे. तत्समये; P सरिया, Jसरियाए. = सुचिरान्वेषणखिन्नं, P सुइने, सुरणे. = खिन्नः. = तत्रैव. ' The next four gāthās, 635 * 1 to 6354, are found only in P. They are numbered there, 35-38: but again the Nos. 35 etc. are repeated for the following verses. The copyist observes that these verses are added on a separate folio, from some other book, with a remark paṭhantara, and that their numbers are repeated.
They are not found in J.

Po
निकरे । बहुविधप्रसून परिमलपरिवासिततरुनिकुञ्जे ] 11 ६२८ ॥ ६२९ ) सत्तच्छय – [ सप्तच्छदसुखपादपतले इच्छया आसित्वा चिरम् । दिवसावसानसमये संस्मृतः सखि मया आत्मा ] || ६२९ ॥ ६३० ) भणियं - [ भणितं च मया प्रियतम न खलु एष दुर्नयः सुखेन आवयोः । व्यवलीयते यदि न दैर्वैम् अनुकूलं भवति इदा- ' नीम् ] ॥ ६३० ॥ ६३१ ) अइ - [ अतिगुरुकः अपराधः विषमः तातः अशङ्किता मदनः । अविमर्शितं च कार्य न जानीमः कथं विपरिणमते ] ॥ ६३१ ॥ ६३२ ) ता - [ तदा तेनाहं भणिता मा बिभीहि एहि तावन्निजवसतिम् । व्रजावः विगतरोषः भविष्यति कालेन तव तात: ] ॥ ६३२ || ६३३ ) दिण्णाण - [ दत्तानामदत्तानां च आहवगृहीतानां स्वयंवराणां च । परिणीतानां कुमारीणां नास्ति अन्यद्भणितव्यम् ] ' ॥ ६३३ ॥ ६३४ ) अह - [ अथ ईदृशे समुल्लापव्यतिकरे सुतनु झगिति । सुचिरान्वेषणश्रान्तः ततः एव आगतः तातः ] ॥ ६३४ ॥ ६३५ ) ता तेण - [ तावत्तेन समं प्रियसखि सहसा गन्धर्वराजतनयेन । एक विमानासीना दृष्टा नवरं तातेन ] ॥ ६३५ ॥ ६३५*१ ) भणियं - [ भणितं च महामुनिना प्राप्नुहि रे पाप राक्षसलोकम् ।
Qu
ક્
१०३
४

३०
१५
३०

Page #211

१०४ कोऊहल-विरइया
[६३५*२वुत्तं च तओ तेण वि गंधवेणावि केयवराहेण । . भयवं इमस्स होही कड्या आउस्स पजतो ॥ ६३५*२ भणियं च तओ इसिणा णियत्तंरोसेण पुत्ति-णेहाओ । अइ-दुसह-सुहड-पारद्ध-संगरे जाव सिह।। ६३५*३ ता सोय-मजिअ-विसद्द-गयण-पसरेण पेच्छमाणाए । साव-पवणेण हरिऊण---"त्थ वि पएस्स ।। ६३५४४ तो मे झस त्ति पडियं अविणय-गिरि-गरुय-तुंग-सिहराहि । हिययं लज्जा-भय-कुलिस-ताडियं पिव णिरालंब ॥ ६३६ अह अयस-महा-सीहेण तासिया पर्लइऊण वेएण । एक णिउंज-कणई-वियाण-गहणं समल्लीणा ॥ ६३७ ता तत्थ में णिलंक अविणीय पेच्छउ ति मा ताओ। इय कलिऊण व सूरो णीओ लज्जा अस्थमणं ॥ ६३८ मह दुक्ख-दुक्खियाहिँ व दिसाहिँ अंधारियाइँ वयणाई । मह भय-भीयाइँ व संकुयंति" वणयर-समूहाई ॥ ६३९ ता रविरह-वडण-विसट्ट-जलहि मग्गुग्गएण व तमेण ।
पायालाहिँ व* समयं विलंपिओ णहयलाहोओ" ॥ ६४० मे अपहृता कामासक्तेन अतिरभसात् ] ॥ ६३५*१ ॥ ६३५*२) वुत्त-[ उक्तं च ततः तेनापि गन्धर्वेणापि कृतीपराधेन । भगवन् अस्य भविष्यति कदा आयुषः पर्यन्तः ] ॥ ६३५४२ ॥ ६३५*३) भणियं - [भणितं च ततः ऋषिणा निवृत्त" रोषेण पुत्रीस्नेहात् । अतिदुःसहसुभटप्रारब्धसंगरे यावत् शिरसि हतः ] ॥ ६३५*३ ॥ ६३५४४) ता सोय- [ तदा शोकमग्नविशब्दगगनप्रसरेण प्रेक्षमाणायाः शापपवनेन हूँतः नैवरं प्रियः कुत्रापि प्रैदेशे ] ॥ ६३५*४ ॥ ६३६) तो मे- [ ततः मम धैसिति पतितम् अविनयगिरिगुरुकतुङ्गशिखरात् । हृदयं लज्जाभयकुलिशताडितम् इव निरालम्बम् ] ॥ ६३६ ॥ ६३७) अह- [अथ अयशोमहासिंहेन त्रासिता पलाय्य " वेगेन । एकं निकुञ्जलतावितानगहनं समालीना ] ॥ ६३७॥ ६३८ ) ता तत्थ[ तदा तत्र मां निलीनाम् अविनीतां प्रेक्षतामिति मा तातः । इति कलयित्वा इव सूर्यः नीत: लज्जया अस्तमनम् ] ॥ ६३८ ॥ ६३९) मह- [ मम दुःखदुःखिताभिः इव दिशाभिः अन्धकारितानि वदनानि । मम भयभीतानि इव संकुचन्ति वनचरसमूहानि ]
॥ ६३९ ॥ ६४०) ता रवि- [ तदा रविरथपतनविकसितजलधिमार्गोद्गतेन इव ३० [गंधव्वेण वि कयाव॰]. २P नियत्त. ३P नेहाओ. [सिरसि हओ]. "P मझिअ; P
would separate मज्झि and अं. १ [हरिओ णवरि पिओ कत्थ वि पएसे]; the conjectural letters of the copyist are म्माचिक for the four blank places. * = अयश एव सिंह.
- नशित्वा. 'Pमं निलुकं, J मिणंलुक्कं. "P य,Jव. "P अत्थवणं, J अस्थमणं. संचरति, J संकुयंति. २P विहण, J पडण. १४ = पातालेन सह मेलितः; P "हिं व, हिम्व. १p भोओ, होओ.

Page #212

-६४८]
लीलावई ता है 'कणइ-वियाणाओं सणिय-सणियं महा-भउप्पेत्था। अण्णण्ण-तरु-वर्णतर-णिलुकमाणी समल्लीणा ॥ ६४१ ता' ण पिओ ण विमाणं ण य ताओ णेय किं पि तं चिण्हें । जं पेच्छिऊण जीय मुहत्तमत्तं विमालेमि ॥ ६४२ अह ते दट्टण मए सज्ज मसाणं व झत्ति दुप्पेच्छे । चिर-मोह-लद्ध-सण्णाएँ मुक्कयंठं चिरं रुण्णं ॥ ६४३ हा ताय गय-सिणेहो कीस तुमं तक्खणेण 'मह जाओ। अविणीए वि 'अवच्चे हवंति कलुणासयां मुणिणो॥६४४ हा अज्जउत्त तुह णेह-बंधणोद्ध-जीविया विहिणी । वोच्छिण्णा विस-वल्लि व वियड-कप्पदुमाहितो ॥ ६४५ हा अंब तए वि अहं हय-णामा जम्म-वासरे मुक्का । इहि असरण-हियया कं जं सरणं पविज्जिस्सं ॥ ६४६ हा भयवईओ वण-देवयाओ देसेह पिययम मज्झ । तुम्हें सरण-पवण्णा विऑय-अणाहा विवज्जामि ॥ ६४७ इय एवं बहुसो विलविऊण परिचिंतियम्हि हियएण ।
किं मह होष्ट इमिणा अप्पडियारेण रुण्णेण ॥ ६४८ तमसा। पातालादिव समं विलुप्तः नभस्तलाभोगः ] ॥ ६४० ॥ ६४१) ता-[ तावदहं लतावितानात् शनैः शनैः महाभयत्रस्ता । अन्योन्यतरुवनान्तरनिलीयमाना समालीना] ॥ ६४१॥ ६४२) ता- [तदा न प्रियः न विमानं न च तातः नैव किमपि तचिह्नम् । यदृष्ट्वा जीवितं मुहूर्तमात्रमपि मानयामि ] ॥ ६४२ ॥ ६४३ ) २० अह तं-[ अथ तदृष्ट्वा मया सद्यः श्मशानमिव झटिति दुःप्रेक्ष्यम् । चिरमोहलब्धसंज्ञया मुक्तकण्ठं चिरं रुदितम् ] ॥ ६४३ ॥ ६४४) हा ताय- [हा तात गतस्नेहः कस्मात् त्वं तत्क्षणेन मम जातः । अविनीतेऽपि अपत्ये भवन्ति करुणाशयाः मुनयः ] ॥ ६४४ ॥ ६४५) हा अजउत्त - [ हा आर्यपुत्र त्वत्स्नेहबन्धनावबद्धजीविता विधिना । व्युच्छिन्ना विषवली इव विकटकल्पद्रुमात् ] ॥ ६४५ ॥ ६४६ ) हा ९५ अंब-[हा अम्ब त्वया अपि अहं हतनामा जन्मवासरे मुक्ता । इदानीम् अशरणहृदया किं यत् शरणं प्रपत्स्ये ] ॥६४६॥ ६४७) हा भय - [हा भगवत्यः वनदेवताः दर्शयत प्रियतमं मम । युष्माकं शरणं प्रपन्ना वियोग-अनाथा विपद्ये ] ॥ ६४७ ।। ६४८) इय एवं- [इत्येवं बहुशः विलप्य परिचिन्तिता अस्मैि हृदयेन । किं मम हतायाः
'P कणयविमा', J कणइविया'. २ = महाभयेन उत्प्रेक्षमाणा; P 'प्पेच्छा, J पेत्या. २P ता ३० न, J ताजा ण. “[पि मालेमि], P would read विमालेमि as one word. * P दुपेच्छं, J दुप्पेण्छ. ६ = मुक्तकंलं. "P महं, J मह. ' = अपत्ये. करुणाशया, P°सया, J महा.बंधनोइवजीविता. "P विधिणा, J विहिणा. १२ [पवजिस्सं]. १२ P would separate वि and ओय, [वि उय अणाहा]. ४ = हताया:- ११ = अप्रतिकारेण..

For Private &Personal Use Only .

Page #213

१०६ . कोऊहल-विरइया
[६४९दुक्खावगमोवाओ णण्णो मरणाउ दीसइ कहिं पि। ता इह सत्तच्छय-पायवम्मि पासं णिबंधिस्सं ॥ ६४९ एवं हियए परिभाविऊण वलियम्हि वक्कल-वरिल्लं । सच्चविया जम-हर-वैत्तणि व हियइच्छिया साहा ॥ ६५० भणियं च णिबद्धंजलि-पणाम-पुर्व मणम्मि झाऊण । भयवं विस्स-पयावइ जइ किं पि मए कयं सुकयं ॥ ६५१ ता अण्णम्मि वि जम्मे सो चिय मह पिययमो हविजासु । मा होज्ज पुणो एवं-विहाण दुक्खाण संभूई ॥ ६५२ एवं भणिऊण मए उवबद्धो जा तहिं दुमे अप्पा । तो अॅद्धड्डीणे जीवियम्मि गयणे सुओ सद्दो॥ ६५३ अइ अलमलमिमिणा तुज्झ पुत्ति ववसाय साहस-रसेण । वीसत्था होह खणं अहं खु जणणी य तुहे पत्ता ॥ ६५४ ती झत्ति णह-यलाओ अवयरिऊणम्ह सहि सुजणणीए । तं तोडिऊण पासं गहियाहं सुयणु उच्छंगे ॥ ६५४*१ जाणामि तेण मुणिणा णिरावराहा वि मुक्क-संगेण ।
परिसेसियों सि बाले दूरं णिकरुण-हियएण ॥ ६५५ अनेन अप्रतिकारेण रुदितेन ] ॥६४८॥ ६४९) दुक्खाव- [दुःखापगमोपायः नान्यः मरणाद् दृश्यते कुत्रापि । तदिह सप्तच्छदपादपे पाशं निर्भत्स्यामि ] ६४९॥
६५० ) एवं-[एवं हृदये परिभाव्य वलितं हि (वलामि वा) वल्कलोत्तरीयम् । ९° दृष्टा यमगृहवर्तनिरिव हृदयेप्सिता शाखा ] ॥ ६५० ॥ ६५१ ) भणियं-[भणितं
च निबद्धाञ्जलिप्रणामपूर्व मनसि ध्यात्वा । भगवन् विश्वप्रजापते यदि किमपि मया कृतं सुकृतम् ] ॥ ६५१ ॥ ६५२) ता अण्णम्मि-[तदन्यस्मिन्नपि जन्मनि स एव मम प्रियतमः भवतुं । मा — भवेत् पुनरेवंविधानां दुःखानां संभूतिः] ॥६५२ ॥
६५३) एवं-[एवं भणित्वा मया उपबद्धः यदा तत्र द्रुमे आत्मा । तदा अर्थोड्डीने २१ जीविते गगने श्रुतः शब्दः ] ॥ ६५३ ॥ ·६५४) अइ-[अये अलमलमनेन तव
पुत्रि व्यवसायसाहसरसेन । विश्वस्ता भँव क्षणम् अहं खलु जननी च तव प्राप्ता] ॥ ६५४॥ ६५४*१) ता झत्ति-[तदा झटिति नभस्तलादवतीर्य मम सखि सुजनन्या । तं त्रोटयित्वा पाशं गृहीता अहं सुतनु उत्संगे] ॥६५४*१॥ ६५५)
जाणामि-[ जानामि तेन मुनिना निरपराधा अपि मुक्तसंगेन । परिशेषिती असि बाले ३० १p°वसमो', 'वगमो. २ P वरिलं, J विरलं. ३ p वोत्तणि, J वत्तणि.. [हविजाउ]. ५ = अधोगते. ६°मिविणा, ] 'मिमिणा. "P रसेण, J सरेण. [होहि ]. "P तुहं, तुह. "Gatha No. 654*1 is found in P only, but not found in J. P puts, it is intersting to note, the same No., 54, for this and the following gāthā, No. 655. " नह. १२ [ परिपेसिया.]

Page #214

-६६२*१]
लीलावई ता तुज्झ सो अगम्मो सुर-लोओ जत्थ सइ णिवासो म्ह । अस्थि मह हियय-दइओ जक्खो णलकूबरो णाम ॥ ६५६ वित्ताहिवस्स तणओ सुयणो सचचओ पियाहासी । पडिवण्ण-वच्छलो सई परोक्यारेक-पत्तट्रो ॥ ६५७ तस्स समप्पेमि सुहेण जेण पिय-विरह-दुक्खमइया वि । सुवयंसियाहिँ समयं वचंति अलक्खिया दियहा ।। ६५८ एवं भणिऊण चिरं अंबाट सिणेह-संगय-मणाए । एत्थाणिऊण पिय-सहि समप्पिया तुज्झ तायस्स ॥ ६५९ तो तद्दियसाहितो तुम्हें अंबाट तह य तारण । तुम्हाहिँ वि सविसेसं सच्चविया एचिरं जाव ।। ६६० तेणेत्तियं पि कालं तुह णेह-णिबद्ध-जीवियासाए । सब्भाव-समप्पिय-माणसाएँ दुक्खं चिय ण णीयं ॥ ६६१ तुह सुह सुहिया तुह दुक्ख-दुक्खिया तुज्झ हियय-गय-हियया । तेण णिवारेमि इमं गुरु-जण-मण-बाहिरं कजं ॥६६२ इय गुरु-जण-मण-रहियं कर्ज जो कुणइ सुयणु सच्छंदो । सो दुक्ख-हरं जायइ जह जाया है खु सच्छंदा ॥ ६६२*१
दूरं निष्करुणहृदयेन] ॥ ६५५॥ ६५६) ता-[तस्मात्तव सः अगम्यः सुरलोकः यत्र सदा निवासः अस्माकम् । अस्ति मम हृदयदयितः यक्षः नलकूबरः नाम ] ॥ ६५६ ॥ ६५७) वित्ताहिवस्स-[ वित्ताधिपस्य तनयः सुजनः सत्यवतः प्रियाभाषी । प्रतिपन्नवत्सलः सदा परोपकारैककुशलः ] ॥६५७ ॥ ६५८) तस्स- २ [ तस्य समर्पयामि सुखेन येन प्रियविरहदुःखमयाः अपि । सुवयस्याभिः समं व्रजन्ति अलक्षिताः दिवसाः] ॥६५८ ॥ ६५९) एवं-[ एवं भणित्वा चिरम् अम्बया स्नेहसंगतमनसा । अत्र आनीय प्रियसखि समर्पिता तव तातस्य ] ॥ ६५९ ॥ ६६०) तो-[ततः तदिवसात् तव अम्बया तथा च तातेन । युष्माभिरपि सविशेषं दृष्टा इयच्चिरं यावत् ] ॥ ६६० ॥ ६६१) तेण-[तेन ऍतावत् अपि कालं तव स्नेह- २५ निबद्धजीविताशया । सद्भावसमर्पितमानसया दुःखमेव न ज्ञातम् ] ॥ ६६१॥ ६६२) तुह-[त्वत्सुखसुखिता त्वदुःखदुःखिता त्वत्-हृदयगतहृदया । तेन निवारयामि इदं गुरुजनमनोबाह्यं कार्यम् ] ॥६६२ ॥ ६६२*१) इय- [इति गुरुजनमनोरहितं कार्य यः करोति सुतनु स्वच्छन्दः । सो दुःखगृहं जायते यथा जाताहं खलु स्वच्छन्दा ]
1 = सत्यव्रतः, P सञ्चचओ, J सञ्चवओ. २p 'भासी, I हासी. ३P सइ, J सइं. ४ = दक्षः. ३० ५PJ मइया. ६ - सुसखीभिः. * तत्था', J एत्था'. P would read 'वियाए चिरं. *P suggests the samdhi तेण + एत्तियं, [तेणेत्तियं]. १= ज्ञानं [ = तं]. " This gatha No.662.1 is found in P only, but not in J; P ईय. १२P जाअइ.

Page #215

१०८
कोऊहल-विरइया
[६६३जइ णिच्छेएण एयं तुह हियए संठियं कुरंगच्छि । ता अंबाए सीसइ से चिय सर्व समाणिहई ।। ६६३ अहवा सयं पबोहेमि तत्थ गंतूण तं चिय कुमारं । जेण वरज्जेंसि दिजसि एकेकम-कुल-हैरीसेहिं ॥ ६६४ इय एंव-विहो धम्मो दिवो देवेहिँ दिय-महेसीहि । अविरुज्झंतो पिय-सहि उहयाण वि उहय-लोग-सुहो ॥ ६६५ एवं भणियाएँ इमीऍ पभणियं णिवहिज्ज जइ एवं । ता कित्तिय-मित्तं हय-णिसाएँ सेसं म्है साहेसु ॥ ६६६ भणियं च मए. पिय-सहि कीस तुम एरिसं पिण णिएसि । अरुण-कराहय-तिमिरं पुव-दिसा-पंडुरं गयणं ॥ ६६७ पेच्छेयं सुह-मारुएण पहयं दुल्लक्ख-तारा-यणं आमोयं ण जणेइ कामिणि-यणे बालायवालिद्धयं । दर-च्छिण्ण-दिसं सहाव-धवलं ओलग्गै-चंदायवं आलिक्खोलिहियं व छाँय-रहियं जायं णहो मंडलं ।। ६६८ दीसइ पसरंत-णवारुणप्पहा-पहय-तिमिर-पब्भारं ।
"हरिणक्खुकत्तिय-दिग्गैईद-देहारुणं गयणं ॥ ६६९ ॥६६२*१॥ ६६३) जइ-[यदि निश्चयेन :एतत् तव हृदये संस्थितं कुरङ्गाक्षि । तावदम्बायै शिष्यते सा एव. सर्व समानेष्यति ] ॥६६३ ॥ ६६४) अहवा
[अथवा स्वयं प्रबोधयामि तत्र गत्वा तमेव कुमारम् । येन त्रियसे दीयसे अन्योन्यकुल२० गृहेशैः ] ॥ ६६४॥ ६६५:) इय- [इत्येवंविधः धर्मः दिष्टः देवैः द्विजमहर्षिभिः ।
अविरुध्यमानः प्रियसखि उभयेषामपि उभयलोकसुखः ] ॥६६५॥ ६६६) एवं[ एवं भणितायाम् अनया प्रभणितं निर्वहेत् यदि एवं । तावत् कियन्मात्रं हतनिशायाः शेषम् अस्माकं कथय ] ॥ ६६६॥ ६६७) भणियं-[भणितं च मया प्रियसखि
कस्मात्त्वम् ईदृशमपि न पश्यसि । अरुणकराहततिमिरं पूर्वदिशापाण्डुरं गगनम् ] ॥ ६६७ ॥ २१६६८) पेच्छेयं-[पश्येदं सुखमारुतेन ग्रहतं दुर्लक्ष्यतारागणम् , आमोदं न जनयति
कामिनीजने बालातपाश्लिष्टम् । दूरच्छिन्नदिशं स्वभावधवलम् अवरुग्णचन्द्रातपम् , आलेख्यालिखितम् इव छायारहितं जातं नभोमण्डलम् ] ॥६६८ ॥ ६६९) दीसइ
'णिच्छ', J णिच्छि'. २ = सैव. ३ = करोति. * P विरि', J वरें. ५ = एकमेकं यथा भवति. ६ - कुलगृहेशैः. P एस, J एव. P दि@ो. J देवो. * = अनपराध्यन्; P अविर', J अविरु. "P ३० उहयणा, J उहयाण. "P उहंय, Jओहय, २P numbers this as well as next gatha,
665. PJ सेसम्ह. १४ =जानासि. " P जणे, J यणे. १३ = वालातपाश्लिष्टं. 1 PJ °च्छिन्न. १८ - गत, [ओलुग्ग]. १९ = आलेख्यालिखितमेव. २० = कीर्ति. २१ P जाई, J जायं. २२ P हरिनक्ख', Jहरणखु. = दिग्गजेंद्र [जेंद्र], P दिग्गइन्द, J गइदइव; P gives a foot-note. हरनहरुकत्तियगयदइच्च and calls it a पाठांतरं; it is interesting to note that it agrees partly with the reading of J.

Page #216

-६७६ ]
लीलावई
एसा वि सुयणु घर-दीहियाऍ चिर- विरह-वेयणुकंठं । वाहरइ चक्कवाई णलिणोवरि संठियं दइयं ।। ६७० संमिलति सुहासाय - जणिय-परिओस-दुबिर्सेट्टाई | ई - खर- दिणयरायव-संकाइ व कुमुय - गहणाई || ६७१ इय जा ममाहिं सोउं पेच्छर अरुणारुणं हाहोय । ता उयय-धराहर- सिहर-संठिओ झत्ति दिण-गाहो ।। ६७२ तो मह इमीऍ भणियं एसो सहि उयय-सेल- सिहरम्मि । लक्खा-रस-रत्तो चियं सहस त्ति समुग्गओ सूरो ।। ६७३ काय - कविलम्मि सहसा दिट्ठे गेरुले व दियस - गाहम्मि | ओसरइ कसैण-विसहर - णिवहो व णहाहि" तम-विहो । ६७४ गलिणोयर-परिवसियाइँ अलि उलाई करेहिँ विउडिंतो" । उक्खणइ व तम-त्रीयाइँ पेच्छ रोसारुणो सूरो ।। ६७५ बालों वो ण णिविर्ड रहस- मिलतेसु चकवाएसु । वियसिय-कमल-समुच्छलिय- रेणु-कविसासु सरसीसु ।। ६७६
ง
P णोवर, ईषत्विकसितानि. P सोउं, J सोहं.
करुण, J वाइवो.
गग
।
२०
[ दृश्यते प्रसन्नवारुणप्रभा प्रहततिमिर प्राग्भारम् । हरिनखोत्कृत्तदिग्गजेन्द्रदेहारुण नम् ] ॥ ६६९॥ ६७०) एसा वि - [ एषा अपि सुतनु गृहदीर्घिकायां चिरविरहवेदनोत्कण्ठम् । व्याहरति चक्रवाकी नलिनोदेंरे संस्थितं दयितम् ] ॥ ६७० ॥ ६७१ ) संमिल्लति - [ संमीलन्ति सुखास्वाद ( - सुखस्वाप-वा ) जनितपरितोषदुर्विकसित आगच्छत्खरदिनकरातपशङ्कया इव कुमुदगहनानि ] ॥ ६७१ ॥ ६७२ ) इय - [ इति यावत् मत्तः श्रुत्वा प्रेक्षते अरुणारुणं नभ- आभोगम् । तावत् उदयधराधरशिखरसंस्थितः झटिति दिननाथः ] ॥ ६७२ ।। ६७३ ) तो मह - [ ततः मम अनया भणितम् एत्र सखि उदयशैलशिखरे लाक्षारसरक्तः एव सहसा इति समुद्गतः सूर्यः ] ॥ ६७३ ॥ ६७४ ) कणय - [ कनककपिले सहसा दृष्टे गरुडे इव दिवसनाथे । अपसरति कृष्णविषधरनिवहः इव नभसः तमोनिवहः ] ॥ ६७४ ॥ ६७५ ) णलि - णोयर - [ नलिनोदरपर्युषितानि अलिकुलानि करैः विकर्षन् । उत्खनति इव तमोबीजानि ९५ पश्य रोषारुणः सूर्यः ] ॥ ६७५ ॥ ६७६ ) बालायवो - [ बालातपः न निबिडयति रभसमित्सु चक्रवाकेषु । विकसित कमलसमुच्छलितरेणुकपिशासु सरसीषु ] ॥ ६७६ ॥
कसण.
१६
Jोअर, [णोयरे ]. P लंति, लंत. साय, साइ P व्विसहाई. J 'व्त्रियढाई, भोयं, J होयं.
P नाहि, J णहाहिव.
८

१२
= न निर्णीयते, [ निवडइ ].
P च्चिय, J चिय, [ विय. ].
१४
१३
= उदर.

३
६
१०
१०९
=
ی
१५
सुखास्वादजनितपरितोष
१०
= आगच्छन्.
श्रुत्वा, ११
१२
गरुडे इव दृष्टे. P - विकर्षन्. P वालायवो, J
१५
=

Page #217

११०
१०
१५
३०
२०
६७७ ) दीसंति - [ दृश्यन्ते स्फुरितरविकरकरवालावलुप्तस्य तमस्तरोः 1 महीपीठनिपतिताः त्वचः इव वृक्षच्छायाः ] ॥ ६७७ ॥ ६७८ ) एसो - [ एषः स सूर्यातपसंगसमुत्स्पृष्टचन्द्रिकाप्रसरः । धवलाभ्रदलसदृक्षः जातः गगनाङ्गने चन्द्रः ] ॥ ६७८ ॥ ६७९ ) ता वच्च – [ ता व्रज मलयशैलं जीवितमरणयोः बहुगुणं यच्च । तत् ज्ञात्वा प्रियसखि कुरु स्वयमेव किमन्यत् ] ॥ ६७९ ॥ ६८० ) अविरुज्झतं - [ अविरुध्यमानं यत् गुरुजने उचितं च यत्स्नेहस्य । तत् जानासि एव त्वं शेषं किमहं प्रवक्ष्यामि ] ॥ ६८० ॥ ६८१ ) एवमहं - [ एवमहं भणिता भ्रातृक सुजैनेन सुखविमानेन । तदेव मलयभवनं प्राप्ता [ मया ] यत्र स दृष्टः ] ॥ ६८१ ।। ६८२ ) तो तं - [ ततः तं प्रणष्ट'शोभम् असंमार्जितकुट्टिमम् अनूर्च्छितपताकम् । अप्रसाधितवन्दनमालातोरणम् अरचितद्वारम् ] ॥ ६८२ ॥ ६८३ ) अकय - [ अकृतकुसुमोपचारम् अप्राप्तविलेपनम् अतिथित्यक्तम् (अधृतिपात्रं वा ) । अविभावितचिरशोभम् अप्रेक्षणीयं च अक्ष्णाम् ] ॥ ६८३ ॥ ६८४ ) तं तारिसं - [ तत् तादृशं दुःप्रेक्ष्यं दृष्ट्वा तु भवनं हताशया । परिचिन्तितं
२५
'चे
कोऊहल-विरइया
दीसंति फुरिय- रवि-यर- करवालोलुंपियस्से तम-तरुणो । महि-वेढे- णिवडियाओ छल्लीओं व रुक्ख छायाओ ।। ६७७ एसो सो सूरायैव संग-समुप्फुसिय-चंदिमा-पसरो । धैवलब्भ-दल- सरिच्छो जाओ : गयणगणे चंदो || ६७८ ता वच्च मलय-सेलं जीविय - मरणाण बहु-गुणं जं म्है । तं जाणिऊण पिय-संहि कुणसु संयं चेय किं अण्णं ।। ६७९ अविरुज्झतं जं गुरु-यणम्मि उड्यं च जं सिणेहस्स । तं जाणसि च्चिय तुमं सेसं किमहं पवोच्छामि ।। ६८० एवमहं आता भाउय सुजणेण सुह-विमाणेण । तं चेय मलय-भवणं पत्ती जत्थ सो दिट्ठो ॥ ६८१ तो तं पणटू-सोहं अणिमज्जियं-कुट्टिमं अणुब्भिय वैडायं । अपसाहिय-वंदण-माल-तोरणं अरइय-दारं ।। ६८२ अकय - कुसुमोक्यारं अप्पत्त-विलेवणं दिहि-वत्तं । अविहाविय - चिरे सोहं अपेच्छणिज्जं च अच्छीण ।। ६८३ तं तारसं दुपेच्छं दणदु भवणयं हयासाए । परिचिंतियं" हि हियए हद्धी किं पेरिस" ऐय ।। ६८४
ร
उच्चोटितस्य, Pलुंषि [ = लुंखि ]यस्स, J 'लुंपियस्स..
' P जंच, J जम्ह. P पिय, J जं पिय. = भणिता. P.. [ पत्ता मे जत्थ
१०
ง १४
अणुसज्जिय, J अणिमज्जिय.
पताकं.
१६
१७
= अप्राप्त, PJ अपत्त. ' P gives in the foot-note अविहवंत which is called पाठांतरं,
२१
9
P अदिसिवत्तं, J अदिहिव [= च]तं.
Pविर, चि. " [हु].
संभावनायां.
२२
P पयं, J एयं.
ㄓ
"
=
२
३
४
८
=
P. वेढ, J विढ. = आतप. P जाणिसि, J जाणसि. • प्रवक्ष्यामि . = असन्मा [ = संमा ]र्जित, P साहिय, साहियं. = द्वारमंगलादिकं न कृतं,
१२
१५
P
].
[.६७७

२०
P चितियम्हि.

Page #218

- ६९२]
लीलावई
हय- बंभ- रक्खसुवासियं च दुरो सरंत - चिर-सोहं । अज्जेयं किं माहविलयाऍ परिसेसियं भवणं ।। ६८५ अलमहवा इह दुचिंतिएण वच्चामि केरलं ताम । तत्तो चि जाणिस्सं एयं एवं विहं कज्जं ।। ६८६ परिभाविऊण एवं संपत्ता केरलाउरि दुवारं । तत्थ मए अकंदिय-सदो णिसुओ असोयवो ।। ६८७ तो णिवडिय - हियय - विहीरणाएँ उवसप्पिऊण पासम्मि । को पओलि वालो णिहुयं चि पुच्छिओ सभयं ।। ६८८ भद्द किमेसो सुबह जण - विहकंद - दूसह सहो । अइ-गरुय - दुक्ख- परिभूय-बंधवो तुम्ह णयरीए ।। ६८९ भणियं च तेण अज्जे "अज्ज-कुमारो अणज्ज - णिसि - समए । वसिओ विज्जा-भवणे असहाओ देव- जोएण ॥। ६९० सो अम्ह अउष्णार्ण कत्थ व केहिं पि दुट्ठ-सत्तूहिं । अवहेरिओ मलय-महीहेरीहि णिक्करुण-हियएहिं । ६९१ मलयाणिलो वि पिय-सुय- सिणेह-वस-कायरेण हियएण । अण्णेसिऊण सुइरं जाया समं गओ मोहं ॥ ६९२
उद्वासितं Pव, च. भुवनमवशेषं. 'P would not separate अज्ज and कुमारो.
P हराहि, J हरा.
एको.
१०
ی
RO
हृदये हा धिक् किं नु ईदृशम् एतत् ] ॥ ६८४ ॥ ६८५ ) हय - [ हतब्रह्मराक्षसोद्वासितं च दूरापसरच्चिरशोभम् । अद्य इदं किं माधवीलतायाः परिशेषितं भवनम् ] ॥ ६८५ ॥ ६८६ ) अलमहवा - [ अलमथवा इह दुश्चिन्तितेन व्रजामि केरल तावत् । ततः एव ज्ञास्यामि एतदेवंविधं कार्यम् ] ॥ ६८६ ॥ ६८७ ) परिभावि- ' ऊण - [ परिभाव्य एतत्संप्राप्ता केरलापुरीद्वारम् । तत्र मया आक्रन्दितशब्दः निश्रुतः अश्रोतव्यः ] ॥ ६८७॥ ६८८ ) तो - [ ततः निपतितहृदयविधीरणया उपसृप्य पार्श्वे । एकः प्रतोलीपालः निभृतमेव पृष्टः सभयम् ॥ ६८८ ॥ ६८९ ) भद्द - [ भद्र किमेष श्रूयते जननिवहाक्रन्ददुः सहः शब्दः । अतिगुरुकदुःखपरिभूतबान्धवः युष्माकं नगर्याम् ] ॥ ६८९ ॥ ६९० ) भणियं - [ भणितं च तेन आर्ये आर्य- २५ कुमारः अनार्यनिशासमये । उषितः विद्याभवने असहायः दैवयोगेन ] ॥ ६९० ॥ ६९१ ) सो अम्ह - [ स अस्माकमपुण्यानां कुत्रापि कैरपि दुष्टशत्रुभिः । अपहृतः मलयमहीधरात् निष्करुणहृदयैः ] ॥ ६९१ ॥ ६९२ ) मलयाणिलो - [ मलयानिलः

३
=
४
P नाम, J ताम
८
अपुण्यानां.
.
५
१११
३०
=
९
१५
विधीरणा. PJ 'अवय',
अवह J
३०

Page #219

११२
[६९३
कोऊहल-विरइया मुच्छा-विराम-संभरिय-गुण-गणुकंठिएहिँ तह रुणं । जह मलय-वण-गएहिँ वि गएहिँ ण' विहावियं जूहं ।। ६९३ हा वच्छ माहवाणिल हा बालय हा अणोमायार । हा गुण-रयण-महोयहि हा अविणय-भीरु कत्थ तुम ॥ ६९४ दीसहसि पुणो वि भए सुयण-जण सलाहिएंहिँ सुमईहिं । कीलतो मलय-महीहरम्मि समयं वयंसेहिं ॥ ६९५ एवमवरं पि बहुसो रोत्तूण' चिरं पयंपियं पहुणा । एहि पिए किं इमिणा जर-हर-वासेण एत्ताहे ॥ ६९६ जस्स कए पालिज्जइ रजं जीयं धणं परियणं च । सो च्चेय णत्थि संपइ किं इमिणा रज-भारेण ॥ ६९७ तुह भाउणो समप्पेमि पिययमे परियणं च रजं च । वच्चामि वणं पर-लोय-कज-दिण्णेक-मण-भावो ॥ ६९८ तो परिसेसिय-रज्जे गए वण-गर्मण गहिय-संकप्पे । सविसेसं रुयइ जणो पसाय-सुह-सुमरणासत्तो ॥ ६९९ इय एमविहं भाउय दुस्सोयचं "तहिं सुणेऊण । अफुडिय-हियया अविवष्ण-जीवियाहं पि विणियत्ता ॥ ७००५
अपि प्रियसुतस्नेहवशकातरेण हृदयेन । अन्विष्य सुचिरं जायया समं गतः मोहम् ] ॥ ६९२ ॥ ६९३) मुच्छा-[ मूर्छाविरामसंस्मृतगुणगणोत्कण्ठिताभ्यां तथा रुदितम् । यथा मलयवनगतैः अपि गजैः न विभावितं यूथम् ] ॥ ६९३ ॥ ६९४) हा वच्छ - [हा वत्स माधवानिल हा बालक हा अनुपमाकार । हा गुणरत्नमहोदधे हा अविनयभीरो कुत्र त्वम् ] ॥ ६९४ ॥ ६९५) दीसहसि-[ द्रक्ष्यसे पुनरपि मया सुजनजनश्लाध्यैः सुमतिभिः । क्रीडन्मलयमहीधरे समं वयस्यैः] ॥ ६९५ ॥ ६९६) एवमवरं-[ एवमपरमपि बहुशः रुदित्वा चिरं प्रजल्पितं प्रभुणा । एहि प्रिये किमनेन
जरगृहवासेन इदानीम् ] ॥ ६९६ ॥ ६९७) जस्स-[ यस्य कृते पाल्यते राज्य १५ जीवितं धनं परिजनश्च । स एव नास्ति संप्रति किमनेन राज्यभारेण ] ॥६९७ ॥ ६९८) तुह-[तव भ्रातुः समर्पयामि प्रियतमे परिजनं च राज्यं च । व्रजामि वनं परलोककार्यदत्तैकमनोभावः ] ॥६९८ ॥ ६९९) तो-[ ततः परिशेषितराज्ये राज्ञि वनगमनगृहीतसंकल्पे । सविशेषं रोदिति जनः प्रसादसुखस्मरणासक्तः ] ॥६९९ ॥ ७००) इय-[ इत्येवंविधं भ्रातृक दुःश्रोतव्यं तत्र श्रुत्वा । अस्फुटितहृदया अविपन्न
३० १ = गजैन विलोकितं यूथं. २ = अनुपमाकार. ३P गए, J मए. ४ - श्लाध्यैः. "सुगईहिं, J
सुमईहिं. ६ P रोऊण, J रोत्तूण. ' जरागृहवासेन. *P व, Jच. '' राए, J राएण. "PJ गहण. "P यसाय, J पसाय. १२ p वहिं ( = बहिं ],] तहिं. २P 699, J perhaps 698.

Page #220

-७०८]
११३
लीलावई जीविय-मरणेण मणे चिंतेती बहुगुणं म्ह किं एत्थ। मह जीविएण सौं जियइ मरइ मरणे महाणुमई ।। ७०१ ता जीवियं चिय वरं मरणाहिंतो मणम्मि धरिऊण। सुइरेणोरुण्ण मुही णिय-वसई कह वि संपत्ता ।। ७०२ तो बाह-जलोल्लिय-लोयणाएँ दीणाणणाएँ दूराओ। एसा मए अहवाएँ दंसणे चिय विसंणविया ॥७०३ सिद्रं तं किं पि मए दुबोज्जं वज-कढिण-हिययाए। जं तुम्ह वेरियाण वि सवण-वेहं मा हु वच्चेज ।। ७०४ अह तं सहस त्ति णिसामिऊण मम्माहया इव णिसण्णा। पडिया धरणी-चट्टे हा कि णेयं पयंपती ॥७०५ ताव मए से गुरु-यण-संपायर्यांसंकिरी' घेत्तूण । सीसं णिय-उच्छंगे सुइरेणासासिया एसा ।। ७०६ णिहुयं गुरु-यण-संकालुईऍ वियलंत-बाह-पिहियच्छं। रुणं रुयंत-परियण-परिसेसिय-जीवियासाए ॥७०७ हा जीविएस हा सुयणु हा अर्णत-गुण-भूमि हा दईय । हा णिकारण-वच्छल कत्थ पुणो त सि दीसिहसि ॥७०८
जीविता अहमपि विनिवृत्ता] ॥७००॥ ७०१) जीविय-[जीवितमरणयोः मनसि चिन्तयन्ती बहुगुणम् अस्माकं किमत्र । मम जीवितेन सा जीवति म्रियते मरणे महानुमती ] ॥ ७०१॥ ७०२) ता-[तत् जीवितमेव वरं मरणात् मनसि धृत्वा । सुचिरेणावरुदितमुखी निजवसतिं कथमपि संप्राप्ता] ॥७०२॥ ७०३) तो बाह-२० [ततः बाष्पजलातिलोचनया दीनाननया दूरात् । एषा मया अभव्यया दर्शने एव विसंज्ञापिता] ॥ ७०३ ॥ ७०४) सिट्रं-[ शिष्टं तत्किमपि मया हुँर्वहं (दुर्वाच्यं वा) वज्रकठिनहृदयया । यत् युष्मद्वैरिणामपि श्रवणपथं मा खलु व्रजेत् ] ॥ ७०४ ॥ '७०५) अह तं-[अथ तत्सहसा इति निशम्य मर्माहता इव निषण्णा। पतिता धरणीपृष्ठे हा किं नु एतत् प्रजल्पन्ती ] ॥ ७०५॥ ७०६) ताव-[तावन्मया तस्याः ११ गुरुजनसंपाताशङ्काशीलया गृहीत्वा । शीर्ष निजोत्संगे सुचिरेणाश्वासिता एषा] || ७०६॥ ७०७) णिहुयं-[ निभृतं गुरुजनशङ्कावत्या विगलद्वाष्पपिहिताक्षम् । रुदितं रुदत्परिजनपरिशेषितजीविताशया [ ॥ ७०७॥ ७०८) हा जीविएस- [ हा जीवितेशैं हा सुतनो हा अनन्तगुणभूमे हा दयित । हा निष्कारणवत्सल कुत्र पुनः त्वमसि द्रक्ष्यसे ]
'[जीवियमरणाण]. P गणे, J मणे. २P बहुगुणम्ह... "P स, J सा. 'P मरणेण, ३० J मरणे. ६ = विवादिता. "P दुब्वोज, J दुब्वोच्चं, [दुब्बोझं]. P यडिय, J कढिण. 'P वह.Jवहं. " संवापासं', Jसंवायासं'. "PJ जीवएस. P puts हा दइय in the second line, but Jas above.
ली. ८

Page #221

११४
[७०९
कोऊहल-विरइया जं पढम-दसणाणंद-बाह-पडिपूरिएहिँ अच्छीहि । सच्चविओ सि ण सुइरं तं इण्हि' किं णियच्छिस्सं ॥७०९ जं तंगुलियाहरण-च्छलेण सुइरं णिपीडिओ तुम्हि । सो मे तह लग्गो च्चिय अज्ज वि हत्थो ण वीसरइ ॥ ७१० दिण्णाइँ जाइँ माहविलयाई जह तुह स-हत्थ-लिहियाई । अमय-मयाइँ व लेहक्खराइँ इण्हि विसायति ॥ ७११ इय एवं बहुसो पलविऊण भणियं इमीऍ मैह हुत्तं । असमत्थाहं पिय-सहि तेण विणा जीविउं इण्हिं ॥ ७१२ ता जुत्तमजुत्तं किं पिज मए लंधियासि पणएण । तं मरिसेजसु पिय-सहि मरणमयाले कयं विहिर्णी ।। ७१३
ण य लज्जा ण य विणओ ण कुमारि-जणोइयं अणुद्वाणं । . ण य सो पिओ ण मोक्खं तो किं हय-जीविएणम्ह ।। ७१४ इमिणा असुहज्जिय-कम्म-कलुसिएणम्ह किं सरीरेण । तह कह वि विवज्जिसं जह पुण जम्मो चिय ण होइ ॥ ७१५ भणियं च मए पिय-सहि मां एवं भणसु किं ण-याणासि । जो जस्स हियय-दइओ मिलइ जियतो जियंतस्स ।। ७१६
॥ ७०८॥ ७०९) जं पढम-[यत्प्रथमदर्शनानन्दबाष्पपरिपूरिताभ्याम् अक्षिभ्याम् । दृष्टः असि न सुचिरं त्वमिदानीं किं द्रक्ष्यामि ] ॥ ७०९ ॥ ७१०) जंत[यत्तावदङ्गुलीयकाभरणच्छलेन सुचिरं निपीडितः युष्माभिः । स मम तथा लग्नः एव 'अद्यापि हस्तः न विस्मरति] ॥ ७१०॥ ७११) दिण्णाई-[दत्तानि यानि माधवीलतया यथा तव स्वहस्तलिखितानि। अमृतमयानि इव लेखाक्षराणि इदानीं विषायन्ते] ॥ ७११ ॥ ७१२) इय-[इत्येवं बहुशः प्रलप्य भणितमनया मम संमुखम् । असमर्था अहं प्रियसखि तेन विना जीवितुमिदानीम् ] ॥ ७१२ ॥ ७१३)' ता-[तत् युक्तमयुक्तं किमपि यन्मया लछिता असि प्रणयेन । तन्मृष्यस्व प्रियसखि "मरणमकाले कृतं विधिना] ॥७१३ ॥ ७१४) ण य-[ न च लज्जा न च विनयः न कुमारीजनोचितमनुष्ठानम् । न च स प्रियः न मोक्षणं तस्माकि हतजीवितेन मम] ॥ ७१४ ॥ ७१५) इमिणा-[अनेन अशुभार्जितकर्मकलुषितेन मम किं शरीरेण । तथा कथमपि विपत्स्ये यथा पुनर्जन्म एव न भवति] ॥ ७१५ ॥ ७१६) भणियं[ भणितं च मया प्रियसखि मा एवं भण किं न जानासि । यः यस्य हृदयदयितः मिलति
३.
'P इण्हि उण किं, J इण्हि किर णि'. २P जत्त', J जंतं. 'p'लयाइ, J लयाई. १० मह, J महु.." = मम संमुखं, १६ जीविउं, J जीविय. *P मरिस', J मरिसे. 'P विहिणो, J विहिणा. ' सा, J not specified. "P जियं',J जीयं.

Page #222

११५
१७२२]
लीलावई चिर-पवसिओ वि आवइ वाहि-ग्गहिओ वि णिवुओ होइ । बंधण-गओ वि मुंचइ मओ ति झीणा कहा लोए ॥ ७१६*१ जीय तिवग्ग-सिद्धीऍ कारणं दुल्लहं च जिय-लोए । ण हि तेण विणा पिय-सहि हवंति हियइच्छिया भोया ॥ ७१७ सो तुज्झ पिओ पिय-सहि ण विवज्जइ गुण जुय-सएहिं पि । सच्चवियं तस्स मए दीहाउय-लक्खर्ण तइया ।। ७१८ जइ बहु-गुणं च मरणं णं जियइ मलयाणिलो वि ता पढमं । जणणी विण पिय-सुय-विप्पलंभ-दुक्ख पर्वजंती ॥ ७१९ ता अलमिमिणा मरणाहिलास-समुहोवलग्ग-भावेण । अहवा सो होही तुज्झ सुर्यणु आराहसु भवाणी ॥ ७२०० एत्थं चिय कुल-भवणे "णिचं णियम-हियाएँ होहिंति । हियइच्छियाइँ पिय-सहि कीस तुम मरणमहिलससि ।। ७२१ भणियं च महाणुमईऍ तं तहा मह मुहीहि सोऊण ।
सहि जइ णेच्छसि मरणं ता किं पि" भणामि णिसुणेसु ।। ७२२ जीवन् जीवतः] ॥ ७१६ ॥ ७१६*१) चिर - [चिरप्रोषितः अपि आगच्छति " व्याधिगृहीतः अपि निर्वृतः भवति । बन्धनगतः अपि मुच्यते मृतः इति क्षीणा कथा लोके] ॥ ७१६*१॥ ७१७) जीयं- [जीवितं त्रिवर्गसिद्धेः कारणं दुर्लभं च जीवलोके। न हि तेन विना प्रियसखि भवन्ति हृदयेप्सिताः भोगाः ] ॥ ७१७॥ ७१८) सो तुज्झ - [स तव प्रियः प्रियसखि न विपद्यते नूनं युगशतैः अपि । दृष्टं तस्य मया दीर्घायुर्लक्षणं तदा ] ॥ ७१८ ॥ ७१९) जइ - [यदि बहुगुणं च मरणं " न जीवति मलयानिलः अपि तत्प्रथमम् । जननी अपि न प्रियसुतविप्रलम्भदुःखं प्रपद्यमाना] ॥ ७१९ ॥ ७२०) ता-[ तदलमनेन मरणाभिलाषसंमुखोपलग्नभावेन । अथवा स भविष्यति तव सुतनु आराधय भवानीम् ] ॥ ७२० ॥ ७२१) एत्थं[अत्र एव कुलभवने नित्यं नियमस्थितायाः भविष्यन्ति । हृदयेप्सितानि प्रियसखि किमर्थ मरणमभिलषसि] ॥ ७२१॥ ७२२) भणियं - [भणितं च महानुमत्या तत्तथा मम २१ मुखात् श्रुत्वा । सखि यदि नेच्छसि मरणं तत्किमपि भणामि निशृणु] ॥ ७२२ ॥
'P नि. २P मउ. . This gāthā, No. 716*1, is not given by J. It is found . in P only; but the copyist observes that this gāthā is written above ( the line, or on the margin] from some other work. P puts No. 16 for this as well as the next gāthā. "भो, J भोया. १P दीहाऊय. ५ Pति, वि. PJ न. Pr पवज्जत्ती, J पवज्जंती. 'P सुजणु, J सुयणु. १० This gatha is given by both P and J. The copyist of P, however, observes that this gatha is written below [the line, or on the margin ] from some other work. This and the next verse have the same number, 19. "P निच्छं, J णिचं. २P सुहा हि, J मुहाहि. १२ P किं भ', J कि पिभ.'
.

Page #223

20
१५
११६
ܘܢ
कोहल - विरइया
किं काण वि कह वि कुमारियाण कुल-हर- णिवास सुहियाण । सिज्झति देवयाराहणेक- चित्ताणुसाराई ।। ७२३
इय जइ मरणमसंतं मण्णसि एवं - विहे वि पिय- विरहे । महमंद - भाइणी ता होउ तवोवणे वासो ।। ७२४ जह तं तणं वै तुलिऊण सिद्ध-राएण उज्झियं रज्जं । तह कुल-भवण हाणं कप्पो सहि मए वि कओ ।। ७२५ इय ह इमीऍ कय- णिच्छयाएँ पिय-गुरु-पर्ण पोहेउं । अणियत्-मणाएँ कओ सहस त्ति तवोवणे वासो || ७२६ एवं सोऊण चिरं णीसेसं कुवलयावलि-मुहाओ । भण राह मए भयवह किं वो भवाणीए ॥ ७२७
ओ दुखावगमो एम - विहाणं पि तुम्ह एम - विहे । वणवास-किलेस समोसरंत सोक्खे तवच्चरणे ॥ ७२८ भणियं च इसि सुयाए कत्तो इह जम्म- दुक्ख-वोच्छेओ । दीस असुहज्जिय-पुत्र-कम्म- ओवग्गियाणम्ह || ७२९ अपि तुम्ह सीसइ सविसेसं जं इँमाओ इह जायं । कत्थो एत्तिय -मेत्तिएण देवो कएणम्ह ॥ ७३०
७२३ ) किं काण - [ किं कासामपि कथमपि कुमारिकाणां कुलगृहनिवाससुखितानाम् । सिध्यन्तिं देवताराधनैकचित्तानुसाराणि ] ॥ ७२३ ॥ ७२४ ) इय जह - [ इति यदि मरणमसत् मन्यसे एवंविधे अपि प्रियविरहे । मम मन्दभागिन्याः तावद्भवतु तपोवने 'वासः ] ॥ ७२४ ॥ ७२५) जह - [ यथा तत् तृणमिव तुलित्वा सिद्धराजेन उज्झितं राज्यम् । तथा कुलभवनसुखानां संकल्पः सखि मया अपि कृतः ] ॥ ७२५ ॥ ७२६ ) इय - [ इति इह अनया कृतनिश्चयया निजगुरुजनं प्रबुध्य । अनिवृत्तमनसा कृतः सहसा इति तपोवने वासः ] || ७२६ ॥ ७२७ ) एवं - [ एवं श्रुत्वा चिरं निःशेषं कुवलयावलिमुखात् । भणितं नरनाथ मया भगवति किं वः भवान्या ] || ७२७ ॥ ७२८ ) १"ण कओ - [ न कृतः दुःखापगमः एवंविधानामपि युष्माकम् एवंविधे । वनवासक्लेशसमपसरत्सौख्ये तपश्चरणे ] ॥ ७२८ ॥ ७२९ ) भणियं - [ भणितं च ऋषिसुतया जन्मदुः खन्युच्छेदः । दृश्यते अशुभार्जितपूर्वकर्मोपवल्गितानामस्माकम् ] ७३०) अण्णं - [ अन्यदपि युष्माकं कथ्यते सविशेषं यदस्मादिह
३० ४
कुतः इह ॥ ७२९ ॥
9
तृणमिव. P गुरयणं. अस्मात्,
८

= मलयानिलेन. अनिवृत्तमनसा.
P देवो, J देव्वा.
=
[ ७२३
वने ( something like a is written before वने.)
पूर्वकथितात्
६
'P पुव्वज्जियअसुहकम्मउव, Jas above.

Page #224

.-७३८ ]
लीलावई
एक-दिवस- भाए णिसुओ गोला - ईऍ पर तीरे । पडिराव- पूरियासो णराण गरुओ हलब्बोलो ।। ७३१
जहा ।
एत्युत्तर-पु-पलोट्टे-भूमि-भाए खिवेह पत्तोली । विच्छिष्णं कीरउ राउलस्स रायंगणुसं ।। ७३२ परं हुतं सारेज्जैस हट्ट वहो जेण एत्थ संमाई । इयरो वि हट्ट - णिवहो वेयडिय - वैणिद्धुरा लग्गो ।। ७३३ sents पंड-वस प्रत्थ णिओई हवंतु आसण्णे । - इह वासो वार करेणुयाण एसो अणुग्गीण ।। ७३४ मोतुं भंडार - महाणसाण गोरी - हरस्स पइरेक्के' । मग्गो सुट्ट - सालाऍ होउ जो जत्थ सो तत्थ ! ७३५ कलुसिज्जह जा ण जलं करेणु-करि-तुरय-र-समूहेहिं । ता भरसु मज्जाणावालि- मज्जणकणय- दोणीओ" ।। ७३६ इय जा सुबह एसो हेलेबोलो ताण एकमेकाण | ता दुस- पट्ट-सौला -सएहि आवासिओ लोओ || ७३७ प्रत्यंतर म्मि वर-वार- रेमेणि संघाय -सिटू-सिरि-विहवाँ । विविहायवत्त-परिपिहिय- हयलीरूद्ध-रवि-किरणा ।। ७३८
४
·
P एक, Jथे.
१०
३ प्रवर्त्तमान. परस्थितं. [ सारेज्जउ. ] संमाई [ = ई ]. = सुवर्णकारवणिक ओलिलन:, P वणिजुरा, J something like पिंडावासो. अङ्गरक्षकाणां मज्झणावेल- मज्जणंकणय- दोणीओ ]. P वारकरणि, J वाररमणि.
एकांते.
P 'मज्जणक, J 'मजणं क - तेडर [?].
१३
१४
=
१५
१६
विविधान [ = त] पत्रपिहित.

-
जातम् । न कृतार्थः एतावन्मात्रेण दैवः कृतेन अस्माकम् ] ॥ ७३० ॥ ७३१) एत्थेक - [ अत्र एकदिवसभागे निश्रुतः गोदानद्याः परतीरे । प्रतिरावपूरिताशः नराणां गुरुकः कोलाहलः ] ॥ ७३१ ॥ यथा । ७३२) एत्थुत्तर - [ अत्रोत्तरपूर्वपर्यस्तभूमिभागे क्षिपत प्रतोलीः । विच्छिन्नः क्रियतां राजकुलस्य राजाङ्गनोद्देशः ] ॥ ७३२ ॥ ७३३) परहुत्तं – [ पराभिमुखं सौर्यताम् आपणपथः येन अत्र संमाति । इतरः अपि आपणनिवहः सुवर्णकारवणिग्धुरालग्नः ] ॥ ७३३ ॥ ७३४) इह होउ - [ इह भवतु पिण्डवासः अत्र नियोगिनः भवन्तु आसन्ने । इह वासः द्वारकरेणूनाम् एष अङ्गरक्षकाणाम् ] ॥ ७३४ ॥ ७३५) मोत्तुं - [ मुक्त्वा भाण्डागारमहानसयोः गौरी- ९५ गृहस्य एकान्ते । मार्गः सुनाट्यशालायाः भवतु यः यत्र स तत्र ] ॥ ७३५ ॥ ७३६) कलुसिज्जइ - [ कलुषीक्रियते यावत् न जलं करेणुकरितुरगनरसमूहैः । तावत् भरस्व मध्याह्नविलासँमज्जनकनकद्रोणीः ] ॥ ७३६ ॥ ७३७) इय जा - [ इति यावत् श्रूयते एष कोलाहलः तेषाम् एकैकानाम् । तावत् दूष्यपट्टशालाशतैः आवासितः लोकः ]ः ॥ ७३७ ॥ ७३८) एत्थंतरम्मि - [ अत्रान्तरे वरवाररमणीसंघातशिष्ट श्रीविभवा । विविधातपत्रपरि- ३०
=
९
=
=
=
१२
P हेल
श्रीविभवा.
=
हल
=

५
११७
संमा, J वणिद्दुरा.
P
#99
[ ता भरसु
@
=
१०
१३
गुणीशतेषु. '['लोरुद्र' ].
१५
२०
३५

Page #225

११८
कोऊहल-विरइया
[७३९
रमणि-यण-समूहुग्घुट-मंगलाराव-पूरिय-दियंता। कंचुइ-अणुमग्ग-गया राय-कुमारी तहिं पत्ता ॥ ७३९ अह एत्थम्ह-तवोवण कुसुमामोयावलंबिय-मणाए । भणियाओं णिय-वयंसीओं कुणह कुसुमोचयं एत्थ ।। ७४० तो खिण्ण-करेणु-समोसरंत-दर-दाविओरु-वेढाओ। परितलिणे-णियंसण-सिढिलं गठि-संजमण-सीलाओ ॥ ७४१ वियलबल पाउरणग्ग-खलिय-चरणारविंद-गमणाओ। वियलंत-मेहलावलि गुण-कलण-खैलिय-हत्थाओ ॥ ७४२° असमंजस-पय-णिक्खेव-वस-वियत-णेउर-रखाओ। रंखोलिर-हार-विमूढ-कणय-वलयावलि-भुयाओ॥ ७४३ इय विविह-कुसुम-परिमल-गंधवहुक्खित्त-हियय-भावाओ। एत्थम्ह समीव-समागयाउ वर-पुप्फलाईओ॥ ७४४ पारद्धं च सर्योहाहिँ ताहिँ कुसुमाञ्चयं वणे काउं। एकेकम-जय-कखिय-मणाहिँ परिउट-वयणीहिं ।। ७४५ तो सहसायडिय-तरुण-विडव-पालंब-चंबिय-थणाहिं। कर-कमल-कोमलंगुलिणह-किरणारुणिय-गोच्छाहिं ॥७४६
पिहितनभस्तलावरुद्धरविकिरणाः] ॥७३८ ॥ ७३९) रमणियण- [रमणीजनसमूहोद्धष्टमङ्गलारावपूरितदिगन्ता। कञ्चुकि-अनुमार्गगता राजकुमारी तत्र प्राप्ता] ॥ ७३९ ॥ ७४०) अह - [अथ अत्र अस्मत्तपोवनकुसुमामोदावलम्बितमनसा । भणिताः निजवयस्याः " कुरुत कुसुमोच्चयमत्र] ॥ ७४० ॥ ७४१) तो खिण्ण- [ततः खिन्नकरेणुसमपसरदीषद्दार्शतोरवेष्टाः । परितलिननिवसनशिथिलग्रन्थिसंयमनशीलाः ] ॥ ७४१ ॥ ७४२) वियलंबल - [दीर्घप्रावरणाग्रस्खलितचरणारविन्दगमनाः । विगलन्मेखलावलीगुणकलन
स्खलितहस्ताः ] ॥ ७४२ ॥ ७४३) असमंजस - [असमञ्जसपदनिक्षेपवशविज़म्भ__ माणनूपुरवाः । दोलायमानहारविमूढकनकवलयावलिभुजाः] ॥ ७४३ ॥ ७४४) इय
[इति विविधकुसुमपरिमलगन्धवहोत्क्षिप्तहृदयभावाः । अत्र अस्मत्समीपसमागताः वरपुष्पलाव्यः] ॥ ७४४ ) . ७४५) पारद्धं च - [प्रारब्धः च. सतृष्णाभिः ताभिः कुसुमोच्चयः वने कर्तुम् । अन्योन्यजयकांक्षितमानसीभिः परितुष्टवदनाभिः] ॥ ७४५ ॥ ७४६) तो-[ ततः सहसाकृष्टतरुणविटपप्रालम्बचुम्बितस्तनाभिः । करकमलकोमलाङ्गुली
'P समोय', J समोस'. २ = ऊरवेढः. १ = अतिसूक्ष्म. "P सढिल, J सिढिल. ५ = १० लंबमानप्रावरणाग्र, P वियलंचलण, J वियलंवए पा. १P क्सलिय, क्षणीय. *P puts the
same number, 39, for this and the earlier gāthā; ; but subsequently the slip is corrected. “P निक्खव, Jणेक्वेव. १ = सतृष्णाभिः. " P वयणाहिं, J वयणेहिं. "P यट्टिय, यड्डिय.

Page #226

लीलावई दूरुचाइय-भुय-जुयल-वस-विरायंत-तिवलि-वलयाहिं । चलणयलग्ग-ट्रिय-थरहरंत-थोरोरु-वेढाहिं ।। ७४७ णीसास-समीरुच्छित्त-कुसुम-रय-तरलियच्छि-जुयलाहिं। अलयावलि-विवर-विणित-सेय-तण्णाय-तिलयाहिं ।। ७४८ णिविडें-लयाहर-संचरण-विलुलियालय-विढत्त-सोहाहिं। बंधुंज्झिय-कुसुम-विमूढ-भमर-डक्काहरिल्लाहिं ॥ ७४९ इय सुइरेण समाणवि ताहिं सुरयं व कुसुम-परियम्म । पारद्धं गोला-सलिल-मज्जण जणिय-खेयाहिं ॥ ७५० तो वियडासोय-तले संठवियाहरण-कुसुम-वासाहिं। सच्चवियं विमल-हीर-मणहरं वर-सरी-सलिलं ।। ७५१ ता विमल-सलिल-दसण-णिववियारत्त-भा-वरच्छीण । णह-कोडि-विरल्लिय-चिहुर-भार-रुद्धावरोहाण ॥ ७५२ आमुक्काहरण-पलहुइयंग-परिहत्थ-पय-णिवेसाण । सविसेसगंठि-संजमिय-विउण-कच्छडेय-वेढाण ॥ ७५३ इय पढम मज्जणारंभ-रेहँस-संचालियंबु-णिवहाण । अण्ण चिय का वि वरंगणाण सोहा समुल्लसिया ॥ ७५४
नखकिरणारुणितगुच्छाभिः ] ॥ ७४६ ॥ ७४७) दूरुचाइय -[ दूरोत्यापितभुजयुगलवशविराजमानत्रिवलिवलयाभिः । चरणतलामस्थितथरथरायमाणस्थूलोरवेष्टाभिः ] ॥ ७४७ ॥ ७४८) णीसास- [ निःश्वाससमीरोक्षिप्तकुसुमरजस्तरलिताक्षियुगलाभिः । अलकावलिविवरविनिर्गच्छत्स्वेदायिततिलकाभिः ] ॥ ७४८ ॥ ७४९) णिविड - " [निबिडलतागृहसंचरणविलुलितालकार्जितशोभाभिः । बन्धोज्झितकुसुमविमूढभ्रमरदष्टाधराभिः ] ॥ ७४९॥ ७५०) इय - [इति सुचिरेण समाप्य ताभिः सुरतमिव कुसुमपरिकर्म । प्रारब्धं गोदासलिलमज्जनं जनितखेदाभिः ] ॥ ७५०॥ ७५१) तो[ ततः विकटाशोकतले संस्थापिताभरणकुसुमवासोभिः। दृष्टं विमलगभीरमनोहरं वरसरित्सलिलम् ] ॥ ७५१ ॥ ७५२) ता विमल - [ तावद्विमलसलिलदर्शननिर्वापिता- २१ रक्तभावराक्षीणाम् । नखकोटीविरलीकृतचिकुरभाररुद्धावरोधानाम् ] ॥ ७५२ ॥ ७५३) आमुक- [आमुक्ताभरणप्रलघूकृताङ्गनिपुणपदनिवेशानाम् । सविशेषग्रन्थिसंयमितद्विगुणकक्षापटवेष्टानाम् ] ॥ ७५३ ॥ ७५४ ) इय- [इति प्रथममज्जनारम्भरभससंmmmmmmmmmmmmmmmm
'- उटिय । उन्नत. २ = पीठ. २ 'न, J not specified. * = निमित्त. "P निवड, J णिविड. ६० तोज्झित, P वंधुज्जित्तिय, J वंधुजिझिय... = [ = द]ष्टाधराभिः. Pसमाणिय, १० J समाणवि. . = गंभीर. १०= नखकोटीविरलीकृत. "P हत्थ, Jहच्छ. १२ = वेउण. ३P कत्थडय, J कच्छडय." P रहर्स,J रहस.

Page #227

[७५५
कोऊहल-विरइया कीए वि णिबुडतोरु-मूल-वस-पसरिओ सरीरम्मि । रोमंचो जोवण कंद-कुहर-करणिं समुबहइ ।। ७५५ कीए वि जल-परिग्गहिय-णाहि-विवरुग्गया समारुहइ । थण-मूलासाइये-तंतु-कसण-वल्लि व रोम-लया ।। ७५६ कीए वि विसम-तिवली-तरंग-पक्खलण-वस-समुच्छलियं । णिमिसद्धं सिय-पट्टसुयं व सिहिणोवरे सलिलं ॥ ७५७ कीए वि समंतायत-सलिल-मज्झ-ट्रियं रमंतीए । पघणाहय सरसंबुरुह-विब्भमं होइ मुह-कमलं ॥ ७५८ रत्तुप्पल-महु-सद्धालुएण कीए वि मुद्ध-भसलेण । परिमाणंतीऐं जलं डेक्को उद्धे-
ट्टिओ हत्थो ॥७५९ सो तीऍ तरलियंगुलि-विहुओ कर-पल्लवो रुयंतीए । तो से सहीहिँ मुह मारुएण कह कह वि णिवविओ ॥ ७६०० इय वयण-गयण-थणहर-करयल-परिचुबिरालि-चाउलिओ। उत्तिष्णो सो गोला-दहीहि वर-कामिणी-सत्यो॥७६१ मज्झम्मि ताण सा वर-कुमारिया मणहरेहिँ अंगेहिं । महणुत्तिण्णाहिँ वे अच्छराहिँ परिवालिया लच्छी ॥७६२
चालिताम्बुनिवहानाम् । अन्या एव का अपि वराङ्गनानां शोभा समुल्लसिता] ॥७५४ ॥ ७५५) कीए वि - [ कस्याः अपि निमज्जदूरमूलवशप्रसृतः शरीरे । रोमाञ्चः यौवनकन्दकुहरसमानतां समुद्वहति ] ।। ७५५॥ ७५६) कीए वि- [ कस्याः अपि जल" परिगृहीतनाभिविवरोद्गता समारोहति । स्तनमूलासादिततन्तुकृष्णवल्ली इव रोमलता ]
॥ ७५६ ॥ ७५७) कीए वि- [ कस्याः अपि विषमत्रिवलीतरङ्गप्रस्खलनवशसमुच्छलितम् । निमिषार्धं सितपट्टांशुकमिव स्तनोपरि सलिलम् ] ॥ ७५७ ॥ ७५८) कीए वि - [ कस्याः अपि समन्तात्-ऑगच्छत्सलिलमध्यस्थितं रमन्त्याः पवनाहतसरसाम्बुरुहविभ्रमं भवति मुखकमलम् ] ॥ ७५८ ॥ ७५९) रत्तुप्पल - [ रक्तोत्पलमधु" श्रद्धालुकेन कस्याः अपि मुग्धभ्रमरण । परिमायमानायाः जलं दष्टः ऊर्ध्वस्थितः हस्तः ] ॥ ७५९॥ ७६०) सो तीए - [स तस्याः तरलिताङ्गुलिविधूतः करपल्लवः रुदत्याः । ततः तस्याः सखीभिः मुखमारुतेन कथंकथमपि निर्वापितः ] ॥ ७६० ॥ ७६१) इय - [इति वदननयनस्तनभरकरतलपरिचुम्बनशीलालिव्याकुलितः । उत्तीर्णः स गोदा
हृदात् वरकामिनीसार्थः ] ॥ ७६१ ॥ ७६२) मज्झम्मि - [ मध्ये तासां सा वर३° कुमारी मनोहरैः अङ्गैः । मथनोत्तीर्णाभिः इव अप्सरोभिः परिवारिता लक्ष्मीः ] ॥ ७६२ ॥
1 = छुडत् , P निवुडतो', J णिवुडुतो'. २P साईय. २ = परिमाणं कुर्वत्या. * = दष्टः. ' = ऊर्ध्वस्थितः. PJ नयण. ' = व्याकुलितः. ' = हृदात्. * हि व, हिं व.

Page #228

-७७०]
लीलावई तो सा अम्हेहिँ चिरं भाउय णिवणिया पयत्तेण । सुर-वहु-दसण-दूसिक्खिएहिँ अच्छीहिँ पुणरुत्तं ॥ ७६३ णह-मणि-किरणारुण-कोमलंगुली-दल-विराइयावयवं। णिग्गूढ-गुप्फ-सुपरिट्रियं च चरणारविंद-जुयं ॥ ७६४ पविरल-तणु-रोम सुवट्टियंग-सम-संधि-बंधणं सहइ। लायण्ण सुवण्ण-विणिम्मियं च वर-जंधिया-जुयल ॥ ७६५ रमण-भर-भंग-भीयं वै संगैयं सिरिस-कुसुम-सोमाल । करि-कलह-करायारं हरइ कुमारीऍ ऊरु-जुयं ॥ ७६६ गंभीर-णाहि-तणु-तिवलि-भंगुरं दर-विसट्टरोम-लयं । तुच्छे संसार सुहे व मणहरं मज्झएंसं से ॥ ७६७ णिविञ्चुत्तुंगाहोय-ककसं पिक-सिरिहल सरिच्छं । होति-परिणाह-गरुयं अम्घइ णव-थणहरुच्छंगं ॥ ७६८ कंकेलि-पल्लवायब-करयलालंकिय समुबहइ । मंदाइणि-कयण-मुणालियाणुसरिसं भुया-जुयलं ॥ ७६९ सुविसुद्ध-तिरेहावरण-विरइओ मडह-परियराबंधो । कलहोर्य-कलस कठावसायंणो कंधर-णिवेसो ।। ७७०
७६३ ) तो सा- [ततः सा अस्माभिः चिरं भ्रातृक निर्वर्णिता प्रयत्नेन । सुरवधूदर्शनदुःशिक्षिताभ्यामक्षिभ्यां पुनरुक्तम् ] ॥ ७६३ ॥ ७६४) णहमणि- [ नखमणिकिरणारुणकोमलाङ्गुलीदलविराजितावयवम् . । निगूढगुल्फसुप्रतिष्ठितं . च चरणारविन्दयुगम् ] ॥ ७६४ ॥ ७६५) पविरल - [प्रविरलतनुरोमसुवृत्ताङ्गसमसंधिबन्धनं शोभते । २० लावण्यसुवर्णविनिर्मितं च वरजङ्घायुगलम् ] ॥ ७६५ ॥ ७६६) रमण - [रमणभरभङ्गभीतमिव संगतं शिरीषकुसुमसुकुमारम् । करिकलभकराकारं हरति कुमार्याः ऊरुयुगेम्] ॥ ७६६ ॥ ७६७) गंभीर - [गम्भीरनाभितनुत्रिवलिभङ्गुरम् ईषद्विकसितरोमलतम् । तुच्छः संसारसुखमिव मनोहरः मध्यदेशः अस्याः ] ॥ ७६७ ॥ ७६८) णिविच्छ - [ निरन्तरोत्तुङ्गाभोगकर्कशः पक्वश्रीफलसदृक्षः । भव॑त्परिणाहगुरुकः अर्घति १५ नवस्तनभरोत्संगः] ॥ ७६८ ॥ ७६९) कैकेलि-[ कङ्केलिपल्लवाताम्रकरतलालंकृतं समुद्वहति । मन्दाकिनीकनैकमृणालिकानुसदृशं भुजायुगलम् ] ॥ ७६९) ॥ ७७०) सुविसुद्ध - [ सुविशुद्धत्रिरेखावरणविरचितः सूक्ष्मपरिकराबन्धः । कलधौतकलशकण्ठा
' P रोम, रोमं. २p च, J व. १ = भीतं सत् मिलित. " P एसं से, J एसेसं. ५ = . निभिच [?]. ६ = आतांम्बु [ = ताम्र ]. [ कणय ]. "P तिरेहा', J तिरेही'. P होय, ] होउ. ३० २=जयी.

Page #229

१०
၃၁
३०
१२२
३५
वसौदनः कंधरनिवेशः ॥ ७७० ॥ ७७१ ) रइ - [ रतिलताकुसुमगुच्छः इव ईषन्मध्योन्नतः सुखयति । दशनावलिपरिवेषः विद्रुमरागारुणः अधरः ] ॥ ७७१ ॥ ७७२ ) अविसट्ट - [ अविकसितपुटयुगानुद्भट - ऋजुकः वदनकमलकृतशोभः । निम्नोन्नत. मध्यस्थः विहरति तस्याः नासिकावंशः ] ॥ ७७२ ॥ ७७३ ) चिर- [ चिरमज्जनसलिलकषायपाटलापाङ्गदेशदीर्घे । नयने बालरविकरस्पृष्टे इन्दीवरे इब ] ॥ ७७३ ॥ ७७४ ) सज्जीव - [ सजीवकामकोदण्डसच्छायं श्रवणप्राप्तपर्यन्तम् । नयनोत्पलनालयुगमिव शोभते भ्रूलतायुगम् ॥ ७७४ ॥ ७७५ ) अदु - [ अर्धेन्दुबिम्बसदृशं ललाटफलकं विभाति निःपङ्कम् । यौवनश्रियः मुखदर्पणमिव विधिना विनिर्मितम् ] ॥ ७७५ ॥ * ७७६ ) तणु [ तनुकृष्णस्निग्धायाममनोहरः दूर देशकृतशोभः । पृष्ठनिषष्णः हरति ( = शोभते ) भङ्गुरः केशप्राग्भारः ] ॥ ७७६ ॥ ७७७ ) इय - [ इति यः यः तस्याः दृश्यते अङ्गावयवानां कः अपि उद्देशः । स स न ददाति चलितुम् अनिमिषप्रेक्षिणाम् अक्षीणि ] ॥ ७७७ ॥ तह - [ तां तथा सुचिरं निर्वर्ण्य परिचिन्तितास्मि
१५
तस्याः
७७८ ) तं
४
कोऊद्दल - विरइया
रइ-कण - कुसुम-गोच्छ व ईसि - मैज्युण्णओ सुहावे | दसणावलि-परिवेसो विद्दुम-रायारुणो अहरो ।। ७७१ अविसट्ट - पुंड-जुयाणुब्भडुज्जुओ वयण-कमल-कय-सोहो । frojuri - मज्झत्थो विहरह से णासिया वसो ।। ७७२ चिर- मज्जण- सलिल - कसायै- पाडलावंग - देस-दीहाई । uraणाइँ बाल-रवि-यर- छित्तौइंदीवराई वै ।। ७७३ सज्जीव-काम- कोयंड सच्छहं सवण - पत्तं परंतं ।
9
यणुप्पल-णाल- जुयं व सहइ भुमयावली - जुयलं ।। ७७४ अद्वेदु-बिंब - सरिसं णिडाल- फलयं विहाइ णिष्पंकं । जोवर्ण-सिरी मुह-दप्पणं व विहिणा विणिम्मवियं । ७७५ तणु- कसण- सिणि-द्वायाम-मंगहरो दूर-देस -कय-सोहो । पट्टि - सिणो से हरs भंगुरो केस - पन्भारो ।। ७७६ जो जो से दीस अंगावयवा को वि उद्देसो । सो सो र्णे देइ चलिउं अणिमिस-पेच्छीण अच्छीणि ।। ७७७ तं ते सुइरं विष्णिऊण परिचिंतियम्हि हियएण । अणो सो को विवि जस्सेयं रूव विष्णाणं ॥ ७७८
P
पुड, ] फुड.
འ
५
९
99
अवुब्भट | रज्ज [ ? ], Pभरु, J. निम्नोन्नतमध्यस्थः. P कसायपाडलावंग, J कसायाइं यव्वंग. = तथावीर्या [ = दीर्घा ] नि. स्पृष्टानि. Pच, Ja. = प्राप्तपर्यंत. Pच, J व. P जोग्वणमिसगं मुहं ( The copyist writes ए on गं which was perhaps a doubtful symbol ), ] जोब्वणसिरीमुहद . = मनो हरति, Pयागम, J यामम' "P has lacuna here, but it is filled by J.
=
१२
१६
พ
१४
१५
=
पेच्छीण अच्छाणी,
पेच्छा अच्छीण.
तां तथा.
विलोक्य,
==
- ईषत् मध्योन्नत:.
Pम, J ण. P णिव्वणि, J णिव्विणि

३
==
[ ७७१

=

Page #230

-७८६]
१२३
लीलावई अण्णह कह वेय-जडस्स तस्स विसयाहिलास-विमुहस्स । णिप्पज्जइ लोय-पियामहस्स एवं-विहं रुवं ।। ७७९ मण्णे चंदामय पारियाय-चम्मैह-वसंत-मइराए । कोत्थुह-सिरि-सार-समुच्चयाहिँ एसा विणिम्मविया ॥७८० किं एसा णाय-वहू णु होज विज्जाहरी णु देवी णु। असुर-जुयाणी 'सिद्धंगणा णु मैचं समोइण्णा ।। ७८१ तावय से णाम-णिवास-जम्मकोऊहलावियाणम्ह । भणिया विचित्तलेहा णामेण वयंसिया तीए ॥ ७८२ हल सहि विचित्तलेहे अणुगमसु इमं तवोवणं ताव। . जाव णिवत्तमि अहं पूया-यम्म भवाणीए ॥ ७८३ जो सा विचित्तलेहा भाउय सहसा समागया प्रत्थ । अँबीर्य पिव हिययं तिस्सा उवलक्खियं अम्हि ॥ ७८४ सा दूर-कय-पणामा भणिया अम्हेहि तुज्झ का एसा । सुंदरि वयंस-भावाणुसंगया अणुवम कुमारी ॥७८५ कस्स व एसा धूया केण व कजेण आगया एत्थ । कत्थ व जाही साहसु किं णामं कत्थ व णिवासो ।। ७८६
हृदयेन। अन्य. स कः अपि विधिः यस्य इदं रूपविज्ञानम् ] || ७७८ ॥ ७७९) अण्णह-[अन्यथा कथं वेदजडस्य तस्य विषयाभिलाषविमुखस्य । निष्पद्यते लोकपितामहस्य एवंविधं रूपम् ] ॥७७९ ॥ ७८०) मण्णे-[ मन्ये चन्द्रामृतपारिजातमन्मथवसन्तमदिरायाः । कौस्तुभश्रीसारसमुच्चयात् एषा विनिर्मिता] ॥७८० ॥ २० ७८१) किं एसा- [ किमेषा नागवधूः न भवेत् विद्याधरी नु देवी नु। असुरयुवती सिद्धाङ्गना नु मर्त्य समवतीर्णा ] ॥ ७८१ ॥ ७८२) तावय-[ तावत्तस्याः नामनिवासजन्मकुतूहलितानामस्माकम् । भणिता विचित्रलेखा नाम्ना वयस्या तया] ॥ ७८२ ॥ ७८३) हल-[हला सखि विचित्रलेखे अनुगच्छ ईमां तपोवनं तावत् । यावत् निर्वर्तयामि अहं पूजाकर्म भवान्याः ] ॥ ७८३ ॥ ७८४) जो सा-[यत् सा २५ विचित्रलेखा भ्रातृक सहसा समागता अत्र। अद्वितीयमिव हृदयं तस्याः उपलक्षितमस्माभिः ] ॥ ७८४ ॥ ७८५) सा दूर-[ सा दूरकृतप्रणामा भणिता अस्माभिः तव का एषा । सुन्दरि वयस्यभावानुसंगता अनुपमकुमारी] ॥ ७८५॥ ७८६) कस्स-[कस्य वा एषा दुहिता केन वा कार्येण आगता अत्र । कुत्र वा यास्यति कथय
'P अह, J अण्णह. ९P वस्सह, J वम्मह. ३P सिद्धगणा, J not specified. P मच, ३० J मञ्चं. " चित्तलेहा, [ = विचिं]. ६P भावय, J भाउआ. * = अद्वितीयमिव, P अञ्चीयं, Jअन्वीयं. Pा, JR.

Page #231

१२४
[७८७
कोऊहल-विरइया भणियं च तीऍ भयवइ एयं जइ अस्थि तुम्ह कोहल्लं । ता साहेमि णिसामेसु वित्थरत्थं कहेयचं ॥ ७८७ अस्थि ति-समुद्द-पुहई-विक्खाय-जसो अखंडिय-पयावो । णामेण सिलामेहो सिंहल-दीवाहिव-णरिंदो।। ७८८ सो एक्कम्मि सुदियहे पारद्धि-विणिग्गओ महारण्णे। रमिऊण चिरं रण्णाउ पडिणियत्तो पुराहुत्तं ।। ७८९ तो तत्थ एक पाइक तुरय-गय-साहणेण संचलिओ। सहस त्ति वियड-दाढो पुरओ कोलो समुच्छलिओ ॥ ७९० तो एक हय-सहाओ तस्स वराहस्स मग्ग-संलग्गो। णरणाहो ताव गओ जा तरु-विडवाउलं रणं ॥ ७९१६ तो तत्थ कुरर-कारंड-चक्क कलहंस-कंक-संकिणं । भमर-भरोणय-पंकैय-रय रंजिय-पिच्चं-पेरंतं ॥ ७९२ एव-विहं सो भयवइ कमल-सरं इिणा णियंतस्स । सहस त्ति संपइट्रो अत्थाह-जलं महाकोलो ॥ ७९३ ता गंभीर-सरोवर-पवेस-विसमं गए वराहम्मि । सच्छरिओ स विलक्खो मुहुत्त-मत्तं ठिओ राया ।। ७९४
किं नाम कुत्र वा निवासः] ॥ ७८६ ॥ ७८७) भणियं - [भणितं च तया भगवति एतत् यदि अस्ति युष्माकं कुतूहलम् । तत् कथयामि निशामयस्व विस्तरार्थ कथयितव्यम् ] ॥ ७८७ ॥ ७८८) अत्थि-[अस्ति त्रिसमुद्रपृथिवीविख्यातयशाः अखण्डितप्रतापः । नाम्ना शिलामेघः सिंहलद्वीपाधिपनरेन्द्रः ] ॥ ७८८ ॥ ७८९) सो एक्काम्मि-[स एकस्मिन् सुदिवसे पापर्द्धिविनिर्गतः महारण्ये । रमित्वा चिरमरण्यात्प्रतिनिवृत्तः पुराभिमुखम् ] ॥ ७८९ ॥ ७९०) तो तत्थ-[ततः तत्र एकः पादिकतुरगगजसाधनेन संचलितः । सहसा इति विकटदंष्ट्रः पुरतः कोल: समुच्चलितः] ॥ ७९० ॥ ७९१) तो एक्क-[ तैदा एकहयसहायः तस्य वराहस्य मार्गसंलग्नः । नरनाथः तावद्गतः " यावत्तरुविटपाकुलमरण्यम् ] ॥ ७९१ ॥ ७९२) ता तत्य-[ततः तत्र कुरस्कारण्डचक्रकलहंसकङ्कसंकीर्णम् । भ्रमरभरावनतपङ्कजरजोरञ्जितसुकुमारपर्यन्तम् ] ॥ ७९२ ।। ७९३) एवविहं - [एवंविधं स (तत्) भगवति कमलसरः राज्ञः पश्यतः । सहसा इति संप्रविष्टः अस्ताघजलं महाकोलः ] ॥ ७९३ ॥ ७९४) ता गंभीर-[तदा गम्भीरसरोवरप्रवेशविषमं गते वराहे । साश्चर्यः स विलक्षः मुहूर्तमात्रं स्थितः राजा ] ॥ ७९४ ॥
३० 'Pतो साहिमि, J ता साहेमि. २ = आखेटक. २ = पुराभिमुखं. ४ = राज्ञि [?]. प[समुच्च
लिओ]. १P skips over one number here. P जा, J ता. = पंकजरजःरंजितं. ९ = पोच। सुकुमार. १२ [ राइणो]. १ = अस्ताघजलं. १२P °ममए, J में गए.

Page #232

-८०२]
१२५
लीलावई तो परिसुढिय-तुरंगो सो सहसा विम्हयावहिय-हियओ। आसण्णमसोय-वर्ण सिसिर-च्छायं समल्लीणो ॥ ७९५ ता तत्थ उभय-कर-गहिय-कुसुम-माला मणोहरावयवा । एकसरियाइ पहुणो पुरओ परिसंठिया बाला ॥ ७९६ राएण तओ भणिया कासि तुम एरिसे महारण्णे। सच्छंदा वर-मालं अप्पसि मह केण कज्जेण ॥ ७९७ भणियं च तीऍ णरवइ किं इमिणा पुच्छिएण तुह ताव । परिणेसु में णिसंको जाणिहिसि गएहिँ दियहेहिं ॥ ७९८ तं तह सोऊण णराहिवेण सा बालिया पुणो भणिया । सुंदरि णराहिवाणं एसो मग्गो चिय ण होइ ।। ७९९ अपरिग्गहा कुमारी अमुणिय-गोत्त-कमा अॅइट-सुया । कह 'परिणीयसि बाले कहसु तुमं चेय मह एयं ।। ८००६ भणियं च तीऍ णरवइ एसो चिय सुपुरिसाण सद्धम्मो। ता साहेमि णिसामेसु कुल-हरं जं म्ह एत्ताहे ।। ८०१ अत्थि कणयायलुच्छंग-संगया तियस-लोय-विक्खाया। सुलसा णामेण पुरी अचंत-मणोहरा रम्मा ।। ८०२
७९५) तो परि- [ततः परिश्रान्ततुरङ्गः स सहसा विस्मयापहृतहृदयः । आसन्नमशोकवनं शिशिरच्छायं समालीनः] ॥ ७९५॥ ७९६) ता तत्थ- [तदा तत्र उभयकरगृहीतकुसुममाला मनोहरावयवा। झगिति प्रभोः पुरतः परिसंस्थिता बाला] ॥ ७९६ ॥ ७९७) रापण - [राज्ञा ततः भणिता कासि त्वमीदृशे महारण्ये । स्वच्छन्दा वरमालाम् । अर्पयसि मम केन कार्येण] ॥ ७९७ ॥ ७९८) भणियं- [भणितं च तया नरपते किमनेन पृष्टेन तव तावत् । परिणयस्व मां निःशङ्कः ज्ञास्यसि गतैः दिवसैः ] ॥ ७९८ ॥ ७९९) तं तह - [तत्तथा श्रुत्वा नराधिपेन सा बालिका पुनर्भणिता । सुन्दरि नराधिपानाम् एष मार्गः एव न भवति ] ॥ ७९९ ॥ ८००) अपरिग्गहा- [अपरिग्रहा कुमारी : अज्ञातगोत्रक्रमा अदृष्टश्रुता । कथं परिणीयसे बाले कथय त्वमेव मम एतत् ] ॥ ८०० ॥ २१ ८०१) भणियं - [भणितं च तया नरपते एष एव सुपुरुषाणां सद्धर्मः । तत्कथयामि निशामय कुलगृहं यत् मम इदानीम् ] ।। ८०१ ॥ ८०२) अत्थि- [अस्ति कनकाचलोत्संगसंगता त्रिदशलोकविख्याता। सुलसा नाम्ना पुरी अत्यन्तमनोहरा रम्या]
'P विहिय, J वहिय. २P जाणिहिसि, J जागिहसि. ३ = परिजनरहिता. ४ = अदृष्टश्रुता, P अइट, J यइट्र. परिणीयसि, J परिणिहिसि. १P 799, J perhaps 799. *P जम्ह- २ [=जं म्ह].

Page #233

१०
२०
हंसः नाम्ना त्रिदशविख्यातः । तस्य
१५ ।। ८०२ ॥ ८०३) तत्थ - [ तत्र विद्याधरेन्द्र: आवां हि नराधिप द्वे एव दुहितरौ जाते ] ॥ ८०३ ॥ ८०४ ) एकाए - [ एकस्याः वसन्तश्रीः मम महत्याः नाम नरनाथ । व्याहृता शरच्छ्री : अहमपि निजगुरु - न तत्र ] ॥ ८०४ ।। ८०५ ) एवं - [ एवमावां द्वे अपि प्रभातसमयसंगीतप्रसंगेन । देवीहरयोः पुरतः कैलासगिरिं प्रपन्ने ] ॥ ८०५ ।। ८०६ ) तत्थ तत्रावाभ्यां नराधिप हर्षवशोत्फुल्ललोचनो गणाधिपतिः गौरीहरयोः पुरतः नृत्यन् दृष्टः ॥ ८०६ ॥ ८०७ ) अह अथ लब्धावनतं नैयनदृष्टमुख्या मया गणेशो विनायकः उपहसितः तेनाहं मृत्युलोके प्रक्षिप्ता ॥ ८०७ ।। ८०८ ) एसो मह - तेनैव दयालुना संजातरूपेण मम शूकरवेषो निजदूतो दत्तः । येन वराहेणास्माकमनुग्रहार्थं त्वमुपनीतः ॥ ८०८ ॥ ८०९ ) ता तेणं - तस्मात्तेनैव भगवता गणेशेन त्वमेव वरो दत्तः । हे नराधिप एतस्मात् परिणय माम् उभयोरप्युभयलोकशुभमित्यर्थः ॥ ८०९ " ८१० ) एवं सोऊण - एवं श्रुत्वा परितोषविकसितमुखेन नराधिपेन तत्कालोचितविधिना सा तत्र न
२५
१२६
३०
कोऊहल - विरइया
तत्थ विज्जाहरेंदो हंसो णामेण तियस-विक्खाओ । तस्सम्हे हि' राहिव दो च्चिय धूयाओ जायाओ || ८०३ एका वसंतसिरी मज्झ महल्लाए णाम णरणाह । वाहिता सरयसिरी अहं पि णिय-गुरु-यणेण तहिं ॥ ८०४ एवं णे दो वि पहाय - समय-संगी यय- प्पसंगेण । देवी-हराण पुरओ केलास - गिरिं पैवण्णाओ ।। ८०५ तत्थम्हेहि राहिव हरिस-वसुप्फुल्ललोयणो दिट्ठो । गोरी हराण पुरओ पणच्चमाणो गणाहिवई ।। ८०६ अह सो मए गणेसो चिर-परिचय-विम्हयाएँ सामि तहिं । उवहसिओ तेणाहं पक्खित्ता मच्च-लोयम्मि ।। ८०७ एसो मह तेणं चिय सूयर-वेसो दयालुणा दिष्णो । र्णिय-दूओ जेण तुमं अणुग्गहेत्थ म्ह उवणीओ || ८०८ ता तेणं चिय दिण्णो तं सि वरो भयवया गणेसेण । परिणेसुं गिरीसंको एव-विहं तुम्ह अविरुद्धं ॥ ८०९
३
४
महती. व्याहृता. P एवं मे
[
५
P. उ, J हि. ६ P संगीद, J संगीयय. the big gap in B.
एवं म्हे ( or भे ) ],] एवं णे. P पवन्नाह, J पवण्णाओ. " This gāthā is missing in B due to After the gap, в begins with a commentary on this gāthā.
.
९
จ
etc which is the B लब्धो[ = द्धो ]णयनयणदावि [य] मुहीए । for चिर P, not specified, B corrupt. राहित्र उव[ = ह ] याण सि[वि] उहयलोयसुहं | for
१२
P
१२ १३
=
etc. - हे स्वामिन्. परिणासु, JB परिणेसु. णिरासंको etc.

निजदूत:. B मा [ = में ]
=

Page #234

८१७]
लीलावई
एवं सोऊण णराहिवेण परिओस-वियसिय-मुहेण। तकालोइय-विहिणा परिणीया तेण सा तत्थ ।। ८१० ताव य तुरंग-खुर-खोज्ज-पवेह-लग्गेण साहणेण तहिं । सच्चविओ णरणाहो सरयसिरी-लंभ-परितुहो।। ८११ तो सरयसिरी-दसण-पहिलू परिवार पैरिलिओ राया। संपत्तो णिय-भवणं बंदिण-जय-सद्द-हँलबोल ॥ ८१२ अह तिस्सा तेण तहिं एसा लीलावइ त्ति गामेण । उप्पण्णा पिय-तणया किं भणह इहागया कीस ॥ ८१३ तं तुम्ह सीसह च्चिय इमीट जं जम्म-वासराहिंतो। अज-दियसंतरं जाव वित्थरत्थं कहेयत्वं ॥ ८१४ केणावि जम्म-दियहे इमीए असरीरिया वायाए। दिवेण समाइट सिटुं देवण्णुएहिं पि॥ ८१५ जह जो इमीए वर-बालियाट होही वरो त्ति वर-समए । सो सयल-पुहेइ-णाहो लहिही दिवाओ सिद्धीओ।। ८१६ एवं सोऊण कयं वद्धावणयं म्हं राइणा तत्थ । पहया संख-काहल-रव-संवलियाइँ तूराई ॥८१७
परिणीता गन्धर्वविवाहेन पाणौ गृहीता ॥८१० ॥ ८११) ताव य - [तावच्च तुरगखुरक्षोदप्रपथलग्नेन साधनेन तत्र । दृष्टः नरनाथः शरच्छ्रीलम्भपरितुष्टः । ] खुज चरणन्यासाङ्कनम् ॥ ८११ ॥ ८१२) तो सरय - ततः शरच्छीदर्शनप्रहृष्टपरिवारपरिगतो राजा बन्दिजनकृतजयशब्दकलकलं निजभवनं संप्राप्तः ॥ ८१२ ॥ ८१३) २० अह तिस्सा - अथ तस्याः सकाशात् तेन लीलावतीति नाम्ना एषा प्रियतनया उत्पन्ना। किं पृच्छत किमत्रागता तत्काँ अतः परम् इत्यर्थः ॥ ८१३ ॥ ८१४) तं तुम्ह - अस्याः जन्मवासरादद्यदिवसान्तरं यावद्यद्विस्तारार्थः कथयितव्यः इत्यादि तद्भवतां शिष्यते कथ्यते ॥ ८१४ ॥ ८१५) केणावि - अस्या जन्मदिवसे केनापि देवेन अशरीरया वाचा समादिष्टम् । दैवज्ञैः ज्योतिषिकैश्च कथितम् ॥ ८१५॥ ८१६ ) जह जो- यथा योऽमुष्याः वरबालिकाया वरणसमये वरो भविष्यति स सकलपृथिवीनाथो दिव्याः सिद्धीः लप्स्यते ।। ८१६ ॥ ८१७) एवं सोऊण - एवं श्रुत्वा अस्म
'P सुरग, B तुरंग. २ = प्रपथ. ३ B खोजवहविलमोण. "P परिलिओ, B परिमिओ, - [ परिविओ]. " P निययभ', B णियभु. ६ P जण, J जय. ' P हलवोलो, B वंदीयणसहहलवोलं. ' PJB नामेण. 'P पुहइ, B पुहवि. "P'यं म्ह, JB यम्ह. P राइणा तस्थ, ' B राय राएण. १२B भवनं.
१३ B किमन्यत्रागत.
"B तत्कथामत
B कथयत वा.

Page #235

१२८
कोऊहल-विरइया
[८१८
"
उब्भीकयाउ वरगुडियाओ हट्टेहिँ हट-सोहाओ। देवालएहिँ देवंग-धय-वडाओ य लोएहिं ।। ८१८ परम-परिओस-मुइओ पणचिओ वर-विलासिणी-णिवहो । दिण्णाइँ विप्प-बंदिण बहु-वियाई च दाणाई ।। ८१९ एवं णिवत्तासेस-णामकरणाइँ मंगलीएहिं । तद्दियसं कीरंतेहिँ बाल-भावाउ उत्तिण्णा ॥ ८२० णिवडियासेस-विलास सोहसुपसाहिएहिँ अंगेहिं । आरंभो णव-जोवण-सिरीऍ गहिओ अँयालेण ॥ ८२१ तावय लावण्णामय-पूरिजंताई से णिएऊण ।। अंगाइँ सिलामेहेण चिंतियं को वरो होज ।। ८२२ अण्णम्मि दिणे बहु-सिक्खियाण सुमईण विर्द्ध-कुसलाण । णिय-णयर-चित्तयाराण अप्पिओ राइणा णियमो ॥ ८२३ जैह वचह हे उज्झाय सीसहा पत्थ पुहइ-विक्खाया। वसुहाहिवा लिहेण मज्झ दावेह" जे के वि ।। ८२४
५ तातेन राज्ञा वर्धापनकं कृतम् । शंखकाहलारवसंवलितास्तूर्याश्च प्रहताः ॥ ८१७ ।। ८१८) उब्भीकयाउ - लोकेन वरगुड्डिकाः सज्जीकृताः हटेषु हट्टशोभाः कृताः देवालयेषु देवाङ्गध्वजपटाः ऊर्वीकृताः लोकेनें ॥ ८१८॥ ८१९) परम- परमपरितोषमुदितो वरविलासिनीनिवहः प्रनर्तितः । बन्दिविौणां बहुकानि कनकदानानि दत्तानि
॥ ८१९॥ ८२०) एवं - एवं निर्वृत्ताशेषनामकरणादि माङ्गलिकैः तदिवसं क्रिय५० माणैः बालभावादुत्तीर्णा ॥ ८२०॥ ८२१) णिवडियासेस - निर्वर्तिताशेषविलास
शोभासुप्रसाधिताङ्गैः तया नवयौवनश्रियः आरम्भ इवाकालेन गृहीतः ॥ ८२१ ॥ ८२२) तावय - तावता लावण्यामृतपूर्यमाणानि तस्या अङ्गानि दृष्ट्वा शिलामेधेन चिन्तितम् । को वरो भविष्यति ॥ ८२२ ॥ ८२३) अण्णम्मि - अन्यस्मिन् दिने बहु-. शिक्षितानां सुमतीनां विद्याकुशलानां विचित्रकर्मनिपुणानां निजनगरविचित्रकरणानां " राज्ञा नियमः आदेशो दत्तः ॥ ८२३ ॥ ८२४) जह वचह - यथा व्रजतोपाध्यायाः । आमन्त्रण चित्रकृताम् । ये केऽपि पृथिवीविख्याता वसुधाधिपाः तान् दृष्ट्वा लिखित्वा
' B हट्टेसु. २ = देवांगवस्त्रध्वजपटाः, B वडायाउ लोएण. २P पउम, JB परम. B दिनाइ ऊ [ = क णयदाणाई वंदियवि [ वंदिवि प्पाण वद्ध [ = बहु ] याई । 'P विहवाई, J विहयाई.
६ = क्रियमाणैः. * = अकालेन. *B perhaps विज. 'P नियर, J णि', Bणयर. °P अप्पिओ, २० Jउप्पिड. " = निश्चयः. १R P notes a reading on the margin. जह वह सिग्घयरा
अनेसह एत्थ, and calls it a पाठांतरं. १ = उपाध्यायशिष्यकाः, P वच्चह हे उज्झायसीसहा एस्थ, Jnot specified, B perhaps वच्चह उज्झाया पिच्छेउ इत्थ. १४ = चतुर्दा चित्रं । वर्तितं । रोमितं । सारितं । विद्धं । चित्रे विद्धं विजानीहि । "P दावेह, J दावेय, B # [ - दं] सेह.

Page #236

- ८३२ ]
दियह.
१०
38
लीलावई
तो तेहि चित्तयारेहिं ते परेंदा बहूहिँ दियहेहिं । लिहिऊण जहाइट्रो सुह-दियहे' दावियां पहुणो ।। ८२५ तेणावि' चिरं विणिऊण लीलावई वास-हरे । संठविया सुपतेण किं पि हियए धरेऊण ।। ८२६ तो जयिसाहिंतो दिट्ठा वसुहाहिवा इमी तहिं ।
साओ दीसह दिहे दियहे किसायंती ।। ८२७ मह सहीहिं समयं ण देइ सुय-सारियाण परिवार्डि । ाहरणं पडिवज्जइ ण सुणइ गेयं पि गिज्जंतं ॥ ८२८ कुसुमच्चर्यं पण कुणइ भवणुज्जाणम्मि वियसिय-लयम्मि | णय भवण-दीहिया - मज्जणम्मि चित्तं समप्पेइ ।। ८२९ णय रज्जं बहु मण्ण ण रमइ वाउल्लियाहिँ अवियहं । गिद्द विणा विसयणं ण य मुंचेइ अद्ध- णिमिसं" पि ।। ८३० णय विसर - सालं ण य कीला-पेवेंयं समारुहइ । धारे विण रमे णाहारे आयरं कुणइ || ८३१
ऐ मए उवलक्खिऊण प्रकम्मि वासर - विरामे । काऊ रहस्सं वर पुच्छिया सहि णिसांमेसु ॥ ८३२
२०
---
मम दर्शयत ॥ ८२४ ॥ ८२५) तो तेहिं - ततस्तैश्चित्रकारैर्बहुभिः दिवसैः यथादृष्टा नरेन्द्रा लिखित्वा शुभदिवसे प्रभोदर्शिताः ॥ ८२५ ॥ ८२६ ) तेणावि - ततैस्तेन नरेन्द्रेण चिरं निर्वर्ण्य दृष्ट्वा किमपि हृदये धृत्वा सुप्रयत्नेन लीलावत्याः वासगृहे चित्र - पट्टिका संस्थापिता ॥ ८२६ ॥ ८२७ ) तो ततो यद्दिवसाद्वसुधाधिपाः अनया दृष्टास्तत्र पट्टे तद्दिवसाद्दिने दिने कृशायमाना दृश्यते ॥ ८२७ ॥ ८२८ ) ण रमइ - न रमते सखीभिः समकं सह न ददाति शुकसारिकाणां परिपाटी वाचनिकां नाभरणं प्रतिपद्यते सरसमपि गेयरूपं गीयमानं न [ शृणोति ] ॥ ८२८ ॥ ८२९ ) कुसुमोवयं - कुसुमोच्चयं पुष्पावचयं न कुरुते । कस्मिन् । विकसितलते भवनोद्याने । न च भवनदीर्घिकामज्जने चित्तं समर्पयति ॥ ८२९ ।। ८३० ) ण य रज्जं - न च राज्यं बहु मन्यते । अविषण्णं विषादरहितं यथा भवति । बाउलियाहि पुतलिकाभिर्न रमते । अर्धनिमेषमपि निद्रां विनैव शयनं न मुञ्चति " शय्यां न परित्यजति ॥ ८३० ॥ ८३१ ) णय विसर - न च विशति नाट्यशालाम् । न च क्रीडापर्वतं समारोहति । धारागृहेऽपि न रमते । आहारेऽप्यादरं न कुरुते ॥ ८३१ ॥ ८३२ ) इय एव - इत्येवं
२५
P दिव, J दियहे.
१४
=
ली. ९
कृशी भवंती.
P अटू, B अजू.
११
PB रमइ, J रसइ. B णिसामहिं [ = मेहि ].

१५
B दंसिया.
७
=
P निमिसं
३
४
१२
१३
=
B ता तेण चिरं. P इत्ते, B यत्ते. ढेलुया. अवितृष्णं, B. अविसन्नं. PB मुंबई, J मुच्चइ. णिविसं, B णिमिसं. PB पव्वयं, ] पल्लवं. • धारागृहे. P नवर, B नवरि. P न साहेसि, J णिसामेसु, B शंकां.
१६
१७
१९
PB एव, J एम्व. B नरपते:.
=
१२९

५
१०
१५
B दिवहा,
३०

Page #237

कोऊहल-विरइया
[८३३ -
कीस तुम तद्दियसं जोयाभासं गया इव दुपेच्छं। संकप्पालिहिय पिव पेच्छंती णालसं जासि ।। ८३३ ण रमसि केणावि समं दिट्रं पि ण परियण समालवसि । अम्हं पि ण वेसंभसि अलमहवा पुच्छियाएँ तए ।। ८३४ . तं तह सोऊण ममाहिँ पणय-परिकोय-ककसं वयणं । लीलावईए भणियं पिय-सहि कह तुझे ण कहेमि ॥ ८३५ ण तहा जणति सोक्खं कज्ज-विसेसा विसेस-रमणीया । दीसंता वि हु एकहिँ जह वयंसेसु सीसंता ।। ८३६ अणुहूयाण वि एकेहि दइय-दसण-विसेस-सोक्खाण । पच्छा वयंसि-सिट्राण पल्लवा ताण पसरति ।। ८३७ ता साहेमि णिसामेसु तुज्झ एयाण पुर्हइ-वालाण | मज्झम्मि इमो जो तविय-कणय-सरिसप्पहो लिहिओ ॥ ८३८ दीसइ तणु-कसण सेणिद्ध केस-वल्लरि-पसाहियाँवयवो । विउलोणणारविंदो आरत्त-तिहाय-णयण-जुओ ।। ८३९ उण्णय-णासा-चसो सुपरिट्रिय-मडह-कंधरा-बंधो।
विडंडोरत्थल-देसो आजाणु-पलब-दीह-भुओ।। ८४० मयोपलक्ष्यैकस्मिन् वासरविरामे रहस्यमेकान्तं कृत्वा नवरं पृष्टा सखि शृणु ॥ ८३२ ॥ ८३३) कीस तुम - किमिति त्वं तं दिवसमारभ्य योगाभ्यासं गतेव योगमार्गे प्रपन्नेव दुःप्रेक्ष्यं संकल्पालिखितमिव चित्तलिखितमिव पश्यन्ती आलस्यं न यासि न निर्विण्णा १० भवसि ॥ ८३३ ॥ ८३४) ण रमसि-न रमसे केनापि समम् । दृष्टमपि प्रत्यक्ष
संखीजनं न समालपसि । अस्माकमपि न विश्रम्भं विश्वासं करोषि । अलमथवा पृष्टया त्वया मामद्यापि न विश्वसिषि ॥ ८३४ ॥ ८३५) तं तह - तत्तथा मत्तः प्रणयकोपकर्कशं वचनं श्रुवा लीलावत्या भणितम् । प्रियसखि कथं तैव कथयामि ॥ ८३५ ॥ ८३६) ण तहा- विशेषरमणीया कार्यविशेषा दृश्यमाना अपि न तथा सौख्यं जन* यन्ति यथा वयस्येषु कथ्यमाना "सुखं कुर्वन्ति ॥ ८३६ ॥ ८३७) अणुहूयाणदयितदर्शनविशेषसौख्यानामेकैरनुभूतानामपि पश्चाद्वयस्यकथितानां तेषां पल्लवा . इव प्रसरन्ति । अनुभावात्सख्या निर्दिष्टं विशिष्टसुखावहमित्यर्थः ॥८३७ ॥ ८३८-४२) ता साहेमि- तत्कथयामि शृणु। एतेषां पृथिवीपालानां मध्ये य एष तप्तकनकसदृशप्रभः लिखितोऽस्ति । [दीसइ -] तनुकृष्णस्निग्धकेशवल्लरीप्रसाधितशरीरः विपुलाननारविन्दः ३ आरक्तत्रिभागनयनयुगः। [उण्णय-] उन्नतनासावंशः सुपरिस्थितमटभकन्धराबन्धः ।
' B दुप्पिच्छ. २ = मंथर न यासि. २B सहियणं. 3 पुच्छिएण. ' सुज्म साहेमि. GB इक्केण हि for एक्केहिं of P. ' = स्निग्धानां, P सिद्धाण, सिट्टाण, IB looks like सिद्धाण.
= पृथिवीपालानां. B सिणिद्ध. "B 'हियसरीरो. " = विपुल. १२B पिहलोर'. १२ P वलंब, JD पलंब. १४ B दुःप्रेवेक्ष्या. "B सुखा.

Page #238

१३१
-८४७]
लीलावई मच्छकुस-जव-चर्कक करयलो पीण-पीवर-पओटो । तणु-मज्झो सीह-कडी करि-कर-जंघोरे सुह-चलणो ॥ ८४१ एयं दद्रुण महं जायं कोऊहलं परं हियए। धण्णाओं ताउँ जाण दइओ एसो णराहिवई ।। ८४२ धण्णाण वि धण्णयराओ ताओ दइयाओ जाओ एयस्स । पेच्छति मुहं णिचं ताणं पि णमो पुरंधीणं ।। ८४३ इय एवं चिंतंतीऍ सो मए पुच्छिओ सुचित्तयरो । सिंटू च तेण एसो राया सालाहणो णाम ।। ८४४ अखलिय-पयाव-पसरो उईओइय-वंस संभवो सुयणो। सव-कला-पत्तहो चाई मूरो सुहाराहो ।। ८४५ अह तस्स मुहाहि णिसामिऊण सविसेस-कोउहल्लाए । जाया मण-डोहलया जइ एसो मह वरो होइ ।। ८४६ एवं तद्दियस-पवित्थरंत-चिंता-भरोत्थय-मणाए । बहुएहि णवर दियहेहिँ मज्झ सहि आगया णिद्दा ।। ८४७
विपुलोरःस्थलदेशः । आजानुप्रलम्बदीर्घभुजः । [ मच्छंकुस -] मत्स्याङ्कशयवचक्राङ्क-" करतलः पीनपीवरप्रकोष्ठः । तनुमध्यः सिंहकटिः करिकरजचोरुः शुभचरण: [एयं दट्टण -] एतं दृष्ट्वा मम हृदये परं कौतूहलं जातम् । धन्यास्ता वनिता यासामेष नराधिपतिर्दयितः । 'कुलकम् ॥ ८३८-४२ ॥ ८४३) धण्णाण-धन्यानामपि धन्यतरास्ता अङ्गना या एतस्य दयिताः मनोऽभीष्टाः या नित्यं [ मुखं ] पश्यन्ति ताभ्योऽपि पुरंध्रीभ्यो नमः ॥ ८४३ ॥ ८४४) इय एवं- इत्येवं चिन्तयन्त्या मया २० चित्रकरः पृष्टः । शिष्टं च तेन चित्रकृता। एष राजा सातवाहनो नाम ॥ ८४४ ॥ ८४५ ) अखलिय- अस्खलितप्रतापग्रसरः उदितोदितवंशो हरिवंशसंभवः सुजनः सकलकलाप्राप्तार्थः त्यागी दाता सुभंगः हृदयंगमः सुखाराध्यः विवेकपात्रत्वात् । यदुक्तम् ।
अज्ञः सुखमाराध्यः सुखतरमाराध्यते विशेषज्ञः ।
ज्ञानलवदुर्विदग्धं ब्रह्मापि नरं न रजयति ॥ ॥ ८४५॥ ८४६) अह तस्स-अथ तस्य मुखानिशम्य सविशेषकुतूहलायाः मनोदोहदा जाता। कथमित्याह । यद्येष मम वरः परिणेता भवति ॥ ८४६॥ ८४७) एवं- एवं तदिवसप्रविस्तरणशीलचिन्ताभराच्छादितमनसो मम नवरं बहुभिर्दिवसैः सखि
'P जंधोरु, 3 जंघास. २PB ताउ, J ताण. २B पुच्छिउ सो मए for सो मए पुच्छिओ of P. * = उदितोदित, P उहओइय, J उइओइय, B उइउहरिवंस. "B सुहउ for सूरो of P. ६ = १० सुखाराभ्यः. * = अवस्तृत. B दर्शितः. - B this term is put at the close of the Prākrit gathās.

Page #239

१०
१५
१३२
कोहल - विरइया
ती सो जह-संभाविय - रुवाइसओ राहिवो तत्थ । जाणामि समासीणो आगंतूणम्ह' सयणीए ।। ८४८ ता सहि पच्चक्खं पिव सण-सज्झसावाहियै - हियया । सहस त्ति समुटुंती हत्थे घेत्तूण णे" भणिया ।। ८४९ एएहिँ अवगेहुणमंत भुमयावलंत विसमेहिं । हरिऊण मज्झ हिययं णयणेहिं कहिं खु चलिया सि ।। ८५० ता तक्खणं पर्कपंत -हियय-पडिवण्ण-पणय-पसरा वि । लजाएँ अहं पिय-सहिण'- इंचि पडिजंपिया तस्स ।। ८५१ तो तेण मज्झ सहसा थिमियालस - लोयणुष्णय-मुहेण । दिणो पहरोवार ससेय - विरलंगुली हत्थो ।। ८५२ अवगूहिऊण धणिर्य णवरे णिसण्णो पुणो तर्हि चेय" । 'परियम्हि वयणे णयणेसु कवोल -पासेसु ।। ८५३ एवं च चटुयारेण तेण लज्जा अॅलज्जिरेणम्ह | अहरिया हिययाओं समयं कोमार-भावेण ।। ८५४ प्रत्थुपरं ण-याणामि किं पि जं तुह कहेमि वायाए । aिri चिय जड़ जाणइ केत्तियमेत्तं ण विम्हरइ ।। ८५५
२०
ต
निद्रा आगता ॥ ८४७ ॥ ८४८ ) ता सो जह - ततः स यथासंभावितरूपातिशयस्तत्र नराधिपः आगत्यस्मच्छयनीये समासीनः उपविष्टः इत्यहं जाने ॥ ८४८ ॥ ८४९ ) ता सहि - ततः सखि प्रत्यक्षमित्र तद्दर्शनसाध्वसावहितहृदया सहसा समुत्तिष्ठन्ती हस्ते गृहीत्वा णं अहं भणिता ।। ८४९ ।। ८५० ) एएहिं - एतैर्विषमैस्ती'वैरपाक्रान्तमत्तभ्रमयाञ्चलैर्नयनैर्मम हृदयं हृत्वा खलु कुत्र चलितासि ॥ ८५० ।। ८५१ ) ता तक्खणं - तावता तत्क्षणं प्रकम्पमानहृदयप्रतिपन्नप्रणयप्रसरापि अहं लज्जया तस्य पुरो न किमपि प्रतिजल्पितवती नोत्तरं दत्तवती ॥ ८५१ ॥ ८५२ ) तो तेण - ततस्तेन सहसा 'स्तिमितालसलोचनोन्नतमुखेन मम पयोधरोपरि सस्वेदविरलाङ्गुलिहस्तो 'दत्तः ॥ ८५२ ॥ ८५३) अवगूहिऊण - शैनैरवगृह्य समाश्लिष्य नवरं पुनस्तत्रैव निषण्णः । अथ नयनयोः वदने कपोलपार्श्वयोः परिचुम्बितास्मि || ८५३ || ८५४ ) एवं च – एवं तेन चाटुकारेण अलज्जाशीलेन निर्लज्जेन कौमारभावेन समं सहसा मम लज्जापहृता ॥ ८५४ ॥ ८५५ ) एत्थुप्परं - अत्रोपरि अतः परं किमपि न जानामि यत्तव
२५
१०
३० १
३
४
६
B. तो. B तू म्ह PB, J वहि. B णं. " P अवंगहु' ( हु looks like कु ), J अवंगे, B एएहिं अवकंतमत्तभुमयंचलहिं विस मेहिं । P नई वि, J नहंचि, B न किंपि. अतिशयेन । देश्यः B. B नवरिं. B चेव. B १३ B तत्थ for तेण. PB, Jय.
१०
99
१२
८
सस्वेद. Pचादु, JB चाटु'. B स्पामाक्रान्त.
=
B जित्तिय'.
94
B स्तिमितायतलोच.

१५
[ ८४८-
B समयं खुकुमार.

ی
==

Page #240

-८६३]
लीलावई
तावय पहाय - पडिय तूर- णिणारण पडिविउद्धाए । सच्चवियं सयणीयं जो सो ण-यम्हि कत्थ गओ ।। ८५६ तयिसाओ पिय-सहि तं चिय खलै सिविणयं सरंतीएँ । पच्चक्ख- सोक्ख-तण्हालुयाएँ परिवड्डिया चिंता ।। ८५७ ता सुक-पायैव तरुग्गओ हुयवहो व मह मयणो । चिंता समीरणुद्दीविओ व हिययम्मि पज्जलिओ ।। ८५८ ताण सुहं सयणीए ण य धरैणियले ण बाहिरे ण घरे । णय दिन समए ण णिसासु कह वि पावंति अंगाई || ८५९ ऐयाइ मि रमणीयाइँ जाइँ भणियाइँ तुम्हि पुणरुत्तं । विवरीयाइँ असेसाइँ ताइँ जाया हूँ मह इण्हि ॥ ८६० अह किं पुणरुत्त- पर्यपिण बहुएण तुज्झ सहि पुरओ । उद्देसि पि जागसि हिय- णिहित्तं" म्ह सब्भावं ॥। ८६१ जइ सो प्रत्थ ण एही ताओ ण य पेसिही ममं तत्थ । ता दूसह सती मरणेवि सुहं ण पाविस्सं । ८६२ तं तह सोऊण चिरं भयवह भणियम्हि तह वि णूंमेसि | एम-विहो अणुराओ में -विहे वि हु वरे जाओ || ८६३
9
२
B जाव न याणामि कत्थ. = न जानामि. B. ६ पायवुब्भंत', Jomits वु,
११
j perhaps णयरे, B न घरे. Both P and B read एयाइ 1B निहत्तंमि. P मरणापि मरणे वि, B मरणं पि. P एम, J एम्त्र B एव. P ज्जाओ, J जाओ, B जाऊ. B निहत.
१५
१६
१४

चाचा कथयामि । हृदयमेव यदि जानाति यौवन्मात्रं न विस्मरति || ८५५ ॥ ८५६ ) तावय - तावता प्रभातप्रतिहत तूर्यनिनादेन प्रतिबुद्धया जागरितया शयनीयं दृष्टं यौवन्न जानामि कुत्र गतः ॥ ८५६ ।। ८५७) तद्दियसाओ - तदिवसात् प्रियसखि खलु तमेव सँविनयं स्मरन्त्याः प्रत्यक्षसौख्यतृष्णालुतया चिन्ता परिवर्धिता ॥ ८५७ ॥ ८५८) ता सुक्क - तावता शुष्कपादपाभ्यन्तरोद्गतो हुतवह इव चिन्तासमीरोद्दीपितो मदनः कामो
हृदये प्रज्वलितः । हुतवहो वह्निः ॥ ८५८ ॥ ८५९ ) ता ण सुहं - तावता शयनीयेन च धरण्यां न बहिर् न गृहे । न च दिनसमये न च निशासु कथमपि सुखम् अङ्गानि न प्राप्नुवन्ति ॥ ८५९ ॥ ८६० ) एयाइ मि - एतानि [ अपि ] यानि रमणीयानि भवतां पुनरुक्तं भणितानि तान्यशेषानि ममेदानीं विपरीतानि जातानि १५ ॥ ८६० ॥ ८६१ ) अह किं- अथ किं पुनरुक्तप्रजल्पितेन बहुना सखि तव पुरतः यतः उद्देशिकमपि हृदयनिहितमस्मत्सद्भावं जानासि ॥ ८६१ ॥ - ८६२ ) जइ सो - यदि सोऽत्र नैष्यति तातश्च मां तत्र न प्रेषयिष्यति । तदा दुःसहं सहमाना मरणमपि यथासुखं न प्राप्स्यामि ॥ ८६२ ॥ ८६३ ) तं तह - तत्तथा श्रुत्वा भगवति चिरं
३
७
P खलं सिं, B खलु स. [ B पावयज्झत े. P' धरणी, B धरणि. मि. P निनिम्ह, आच्छादयसि.
10
१२
=

४
=
१३३
१३
jo
.
= स्म ]रंख्या. P नयरे, हितम्ह, B एवविहो.
१५
१०
३०

Page #241

१३४
३०
कोऊहल-विरइया
अंबा इमं सीसउ से चिय तायस्स कहउ जं' संतं । सो वहु सुद्ध-सहावो काही हियईच्छियं तुज्झ ॥। ८६४ भणियं पुणो वि लीलावईऍ किमहं ण - याणिमो एयं । सिविणय- दिट्ठम्मि जणे अणुबंधो पडइ उवहासे ।। ८६५ तह विहु जह ण हसिज्जइ लक्खिज्जइ जह ण पोढिमा मज्झ । तह साहेज्जसु पिय-सहि अंगाए णिज्जणम्मि तुमं ॥ ८६६ एवं भणियाई मए भयवह गंतूण णिज्जणुद्दे । सिद्धं माया-पिउणो ण विरुज्झइ जह सलज्जाण || ८६७ तो गुरु-येणेण एसा तं चिय बहु मण्णिऊण मह भणियं । सवारेण हालस्स पेसिया वच्च पहाए || ८६८ इय एम-विहं भाउय विचित्तलेहाणणाहि सोऊण । सहस त्ति महाणुमईऍ पभणियं सहरिसंगीए || ८६९ पिय-सहि विचित्तले एसाहं इह वसंतसिरि-तणया । तुम्हें माउस भइणी साहसु लीलावईऍ लहुँ ।। ८७०
१३
1
I
२०
१५ भणितवत्यस्मि । एवंविधेऽपि वरे एवंविधोऽनुरागः जातः । तथाच्छादयसि गुप्तं करोषि । युक्त एवायं न गोपनाहः " ॥ ८६३ ॥ ८६४ ) अंचाए - अम्बायै इदं "कथ्यतां सापि तातस्य कथयतु यत्सद् युक्तम् । तव हृदयेप्सितं विशुद्धसद्भावो राजा करिष्यति ॥। ८६४ ।। ८६५ ) भणियं - [ भणितं पुनरपि ] लीलावत्या किमहमेतन्न जानामि । अहमपि ताताग्रे वक्तुं क्षमैवेति । तथापि स्वप्नदृष्टे जनेऽनुरागः उपहासे पतति ॥ ८६५ ॥ ८६६ ) तह वि - तथापि यथा न हस्यतेऽयं मल्लक्षणो जनो नोपहासास्पदं भवति यथा च मम प्रौढिमा न लक्ष्यते प्रियसखि अम्बायाः पुरतो निर्जने त्वं तथा कथय || ८६६ ॥ ८६७ ) एवं - एवं भणितया मया भगवति निर्जनोद्देशे गत्वा तथा मातापित्रोः शिष्टं कथितं यथा "सलज्जानां न विरुध्यते ॥ ८६७ ॥ ८६८ ) तो गुरुयणेण - ततो गुरुजनेनैतस्यास्तमेव मदुक्तं वरं बहुमत्य ममाग्रे भणितम् । सर्वादरेणैषा हालस्य सातवाहनस्य *" प्रेषिता प्रभाते व्रजतु ॥ ८६८ ॥ ८६९ ) इय एमविहं - इत्येवंविधं विचित्रलेखाननाच्छ्रुत्वा सहर्षाङ्गया महानुमत्या सहसा प्रभणितः || ८६९ ॥ ८७० ) पियसहि

२
१ = सैव अम्बा.
यत् शोभनं.
यथेप्सितं ; P would read काहीहि यइच्छियं, and the
marginal gloss
४
६
८
J
is on the second word. The gloss presupposes the reading जहिच्छियं. Breads भणियं पुणो वि and begins the commentary लीलावत्या etc. P सि. JTA, B lacuna. B. B णुद्देसं. = न विरुध्यते. P गुरुवय, गुरु, B गय. = व्रजतु प्रभाते. मातृष्वसासुताभगिनी, P तुम्ह मउच्छावहिणी, J तुम्ह स[ = सु ] माउसभयणी, B तुम्हे : माउस भइणी. B लीलावई तुमं । B is corrupt; the actual letters stand thus : युक्तयुक्त एवाय अथइयति न गोपनार्हः । B अबया इदं कथिते. B सज्जनानां.
१०
१२
१३
१४
१५
=
११
=
३
[ ८६४
--
=

Page #242

१५
-८७८]
लीलावई तो सा विचित्तलेहा एवं सोऊण पडिगया तुरिय । लीलावईए पासं हियऍ ण-मायंत-पेरिओसं ।। ८७१ । ता ती सम कचुइ-पुरस्सरा परियणेण परियरिया। लीलावई वि सहसा अम्ह सयासं समल्लीणा ।। ८७२ अह सैरिसाए भाउय सहसा समइच्छिया मए पढमं । तह य महाणुमईए पुलय-सणाहेहि अंगेहिं ।। ८७३ तो सा अम्हेहिँ तहिं अणिच्छमाणा वि कड्डिऊण करे। उववेसिया सलज्जा एक्कासण-मज्झ-देसम्मि ।। ८७४ अह प्रककम-कुल-हर-कुसल सुहालाव-दिण्ण-हिययाण । गलियं णिरुंभमाण पि बाह-सलिल कवोलेसु ॥ ८७५ पुसिऊण कवंडल-वारिणा मुहं मह मुहं 'णियंतीए । लीलाईऍ भणिय अजे एयं म्ह अच्छरियं ॥ ८७६ एसो जडा-कलावो इमाइँ तरु-वकलाई इह वासो। वय-विहवायार-कुल-कमस्स दूरं विरुद्धाई ॥८७७ सिहं च मए तिस्सा एवं जं तुम्ह साहियं पढमं ।
अमुणिय-मणाइ भाउय णीसेसं सायरं तीए" ॥ ८७८ प्रियसखि विचित्रलेखे एषाहमिह वसन्तश्रीतनया युष्माकं मातृस्वतीयभगिनी। लघु शीघ्र लीलावत्याः कथय ज्ञापय ॥ ८७० ॥ ८७१) तो सा- ततः सा विचित्रलेखा एवं श्रुत्वा त्वरितं तूर्ण लीलावत्याः पार्श्व प्रतिगता । किंविशिष्टा । हृदयामात्परितोषा हृदये न मान् न संमान् परितोषो यस्याः सा ॥ ८७१ ॥ ८७२) ता तीए - २० ततः तया समं विचित्रलेखया सार्धं कञ्चुकिपुरस्सरा सोविदल्लयुक्ता परिजनेन परिकरिता लीलावत्यपि सहसा अस्मत्सकाशं समालीना ॥८७२ ॥ ८७३) अह - अथ हे भ्रातः । सहर्षया समाश्लिष्टा पुलकसनाथैरङ्गैः तथा पश्चान्महानुमत्या समालिङ्गिता ॥ ८७३ ॥ ८७४) तो सा - ततः सा अस्माभिस्तत्रानिच्छन्त्यपि करे कृत्वा गृहीत्वा सलज्जा सती एकासनमध्यदेशे उपवेशिता ॥ ८७४ ॥ ८७५) अह - अथैकैकं परस्परमेकैक- २५ कुलगृहकुशलसुखालापदत्तहृदययोस्तयोः कपोलेषु निरुध्यमानमपि बाष्पसलिलं गलितम् । सुखासुखकथां कुर्वाणे साश्रुमुख्यौ जाते इति ॥ ८७५ ॥ ८७६) पुसिऊण - कमण्डलुवारिणा मुखमुत्पुंस्य मम मुखं पश्यन्त्या लीलावत्या भणितम् आर्ये कुवलयावलि एतदावयोराश्चर्य विचित्रं न युक्तमित्यर्थः ॥ ८७६ ॥ ८७७ ) एसो जड़ा - एष जटाकलापो अमी तरुवल्कला वृक्षत्वचावस्त्राणीति । इह तपोवने वासः। एतानि ३० वयोविभवाचारकुलक्रमाणां दूरमत्यर्थं "विरुद्धानीति प्रश्नः ॥ ८७७॥ ८७८) सि; च
'हिहय, J not specified, B हियय. २ ओस, JB ओसा. ३ P तीए, J तीइ, B तीय. "P कंचुइ, कंचुय. 'सहरिसाइ. १ = आलंगिता. * = पुलकसनाथैः, Jणाहिहि. " PB फुसि', J पुसि'. ' PJB निय'. " B°वइए. "PJB एयम्ह. १२B तइया. ३ B विरुध्यतीति.

Page #243

१३६
[८७९ -
कोऊहल-विरइया त तह सोऊण ममाहि तक्खणं चेय तीऍ' उल्लवियं । अज-दिवसाउ अज्जे ममावि वासो इह चेय ॥ ८७९ सो हियय-समीहिय-वर-समागमो जेचिरेण संपडइ । तेचिर-यालं तुम्हाण चलण-संवाहिया होमि ॥८८० एवं च समुल्लविए भणियं अम्हेहिँ पडिहेयं वयणं । एयं तुह बाल-मयच्छि कण्ण-कडुयं सुणताण ॥८८१ असुहज्जिय-कम्माण वि हवंतु अम्हाण संपइ सुहाई। तह हियय-समीहिय-वर-विवाह-दसण-महम्बाई ।। ८८२ भणियं पुणो वि लीलावईऍ मा एरिसं समुल्लवसु। किं तुम्हे हि ण-याणह जह भणियं पुव-पुरिसेहिं ।। ८८३ इये जेट्टाणुकम-बाहिराइँ कज्जाइँ जाँइ कीरति । असुहाई ताइँ लोए पडंति उपहास-पयवीए ॥ ८८४ जइ केह व अपेच्छंती" वसणमिण ववगया गया णाम । संपइ लोय-विरुद्धं गमण माँ भणसु एत्ताहे ॥८८५
"शिष्टं च मया तस्याः लीलावत्याः पुरः। किमित्याह । यदेतत्प्रथमं तवाग्रे कथितम् । माधवानिलपाणिग्रहणतद्विरहादिस्वरूपं तन्निःशेष समस्तं तदानीं सादरमज्ञातमनसस्तस्या निवेदितं हे भ्रातः ॥ ८७८ ॥ ८७९) तं तह - "[ तत्तथा श्रुत्वा मत्तः तत्क्षणमेव तया उल्लपितम् । अद्यदिवसादार्ये ] ममापि वासोऽत्रैव ॥ ८७९॥ ८८०)
सो हियय - स हृदयसमीहितवरसमागमो यावच्चिरेण संपद्यते तावत्कालमत्र तपोवने १० भवतां चरणसंवाहिका शुश्रषापरायणा भविष्यामि ॥ ८८० ॥ ८८१) एवं चएवं च समुल्लपिते भणितम् अस्माभिः प्रतिहतमेतत् हे बालमृगाक्षि कर्णकटु तव वचनं शृण्वतीनां मा भूयादित्थमित्यर्थः ॥ ८८१ ॥ ८८२) असुहज्जिय - अशुभार्जितकर्मणाम् अप्यस्माकं संप्रति तव हृदयसमीहितवरविवाहदर्शनमहा_णि सुखानि भवन्तु संपद्यन्तामिति । त्वत्सुखेनापि संतुष्टा भवाम इत्यर्थः ।। ८८२ ॥ ८८३) भणियं - 'भणितं च पुनर्लीलावत्या मेदृशं समुल्लपत कथयत । किं यूयं न जानीथ यथा भणितं पूर्वपुरुषैः ।। ८८३ ॥ ८८४) इय- इँह ज्येष्ठानुक्रमबाह्यानि यानि कार्याणि' क्रियन्ते अशुभानि अयुक्तानि तानि उपहासपदव्यां पतन्ति । परिणामे न शुभावहानि भवन्तीत्यर्थः ॥ ८८४ ॥ ८८५) जइ - यदि कथमपि व्यसनमिदम् अपश्यन्ती व्यपगता
तीए, B तीय. B skips over the fourth pāda and a portion of the commentary. Pजेञ्चि', B जजि. Bdoes not properly preserve the second line. "J पडिहियं. १B has a lacuna here. B समुल्लवह. P would read तुम्हेहि. 'B इह. १०B कहवि. " = यदि भवत्योर्व्यसनं अप्रेक्ष्यमाना व्यपगता। तदा नाम गतैव। र P°मिणं, B°मिमं, " B मा मह भणिज्जासु. * B omits some portion here.

Page #244

८९३]
लीलावई
१३७
अह किं बहुणा तुह पिसुणिएण सा कह वि कह वि अम्हेहिं । विणियत्तिउंण तिण्णा इमाउ णिय-णिच्छयाहिंतो ॥ ८८६ इय एवं वसण-परंपराट ओवग्गियाओ अम्हे हि । ता किं पुच्छसि णे कओ तुम्ह पसाओ भवाणीए ॥ ८८७ एवमसेसं सोऊण तत्थ तं कुवलयावलि-मुहाओ। णरणाह मए भणियं हियए ण-मायंत-तोसेण ।। ८८८ एसो है भयवइ तस्स राइणो पणइयाण मज्झम्मि । आबाल सेवओ वर-पसाय-सुह-संग-संतुहो॥ ८८९ ता कहसु कत्थ सा अम्ह सामिणी वसइ जणिएऊण । साहामि सहरिसं सुकय-कम्म-फलमप्पणं पहुणो ।। ८९० भणियं च "इसिसुयाए हरिस-भरिजंत-लोयण-मुहीए । अमय-वरिसो व भाउय अज्ज तुमं आगओ अम्ह ।। ८९१ एत्थम्ह तवोवण-तरु-विणास-संका-णिरुद्ध-परिवारा। लीलावई इमाओ णिवसइ अद्धोयणद्धम्मि ।। ८९२ अह एवं जा पिसुणेइ मज्झ सा कुवलयावली देव। तो तत्थ महाणुमई वि आगया एक-देसाओ ।। ८९३
S
तदा गता नाम । संप्रति अधुना किं लोकविरुद्धं गमनं मा मां भण ॥ ८८५ ॥ ८८६) अह कि- अथ किं बहुना तव पिशुनितेन निवेदितेन कथं कथमप्यस्माभिः सा अस्मस्कृतनिश्चयाद्विनिवर्तितुं न तीर्णा न शक्ता ॥ ८८६ ॥ ८८७) इय एवं- इत्येवं व्यसनपरंपरया वयं "व्याप्ताः । ' च्यापेरो_ग्गः' [हैम० ८-४-१४१] इति ओवग्गिया । २० तल्किं भवान्या भवतां प्रसादः न कृतः इति पृच्छसि ॥ ८८७ ॥ ८८८) एवमसेसं- एवं कुवलयावलिमुखादशेषं श्रुत्वा हृदयामात्तोषेण मया हे नरनाथ भणितम् ॥ ८८८ ॥ ८८९) एसो है - एषोऽहं भगवति तस्य प्रणयिनां मध्ये पैरप्रसादसुखलामसंतुष्टः आबालसेवकः तस्य राज्ञः ॥ ८८९ ॥ ८९०) ता कहसु - तत् कथय सास्मत्स्वामिनी [कुत्र] वसति यां दृष्ट्वा सहर्षमात्मनः प्रभोः सुकृतकर्मफलं ५ कथयामि ॥ ८९० ॥ ८९१) भणियं 'च- भणितं च हर्षम्रियमाणलोचनमुख्या ऋषिसुतया भ्रातरद्य त्वमस्माकम् अमृतवर्षः इवागतः ॥ ८९१ ॥ ८९२) एत्थम्हइहास्मत्तपोवनतरुविनाशशङ्कानिरुद्धपरिवारा वृक्षरक्षणनियुक्तसेवका लीलावती इतः स्थान्नादर्धयोजनार्धे निवसति द्विक्रोशमात्रे तिष्ठति ॥ ८९२ ॥ ८९३) अह एवं
'B कहवि नेय अम्हेहिं. २13 कइ [ = य) निच्चया". ३ PB उव', J not specified. P ३० अम्वेह, JB अम्हहिं [ = अम्हे हि ]. "PJB न. ६P हिययं, JB हियय [ = हियए]. * = सेवक. "B पर. 'B परितुट्टो. "B साहेमि... Pणप', प, Bणा पं. १२B रिसि. १३P परिवारो, परिवारा. १४ = अर्धयोजनार्धे. " B पिसुणइ. १२ p omits ता given by JB. . B प्राप्ताः.

Page #245

1=
१३८
३०
कोहल - विरइया
सिद्धं से' सहि सालीहणस्स पिय-पणइयाण मज्झम्मि । एसो विजयानंदो आबाल-वयंसओ पेच्छ ।। ८९४ तो तं सोऊण ससंभ्रमा जक्खाहिवस्स तणयाए । भणिय अज्ज सुदियसो भाउय तुम्हागमेणम्ह || ८९५ तो गोसग्गे पेच्छसु तत्तो च्चिय कुवलयावली समं । गंतून सामि - जायं अमय - रसोल्लेहिँ अच्छीहिं !। ८९६ भणियं च मए भयवड़ जं सि तुमं आणवेसि प्रत्ताहे । मह उण aिri अहीरणाएँ णीयं तहिं चैव ॥ ८९७ एवं सा तुम्ह कहा -विणोय-सुह- णिब्भराण वोलीणा । सवाण विणिद्दाणम्ह देव अइ-दीहरा रोई ।। ८९८ तो गोस-समाहि- सुहावसाण समयम्मि पेसिया ताहिं । तावस - कुमरी लीलावईऍ परिओसिरी पुरओ ।। ८९९ agar से अम्हे वि हु कुवलयावलीऍ समं । पत्ता य करि करेणू समाउलं राउलं तत्थ ।। ९००
20
" अथैवं देव यावत् सा कुवलयावली मम पिशुनयति ज्ञापयति तावदेकदेशान्महानुमती तत्रागता ॥ ८९३ ॥ ८९४ ) सिद्धं से- शिष्टं कथितं से तस्याः महानुमत्याः सखि शातवाहनस्य प्रियप्रणयिनां मध्ये आबालवयस्यः एष विजयानन्दः पश्य ॥ ८९४ ॥ ८९५) तो तं सोऊण - तावत्तच्छ्रुत्वा ससंभ्रमया यक्षाधिपस्य तनयया भणितं महानुमत्या प्रोक्तम् । भ्रातर्युष्मदागमनेनाद्यास्माकं सुदिवसः । स्वागतम् || ८९५ || ८९६ ) 'तो गोसग्गे - तावता गोसग्गे" प्रभाते तत एव कुवलयावल्या समं गत्वा स्वामिजायां पश्य । काभ्याम् अमृतरसार्द्राभ्याम् आनन्दानुपूर्णलोचनाभ्याम् इत्यर्थः । ' उदोद्वार्दे ' [ हैम० ८-१-८२ ] इति उल्लः ॥ ८९६ ।। ८९७) भणियं - भणितं च मया भगवति यत्त्वमिदानीम् आज्ञापयसि मम पुनर्हृदयमसहिष्णुतया तत्रैव च नीतम् ॥ ८९७ ॥ ८९८ ) एवं सा - एवं युष्मत्कथाविनोदसुखनिर्भराणामस्माकमपि दीर्घापि रजनी वि१५ निद्राणां जागरूकाणां व्यतिक्रान्ता ॥ ८९८ ।। ८९९ ) तो गोस - ततो " गोसग्गे प्रभाते ] समाधिसुखावसानसमये सा तापसकुमारी परितुष्टा सती लीलावत्याः सकाशे पुरतः प्रथमं प्रेषिता ॥ ८९९ ।। ९०० ) अणुमग्गमुवगया - वयमपि कुवलयावल्या समं तस्यास्तापसकुमार्याः अनुमार्गमुपगता यत्रानेककरिकरेणुसमाकुलं राजकुल
Jomits से.
P सालवाह', JB सालाह . ३
=
५
६
परितोषयुक्ता.
९
रतया । उत्सुकतया । . B रयणी. P 899, J not specified nearabout, B 905.

=
१२
स्वामिजात्या [
ی
B
B गोस.

97
=
<
[ ८९४-
४
जायां ].
असधी
B अनेय for पत्ता य.
B गोस मे.

Page #246

-९०८ ]
लीलावई
दिट्टं च मए पढमं गहियाउह-भड- णिहाय- णिविच्चं । बी पडिहार - णिरंभमाणजण संकुलं दारं ।। ९०१ तेंइयं च महुर-मद्दल-वेणु-पगिज्जंत-मंगल-णिहोसं । मणि-पणाहरण-मऊ - जाल - बज्झतै सुर-चावं ॥ ९०२ एवमहं तं तइयं कमेण कच्छंतरं कमेऊण । अब्भंतर-कयकुसुमोवयार-मणिकुट्टिमं विसिओ ।। ९०३ ती तत्थ फलिह-मणि-कुट्टिमम्मि विरइय-पिसंडि - पलंके । सहस ति समासीणा सच्चविया सा मए कुमरी ॥ ९०४ गाणा - विह-गहिय- पाहणेण सहिया- यणेण परियरिया । विमलम्म सरय- समए स-रिकेख- णव - चंद-लेह व ।। ९०५ अह सा सट्टा मिऊण पुणो वि तत्थ सयणीए । कुवलयमाला समं जेटु-कणि समासीणा ।। ९०६ तोवं अहं पि णराहिव कय- संत्थी - वायणो समासीणो । सवाय रोवणी पुरओ कणयास गुच्छंगे ।। ९०७ अह तत्थ सुहासण-कय- परिग्गहो सायरं सलज्जेहिं । अच्छी हिं चिये लीलावई संमाणिओ त्ति अहं ॥ ९०८
१.
१३
-
२०
मस्ति ॥ ९०० ॥ ९०१ ) दिट्टं च मए मया गृहीतायुध भटनिघातनिरन्तरम्" । प्रतीहारनिरुध्यमानजनसंकुलं द्वितीयं द्वारं प्रथमं दृष्टम् ॥ ९०९ ॥ ९०२ ) तयं च - तृतीयं च द्वारं मधुरमर्द लवेणुप्रगीयमानमङ्गलनिर्घोषम् । रमैणीयाभरणमयूखजालबध्यमानसुरचापं दृष्टमित्यर्थः ॥ ९०२ ॥ ९०३ ) एवमहं तं - एवमहं तत्तृतीयकक्षा- ' न्तरं क्रमेणाक्रम्याभ्यन्तरं कृतकुसुमोपचारमणिकुट्टिमं प्रविष्टः ॥ ९०३ ॥ ९०४) ता तत्थ - ततस्तत्र विरचितसुवर्णपल्यङ्के स्फटिकमणिकुट्टिमे समासीना सा कुमारी सहसा मया दृष्टा ॥ ९०४ ॥ ९०५ ) णाणाविह - नानाविधगृहीतप्रसाधनेन सखीजनेन परिकरिता । विमले शरत्समये सनक्षत्रचन्द्रलेखेव सा दृष्टेति । युग्मम् ॥ ९०५ ॥ ९०६ ) अह सा अथ सा साभ्युत्थानं नत्वा कुवलयमालया समं तत्र शयनीये पुनरपि ज्येष्ठकनिष्ठं समासीना ॥ ९०६ ॥ ९०७ ) ताव अहं - तावदहमपि नराधिप कृतस्वस्तिवाचनः सर्वादरोपनीते पुरतः कनकासने समासीनः ॥ ९०७ ॥ ९०८ ) अथ तत्र सुखासन कृतपरिग्रहः सादरं सलज्जाभ्यामक्षिभ्यामेव लीलावत्याहं
44
अह तत्थ
B रमणीयाहरण. पिसंडि. : ' = सनक्षत्र.
-गृहीतायुधभटनिघातनिभिचं.
B निरंतलं.
--

=
- तृतीयं. '= निष्पाद्यमान. B वसिओ.
११
१- B तावदहं.
३
P वेणुव [ = प ]गि B तो.
¿
=
- कृतस्वस्तिवाद [ = च] नः.

१३९
=
१.
B वि [ = वी] णुग्गिजंत
सुवर्ण, B सुवण्ण for
१२
P विय, JB चिय.
१०.
1+

Page #247

१०
३५
३०
१४०
१४८
संमानितः ॥ ९०८ ॥ ९०९ ) ता णिहुयणिवारिय - तावता निभृतनिवारितपरिजनया पृष्टस्थितैकया बालिकया शीर्षे शिशिरः कनककलशः पर्यस्तः । ममेत्यवसेयम् । पर्यसः पल्लोडपलापत्था: ' [ हैम० ८-४-२००] इति पल्लत्थिओ ॥ ९०९ ॥ * ९१० ) अण्णाए कंठ - अन्यया कण्ठमध्ये निजोत्तरीयेण संयतो निबद्धः । अन्यया सिचयवर्त्य मज्जनं प्रति कर्षितः । बलात्कारेणेति शेषः । सिचयं वस्त्रम् । वर्तिः चलनम् ॥ ९९० ॥ ९११ ) अण्णाहि - अन्याभिः परमपरिहासप्रकर्षोत्पन्नगुरुकस्थामाभिरुत्क्षिप्य ऋजुकाभिः कनकद्रोण्यां क्षिप्तः । अथवा उज्जुला " हटेन ॥ ९११ ॥ ९१२ ) ता तुम्ह - ततो युष्मत्संकथालापमुदिताभिः प्रसन्नवदनाभिः यथेच्छं स्नपयित्वा २५ स्नानं कारयित्वा भोजनशालां समुपनीतः ॥ ९९२ ॥ ९१३-१५ ) तत्थ मणोजं - तत्र मनोज्ञ सुरसं विविधाहारं भुक्त्वा ताम्बूलकरविलेपनसंप्राप्तोत्कृष्टसंमानः ॥| [ परियरियो - ] वररमणीजनेन परिकरितोऽद्यात्र युष्माकमविनयशीला दुष्टयुवतीजनात्केनापि शकुनविशेषेण गुरुकः क्लेशो जातः इति स्वामिन् सपरिहासं युष्मज्जायया हस्यमानः पुनस्तत्र लीलावतीसमीपमुपसर्पितः । "विशेषकम् ॥ ९१३ - १५ ।। ९९६ ) भणियं च -
५
१
=
• ढालितः. P अन्नाइ, ] अण्णाय, B अन्नाई. ३ = प्रहषीत्पन्न, PJB.
६
८
१०
= हा धिक् क्षिप्त्वा, P हक्खुविडं, J not specified, B हस्सवियं. = बलात्कारेण, B तो. • संपन्नोत्कृष्टसन्मानो. P सिप्पिओ, B सप्पओ. शकुनविशेषेण क्लेशो जात: . B सीलाण. B दुउणं. B पत्यस्त.
B उव्वल्ला.
१२
१३
१५
B हवेन.
१६
B put at the close of the gåthās,
कोऊहल - विरइया
ता णिहुय - णिवारिय - परियणाए पट्टि-ट्रिया बालाए । Par aणय-कलसो सिसिरो पल्हात्थिओ सीसे ।। ९०९ अण्णा कंठ - मज्झे संमिओ णियय - उत्तरिज्जेणं । अण्णा सिय- वट्टी कडिओ मज्जणाहुतं । ९१० अण्णाहिँ परम-परिहास-परिसुप्पण्णगैरुय-थामा हिं । क्खुवि उज्जैला खित्तो हैं कणय- दोणीए ।। ९११ ती तुम्ह संकहलाव - मुइयाहिं पसण्ण-वयणाहिं । व्हावेऊण जहेच्छं भोयण - सालं समुवणीओ ॥ ९१२ तत्थ मणोज्जं सरसं विविहाहारं कमेण भात्तूण | तंबोल-कर-विलेवण-संपेत्तुकिट - संमाणो ।। ९१३ परियरिओ वर - रमणी - यणेण उवसप्पिओ पुणो वि तर्हि । जाया तुम्ह णरवर सप्परिहासं हसिज्र्ज्जतो ॥ ९१४ अज्जेत्थ तुम्ह गरुओ उण-विसेसेण केण वि किलेसो । जाओ अविणय-सीलाओं दुटु- जुवई - यणा हिंतो ।। ९१५ भणियं च मए सामिणि एयं एएहिँ जं कयं अम्ह | तं सविसेसं होही दूँणं तिउणं ममाहिंतो ।। ९१६
= वल.
P उज्जल्ला,
११
1=1

[९०९
४
13 गुरुयवामाहिं.
ی

Page #248

लीलावई अम्हेहिं पि ण भद्दा जे जेण कयं कमेण तं तस्स । अकयं होही किं जंपिएण बहुएण प्रत्ताहे ॥ ९१७ एवमवराई बहुसो परिहास-पयंपियाइँ सोऊण । संप्परिओसा सा कुवलयांवली ववगया देव ॥ ९१८ एंवमहं पि णराहिव तत्य सुहं अच्छिऊण तद्दियहं । गोसे धरेज्जमाणो वि ताहिँ तुरियं समुच्चलिओ ।। ९१९ पत्तो अविहाविय-पह-परिस्समो अगणिएहिं दियेसेहिं । गरुएण महत्तोसेण तुम्ह पय-पंकय-च्छायं ॥ ९२० एवमसेसं कुवलय-दलच्छि सोऊण राइणा तत्थ । विजयाणंदो तं चेय पुच्छिओ फुल्लियच्छेण ।। ९२१ हहो सञ्चं एयं सच्चवियं किं तए सयच्छीहि । णिसुयं वा कत्थ वि सिविणयं व दिटुं णिसा-समए ।। ९२२ भणियं च तेण णरवइ सच्चं मोत्तूण सामिणो पुरओ। उल्लवइ को अलज्जो दह-मेत्तं फलं कर्ज ॥ ९२३
भणितं च मया स्वामिनि यदेतदस्माकमेताभिः कृतं तन्मत्तो द्विगुणं त्रिगुणं सविशेषो" भविष्यति ॥९१६ ॥ ९१७) अम्हेहिं - सोपहासकमाह । वयमेवै न भद्राः । यच्च येन कृतं पुर्नस्तस्य भविष्यतीत्यर्थः । अकृतं किं भविष्यति । अपि तु न । किमधुना बहुना जल्पितेन ॥९१७ ॥ ९१८) एवमवराई- एवमपराण्यपि बहुशः परिहासप्रजल्पितानि श्रुत्वा सपरिहासा सा [कुवलयावली व्यपगता देव] ॥९१८ ।। ९१९) एवमहं पि- एवमहमपि नराधिप तदिवसं तत्र सुखं . स्थित्वा गोसे प्रभाते १० धार्यमाणोऽपि ताभिस्त्वरित समुच्चलितः ॥९१९ ॥ ९२०) पत्तो अविहावियअविभावितपथपरिश्रमोऽगणितदिवसैर्गुरुकेण महातोषेण युष्मत्पदपङ्कजं प्राप्तः ॥९२० ॥ ९२१) एवमसेसं-हे कुवलयदलाक्षि । कुतूहलो महाकविर्निजभायों संबोधयति । एवमशेषं श्रुत्वा राज्ञा प्रमुदिताक्षेण विजयानन्दः तदेव पृष्टः ॥ ९२१ ॥ ९२२) हहो सच्चं - हंहो इति कोमलालापे । सत्यमेतत्त्वया स्वाक्षिभ्यां दृष्टं श्रुतं वा क्वापि " निशासमये स्वप्नं दृष्टम् ॥ ९२२ ॥ ९२३) भणियं च - भणितं च तेन "नरपते सत्यं मुक्त्वा स्वामिनः पुरतः को नाम निर्लजः एतावन्मात्रं फलं कार्य वा उल्लपति
'B पुणो वि for कमेण. २P सोप्प, B सप्प. P कुवलाव', JB कुवलयाव'. B has a lacuna. "P देवसेहि, J दिय gap, B दियहेहि. PB महातो', महत्तो'. • = फुल्लिताक्षेण, B perhaps पमुइयच्छेण. . B ते सयं सयक्खीहिं for किं तए etc. PB च, J व. १० • = निर्लजः. "P एदह [ = एहह ], B इहह. १२ B नरपते.

Page #249

१०
१४२
कोहल - विरइया
तं ' तह सोऊण णराहिवेण उत्रि - बाल-हरिणच्छि । भणियं अज्ज वि अच्छ ता किं सो पोट्टिसो तत्थ ॥ ९२४ पूर्ण च सिलामेो विजेण दुश्चितिमा परिच्चयै । आ जम्मं तेण समं एत्ताहे घर कुटुंब म्ह ।। ९२५ अण्णं च पुणो पुच्छामि साह जड़ तं तए' तहा दिट्टं । ता सो सिद्धकुमारो कह उण तार्ण समावडइ ।। ९२६ जड़ होइ महाणुमईऍ सो वरो ता ममं पि पडिवेण्णं । विहिणा जं तं लीलावईऍ सिविणंतरे दिदूं ।। ९२७ जइ सो तिस्सा ता सा वि अम्ह लीलावई सराया वि । पत्थेज्ज अहं ता पिय-वयंस वच्चज्ज से पासं ।। ९२८ विसमा खलु कज्ज - गई पोसा दाणेण णेय बुद्धीए । ण य पोरिसेण सिज्झइ एकं देवं" पमोत्तूण ।। ९२९ जं जीएण वि दुलहं दूरत्थं जं मणोरहाणं पि । तं मह विहिणा सवारेण सोक्खं समाइटुं ।। ९३० तह विदुरासा एसा जीएण समं म्ह" संपइ णिवद्धा । वच्चेज्जसु विजयानंद तं सि जा पोट्टिसो एइ ।। ९३१
3
वति ॥ ९२३ ॥ ९२४ ) तं तह सोऊण - हे उत्रस्तबालहरिणाक्षि तत्तथा श्रुत्वा नराधिपेन भणितम् । तत्किं स पोट्टिसोऽद्यापि तत्रास्ति || ९२४ ॥ ९२५ ) णूणं च - १६ [ नूनं च शिलामेघोऽपि दुश्चिन्तितं परित्यजति । आ जन्म तेन ] सार्धं गृहकुटुम्ब - २. मेवास्माकं मा भवतु ॥ ९२५ ॥ ९२६ ) अण्णं च अन्यच्च पुनः पृच्छामि । कथय यदि यत्त्वया तथा दृष्टम् । ततः स सिद्धकुमारः कथं पुनः तासां समापतति मिलति ॥ ९२६ ॥ ९२७) जइ होइ - विधिना दैवेन लीलावत्याः स्वने यो दर्शितो यदि महानुमत्याः स एव वरो भवति तदा ममापि प्रतिपन्नमङ्गीकृतमिदमित्यर्थः ॥ ९२७ ॥ ९२८ ) जइ सो तिस्सा - यदि स माधवानिलस्तस्या महानुमत्या वरः । मिलतीति 'शेषः । तदा सा सरागापि लीलावती अत्रागच्छेत् । अहं वापि प्रियवयस्य तस्याः पार्श्व व्रजेयम् ॥ ९२८ ॥ ९२९ ) विसमा खलु विषमा खलु कार्यगतिः नैषा दानेन नैव बुद्ध्या । एकं देव* विमुच्य न च पौरुषेणापि सिद्ध्यति ॥ ९२९ ॥ ९३० ) जं जीएण वि - यज्जीवितेनापि दुर्लभं यन्मनोरथानामपि दूरस्थं तन्मम विधिना सर्व सर्वादरेण समादिष्टं वितीर्णमित्यर्थः ॥ ९३० ॥ ९३१ ) तह वि - तथाप्येषा दुराशा
३५
B जह.
B दुच्चित्तिमा. lacuna.
याम्यहं, P पत्थेज, B त्थज. PB रहाणं, राणं.
१४
जीविएण.
5
३
उद्विग्न. Bवाहरह[
P परिच्छयइ, BJ परिष्वयइ.
P omits ay found in B.

=
रद्द ?] for णूर्ण च [ दो चिंतिमा,
दुचिंतिमा,
बं म्ह ], J स्स for म्ह
११ 13. = प्रार्थजीवितव्येनापि P जीएण वि, B B has a gap here.
=
१६
८
९
१२
P कुटुंबम्ह [ = B मइए. PJB. १३ P दिव्वं, B देवं. P समं म्ह, B समम्ह.
१५
[ ९२४

ܕܕ

Page #250

--- ९३७]
लीलावई जं तं णिसुयं सिटुं च तेण लीलावईए जम्म-दिणे ।। असरीरियाट वाया कि पि केणावि किर भणियं ।। ९३२ . तं पुच्छिज्जइ सो 'चिय पुणो वि एवं-विहे समावडिए । कह होज्ज अम्ह जाया कह वा सिद्धाहिवो तिस्सा ॥ ९३३२ एवं जा तेण समं विजयाणदेण अच्छइ परिंदो। मतंतो तावय कुवलयच्छि सो पोटिसो पत्तो ॥ ९३३*१ तो से विजयाणंदेण किं पि जं पावियं दिसा-विजए । तं उवणीयं पहुणो करि-रयण सुवण्ण-संघायं ॥ ९३४ तो तम्मि महाकोसे सच्चविओ राइणा अग्घेओ । पाहुड-जोग्गो लीलावईए थूलामलो हारो॥ ९३५ अह तं घेत्तूंण णराहिवेण ससि-सोह-णिम्मलं हारं । भणिओ विजयाणंदो एयं चिय पाहुडं तिस्सा ॥ ९३६ वच्चसु घेत्तूण लहुं कजगई जाणिऊण तं तत्थ।। अविलंब विजयाणंद पडिवह सचविज्जासु ॥९३७
सांप्रतमस्माकं जीवेन सह निबद्धा । व्रज त्वं विजयानन्द यावत्स पोट्टिस एति । मा स" शिलामेघेन विगृह्य कार्यमिदं विसदृशं कुर्यादिति भावः ॥ ९३१ ॥ ९३२-३३) जं तं णिसुर्य-लीलावत्या जन्मदिने यत्तच्छिष्टं श्रुतं च तेनाशरीरया वाचा किमपि केनापि किल भणितम् । [तं पुच्छिज्जइ-] तत् स एव पोट्टिसः१२ पुनरथैवंविधे कस्मिश्चिन्मनोगतेऽनिष्टे समापतिते सा कथमस्मज्जाया भवेत् कथं वा तस्या महानुमत्याः सिद्धाधिपो भर्ता भवेत् तान्प्रति १२रागरोषसिक्येनेष्टानिष्टशङ्कया । कथासांकर्यमिदं पुर-२० स्तात्संबन्धेन व्यक्तीभविष्यति ॥ ९३२-३ ॥ ९३३*१) एवं जा-एवं यावत्तेन विजयानन्देन समं किमपि मन्त्रयन्नरेन्द्रस्तिष्ठति तावता हे कुवलयाक्षि स पोटिसस्तत्र प्राप्तः ॥ ९३३*१॥ ९३४) तो से-ततो विजयानन्देन दिग्विजये यत्किमपि करिरत्नसुवर्णसंघातादिकं प्राप्तं तत्सर्वं प्रभोरुपनीतं ढौकितम् ॥ ९३४ ॥ ९३५) तो तम्मि - ततस्तस्मिन्महाकोशे राज्ञान? लीलावत्याः प्राभृतयोग्यः स्थूलामलो हारो २१ दृष्टः ॥९३५॥ ९३६) अह तं- अथ तं शशिशोभानिर्मलं हारं गृहीत्वा नराधिपेन विजयानन्दो भणितः । इदमेव प्राभृतं तस्या लीलावत्याः ॥ ९३६ ॥ ९३७) वच्चसु-लघु शीघ्रं गृहीत्वा व्रज तत्र तां कार्यगतिं ज्ञात्वा विजयानन्द अविलम्ब शीघ्र
'B विहु for चिय. २P numbers this gāthā 932, and the gāthā तो से etc. 934, though they are not intervened by any other verse in it. This gātha is found in B only, and not in PJ. * B ता for तावय emended. 'B पुट्टिसो. ६ B तो विजयाणदेणं . समं किं. "P कहा', JB महा'. ' = अनर्घ्यः. ' - गृहीत्वा. "P गई, B गयं. "B विशरास. RB often writes पुट्टिस also. IRB रागरोल.

Page #251

[९३८ -
कोहल-विरइया एवं भणिऊण णराहिवेण उबिंब-बाल-हरिणच्छि । विजयाणंदो लीलावईऍ संपेसिओ पासं ॥ ९३८ अह ववगयम्मि कुवलय-दलच्छि सो सालवाहणणरिंदो । विजयाणदम्मि दिण णिसं च' अप्पा वि विम्हरिओ॥९३९ अकय सुकव-विणोओ अवहत्थिय-रज-कज्ज-वावारो। अणिसामिय सुहि-वयणो अपसाहिय-विग्गाँवयवो।। ९४० णिदा-सुह-परिहरिओ असमीहिय-मज्जणो अणिवाणो । असुय-सुई-उवएसो अदिट्ठ-सुविलासिणी-विसओ ॥९४१ पोट्टिस- मीसेहिँ समं णिचं लीलावई-कहासत्तो। विजयाणदागमणं झायंतो अच्छइ दिणम्मि ॥ ९४२ अण्णम्मि वासरे वित्तिएण सहस त्ति वियसिय-मुहेण । विजयाणंदो दौरे विष्णत्तं पुहइ-णाहस्स ।। ९४३ अह तेण सहरिसं कुवलयच्छि हकारिऊण आइटें । विजयाणदस्स णराहिवेण कणयासणं पुरओ ॥ ९४४ तो तत्थ कय-पसाओ आसीणो पुच्छिओ णेरंदेण । कुसलं तुह विजयाणंदें अइ-चिरं चेय आगमणं ।। ९४५
प्रतिपथं पश्यः स्वगृहं प्रति व्यावर्तेथाः ॥ ९३७ ॥ ९३८) एवं भणिऊण - उब्बिब बालहरिणाक्षि एवं नराधिपेन भणित्वा स विजयानन्दो लीलावत्याः पार्श्वे प्रेषितः
॥ ९३८ ॥ ९३९) अह ववगयम्मि-हे कुवलयदलाक्षि सावित्रि स सातवाहन२० नरेन्द्रो विजयानन्दे व्यपगते सति राजा दिनं निशां चात्मानमात्मनि विस्मृतवान् ।
तदेकाप्रचेता आत्मानमपि न सस्मारेत्यर्थः ॥९३९ ॥ ९४०-४२) अकय-अकृतस्वकर्मविनोदो अपहस्तितः त्यक्तः राजकार्यव्यापारो येनेति सः । अश्रुतसुधीवचनोऽप्रसाधितविग्रहावयवः । [णिदासुह-] निद्रासुखपरिहृतोऽसमीहितमजनोऽनिर्वाणोऽश्रुतश्रुतोपदेशोऽदृष्टसुविलासिनीविषयः । [पोट्टिस-] पोट्टिसमित्रैः सार्धं नित्यं लीलावती" कथासक्तो विजयानन्दागमनं ध्यायन् दिने तिष्ठति । विशेषकम् ॥ ९४०-४२ ॥ ९४३) अण्णम्मि- अन्यस्मिन् वासरे वेत्रिणा सहसा विकसितमुखेन विजयानन्दो द्वारेऽस्तीति पृथिवीपालस्य विज्ञप्तम् ॥ ९४३ ॥ ९४४) अह तेण-हे कुवलयाक्षि सावित्रि अथ तेन सहर्षमाहूय नराधिपेन विजयानन्दस्य पुरः कनकासनं मूटकाद्यादिष्टम् ॥ ९४४ ॥ ९४५) तो तत्थ-ततः कृतप्रणामस्तत्रासीनो नरेन्द्रेण पृष्टः ।
३० 'P व. २P अप्पे वि वि', J अप्पा वि', B अप्पम्हि वि. ३ B perhaps सकम्म for सुकन्व. * = सुहृत [-त्] वचनः, PB सुहि, J सुह. "P हो', JB हा'. १= सुधी.. "P मीसेहि, J मेसें, B मिस्सेहि. 'P दिणं पि, J दिणमि. १ = प्रतीहारेण, J वित्तेएण. "B बारे. "B पणामे. RB 'गंदा अहचिरं किं समागमणं. B विशेषकम् put at the close of gāthās.

Page #252

-९५३]:
लीलावई
अविस ते वयणं विच्छायं विग्गहं किसा वाणी । कीसे करण णिरोजाइँ तुम्हें णयणाइँ चाहे ॥ ९४६ भणियं च तेण णरवह किं कीरह विम्मुहेण हय-विहिणा । अण्णाहुतं कीर अण्णह परिचिंतियं कज्जं ।। ९४७ तं तह के चिय तुरय- सहस्सेण देव सुजवेण । संपतो है लीलावई पासम्म' संतुट्टो ।। ९४८ दिट्ठा सा तत्थ मए महंसण - हरिस-पप्पुयच्छिं- जुया । लीलावई राहिव मुइय परिवार - परियरिया ।। ९४९ तो से कय-संमाणो अल्लीणो 'ती पाय- मूलम्मि । सायरोवणीयासणम्मि समुयं समासीणो ।। ९५० अह सो मए राहिव तुह जस-धवलो समप्पिओ हारो । ती व तक्खणं चि ओहरोवरि परिट्ठविओ ।। ९५१ अह तत्थ मए भणिया विचित्तलेहा वि तुम्ह वयणेण । सुयणु णिसामह सीसह जं तुम्हप्पा हियं पहुणी ।। ९५२ असियाइँ बहुसो लडाइँ ण ताइँ मज्झ हियएण । अप्पाणक्खराई इह तुम्हें जाइँ सीसंति ।। ९५३
१
R
B कस्स. = न तेजोयुक्तानि पुप्फु, B हरिसफुल्लियच्छि JB पहुणा. संदेशाक्षराणि. ली. १०

विजयानन्द कुशलं तव अतिचिरेणागमनं च । किमर्थमिति विशेषः ॥ ९४५ ॥ (९४६ ) अविस - अविकसितं ते वदनं विच्छायो विग्रहः कृशा वाणी । इदानीं कस्य कृते किमर्थं त्वन्नयने निरोजसी तेजोरहिते ॥ ९४६ ॥ ९४७ ) भणियं च - भणितं च तेन हे नरपते स्वामिन् किं क्रियते । विमुखेन हतविधिनान्यथा परिचिन्तितं १० कार्यमन्यथा क्रियते ॥ ९४७ ॥ ९४८ ) तं तह - [ तत्तथा ] एकेन चैव सुजवेन तुरगसहस्रेण देव सुसंतुष्टोऽहं लीलावत्याः पार्श्व संप्राप्तः ॥ ९४८ ॥ ९४९ ) दिट्ठा सा - मद्दर्शनहर्षात् फुलाक्षियुगा प्रमुदितपरिवारपरिकरिता सा लीलावती हे नराधिप मया दृष्टा ॥ ९४९ ॥। ९५० ) तो से कय - ततः कृतसंमानः तस्याः पादमूले आसीनः समुत्सर्वादरोपनीतासने समासीनः ॥ ९५० ॥ ९५१ ) अह सो - अथ समया नराधिप तव यशोधवलो हारः समर्पितः । तयापि तत्क्षणमेव पयोधरोपरि स्थापितः ॥ ९५९ ॥ ९५२ ) अह तत्थ - अथ तत्र मया युष्मद्वचसा विचित्रलेखापि भणिता । सुतनु शृणु शिष्यते यत्प्रभुणा तव संदिष्टम् ॥ ९५२ ॥ ९५३ ) अण्णेसियाई - अन्वेषितानि बहुशो लब्धानि न तानि मम हृदयेन यानि संदेशाक्षराणि युष्मा -
२५
३
B तीय.
1B3 तुज्झ.
S
=
४
१४५.
५
B पास सुसं
P perhaps पप्फु'. J Pप्पाडियं, JB प्याहियं. P पहुणो,
.
प्राभृतं,

१०
}+
३०

Page #253

१४६
10
कोऊहल - विरइया
भणियं च तीऍ भाउय एवं एयं भणति ते जं म्हे । सवाण विसाणुभव णेह - णिबद्धाण सुयणाण ।। ९५४ दिज्जति जाइँ पिय- माणुसम्मि अविहत्त - हियय-भावम्मि । दुलहाँ ताइँ णिक्कइवाइँ अप्पाहण- वयाई ।। ९५५ एवम्ह सप्पसायरस संपयं केण सुह - विणोएण । वति तुम्ह पहुणो दिया तेंहिय रमणीया ।। ९५६ भणियं च मए सुंदरि इमाऍ तुम्हंचियाइ चिंताए । अविहाविय- णिसि-दियहं पेच्छई जोइ व झाण-गओ ।। ९५७ णो संभरइ पैलत्तं पेच्छण सैमीव-संठियं पि जणं ।
मज्ज पवजण स्थाणं देइ णिविसं पि ।। ९५८ चिंतेइ पुई- दाणेण होज्ज जड़ पिययम त्ति ता सुलहा । खग्गेण व होज्ज तहाँ वि णेय दूरंतरं किं पि ।। ९५९ इय चिंतयेहि-पडिओ परिसेसिय- रज्जै - कज्ज- वावारो किं- काय-विमूढो अप्पा वि हु पोय लक्खेइ ।। ९६०
-
"" कमिह शिष्यते । भवादृशीनां संदेष्टव्यं किमपि नास्तीत्यर्थः ॥ ९५३ ॥ ९५४ ). भणियं च - भणितं च तया भ्रातरेवमेवं स्नेहनिबद्धानां सर्वेषां सुजनानां स्वानुभवमेतत् इत्येवमन्येऽपि भणन्ति ॥ ९५४ ॥ ९५५) दिज्जंति - अविभक्तहृदयभावे एकचित्ते प्रियमानुत्रे यानि दीयन्ते तानि निः कैतवानि संदेशपदानि दुर्लभानि ॥ ९५५ ॥ ९५६ ) एवम्ह - एवमस्मासु सप्रसादस्य युष्मत्प्रभोस्तद्दिवसरमणीयाः दिवसाः प्र २० केन सुखविनोदेन व्रजन्ति ॥ ९५६ ॥ ९५७) भणियं च भणितं च मया सुन्दरि अनया युष्माकमेव चिन्तया । अविभावितनिशादिवसं योगीव ध्यानगतः तिष्ठैति ॥ ९५७ ॥ ९५८ ) णो संभरड़ - [ न" संस्मरति प्रलपितं प्रेक्षते न समीपसंस्थितमपि जनम् । न च मज्जनं प्रपद्यते ] न स्थानं ददाति । स्थिरो न तिष्ठतीत्यर्थः ॥ ९५८ ॥ चिंतेइ – [ चिन्तैयैति" पृथ्वीदानेन भवेत् यदि प्रियतमा इति तावत् सुलभा । खङ्गेनापि ' भवेत् ] तथापि न किमपि दूरान्तरम् ॥ ९५९ ॥ ९६० ) इय चिंतोयहि - इति चिन्तोदधिपतितः परिशेषित सकल राज्यव्यापारः
९५९ )
कुप
१६
किंकर्तव्यविमूढः ६
प्रभुरात्मानमपि न
ง
=
G
P ते जम्ह, B अन्ने वि. B तद्दियस. P तुम्हें चि [ म्हच ] याई, Js for हूं, 13 ससमीट्ट, समोवसंठियं, B समीवसट्टियं. B पुहवि. Ba gap here. B चिंतोवहि. missed some portion here.
३०
99
१२ १५
B some portion missed.

यस्मात् दिवसात् लीलावतीप्रबंध: lacuna. तुम्हं वियाइ. 13 अच्छइ.
S
प्रजल्पितं. P
९
१४.
निमेषमपि. पृथ्वी दानेन, D सयलरज्ज for रज्जकज्न *B has १६ ॥ व्यतो मूढः.
३
=
13 न हाण. १३

[ ९५४
ใ
=

Page #254

९६८ ]
लीलावई
तं तह सोऊण चिरं देवीए देव मेज्झ वयणाओ । आमुको जिंभालस-मिसेण हिययाहि णीसासो ।। ९६१ भणियं च अलं पिय-सहि केत्तिय- मेत्तेण चित्त- खेएण । देह ताव इमोदीहर-पह - लंघणुचाओ ।। ९६२ जेहिं समं चिय सज्जण - मुह-यद- दंसणेच्छाण । जक्ख- महेसि - सुयाणं वचइ पासं अणत्थमिए ।। ९६३ अह तक्खणेण णरवइ णिवत्तासेस- मज्जणाहारो । बहु-संमाण - पट्टो देवीऍ समं समुच्चलिओ || ९६४ पुरओ चि संपत्तो ताणं च तवोवणं सुयम्माण । पर-परिओस - पहिट्टो अल्लीणो ताण पासम्मि ।। ९६५ तो दूर-कय-पणामो उववि विमल-मणि-सिला- ट्टे । देवी व ताहिँ समयं अविरिक्क - सुहासणासीणा ।। ९६६ भणियं च ताहिँ कुसलं तुह विजयाणंद सामिणो तत्थ । किं पडिवज्जइ सो अम्ह दंसणं जह तए सिद्धं ॥ ९६७ भणियं च मए भयवइ सुवउ जं तेहिँ तुम्हें विण्णत्तं । थोयक्खर बहु-अत्थं सम्भाव- समप्पियं वयणं ।। ९६८
] मज्झ य व PB पहिट्टो, J पट्टो.

लक्षयति । अयमहमस्मीत्यपि न वेद ॥ ९६० ॥ ९६१ ) तं तह - तत्तथा मम वचनेन चिरं श्रुत्वा देव्या जृम्भालस्यमित्रेण हृदयान्निःश्वासो मुक्तः ॥ ९६१ ॥ ९६२ ) भणियं च - भणितं च प्रियसखि एतावन्मात्रेण चित्तखेदेनालम् । देव तावत्स्नापयत तावदहं दीर्घपथलङ्घनश्रान्तोऽस्मै॑ि ॥ ९६२ ॥ ९६३) जेणम्हेहिं - येन कारणेनास्माभिः एव सज्जनमुखचन्द्रदर्शनेच्छयोर्यक्षमहर्षिसुतयोः पार्श्वेऽनस्तमिते ब्रजति ॥ ९६३ ॥ (९६४) अह तक्खणेण - अथ तत्क्षणेन नरपते निवृत्ताशेषमज्जनाहारो बहुसंमानप्रहृष्टो देव्या समं समुच्चलितः ॥ ९६४ ॥ ९६५ ) पुरओ चिय - तासां सुकर्मणां तपोवने पुरतः एव संप्राप्तः ताभिरेव परिर्कैरितस्तासां पार्श्वे समालीनः ॥ ९६५ ॥ ९६६ ) तो दूरकय - ततो दूरकृतप्रणामो विमलमणिशिलापट्टे उपविष्टः । देव्यपि ताभिः सममव्यतिरिक्तसुखासनासीना जातेति । अव्यतिरिक्तमेवमद्वितीयमित्यर्थः ॥ ९६६॥ ९६७ ) भणियं च - भणितं च ताभिः हे विजयानन्द तव स्वामिनः तत्र राज्ये कुशलं किम् । सोऽस्मद्दर्शनं यथा त्वया शिष्टं तथा प्रतिपद्यतेऽङ्गीकुरुते ॥ ९६७ ॥ ९६८ ) भणियं च मए भणितं च मया भगवति श्रूयतां यत्तेनें स्तोकाक्षरवह्नर्थं सद्भावसमर्पितं वचनं
२५
.
३
=
B पहाणह.
B परियरिओ स पहिट्ठो.
दीर्घपद [ = थ] लंघनश्रांतः
s
१४७
५
P धुयाणं, JB सुयाणं, . PB, J. B तुम्ह संदिहूं.

१०
१७
१०

Page #255

१४८
कोऊहल-विरड्या
[९६९
कइया सो सुह-दियहो चिंता-वस-णिण्णिमेस सुढियाई । अच्छीणि तुम्ह दसण-णिवाण-सुहं गमिस्संति ॥ ९६९ भणियं च ताहिँ भाउय जियेउ चिरं होउ तस्स सो दियहो । लीलावईट कर-कमेल-सिरिसमागम-सुहं जत्थ ॥९७० पिययम-संपेसिय-णिय-सरीर-वत्ता-पसाय-लंभेण । वद्धाविज्जसि पिय-सहि भणिया लीलावई ताहिं ॥ ९७१ एकेकमेक-परिओस-पमुइयाणंद-णिन्भर-मणाहिं । सच्चविओ सो' लीलावईएँ कंठ-ट्टिओ हारो ।। ९७२ तो झत्ति पयपिय-हियय-वेयणा-वस-विसण्ण-वैयणाहिं । भणिय सहि लीलावइ रेहई थणएसु ते हारो॥९७३ सिटुं देवीष्ट इमो विजयाणंदेण उवणिओ प्रत्थ । इय सोऊण पलत्तं मह वयण-णिवेसियच्छीहिं ।। ९७४ एसो तुह विजयाणंद सामिणा कत्थ पाविओ हारो।। केचिरयालं च इमो कोसे हालस्स परिवसिओ ॥ ९७५ सिद्रं च मए तिस्सा णराहिवो वीरवाहणो णाम ।
सो मलय सेल-णाहो गहिओ अम्हेहि दिविजए ॥ ९७६ तव संदिष्टम् ॥ ९६८ ॥ ९६९) कइया सो- कद। स दिवसो यहा चिन्तावशनिर्निमेषसुस्थिते अक्षिणी युष्मदर्शननिर्वाणसुखं गमिष्यतः ॥ ९६९ ॥ ९७०) भणिय
च- भणितं च ताभिः भ्रातर्जीवतु चिरं स भवतु स्पर्शदिवसः यत्र लीलावत्याः करकमल"संगसुखनिर्वृत्तिर्भवतीत्यर्थः ॥ ९७० ॥ ९७१) पिययम - प्रियतमसंप्रेषितनिजशरीरवार्ताप्रसादलम्भेन प्रियसखि वर्धाप्यसे इति लीलावती ताभिर्भणिता ॥ ९७१ ॥ ९७२) एकेक्कमेक - एकैकमेकपरितोषप्रमुदितानन्दनिर्भरमनोभिः सखीभिः स लीलावत्याः कण्ठस्थितो हारो दृष्टः ॥९७२ ।। ९७३) तो झत्ति - तावज्झटिति कथितहृदयवेदनावशविषण्णवदनाभिः भणितम् । सखि तव स्तनयोः शोभते हारः ॥ ९७३ ॥ ९७४) " सिट्रं देवीए - शिष्टं देव्या लीलावत्या एष हारः इह विजयानन्देनोपनीतः आनीतः इति श्रुत्वा मम वदननिवेशिताक्षीभिः प्रलप्रितम् ॥९७४ ॥ ९७५) एसो तुह - विजयानन्द एष हारस्तव स्वामिना कुत्र प्राप्तः । कियत्कालं चैष हालस्य शातवाहनस्य कोशे पर्युषितः स्थितः ॥९७५ ॥ ९७६) सिट्रं च - शिष्टं च मया भगवति दिग्विजये
वीरवाहनो नाम मलयानिलनामाँ मलयशैलनाथो नराधिपः सोऽस्माभिः गृहीत: आत्म१० ' = जीवतु, PB जियउ, J जियओ. २B कमलसंगसुहणिब्दुओ जत्थ. २ Pomits सो given
by JB. P वियम्हिय, JB पयंपिय. 'वयणेहिं, JB वयणाहि. The last quarter of the gāthā is the same in all the three mss. P, however, records in the footnote a reading: केण तुहं एस अप्पिओ हारो।, and calls it पाठांतर. *P निवेसें, Jagrees with Pexcepting for णि, निवेस. B भयवs for तिस्सा. ' = माधवानिलः ।

Page #256

-९८४]
१४२
लीलावई तस्स महा-भंडारे उवणिज्जते णराहिवेण सयं । संपेसिओ णिएऊण सायरं एस वर-हारो ॥ ९७७ तं वज्ज-वडण-सविसेस-दूसहं णिसुणिऊण दोहिं पि । तह रुण्णं जह लीलावई वि मोहं चं संपत्ता ॥ ९७८ हा किं अविवण्णे तम्मि जाइ एवं-विहं गई हारो।। जो तेण दुसह-वम्मह-पज्जलिए विणिहिओ हियए ।। ९७९ हा कीस मए एवं प्रचिर-यालं दुरास-णडियाए । परिरक्खियं हयासाट जीवियं पाव-कम्माए ॥ ९८० एसो किर अविसारो हियए परिभाविऊण तस्स मए । माहविलयात हत्थम्मि उप्पिओ कह णु विच्छंडिओ॥९८१ हाँ वज-कढिण-हियेवय हारस्सेयस्स दंसणे अज्ज । तुडिया कुमार संगमयासा रे फुडसु एत्ताहे ।। ९८२ तकालं जंण मैया एयं तं कुवलयावलि फलं "म्ह । संपत्तं सविसेसं लीलावइ-वसण-संजुत्तं ॥ ९८३ । दे वच्चसु भइणि तुमं दुसह सहियं 'इमं म्ह दोसेण । एवं चिय अवसाणं अम्हें पि इय त्थियवेस्स ।। ९८४
सात्कृतः ॥९७६ ॥ ९७७) तस्स महा - तस्य महाभाण्डारागारे उपनीयमाने ढौक्यंमाने नराधिपेन स्वयं दृष्ट्वा एष वरहारः प्रेषितः ॥ ९७७ ॥ ९७८) तं वज्जवडणतद्वज्रपतनसविशेषदुःसहं निशम्य द्वाभ्यामपि तथा रुदितं यथा लीलावत्यपि मोहं गता ॥९७८ ॥ ९७९) हा किं- हा इति कष्टे । तस्मिन्नविपन्ने एष हारः एवंविधा २० गतिं याति यः तेन दुःसहमन्मथप्रज्वलिते हृदये विनिहितो न्यस्तः ॥ ९७९ ॥ ९८०) हा कीस-हा किमिति मया प्रियसखि इयच्चिरकालं दुराशानटितया हताशया पापकर्मणा जीवितं प्रतिरक्षितम् ॥ ९८०॥ ९८१) एसो किर - एष किल स हारः हृदये परिभाव्य माधवीलतायाः तस्य हस्ते मया समर्पितः कथं नु विच्छुटितः ॥ ९८१ ॥ ९८२) हा वज- [हा वज्रकठिनहृदय हारस्य एतस्य दर्शने अद्य। त्रटिता कुमारसंगमाशा रे २१ स्फुट इदानीम् ] ९८२ ॥ ९८३) तकालं जं- तत्कालं यन्न मृता हे कुवलयाबलि तदिदानी लीलावतीव्यसनसंयुक्तं सविशेषं फलं संप्राप्तम् ॥९८३ ॥ .९८४) दे बच्चसु - तावद् व्रज त्वं भगिनि लीलावति अस्मद्दोषेण दुःसहं त्वयापि सोढम् । अतःपरं
' - उपढौक्यमाने. २B मोहं समल्लीणा. २१ गई, J गई, B गयं. ४ = आधारः, B सो हारो for अविसारी. 'B अप्पिओ. १ = विच्छुट्टः. * This gāthā is found in PJ and ३० not in B. P वज, J वच्च. * हयदिय, J हियवय. "P हारस्सेयस्स, J हारं सोयस्स. "3 मया ता इम्हि कुवलावलीय फलं।. २P फलम्व, J फलम्ह [ = फलं म्ह]. १२ PB इमम्ह [ = इमं म्ह ]. १४B इयं. ११ = इह स्थातव्यस्य, B corrupt. २६ [?].

Page #257

१५०
[ ९८५.
कोऊहल-विरइया विजयाणंदेण पुरस्सरेण तुह सहइ बाल-हरिणच्छि । गमणं अणुराय-रसूसुयस्स पासं महीवेइणो ॥ ९८५ तं कुलिस-घाय-सविसेस-दूसहं णिसुणिऊण णरणाह । लीलावई विमुझंत-सास-पसरा चिरं जाया ॥ ९८६ परिचिंतियम्हि हियए हंहो हय-देव तुज्झ किं जुत्तं । सबाण वि समयं चिय संहारे आयरं काउं॥ ९८७ ता भणियं जक्ख-कुमारियाट तुह जेण पेसिओ हारो । तस्सेसो पडिपाहुड-कएण पेसेमि अंगुलिओ ।। ९८८ जं' तेण मज्झ तं तह हत्थाहत्थं समप्पिओ तइया । तस्सेस च्चेय गई संपइ अंगुलिय-रयणस्स ॥ ९८९ एवं भणिऊण सयं एसो णरणाह जक्ख-तणयाए। पडिपाहुडं पयत्तण पेसिओ तुम्ह अंगुलिओ ॥ ९९० भणियं च कण्ण-मूलम्मि मज्झ विणिवेसिऊण मुह-कमले । अइरा पेसेज्जसु सालवाहणं मह सयासम्मि ॥ ९९१ चित्तं चित्त-गएँणावि जेण तिस्सा गिरग्गलं हरियं । सा कह णु तस्स पञ्चक्ख दंसणे मरणमहिलसइ ॥ ९९२
त्वं स्वहितं साधयेत्यर्थः । अस्माकमप्यत्र स्थातव्यस्येदँमेवावसानं प्रान्तम् ॥९८४ ॥ ९८५) विजयाणंदेण - हे बालहरिणाक्षि विजयानन्देन पुरःसरेण अग्रे गामिना अनुरागस,त्सुकस्य महीपतेः शातवाहनस्य पार्श्व तव गमनं शोभते नानुचितमित्यर्थः ॥ ९८५॥ १० ९८६) तं कुलिस - तत्कुलिशघातसविशेषदुःसहं निशम्य श्रुत्वा नरनाथ लीलावती विमुह्यच्छासप्रसरा चिरं जाता ॥९८६ ॥ ९८७) परिचिंतियम्हि - परिचिन्तितवानस्मि हृदये हंहो हेतदैव तव किं समकं समकालमेव सर्वेषामपि संहारे आदरः कर्तु युक्तः ॥९८७ ॥ ९८८) ता भणिय - ततो भणितं यक्षकुमार्या तव कृते येन राज्ञा हारः प्रेषितः । तस्य प्रतिप्राभृतकृते एषोऽङ्गलीयकः प्रेष्यताम् ॥९८८ ॥ ९८९) "जं तेण- यस्तेन मम तदानीं हस्ताहस्तं समर्पितो न्यस्तो हस्ते। तस्याङ्गुलीयकरत्नस्य संप्रत्येषैव गतिः प्रधानेत्यर्थः ॥ ९८९ ॥ ९९०) एवं भणिऊण - एवं भणित्वा स्वयं यक्षतनयया नरनाथ एषोऽङ्गुलीयकः प्रयत्नेन युष्माकं प्रतिप्राभृतं प्रेषितः ॥९९० ॥ ९९१) भणियं च- भणितं च मम कर्णमूले मुखकमलं विनिवेश्य तदेवाह । अचिरेण शातवाहनो मम समीपे प्रेष्यताम् ॥ ९९१ ॥ ९९२) चित्तं चित्त- येन त्वया
१०
रसोत्सुकस्य, P रसुसुयस्स, । रसूसुअस्स, B perhaps समुस्सुयस्स. PB वइणो, J वयणो. ३ B परि'. P अंगुलिउँ, J अंगुलिओ, B अंगुलियोः. " B जो. ६४ कवलं. 'B पेसिजउ सालवाहणो. 'B गएण विजेणं. B दइय for तस्स, "हंत दैव.

Page #258

-९९९ ]
लीलावई ताहं तस्स सहत्थेण प्रत्य लीलावई समप्पेउं । पच्छा हियय-समीहिय-कज्जुच्छाहं अणुहिस्सं ॥ ९९३ एवं भणिऊण तहिं सहसा संपेसिओ अहं तीए । लीलावईए पच्छा उल्लवियं सुयणु णिसुणेसु ।। ९९४ णिय-सामिणो भणिज्जसु तुह चलणंबुरुह-दसण सुहाण । एवं अभायेणाहं अण्णम्मि वि होज मा जम्मे ।। ९९५ एवं सवाणं चिय कय-प्पणामो विसाय-परिगहिओ। संपत्तो तुह चलणारविंद-मूलम्मि एत्ताहे ॥ ९९६ इय जं जुज्जइ एवं-विहम्मि कजम्मि तुम्ह णरणाह । तं अविलंब कीरउ कजं अप्पाहणाणुगयं ।। ९९७ तं तह सोऊण चिरं सो राया कुवलयच्छि तवेलं । झाणे-हिओ व मइ-मोहिओ छलिओ व संजाओ ॥ ९९८ णिफंद-गय-णिरालोय-लोयणो णह-चेह-णित्थामो। भणिओ विजयाणदेण देव अलमिह विलंबेण ॥ ९९९
चित्रगतेनापि तस्याश्चित्तमपहृतं सा कथं नु दयितँप्रत्यक्षदर्शने मरणमभिलषति । कुसुमा-१५ लियं अपहृतं 'तक्ष्यादीनां छोल्लादयः' [ हैम० ८-४-३९५] इति सिद्धम् ॥ ९९२ ॥ ९९३ ) ताहं तस्स-ततोऽहं तस्य स्वहस्तेनात्र लीलावती समर्प्य पश्चाद् हृदयसमीहितकार्योत्साहमनुस्थास्यामि ॥ ९९३ ॥ ९९४) एवं भणिऊण- एवं भणित्वा ततस्तयाहं सहसा प्रेषितः । लीलावत्या च पश्चादुल्लपितम् । किमित्याह । सुतनु सावित्रि शृणु। कवेः स्वभार्यासंबोधनमिदम् ॥ ९९४ ॥ ९९५) णियसामिणो-निजस्वामिनः ९२ पुरतो भणेदं ब्रयाः । तव चरणाम्बुरुहदर्शनसुखानामेवमहमभाजनमयोग्या जातेत्यर्थः । परमन्यस्मिन्नपि जन्मनि मा भूवम् ॥ ९९५॥ ९९६) एवं सवाण-एवं सर्वासामपि कृतप्रणामो विषादपरिगृहीतोऽधुना त्वच्चरणारविन्दमूले संप्राप्तः ।। ९९६॥ ९९७) इय जं जुज्जइ- इत्येवंविधे काले युष्माकं यधुज्यते तत् अप्पाहणाणुगयं संदेशकानुगतं कार्य क्रियताम् । कथमविलम्बं शीघ्रम् ॥ ९९७ ॥ ९९८) तं तह सोऊण -२१ तत्तथा श्रुत्वा राजा चिरं हे कुवलयाक्षि सावित्रि तद्वेलं तत्कालं ध्यानस्थित इव मतिमोहित इव छलित इव संजातः ॥ ९९८ ॥ ९९९ ) णिफंद - निष्पन्दगतिर्निरालोकलोचनो नष्टचेष्टो निःस्थामा राजा विजयानन्देन भणितः देव अलमिह विलम्बेन
___१ = समयं. २ B अभावणाहं. ३ B मूलमित्ताहे. B कालंमि. 'B'ट्टिय व्व. B 'मोहिय स्व. *B छलिय व्व. निष्फंदनिच्चलालोय, J' णिप्फंदगयणिरालोय, B णिफंदगहणिरालोअ. Possibly the last sentence should belong to the commentary on verse No. 1001 below.

Page #259

१०
१५
१५२
सा कह णु तुज्झ सण- सुह- वडिया मरणमहिलस || १००१ भणियं च तओ पुहईसरेण मा एरिसं समुल्लवसु ।
हु सामण्ण-जाणं सरिस्स- चित्ता पिया अम्ह ।। १००२ एवं - विहाण पत्तियै परिहास - पर्यपि पि णिवes |
सभावयं तं भणियं णण्णही होई ॥। १००३ सच्चे मं ण मण्णइ अहं पि णेच्छामि अंज्ज तं जायें । मरणं महाणुमई मरणमे म्हं पि रमणीयं ।। १००४ तत्थ वि गयाण मरणं ताहिँ समं ता वरं इह चेय । जाणिज्जइ तेf" चिय णिक्कइयव णेह - परिणामं ।। १००५ अहि-मुह - जीहा-जय- चंचलेण जड़ जीविएण जिय-लोए । लब्भइ मरणावसरो ता को अँणओ मरंताण ।। १००६ जंतं ण वि असरिया वाया से समइटुं । इह लोए अलियं करेमि सच्चं च पर-लोए ।। १००७ ॥ ९९९ ॥ १००० ) जं तुम्ह यत्तव महानुमत्या पिशुनितं कुरु । कों जानात्येवंविधा कार्यगतिः कथमपि परिणमते । चित्तं - चित्रगतेनापि त्वया देव तस्याश्चित्तमपहृतम् । सा कथं मरणमभिलषति ॥ १००१ ॥ १००२) भणियं च - भणितं ततः पृथ्वीश्वरेण मेदृशं समुल्लपस्व | न खलु सामान्यजनानां सर्वॆशी सास्माकं प्रियतमा ॥ १००२ ॥ १००३ ) एवंविहाण - प्रतीहि जानीहि । एवंविधानां लीलावती सदृशीनां परिहासप्रजल्पितमपि निर्वहति प्रतिपन्नं न चलति । यत्पुनः सद्भावगतं भणितं नान्यथा भवति ॥ १००३ ।। १००४ ) स चेय मं - सा चैव मां न मन्यते चेदहमपि नेच्छामि अद्य ततो महानुमत्या मरणेऽस्माकमपि मरणं रमणीयं जातम् || १००४ ॥ १००५ ) तत्थ वि - तत्रापि गतानां ताभिः समं मरणं कार्यमित्यर्थः । वरमिहैव तत्कुर्म इति विशेषः । येनाकैतवस्नेह परिणामः ज्ञायते ॥ १००५ ॥ १००६ ) अहिमुह - अहिमुखजिह्वाचञ्चलेन जीवितेन यदि जीवलोके मरणावसरो लभ्यते तस्मान्त्रियमाणानां कोऽन्यो न्यायो युक्तमेवायमर्थः || १००६ ॥ १००७) जंतं केण वि - यत्तत्केनापि ३० तेनाशरीरया वाचा आदिष्टम् । तदिह लोके अलीकं तत्परलोके सत्यं करोमि ॥ १००७॥ ३ = अपहृतं.
२५
9
५
६
G
२ B चित्तट्ठी. P 1000, J not specified nearabout, B1006. B सरिसा चिंता वियाणम्ह. = जानीहि . Bomits जं. B perhaps जं (for तं ) भणियं तं ण B नेय for अज्ज. 95 ११ B मरणं पि [ = णं मि]. B महा रम. B तेण आइटुं for से etc.
अण्णहा. - नान्यथा.
१४
94
B जेगं.
B.
२०
कोहल - विरइया
तुम्ह महाणुभई पिसुणियं तं करेह चित्तत्थं । ates कज्ज - ई एम - विहा कह वि परिणमइ ।। १०००१ चित्तं चित्त-गएणावि देव कुसुमालियं तए जिस्सा ।
१२
१३

= अनयः.
-
[ १०००

तच्चित्तार्थं मनीषितं १००० ॥ १००१ ) नु युष्मद्दर्शनसुखपतिता
च

Page #260

१५३
- १०१५]
लीलावई इय सो तिलोय सुंदरि-समागमासा-विओय-विसमत्थो । णायजॅण-गुरुणा जाणिऊण पुहईसरो भणिओ ॥ १००८ हेहो सिरिसालाहण कीस तुम एरिसं समुल्लवसि । पायय-पुरिसो व महाणुमाव-गुण-वज्जियं वयणं ॥ १००९ जे धम्माय ण कामाय णेय मोक्खाय प्रत्थ संसारे। ताणुप्पत्ति-विणासो होइ तणाणं व पुरिसाण ॥१०१० जम्म मरणस्स कए मरणं जम्मस्स केवलं चेय । गैण्णं कुमईण फलं संसारे संसरंताण ॥१०११ सुमईण पुणो णरवइ अण्णाओ अणोवमाओ सिद्धीओ। लभति अणुज्झिय-जीविएण इह जीव-लोयम्मि ॥१०१२ किं ण गंणसि संसारे पंचत्तं जो गओ गओ चेयं । पत्तिय सुवल्लहेहि मि" समयं मेलावयं कत्तो ॥१०१३ ता किं पायय-पुरिसाणुसारिणा णिप्फलेण मरणेण। जइ णेच्छसि इह रज्जं ता एहि विसम्ह पायालं ॥ १०१४ तत्य-उणो" भोगो सग्गाहिंतो णराण धीराण ।
वास-सहस्साइँ अलक्खियाइँ जैर-वाहि-रहियाई ।। १०१५ १००८) इय सो- त्रैलोक्यसुन्दरीसमागमाशावियोगासँमर्थः स पृथ्वीश्वरो नागार्जुनगुरुणा ज्ञात्वेति भणितः । त्रिलोकसुन्दरी लीलावती ॥१००८ ॥ १००९) हहो सिरि-हहो श्रीशातवाहन महानुभाव प्राकृतपुरुष इव किमितीदृशं गुणवर्जितमज्ञानोचितं वचनं समुलपसि ॥१००९॥ १०१०) जे धम्माय-ये पुरुषा न धर्माय न कामाय च न मोक्षार्थाय इह संसारे भवन्ति तेषां तृणानामिवोत्पत्तिविनाशावैव स्तः । जन्ममरणफलमेव न पुरुषार्थसाधकमिति ॥ १०१०॥ १०११) जम्म-केवलमेव जन्म मरणकृते मरणं पुनर्जन्मकृते संसारे संसरतां भ्रमतामेतत्कुमतीनां फलम् ॥ १०११ ॥ १०१२) सुमईण-हे नरपते सुमतिभिः पुनरनुज्झितजीवितैरिहैं जीवलोके अन्या अपूर्वा अनुपमाः सिद्धयो लभ्यन्ते ॥ १०१२ ॥ १०१३) किं ण गणसि-किं न २१ जानासि संसारे पञ्चत्वं मरणं यो गतः स गत एव प्रतीहि जानीहि सुवल्लभैरपि समं विपन्नानां कुतो मेलापकम् ॥ १०१३ ॥ १०१४) ता किं-तक्किं प्राकृतपुरुषानुसारिणा निष्फलेन मरणेन । यदि राज्यमिह लोके नेच्छसि तदैहि आगच्छ विशाव पातालम् ॥१०१४ ॥ १०१५) तत्थहउणो- यतस्तत्र जराव्याधिरहितानां
.' = समागमाशावियोगविषमस्थः. २३ असमत्थो. ३ = नागार्जुन. ५ B पायव. 'B तणाणेव. ३० • ६ B एवं for णणं, " PB ईहि, Jईण. ' 'एहिं, J एण, B एहि. गणसि, J यणसि,
P मुणसि. १° 13 च्चेव... 3 वि. १२B पायव. १२ PJB निष्फ. १४ = महाराज्यं, P महरज, JB इह रजं. १५ = अष्टगुणः. १३ = वर्ष. १७ = जराव्याधिरहितानि. १ रहियाण,

Page #261

[१०१६ --
कोऊहल-विरइया एवं सुणिऊणे णराहिवेण उबित्र-बाल-हरिणच्छि । परिचिंतिऊण सुइरं पडिवण्णं भिखुणो वयणं ॥ १०१६ अह अण्णम्मि पहाए सुयम्मि संकामिऊण णिय-रज । संचलिओ लीलावइ-संलंभ-णिरालसो राया ॥ १०१७ बहु मण्णंतो त चिय मरणमसंतोस-दिण्ण-णिय-हियो । णायज्जुणोवरोहेण णिग्गओ णिय-पुराहिंतो ।। १०१८ सामंतामच्च-सुभिच-बंधु-सुहि-जणवयोण दुविसहं । दुक्खं उप्पायतो गोला-सरि-कच्छमल्लीणो ।। १०१९ णियडोलग्गाण सएहिँ दोहिँ दोहिँ मि णरेंद-उत्ताण । राया एकेण कई-सएण समयं समुच्चलिओ ॥ १०२० णायज्र्जुण-भिक्खु-पुरस्सरेण णई-तीर-संठिओ राया । विजयाणंदेण समं विवराहुत्तं परिकंतो ॥ १०२१ अह सो पैसयच्छि सुवल्लहेहिँ समयं सुधीर-पुरिसेहिं । संपत्तो विवर-मुहं मइंद-पडिरक्खिय-दुवारं ।। १०२२
"धीराणां सत्पुरुषाणां नराणामलक्षितान्यगगितानि वाससहस्राणि यावदष्टगुणो भोगो भुक्तिफलं तत्राधोलोके ॥१०१५॥ १०१६) एवं सुणिऊण- उबिबबालहरिणाक्षि सावित्रि नराधिपेनैवं श्रुत्वा सुचिरं परिचिन्त्य तद्भिक्षोर्वचनं प्रतिपन्नमभ्युपगतम् ॥ १०१६ ॥ १०१७) अह अण्णम्मि - अथान्यस्मिन् प्रभाते निजराज्यं, सुते संक्रमय्य पुत्रस्य दत्त्वा लीलावतीरसलाभनिरालस्यो राजा संचलितः प्रस्थितः ॥ १०१७॥ १०१०१८) बह मण्णंतो- तदेव मरणं बहु मन्यमानो असंतोषदत्तहतँहृदयो नृपो नागार्जुनोपरोधेन निजपुरान्निगतः ॥१०१८॥ १०१९) सामंतामच - सामन्तामात्यसुभृत्यबन्धुसुहृज्जनपैदानां दुर्विषहं दुःखमुत्पादयन् गोलासरित्कच्छं प्राप्तः ॥१०१९ ॥ १०२०) णियडोलग्गाण - निकटावलग्नकानामासन्नसेवकानां शतद्वयेन राजपुत्रशत' द्वयेन एकेन कविशतेन राजा समुच्चलितः ॥ १०२० ॥ १०२१) णायज्जुण२१ नागार्जुनेन गुरुणा पुरस्सरेण नदीतीरसंस्थितो राजा विजयानन्देन सह विवरं पातालं
प्रति समाक्रान्तः उपचक्राम ॥ १०२१ ॥ १०२२) अह सो- अथ प्रसृताक्षि प्रसृतिप्रमाणनेत्रे, सुवल्लभैर्वीरपुरुषैः सह मृगेन्द्रप्रतिरक्षितद्वारं राजा विवरमुखं संप्राप्तः ।
B सोऊण. २ = नागार्जुनस्य. ३P records in the foot-note a पाठांतरं, namely, निरासओ। आशारहितः; P संलंभं निरालसो, J संलंभणिरासालसो, B°वईरसलंभनिरालसो. ३० " B हय. ५ = जनपदानां. ६ = निकटअवलगाकारक [?]..*P सएहि, J सहिएहिं, B सएहि.
'B गुरुणा for भिक्खु. P सरि for णइ of J, B नदीतीरसंस्थितो. १० = प्रसृताक्षि. १ = मृगेंद्र, B मयंद. १२B पादानां. १३ Bलंग. .१४ B प्रमाणं.

Page #262

- १०३०]
लीलावई तो तं वियर्ड-विडिंचिय-वयण-विमुक्काहिरवा-बीहच्छं। अवगणिऊण सवे वि संपइट्ठा महासीह ॥ १०२३ ता अद्धोयण-मेत्ते सच्चवियं पिहुँ-सिला-समोत्थइयं । हेरंब-गण-सणाहं बीयं दारंतरुद्देसं ॥ १०२४ तं पि तिदोसावगमे कर्य-पुर-चलणस्स मोक्कलं जायं । . तत्तोहितो अद्धोयणेण दिदै भवाययणं ॥१०२५ अंइउंतासोय-विसाल-साल-पीयाल-ताल-संछण्णं । बउलेला-वर्ण-परिमल-परिवासिय-पायव-णिउंजं ॥ १०२६ पुंणाय-णायकेसर-केयइ-कंकेल्लि-कुरवंय-सणाहं । कुंद-कुरुंटय कुजय-कंचण-कणवीर-संपुण्णं ॥ १०२७ णव-चूय-चारु-चंपय-चंदण-वण-देवदारु-दुम-गहणं । मंदार-मुद्ध-मालेइ-मिलत-णव-मल्लियामोयं ॥ १०२८ सिय-सिंदुवार-पाडल-पियंगुणोमालियासुयध-वहं । विय सिय-कमल-दलोवयार-चिंचइय-धरणि-यलं ॥ १०२९ महु-मत्त-महुयरावलि-झंकारुग्गीय-पायव-णिउंज ।
कलयंठिकलयलीराव-मुहलियासेस-पेरंतं ॥ १०३० प्रसृतिः प्रसृतः पाणिः । मृगेन्द्रः सिंहः पातालरक्षकः ॥ १०२२ ॥ १०२३) तो तं वियड - ततस्तं विकटविरलीकृतवदनविमुक्ताभिरावबीभत्सं महासिंहमवगणय्य सर्वेऽपि संप्रविष्टाः पातालमिति ॥ १०२३ ॥ १०२४) ता अद्धोयण - ततोऽर्धयोजनमात्रे पृथुलशिलासमाच्छादितो हेरम्बगणसनाथो द्वितीयो द्वारान्तरोद्देशो दृष्टः ॥१०२४ ॥ १० १०२५) तं पि- तमपि त्रिदोषापगमे कृततपश्चरणस्य मुत्कलनं स्खलितं जातम् । ततोअर्धयोजनेन भवायतनं दृष्टम् । त्रिदोषा त्रियामिनी ॥ १०२५॥ १०२६-३२) अइउतासोय - अतिरक्ताशोकविशालशालप्रियालतालसंछन्नम् । बकुलैलावनपरिमलपरिवासितपादपनिकुञ्जम् ॥ [पुंणाय-] पुंनागनागकेसरकेतकीकंकेल्लिकुरुबैंकसनाथम् । कुन्दकुरण्टककुञ्जककर्णिकारकरवीरसंपूर्णम् ॥ [णवचूय - ] नवचूतचारुचम्पकचन्दन- २" वनदेवदारुद्रुमगहनम् । मन्दारमुग्धमालतिमिलनवमल्लिकामोदम् ॥ [सिय-] सितसिन्दुवारपाटलप्रियङ्गनवमालिकासुगन्धवहम् । विकसितकमलदलोपचारमण्डितधरणितलम् ॥ [महुमत्त -] मधुमत्तमधुकरावलिझंकारोद्गीतपादपनिकुञ्जम् । कलकण्ठी
विड. २- प्रसारित, P विडिवि [ = चि] य, J not specified, B विरल्लिय. ३ = अभिराव; P वीभच्छं, J वीहच्छं, B वीहत्थं.. * B पिहुलसिल. 'आच्छादितं. द्वारं = रां] तरोद्देश. २० "-प्रभाते, । विदोसा', JIB तिदोसा. -कृतपूर्वकर्मणः, B कयतवचरणस्स. = अतिमुक्तक . B अइरत्तासोय. "P वाल, JB ताल. " PB संच्छन्नं, J सच्छण्णं. PB वण, J धण. १३ B करुवय. ४B कुरुंढय. "PB मालह, J मालय. १B सुगंध. "B विहसिय, [सिय सिय कमल]. " महुरतर.

Page #263

[१०३१
फोऊहल-विरइया अस्सत्थ-वर-वदुंबर-फणस-फलुद्दाम-रिद्धि-रमणीयं । मुँह-मालिंग-णालेरि केलि-दक्खाहिरामयरं ॥ १०३१ इय एरिसं कुरंगच्छि देवदेवस्स मंदिरुज्जाणं । जै पेच्छिऊण पावंति परवरिंदा महा-सिद्धिं ॥ १०३२ तो तं भवाणि दइयं भव-भूय-भयावह थुणेऊण । थोयंतरं कुरंगच्छि जाव पुरओ वैसप्पति ॥ १०३३ ताव तइयं दुवारं कणय-कवाडग्गला-दुरुग्घाडं । सच्चवियं भीम- यंग-णिवह-णिविच्च-संचारं ।। १०३४ तत्थको वर-पुरिसो सच्चविओ राइणा कुरंगच्छि ।। संजमिओ भीम-भुयंग-पास-णिवहेण णित्थामो ॥ १०३५ भणियं च अहो पेच्छह पायाल-पवेस-कंखिरो एसो।। संजमिओ दुट्र-भुयंगमेहिँ अच्छइ महा-पुरिसो॥१०३६ ऐवं भणिरस्स णराहिवस्स ते सुयणु विसहरा सवे । मोत्तण तं जुयाणं पलोइया दस-दिसाहुत्तं ।। १०३७
१५ कलकलारावमुखरिताशेषपर्यन्तम् ॥ [अस्सथ-] अश्वत्थवरोदुम्बरपनसफलोदामऋद्धिसंपूर्ण, । रमणीयमणिशिलातलपतत्कुसुमौघशोभाढ्यम् ॥ [इय एरिसं-] इतीदर्श कुरङ्गाक्षि सावित्रि देवदेवस्येश्वरस्य मन्दिरोद्यानम् । यदृष्ट्वा नरवरेन्द्रा महासिद्धिं प्राप्नवन्ति ॥ 'करवीरे णः' [हैम० ८-१-२५३] इति कणवीरो । 'ओत्पूतरबदरनवमालिका
नवफलिकापूगफले' [हैम० ८-१-१७०] इति नोमालिया । ‘मण्डेचिंचचिंचअचिंचिल्ल२० रीडटिविडिक्काः' [हैम० ८-४-११५] इति चिंचइयं मधुमकरन्दैः । 'डिल्लुडुल्लौ भवे' [हैम० ८-२-१६३] इति सोहिल्लं । कुलकम् ॥ १०२६-३२ ॥ १०३३) तो तं - ततस्तं भवानीदयितं भवभूतिभयावहं संसारसंभवसंहारकं [स्तुत्वा] हे कुरङ्गाक्षि यावत्पुरतः स्तोकान्तरं विसर्पति ।। १०३३ ॥ १०३४) ताव तइयं - तावता कनककपाटार्गल
दुरुद्धाट भीमभुजंगनिवहनिरन्तरालसंचारं तृतीयं द्वारं दृष्टम् ॥ १०३४ ॥ १०३५) " तत्थेक्को-तत्रैकः कुरङ्गाक्षि राज्ञा भीमभुजंगपाशनिवहेन संयतो बद्धः निःस्थामा निर्बलो
वरपुरुषो दृष्टः ॥ १०३५॥ १०३६) भणियं च- अहो पश्यत पातालप्रवेशाकांक्षी एष महापुरुषो दृष्टः भुजंगमैः संयतोऽस्ति बद्धोऽस्ति ।। १०३६॥ १०३७) एवं भणिरस्स- एवं भणनशीलस्य नराधिपस्य ते सर्वे विषधराः सुतनु तं युवानं मुक्त्वा
[वड]. २P वटुंबर, Jवदुंबर, ३ उदुंबर. २B रिद्धिसंपुन्नं. * 3 reads the second ३° line thus : रमणीयमणिसिलायलपडतकुसुमामो[ - सुमो ]हसोहिल्लं। लिंग, लिंगि. 4P दक्वाभि, Jदक्खाहि'. = अवसर्पति, B पसप्पंति. -अबल:. 'B somehow omits this gatha, though the Sanskrit commentary is given. "P पिलाइया,J पलोइया. " B कुलकम् is put at the close of the gathas.

Page #264

१०४५]
लीलावई तो तेण वर-जुयाणेण पभणियं साहु साहु णरणाह । को इह तुम्हाहिंतो पर-वसण-विणासणो अण्णो ।। १०३८ ण तुमाहि जए धीरों परोवयारी तुमाओ ण य को वि । णेय तइतो दीसइ णिक्कारण-वच्छलो पत्थ ॥ १०३९ ता किं भणामि एवं-विहाण अम्हाण मुक्त वसणाण । जं अत्थि जं च होही तमसेसं तुम्ह साहीणं ।। १०४० भणियं च राइणा सुकय कम्म के तं ण जं तुमाहितो। संपज्जइ ता साहेह अम्ह किं अस्थ तुम्हे वि ॥ १०४१ भणियं च तेण णरवइ उवविसह सुवित्थर पि साहेमि । कस्स व अण्णस्स मए अप्पाणप्प कहेयवं ।। १०४२ आत्थि बहु-विह-विहंग-उल-राव-संगीय-मणहर-णियंबो। लवलि-लवंगेला-वण-परिमल-परिवासिय-दियंतो ।। १०४३ सुर-बहु-चलणालत्तय-चिंचिल्लिय-मणिसिलायलुच्छगो। मलओ णामेण महा-महीहरो सिद्ध-सुह-वासो ॥ १०४४ तत्थ मलयाणिलो णाम वसइ सिद्धाहिवो सुविक्खाओ। तस्स सुओ हं पहु माहवाणिलो णाम जीय-समो ।। १०४५
दशदिक्संमुखं पलायिताः ॥ १०३७ ॥ १०३८) तो तेण - ततस्तेन वरयूना प्रभणितं साधु साधु नरनाथ कोऽन्यो भवतः परव्यसनविनाशनः ॥ १०३८ ॥ १०३९)ण तुमाहि - न त्वत्तो जगति वीरो* न च त्वत्तः कोऽपि परोपकारी न च त्वत्तो निःकारणवत्सलः कोऽप्यत्र दृश्यते ॥ १०३९ ॥ १०४०) ता किं - तत्किं भणामः एवं." विधानामस्माकं मुक्तव्यसनानां यदस्ति यद्भविष्यति तदशेषं युष्मत्स्वाधीनम् ॥१०४० ॥ १०४१) भणियं च - भणितं च राज्ञा तत्किं यत्त्वत्तो हे सुकृतकर्मन् न संपद्यते । तत्कथयास्माकं किमर्थमत्र यूयमिति ॥ १०४१ ॥ १०४२) भणियं च तेण - भणितं च तेन [ नरपते ] उपविशत येन सविस्तरमपि कथयामि । कस्यान्यस्य मयात्मात्मनैव कथयितव्यः ॥ १०४२ ॥ १०४३-४५) अत्थि बहुविह - विविधैविहंगमकुलराव- ११ संगीतमनोहरनितम्बः । लवलीलवङ्गैलावनपरिमलपरिवासितदिगन्तः ॥ [सुरवहु-] सुरवधूचरणालक्तकमण्डितमनःशिलातलोत्संगः । नाम्ना मलयः सिद्धसुखवासो महामहीधरोऽस्ति ॥ [ तत्थ-] तत्र च मलयानिलो नाम सुविख्यातः सिद्धाधिपो वसति ।
'= जगति. २B वीरो. ३ p तयंतो, J तइंतो, Bइंदो. "B भणिमो. ५ P के, J not specified, B किं. ५ = उपविशत. "B मि. Bकए. . = आत्मानं. " B अस्थिति ३० विहंग. "B लवनी.

Page #265

१५८
१०
कोऊहल-विरइया
अह तं सोऊण राहिवेण उब्बिंब - बाल हरिणच्छि । अप्पाणं तिहुयण - सिरि-पसंग - सुहियं वै परितुलियं ।। १०४६ भणियं च ईमो सो अंगुलीयओ जस्स दंसणेण तुमं । मुको वर-वीर इमाउ त्ति अहि- बंधणाहिंतो ।। १०४७ तो तं यियंगुलियं सहसा दहूण सिद्ध-कुमरेण । हरिस-विसाय-विमुज्झत-हियय भावं समुल्लवियं । १०४८ कत्थ इमो पुहईसैर लो तुम्हेहिँ इयँ वरंगुलिओ । साहेह महच्छरियं म्हं कत्थ एसो इहं पत्तो ।। १०४९ सिद्धं च तस्स पुहईसरेणं कुवलय- दलच्छि णीसेसं । सर्व पि महाणुमई वइयरं सीयरं तेणे ॥ १०५० तो तेण ण-माइय-हियय-पहरिसुप्फुल्ल-लोयण-मुहेण भयंता वि अज्जवि कीस तुमं इह विलंबेसि ।। १०५१ जं चिरं पि का पुत्र - विरुद्धेहिं हय-भुयंगेहिं । बद्ध हैं इह वसिओ तं चैव महागुणे पडियं ।। १०५२ अह सो वहु वह संकिएहिं णाएहिँ मह सयासाओ । दूर - णिहित्तो" हारो सो वि गुणाणं धुरे जाओ ।। १०५३
।
-२०
प्रभो तस्य माधवानिलो नाम जीवसमोऽहं सुतः । कुलकैम् ॥ १०४३-४५ ॥ ९०४६ ) अह तं - अथ तच्छ्रुत्वा नराधिपेन उत्त्रस्तबालहरिणाक्षि आत्मा त्रिभुवनश्रीप्रसंग सुखित इव परितुलितः ॥ १०४६ ॥ १०४७) भणियं च - भणितं चायं सोऽङ्गुलीयकः यस्य दर्शनेन हे वरवीर त्वं झटिति अस्मादहिबन्धनान्मुक्तः ॥ १०४७ ॥ १०४८ ) तो तं - ततः सिद्धकुमारेण सहसा तमङ्गुलीयकं दृष्ट्वा हर्षविषादविमुह्यमानहृदयभावं समुल्लपितम् ॥ १०४८ ॥। १०४९ ) कत्थ इमो - हे पृथ्वीवर एष वराङ्गुलीयकोऽत्र युष्माभिः कुतो लब्धः कथय महाश्वर्यमस्माकं कुतः एषोऽत्र प्राप्तः ॥ १०४९ ॥ १०५० ) सिहं च - हे कुवलयदलाक्षि पृथ्वीश्वरेणाद्रियमानेन निःशेषो महानुमत्याः * व्यतिकरः सर्वोऽपि शिष्टः कथितः ॥ १०५० ।। १०५१ ) तो तेण - ततस्तेनामातहृदयप्रहर्षोत्फुल्ललोचनमुखेन भणितं तथाप्यद्यापि किमिति विलम्बसे ॥ १०५१ ॥ २०५२ ) जं एचिरं - पूर्वविरुद्धै बद्धवैरैर्हतभुजगैर्बद्धो यदियच्चिरं कालमत्रैव स्थितः तदेव महागुणे पतितं गुणकारणे जातम् ॥ १०५२ ॥ १०५३ ) अह सो - अथ सोऽपि
[ १०४६
ร
२
-३८५
B सुहियव्व. Pच, व. P इमो अंगुलि, J इमो सो अंगुली, " इमासो अंगुली, PB णियअं', J णिययं. B पुहवीस." B इह.. P, B. B पुहवीसरेण. B आयरंतेण for सायरं तेण. PB चैत्र, J च. 1 किए हैं, ] किया, 13 किएहि. हित्तो, B निहत्तो. B puts this at the close of the gathās.
१३
११
१५

१९
४
1
झटिति,
सादरं.
निहित्तो, J
=
१२

Page #266

- १०६१]
लीलावई
देवच ता अहं पि मलयायलाओं तुह पासं । विसमत्थं 'संठविऊण गुरु-यणं संमिलिस्सीमो ।। १०५४ एवं भणिऊण मयच्छि राइणो मलय- महिहराहुत्तं । परमानंद - पहिहो सिद्ध-कुमारो गओ सहसा ।। १०५५ अह तं कणय कवाडं उग्घाडेऊण चंद-वयणाओ । अल्लीणाओ किसोर पहु-पुरओ दो पुरंधीओ ।। १०५६ ताहिँ भणियं राहिव एयं रयणप्पहाइ वर-भवणं । विसह विरइ सा अम्ह सामिणी तुम्ह दोसेण ।। १०५७ एवं सोऊण णराहिवेण णायज्जुणस्स णिय-वयणं । वयामि समप्पेऊण सायरं ताण उल्लवियं ।। १०५८ एवं एवं जं भणह तुम्हि रयणप्पहाऍ वर-भवणं । दुल्लह-र्लभ किं पुण एकं भणियवयं अत्थि ।। १०५९ एसोम्ह सुमित्तो माहवाणिलो जा र्णं होइ सुविसँत्थो । तावम्हं पि ण जुज्जइ एव-विहं अच्छिउं प्रत्थ ।। १०६० एवं भणिऊण विसज्जियाओ ताओ दुवे वि दूईओ । मऊण भवं णायज्जुणेण समयं गओ राया ।। १०६१
२
४
P संगलि' [ = संगमि ], J not specified, 1 तं तह for एवं. P सुमित्तो, B सुपुत्तो. ॥ निहित्तः.
८
P संठवि", JB संठि'. किसोवर, JB किसोयरि. वीसत्य for सुविसत्थो.

२०
द्विवैरौशङ्किभिर्नागैः सर्वैः मम सकाशाद्यो हारो दूरे निहितः क्षिप्तः स एव गुणानां धुरि जातः ॥ १०५३ ॥ १०५४ ) दे वच्चह - देव इदानीं तावद्रजाव : अहमपि मलयाचलाद्गुरुजनं संस्थाप्य मातापितरौ संतोष्य तत्र पार्श्वे संगंस्ये संमिलिष्यामि ॥ १०५४ ॥ १०५५ ) एवं भणिऊण - एवं राज्ञः अग्रे भणित्वा मृगाक्षि परमानन्दप्रहृष्टः सिद्धकुमारः सहसा मलयमहीधरं प्रति गतः ॥ १०५५ ॥ १०५६ ) अह तं - चन्द्रवदनादथ माधवानिलादनन्तरं प्रभोः नरेन्द्रस्य पुरतो हे कृशोदरि द्वे पुरन्धयौ कनककपाटमुद्घाट्य आलीने आगते ।। १०५६ ।। १०५७) ताहिं भणियं - ताभ्यां नायिकाभ्यां भणितं हे नराधिप एतद्रत्नप्रभाया वरभवनं विशत प्रविशत सास्मः स्वामिनी युष्मदोषेण खिद्यते । 'खिदेर्जूरवि सूरौ [ हैम० ८-४-१३२] इति सूर || १०५७ ।। १०५८ ) एवं सोऊण - तत्तथा नराधिपेन श्रुत्वा नागार्जुनस्य वदने निजवदनं समर्प्य तयोः पुरन्ध्रयोः सादरमुल्लपितम् ।। १०५८ ।। १०५९) एवं एयं - एवमेतद्यद्भणथः युवां रत्नप्रभाया वरभवनं दुर्लभलाभं किं पुनरेकं भणितव्यमस्ति ॥ १०५९ ॥ १०६० ) एसोम्ह एषोऽस्माकं सुमित्र माधवानिलो यावद् विश्वस्तो न भवति तावदस्माकमप्येवमत्र युज्यते ॥ १०६० ॥ १०६१ ) एवं भणिऊण - एवं भणित्वा ते द्वेऽपि
,
२५
स्थातुं न दूती वि- २०

१५९
६
B संमिलि'.
Pम, JB ण.
३
१०
ي
-
P
१५
B

Page #267

[१०६२.
कोऊहल-विरइया संपत्तो णियय-पुरं सबेहि मि' पणईएहिँ परियरिओ। गोला-णइ-सलिल-कयावगाहणो भवणमल्लीणो ॥ १०६२ जायं वद्धावणयं सवाण वि घर-हरं णरिंदाण । दिम्मि पुहइ-णाहे जहिच्छियत्थे समावडिए ॥ १०६३ अह सवत्थाण-परिट्रिएण सहस त्ति कडय-वालस्स । गोस-पयाणर्य-णियमो दिण्णो पहुणा सतोसेण ॥ १०६४ ता झत्ति पओस समुच्छलंत-पडिराव-पूरिय-दियंतो। परिवडिओ पवत-पहरिसो कडय हलबोलो ॥ १०६५ सज्जेह पड-उडीओ सीवह गोणी करह मलवाओ । णीसल्लह पल्लाणाइँ मंदुराई तुरंगाण ॥ १०६६ णिद्धाडिजंतु करेणुयाण पीण पंच वे सयाई । अच्छतु के वि इह समय-वारणा के वि वच्चंतु ॥ १०६७ अग्गिमैयाणे रटउड-साहणं "पच्छिमे सैंलकीण। तलवग्गो सह पहुणा क्चेन्जउ मज्झ-हारीए ॥१०६८
१"सर्जिते । नत्वा भवं नरेन्द्रोऽपि नागार्जुनेन सह स्वैभवनं गतः ॥ १०६१ ॥१०६२)
संपत्तो-सर्वैरपि प्रणयिभिः परिकरितो राजा निजकपुरं संप्राप्तो गोलानदीसलिलकृतावगाहनो भवनं प्रविष्टः ॥ १०६२ ॥ १०६३) जायं- यथेप्सितार्थ वाञ्छितं समापतिते समागते पृथिवीनाथे दृष्टे सर्वासामपि प्रजानां गृहे गृहे वर्धापनकं जातम्
॥ १०६३ ॥ १०६४) अह सवत्थाण - अथ प्रभाते सर्वस्थानपरिस्थितेन सतोषेण. २० प्रभुना स्वामिना सहसा कटकपालस्य सेनापतेः प्रयाणनियमः प्रस्थानादेशो दत्तः ॥ १०६४ ॥
१०६५) ता झत्ति- तावता झगति प्रदोषसमुच्छलत्पतिरावपूरितदिगन्तः प्रवर्धमानप्रहर्षः कटककलकलः परिवर्धितः ॥ १०६५॥ . १०६६) सज्जेह - सज्जीकुरुत पट्टकुटीः। सीव्यत गोणी ठशाणीः । कुरुत मलविकाः । पर्याणानि पल्ययनानि निःशल्यानि कुरुत तुरङ्गानामश्वानां मन्दुरा वाजिशालाः सज्जीकुरुतेति शेषः ॥ १०६६ ॥ '१०६७) णिद्धाडिज्जतु - करेणुकानां हस्तिनीनां प्रवराणां पञ्च शतानि निर्धाट्यन्ताम् । केऽप्यत्र तिष्ठन्तु केऽपि समदवारणाः सह व्रजन्तु ॥ १०६७ ॥ १०६८) अग्गिमयाणे- अग्रप्रयाणे रद्वउड-साधनं पश्चिमे सोलकीनाम् । मध्यहारी मध्यकटकसमवायः ।
'B वि. PB पणयएहि. २P मणहरं, J घरहरं, B घरहरे. * B 'यत्थं. "B गोसे पयाणणि. 4P मंदराई, J मंदुरा, B मंदुराउ. B निधाडि'. 'P एकाण, J पाकाण, B पवराण. 'P °च [ =छ].Ja, B य. "= समदवारु [ =रणा, P वारिणा, JB वारणा. " B perhaps अमा
पयाणे. १२ B mixes up bits of the commentary with the verse. *P सुलं', J सुलुं.. B सोलंकीण. "B corrected into स्वग्रह. B पल्या .

Page #268

-२०७५] लीलावई
१६१ जो जेस्स णिबद्धो हय-गओ य सो तस्स पेसह पैहाए । करहाण संह सुसारीहिँ अत्थरी णिम्मविज्जासु ॥ १०६९ इय जा पसरइ पयडो हलबोलो ताव अत्य-सेलम्मि। अवर-दिसा-बहु-बद्धाणुराय तुरियं गओ मूरो ॥ १०७० दीव-सिहोही रेहति णयर-भवणोयरेसु दिप्पंता । मुक्का रविणा किरण व तिमिर-परिमाणमवगंतुं ॥ १०७१ तो उयय-सेल-चूडामणि छ तम-णिवह-वारण-मइंदो। आसा-बहु-वयण-विसेसओ व दूरुग्गओ चंदो ॥१०७२ ता चिर-जाँगर सुढिओ णीसेस-णिओइ-दिण्ण-गम-णियमो । कामि-यणो वास-हराई णियय-णिययाइँ अल्लीणो ॥१०७३ मण्णु-विलक्खो अल्लियइ को वि माणसिणीट संकेतो । पास-ट्रिय-चित्तण्णुय-सहि-भुमैया संणिओ दइओ॥१०७४ सोहइ वियलिय-माणं वियसंतुवत्त-घोलिरच्छि-जुय ।
संरुद्ध-हास-मासल-पसण्ण-गंड-स्थलं वयणं ॥ १०७५ सह प्रभुणा तलवर्गो व्रजतु ॥ १०६८॥ १०६९) जो जस्स-यो यस्य हय-" गजानां चारैकः तं तस्य प्रेषयत प्रभाते सारिभिः सह करभाणामुष्ट्राणामस्तरा निर्मीयन्तां क्रियन्ताम् ।। १०६९॥ १०७० ) इय जा-इति यावत्प्रकटो हलबोलः प्रसरति तावदस्तशैले अपरदिग्वधूबद्धानुरागं त्वरितं गतः सूर्यः ॥ १०७० ॥ १०७१) दीवसिहोहा-नगरभवनोदरेषु दीप्यमाना दीपशिखौघाः शोभन्ते । अस्योत्प्रेक्षते । तिमिरपरिमाणमवगन्तुं ज्ञातुं रविणा मुक्ताः किरणा इव ॥ १०७१ ॥ १०७२) तो उययततः उदयशैलचूडामणिरिव तमोनिवहवारणमृगेन्द्रः आशावधूवदनविशेषक इव चन्द्रो दूरोद्गतः उदयं प्राप्तः । वारणो गजः ॥ १०७२ ॥ १०७३) ता चिर-ततश्चिरजागरसुस्थितो निःशेषनियोगिदत्तगमनियमः गृहव्यापारभृत्यादीनां दत्तगमनादेशः कामिजनो निजकनिजकानि प्रवासगृहाणि प्रविष्टः ॥ १०७३ ॥ १०७४) मण्णुविलक्खोपार्श्वस्थितचित्तज्ञसखीभूसंज्ञितो दयितो मैंन्तुविलक्षः सापराधः शङ्कमानः कोऽपि मनस्विन्यां" मानिन्यामालीयते । स्वापराधमभ्युपगम्य प्रविशतीत्यर्थः । मन्तुरपराधः । 'भ्रुवो मया डमया' [हैम० ८-२-१६७ ] इति भुमया ॥ १०७४ ॥ १०७५) सोहइ-विगलितमान' विकसच्छन्तिघूर्णिताक्षियुगं संरुद्धहास्यमांसलप्रसन्नगण्डस्थलं वदनं शोभते ।
१B जोजस्स पा [ = चारओ हय. २=प्रभाते. ३- हस्तिकोष्टक (the referential number on सारीहिं); P समं सारीहिं, J सुहतुसारीहिं, B सह सुसारीहिं. *P अच्छरा निम्मविहासु, J१० अस्थिरा णिम्मविजासु, B अत्थरा निम्मविजासु. "J alone reads तुरियतुरियं. ६=दीपशिखौघाः. B जागर. P मतु, J मण्णु, B मंतु. - दैन्येन विलक्षः. "= चित्तज्ञः. " भमइ [?]. १२P संतुट्टत्तघोरिलच्छि', संतुव्वतंतघोलिरच्छि', B संतुञ्चत्तघोलिरस्थि'. २ B परिणाम
ली. ११

Page #269

१६२ कोऊहल-विरइया
[ १०७६उज्जल्लालिंगण लालसाट दइए णिरावैराहे वि । अविलंबिज्जइ कीऍ वि पेम्म गयं दुर्दैम माणं ॥ १०७६ अविरय रइ-केलि-पसंग-सोक्ख-पब्भार-ईसि-कुंठइयं । माण-णिसाणय-णिसिय होइ पुणो अहिणवं पेम्मं ॥ १०७७ णियम-ट्रिओ वि कीऍ वि को वि बलालिंगिऊण हसिरीए । हुँकार-वारणोणय-मुहो वि परिचुंबिओ दइओ।। १०७८ अण्ण-हियओ वि कीऍ वि को वि समुल्लसिय-गंड-वासाए । वो,त्थ-रय समत्थो हीरेइ विवरीय सुरएण ॥१०७९ आणेक रय-सयाहा णेच्छंती णायरं पिया को वि। अछुट्टियं पि दइयं धरइ बलालिंगण-मिसेण ।। १०८० अवि य।
तत्काल-समुइयालाव-वइयराबद्ध-चम्मह-रसाई।
प्रककमंग-परिमांस-सोक्ख-पसरंत-पुलयाई ।। १०८१ कामिनीनामित्यर्थः ॥१०७५॥ १०७६) उज्जल्ला-निरपराधेऽपि दयिते हठा"लिङ्गनलालसया कयाचित् प्रेमगजेन्द्रोदामो* मानोऽवलम्ब्यते समाश्रीयते ॥१०७६ ॥
१०७७) अविरय- अविरतरतैकेलिप्रसंगसौख्यप्राग्भारेषत्कुण्ठीकृतं माननिशानपट्टे निशितं गर्वशाणोत्तेजितं प्रेम पुनरभिनवं भवति ॥ १०७७॥ १०७८) णियमहिओ-नियमस्थितः आदेशपरायणोऽपि' दयितो वलभः कोऽपि हुंकारवारणावनतमुखो
ऽपि बलादालिङ्गय हसन्त्या कयाचित् परिचुम्बितः ॥ १०७८ ॥ १०७९) अण्ण"हियओ-विषमं समुल्लसितगण्डवासया कयाचित् प्राञ्जलरतसमर्थोऽन्यहृदयोऽपि पतिविपरीतसुरते गृह्यते ॥ १०७९॥ १०८०) आणेक-आणिक्यरतसतृष्णा पार्श्ववर्तिविधिक्रीडालोलुपा । यदुक्तम् ।
आणिक्येन प्रसिद्धेन विपरीतरतेन च ।
रमते पाशवेनापि कामिनीमतकोविदः ॥ "कापि प्रिया नागरं विदग्धं सुरतं करणविशेषं नेच्छन्ती अर्कोत्थितं दयितं बलालिङ्गनमिषेण
धरति स्थापयति ॥ १०८० ॥ अपि च। १०८१-८४) तत्काल- तत्कालप्रमुंदितालापव्यतिकराबद्धमन्मथरसानि । एकैकमन्योन्यमङ्गस्पर्शसौख्य!सरत्पुलकानि ॥ [णिमिसेक-] निमिषैकविमुक्ताधरपुलकितवदनारविन्दशोभानि । पक्ष्मान्तरपरिघूर्णमाननयन
' = गाढ, P उजाला', J उज्जण्णा'. B उज्जला'. 'B निरावराहमि. २ P येम [ = पेम] गयं दुइम, पिम्मगइहु. " इम, B पिम्मगइदुइमो माणो. " Withreferential number on 'दुद्दमं, P gives कए as a पाठान्तर in the footnotes. १ = अवनतमुखोपि. ६ अबहीयओ चि कीय वि, J अण्णहियओ कीए वि, B अन्नहियओ विकीए वि. *Bविसम for को वि.८ = प्रांजलं, B पजत्तनय, = हियते । ग्रहाते. १२B रहसइण्हा. "P को वि, J not specified, B का वि. १२B पमुह.= स्पर्श.

Page #270

-१०८९]
लीलावई णिमिसेके-विमुक्काहर-पुलइय-वयणारविंद सोहाई । पम्हंतर-परिघोलिर-णयण-णिसम्मत-वैयणाई।।१०८२ अण्णोण्णणह-मुहुल्लिहण मुक्क-सिक्कार-मणहरिल्लाई। सेय-जलोल्लिये बहलंग-रीय-तण्णाय-तलिणाई ॥ १०८३ इय णिर्य-मइ-मेत्त-मुणिज्जमाण-णिरुवम-सुहाणुबंधाई। वड़िय-रसाइँ मिहणांण मोहणाई समप्पंति ॥ १०८४ तो णिद्दय-रेय-रहसावसाणे परिसुढिय-अंगमंगेहिं । सुप्पइ णिसावसेसं वियलिय-मौणेहिँ मिहुणेहिं ॥ १०८५ णिब्भर-णिद्दा संमिल्ल-पम्ह-जुयलाई होति मिहुणाण। अंतोसुह-परिरक्षण-घडिय-कवाडाइँ अच्छीणि ॥१०८६ अह बंदि-यणुचरिओ पाहाउय-गीय-पिसुणिओ पत्तो। चिर-कंखिय-गमण-पइण्ण-पहरिसो राइणो गोसो ॥ १०८७ ईसीसि-पुव-भाउग्गमंत-थोवारुण-प्पहालिद्ध। जायं पारावय-पक्ख-पंडुरं गह-यलाहोयं ॥ १०८८ णिय-णीहुड्डीण-विहंग-णिवह-कोलाहलाउलिल्लाई।
दिण-सिरि-मुह-दसण-लालसाइँ उटुंति व वणाई ॥१०८९ ताम्यद्वदनानि ॥ [अण्णोण -] अन्योन्यनखमुखोलिखितमुक्तसीत्कारमनोहराणि । स्वेदजलार्दितबहलाङ्गरागस्विन्नतिलकानि ॥ [इय णिय-] इति निजमतिमात्रज्ञायमाननिरुपमसुखानुबद्धौनि । वर्धितरसानि सुरतक्रीडितानि मिथुनः दम्पतीभिः समाप्यन्ते समाप्ति नीयन्ते । कलापम् ॥ १०८१-८४ ॥ १०८५) तो णिद्दय - ततो निर्दय-१० रतिरैभसावसानपरिशिथिलिताङ्गोपाङ्गैर्विगलितमैंदनैमिथुनर्निशावशेषः सुप्यते ॥१०८५ ॥ १०८६) णिब्भर – निर्भरनिद्रासंमीलत्पश्मयुगलानि मिथुनानां नयनान्यन्तःसुखपरिरक्षणघटितकपाटानि भवन्ति । सुरतजमन्तःसुखं रक्षितुकामानीव संमीलन्तीति ॥ १०८६ ॥ १०८७) अह - अथ बन्दिजनोच्चरितः प्रभाँतोचितगीतपिशुनितो राज्ञश्चिरकांक्षितगमनप्रतिज्ञाप्रहर्षो गोसः प्राप्तः । प्रभातमित्यर्थः ॥१०८७ ॥ १०८८) ईसीसि - ईषदी- १ षत्पूर्वभागोद्गच्छत्स्तोकारुणप्रभालीढो नभस्तलाभोगः पारापतपक्षपाण्डुरो जातः ॥१०८८॥ १०८९) णिय - निजनीडोड्डीनविहङ्गनिवहकोलाहलाकुलितानि दिनश्रीसुखसंगमलाल
'P निम्बेसेक्क, णिम्बिसेक, B निमिलिक. २ = निशाम्यंत, B तिम्मते for णिसम्मंत. २P नयणाई, J वयणाई. * B मुहलिहंत. ५ = आई. B रातेन्नयतिलयाई. ' = आईशि [ = शय्या. '= निजमतिमात्र. 3 वद्धाइं. १° B मिहुणाइ मेहुणेहिं. "B रइ. १२ = निर्दयरतरहस्यावसान.३० ५३ B परिसिढिलियंग'... * = विगलितमानैः स [ = म] यणेहिं for माणेहिं. १६ PB संमिल्ल, संमिलि... 113 णयणाइ. १ = प्राभातिक, P पाहाऊय, पाहाओय, B पहाउचिय. " - स्तोकारुण. १ = मिश्र, P°लिट्रं, JB °लिद्धं. भोयं, JB होयं. Pनियनीड्डीण, Jणियणियडीण, B नियनीड'. २२ । विहग, JB विहंग. २४ = अनुकूलानि. २१ B सुहसंगम for महर्दसण. ५ B कलापकम् is put at the close of the gāthās.

Page #271

१०
१६४
कोहल - विरइया
पसरिय-पच्चूस - समीर - विलुलिओ गयण- पायवाहिंतो । अवसाय - जल- लवोहो व गलइ तणु-तारया - णिर्वहो ।। १०९० पंच्चूस-गय-वरुम्मूलियाऍ उड्डीर्ण-ससि-विहंगाए । धवलाइँ गलति णिसा-लयाऍ णक्खत्त कुसुमाई ।। १०९१ पाउं जुहा - मरं जामिणि-विलया फलिह-चैसओ व । कोहि णिass णिलीण - मय-महुयरो चंदो ॥ १०९२ संमिलति सुहासाय - जणिय-परिओस-दुवियड्डाई । इंत-खर- दिणयरायैव-संकाऍ य कुमुय - गहणाई ।। १०९३ पिययम-वोच्छिष्ण-विर्णितं - रमणि - णीसास-पवण-पहुओ व । उवत्त- पोहतओ विज्झाया दीवय-निहाओ ।। १०९४ चउ-जामालिंगण सुह-पसुत्त - पच्चट्ठियाण मिहुणाण | णिद्दा- विरमालस-मंथराइँ अवंति दिट्ठाई ।। १०९५ गिद्दी - णिहसालस-विवलियंग-मासल-विमुक्क-सासाहिं । सयणाइँ कामिणीहिं पिय व सुइरेण मुच्चति ।। १०९६
१५
सानि वनानि उत्तिष्ठन्तीव ॥। १०८९ ॥ १०९० ) पसरिय - गगनपादपात्प्रसृतप्रत्यूषसमीरविलुलितस्तनुतारकानिकैरो अवश्यायसलिलनिर्वैह इव गलति ॥। १०९० ॥ १०९१) पच्चूस - [ प्रत्यूष गजव रोन्मूलितायाः उड्डीनशशिविहङ्गायाः धवलानि गलन्ति निशालतायाः नक्षत्र कुसुमानि ] ॥ १०९१ ॥ १०९२ ) पाउं - यामिनीवनितया रात्रिस्त्रिया ज्योत्स्नामदिरां पीत्वा मुक्तः स्फटिक चषकः इव निलीनमृगमधुकरश्चन्द्रो " नभसो गगनान्निपतति ॥ १०९२ ॥ १०९३ ) संमिल्लेति - सुखास्त्रादजनितपरितोषदुर्विदग्धानि कुमुदगेर्हेनानि एष्यत्खरदिनकरातपशङ्कया संमीलन्ति ॥ १०९३ ॥ १०९४ ) पिययम - उय पश्य 1 प्रियतमविच्छिन्नविनिर्गच्छद्रमणीनिःश्वासपवननिर्धूत विप्रियविमुक्तभार्यानिःश्वासवायुकम्पित इवोपभुक्तस्नेहतनुको दीपकनिघातो विध्यायति ॥ १०९४ ॥ १०९५) चउ - चतुर्यामालिङ्गन सुखप्रसुप्तप्रत्युत्थितानां मिथुनानां निद्रा२५ विरामालसमन्थराणि दृष्टानि राजन्ते । ' राजेरग्घछज् [ - सहरीररेहाः ]' इति अग्घइ [ हैम० ८-४-१००] ॥ १०९५ ॥ १०९६ ) णिद्दा - निद्रानिघर्षालसविवलिताङ्गमांसलविमुक्तश्वासाभिः कामिनीभिः शयनानि प्रियः इव सुचिरेण मुच्यन्ते ॥ १०९६ ॥
इव
३
३०७
१
२ B नियरो for विहो.
P उड्डी, J उड्डणे.
Ja
This gāthā is not given by B, but is found only in PJ. ६ माई, माई. ५ = चषक इव. P नाहि, J णेहाहि, B णहाहि. ९ Pयव, Jयंव, B राइव. PB omit given by J. = विनिर्यत्. P रमणिनीसास, J रमणीणीसास, B रमणीनिसास. P पहउन्न, J पहुओन्व, B विहुय व्व. समूह:. P निद्दाविरमालस, J णिहाणिहसालस, B निद्वानिहसालस.
११
P तणओ, J तणुओ, B B कुमुदानि.
१३
१४
+4
तणुउ.
E

[ १०९०

१२

Page #272

-११०३]
काव कर - कलिय-पसढिल-कडिल्ल-दर- दाविओरु-लायण्णा । सिचयंचले धरिज्जर पिएण सयणं विमुंचती ।। १०९७ सोहति कामिणीण णिद्दालस - सोसित - यणाण | उवयार-कमल-पक्खलिय-गमण-मसिणी पय-क्खेवा ।। १०९८
सोहर जह मलिय- पसाहणार्लयं कामिणीण गोसम्मि । ar सवार - विरइयं पण तहाँ णिसारंभे ।। १०९९ गोग्गे गुरु- णिद्दासेण अद्धच्छि-पेच्छियत्रेण । तुहिणं विवणेण डइ अझी सेवत्तियणं ॥ ११००९ छेउअंगि विमुक्काहरण - णीसह विलुलियालय-विसेसं । हरियाहर-रायं परिसर्वति वयणं सवत्तीओ ।। ११०१
१६
अह एरिसे पहाए पहयाऍ पयाणयस्स ढक्काए । वित्तो जोइसिएहि देव सुहयं इमे लग्गं ।। ११०२ तो दिय- वर-वेय- णिहोस - दिण्ण- पुण्णाह - मंगलो राया । णीसरिओ बंदिण-सय-समूह-कय- जय-जयासहो ॥ ११०३
२
१०९७ ) का वि - करकलितप्रशिथिलकटीवस्त्र दरदर्शितोरुलावण्या शयनं विमुञ्चन्ती कापि प्रियेण सिचयाञ्चले वस्त्रपल्लवे धियते ॥ १०९७ ॥ १०९८ ) सोहंति - निद्रालसशोषितनयनानां कामिनीनां पदक्षेपा उपचारकमलप्रस्खलितगमनमसृणाः शोभन्ते । मसृणाः घृष्टाः ॥ १०९८ ।। १०९९ ) सोहइ -मलितप्रसाधनालकं कामिनीनां वदनं यथा गोसे प्रभाते शोभते । सर्वादरविरचितमपि निशारम्भे तथा न भाति ॥ १०९९ ॥ ११०० ) गोसग्गे - गोसा गुरुनिद्रालसेन अर्धा क्षिप्रेक्षितेन वक्रनिरीक्षितेन तूष्णीकेनापि वदनेन अज्झा नवपरिणीता सपत्नीजनं दहति । अथवा अज्झा प्रौढमहिला वैदग्ध्येन सपत्नीं क्लेशयति ॥ ११०० ॥ ११०१ ) छउअंगि - सपत्न्यः कस्याः अपि विमुक्ताभरणनिः शोभं विलुलितालकविशेषं हृताधररागं परिसवंति स्पर्धन्ते ॥ ११०१ ॥ ११०२ ) अह एरिसे - अथेदृशे प्रभाते ग्रहतायां प्रयाणकस्य ढक्कायां भेर्यां ज्योतिषिकेन्द्रैर्विज्ञप्तँम् । देव शुभदमिदं लग्नमंशकः ॥ ११०२ ॥ ११०३ ) तो दिय - ततो द्विजवरवेदनिघार्षदत्तपुण्याहमङ्गलो
बन्दिजनशतसमूहकृतजयजयशब्दो
राजा
निःसृतः
लीलावई
PB मसिणा, J मिसणा.
specified, B 1104.
B शोषितीतनय'.

= उपचार. ६ for ण तहा.
PB लसेण, J लसएण.
१०
91 प्रौढयुवति, P अज्जा, JB अज्झा. P सवन्नियणं, ] सवित्तियणं, B सवत्तियणं.
१३
मृद्वंगि B कोए वि विमु
یی
=
३
पदक्षेपाः. तृष्णीकृतेनापि
=
४
= प्रसाधनं । 'अलकं च.
०४
P वयणेणं, JB वयणेण.
१६५
B विन्नत्तं जोइसिएण.

दहति. १२ p 1100, J not
१५
· B तह नो
९
ज
१०
१५
B निघोस •

Page #273

३०
१६६
२०
तूर-सय-संख-काल-ढका-रव-भरिय-दस- दिसा-यको । करि-तुरय-रह-रउग्घाय-पिहिय-ह-मंडलाहोओ ।। ११०४ सुर-सुंदरि कर-कमलग्घ- कुसुम - संदोह - सित्त- सिर-कमलो । यि यर- समास सुयणु समावासिओ राया ।। ११०५ अण्णम्म दिणे णीसेस-बल- णिज्झत- हारि - णिवहेण । संचलिओ णिण्णुष्णय-समेण सरिसं चिय पहेण ॥। ११०६ जण-विह-कलयलाराव-तासिओ ता ण संठिओ गोंठो । जा विलिय-वि-रिल्ल-विला पाडिया वेसा ॥। ११०७ - वारण-भय-भज्जंत-व-चइल्लेण बलि-करहस्स । विरस - रसरस्स सह खोणियाऍ उल्लूरियं णकं ।। ११०८ aurat aort मा गोर्लसु किं ण पेच्छसि बइलं । पाडिहिसि कोहलं पिव लयडाहि इमं म्हे लिंक -रुयं ।। ११०९ भिण्म्म करंचय - डेरयम्मि कं सवसि प्रत्थ हारीए । णणियसि संदण - संचूरियाँई धेर्य - भंडय -सयाई ।। १११०
१५ ॥ ११०३ ॥ ११०४ - ५ ) तूरसय - तूर्यशतसंख्यकाहलढक्कारवभरितदिक्चक्रः । करितुरगरथरजोउद्घातपिहितनभोमण्डलाभोगः || [ सुरसुंदरि - ] पुरसुन्दरीकरकमलार्ध्यकुसुमसंदोहसिक्तशिरः कमलो राजा सुतनु सावित्र निजनगरसमासन्नं समावासितः । युग्मम् ॥ ११०४ - ५ ॥ ११०६ ) अण्णम्मि - अन्यस्मिन् दिने निःशेषबलविमुह्यमानहारिनिवहेन । निम्नोन्नतसमेन पथेन मार्गेण सदृशमेव संचलितः । अगणयित्वा समविषमं प्रस्थितः । हारिः श्रेणिः ॥ ११०६ ॥ ११०७ ) जणणिवह - जननिवहकलकलारावत्रासितः गुठो वेसरः तावन्न संस्थितः यावद्विगलितनीविवरोत्तरीयवस्त्रविह्वल वेश्या निपतिता ॥ मयवारण मदमत्तवारणभज्यमाननववृषभेण विरसं रसतो बलवत्करभस्य खोणियए अस्थिसत्कनस्य रक्ष्या सह नक्रं त्रोटितम् । *टेस्तोडतुट्टखुट्टखुडोक्खुडोलुकलुकोलूरा' [ हैम० ८-४-११६ ] इति उल्लूरियं ॥ ११०८ ॥ * १९०९) अण्णाए अन्यया कयाचिद्भण्यते कोऽपि मा प्रेरय किं वृषभ न पश्यसि । कूष्माण्डफलमिव लगटकात् इष्टकामयस्थानविशेषात् अस्मद् डिम्भरूपं बालापत्यं पातयिष्यसि ॥ ११०९ ॥ १११० ) भिण्णम्मि - इह करम्बैकदोहनके भाण्डे भने सति
११०७ ॥ ११०८ )
6
२५
R
३
ง
P भोओ, JB होओ. B पुर for सुर. P निवज्झत, णिवज्जंत, B विमुंज्जांत. निम्नोन्नतसमेन.
कोऊहल-विरइया
ས
| = विगलितनीवि. ६ P भिंभला, J विंभला. B विह ॥ ला.
३०
' मा प्रेरय, P णोल्लसु, B पिल्लसु.
डिक्रूयं. P भिन्नं
११ = घटे. १९ भिंभला.
१६
ܘܙ
खेणियाए.

४
= लाजया. P खाणि, JB खोणि --
P लयडाहि इमम्ह डिंभरुयं, J लींक for डिंभ of P, B लघडाहिवम्ह करंच घडेरयमि किं, J भिण्णंमि करंवयडेरयंमि कं, B भज्जमि करंवयदोहणंमि कि. B युग्मम् is put at the close of the gāthās. B अगणि म. १५ obscure. B करवक.
१४
B
१७
9<
१३ = घृत.
[११०४

Page #274

-१११६]
लीलावई एककमकय-हत्थावलंबणं जाइ को वि वंठ-जुया। खोरेण समं सोहग्ग-वाय-विहवेण भज्जतो ॥ ११११ रेणिय-छाया गघिर मा धुणसु मुहा भुयंग जर-फलयं । ण णियसि दुप्पल्लाणो एसो णव-वेसरो अम्ह ॥ १११२ अण्णाट उद्ध-कर-रोविरी विणियत्तिऊण पोक्करियं । सुय-मरणेण व ओणेकिरीऍ ओणकिराण पुरो ॥१११३ पेच्छंह बप्पो वर्ण-वसिएण सुणएण सोणहीएणं । विरेस-रसिरो हयासेण खाविओ अम्ह कुक्कुडओ ॥ १११४ अण्णण को वि भण्णइ कीस मुहा णीसवेसि" वर तुरयं । एसो मह सेल्ल-पहार-विभलो वच्चइ वराहो ॥१११५ . एवं अण्णोण्णालाव-वावडो कह वि वासरद्धंते । संपत्तो खंधारो सेल-णियंबक-भूभौए । १११६
अत्र हार्या श्रेणौ किं * शपसि गाली ददासि । स्यन्दनसंचूर्णितानि रथभग्नानि घृतभाण्डशतानि न पश्यसि । कस्यापि इत्थमुक्तिरिति संबन्धः ॥ १११० ॥ ११११) एकेक -" सौभाग्यवातविभवेन भज्यमानः कोऽपि वण्ठयुवा खोरेण अधमस्त्रिया वेश्यया वा सममेकैकमन्योन्यं कृतहस्तालम्बनं याति। वण्ठयुवा भृत्यतरुणः ॥११११ ॥ १११२) रेणिय-रे निजच्छायागर्वशील भुजङ्ग वेश्यापते जीर्णफलकं मा धुनः मा कम्पय। न पश्यस्येषोऽस्माकं नववेसरो दुःपर्याणो दुःखारोप्यपल्याणः । जीर्णफालनं जीर्णवस्त्रम् । ते हि बाह्याडम्बरेण भवन्ति । अतो निजगवं दर्शयामु मात्राशयः ॥ १११२॥ १११३) १० अण्णाए - अन्यया ऊर्ध्वकरं यथा भवति :रुदन्त्याः ओणिकिरीए वृषवाहकभार्यया नष्टगवेषिकया वा वृषभवाहकानां पुरतो विनिवृत्य व्याघुट्य सुतमरणेनेव पूत्कृतम् ॥ १११३ ॥ १११४) पेच्छह - अव्वो दुःखसूचने। पश्यत वन्नवसियेण राजप्रसादगवितेन सोहणीएण श्वानपालकेन हताशेन शुनकेन कृत्वा एषोऽस्माकं :कुर्कुटः खादितः ॥ १११४ ॥ १११५) अण्णेण-अन्यया कोऽपि भण्यते किमिति मुधा निजतुरङ्ग नीसवेसि त्वर- १ यसि । एषोऽग्रे मम शल्यप्रहारमूछितो वराहो व्रजति ॥ १११५ ॥ १११६) एवंइत्येवमन्योन्यालापव्यापृतः स्कन्धावारः कथमपि वासरार्धान्ते प्रहरद्वयादनन्तरं शैल
'B लंबणो. २ = बहुप्रस्तरिकया. २P धुणसु दुमा, धणसु मुहा, B धुणसु तुम. * = दुःखेन पर्याणयितुं. ' व ओणकिरीए, JB व ओणिकिरीए. ६ = कोरिकाणां, P ओणकिराण, Jomits
ओ and A, B उणिकराण. *B वणविसिएण पिच्छह अन्वो सुणएण. . . = राजप्रसादगर्वितेन.३० ' = सारमेयपालकेन, P सोणभीएण, सिण्णहीएण, B सोहणीएण. १०P विरसरसिरो, चिर- . सरिसरो, B विरसिरसिरो..." B अण्णाइ. १२ = त्वरयसि. ३२P भिंभलो, JB विभलो. १४ B इय एवंण्णोण्णालाव. नियंवेवभूयाए, Jणियंचक्कभूभाए, Bनियंबिकभूताए. ५ पलायन:.

Page #275

कोहल-विरइया
।
तावय खिष्ण- तुरंगम-मसिण-वलिज्जंत-संदण-पिहार्यं । आसण- घास-लुणणाणुबंध - धावंत- कम्मरं ।। १११७ आवास-झंभेणारंभ- मुकणीसेस - भिच्च पहु- णिवहं । करि-कलुसण-भय-पूरिज्जमाण - जल- दोणि संघायं ।। १११८ भारोयारण-विणिविटु-विरसं विरसंत-करह-सद्दालं । बहु-विहे - कच्छंतर- विडंत - वसुहाहिव - णिवेसं ।। १११९ दीहर-पह-परिखेइय-सुह-णियलिज्जत-मत्त-मायंगं आवासिउमादत्तं सेल - णियंत्रम्मि तं कडयं ॥ ११२० आँवासिय-चल-सिज्र्ज्जत - रेणु पयडा सेमोसरंति व । आवास-समूहोवास-दाण- कज्जे दिसाहोयां ।। ११२१ फणिणो मय-कर- संचरण-मग्गे-भय-तरलिया वलंग्गति । णीसेस-बलालोयण - कज्जेण व तुंग-सिहराई ।। ११२२ मुति रहा रहिहिं दीह-पह -हिस-मडहियें रहंगा । उम्मग्ग-गमण- णिद्दलिय - सल्ल - सिढिलक्ख- संधाणा ॥ ११२३ तुरया देरे - हिय-पल्लाण- चंचला कह वि संठविज्जति । सखलि-मुह-कड्डियाँ - थोर'' - घास वलिया णिओईहिं " ॥ ११२४ नितम्बैकभूभागे संप्राप्तः ॥ १११६ ॥ १११७-२० ) तावय - तावता खिन्नतुरङ्गममसृणैव्याघुट्यमानस्यन्दननिघातः । आसन्नघासलवनानुबन्धधावत्कर्मकरः ॥ [ आवास - ] आवासरोर्धंनारम्भमुक्तनि:शेषभृत्यवधूनिवहः । करिकलुषणभयपूर्यमाणजलद्रोणिसंघातः ॥ [ भारोया - ] भारावरोपण विनिविष्टविरसरसत्करभशब्दाकुलः । बहुविधकक्षान्तरपृथक्क्रियमाणवसुधाधिपनिवेश: ॥ [दीहर - ] दीर्घपथपरिखेदितसुखबध्यमान [ मत्तमातङ्गैः । आवासितुमारब्धः शैलनितम्बे स कटकः ] । कैलापकम् ॥ १११७-२० ।। ११२१ ) आवासिय - [ आवासितबल सृज्यमान - ] रेणुप्रकटा दिगाभोगा आवास्यसमूहावासदानकार्य समपसरन्तीव दूरतो व्रजन्तीव ॥ ११२१ ॥ १९२२) फणिणो - फणिनः *" शेषाहेस्तुङ्गशिखराणि फणाग्राणि माद्यत्करिसंचरणमार्गभयतरलितानीव निःशेषबलालोकनकार्येण वलगन्ति ॥ ११२२ ॥ ११२३) मुच्चंति - रथिकैः सारथिभिः दीर्घपथनिर्घर्षलघुकृतरथाङ्गाः उन्मार्गगमननिर्दलित शल्यशिथिलाक्षसंधानाः रथाः मुच्यन्ते । क्ष ॥ ११२३ ॥ ११२४ ) तुरया - नियोगिभिः सौरिभिः दरहृतपर्याणचञ्चलाः स
२०
१६८
१५
9
P तवेय खिन्न तुरंगमसिण, 1 तावय खिष्णधुरंगममसिण, 'रुभ[भ]णा' B दोलि. B विरसि. PB विह, वि. निलिजंत.
in B.
१५
मोभयतर 'महहियं. थूल for थोर.
५२
B puts this at the close of the gāthās.
३०
=

=
निगडक्षेप्यमाण, B, सुढिल -
१०
११
This gāthā is missing, along with some portion of the commentary, शाम्यंत. पश्चात् व्रजं [ति ] इव. भोया. ] होया. P सग्गभग्गतर, चटंति. B मग्ज [ =ग्ग ]भयतर. जर्जर. ईषत् हृत. [?].
१२
१४
१९
१६ सकविक स्थानपालि:. 13 मसृणे.
६०
२३
=
=
B तुरंगममसिण. PB
६
१३
१७
1 PB कड्डिय, J कट्टिय
२१
=
=

[ १११७
घृष्ट, PB मड हिय, J
B perhaps
B some portion missing here.
२४
B मय for मार्ग. B दि.

Page #276

-११३१ ]
लीलावई
आयास-पेल्लग्गय - सेय - जलालग्ग - फेण-पुंजाई । हिये - पलाणा वि या वर्हति गरुयाइँ अंगाई ।। ११२५ कैवलति मत्त करिणो चिरेण कलिये पि पल्लवुप्पीलं । कैर-खोलणे - पसरत-पवण - परिमास सत्तण्हा ।। ११२६ संठा कह विलहंति तालविंटाणिलेण छिप्पंता । उत्त- परं तण - गलिय- सेय-पसरा पहू सयणे ।। ११२७ गमणायास-समुग्गय सेय-दरुप्फुसिय-विसम-तिलयाई । अति कामिणी मउलिय-गायणाइँ वयणाईं ।। ११२८ प्रत्यंतरम्म पारद्धिएहिँ सिरि-सालवाहण गरिँदो । विष्णत्तो परिगहियं तं देव" सुसवयं रणं ।। ११२९ बहु-विह-तरु-तुंग- समस- संकुला सेल - कडय- पडिलग्गा । पुत्र - दिसा परुिद्धा णिच्चि वारण-सएहिं ।। ११३० इरा वि गिरि- 'सैरीयड-समीव-विडेंवोलि-वेणु-संकिण्णा । सहस त्ति उत्तरासा परिगहियाँ धम्मैवालेहिं ॥। ११३१
,
24
Do
खलिनमुखकर्षितस्थूलघासवलितास्तुरगाः कथमपि संस्थाप्यन्ते । खलीनं वल्गा ॥ ११२४ ॥' ११२५) आयास आयासप्रेरणोत्थितस्वेदजलालग्नफेनपुङ्खैर्गुरुकाण्येवाङ्गानि वहन्ति । केते । हृतपर्याणा अपि हयास्तुरगाः ॥ ११२५ ॥ ११२६ ) कवलैति - कराधूननप्रसरत्पवनपरामर्शसतृष्णा मत्तकारिणः कलितमप्यग्रे धृतमपिं पल्लवोत्पीडं किसलय समूहं चिरेण कवलयन्ति ॥ ११२६ ॥ ११२७ ) संठाणं - शयने शय्यायाम् उद्वृत्तपरावर्तनगलितस्वेदप्रसरास्तालवृन्तानिलेन स्पृश्यमानाः प्रभवः कथमपि संस्थानं लभन्ते । तालवृन्तं ' व्यजनम् ॥ ११२७ ॥ ११२८ ) गमणायास - गमनायास समुद्गतस्वेददरोन्मृष्टतिलकानि । कामि [नी] नां मुकुलितनयनानि वदनानि शोभन्ते ॥ ११२८ ॥ ११२९ ) एत्थंतरम्मि - अत्रान्तरे पापर्द्धिकैराखेटिकैः श्रीशालिवाहननरेन्द्रो विज्ञप्तः । गृहीतं युष्मदलंकृतमिदमरण्यं सुश्वापदं दुष्टवन्यजीवाकुलम् ॥ ११२९ ॥ बहुविह - बहुविध तरूत्तुङ्गमैालसंकुला शैलकटकप्रतिलग्ना पूर्वदिक् निरन्तरालं शतैः प्रतिरुद्धा | गजेन्द्राः पूर्वदिशि स्थापिताः इत्यर्थः ॥ ११३० ॥ ११३१ ) इयरा - इतरा उत्तराशा गिरिसरित्तटसमीपविटपालित्रेणुसंकीर्णा सहसा धर्मपालैः धनुर्वरैः
देव परि
११३० )
वारण
४
P रेणु. JB फेण.
७
10
११
B अवहिय for हिय. ३ B कवलंति. B करखोलण. स्पर्श साभिलाषाः, P परिमाससंत्तन्हा, J परिमाससत्तण्हा B परिफस संतपहा. PB संठाणं. J उद्वर्त्तन. ९ = परिवर्तन, 13 परित्तण. P सयरा, JB पसरा B देवित्थ for तं देव. JB सुसावयं. B तमाल for समास of P. P निविच, J णिवावें. B निञ्चिच्चे. सरीयड, B सिरीतड.
坤
१४
१६
19
P वडवोरि, J विडवोलि, B विडवालि.
B something like श्रीत for उद्वत्त.

B संगहिया.
५
१६९
ܙ
६..
= चालन.
"=
१२
संठाणां. P ससावयं, P सिरीयड,
१५
१८
=
- धनुर्द्धरैः.
१५
३०

Page #277

30
१५
१७०
३०
'परिगृहीता संगृहीता ॥ ११३१ ॥ ११३२ ) पच्छिम - सुखसंचारायां पश्चिमदिि वरतुरगसाधनं दत्तमश्ववाराः स्थापिताः । दक्षिणदिशि ललको रौद्रः कपिलसंघातः श्वानसमूहो न्यस्तः ॥ ११३२ ॥ १९३३ ) एवं चिय - एवं कथिते सैति नरपतिस्तमु द्देशं संप्राप्तः । आखेटकैः श्वापदसमूहाः संचालिताः ॥ ११३३ ॥ ११३४ ) तावय [ तावता हत] हिंसारवसंक्षोभितारण्यश्वापदोत्प्रेक्ष्यामाणा हरिणी मृगी मृगमरणाश १० ङ्किनी प्रहारेण विनापि मृता ॥ ११३४ ॥ ११३५ ) ओसप्पड़ - पुली व्यात्री रोहितेन गोकर्णेन श्रीयते तथा स रोहितो अच्छहलेण ऋक्षेणाश्रीयते सोऽपि ऋक्ष कुरङ्गेणाश्रीयते । यद्वार्थान्तर [ न्यास ] माह । मरणे कस्य मतिमोहो न भवति चित्त कस्य न चलतीत्यर्थः ॥ ११३५ ॥ ११३६ ) ण चलइ - नवप्रसूतबालक स्नेहसंदान-2 निगडिता न चलति हरिणी नापसरति मृगी हे मृगाक्षि सावित्रि तत एव कारणात् " प्रियतमया सह हरिणोऽपि न चलति तिष्ठतीत्यर्थः ।। ११३६ ॥ ११३७ ) तिक्ख तीक्ष्णक्षुरप्राल्लुप्यमानजीवितां सहचरीं भार्यां मुञ्चता चित्तलेन निजनामसदृक्ष कर्म समान चीर्णम् । चित्तं लातीति चित्तलः । अथवा चित्रको द्वीपी । क्षुरप्रो जटालः शरः । लोके कनियालः प्रसिद्धः ॥ ११३७ ॥ ११३८ ) दूरुड्रीगो - दूरमत्यर्थमुहीनोऽपि परिने लङ्घितकरितुरङ्गनरनिवहः शिखी मयूरः शुनकानां मुखे पतितः यद्वा दैवान्मरणेऽपि
२५
कोहल - विरइया
पच्छिम - दिसा सुह-संचरा वर तुरय-साहणं दिष्णं । दाहिण - दिसाइ णिमियं लल्लुक्कं कविले संघायं ।। ११३२ एवं चिय सीसंते संपत्तो णरवई तमुद्देसं । संचालियाइँ आहेडिएहिँ सावय-समूहाई ॥। १९३३ तावय हय-हिंसा-रव-संखोहिय-रण्ण- सावउप्पेच्छा । पहरेण विणा वि मया मय - मरणासंकिरी हरिणी ।। ११३४ ओपल्ली रोहिण तह सो वि अच्छहल्लेण । सो वि कुरंगेण ण होइ कस्स मरणम्मि मह-मोहो ।। ११३५ ण चलइ णव-सूय- सिलिंबे - पोह- संदाण- णियलिया हरिणी । हरिणो वि पियमा समयं तत्तो च्चिय विसण्णो ॥ ११३६ तिक्ख-खुरुप्पा लुप्पंत-जीवियं सहयरिं मुयंतेण । णिय - णाम- सरिच्छं चित्तले कम्मं समायरियं ।। ११३७ रेड्डी व सिही परिलंघिय - करि-तुरंग गर- विहो । पडिओ सुणयाण मुहे मरणं पि सुहं ण देवहिं ।। ११३८

४
१ = रौद्रः २
३
६
७
८
श्वन्. PB एवं सिट्ठे संते, एवं चिय सीसंते. B omits a portion of this gatha. ५ = डिंभ, P साचउपिच्छा, ] साव उपेच्छा. B उयसप्पर. = व्याघ्र. = = चित्रकेण सिलिंधनेह सिंदाण. B विवणो. - लुब्धकैः समं युद्धं कृतं. B गोषरेणा,
१३
१२
३०
91
PJ दूर, B दूरु.
देव्वाहि
१४
B इछलभेव.
[११३८
94

Page #278

१७१
-११४५]
लीलावई कोकतासत्त-मुहो वि मंडलो धाइ भल्लुयाहिंमुहं । दो कखिरस्स समय एक पि ण से समावडियं ॥ ११३९ वावल्लुल्लरिय-कंधरस्से पढमं मयस्स हरिणीए । फुडिय-हिययाएँ जीयं कयावराह व पम्मुकं ॥ ११४० पैहरेण मओ विरहेण तह मई परिणि-णयण-संभरिओ। . वाहो वियलियं-बाहो तिण्णि वि समयं चिय मयाई ॥ ११४१ ।। केसरिगुंजारव-विहडमाण करि -विवरणीहरंताई । घेप्पति वराह-उलाई दरिय-सोरट्र-सुणएहिं ॥११४२ तावय णिय-कुल-पञ्चश्ख परिहवामरिस-"तविरच्छि-जुओ। विणिवाइय-गर-तुरेओ अल्लीणो राइणो कोलो ॥ ११४३ तो तेण दरिय-कोलेण देच्छ-परिहच्छ वलण-सीलेण । पहओ तुरओ पुहईसरस्स तेणावि सो कोलो ॥ ११४४ एवमसावयमविहंगमं च रणं खणेण काऊण ।
दिवसावसाण-समए राया कडयम्मि संपत्तो ॥ ११४५ सुखम् ॥ ११३८ ॥ ११३९) कोकत - कोके उत्रासासक्तमुखोऽपि शशकसंमुख-" लग्नोऽपि मण्डल: श्वा भलूकाभिमुख शुगालीसंमुखं धावति । द्विकांक्षिणस्तस्य समकमेकवारः एकमपि न समापतितम् ॥ ११३९ ॥ ११४०) वावल्ल - प्रथम मृगस्य वावलच्छिन्नकन्धरस्य ततो हरिण्या स्फुटितहृदयया कृतापराधमिव जीवं जीवितव्यं प्रमुक्तम् । मृते भर्तरि भार्यायाः प्राणधारणमपराधः इति । वावलः षत्रिंशद्दण्डायुधेषु प्रहरणविशेषः ॥ ११४०॥ ११४१) पहरेण - [प्रहारेण मृगः विरहेण तथा मृगी।" गृहिणीनयनसंस्मृतः व्याधः विगलितबाप्पः त्रयः अपि समकमेव मृताः ] ॥ ११४१ ॥ ११४२ ) केसरि - दृप्तसौराष्ट्रशुनकैः केसरिगुञ्जारवविघटमानगिरिविवरनिर्गच्छन्ति वराहकुलानि गृह्यन्ते निगृह्यन्ते इत्यर्थः ॥११४२॥ ११४३) तावय - तावता निजकुलप्रत्यक्षपरिभवामर्षाम्रिताक्षियुगः । विनिपातितनरतुरगः कोलः शूकरः राज्ञः पुरतः आश्रितः ॥ ११४३ ॥ ११४४) तो तेण - ततस्तेन दृप्तकोलकेन दच्छ शीघ्र " पहिच्छो अमर्षस्तद्वशाद्वलनशीलेन व्यावर्तमानेन पृथ्वीश्वरस्य नरेन्द्रस्य तुरगः प्रहतस्तेनाप्यश्वेन स कोलो हतः ॥ ११४४ ॥ ११४५) एवमसावय - एवमश्वापदमविहंगमं चारण्यं क्षणेन कृत्वा दिवसावसानसमये राजा कटके संप्राप्तः ॥ ११४५ ॥
'B काकुत्ता'. २ = युगाली. २ p भिमुह, J'हिमुह, B 'हिमुहो. ४ = योषाछिनकंधरस्य [?]. 'B has not got this gatha which is given by PJ. १ = गलितबाष्प. "P कर, J. करि, B गिरि. = निःसरंति... - गृह्यते. "इस. १ = ताम्ब. १२ PB तुरओ, J तुरय. * = शीघ्र. १४ = अमर्ष. "P चलण, JB वलण. B पुहवी'. B प्रथममृग. १८ B तावता.

Page #279

कोऊहल-विरइया
[ १९४६ मणिओ विजयाणंदेण देव इह मा मुंहा विलंबेह । को जाणइ केरिसिया कन्ज-गई होइ प्रताहे ॥ ११४६ एवं भणिओ सो तेण णरवई अगणिएहिँ दियहेहिं । संपत्तो कमल दलच्छि सत्त-गोयावरी-भीमं ॥ ११४७ तत्थावासिय-णीसेस-कडय-णिवेत्त-मज्जणाहारो। परिवडिय-परिओसो विजयाणंदेण विष्णत्तो ॥११४८ सो देव इह महेसी णिकारण-णिद्ध-बंधवो' अम्ह । परिवसइ महाणुमई-तवोवणं जेण णे णीया ॥ ११४९ वयं-परिणयं तवस्सिं विज्जा-विहवोवलक्खिय-सुजम्म। पर-लोय-पह-पवणं दहें तुम्हें पि:तं होई" ॥११५० भणियं चे राइणा पिय-वयंस"ज भणह एहि वच्चम्ह । किं अम्ह" ण तेण कयं त्तिय मेत्तं कुणंतेण ।। ११५१ एवं भणिऊण णराहिवेण उबिंब-बाल-हरिणच्छि । विजयाणंदो पढम मुणिणो संपेसिओ पासं ॥ ११५२ तो" दूर-कय-पणामो सच्चविओ सायरं मुर्णिदेण ।
आसण्ण-समासीणो बहुसो संपुच्छिओ कुसल ॥ ११५३ ११४६) भणिओ-भणितश्च विजयानन्देन देव अत्र मुधा मा विलम्बस्व अधुना के जानाति कीदृशी कार्यगतिर्भवति ॥ ११४६ ॥ ११४७) एवं-एवं स राजा ते भणितः सन्नगणितैर न] ल्पैर्दिवसैः कमलदलाक्षि सावित्रि सप्तगोदावरीभीमं संप्राप्तः । सप्तप्रवाहसंगतगोदावर्या भीमं भीमेश्वरतीर्थ प्राप्तः ॥ ११४७ ॥ ११४८) तत्थावा सिय-तत्रावासितनिःशेषकटकनिवृत्तमजनाहारः परिवर्धितपरितोषः स "नरपतिः विजया नन्देन विज्ञप्तः ॥ ११४८ ॥ ११४९) सो देव-हे देव हे राजन् सोऽस्माकं निःको रणस्निग्धबान्धवो महर्षिरिह परिवसति येन मुनिना वयं महानुमत्यास्तपोवनमाश्रमं नीता प्रापिताः ॥ ११४९ ॥ ११५०) वयपरिणयं- तस्माद्विद्याविभवोपलक्षितसुकर्मा " परलोकपथप्रपन्न परिणतं वृद्धं तपस्विनं मुनीन्द्रं द्रष्टुं भर्वतामपि युज्यते युक्तं स्याद
॥ ११५०॥ ११५१) भणियं-भणितं च राज्ञा प्रियवयस्य यद्भणत एहि आगच्च व्रजामः एतावन्मात्रं कुर्वता तेन किं तद् यदस्माकं न कृतम् ॥ ११५१ ॥ ११५२ एवं- एवमुक्त्वा नराधिपेन प्रथमं विजयानन्दः उब्बिबबालहरिणाक्षि मुनेः पार्श्व प्रेषित
॥ ११५२ ॥ ११५३) तो दूर-[ ततः ] दूरकृतप्रणामः सादरं मुनीन्द्रेण दृष्ट २० 'B भणियं. २= मुधा. ३P कमलदलच्छि, J कम्बलच्छि, B कमलदच्छि. " B गोदावरी "PJB निव्वत्त. B बंथओ. ' = वयं, Pण, J not specified, Bणे. 'B ता for वय. सुयम्म. °B निसणं for पवणं. " B दटुं जुजं च तुम्हं पि।. १२J omits च. "B वयस्स. कि अम्ह न तेण, J किं म्ह ण तेण, B कं जम्ह न तेण. "P onits तो given by JB. B भवि " B writes also at between the lines,

Page #280

२१६१]
१७३
लीलावई भणियं च तेण कुसलं राया सिरिसालवाहणो पत्थ । तुह दसण-सुह-संपत्ति-लालसो एइ अणुमम्गं ॥ ११५४ तो तेण समुल्लवियं एसो सो सालवाहण-णरिंदो। सुर-सुंदरीहिँ गिज्जइ जस्स जसो दस-दियंतेहिं ॥ ११५५ ता एयस्स ण दीसह पडिवक्खो को विपत्थ पुहवीए। कवणेण व इह कजेण आगओ णिय-प्रेराहिंतो ॥ ११५६ सिद्रं च तेण सर्व तं तह सोऊण सो वि परिउंट्रो।। भणइ महेसी बद्धावणं म्ह एयं तैए सिः ॥ ११५७ जं कह वि महागुंमईऐं अज हियइच्छियं समावडियं । लीलावई वि णिव्बूढ-णियम सुह-मायणा जाया ॥ ११५८ इय एरिसे समुल्लाव-वइयरे णरवई वि संपत्तो । तत्थेसिणो सयासं परिमिय-परिवार परियरिओ ॥ ११५९ तो तेण महामुणिणा सो राँया अग्ध-वत्त-सलिलेण ।। अहिसिंचिऊण भणिओ उवविसह सुहासणुच्छंगे ॥ ११६० अह सो" सिंहासण-कय-परिग्गहो मुणिवरेण संलत्तो। अज्जम्हे हि" कयत्था णरणाह तुमम्मि सच्चविए ॥ ११६१
आसन्नसमासीनश्च कुशलं परिपृष्टः ॥११५३ ॥ ११५४) भणियं-भणितं च तेन कुशलं महात्मन् राजा श्रीशातवाहनस्त्वद्दर्शनसुखसंपत्तिसुखलालसोऽत्रानुमार्गमैति ॥ ११५४ ॥ ११५५) तो तेण-ततस्तेन मुनिनोक्तम् एष श्रीशातवाहननरेन्द्रः सुरसुन्दरीभिः देवाङ्गनाभिः दशदिगन्तैर्यस्य यशो गीयते ॥ ११५५ ॥) ११५६) ता" एयस्स-तावदेतस्यात्र पृथिव्यां कोऽपि प्रतिपक्षो" न दृश्यते केन वा कार्येण निजपुरादत्रागतः ॥ ११५६ ॥ ११५७) सि: च-तेन विजयानन्देन सर्व कथितं तत्तथा श्रुत्वा सोऽपि मुनिः परितुष्टः भणति महर्षिरेतदस्माकं त्वया वर्धापनमुक्तम् ॥ ११५७ ॥ ११५८ ) जं कह वि- यत्कथमपि महानुमत्या अद्य हृदयेप्सितं समापतितं लीलावत्यपि विनियूंढनियमसुखागिनी जाता ॥ ११५८ ॥ ११५९) इय-"इतीदृशे उल्लापव्यतिकरे नरपतिरपि परिमितपरिवारपरिकरितस्तत्र ऋषेः सकाशं समीपं प्राप्तः ॥ ११५९ ॥ १९६०) तो तेण-ततस्तेन' महामुनिना' स राजा अर्घ्यपात्रसलिलेनाभिषिञ्न्य भणितः उपविशत सुखासनोत्सङ्गे ॥११६०॥ ११६१) अह सो-अथ स सिंहासनकृत
'B यणुमग्गं. २PJomit तो given by B. 'P'वक्को, JB वक्खो. * = कियन्मात्रेण, B केण. पकजेण इहं. * PB पुरो', J पुरा'. 4 B परितुट्ठो. * PJB वद्धावणम्ह. = स्वया हेतुना... मईए." JB °मइए. ° Jomits वि given by PB. " B भाइणी. १२ B एरिसम्मि उल्लाव. *P मुणिणो, J not specified, B मुणिणा. १P o nits सो, J सो राया, B नरनाहो. ११B अह तत्थ सुहासण. MPE, Jहिं[=हि), B यि. "B पक्षे. * Bइतीशमुल्लाप.

Page #281

१७४
१०
34
२०
कोहल - विरइया
चिरयाल एवं विवि अम्हेहि' इह भवाययणे । असहाया परिवसिया ससहाया कुणह प्रत्तोहे ॥। ११६२ प्रत्थ दिवसम्मि देवा कुणंति संगीययं उमावइणो । तेहि गए राहिव मंति रयणीसु स्यणियरा ।। ११६३ ताण वि पर्नुहो को स्यणियरो भीसणाणणो णाम तस्स भएण णणिवस दिवस एकं पि मुणि- लोओ ।। ११६४ तो तेण समं जुज्झं अज्जं चिय होइ तुह णिसा - समए । इय जाणिऊण घिप्पर एसो मंतो ममाहिंतो ।। ११६५ माया- छण्ण- सरीरं पि रक्खसं जेण पेच्छसि णिसासु तुह दंसण-वह-पडिओ पंचत्तं पावउ अहम्मो ॥। ११६६ एवं भणिण णराहिवेण हसिऊण से समुल्लवियं । red अपच्छिम अज्ज तस्स एसो णिसा-समओ ।। ११६७ एवं भणिऊण णराहिवेण वियसंत-लोयण - मुहेण । गहिओ तो "आसंघियं च तं णिसियराणीयं ।। ११६८ अह सो" तेण किसोयरि बहुसो पडिवज्जिऊण वरं - मुणिणा । संपेसिओ दिते णिययावासं गओ राया ।। ११६९
परिग्रहो मुनिवरेण संलप्तः । हे नरनाथ त्वयि दृष्टेऽद्य वयं कृतार्थाः ।। ११६१ ॥ ११६२ ) एच्चिरयालं - एवंविधा वयमियच्चिरकालमिह भवायतनेऽसहाया एकाकिनः पर्युषिताः
1
इदानीं ससहायान् कुरुत | ११६२ ॥ १९६३) एत्थ - अत्र दिवसे देवा उमापते. महेश्वरस्य पुरतः संगीतकं कुर्वन्ति । तैर्गतैः नराधिप रजनीषु रजनीचरा राक्षसाः संप्रेक्षणीयकं कुर्वन्ते ॥ १९६३ ।। ११६४ ) ताण वि - तेषामप्येको मुख्यः प्रधानो नाम्ना भीषणाननः तस्य भयेन मुनिलोकोऽत्र एक दिवसमपि न वसति ॥ ११६४ ॥ ११६५ ) तो तेण - ततस्तेन समं निशासमयेऽद्य तव युद्धं भविष्यति । मत्सकाशादेष मन्त्रो गृह्यताम् ॥ ११६५ ॥। ११६६ ) माया - तेन हेतुना मायाच्छन्न२५ शरीरमपि राक्षसं निशासमये पश्यसि । तव दर्शनपथपतितः सोऽधमः पञ्चत्वं विनाश प्राप्नोतु ॥ १९६६ ॥ १९६७ ) एवं भणिएण - [ एवं भणितेन नराधिपेन हसित्वा तस्य समुल्लपितम् । भगवन् अपश्चिमोऽद्य तस्य एष निशा समयः ] ॥ ११६७ ॥ ११६८ ) एवं भणिऊण - एवं भणितेन विकसलोचनमुखेन नराधिपेन मन्त्रो गृहीतः । आकलितं च तन्निशाचरानीकम् ॥ १९६८ ।। ११६९ ) अह सो - अथ स
राजा
३०
३
9
६
3
PB
P अम्हेहि, B अम्हे त्रि. ता, B तो. B सज्जं. पावओ, J पावउ.
B मज्झ [ मज्जे or मुक्खो ] for पमुहो. B तुम्ह गिलिसमए. P विच्छिसि ] पेच्छसि B पिच्छसि. अपौ पापः, P अहम्मो, 13 अहमो. This gatha is not given by B,
९
but found in PJ.
अंगीकृतं.
B सो तिलोयसुंदर.

=
ท
२
[११६२
B रयणीइ.

४
८
P

Page #282

-११७६ ]
ताव ये ।
तैओ ।
लीलावई
विमुक-कर-बंधणं गयण- पायवाहिं तओ सरेसु रहवाहिणी- विरह - कायरालोइयं । पडे लवणोयहे घुसिण-बिंदुमायंचयं फलं वै परिपक्कय घण-तमारिणो त्रियं ॥ ११७०
अत्थम-मियं तमणियरोरुद्ध-दस - दिसायके । सुह-सुते जण - विहे अल्लीणे अद्ध-रत्तम्मि ।। ११७१ तेण पिसायर - वइणा णिय-बल- बुब्भड वहंतेण । संपेसिया दिस्स दोणि दोसायरा दूया ।। ११७२ तेहि भणियं राहिव दूया णे' पेसिया पिसामेह | कज्जं सवित्थरत्थं जं तेणप्पांहिये तुम्ह ।। ११७३ जह एए दो जामा पच्छिम रयणीऍ मज्झ उवैभोगा । जं वह प्रत्थ भूयं आहार होइ त मज्झ" ।। ११७४ ता देसु सण राहिवाण समएण कुंजर -सएण | र-तुरय-प- सहस्सेण मह बलिं जइ सुहं महसि ।। ११७५ तं सोऊँण सरोसं भणिया पुहईसरेण ते दूया । जह वच्चह तुम्हे च्चिय पडिदूया तस्स पिय-पहुणो ॥ ११७६

२
९.
८
J अवि य. P सरोसरहवाहिणी, ] सरेसु रहवाहिणी, B सरोसरणं ह कामिणी. J लोई. बिंदुमा', B विद्दमा. P व्व, JB व. ६ B omits तओ. जयत्थमिय, B उयअत्थमिय. 1 दोन्नि, J दो वि, B वयं, B ते. वेणप्पाहिय, B तेण पसाहियं. वसई, B संचरइ.
P उवहोगा, J उवभोगा [ B दस. B सुणिऊण.
१४
१५
B अम्ह.
११
१०
तेन वरमुनिना हे कृशोदर बहुशः प्रतिपद्य दिनान्ते संप्रेषितो निजकावासं गतः ॥ ११६९ ॥ तावता । ११७० ) विमुक्क - विमुक्तकरबन्धनं सरोषैरथाङ्गकामिनीविरहकातरालोकम् । घुसृणविद्वैमाताम्रं गगनपादपात्परिपक्कं फलमिव घनतमोऽरेः रवेर्बिम्बं सूर्यमण्डलं [ लवणोदधौ ] पतति । पृथ्वीच्छन्दः ॥ ११७० ॥ ११७१ - ७२ ) जइ - उदयास्तमिते मृगाङ्के तमोनिकरावरुद्धदशदिक्चक्रे सुप्तमात्रे जननिवहे अर्धरात्रे समायाते । [ तेण - ] निजबलगर्वोद्भटतां वहता तेन निशाचरपतिना नरेन्द्रस्य द्वौ दोषाचरौ राक्षसौ दूतौ संप्रेषितौ ॥ ११७१-२ ॥ ११७३ ) तेहिं - ताभ्यां भणितं नराधिप आवां तव दूतौ प्रेषितौ शृणु कार्य सविस्त- " राधे यत् तेन भवतां संदिष्टम् ॥ ११७३ ॥ १९७४) जह - यथा एतौ पश्चिमरजन्यां द्वौ यामौ ममोपभोग्यौ यदत्र भूतं चरति तदस्माकमाहारो भवति ॥ ११७४ ॥ ११७५ ) ता देसु - तस्मान्नराधिपानां शतेन समदेन कुञ्जरशतेन नरतुरगसहस्रेण मम बलिं देहि यदि सुखं वाञ्छसि ॥ ११७५ ॥ ११७६) तं सोऊण - तच्छ्रुत्वा पृथ्वीश्वरेण सरोषं
दुन्वन्नि
= गा], B उत्रहुज्जा.

१२
ی
३
१७५
PB लोइयं,
P उदयत्थमि, J
10
-d
संदिष्टं, P
P जं विसइ, जं
५
१०
१५
३०

Page #283

[१९७७
कोऊहल-विरइया भण्णइ रे रक्खस एहि जेण सुणयाण बुक्कोणं च । णिय-कडय-णिवासीणं देमि बलिं तुज्झ पिसिएण ॥ ११७७ एवमवरं पि बहुसो णिभच्छेऊण पुहइ-णाहेण । पडिपेसिया सरोसेण दो वि दोसायरा दूया ।। ११७८ तो तेहिँ गएहिँ णिसायरेहिँ राऐण कडय-वालस्स । आइदं अपहाए मा को वि चलिज्ज कडयाहि ।। ११७९ प्रवेण सहस्सेणम्ह सरइ णरवइ-सुयाण वीराण । दस साहस्सं सुबइ ताण बलं णिसियराणं पि ॥ ११८० एवं भणिऊण तर्हि वीर-सहस्सेण परिगओ राया । दूरंतरं सकडयाओं णिग्गओ णिसियराहुत्तं ।। ११८१ तावय वियड-विडिंचिये वयण-विणितग्गि-जाल-दुप्पेच्छ । लल्लक्क-कत्तियाणल-फुलिंग-पिंगलिय-गयर्णयलं ॥ ११८२ पम्मुक्क-फार-फेकार राव-पडिसह-पूरिय-दियंत । णयण-हुयास-समोसरिय-तिमिर-पायडिय-णिय-रूवं ॥ ११८३
" तौ दूतौ भणितौ। यथा व्रजतं युवामेव प्रतिदूतौ तस्य निजप्रभोः । भणितमित्युत्तरगाथयाथ संबन्धः ॥ ११७६ ॥ ११७७) भण्णइ - भैणितं रे राक्षस एहि आगच्छ येन शुनां बुक्कणाणं काकानां च निजकटकसमासैनं तव पिशितेन मांसेन बलिं ददामि ॥ ११७७ ॥ ११७८) एवमवरं-एवमपरमपि बहुशो निर्भर्त्य सरोषेण पृथ्वी नाथेन तौ दोषाचरौ दूतौ प्रेषितौ ॥ ११७८ ॥ ११७९) ती तेहिं- ततस्ताभ्य १० निशाचराभ्यां [गताभ्यां ] राज्ञा कटकपालस्यादिष्टम् अप्रभाते कटकात् कोऽपि मा चलेत
॥ ११७९ ॥ ११८०) एक्केण-नरपतिसुतानां वीराणामेकेन सहस्रेणास्माकं पूर्यते । तेषां निशाचराणां दशसाहस्रीलं श्रूयते ॥ ११८० ॥ ११८१) एवं भणिऊणएवं तत्र भणित्वा वीरसहस्रेण परिगतो राजा स्वकटकान्निशाचरं प्रति दूतरं निर्गत
॥ ११८१ ॥ ११८२-८५ ) तावय-तावता विकटप्रसारितवदनविनिर्गच्छदग्नि १५ ज्वालादुःप्रेक्ष्यम् । रौद्रकॉर्तिकानलस्फुलिङ्गपिङ्गलितगगनतलम् ॥ [पम्मुक्क-] प्रमुक्त स्फारफेत्काररावप्रतिशब्दपूरितदिगन्तम् । नयनहुताशनसमुत्सारिततिमिरप्रकटीकृतनिज
1B भण[ = णि] यं. २= भिल्लानां । शृंगालानां वा. २ PB निवसीणं, J समासीणं. " निभ',Jणेभ'. PB रायेण, J राएण. १ कढयाहिं. Bधीराणां [ = गं]. 'B निसीय
P writes some portion on the margin, and omits this gāthă, though its com ° mentary is preserved. "P निसायराहत्त, J णिसियराहतं, "P विडिवियं, J विडिंचि
B वियंविय. १२p विणित्त [ = णित], विष्णत्त, B विणित्ति. १७ = रौदं. " PB गयण, J गयषि १५ = प्रकटित. १६ B गाथ यथा. १B कार्तिका.

Page #284

-११९०]
लीलावई सैरसंतमयाइ-णिबद्ध-थोर-खर-कविल केस-पब्भारं । णर-सिर-माला-मंडलिय-विबैंड-विणियंसण-णियंब ॥ ११८४ अलि-गवल-सजल-जलहर-तमाल कलयंठि-कज्जल-च्छायं । ओत्थरिय रयणि-यराण तं बलं णरवराहुत्तं ॥ ११८५ लल्लक हक फकार-मुक्क-णीसंक-कोकिय-भडोहं । संलग्ग णरवर-रक्खसाण णिसि दारुणं जुझं ॥ ११८६ केणावि को वि कुविएण णवरो णिसियरेण तह पहओ । जह दोहाईय-देहो वि णिवडिओ पडिय-पडिवक्खो ॥ १९८७ फरुसासि-पहारुक्खुडिय-कंधरो को वि अमरिस-वसेण । आभामइ अणलक्खं पि मंडलग्गं महा-सुहडो॥ ११८८ मच्छा-विराम-संभरिय-सामि संभावणा-परिगहिओ। अविणिज्जिय-वेरि-बलो हीरइ लज्जाट को वि भडो ।। ११८९ पहर-वडियस्स कस्स वि रयणि-यरो रोस-हुयवह-पलित्तं । बप्फायतै फुकारय व उर-सोणियं पियइ ॥ ११९०
०
बिम्बैम् ॥ [ सरसंत-] सरसान्त्रम पातिनिबद्धस्थूलकरकपिलकेशप्राग्भारम् । नरशिरोमाला-११ मण्डितविकटनिवसननितम्बम् ॥ [अलि-] अलिगवलसजलजलधरतमालकलकण्ठीकज्जलच्छायम् । रजनीचराणां तद्बलं नवरं प्रति ढौकितम् ॥ 'विडंचियं प्रसारितम् । कर्तिका शस्त्रिका । गवलं माहिषं शृङ्गम् । कैलापकम् ।। ११८२-८५॥ ततः । ११८६) लल्लक-[ रौद्राह्वानफेकारमुक्तनिःशङ्क-] व्याहृतभटौघम् । नरवरराक्षसयोर्निशि दारुणं युद्धं संलग्नम् । ' व्याहते कोकपोक्को' [ हैम० ८-४-७६ ] इति कोक्किय ॥ ११८६ ॥ ११८७) केणावि-केनापि कुपितेन राक्षसेन कोऽपि नरस्तथा प्रहतो यथा द्विधाकृतदेहोऽपि पातितः प्रतिपक्षो निपातितः ॥ ११८७ ॥ ११८८) फरुसासि-परुषासिप्रहारत्रुटितकंधरः कोऽपि महासुभटोऽमर्षवशेनालक्ष्यं मोघं मण्डलाग्रं खड्ग भ्रमयति ॥ ११८८ ॥ ११८९ ) मुच्छा- मूर्छाविरामसंस्मृतस्वामिसंभावनापरिगृहीतोऽविनिर्जितवैरिबलः कोऽपि भटो लज्जया गृह्यते ॥ ११८९ ॥ ११९०) पहर-प्रहारपतितस्य " कस्यापि रोषहुतवहेज्वलितमुरःशोणितं रक्तं रजनीचरो बाष्पायमाणं फुक्कारय
1 = अंत्रमाला, P सरसत्तमाइनिव्वद्ध, J सरसंतमयाइणिवद्ध, B सरसंतमयाइमिवद्ध. 'P मंडियवियडणियंसण, J मंडलियवियडणियंसण, B मंडियवियडविणियंसण, B omitsa portion of this gatha. * = आहूत. ' P दोभाइय, JB दोहाइय. १P वडियस्स, J वियडियस्स, B पडियस्स. * = फोकरडउ. Pच, BR. B विडवितं. "B puts कलापकम् at the closet of gathas. " B प्रक्षालि'.

Page #285

१७८
कोऊहल-विरइया
[११९१दूरेण परिहरिजइ दढ-मुट्टि-णिवीडियासि-बीहेच्छो । रयणीयरेण सुहडो विमुक-जीओ वि सभएण ॥ ११९१ माया-छण्ण-सरीरेहिँ तेहिँ दोसायरेहिँ हैम्मतं । दट्टण बैलं पुहईसरेण सो सुमरिओ मंतो ॥ ११९२ जो जैतो चिय दिट्ठो तत्तो चिय सो सियासि-पहरेण । दोहाईओ णरिदेण णिसियरो झत्ति कुविएण ॥ ११९३ तो सो अतुलिय-थामो वि तेण भीमाणणो णरिदेण । वर्जधरेण व सेलो णिप्पक्खो तक्खणेण कओ ॥ ११९४ णिल्लंण-चलण-कर-टंक-खंडे-रंडिय-पिसाय-संघाए । सज्जैण्ह-सोणिय-प्पैर्वह-पंक खुप्पंत-वेयोले ॥ ११९५ अल्लीण-डोईणी-सय-समूह-परिवेस-रसिय-सिव-णिवहे । पडिउर्द्ध-गिद्ध-मंडलि-मिलंत-विलसंत-गोमाए ॥ ११९६ इय एरिसम्मि सुंदरि णीसेसे सुद्ध-सुहड-संघाए। मय-उवरिय-पलायंत-कायरे रक्खसाणीए ॥ ११९७ णिय-बल-विणास-दसण-जायामरिसेण तेण वाहित्तो।
णरणाहो रेयणि-यरेण णिसिय करवाल-हत्थेण ॥ ११९८ [फत्कारयन् ] उष्णं दुग्धमिव पिबति ॥ ११९० ॥ ११९१ ) रेण-दृढमुष्टिनिविष्टौंसिबीभत्सो विमुक्तजीवोऽपि सुभट: सभयेन रजनीचरेण दूरेण प्रह्रियते ॥ ११९१ ॥ ११९२ ) मायाछण्ण-मायाच्छन्नशरीरैः तैर्दोषाचारैर्निहन्यमानं बलं दृष्ट्वा पृथ्वीश्वरेण " स मन्त्रः स्मृतः ॥ ११९२ ॥ ११९३) जो जत्तो-यो निशाचरो यत्रैव दृष्टः स ततः एव सितासिप्रहारेण नरेन्द्रेण कुपितेन झटिति द्विधाकृतो विनाशितः ॥ ११९३ ॥ ११९४) तो सो-ततः सोऽतुलितस्थामापि भीमाननो रक्षःपतिः वज्रधरेण इन्द्रेणी शैलः पर्वतः इवार्धक्षणेन नरेन्द्रेण निष्पक्षः कृतः ॥ ११९४ ॥ ततः । ११९५-९८ जिल्लण-हे सुन्दर सावित्रि छिन्नचरणकरटंकखण्डखण्डितपिशाचसंघाते । सद्यस्कोण, "शोणितप्रवाहपङ्कमज्जद्वेताले ॥ [अल्लीण-] आलीनडाकिनीशतसमूहपरिवेषरसितशिव निवहे । पतितोर्ध्वगृध्रमण्डलमिलद्रवसुखितगोमायुनि ॥ [ इय-] इतीदृशे नि:शेषे शुद्ध सुभटसंघाते मृतोद्वैतपलायमानकातरे राक्षसानीके निशिचरकटके सति ॥ [णियबल-1
'P वीभच्छो, JB वीहच्छो. * PB जीओ, J जीए. * PB च्छन्न, Unot specified. ४ हन्यमानं. "B दलं. १B जित्तो. *P दोभाइओ, J दोहाईओ, B दोहायिओ. 'B व ३. हरेण. 'B has the word तओ। at the beginning of this gāthā. "P निल्लुणवळण
करयंक, J णिलणवलणकरटंक, B निल्लरचरणकरटंक. " = मस्तक. B खंडिय. १४P पवाह, JB प्पवह. " PB वेयालो, J वेयाले. ११ PB डाइणी, J डायणी. १P रमि JB रसिय. १८ = प्रतिलुब्ध. "B रखसुहिय for विलसंत. २०P नीसेस, Jणीसेसे, B नीसे "P उच्चरिय, J उवरिय, B उद्वरिय. २ PB वाहित्तो, J वाहितो. २३ P रयणी', JB स्थगि
JaundiGramvaalananak:
२४
पुवह.

Page #286

-१२०५ ]
लीलावई
|
रणाह इमो सो तुज्झ अज्ज सुर-बहु- सुहागम-मुहुत्तो । आसण - मच्च संकेय-वासरो पहर प्रत्ताहे ।। ११९९ भणियं च राइणा णिसियरेस पहरेहि पोरिसा संघो fass समासण्णेकमेक करवाल- धाराए ।। १२०० ४ ता भर को विज अत्थि तुज्झ एवं विहे सैमावडिए । रक्ख मुहुत्तमे 'पि जीवियं सुरवराणं पि ।। १२०१ एवं भणिरस्स राहिवस्स भीमाणणेण पहर-समं । दोहाइयं सरोसेणं चम्मे रयणं कुरंगच्छि ।। १२०२ राण विसो फरुससि - पहर - पिल्लैण- कंधरा-बंधो । अइ-विरसं विरसंतो धरणियले पाडिओ सहसा ।। १२०३ तो तक्खण-पुणेंदु - चिंच-सविसेस - पसरिय-पहोहो । जाओ अॅण्ण रूवो पुरिसो पज्जुण्ण सारिच्छो ।। १२०४ तो ते सो परिंदो साहुकारक्खरेहिँ पुणरुत्तं । अहिदिऊण भणिओ ण तुमाओं पियंकरो अम्ह ।। १२०५
निजबलनिर्नाशनदर्शनेन कृत्वा रोषारुणेन व्याहृतः आकारितः हाकितः इत्यर्थः । टंकः यवः शिवाः श्वाशृगालाः । कैलापकम् ॥
H
१५
रजनिचरेण निशित करवालहस्तेन नरनाथो " टंकिका सारमयी । सुहिताः सृप्ताः गोमा११९५-९८ ॥ ११९९ ) णरणाह - नरनाथ एष स तावदद्य सुरवधूसमागममुहूर्तः । आसन्नमृत्युसङ्केतवासरः मृत्योः सङ्केतस्थानं तवाद्य इदानीं प्रहर अपूर्वं प्रहारं देहि ॥ ११९९ ।। १२०० ) भणियं - भणितं च राज्ञा निशाचरेश प्रहर त्वमेव पूर्वं प्रहारं देहि समासन्नमेकैककरवालधाराभिः पौरुषसं - १० भावना निर्वटिष्यति प्रकटो भविष्यतीत्यर्थः ॥ १२०० | १२०१ ) ता भरसु - संस्मर कोऽप्यस्ति चेद्यस्तवैवंविधे निशासमये मुहूर्तमात्रं सुरवराणामपि जीवितं रक्षति ॥ १२०१ ॥ १२०२ ) एवं एवं भणतो नराधिपस्य भीमाननेन सरोषेण प्रहारसमं चर्मरत्नं फलकं द्विधाकृतम् । हे कुरङ्गाक्षि सावित्रि ॥ १२०२ ॥ १२०३ ) राएण - राज्ञा सोऽपि परुषासिप्रहारच्छिन्नकन्धराबन्धः । अतिविरसं रसनू सहसा धरणितले पातितः ॥ १२०३ ॥ १२०४ ) तो तक्खण - ततः प्रहारानन्तरं तत्क्षणसंपूर्णेन्दुबिम्बसविशेषप्रसृतप्रभौघोऽनन्तरूपः प्रद्युम्नसदृशः साक्षात्कामदेवपुरुषो जातः ॥ १२०४ ॥ १२०५ ) तो तेण - ततस्तेन पुरुषेण नरेन्द्रः साधुकाराक्षरैः साधु साधु इति पुनरुक्तमभिनन्दितैः
२५
९
३
B समागम. P पहरेहिं, B पहरेहि. B पुरिससंघाए. P 1200, J 1199. B 1202. B मिसासमए for समावडिए. PJ मेतं, Bमित्तं. P numbers this verse also 1200, and the following verses are numbered 1201, 2, etc. " भीसणाण, B भीमाण े.
९
११
१२
- प्रहारेण समं.
B नरिंदस्स for सरोसेण.
PB धम्म, J चम्म. PJB निल. B अणत.
= करिकां [ = फरिका ]. B puts this at the
१४
91
3
१३ P फरसा, J फरसा, B पुजसा [?].
close of gāthās.

66
B भणितो.
१७९

१६
५
१०

Page #287

१८०
१०
कोहल - विरइया
ता केत्तियं च भण्णइ एसो हैं तुहे गरेंद साहीणो । जं महसि किंचि दुलहं पि देमि जं अम्ह साहीणं ॥ १२०६ तं सोऊण सविब्भम-हियय-ण-मायंत कोउहल्लेण । राणें समुल्लवियं किं चॅ ण लब्भइ तुमाहिंतो ।। १२०७ ती साहिज्जउ के तुम्हि प्रत्थ एवं विहा एयाण । पाव-मईणं हय-रक्खसाण मज्झम्मि संवसिया ।। १२०८ भणियं च तेण णरवइ एयं खलु वित्थरेण कहियवं । तुम्हेहि मि परिसुढिया रक्खस वह दुष्पसंगेण ॥। १२०९ तह वि णिसामह सीसर गंधव -सुओहमेत्थ पुहईए । अवयरिओ सुरसरि-मज्जणेक-हियओ दिवार्हितो ।। १२१० तो तत्थ मए हिमगिरि - णियंत्र -तरु-मणहरे वणुद्दे से । सच्चेविया तेलोक सुंदरी कुसुम - वाचिणियाँ ।। १२११ अह सा मए सकोऊँहलेण उवसप्पिऊण पासम्म । सहस चि साहिलासेण पुच्छिया सुयणु का तं सि ।। १२१२६ तो तं सोऊण ममाहि तीन णरणाह पोहलं वयणं । भणियं अहमेत्थ च्चि वणवासि महेसिणो धूया ।। १२१३
३०
भणितश्च तेन [ न त्वत्तः ] प्रियंकरोऽस्माकम् ॥ १२०५ ।। १२०६ ) ता केत्तियं - तस्मात्किमियद्भण्यते एषोऽहं तव नरेन्द्र स्वाधीनः यत्किमपि दुर्लभमपि कांक्षसि तत्तवाद्य ददामि तावद्भण ॥ १२०६ ॥ १२०७ ) सोऊण - ततैः श्रुत्वा सविभ्रमहृदया" मात्कौतूहलेन राज्ञा समुल्लपितं किं न लभ्यते वा त्वत्तः ॥ १२०७ ॥ १२०८ ) ता साहिज्जउ-ततैः कथ्यतां के यूयमत्रैवंविधा अप्येतेषां पापमतीनां हतराक्षसानां मध्ये संस्थिताः ॥ १२०८ ।। १२०९ ) भणियं - भणितं च तेन नरपते एतत्खलु सुविस्तरेण कथयितव्यम् । राक्षसवधदुः प्रसंगेन यूयमपि शिताः ॥ १२०९ ॥ १२१० ) तह वि - तथापि शृणुत शिष्यते अत्र पृथिव्यां सुरसरिन्मज्जनैकसुहृदयोऽहं गन्धर्वसुतो १५ दिवः स्वर्गादत्रावतीर्णः ॥ १२१० ॥ १२११ ) ता तत्थ - ततः तत्र मया हिमगिरिनितम्बतरुमनोहरे वनोद्देशे त्रैलोक्यसुन्दरी कुसुमावचायिका दृष्टा ॥ १२११ ॥ १२१२ ) अह सा - अथ सा कौतूहलेन मया समीपमुपसर्प्य साभिलाषेण सहसा पृष्टा सुतनु का त्वमसि ॥ १२१३ ) तो तं - ततो मत्तः तच्छ्रुत्वा तया नर
१२१२ ॥
P omits १
B तो.

४
given by JB. PB रायेण, J राएण.
ی
etc.
B तो साहिज्ज
११
१९
B तुम्हे वि य परिसढिया. B तो. P सच्चरिय, JB सच्चविया. J वोच्चि, B वुचि. B सावि मए कोऊ'. 1213, 14 etc; perhaps a scribal error.
१५
[ १२०६
२
६
PJB किं पि; B तं देमि तुहज्ज दे भणेसु [ = भणसु) for पि P कंचन, कंच ण, B किं न. P ता साहिप्पड, = श्रांता. = वध. B चित्तो for हियओ.
c
९
१०
१४
१३
P तिलोक्केक, J तेलोक्केक, B तइलुक.
P उचि,
६ P numbers this verse 1211 and the next

Page #288

-१२२१ ]
लीलावई
भणियं च मए सुंदरि अविरुद्धं दंसणं म्ह ता इहि । गंधवेसाण कुले अहं पि विउले समुप्पण्णो ।। १२१४ चित्तगया भिहाणो तुह दंसण- कोहण अवयरिओ | जइ होसि सप्पसाया ता जुत्तं वम्महेण कयं ॥ १२१५ एवं भणिऊण मए सा णरवंद तत्थ णिज्जणे रणे । परिणीयाणिय-विहिणा अच्चुग्ग- महेसिणो धूया ।। १२१६ तो तं तिहुयण - रज्जाहिसेय - सरिसं सुहं विहवतो । aa ओ राहिव जा सो वि रिसी तहिं पत्तो ॥ १२१७ भणियं च तेण कुसुमाल सहइ तुहँ अम्ह परिहवं काउं । एत्तिय- मेणं चिय विहवुम्माएण मत्तो सि ।। १२१८ ता पावेक-मईण मज्झे रयणीयराण स्यणि-यरो | बारह रिसाइँ अज्ज होसि पिसियासणो तं सि ।। १२१९ एवं बारह-वरिसावंहीऍ पुण्णाऍ णरवराहिंतो । पाविहिसि सिर-च्छेयं तइया मुच्चिहसि" सावेण ।। १२२० ता एसो सो समओ संपइ दिट्ठाम्म जंतए होइ । तं संपडियं दे भह किं पि जं अम्ह कायवं ।। १२२१
२०
नाथ स्नेहयुक्तं वचनं भणितम् । अहमत्र वनेषु वनवासिनः धूया पुत्र्यस्मि ॥ १२१३ ॥ १२१४ ) भणियं च - भणितं च मया सुन्दरि तावदिदानीमावयोर्दर्शनमविरुद्धं युक्तमित्यर्थः । यतोऽहमपि विमले गन्धर्वेशानां कुले समुत्पन्नः ॥ १२१४ ॥ १२१५ ) चित्तंगय चित्राङ्गदाभिधानस्त्वद्दर्शनकौतूहलेनावतीर्णः । यदि सप्रसादा भवसि तद्युक्तं मन्मथेन कृतम् ॥ १२१५ ।। १२१६ ) एवं भणिऊण एवं भणित्वा नरपते निर्जनेऽरण्ये सा अत्युग्रमहर्षेः पुत्री निजविधिना परिणीता ॥ १२१६ ॥ १२१७ ) तो तं· - ततस्त्रिभुवनराज्याभिषेकसदृशं सुखं भुञ्जानो नराधिप तावत्स्थितो यावत् स ऋषिः तत्र प्राप्तः ॥ १२१७ ।। १२१८ ) भणियं भणितं च तेन ऋषिणा रे कुसुमाल चौर किमस्माकं पराभवं कर्तुं कश्चित्सहते क्षमते । एतावन्मात्रेणापि विभवोन्मादेन मत्तोऽसि युक्तायुक्तं न विचारयसि ॥ १२१८ ।। १२१९ ) ता पावेक तस्मादनार्य पापैकमतीनां रजनीचराणां मध्ये द्वादश वर्षाणि पिशिताशनो रजनीचरो भवष्यसि ॥ १२१९ ॥ १२२० ) एवं एवं द्वादशवर्षाविधौ पूर्णे नरवराच्छीर्षच्छेदं प्राप्स्यसि तदानी शापेन मोक्ष्यसे ॥ १२२० ।। १२२१ ) ता एसो ततः एष समयो यस्त्वयि
www

-
B
५

-
१८१
३
१०
1
२
४
६
चौर, PB
B
PJB दंसणम्ह. B नरवइ निज्जणे महारणे [ = ण्णे]. P numbers this as well as the सुहं च भुंजतो. next verse 1216, and then 17 etc. कुसुमाल, J सुकुमाल. B एअम्ह for तुह अम्ह. P omits 'P मुश्चिहिसि, JB मुच्चिहसि. B दिट्टे.
B तावच्छिओ. given by JB.
-
९
24
B वहिए.
44

Page #289

१८२
33
24
२५
कोऊहल - विरइया
तं तह सोऊण राहिवेण सहस त्ति वियसिय-मुहेण । भणियमहो दूरयरं णीया णे' सुकइ परिणइए ।। १२२२ foj इमाउ अहियं भणियत्रं अस्थि जं भणामि अहं । दीस सा संपइ कुवलयावली विरह-किसियंगी ।। १२२३ भणियं च तेण सहसा सवंगु बूढ- बहल - पुलएण । परिहास - समुल्लवियं पि जणइ णरवइ परं हरिसं ।। १२२४ तो पुणे विणा कस्स वि एवं विहं समावडइ | तह विहु पुच्छामि फुडं सब्भावं कह प्रत्ताहे ।। १२२५ अह तस्स तेण कुवलय- दलच्छि गंधव-राय-तणयस्स । णीसेसं वज्जरियं णरवइणा सहरिसा सेण ।। १२२६ तो ते माझ्य- हियय-पहरिसुप्फुल्ल-लोयण- मुहेण । भणियं ता किं अच्छइ अज्ज वि मलयाणिलस्स सुओ ।। १२२७ प्रत्थावसरे कुवलय-दलच्छ परिओस - पूरिय- सरीरो । विजयादो लीलावई तुरियं गओ पासं ।। १२२८ अह सो वि चिंतिओ च्चिय संपत्तो माहवाणिलो तत्थ । सिद्धगणा - सहस्सेण ऑगओ मलय- सेलांहि ।। १२२९
दृष्टे भवति हे नरनाथ तत्संप्राप्तम् । तावद्भण यदस्माकं किमपि कर्तव्यं यत्कर्तव्यं तदादिश्यतामित्यर्थः ॥ १२२१ ।। १२२२ ) तं तह तत्तथा श्रुत्वा विकसितमुखेन नराधिपेन सहसेति भणितम् अहो वयं सुकृतपरिणत्या दूरतरं नीताः । सुकृतमेव परिपक्क - १० मित्यर्थः ॥ १२२२ ॥ १२२३ ) णणं - णमिति वाक्यालङ्कारे । नेतोऽधिकं भणितव्यमस्ति यदहं भणामि । तथापि विरहकृशाङ्गी दृश्यतां संप्रति सा कुवलयावली ॥ १२२३ ॥ १२२४ ) भणियं सर्वाङ्गोद्यूढबहलपुलकेन तेन गन्धर्वसुतेन भणितं च हे नरपते परिहाससमुल्लपितमपि परं हर्षे जनयति ॥ १२२४ ॥। १२२५ ) कत्तो
कुतः पुण्यैविना कस्याप्येवंविधं समापतितं तथापि पृच्छामि स्फुटं सद्भावमिदानीं कथय ॥। १२२५ ॥ १२२६ ) अह तस्स अथ हे कुवलयदलाक्षि सहर्षाङ्गिने नरपतिना तस्य गन्धर्वराजतनयस्य चित्राङ्गदस्य निःशेषं कथितम् ॥ १२२६ ।। १२२७ ) तो तेण - अर्थ तेनामातृहृदयप्रहर्षोत्फुल्ललोचनमुखेन भणितं तत्किमद्यापि मलयानिलस्य सुतोऽस्ति ॥ १२२७ ॥ १२२८) एत्थावसरे - अत्रावसरे कुवलयदलाक्षि परितोषपूरितशरीरो विजयानन्दस्त्वरितं लीलावत्याः पार्श्व गतः ॥ १२२८ ॥ १२२९ ) अह सो-अथ सोऽपि वि* स्मिँतो माधवानिलस्तत्र संप्राप्तः । कीदृशः सन् । सिद्धाङ्गनासहस्रेण परितः । कस्मात् ।
१
२
華
६
B संगण.
वयं. P. B. = Pण माईय, Jण माइय, B. अमाइय. PB, Jहिं.
९
BLOG

-
नान्यत्, B णं णे.
ی
[१२२२–
B विविहिओ.

B दीस. Pसासेणे, सासेणं, B परिगओ for आगओ.

Page #290

१८३
-१२३७]
लीलावई सच्चविओ सो गंधव-णंदणो सिद्ध-राय-तणएण। . अमय-वरिसो व हियए पवरिसिओ प्रकर्मकाण ॥ १२३० समइच्छिऊण भणियं तेहिँ मि' अण्णोण्ण-हरिसियंगेहिं । अहिणंदिऊण देवं चिरं च बहु मण्णिओ अप्पा ॥ १२३१ एरिसए पत्थावे विजयाणंदो वि वियसियच्छि-मुहो। . वद्धाविऊण कुमैरीओं तक्खणं आगओ सहसा ॥ १२३२ तो दूर-कय-पणामो तिण्हं पि हु ताण हाल पमुहाण । सवायरोवणीयासणम्मि पुरओ समासीणो॥ १२३३ भणियं च राइणा पिय-वयंस दिट्रां तैए महाणुमई। वद्धाविया फुड कुवलयावली विरह-किसियंगी॥ १२३४ भणियं च तेण णरवइ एक्कासंण-संठियाओ दिवाओ। तिहुयण-सिरीउ णजइ णज्जइ अह तिणि संझाओ ।। १२३५ वद्धाविऊण सिटुं" चित्तंगय-माहवाणिलेण समं । , संपत्तो णरणाहो जाय हियइच्छियं तुम्ह ॥ १२३६ चिरयौल-संचिओवडियाइँ एयाइँ ताइँ तव-तरुणो। भुंजह फलाइँ भयवइ संपइ जिय-लोय-साराई ॥ १२३७
मलयशैलात् ॥ १२२९ ॥ १२३० ) सच्चविओ-सिद्धराजतनयेन स गन्धर्वनन्दनो दृष्टः । एकैकेषां हृदये अमृतवर्ष इव पर्युषितैः ॥ १२३० ॥ १२३१) समइच्छिऊण-अन्योन्यहर्षिताङ्गैस्तैः सैंमर्थ्य संपाद्य, भणितम् । दैवमभिनन्ध चिरं चात्मा बहु मेने । साधु दैवेन सुघर्ट संघटितमित्यर्थः ॥ १२३१ ॥ १२३२) एरिसए-ईदृशे २० प्रस्तावे सर्वेषां समागमावसरे विकसितालिमुखो विजयानन्दोऽपि कुमारी: वर्धयित्वा तत्क्षणं सहसा तत्रागतः ॥ १२३२ ॥ १२३३) तो दूर-तावता कृतदूरप्रणामो हालप्रमुखाणां त्रयाणामपि पुरतः सर्वादरोपनीतासने उपविष्टः ॥ १२३३ ॥ १२३४) भणियंभणितं च राज्ञा प्रियवयस्य दृष्टा त्वया महानुमती विरहकृशाङ्गी कुवलयावली स्फुटं वर्धिता ॥ १२३४ ॥ १२३५) भणियं च- भणितं च एकपदे संस्थिता एकत्र ". स्थाने संभूय संगतास्त्रिभुवनश्रियः इव । अथवा तिस्रः संध्या इव ताः दृष्टाः ॥ १२३५॥ १२३६) वद्धाविऊण- वर्धयित्वा कथितं चित्राङ्गदमाधवानिलाभ्यां सह नरनाथः संप्राप्तो जातं हृदयेप्सितं भवतः ॥ १२३६ ॥ १२३७) चिरयाल - एतानि तानि
' PB 'विओ, J°विय. २P समइच्छिऊण, J समयच्छिऊण, B समइ [स्थि] अण. ३ तेहि मि, J तेहिं मि, B तीहि वि. * PB अहिं, अह. B कुमारि तक्ष आगउ सहसा. १B ता. *Jomits thish gatha, but it is given by PB. Pमए, B तए. Bइक्कपए संठि [या] उ दिठाओ. 1. = ज्ञायते. "B कहियं for सिटुं. १२B चिरयालकंखिओवच्छि [ = स्थि] याइ.

Page #291

१८४
कोहल - विरइया
तो ताहि तं सुणेऊण झत्ति रोमंच -कंचुलीहिं । Pani - वयण- लोरीहिं बहु मण्णिओ अप्प ।। १२३८ परिसिहं पिण सद्दह ताण हियप्रच्छिए समावडिए । सवाण व मेलावे गंधव - गरिंद-सिद्धाण ।। १२३९ पुणरुत्त- पेच्छिरणं अण्णाण वि परिसराण जाँ सिट्रं । ता झत्ति धावियाओ अलयाहिमुहं वयंसीओ ।। १२४० मग्गो चिया पहुत्तो अलयाहिमुहं पर्यत्त-चित्ताण । वद्भावियाणं णलकूचरस्स परिउट वयणा ।। १२४१ तो सो देया समं समयं विज्जाहरेंद - हंसेण ।
२
कूवरो तर्हि चिय संपत्तो समय-परिवारो ।। १२४२ तो तेहिँ मज्झ विज्जाहरिंद- जक्खाहिवेहिँ दोहिं पि । द्वाविरिas कोक्क्य- णिहि वरो दिण्णो ।। १२४३ भणियं च वज्जरेज्जैसु एयं सालाहणस्स पुणरुतं । भण्णण तुमहिंतो अण्णो पिय-धवो अम्ह ।। १२४४
" जीवलोकसाराणि चिरकाल कांक्षितोपस्थितानि तपस्तरोः फलानि हे भगवत्यः संप्रति भुञ्जध्वम् ॥ १२३७ ॥ १२३८ ) तो ताहिं - ततस्ताभिस्तद् ज्ञात्वा झटिति रोमाञ्चक कीवतीभिः परस्परं वदनदृश्वरीभिर्देव * बहु मेने | १२३८ ॥ १२३९ ) परिसि - सर्वेषां गन्धर्वनरेन्द्रसिद्धानां मेलापके हृदयेप्सिते समापतिते तासां कुमारीणां परिशिष्टमपि न श्रद्दधाति उद्धृतमपि कश्चिन्नावधारयति ॥ १२३९ ॥ १२४० ) पुणरुत्त - पुनः पुनः पश्य* न्तीनां परिसरस्थितानामन्यासामपि यच्छिष्टं तावद्वयस्या झटिति अलकाभिमुखं धाविताः ॥ १२४० ॥ १२४१ ) मग्गो - नलकूवरस्य र्वैर्धयित्रीभिः परितुष्टवंदनाभिः अलकाभिमुखं प्रवृत्तचित्ताभिर्मार्गोऽपि न लेभे झटिति गताः ॥ १२४१ ॥ १२४२) तो सो - ततः स दयितया समं विद्याधरेन्द्रसेन च समं सहर्षपरिवारो नलकूबरस्तत्रैव संप्राप्तः ॥ १२४२ ॥ १२४३ ) तो तेहिं - ततस्ताभ्यां विद्याधरेन्द्रयक्षाधिपाभ्यां वर्धिताभ्यां 'द्वाभ्यामपि नरपते ममैको [ अक्षय- ]निधिवरो दत्तः ॥ १२४३ ॥ १२४४ ) भणियं च - भणितं च कथयेस्त्वं शातवाहनस्य पुरतः एतत्पुनरुक्तं भण्यते न त्वत्तोऽन्यः प्रिय
३५
' B इक्किकं व
७
३० ११
सिद्धं, B सिहं. दिव्वो. पेच्छरीणं, B पुच्छिरीणं. B जं. परितुष्ट-वेष्ट [ = वद = ] नानां, B दइयाइ. P नर, J णल, B नल. JB तुमाहिंतो.
=
१४

=
[ १२३८
अन्योन्यवदनं विलोकयंतीभिः, B पलोइ. P देवो, J अप्पा, B
६ P पेच्छिरणं, J
P मेणावे, J मेलावे, B मलाव [ = मेलावे ].
९
13
C
P हिमुहं, B 'भिमुहं. B पयट्टचित्ताहिं. B विि B वयणाहिं.
१२
१३
P ता, JB तो. P दया, दया, P एक्को खय, B इच्छुक्खय
१५
१६ B वज्जरे तुय.
१७
P तुमोहितो,

Page #292

-१२५२]
लीलावई ता पेसिज्जउ चित्तंगएण सह माहवाणिलो अज्ज । अविलंब वीवाहो भणिओ 'देवेहिँ जक्खाण ॥ १२४५ जेणणम्मि सुदियह वीवाहो णरवराण जह भणिओ। लीलाईऍ तहँ उण तुम्हें पत्ते सिलीमेहे ॥ १२४६ तं तह सोऊण णराहिवेण उबिंब-बाल-हरिणच्छि । विजयाणंदाहिंतो सिद्धाहिवे-णंदणो भणिओ ।। १२४७ णिसुयं भो" ज णलकूवरेण अप्पोहियं म्ह सद्देण । दे वह सह चित्तंगएण हियइच्छियं ठाणं ॥ १२४८ तो ते छउअंगि महारवेहिँ मंगल-णिहोस-मुहलेहि। तूरेहिँ संख-काहले मुइंग-घोसेहिँ संचालिया ।। १२४९ विजयाणंदेण पुरस्सरेण रमणी-यणोवगिजंता। तद्देस-णिवेसिय-सहरिसच्छि-जुयला समल्लीणा ॥ १२५० समुहागयस्स णलकूवरस्स कय-चलण-वंदणा दो वि । उवसप्पिया पिया-मुह-पच्चुग्गय-दसणुकंठा ॥ १२५१ दिट्रा ते ताहि पिया तेहि वि णिय-पिययमाओ दोहिं पि ।
ऐकक्कम-वयण-णिवेसियच्छि- यैलेहिँ पुणरुत्तं ॥ १२५२ बान्धवोऽस्माकम् ॥ १२४४ ॥ १२४५) ता पेसिज्जउ - तावत्प्रेष्यतां चित्राङ्गदेन सह माधवानिलः । देवै: यक्षाणामविलम्बो विवाहो भणितः ॥ १२४५॥ १२४६) जेणण्णम्मि - येनान्यस्मिन्सुदिवसे सांप्रतं शिलामेघे प्राप्ते नरवरस्य लीलावत्या सह विवाहो भवति ॥ १२४६॥ १२४७) तं तह - तत्तथा विजयानन्दाच्छ्रत्वा धेरौधिपेन २० उत्त्रस्तबालहरिणाक्षि सिद्धाधिपनन्दनो भणितः ॥ १२४७ ॥ १२४८) णिसुर्यनिश्रुतं तत् यन्नरकूवरेणादिष्टं तस्मात्त्वं चित्राङ्गदेन सह हृदयेप्सितं स्थानं व्रज ॥ १२४८ ।। १२४९) तो ते-हे क्षामोदैरि ततस्तौ महारवैर्मङ्गलनिर्घोषमुखरैः तूर्यैः शङ्खकाहलनिघोषघोषैः संचलितौ ॥१२४९॥ १२५०) विजयाणंदेण - विजयानन्देन पुरःसरेणानगेन रमणीजनोपगीयमानौ तद्देशे निवेशितसहर्षाक्षियुगलौ समायातौ ॥ १२५० ॥ २१ १२५१ ) समुहा-संमुखागतस्य नलकूवरस्य कृतचरणवन्दनौ द्वावपि प्रत्युद्गतदर्शनोत्कण्ठावुपसर्पितौ ॥ १२५१ ॥ १२५२) दिट्ठा ते - दृष्टौ तौ ताभ्यां चान्योन्यं वदन
'P पिसिजउ, J पेसिजउ, B पेसिजेउ. B अविलंबो. २P देव्वेहिं, JB देवेहिं. ४ = अन्यस्मिन्. "B सुहलग्गो. PB वइए, 'वईए. “B तुह उण अम्हं. 'P गेहे, JB मेहे. 'P omits व given by JB... "B पत्तो for भणिओ. "B हो. RB आइटमम्ह. १३ P२० सदएण, J सहेण, B सदयेण. १४ = यूयं. " Bषा = खा-]मोयरि सह खेहि. १६B काहलनिहोसहोसेहि. "B समासीणा. "B omits this gathā, though the Sanskrit commentary is given. "P एक्केकव', Jएकेकमव', B इक्किक्कमव'. २० B युगलेण. १ B दिव्यै य. .२९ Bधाराधिपेन.

Page #293

१८६
कोऊहल-विरइया
[१२५३तो हिययद्ध-वह-विलंबिएहिँ अप्पत्त-सुह-पसंगेहिं । अणुणय-वएहिँ णिय-पिययमाओ कि जण भणियाओ ॥ १२५३ दे पसियह कं तं जं भणम्ह गरुयावराह-पंकम्मि । विच्छूढा हय-दिवेण एच्चिरं तेण तवियाओ ॥ १२५४ अह एवं उवलक्खाविऊण सौ माहवाणिलेण तहिं । गहिया जक्खेस सुया हत्याहत्थेण पसंयच्छि ।। १२५५ तो सा संवेविरंगुलि णह-मुह-सिप्पत सेय-सलिलेण । अग्य व देइ पिय-संगमस्स हत्थुल्लएण पिया ॥ १२५६ तो पिययमा-कर-गह-सुग्गय-पुलय-पूरिय-सरीरो । सप्परिओसो सो" माहवाणिलो वेइमारूढो ॥ १२५७ अच्छीहिं चिय सा तेण पिययमा णेह-णिभैर-मणेण । आलिंगिय व परिउंबिय व रमिय व पीय व ॥ १२५८ चित्तंगओ वि पुरओ रयणावलि-विरइयम्मि पल्लंके । आसीणो पिय-जाया-मुह-कमल-णिवेसियच्छि-जुओ ॥ १२५९
१" विनिवेशिताक्षियुगलाभ्याम् । कथम् । पुनरुक्तम् ॥ १२५२ ॥ १२५३) तो हिययद्ध
ततो हृदयार्धविलम्बितैरप्राप्तसुखप्रसंगैरनुनयवचनैस्ताभ्यां प्रियतमो भणितः ॥१२५३ ।। १२५४) दे पसियह - तावत्प्रसीदतं किं तद्यद्भणावो यतो हतदैवेन गुरुकापराधपके क्षिप्तौ । तेन कारणेन यच्चिरं तापिते युवाम् ॥ १२५४ ॥ १२५५) अह एवं - अथैवं माधवानिलेन तत्रोपलक्ष्य हरिणाक्षि यक्षेशपुत्रिका महानुमती हस्ताहस्तेन गृहीता ॥ १२५५ ॥ १२५६) तो सा- ततः सा प्रवेपमानाङ्गुलिनखमुखसिच्यमानस्वेद सलिलेन हस्ताट्टैण प्रिया प्रियसंगमस्याय॑मिव ददाति । सात्त्विकविकारेण प्रस्विन्नतया हस्तार्द्रता ॥ १२५६ ॥ १२५७) तो पिय - ततः प्रियतमाकरग्रहस्पर्शोद्गतपुलकपूरित शरीरः सपरितोषः स माधवानिलो वेदिं समारूढः ॥ १२५७ ॥ १२५८) अच्छीहि चिय- स्नेहनिर्भरमनसा तेन माधवानिलेन सा प्रियतमा अक्षिभ्यामेव आलिङ्गितेव परि २५ चुम्बितेव पीतेव । लावण्यरसस्य पेयत्वात् । रतेव क्रीडां नियोजितेव ॥ १२५८ ।
१२५९ ) चित्तंगओ - चित्राङ्गदोऽपि पुरतः प्रियजायामुखकमलनिवेशिताशियुगों
' PB विलंबि, J विलिंब. २B तेहिं for ज ण. २P कं तं जं भणम्ह, J के तं जण्ण भहह [1) | B कहं तं जपणम्ह. ४ = क्षिप्तो, B निबूढा. "B ता. ६ = हस्तोहत्या. *B हरिणच्छि. विविरंगुलि, वेवि', B विवरंगुणि.. 'P नहसेप्पंत, Jणहमुहलिप्पंत, B नहमुहछिप्पंत. " ३० हस्ताण, B हत्थुल [ = ल] एहिं "P omits सो given by B. RB वेई समा'. २B gives | the gatha चित्तंगओ वि etc. (No. 1259) first and then अच्छीहिं चिय etc. (No. 1258 I have adjusted the commentary according to the text. ४B नेहविन्भमरसे १५P परिच्चविय,J परिउंविय, B परिचुंविय.

Page #294

-१२६७]
लीलावई प्रत्थावसरे कुवलय-दलच्छि सुजवेण जाण-वत्तेण । लीलाईऍ णिय-कुल-हरम्मि संपेसिओ दूओ ॥ १२६० तो उग्गए मियंके णिवत्त-विवाह-मंगल-मुहुत्ते । सज्जीकयाओ जक्खंगणाहिँ आवाण-मीओ ॥ १२६१ अमेय रस-भेय-तण्णाय-पल्लवोत्थइय-वियड-पेरंता । णिम्मविया वर-कुसुमोवयार-रय-पिंजरा वसुहा ॥ १२६२ तो णिय-णियया पिय-पणइ-परिगया पत्त-परम-परिओसा । छिण्ण-च्छिण्णासु मणोहरासु भूमीसु आसीणा ॥ १२६३ विविहाइँ विविह-वण्णुज्जलाइँ सहयार-सुरहिवासाई । णीलुप्पल-परिमल-वासियाइँ दिजति पाणाई ॥ १२६४ दिवोहि चिय मइरा-परिमल-मिलियालि-मुहलिय-मुंहेहिं । चसएहिँ विलासवईण होइ मयणालँसा दिट्री ।। १२६५ पढम चिय जुण्ण-सुरा-पसंग-पेरियड्डियाणुभावेण । चसएण कर-वलग्गेण वलइयं वम्महेण धणुं ।। १२६६ जह जह पिज्जइ मैइरा तह तह सणियं मओ समल्लिया। जह जह अल्लियइ मओ तह तह सोहा समारुहइ ॥ १२६७
.
रत्नावलिरचिते पल्यङ्के समासीनः ॥ १२५९ ॥ १२६०) एत्थावसरे- अत्रावसरे कुवलयदलाक्षि लीलावत्या सुजवेन यानपात्रेण दूतो निजकुलगृहे संप्रेषितः ॥ १२६०॥ १२६१) तो उग्गए - ततो मृगाङ्के उद्गते निर्वृते विवाहमङ्गलारम्भे यक्षाङ्गनाभिरापानभूमयः सज्जीकृताः ॥ १२६१ ॥ १२६२) अमय- पवनैपल्लवास्तृतविकटपर्यन्ता " वसुधा वरकुसुमोपचाररजःपिञ्जरा निर्मिता । किंतूत्प्रेक्षते । अमृतरसमयीव विहिता समारचिता ॥ १२६२ ॥ १२६३) तो णिय - ततो निजनिया प्रियप्रणयिन्या परिगताः प्राप्तपरमपरितोषाः छिन्नाः छिन्नाः पृथक् पृथग्भूताः सुमनोहरासु भूमिष्वासीनाः ॥ १२६३ ॥ .१२६४) विविहाई - विविधानि विविधवर्णोज्वलानि सहकारभङ्ग: वासानि नीलोत्पलपरिमलवासितानि हृद्यमानानि पानानि : मदिरादिपान कानि जातीनि २५ ॥ १२६४ ॥ १२६५) दिट्रेहि- मदिरापरिमलमिलितालिमुखरितमुखैश्चकैः दृष्टैरपि विलासवतीनां मदनातुरा दृष्टिर्भवति ॥ १२६५ ॥ १२६६) पढम-प्रथममेव जीर्णसुरापरिवर्धितानुभावेन करावलग्नेन चषकेण मन्मथेन धनुर्वलितभिव कुण्डलीकृतमिव कन्दर्पण कार्मुकं ज्यारूढं कृतमिव ॥ १२६६ ॥ १२६७) जह जह- यथा यथा
'P'वईवि नि', J°वई णि', B वइए नि'. २P अमयरसभेयतन्नायप', J अमयरसायपइण्णप', B२० अमयरसइवसपवणपल्लवछन्नविडवपेरंता. ३ = रजःपिंजरा वसुधा. [-णिययप्पिय-]. "B आरूढा. ६P वासाहि, B वासाइं. "B मुहम्हि. 'P मइणा', J not specified, B मयणा'. P परियष्टिया', B परियडिया'. " B सजियं for वलइयं. "P मयरा, B मइरा.

Page #295

३०
१८८
१५
कोऊहल-विरइया
चिर-जंपियं भरिज्जइ तक्खण- भणियं पि त्ति पम्हुस । असमंजसं पि भणियं छज्जैइ महु-मय-वियारेण ॥। १२६८ महु-मयस-पट्ठावराह - परिउंबिया विदइएण | अणिज्ज पच्छा भरिय-मण्णु-वलियाणणा को वि ।। १२६९ की वि महु-मयारुण - कवोल - विणिओय - वज्जियं" दहुँ । वणिज्ज सणा सोय-पल्लवं पिययमेण तहिं ।। १२७० अवराह- समुप्फुसणं माण-तरुम्मूलणं पिया पियs । पिययम-करम्गहुत्ताण-वयण - विणिवेसियं मइरं ॥ १२७१ अष्णोष्णाहर-रस-पाण- सुह-पसुतेहि सिद्ध-मिहुणेहिं । घिप्पड़ चिरेण चसयं विलक्ख भावागय-मुहेहिं ।। १२७२ पिय-मुंह- पीउवरियं थोवं थोवं चिरेण का वि पिया । अमयं व पियइ सरयं सरोस - पडिवक्ख - सच्चवियं ।। १२७३ गेयं संहत्य-तालं मुह- मद्दल - णच्चियं पंहसियं चै । सहर विलासवईणं सुपसण्ण-पसाहियं वर्येणं ।। १२७४
मदिरा पीयते तथा तथा शनैः शनैः उन्मादकचमालीयते जायते । यथा यथा मदः आली - यते तथा तथा शोभा समारोहति ।। १२६७ ॥ १२६८ ) चिरजंपियं - चिरजल्पितं स्मर्यते तत्क्षणभणितं स्फुटं न स्मरति । मधुमदविकारेणासमञ्जसमपि भणितं राजते। ॥ १२६८ ॥ १२६९) महुमय - मधुमदवराप्रमृष्टापराधपरिचुम्बितापि पश्चात्स्मृतमन्युवलिताननापि कापि दयितेनानुनीयते । प्रथमं मदवशात् विस्मृत्यापराधं संमुखीभूय स्मृत्वा पुना रोषपराङ्मुखीभूता कान्तेन प्रसाद्यते || १२६९ ॥ १२७० ) कीए वि - कयाचिन्मधुमदारुणकपोलविनियोगवर्जितो दृष्ट्रा शयनाशोकपल्लवः प्रियतमेनापनीयते । मधुमदरामद्यवशादेव कपोलस्य स्वभावजमरुणत्वं जातं किमशोकपल्लवेनेत्युत्सारितम् ॥ १२७० अवराह - अपराधसंमार्जनीं मानतरून्मूलिनीं प्रियतमकरोत्क्षिप्तवदनविनि
२०
१२७१ )
वेशितां मदिरां प्रिया पित्रति ॥ १२७१ ॥ १२७२ ) अण्णोणाहर अन्योन्याधर*" रसपानसुखप्रसक्तैः विलक्षभावागत मैनोभिः सिद्धमिथुनैचिरेण चषकं गृह्यते ॥ १२७२ १२७३ ) पियमुह - कापि प्रिया प्रियमुखपीतोद्वृत्तं सरोषप्रतिपक्षदृष्टं सरकं मद्यं काचित स्तोकं स्तोकममृतमिव पिबति । कथम् । चिरेण ॥ १२७३ | १२७४ ) गेयं - सहस्त
P भरि, B सरि. ५ पहु, B म्ह'. P
३. "P विलिया", B बलिया. B कवोलविणियोगवज्जिया. B सयणासोग.
१८
B पिययमपीयुवरियं. २२ = वदनं.

१४
[ १२६८
२
४
S
९
ॐ भणियं फुसिज्जइ फुडत्थं । B रेहइ for छज्जइ. = विकारेण विया, J उंचिया, 13 चुंबिया PB मन्नु which is omitted by P को, JB. P कवोलकंतीए निज्जियं, J कवोलविणओयवजिय निर्जितं. P अवि, JB अव'. P लवणासोय, Jसवणासो B. B मूलणिं. B सत्तेहि. B मणेहिं for मुहो B च ह for पह े. P व JB
११
१२
१३
१५
१६
૧૭
१९
२०
B गिज्जइ सहत्थयालं.
14

Page #296

- १२८२ ]
लीलावई
दर - विहर्डत - कडिल्लं वियेलिय-रसणं पडत-पावरणं । दर- लुलियालय-तिलय दर-मत्तं सहइ रमणि-येणं ॥ १२७५ महु-मय-मुइयासेस - सिद्ध-गंधव - जक्ख-जण- णिवहे । संपतो तेइय- दिनावसाण - समए सिला मेहो ।। १२७६ तो सो पिया समयं सवाण वि एक देस-मिलियाण | विज्जाहरेंद - पमुहाण झत्ति पुरओ समासीणो ।। १२७७ समइच्छिऊण सुंदरि सवेहि मि' तेहिँ सो सिलामेहो । भणिओ पिय-तणयाए दंसण- सुहमणुहवेत्ताहे ।। १२७८ ता सरयसिरी समं संपत्तो पिय-सुया वर-भवणं । सच्चविया सा कुवलय- दलच्छिं लीलावई तेण" ।। १२७९ अघाऊण सीसे पणाम - पच्छुट्टिया समासता । सासीसं ससाणे गहिया जणणी उच्छंगे ।। १२८० तवय विज्जाहर-सिद्ध-जक्ख- गंधव माणुसणं च । वयणाइँ णियच्छंती मुक्का सावेण सरयसिरी ।। १२८१ तक्कालं बंधु समागमेण परितोसियान संभरिओ | एसो वि सर्वै समओ जो सो भणिओ गणेसेण ।। १२८२
-
५
१०
P तड्या, JB तय. B समु [ = म] लीणो. ता भणियो पियतणयामुहदंसण सुह मणुभवेहि ।. B समोसत्ता. B तो सा for तावय. साव, B समाव
१२
२०
तालं गीयते विलासवतीनां मुखमर्दलनर्तितं हसितं च सुप्रसन्नप्रसाधितं वदनं च शोभते ॥ १२७४ ॥ १२७५) दर - ईषद्विघटितकटीवस्त्रं विघटितरसनं पतत्प्रावरणम् ईषलुलितालकतिलकम् ईषन्मत्तमुन्मत्तत्वं रमणीनां शोभते ।। १२७५ ।। १२७६ ) इय - इति मधुमदमुदिताशेषसिद्धगन्धर्वयक्षजननिवहे । तृतीय दिनावसानसमये शिलामेघः संप्राप्तः ! १२७६ ॥ १२७७) तो सो - ततः स प्रियया समं सर्वेषामप्येक देशमिलितानां विद्याधरेन्द्रप्रमुखाणां पुरतो झटिति समालीनः ॥ १२७७॥ १२७८ ) समइच्छिऊणसुन्दरि तैः सर्वैरपि समाश्लिष्य स शिलामेघो भलितः । अधुना निर्जंतनयामुखदर्शनसुखमनुभव ॥ १२७८ ॥ १२७९ ) ता सरय तावता शरच्छ्रिया समं निर्जेसुताया वरभवनं संप्राप्तः । कुवलयदलाक्षि सा लीलावती तेन दृष्टा ॥ १२७९॥ १२८० ) अग्घाइऊण प्रणामप्रत्युत्थिता शीर्षे आघ्राय साशीर्वादं सस्नेह जनन्या उत्सङ्गे गृहीता ॥ १२८० ॥ १२८१ ) तावय - ततः सा विद्याधरसिद्धयक्षगन्धर्वमानुषाणां वदनानि पश्यन्ती सा शरच्छ्रीः शापेन मुक्ता ॥ १२८१ ॥ १२८२ ) तकालं - तत्कालं
२५
-
१
૨
३
*
B वियडिय. B पंगुरणं. P विलयं, JB तिलयं. P रमणियणं, J रमणियरं, B रमणीण.
७

१८९
4

१०
1+
३२
• समवेक्ष्य, B समइत्थिऊण. B वि. B
११
B हिं. = आश्लिष्टा, P समासत्था, J समासत्तो,
१३
१४
P माणुसजणं च, JB माणुसाणं च. P विसाय, वि

Page #297

१९०
१०
१५
कोऊहल - विरइया
अह सा कर्मसो गुरु बंधवेहिं परियाणिऊण ओसंत्ता । सविसेसं पडिवण्णं वद्धावणयं असेसेहिं ।। १२८३ तावाणंद-परंपर-परितुटुघुटु -मंगल- खाई । पहयाइँ पणच्चिय- परियणाइँ परिओस-तूराई ।। १२८४ अण्णम्म दिणे णीसेस - बैल - पहाणम्मि वासरारंभे । घेतूण हवणयं कुवलयावली राइणो पत्ता ।। १२८५ तो सो सिरि-मंडव-मझ-देस-विरइय- चउक्क- चिंचइए । उ-पीस - णिवेसिय-कणय-कलस-कय- चारु- परिवेसे ।। १२८६
२०
णव- हर्डण पाउया-रयेण - कंति- विच्छुरिय-वियड-पेरते । वज्जंदणील- मरगय-मणि- चच्चिर्य - पिहुल - वित्थारे ।। १२८७ पज्जालिय- कणय-पईव - पयड-परिवडुमाण- सिरि- विहवे । आसीणो णरणाहो समुयं सुह-मज्जाणावीढे ।। १२८८
तो गंधबच्छराहिं सिद्धंगणाहिँ गिज्जतो । विज्जाहर - जक्ख - विलासिणीहिं णिम्मैज्जिओ पढमं ।। १२८९
बन्धुसमागमेन परितोषितया संस्मृतः । एष स शापावसानसमयो यो भणितो गणेशेन ॥ १२८२ ॥ १२८३ ) अह सा - अथ सा गुरुबान्धवैः क्रमशः परिज्ञायाश्वासिता । अशेषैः सविशेषं वर्धापनकं प्रतिपन्नं कृतमित्यर्थः ॥ १२८३ ॥ १२८४ ) तावाणंद - तैतः आनन्दपरंपरापरितुष्टघुँष्टमङ्गलरवाणि प्रनृत्यत्परिजनानि परितोषतूर्याणि प्रतानि ॥ १२८४ ॥ १२८५) अण्णम्मि - अन्यस्मिन् दिने निःशेषबलप्रधाने वासरारम्भे स्नपनं स्नपनोपकरणं गृहीत्वा कुवलयावली राज्ञः समीपं प्राप्ता ॥ १२८५ ।। १२८६-८८ ) तो सो - श्रीमण्डपमध्यदेशविरचितचतुष्कमण्डिते । चतुर्द्वारनिवेशितकनककलशकृतगुरुपैंरितोत्रे ॥ [ णव - ] नवघटितपादुकारत्नकान्तिविच्छुरितविकटर्पेर्यङ्के । वज्रेन्द्रनीलमरकतमणिसंचँयपृथुलविस्तारे ॥ [ पज्जालिय- ] प्रज्वालितकनकप्रदीपप्रकटवर्धमानश्रीविभवे । सुप्रशस्तमज्जनपीठे नरनाथः आसीनः । विशेषकम् ॥ १२८६-८८ ॥ १२८५ ) थुतो - *५ गन्धर्वाप्सरोभिः स्तूयमानः सिद्धाङ्गनाभिः गीयमानः, प्रथमं विद्याधरयक्षविलासिनीभिः
ततः
ร
२ B कमेण. परिचितुम्कुट, B ता आणंदपरंपरपरिउमु [ = ओसु ] ग्घुट्ट. P परिवेसे, परिविओसे, B परिओसे.
S
१०
19
[?]. B दार for पास. P बच्चिय, J वच्चिय, ३० etc. of gāthās
B संचय
सुयं
समुयं B प्रक्षालित.
१२
१३
- गीयमानं.

=
- आश्लिष्टा, P ओसत्ता, J ओसत्तो, B आससिया.
=
उद्वर्त्तितः.
१४

:
[ १२८३
PB दिणे,
13 घडिय.
94
५
P परितुटुग्घुटु', J दिणि. = प्रहवल - नवघटितपादुकारलः.
B सुअसत्थे मज्जणा for समुयं
P puts this at the close

Page #298

-१२९७]
लीलावई तावय तूरेहिँ महा-रवेहिँ विविहेहिँ मंगलीएहिं । एहविओ परिहासुल्लाविरीऍ रंभुन्भवाय तहिं ॥ १२९० तो सो सिय-वारण-पट्टि-संठिओ सेय-वास-सिय-कुसुमो । सेओहंस-विलित्तो सियार्यवत्तो समुच्चलिओ ॥ १२९१ समुहागएहिँ विज्जाहरिंदणलकूवराइ-पमुहेहिं । दिट्ठो अद्ध-पहे च्चिय सबेहि मि स-प्पणाम-सिरो॥१२९२ तो तेहिं चिय पुरस्सरेहिं उबिब-बाल-हरिणच्छि । संपत्तो णरणाहो आवासं सिंघलेसस्स ॥१२९३ . जं तं रंगावलि रैइय-विविह-सयवत्त-सत्थिय-सणाहं । रमणि-यणाहरण-मऊह-जाल-बज्झत सुर-चावं ॥ १२९४ बहु-विह-विचित्तं-कुसुमोवयार-चिंचइय-चारु-धरणि-यलं । देवगुंल्लोय-पलंबमाण-मोत्ताहल-त्थेवयं ।। १२९५ पहुँ-पडह-संख-काहल-मुंयंग-संवलिय-मंगल-णिहोसं"। जुवई-यण-कय-परिहास-मणहरं मंडव दारं ॥ १२९६ खित्तो से दहियक्खय-वोमीसो" अविहवाहिँ मंगलिओ ।
बलि-भायणो णरेदस्स कणय-तलिया-परिविओ॥ १२९७ निर्मार्जितः स्नापितः ॥ १२८९ ॥ १२९०) तावय-तावता महारवैस्तू3: विविधैः माङ्गलिकैः परिहासोल्लापनशीलया रम्भोद्भवया कुवलयावल्या प्रभुः स्नापितः ॥ १२९० ॥ १२९१) तो सो-ततः स सितवारणपृष्टसंस्थितः श्वेतवासाः सितकुसुमः श्वेतश्रीखण्डविलिप्तः श्वेतातपत्रः समुच्चलितः ॥ १२९१ ॥ १२९२) समुहागएहि-संमुखागतैः विद्याधरेन्द्रनलकूवरराजप्रमुखैः सर्वैरपि सप्रणामशिरा नृपोऽर्धपथ एव दृष्टः ॥ १२९२ ॥ १२९३) तो तेहिं- ततस्तैर्विद्याधरेन्द्रपुरःसरैर्नरनाथः उब्बिबबालहरिणाक्षि सिंहलेशस्यावासं प्राप्तः ॥ १२९३ ॥ १२९४-९७) जे तं- यन्मण्डपद्वारं वररङ्गावलिवितीर्णसुप्रैशस्तस्वस्तिकसनाथम् । रमणीजनाभरणमयूखजालबध्यमानसुरचापम् ॥ [बहुविह-] बहुविधविचित्रकुसुमोपचारमण्डितचारुधरणितलम् । दिव्यङ्गिोलोचप्रलम्बमानमुक्ताफलस्थगितम् ॥ [पडु-] पटुपटहशंखकाहलामृदङ्गसंवलितमङ्गलनि?षम् । युवतीजनकृतपरि- २५ हासमनोहरम् ॥ तत्रैवंविधे मण्डपद्वारे [खित्तो-] तस्य नरेन्द्रस्य चरणकमलयोरुपरि अविधवाभिदध्यक्षविमिश्रो बलिभाजनं माङ्गलिकः क्षिप्तः । कैलापकम् ॥ १२९४-९७ ॥
.'' 'विरीहि, J 'विरीए, 3 विरीहिइ. २ = कुवलयावल्या, Pउभवाए, J 'ब्भवाहि, B भवाइ. *B पुहि. सियओहंस, JB सेओहंस. ५ = श्वेतातपत्र. ६ सिंय', J सिंघ, B सिंह'. B रंगावलि विइनसुपसत्थसत्थिय. 'P वजंत, J बझंत, B वझंत. 'B विच्छित्त. १० B दिव्वंगुलोय.३० "B स्थगिय. "P पटु, B पडु. १२ B मुइंग. * PB निहोसं, Jणिघोसं. १५ = व्यामिश्र, B विमीसिओ for बोमीसो. १६ = मांगलिकपात्रं, PB भायणो, J भायणे. " = आरात्रिकपात्रं, B तिलए for तलिया. १८ B देवीगोलोयप्र'.." B puts कलापकम् at the close of gāthās.

Page #299

१९२
१०
कोऊहल-विरइया
[१२९८तावच्छिऊण दारं दइया-कोऊहलेण णरणाहो। सुइरेण संपइट्ठो आसीणो पट्ट-तूलीए ॥ १२९८ दिट्ठा विरल-सियंसुय-संपाउय-वयण-कमल-लायण्णा । लीलावई णरिंदेण सारं संहरिसंगेण ॥ १२९९ सप्परिहासं जुवई-यणेण संतोस-तोसविनंतो। तत्थच्छिऊण सुइरं णरणाहो वेइमारूढो ॥ १३००" तो जायवेय-कय-चउ-पयाहिणो पत्त-परम-परिओसो । गुरु-विप्प-कय-पणामो पुणो वि तत्तो समासीणो ॥ १३०१ अह वेइ-समुत्तिण्णस्स राइणो सिंघलंगणा एका। . आरत्तिय तलियाँसत्त-करयला उवगया पुरओ ॥१३०२ तावय विजाहर-बंदिणेण सहस ति वियसिय-मुहेण ।
सालंकारं सुमणोहरं च गाहाउलं पढियं ।। १३०३ देवं णियच्छतु ।
अण्णोण्ण-समीव-णिवेस-णिच्चलं समिय-सह-संलॉवं ।
णेउर-कलहंस-जुयं सुयइ व पय-पंकय-णिसणं ॥१३०४ १२९८) तावच्छिऊण-वर्धितकोलाहलो नरवरेन्द्रैः कौतुकगृहे संप्राप्तः । सुचिरेण संप्रविष्टः अ॒नय॑तूल्यां प्रशस्ततूलिकायां समासीनः ॥ १२९८ ॥ १२९९) दिट्रासहर्षाङ्गेन नरेन्द्रेण शातवाहनेन विरलश्वेतांशुकसंप्रावृतवदनकमललावण्या लीलावती सादरं सबहुमानं दृष्टा । तलिनवस्त्रावृतत्वेन दर्शनीयस्पर्शा साभिलाषं विलोकितेत्यर्थः "॥ १२९९ ॥ १३००) सप्परिहासं-सपरिहासो युवतीजनेन संतोषतोष्यमाणः सुचिरं स्थित्वा महीपतिर्वेदी विवाहस्थलकमारूढः ॥ १३०० ॥ १३०१) तो जायवेयततो जातवेदःकृतचतुःप्रदक्षिणो जातपरेमपरितोषः गुरुविप्रकृतप्रणामो राजा पुनः तत्रैवासीनः उपविष्टः । जातवेदा वह्निः ॥ १३०१॥ १३०२) अह वेइ-वेदीर्मुत्तीर्णस्य राज्ञः पुरतः आरात्रिकासक्तकरतला एका सिंहलाङ्गना शिलामेघनृपभार्या उपगत आगता । " श्वश्रूर्जामातुरारात्रिकावतरणायोपगता इत्यर्थः ॥१३०२ ॥ १३०३) तावय- तावता विद्याधरबन्दिजनैः सहसा विकसितमुखैः सालंकारं चित्रबक्रोक्त्यानुप्रासादिसुभगं सुमनोहरं हृद्यं गाथाकुलं पठितम् ॥ १३०३ ॥ देव पश्य । तदेवाह । १३०४) अण्णोण्ण
' P ताएत्थिकण दारदइया, J तावच्छिऊण दारं, B reads the first line thus: कोउहरे संपत्तो वडियकोलाहलो नरवरिंदो।. . PB विरलसियंसुय, J विरलंसुयंसुय. २ B संस्थाइय३० [ = संछाइय]. . . B कवललावण्णा. 'B साहिलासस्थि[ = च्छि] विच्छोहा for सायरं etc. ६P
सहरि', J सहर'. B सप्परिहाओ. ' = तोष्यमाणः. - PJB नरनाहो... 1 2 1293, J not specified, B 1301. १ = चतुःप्रदक्षिणा, P चउप्प', B चउप. १२P तत्तो वेई समुत्तिन्नो, JB पुणो वि तत्तो समासीणो. १२B सिंहलिं[ = लं]गणा... तिलया'. ३५ = शय्यागृह, P सिजाहर, JB विजाहर. १६ B बंदिएहि. B मुहहिं. १, २ दिव, J देव, B नरनाथ [=ह. १९ = श्रांत. "B संलावो. 7 B जुओ. १B निसण्णो. ११B स्पर्शत. १४ B looks like कृषं.
-

Page #300

१९३
-१३०८*१]
लीलावई थोरोरु-जुयभंतर-संदाणिय-सिचय-पयडिय-पहोहो । रसणा-दल-संकेतो रमणे रमइ व जोइक्खो ॥ १३०५ तंसोणय-विसम-विसंघडंत-तिवली तरंग-परितणुए । धुर्य-संचया वि अहियं रेहइ रोमावली उयरे ॥१३०६ कम-पसरिय-भुय-जुयलुच्छलंत-लायण्ण-जणिये परिवेसो। पसरइ अलद्ध-थामो दूरयरं दीव-उज्जोओ ।। १३०७ वेल्लहेल-भुवोवग्गण-विसम-समुल्लसण-संगौलज्जतो। परिभमइ णाहि-मंडल-विओय-विरहाउरो हारो ॥ १३०८ [अय-भामिय-तलिय-पईव-पयडिओ थणहरे सहइ हारो।
मेरुय सिंग-जुए णं चलंत गंगा-पवाहो व ॥ १३०८*१] अन्योन्यसमीपनिवेशनिश्चलो नू पुरकलहंसयुवा चरणाभरणराजहंसतरुणः । शमितशब्दसंलापैः संकोचितनादकलकल: पदपङ्कजनिषण्णः स्वपितीव । सात्त्विकभावेनाङ्गोपाङ्गस्तम्भान्नपुरारावाभावान्निदायत इवोत्प्रेक्षा । यदाङः प्रभुश्रीहेमसूरयः अलङ्कारचूडामणौ 'स्तम्भस्वेदरोमाञ्चस्वरभेदकम्पवैवर्ष्याचप्रलया अष्टौ सात्त्विकाः' [काव्यानु० २-५३ ] इति ॥ १३०४ ॥ १३०५) थोरोरु - स्थूलोरुजङ्घान्तरसंदानितसिचयप्रकटिताव- १५ यवः सूक्ष्मवस्त्रत्वादन्तीनतेजसा प्रकाशिताङ्गोपाङ्गो अत एव रसनालिसंक्रान्तः काञ्चीलग्नो ज्योतिको दीपो रमणे स्मरमन्दिरे रमत इव क्रीडतीव ॥ १३०५ ॥ १३०६) तसोणय - ततः सोन्नतविषमविसंघटमानत्रिवलीतरङ्गप्रतितनुके" तस्या उदरे तदानीं कुंचसंचयात् वक्षोजकोशात् हारावली शोभते। ज्योतिःप्रतिबिम्बन हारो रोमावली च सविशेष राजते इत्यर्थः ॥ १३०६ ॥ १३०७) कमपसरिय-क्रमप्रसा- १० रितभुजयुगलोच्छललावण्यजनितपरितोषो दीपोहयोतो लब्धार्थः सिद्धकार्य इव दूरतरं प्रसरति । लोभग्रस्तो हि यथालाभमग्रे धावति । आरात्रिकदीपोऽप्ययं बाहुप्रसारणेन ऊर्ध्वमुत्पाद्यमानो विशिष्टाङ्गोपाङ्गलावण्यरसलाभान्नाभीकक्षावक्षोजादिषु प्रविशति इति भावः ॥ १३०७ ॥ १३०८) वेल्लहल - ऊर्ध्वप्रसरणशीलभुजवैलगनस्तनकलशस्रंसनसंकलीक्रियमाणः नाभिमण्डलवियोगविधुरातुरो हारः परिभ्रमति इतस्ततो लुठति । आरा- " त्रिकस्योर्ध्वमुत्पाटनेन नाभीमण्डलादूरीभवन् वक्षोजयोश्च परितः पतित्वोभयतटाभ्यां मिलस्तदुभयवियुक्त इव भ्रमतीत्युत्प्रेक्षते। ‘स्रसेर्व्हसडिंभौ' [हैम० ८-४-१९७] इति ल्हसणं । विलहलं स्फूर्तिमत् ॥ १३०८ ॥ १३०८*१) भुय - भुजभ्रामिततिलक
'B जंघतर for जुयभंतर. २B पयडियावयवो।. B रसणावलिसं. "P रमण, JB रमणे. "B तो सोशख[ = य]. ६ B कुय for धुय of P. *B हि. P अहिय, J यहिय, B corrupt. ३० 'PB जणिय, J पंक for जणिय. १ = दीर्घभुजनर्तन. "B थणयलसल्हसण for विसम etc. ११- अंसनेन पिंडीभवन. This gatha is not found in any ms.; but it is tentatively
onstructed from the Sanskrit commentary found in B which gives only भूयः, perhaps standing for the first two letters of the gatha. B तनको.
ली. १३

Page #301

कोऊहल-विरइया
[१३०९णिम्मज्जिय-विउल कवोल कतिमासलिय-पम्ह-वित्थारों। तलियाए समं परिभमइ तरुण-मय-वाउरा दिट्टी ॥ १३०९ इय तुह इमीण णरवर वास-सहस्सं अलक्खिय-जराए। भामिज्जेंउ कय-कोऊहला आरत्तिय-पईवो ॥ १३१० अह सो तत्थ णरंदो रइ-तण्हुत्तावलो णिसारंभे । अल्लीणो वासहरं णरणाहो पिययमाट समं ॥ १३११ प्रत्ताहे तुह कुवलय-दलच्छि कि जंपिएण बहुएण । सा राई तस्स णराहिवस्स उज्जम्गिरस्स गया ॥ १३१२ एंव पहाए संते सवेहि मि तेहि दिव-पुरिसेहिं । बहु मण्णिऊण दिण्णाओ णियय-णिययाओ सिद्धीओ ॥ १३१३ अतद्धाणं सिद्धाहिवेण जक्खेण अक्खयं कोसं ।
गंवेण य दिण्णं दिवाम्म गमणं महीवईणो ॥ १३१४ प्रदीपप्रकटितो हारः स्तनभरे शोभते । गं इति प्रश्नोत्प्रेक्षायाम् । मेरुशृङ्गयुगे चलद्गङ्गाप्रवाहः इव । स्वभावनिकामगौरे वक्षोजयुगले विशिष्य दीपप्रभोद्दीप्यमानतेजसि हारं "सुवर्णाचलशिखरद्वयप्रवहत्स्वर्गगङ्गाप्रवाहतयोत्प्रेक्षितवान् ॥ १३०८*१ ॥ १३०९) णिम्मज्जिय-निर्मार्जितविमलकपोलकान्तिमांसलितपक्ष्मविस्तारा३ उद्वर्तनादिना निर्मलीकृतगल्लरुचिप्रवर्धितनेत्ररोममण्डला तरुणमृगवागुरा दृष्टिः तलिकया हस्ततलेन आरात्रिकपात्रेण वा समं परिभ्रमति । वागुरा मृगबन्धनजालिका । नेत्राभ्यामपि अवतारणकं स्नेहात्करोति इत्यर्थः ॥ १३०९ ॥ अथ बन्दिनः उपसंहारमाहुः । १३१०) इय" हे नरपते राजनिति पूर्वप्रकारेण अलक्षित जरया अतिरसादज्ञातवृद्धभावया कृतकौतूहलया
अनया नायिकया वर्षसहस्रं तव त्वदुपरि आरात्रिकप्रदीपो भ्राम्यते । सौभाग्यातिरेकेण तवोपरि वर्धमानस्नेहया अनया वर्षसहस्रमपि माङ्गलिक्यं क्रियते इति कृतमतिविस्तरेण ॥ १३१०॥ १३११) अह - अथ स नरपतिः निशासमये सहसालिङ्गनरसाक्षिप्तो
लीलावत्या समं वासगृहे संप्रविष्टः क्रीडामन्दिरमाविशत् ॥१३११॥ अथ कुतूहल२" कविः स्वभार्यां प्रति वक्तव्यसंक्षेपमाह । १३१२) एत्ताहे- हे कुवलयदलाक्षि सावित्रि
अधुना तवाग्रे बहुना जल्पितेन किम् । अनिर्वाच्यं किं निर्वभि चतुरशीतिनिबन्धादिव्यक्तं किमधुना प्रकटयामि निर्व्यासार्थमाह । सा रात्रिस्तस्य श्रीशातवाहननराधिपस्य उज्जागरूकत्वेन १४अनिद्राणतयैव विभातेत्यर्थः ॥१३१२॥ १३१३) एव पहाएताता प्रभाते सूर्योदये सति सर्वैस्तैर्दिव्यपुरुषैः गन्धर्वयक्षविद्याधरैः बहुमान्य निज२ निजकाः सिद्धयो दत्ताः ॥ १३१३ ॥ १३१४) अंतद्धाण - सिद्धाधिपेन मलयाधिपेन
'B विमल. २ [-वित्थारा ]. ३ - तरुणमृगवागुरा, P वाउला, JB वाउरा. * B भामिजइ. "B reads first line thus : अह सो सहसालिंगणरसिओ सालाहणो निसासमए ।. B वासहरे. * B ताव, “P मि, J म्वि, B वि. 'अत्तटाणं, J अंतद्धाणं, B अन्तद्धाण. " B reads second line thus: खेगमणं तह गंधाहिवेण दियो/ = दिणं महीवहणो. "स्वर्गेपि. १२P वयणो. JB वइणो. १३ B विस्तारो. १४ B अनिद्राणेतयैव.
-

Page #302

-१३२०]
लीलावई हंसेण वि से देणं वय-थंभ-रसायणोसह मंत । पडिवण्णं जं अण्णं पि किं पि तं तुज्झ साहीणं ॥ १३१५ एवं बहुसो पडिवज्जिऊण सो सुयणु णिय-पुराहुत्तो। संपेसिओ सहरिसों राया लीलावईए समं ।। १३१६ इह तुह इमीऍ णरवर वास-सहस्सं अलक्खिय-जराए । लीलावईऍ समयं वच्चंतु अलक्खिया दियहा ॥ १३१७ इय विविहं-पयारं जैक्ख-गणा आसीसिऊण गरणार्ह । णिय-णिय-वासाहुत्तं सवे ते उवगया झत्ति ॥ १३१८ पूर्य काऊण तिलोयणस्स भत्तीऍ गग्ग-पासुवयं । णमिऊण सलील कुवलयच्छि सालाहणो चलिओ॥१३१९ इत्थंतरम्मि ते वि हु विज्जाहर-सिद्ध-जक्ख-गंधवा । संपत्ता सहस चिय साणंदी णियय-ठाणेसु ॥ १३१९*१ तह सो वि सिलामेहो दो-तिण्णि पयाणयाइँ गंतूण ।
विणियत्तो तणयाए रयणाहरणाइँ दाऊण ॥ १३२० महीपतेरन्तर्धानम् अदृश्यीकरणं दत्तम् । यक्षेण नलकूवरेण सदैवाक्षीणः कोशो भाण्डा-१५ गारो दत्तः । अक्षयस्ते निधिर्भवतु। अनुगृह्णीत इत्यर्थः। तथा गन्धाधिपेन गन्धर्वराजपुत्रेण चित्राङ्गदेन व्योमनि गमनं संचरणं दत्तमिति । स्वस्वविद्यापारितोषिकं त्रिभिरपि सुरैः परोपकारिणे नृपाय वितीर्णम् ॥ १३१४ ॥ १३१५) हंसेण-हंसेनापि नरेन्द्रेण श्रीशातवाहनाय वयःस्तम्भरसायनं महातन्त्रं दत्तम् । तन्त्रमौषधादि । अन्यच्च । प्रतिपन्नं हंसेन राज्ञाभ्युपगतम् । यदस्माकं कोशकोष्ठागारशुद्धान्तादि तद् युष्मत्स्वाधीनं भवदायत्तं" सर्वमिति ॥ १३१५॥ १३१६) एवं बहुसो-हे सुतनु सावित्रि एवमित्यं बहुशः प्रतिपद्य स शातवाहनो राजा लीलावत्या समं निजपुरं प्रति सहर्ष संप्रेषितः ॥ १३१६ ॥ १३१७) इह- [इह तव अनया नरवर वर्षसहस्रमलक्षितजरया लीलावत्या समं व्रजन्तु अलक्षिताः दिवसाः ] ॥१३१७॥ १३१८) इय-[इति विविधप्रकारं यक्षगणाः हि आशास्य नरनाथम् । निजनिजवासाभिमुखं सर्वे ते उपगताः झटिति ] ॥ १३१८ ॥ १३१९) पूर्य-[ पूजां कृत्वा त्रिलोचनस्य भक्त्या नग्नपाशुपतम् । नत्वा सलील कुवलयाक्षि शातवाहनः चलितः ] ॥ १३१९ ॥ १३१९*१) इत्थंतरम्मि - अत्रान्तरे तेऽपि विद्याधरसिद्धयक्षगन्धर्वाः सानन्दाः प्रमोदपरायणाः सन्तः सहसैव निजकस्थानेषु संप्राप्ताः ॥ १३१९*१ ॥ १३२०) तह सो - ततः सोऽपि शिलामेघो द्वे त्रीणि
'P दिन्न, J देणं. PB reads second line thus : पडिवन्नं अन्नं पि हु जं अम्हं तुम्ह साहीणं । ३० (with minor corrections). B पुराहुत्तं. *B सहरिसं: These verses, Nos. 1317-19, are found in PJ, not in B. P जक्खगणाहिं, J जक्खिगणीहिं, [जक्खगणा]. *P नाह, Jणाई. “PJ नग्ग. 'This gatha is found only in B, but not in rJ. "B नियय.."ता for तह.

Page #303

कोऊहल-विरइया
[१३२०*१सिंहले दीवम्मि गओ सह सरयसिरीइ भिच्च-परियरिओ। णिवत्तिये-लीलावइ-विवाह-सुह-वड्रियाणदो ॥१३२०१ अह सुयणु सो णरिंदो लीलावइ-लभ-जणिय-परिओसो । णिय ठाणे संपत्तो गव-णव-वटुंत-कल्लाणो ॥१३२०१२' पुंहईसरो सतोसं लोलावइ-वयण-पेसियच्छि-जुओ। विजयाणदेणाणदिओ परं वट्टइ सलील ॥ १३२१ सामंत-महंतासण्ण-दिण्ण-भय-भीम-भेसिय-दियंतो । सिग्घयरं संपत्तो समुत्ति-विसए पइट्टाणं ॥ १३२२ जं तं तोरण-तुंगयर-गुड्डिया-हट्ट-सोह-सोहिल्लं । सोहिल्ल-देउलाराँम-संकुलं तुंग-पायारं ।। १३२३ पायार-दार-थिरसरयण-विन्भमाराम रंजियावयवं । अवगय-विच्छरियासण्ण-दीहियापडिम-संकंतं ॥ १३२४ संकंत सुंदरी-रुंद-मंद-संमद्द-सोहणाउण्णं ।
उण्णय-यण-चकल-थणहरेसु भेसविय-पहिय-यणं ॥१३२५ " प्रयाणकानि गत्वा तनयायाः लीलावत्याः रत्नाभरणानि दत्त्वा विनिवृत्तः स्वगृहं प्रस्थितः । रत्नाभरणं नागोदरादि । आदिशब्दाच्छ्शुरकुलोचितशिक्षाः ॥१३२०॥ १३२०*१) सिंहल-निर्वर्तितलीलावतीविवाहसुखवर्धितानन्दः । भृत्यपरिकरितः शरच्छ्यिा सह सिंहलद्वीपं गतः ॥ १३२०*१ ॥ अथ कथासंग्रहप्रथां पर्याप्य समङ्गलमुपसंहारमाह । १३२०१२) अह - अथानन्तरं सुतनु सावित्रि लीलावतीलाभजनितपरितोषस्तत्पाणिग्रहण" संपन्नेप्सितार्थप्रत्याशावर्धितानन्दः नवनववर्धमानकल्याणो निजभवनं संप्राप्तः । श्रीलीलावतीपाणिग्रहणानन्तरं कल्याणं श्रेयः पर्यायं सुवर्णपर्यायं च प्रवर्धमानं जातमित्यर्थः । अथवा तत्कालं नगरप्रवेशावसरे सकलप्रजानां महोत्सवारम्भैर्वर्धमानकल्याणः स्वगृहं प्राप्तः इति । प्रान्ते च कल्याणपदं ग्रन्थकर्तृश्रोतृपाठकानामा परिसमाप्तेः मङ्गलार्थमिति ॥ १३२०४२ ॥ १३२१) पुहईसरो- [पृथ्वीश्वरः सतोषं लीलावतीवदनप्रेषिताक्षियुगः । विजयानन्दे" नानन्दितः परं वर्तते सलीलम् ] ॥१३२१ ॥ १३२२) सामंत - [सामन्तमहदासन्नदत्तभयभीमभीषितदिगन्तः । शीघ्रतरं संप्राप्तः स्वभुक्तिविषये प्रतिष्ठानम् ] ॥ १३२२ ॥ १३२३) जं तं- [यत्तत् तोरणतुङ्गतरगुड्डिकाहट्टशोभाशोभितम् । शोभावदेवकुलारामसंकुलं तुङ्गप्राकारम् ] ॥ १३२३ ॥ १३२४) पायार - [प्राकारद्वारस्थिररत्नविभ्रमारामरञ्जितावयवम् । अवगतविच्छुरितासन्नदीर्घिकाप्रतिमासंक्रान्तम् ] ॥ १३२४ ॥ १३२५) १० संकेत- [ संक्रान्तसुन्दरीवाचौलमन्दसंमर्दशोभनापूर्णम् । उन्नतधनवर्तुलस्त भैरः भीषित
. ' This gāthā is found in B, and not in PJ. 'B निव्व'. ३ This gathā is found only in B, but not in PJ. * - सुअणु. "B निय'. B नवनव. *B 1322. 'Gathas 1321-33 are found in PJ, but not in B. P तुंगगुदिययाहसोहसोहिल्लं, J तुंगयरगुड्डि याहहसोहिल्लं. "P देउला', देउरा. "P मरग for अवगय of J. PB सह गत्वा.

Page #304

१९७
-१३३३]
लीलावई पहिय-यण-कलयलाराव-वाहरिय-मम्ग-भग्ग-दिदि-वह। दिट्टि-वह-णिहित्त-सुविहिय-विचित्तं यम्मेसु जण-णिवहं ॥ १३२६ एयस्स मज्झयारे सुवण्ण-कय-थंभ-रयण-चिंचइए। संपत्तो राया तक्खणम्मि देवी-महा-भवणं ।। १३२७ सो वैदिय चिट्टाइय-चलणा हय सयल-कलि-मलप्पंको। . रंगावलीऍ सक्खं णिययावासं गओ राया ॥१३२८ एत्थ समप्पड़ एवं संखेवुप्फालियं कहा-वत्थु । अइ-वित्थरेण कहियं मयच्छि को भाविउ तरह ॥ १३२९ भणियं च पिययमाए रइयं मरहह देसि-भासाए। अंगाई इमीऍ कहाऍ सज्जणासंग-जोग्गाई ॥१३३० एयं जं अम्हं पिययमाएँ हियएण किं पि पडिवण्ण। तं ण तहा जह-संत सुयणा गेण्हह पयत्तेण ॥ १३३१ सुयण-खैलेहि अल चिय गुण-दोसे जे णियंति किं तेहिं। गुण-दोस-रया जाणंति मज्झिमा कव-परमत्थं ॥१३३२ अट्ठारह-सय-संखा अणुटु-संखाएँ विरइय-पमाणा। एस समप्पइ एहि कह त्ति लीलावई णाम ॥१३३३"
पथिकजनम् ] ॥१३२५॥ १३२६ ) पहिय- [ पथिकजनकलकलारावव्याहृतमार्गभग्नदृष्टिपथम् । दृष्टिपथनिहितसुविहितविचित्रकर्मसुजननिवहम् ] ॥ १३२६ ॥ १३२७) एयस्स-[ एतस्य मध्ये सुवर्णकृतस्तम्भरत्नमण्डिते । संप्राप्तः राजा तत्क्षणे देवीमहाभवनम् ] ॥ १३२७॥ १३२८) सावंदिय- [ तौं वन्दित्वा स्थापितचरणां २० हतसकलकलिमलसमूहः । रङ्गावल्या साक्षात् [प्रकटं] निजकावासं गतो राजा ] ॥ १३२८ ॥ १३२९) एत्थ- [ अत्र समाप्यते एतत् संक्षेपकथितं कथावस्तु । अतिविस्तरेण कथितं मृगाक्षि कः भावयितुं शक्नोति ] ॥ १३२९॥ १३३०) भणियं - [ भणितं च प्रियतमायाः रचितं महाराष्ट्रदेशीभाषायाम् अङ्गानि अस्याः कथायाः सज्जनासंगयोग्यानि] ॥ १३३० ॥ १३३१) एयं जं- [ एतद् यदस्माकं प्रियतमायै . हृदयेन किमपि प्रतिपन्नम् । तन्न तथा यथा-सत् सुजनाः गृहीत प्रयत्नेन ] ॥१३३१ ॥ १३३२) सुयण- [सुजनखलैः अलमेव गुणदोषान् ये पश्यन्ति किं तैः । गुणदोषरताः जानन्ति मध्यमाः काव्यपरमार्थम् ] ॥ १३३२ ॥ १३३३ ) अट्ठारह - [अष्टादश
'p पहिययण, J पहियण. २P वहिरिय, वहरिय. १ दिहि, J दिट्ट. ४ = विचित्रकर्मसु, [' यम्मसुजण]. "P सो, J सा. १ चिट्ठाइ, J चिट्ठाइय.. *P पंको, J. पंका. - समाप्यते. ३०
= अनया रीत्या भावयितुं कः शक्नोति. "P इमी, J इमीए. " P जं, J जह. १२P खलेहि, Jखलिहि. १३ P अणटु, J अणुटु. "P 1331, J1332.

Page #305

५
१९८
कोऊद्दल - विरइया
दीच्छि कहा एसा अणुदियहं जे पढेति णिसुणति । तापिय - विरह- दुक्खं ण होइ कइया वि तणुअंगि ।। १३३३*१*
[ ॥ इय लीलावई णाम कहा समत्ता ॥ ]
शतसंख्या अनुष्टुभू-संख्यया विरचितप्रमाणा । एषा समाप्यते इदानीं कथा इति लीलावती नाम ॥ १३३३ ॥ १३३३* १ ) दीहच्छि - [ दीर्घाक्षि कथामेताम् अनुदिवसं ये पठन्ति निशृण्वन्ति । तेषां प्रियविरहदुःखं न भवति कदापि तन्वङ्गि ] ॥ १३३३*१ ॥
॥ समाप्ता चेयं लीलावतीकथावृत्तिः ॥
[ १३३३*१ -.
३
१ This gatha is found only in P, but not in JB. It may be noted that it is written on the lower margin of the palm-leaf ms. and in a hand-writing different from that of the text. P ताय. P ends thus ; लीलावतीकथानकं समाप्तं ॥ छ ॥ मंगलं महाश्रीः ॥ छ ॥; Jends thus : ग्रंथाग्रं श्लोक १८०० ॥ छ ॥ संवत् १२६५ वर्षे पौषसुदि द्वादश्यां शनौ लीलावती नाम कथा समाप्तेयम् ॥ छ ॥ * ॥ छ ॥ भद्रमस्तु ॥ छ ॥ ; B ends thus: ॥ श्रीः ॥ समाप्ता चेयं लीलावतीकथावृत्तिः ॥ श्रीविक्रमार्कनरेंद्रसंवत् १४६१ वर्षे शुभमंगलं ॥ श्रीः ॥

Page #306

पज सूई
९४३ ७७९ १०७९ १६०
Www
. urm M 0.0uro.am
m
-
20
३६ १११३ १७०९ ९१०
. .
-
"
अह अलमलमिमिणा अइउंतासोय विसालसाल अइगरओ अवराहो अइगरुयसासूसास अइ चंदलेहे ण णियसि अइरमणीया रयणी अइसुहियपाणआवाण अकयकुसुमोवयारं अकयसुकव्वविणोओ अकुलीणे वि सुयम्मे अखलियपयावपसरो अग्गिमयाणे रट्टउडसाहणं अग्घाइऊण सीसे अच्छड ता णियछेतं अच्छंतु ताव ते वोम अच्छीहि चिय सा तेण अजदियसाउ रज अज वि तडवियसिय अज वि महग्गिपसरिय अजं चिय सिर्ट हेरिएहि अजेत्थ तुम्ह गरओ अज्जे अज्ज कयत्था अट्ठारहसयसंखा अणवेलं साहिजसु एवं अणिमिसणयणालोओ अणुमग्गमुवगया से अणुहूयाण वि एकेहि अण्णण्णवणलयागहिय अण्णम्मिणिसाविरमे ताहि अण्णम्मि णिसाविरमे बहु अण्णम्मि णिसाविरमे भणिया अण्णम्मि दिणे णीसेसबलणिबझंत अण्णम्मि दिणे णीसेसबलपहाणम्मि अण्णम्मि दिणे बहुविह अण्णम्मि दिणे बहुसिक्खियाण
६५४ । अण्णम्मि वासरे वित्तिएण
अण्णह कह वेयजडस्स तस्स अण्णहियओ वि कीऍ वि अण्णं च प्रत्थ एवं अण्णं च एस्थ सुव्वइ अण्णं च पुणो पुच्छामि अण्णं तं शूमिज्जा
अण्णं पि तुम्ह सीसह ९४.
अण्णं सक्ययाययसंकिण्ण १७७
अण्णाट उद्धकररोविरी ८४५
अण्णाट को वि भण्णइ १०६८
अण्णाएँ कंठमझे संजमिओ १२८० अण्णाहिँ परमपरिहास
अण्णेण को वि भण्णइ
अण्णेसिया बहुसो १२५८
अण्णाण्णणहमुहुल्लिहण अण्णाण्णमउडसंघट्टखुडिय अण्णांण्णसमीवणिवेस अण्णांण्णाहररसपाण अस्थायंतो वि हु अत्थ अत्यि कणयायलुच्छंगसंगया
अस्थि तिसमुहपुहई विक्खाय १३३३
अस्थि बहुविहविहंगउल
अहंसणाट गरवइ २५२ अद्भुक्खित्तविसंठुलबाहु ९०. अद्धदुबिंबसरिसं ८३७ अपरिग्गहा कुमारी
अपहुत्तवियासुड्डीण २८६ अप्पाणमप्पण च्चिय दिजह ५९३ अमयरसभेयतण्णाय
अम्हारिसेहिँ कत्तो णय
अम्हेहिँ पि ण भद्दा १२८५ अलमवरेणासंबंधालाव ३२७ अलमहवा इह दुञ्चितिएण
अलिगवलसजलजलहर
१.८३
१२० १३०४ १२७२
८०२ ७८८ १०४३
१२
४८३ ७७५ ८००
.99
.
.
१२६२
६८६ ११८५

Page #307

२००
लीलावईए
१२२६
३५२ ८४६ ५०४
९३६ ६४३
.
१०४६ ५८०
.
८१३
.
अल्लियइ जा विमाणं अह अल्लीणडाइणीसयसमूह अल्लीणो एकं प्रकदेस अवगूहिऊण धणियं णवर अवयरह भयवईओ अवराहसमुप्फुसणं अविरयरइकेलिपसंग अविरुज्झतं जं गुरुयणम्मि अविसष्टपुडजुयाणुब्भडुज्जुओ अविसष्टुं ते वयणं असमंजसपयणिक्खेववस असुरो वि सया मत्तो मत्तो असुहजियकम्माण वि अस्सत्थवरवदुंबर अह अण्णम्मि पहाए अह अयसमहासीहेण अह एकेकमकुलहर अह एत्थम्हतवोवण अह एरिसे पहाए अह एरिसे समुल्लाववइयरे अह एवं उवलक्खाविऊण अह एवं गहियत्था अह एवं जा पिसुणेइ अह एवं बहुसो मंतिऊण अह एवं विम्हयगयमणस्स अह एवं सप्परिहास अह किं पुणरुत्तपयंपिएण अह किं बहुणा तुह अह णवर तत्थ दोसो जं गिम्ह अह णवर तत्थ दोसो जं फलिह अह णवर तस्थ दोसो जं विय अह णहयलट्ठभायट्ठियम्मि अह णिवत्तविवाहो अह तक्खणेण णरवइ अह तस्थ मए भणिया अह तत्थ सुहासणकयपरिग्गहं अह तत्थ सुहासणकयपरिग्गहो णिजणं अह तत्थ सुहासणकयपरिगाहो सायरं
४३४ अह तस्स तेण कुवलय १९९६ अह तस्स महागिरिणो
अह तस्स मुहाहि अह तं इमीष्ट भुयजुय अह तं कणयकवाड अह तं घेत्तूण णराहिवेण
अह तं दट्टण मए सज्ज ६८०
अह तं सहस ति णिसामिऊण
अह तं सोऊण णराहिवेण १४६ अह ताएण वि पियसहि ७४३ | अह ताण दोसरहियं
अह तिस्सा तेण तहि ૮૮૨ अह तेण पुच्छियाई १०३१ अह तेण समं गरवह
अह तेण सहरिसं ६३७ अह तेणाहं णरवह ८७५ अह दीसि पयत्ता
अह बंदियणुच्चरिओ ११०२ अहमत्थ तस्स उजाण
६३४ अह ववगयम्मि कुवलय १२५५ अहवा किं बहुणा शरिएण ५६१ अहवा ण को वि दोसो ८९३ अहवा ण तस्स दोसो
अहवा सयं पबोहेमि तत्थ
अह वेइसमुत्तिण्णस्स १०४ अह सरिसाए भाउय
अह सम्वत्थाणपरिट्टिएण अह सा कमसो गुरु
अह सा मए गराहिव ६२१ अह सा मए सकोऊहलेण
अह सायरेण बहुसो
अह सा सब्भुट्ठाणं णमिऊण ३२९ अह सुयणु सो गरिंदो ९६४ अह सो चिय जोइक्खो ९५२ अह सो इमीऍ पिययम ३६३ अह सो प्रकाष्ट समं १४३' अह सो तत्थ गरेंदो ९०८ अह सो तेण किसोयरि
२३५ ९४४ २१४ ४५४ १०८७ ३७४ ९३९ २२३
३०९
६६४
८६१
६२
१०६४ १२८३
२६६ १२१२ ४२७
९०६ १३२.*२
१४०
१३११ ११६९

Page #308

पजसूई
२०१
७२६
८६९
५२
१०३२ ११५९ ८३२
५५२ ५९७ ६६५ ८४४
७१२
अह सो पसयच्छि सुवल्लहेहि अह सो मए गणेसो अह सो मए णराहिव अह सो मए वि भणिओ अह सो मए वि सहसा अह सो वि चिंतिओ अह सो विसजियासेस अह सो विहु वइरासंकिएहि अह सो सिंहासणकय अहिमुहजीहाजुयचंचलेण अंगं पवियंभियपुलयजाल अंगेहि मि अणवत्थट्टिएहि अंतद्धाणं सिद्धाहिवेण अंतोरमंतसुरसिद्ध अंबाट इमं सीसउ स
आ आणंदबाहपडिरिपहि आणंदबाहपडिपूरियाई आणेकरयसयोहा आणेमि कंदमूलप्फलाई आबझंतफलुप्पंक आमुक्कायणमग्गो आमुक्काहरणपलहुइयंग आयासपल्लणुग्गयसेय आलाववइयराणंतरं च आलिहियइ जो वम्मह आवासझंभणारंभमुक्क आवासियबलसिजत आसण्णपरियणालावसंकिरी आ-सायरेकछत्तंक आसि तिवेयतिहोमगि आसि पसाहियचउजलहि
६४८ ४२९ ८८७ ४८५
१०२२ । इय इह इमीऍ कयणिच्छयाएँ ८०७ इय एमविहं पोरथिएहिँ ९५१ इय एमविहं भाउय दुस्सोयच्वं ४०८ इय एमविहं भाउय विचित्त
इय एरिसम्मि सुंदरि १२२९ इय एरिसस्स सुंदरि
इस एरिसं कुरंगच्छि १०५३ इय एरिसे समुल्लाववइयरे
इय एव मए उवलक्खिऊण प्रवम्मि
इय एवमए उवलक्खिऊण भणिया ३९९ इय एवमहं भणिऊण ६७
इय एवविहं पियसहि १३१४ इय एवविहो धम्मो दिट्ठो ३४६ इय एवं चिंतंतीऍ सो
इय एवं बहुसो पलविऊण
इय एवं बहुसो विलविऊण ६१५
इय एवं भणिरीए ३९५ इय एवं वसणपरंपराष्ट १०८० इय कीस तुमं णूमेसि ५९२ इय केण णिययविण्णाण
इय गुरुजणमणरहियं इयं चिंतोयहिपडिओ
इय जइ मरणमसंतं ११२५ इय जं जुजइ एवं विहम्मि ५४१ इय जं मं महसि महाणुभाव
इय जा पसरइ पयडो १११८ इय जा ममाहिँ सो
१२१ इय जा सुब्बइ एसो ४८१ इय जेट्टाणुक्कमबाहिराई
इय जो जो से दीसह
इय णियमइमेत्तमुणिजमाण ५८० इय तस्स कणयदेवालयस्स
इय तस्स महापुहईसरस्स १३१९*१
इय तुह इमीट परवर
इय तेण भणामि तुम ५३४ इय पढममजणारंभरहस
इय महुमयमुइयासेस इयरा वि गिरीसरीयड
८२
७२४
६२२
६७२ ७३७ ८८४
१८
१०८४
क
२२४
इत्यंतरम्मि ते वि हु इमिणा असुहजियकम्म इमिणा णिसायरेण व इमिणा वि गवपओहर इमिणा सरएण ससी
७५४

Page #309

२०२
. लीलावईए
९
२२८ २१. १२९
इयरा वि भयवया गयमुहेण इय वम्महबाणवसीकयम्मि इय वयणणयणथणहर इय वारोसारंदोलिरीहिँ इय विविहकुसुमपरिमल इय विविहपयारं जक्ख इय विविहमणहरुजाण इय विविहवेल्लिवेल्लहल इय सण्णावाहिप्पंतपरियणो इय सुइरेण समाणवि इय सो तिलोयसुंदरि इह तुह इमीगू गरवर इह भट्टउत्त णिवसइ इह होउ पिंडवासो पत्थ
१२२८ १२६० ८५५ २५८
८५० ८.४ ११५१ ८९२ ४११ १३२९
ईसीसिपुब्वभाउग्गमंत
४५८
३०४ प्रत्यम्ह समासणं
प्रस्थम्हे हि महामइ
प्रत्यंतरम्मि पारखिएहि ३८३ पत्थतरम्मि वरवाररमणि ७४४ प्रत्थावसरे कुवलयदलच्छि परिमोस १३१८ प्रत्थावसरे कुवलयदलच्छि सुजवेण ३५१ प्रत्थुप्परं ण-याणामि ३५६ प्रत्येकदेसवसिओ तुम्ह १२५ ७५० एएहिँ अवंगेहुण्णमंत १००० एक्काप्ट वसंतसिरी मजा १३१७ एक्केकमकयहत्थावलंबणं
एत्थम्ह तवोवणतरुविणास ७३४ एत्थम्ह महादिट्ठीविसेहि
एत्थ समप्पइ एयं १०८८
एत्थं चिय कुलभवणे
एत्यंतरम्मि एसा णीसेस २९२
एत्युत्तरपुन्वपलोदृभूमि एस्थेक्कदिवसभाए णिसुओ
एमेय मुद्धजुयईमणोहरं २४०
एम्वविहे वयविहवे ८१८
एयस्स मज्झयारे सुवण्ण ४५६
एयं उय वियसिय १७९
एवं जं अम्हं पिययमाए एयं दट्टण महं जायं
एयाइ मि रमणीयाइँ जाइँ २४५ एयाई दियससंभावर्णक ४७५ एयाओ चंदकिरणेहिँ
एरिसए पत्थावे
एलावणलवलिलवंग २२२ एव पहाए संते
एवमवरं पि बहुसो णिब्भच्छेऊण
एवमवरं पि बहुसो रोत्तूण १८० एवमवरा, बहुसो ११६२ एवमसावयमविहंगमं १३१२ एवमसेसं कुवलयदलच्छि
३६९ एवमसेसं सोऊण तत्थ ११६३ । एवमहं आढत्ता भाउय
mcm.
८४०
२६९ १३२७
२८३
उअ अम्महे इमाए उजल्लालिंगणलालसा उण्णयणासावंसो उप्पयइ व पवणुछय उब्भीकयाउ वरगुडियाओ उम्मुहफुरतपविरलससि उम्मूलंतो थलतरुवणाई उयरूभवाओ तिस्सा उपलब्भइ जेण फुडं उवविढें दिटुं तावसीयणं उवसप्पिऊण पासं उन्वहइ अत्थसेलो परिसर
H एक चिय सलहिज्जइ प्रक्कमवयणमुणाल एकेकमेक्कपरिओस प्रक्वेण सहस्सेणम्ह प्रचिरयालं एवंविहे प्रत्ताहे तुह कुवलय प्रत्थथि मलयमहिहर प्रत्थ दिवसम्मि देवा
१३३१ ८४२ ८६०
१२३२
१९६ १३१३ ११७८ ६९६ ९१८
११४५
८८८ ६८१

Page #310

२०३
९९०
.
११४७
.
६६६ १०३७
.
१९५ १००३ २१२ ९९६ ८९८ ३०५ १०१६ ४६३
.
G
..
एवमहं तं तइयं कमेण एवमई पि णराहिव तत्थ एवमई पिणराहिव वाया एवम्ह सप्पसायरस एवविहं सो भयवह एवविहा एवविहं अच्छंति एवं अण्णोण्णालाववावडो एवं एयं जं भणह एवं केलासमहीहरम्मि एवं च चाटुयारेण तेण एवं च समुल्लविए भणियं एवं चिय सीसंते एवं जा तेण समं एवं णरणाह णिसामिऊण एवं णिवत्तासेसणाम एवं णे दो वि पहाय एवं तहियसपवित्थरंत एवं तं चाडुसयाणुसंधियं एवं तं तस्थ विसंज्जिऊण एवं तेण भणंतेण तत्थ एवं बहुसो पडिवजिऊण एवं बहुसो परिजंपिऊण एवं बारहवरिसावहीएँ एवं भणिऊण गया समाहि एवं भणिऊण चिरं अंबान एवं भणिऊण चिरं सच्चविअं एवं भणिऊण णराहिवेण उब्बिंब एवं भणिऊण णराहिवेण उबिंब एवं भणिऊण णराहिवेण वियसंत एवं भणिऊण गराहिवेण सव्वाण एवं भणिऊण तहिं वीर एवं भणिऊण तहिं सहसा एवं भणिऊण मए उवबद्धो एवं भणिऊण मए भाउय एवं भणिऊण मए सा एवं भणिऊण मयच्छि एवं भणिऊण वयंसि तेण एवं भणिऊण विचिंतियं
पजसूई ९०३ । एवं भणिऊण विसजियाओ
एवं भणिऊण सयं २५० एवं भणिएण णराहिवेण
एवं भणिमो सो तेण एवं भणियाइ मए भयवइ एवं भणियाएँ इमीएँ
एवं भणिरस्स णराहिवस्स १०५९ एवं भणिरस्स णराहिवस्स २८५ एवं विच्छूढविसायणिञ्चलं ८५४ एवंविहाण पत्तिय परिहास ८८१ एवं वोत्तूण गओ ११३३ एवं सवाणं चिय कय ९३३*१ एवं सा तुम्ह कहाविणोय
१८७ एवं सा लद्धवरा वि ८२०
एवं सुणिऊण णराहिवेण
एवं सोऊण अहं अंबाट ८४७
एवं सोऊण कयं
एवं सोऊण चिरं णीसेसं ४३१
एवं सोऊण गराहिवेण ३९१
एवं सोऊण णराहिवेण १३१६ एवं सोऊण मए भणिया
एवं सोऊण ममाहि १२२० एवं सोऊण सलज्ज २६५
एवं हियए परिभाविऊण ६५९ एस त्ति महाणुमई एसा
एसा वि दसदिसावहु । ९३८
एसा वि महाणुमई जम्मि ११५२ एसा वि सुयणु घरदीहियाएँ १६८ एसो किर अविसारो हियए
एसो खु पुरा भयवइ
एसो गुणरयणमहा । ९९४
एसो जडाकलावो इमाइँ एसो तुह विजयाणंद
एसो मह तेणं चिय सूयर | एसोम्ह सुमित्तो माहवाणिलो
एसो वि सयलभुवणंतराल ६२५
एसो सो सूरायवसंग ५०७। एसो हं भयवइ तस्स
७२७ १०५८ ८१.
४२० ६५०
२४७
५५५ ६७० ९८१ ४१५ २५७
६५३
m . GG ..SG
२१८
८८९

Page #311

२०४
लीलावईए
ओ ओ गरुयसिणेहोसरिय ओसप्पइ पुल्ली रोहिएण ओसहिसिहापिसंगाण ओहुत्तगरुयदिवसयर
११३५
३८१ १२४ १२२ १२७०
९६९
७५८ ५३८
२७४
८३३
२०७
१९३
किं वा बहुकुसुमासव कीए वि जलपरिग्गहिय कीए वि णिबुडूंतोल्मूल कीए वि पढमसंगम कीए वि मयमयामोय कीए वि महासंमहसेय कीए वि महुमयारुण कीए वि विसमतिवलीतरंग कीए वि समंतायंतसलिल कीस तुमं अप्पाणं कीस तुमं तद्दियसं कीस तुम सहि एवं कुग्गामकाहिलाहि मि कुदई वि वल्लहो कुसुमांच्चयं पि ण कुणइ केत्तियमेत्तं संझायवस्स केणज्ज तुज्झ तवणिज केण व कइया सहयार केण वि महग्धमयणाहि केणावि को वि कुविएण केणावि जम्मदियहे हमीट केसरिगुंजारवविहडमाण केहि वि घरवारविलासिणीहि को एयं ण पसंसह कोकतासत्तमुहो वि मंडलो को हसइ को व गायइ
१०४९
६६
८२९
२६२
११२६ २९० ३६६ ७८६ ३६७
कइणिवह विहंडियपउर कइया सो सुहदियहो कक्कसभुयकोप्पर कणयकविलम्मि सहसा कणयसिलायडपक्खलिय कत्तो पुण्णेहि विणा कत्तोहितो तुम्हे समागया कत्थ इमो पुहईसर कमपसरियभुय कलहोयविणिम्मियवसह कलुसिजइ जा ण जलं कवलेंति मत्तकरिणो कस्स तुम उवहासो कस्स व इमाई दरियारि कस्स व एसा धूया कस्स व एसो दीसह कस्सव णीसेसकलाकलाव कस्लेसो विविहविचित्त कंकेलिपल्लवायंब कंजंण सेयपुलउग्गमेण कालपरिणामसिढिलस्स कालंतरपरिवसिए अवसर का वि करकलियपसढिल किं एसा णायवहूण किं काण वि कह वि किं कीरइ हयदेव्वाहि किं जह मए वि एवं किं ण गणसि संसारे किंतु भजुत्तं कीरइ किं भणह धणयकुल किं भणिमो सहि सत्रोवयार किं वा एयं उज्जाण
११४२
३६५
१२१
६२१
६१८ ४४३ ६२४
खित्तो से दहियक्खयवोमीसो
१२९७
७२३ १८५
११२०
२७६ ७४*१
गमणायाससमुग्गय गरुलणहकुलिसविउडिय गहिऊण चूयमंजरि गंभीरणाहितणुतिवलि गंधवहपरिमलालिद्धपूरा गिरिणो दिणपरिणइ गुणकित्तणाणुराओ गुरुसिहरावडणविस? गेयं सहत्थतालं मुह
or rem
१०१३ ३१२
३५४ २२. ५४४ ३४५ १२७४
४२६ ४७७

Page #312

पजसूई
१२
गोरीश गुरुभरात गोसग्गे गुरुणिहालसेण
घ घरसिरपसुत्तकामिणि धिप्पह कणयमयं पिव
६९७
११७४
८८५ १२६७ १५८
३१
चउजलहिवलयरसणा चउजामालिंगणसुह चंडीएँ कठिणकोयंड चंदणकप्पूरलवंगसंग चंदणतरुसिहरारूत चंदुज्जुयावयंसं पवियंभिय चित्तंगओ वि पुरओ चित्तंगयाभिहाणो चित्तंगयाहिहाणो तुह चित्तं चित्तगएणावि जेण चित्तं चित्तगएणावि देव चिरजंपियं भरिजाइ चिरपवसिओ वि आवह चिरमजणसलिलकसाय चिरयालसंचिओवडियाइ चिंतेइ पुहइदाणेण होज
२९९ ७२५ २९४ ३०१ ८२४
जम्मं मरणस्स कए ११०० जयंति ते सजणभाणुणो
जलहरजलविच्छोलिय जस्स कए पालिजइ रज जस्स पियबंधवेहि व
जह एए दो जामा . ४३ जह एवं विवससरीर १०९५
जह कह व अपेच्छंती
जह जह पिज्जइ मइरा ३४४
जह जो इमीट वर ३३६ जह जो इमीट वर
जह णम्ह भावदोसो १२५९ जह तं तणं व तुलिऊण
जह वच्च दुग्विणीए ६११ जह वच्च मच्चलोए वि
| जह वच्चह हे उज्झाय
जहसंठिय जयपरिभमिय . १२६८ जहं संबज्झंति गुणा
जं चिरं पि कालं
जं कह वि महाणुमईऍ १२३७
जं जह कमेण भणियं ९५९ जं जीएण वि दुलहं
जंण पहुत्तं से अवयवेहि ११०१ जं तं केण वि असरीरियाप्त
जं तंगुलियाहरणच्छलेण जं तं णिसुयं सिटुं च
जंतं तइया भणियं ११७१ ६६३
जं तं तोरणतुंगयर ७१९
जं तं रंगावलिरइय ३०२
जं तीष्ट बालभावाविसह ८६२
जं तीऍ तुज्झ भणियं
जं तुम्ह पायमूलं पहि १५५
जं तुम्ह महाणुमईष्ट
जं तेण मज्झ तं तह २००
जं तेण मज्झ सहि एरिसो ११०७
जंपदमदंपणाणंदबाह
जा इर मुहुत्तमेत्तं ५४ | जाणती वि हु पियसहि
१०५२ ११५८ १५३ ९३० २५५
छउअंगि विमुकाहरण छम्मुहसिहंडितंडव
७१. ९३२ ३२२ १३२३ १२९४
९२८
जइ अत्थमियमियंके जह णिच्छएण एयं तुड जइ बहुगुणं च मरणं ण जइया विजाहरसिद्ध जइ सो पत्थ ण एही जह सो तिस्सा वा सा जइ सो तेणं चिय जइ होइ महाणुमईएँ जच्छंदमजणुज्झिय जणणिवहकलयलाराव जण्णग्गिधूमसामलिय जस्थ वरकामिणीचलण
९८९ ४९१
३८५

Page #313

लीलावईए
६७५
९५ १०२८ २८९
२६ ४४१ १२८७ ५६७
१०२१ ५३२ ५१९
९४१
जाणामि तेण मुणिणा जामिणिवयणं वसुयाय जायं पविरलतिमिराणुविद्ध जायं वद्धावणयं सज्वाण जाया सिहारसमारूढ जीयं तिवग्गसिद्धीऍ कारणं जीवियमरणेण मणे जुत्तिण्णुओ सहम्मो जेणण्णम्मि सुदियहे जेणण्णे वि महामंडलाहिवा जेणम्हहिं समं चिय जेणेसा वि जहिच्छं जे धम्माय ण कामाय जोह दइयं ण णायं जे जत्तो च्चिय दिट्टो जो जस्स णिबद्धो हयगओ जोण्हाऊरियकोसकंति जो सा विचित्तलेहा जो सो अविउत्तो कय जो सो अविग्गहो वि
ण ण उणो धूयाट समं ण कओ दुक्खावगमो ण चलइ णवसूयसिलिंब णण्णं इमाउ अहियं ण तरिजइ घरमणि ण तहा जणंति सोक्खं ण तहा पहाणपरियण ण तुमाहि जए धीरो ण तुयं उवयारप्पाहणाण णमह सरोससुयरिसण ण य भिवा णेह करीण ण य रजं बहु मण्णइ ण य लज्जा ज य विणओ णयविक्कमोवहोज्जा णरणाह इमो सो ण रमह सहीहि समयं ण रमसि केणावि समं
६५५ । ण य विसइ णसालं
णलकूबरस्त धूवा
णलिणोयरपरिवसिया १०६३ णवचंपयकुसुम
णवचूयचारुचंपय णवपारियायपल्लवपसूण णवबिसकसायसंसुद्ध
णवरि य कमेण जलणिहि १२४६ णवहडणपाउयारयण
ण सहइ कालक्खेको हिययं
णहमणिकिरणारुणकोमल ३३४ णाणाविहगहियपसाहणेण १.१० णायजुणभिक्खुपुरस्सरेण ५७॥ णिजइ णिसाएँ चंदो
णिण्णासियसयलासामुहेण १०६९ णिहयरयरहसकिलंत
णिहाणिहसालस ७८४ णिहासुहपरिहरिओ
गिद्धाडिजंतु करेणुयाण णिफंदगयणिरालोयलोयणो णिब्भरणिहासंमिल्लपम्ह णिमिओ कणिटुजेटुंगुलीए णिमिसेकविमुक्काहर
णिम्मजियविउलकवोल १२२३ णिम्मलताराकुसुमोवसोहियं
णियडोलग्गाण सएहि णियणीडुड्डीणविहंगणिवह
णियतेयपसाहियमंडलस्स १०३९
णियबलविणासदसण णियमटिओ वि कीऍ वि
णिययावेयपणोलणविसम १३६*१
णियसामिणो भणिजसु
जिल्लुणचलणकरटंकखंड १५१
णिविडलयाहरसंचरण ११९९ णिवडियासेसविलास ८२८
णिव्वण्णिऊण दोषिण वि ८३४ | णिव्ववइव वरसरिजल
९९९ १०८६
૭૨૮
१०८२
४६९ १०२० १०८२
८३६ १८९
१९९८ १०७८
९९५ ११९५
७४९ ८२१ २५५ २४२

Page #314

निविचलयापल्लवणिरंतर णिन्विच्चालिंगणलालसाऍ णिवितुंगा हो कफसं
सुणिज्जइ जत्थ विरिंचि
सुियं भो जं नलकूवरेण
सुर्य ए वि जह
यि सुदुहगुणदोसा
णिहुयं गुरुयणसंकालुईऍ तिच्छरो वि रामाणुळं विभो
णीसाससमी रुच्छित्त
णीसेसणीइसत्थत्थवत्थु श्रीसेससस्ससंपत्ति पूर्ण व सिलामेो वि म्ह भावदोसो
णो संभरद्द पळतं
त
तइयं च महुरमद्दल वेणु तया विमुक्कसावा पुणो तक्कालमंथणुत्तिष्णसिंधु
तक्कालसमुइयालाव
तक्कालं जं ण मया एयं
तक्कालं बंधुसमागमेण
तालुकंठाणिन्भरे
विकण्णपल्लव तणुकसणसिणिद्धायाम तत्तो मुहुत्तमेत्तं निरुद्ध तत्थउणो भोगो सग्गाहिंतो
तत्थ मणोज्जं सरसं
तस्थ मलयाणिलो णाम
तत्थम्हे हि णराहिय
तत्थ लवणंबुणिन्भर तत्थ वि गयाण मरणं
तत्थ वि गोभूमिसुवण्ण
तत्थ विज्जाहरेंदो हंसो णामेण
तत्थ विज्जाहरेदो हंसो णामेण
तत्थ वि विसमसिलायड
तत्थ सुरसिद्ध किंणर तत्थ सुरासुर सिरमउड

पासूई
६२८
१२३
७६८
२७८
१२४८
१५६
२७२
७०७
१६९
७४८
१३६
४५
९२५
२९७
९४८
९०२
३०३
२५४
१०८१
९८३
१२८२
५४२
२९०
७७६
५६३
१०१५
९१३
१०४५
८०६
१८३
१००५
१२८
२८२
८०३
१८१
३२८
१७६
तत्थ सुराहिवई विव तत्थावासियणीसेस तत्थासंखं कालं मूल तत्थासीणो सहिएसि
तस्थुच्चफलिहपरिवेस तस्थक्को वरपुरिसो
तत्थेरिसम्मि णयरे
तद्दियसाओ पियसहि
तद्दियसासण्णपरूढहियय
तद्देसया लिएहिं पणई हिँ
तममयमिव गयणयलं
तस्स कडयाउ अज्ज वि
तस्स तणएण एवं
तस्स भवणस्स पुरओ
तस्स महाभंडारे उवणिज्जंते
तस्स य गुणरयण
तस्स वि चित्ताणुगया
तस्स वि मज्मुद्देसे
तस्स समप्पेमि सुहेण जेण
तस्सिं च विविहवरकुसुम
तस्सि पडिसेले
तस्सेय पुणो पणमह
तस्सेयं उज्जाणं विज्जा
तह तत्तो चि पियसहि
तह वि जह महासे गंतुं
तह विजह महासे सोडं
तह विणिसामह सीसइ
तह विदुरासा एसा
तह विह अप्पवसाओ
तह वि
हु जह ण हसिन
तह विहु तुवरेइ
तह
हुमा तम्म विमुत्तमेकं तह सयणाओ भूमी
तह संभोयसुहाहि मि
तह संमाणिय णीसेस पणइ
तह सो वि सिलामेहो
वह सो वि सिंघलेसो

२०७
३७१
१९४८
५८४
१३१
२३६
१०३५
६४
८५७
३३८
१२९
४५३
१०६*२
२२
३५८
९७७
२०
३७२
३५७
६५८
२४४
२८१
३
३७३
६२७
३३९
२७३
१२१०
९३१
३२१
८६६
२६८
५७३
२११
४६६
५४७
११४
१३२०
१०८

Page #315

२०८
तं अणुइयं कुमारीयणस्स तं कह णु तुम्ह सीसइ तं कुलिसंघाय सविसेस तं च पिए वरणयरं तं च सविलासकोमल तं चेय तस्स पियसहि तं जह दिव्वा तह दिव्व
५४९ ४८९ ५१० ११७६ १२०७ १३०६ ६५२
तं जह मियंककेसरि तं जाणिसि च्चिय तुमं तं णमह जस्स तइया तह प्रणं चि तं तह सुइरं णिव्वणिऊण तं तह सोऊण चिरं देवीए तं तह सोऊण चिरं भयवइ
५१६ १०२४ ३८४
तं सि उणो इह दंसण तं सिद्धकुमारं पेच्छिऊण तं सोऊण इमीए तं सोऊण सरोसं तं सोऊण सविग्भमहियय तसोय विसम ता अण्णम्मि वि जम्मे ता अत्थसेल संकेयसंग ता अद्धोयणमेत्ते सच्चवियं ता अम्हेहिं वि भाउय ता अलमवरेण पयंपिण ता अलमिमिणा मरणाहिलास ता इह तुम्हें पि असाहिऊण ता उययसेलचूडामणि ब्व
४८७ ४८८ ९८६ ५३ ३९३ ४९२ ३५ २३ ३३२ २ ९४८ ७७८ ९६१ ८६३ ९९८ १०१ ९२४ १२४७ १२२२ ७९९
४१४ ७२० ४९४ १०७२
५२०
४१०
M
तं तह सोऊण चिरं सो तं तह सोऊण णराहिवाहि तं तह सोऊण णराहिवेण उब्बिब तं तह सोऊण णराहिवेण उबिंबब तं तह सोऊण णराहिवेण सहरु. सं तह सोऊण णराहिवेण स तं तह सोऊण पुणो तं तह सोऊण मए अमञ्च तं तह सोऊण मए भणियं तं तह सोऊण ममाहि तक्खणं
ता उयहिणिमज्जंत ता प्रकमेक तुम्हम्ह ता एहिँदुपेच्छेि ता एयस्स ण दीसह ता
४९५ ११५६
एसो अण्णोष्णाणुसरिस ता एसो सो समओ
५५६ १२२१
४२ १६१ ५३७
ता एहि जा ण रुज्झइ ता कहसु कथ सा अम्ह
२३३. ८९०
३१९ १०१४
तं तह सोऊण ममाहि तीट
८७९ ३६८
ता किं इमिणा दुसमीहिएण ता किं पाययपुरिसाणुसारिणा ता किंपि पओसविणोय ता किं पुणे विणा
वं तह सोऊण ममाहि पणय
३३. २१७
८३५
३०७ ६८४ २०२
ताकि बहुवि ता किं भणामि एवं
३२३ १०४०
ता किं मं उवहासेसि
८१४
ता कीस तुमं केणावि
३८ ९४ १२०६
१०२५
९३३
३४ २९५ ९७८
ताकेत्तियं च भण्णइ तागंतूण सकडयं पुणो ता गंभीर सरोवरपवेस ता चिरजग्गरसुढिओ ता जइ कहावि एसो ता जइ कहावि सो अम्ह
१९४ ७९४ १०७३ १३९
४७३
१५९
१९८
३४०
ताजा ण सुरेस दिसा ता जीवियं चिय वरं
५४६
७०२
तं तह सोऊण विमुक्क
तं तारिसं दुपेच्छं दण
तं तिउणतिवेयतिमंततइ तं तुम्ह सीसइ चिय
तं पि तिदोसावगमे कय
तं पुच्छिज्जइ सोचिय
तं मुद्ध मुहं बुरुहाि तं वज्जवडणसविसेस दूसहं गय तं वज्जवडणसविसेसदूसहं णिसुणि तं वम्महाबाणणिसाण
तं सत्तमुहविहत्तंबुणिवह
सत्सु सुव्व

लीलावईए

Page #316

पजसूई
२०९
९८८
१२०१ ६४० ४५९
६४२
६७९
2066
१२९८ १०३४
३७९
७९६
१११७
mar .
११४३
१२११
१२९०
ता जुत्तमजुत्तं किं पिजं ता झत्ति णहयलाओ ता झत्ति णहयलागमण ता झात्ति पओससमुच्छलंत ताण पिओ ण विमाणं ता वि पमुहो प्रको ताण सुहं सयणीए ण ताणं मज्झे अम्हारिसेहि ता णियतायं पडिबोहिऊण ता णिहुयणिवारियपरियणाष्ट ताणेकमेक्क दोण्हं पि ता तक्खणं पकंपंतहियय ता तत्थ उभयकरगहिय ता तत्थ कुररकारंडचक्क ता तत्थ पढमजोव्वण ता तत्थ फलिहमणिकुटिमम्मि ता तस्थ मए हिमगिरि ता तस्थ महाणुमई णाम ता तत्थ में णिलुकं ता तस्थ सियजडाहार ता तत्थ सुरहिकुसुमोच्चयावहिय ता तीष्ट समं कंचुइ ता तुज्झ सो अगम्मो ता तुम्ह संकहालाव ता तुम्हे हि महामइ ता तेण समं पियसहि ता तेण समं बहुसो ता तेणं चिय दिण्णो ता तेणाहं भणिया मा ता तोरवियविमाणाउ ता दुल्लहलंभजणाणुराय ता देमि वसंतसिरी ता देसु सएण णराहिवाण ता दोण्हं पि परोप्पर ता पसिय देहि मे पाणि ता पावकमाईणं ता पेसिजउ चित्तंगएण ता पेसिजउ दूओ
ली. १४.
७१३ ता भणियं जक्खकुमारियाष्ट्र ६५४*१
ता भणियं णरवइणा ५०२
ता भरसु को वि जइ अस्थि १०६५
ता रविरहवडणाविसह
ताव अहं पिचिरागमण ११६४
ताव अहं पिणराहिव ८५९
ता वञ्च मलयलेलं ता वच्च सरीरधणाण
तावच्छिऊण दारं ९०९
ताव तइयं दुवारं २३२
ताव मए से गुरुयण ताव महाणुमईए सहसा
ताव य उययधराहर ७९२
तावय खिण्णतुरंगममसिण ताव य णहंगणद्धवह तावय णियकुलपञ्चक्ख ताव प तुरंगखुराज तावय तूरोहिँ महारवेहिँ
तावय पहायपडिहयतूर .२०४
तावय मम पि माहवि ५९८ तावय लावण्णामय ८७२ तावय विजाहरबंदिणेण ६५६
तावय विज्जाहरसिद्ध ९१२ ताव य वियडणहंगण २६४ तावय वियडविडिंचिय ६३५ ताव य संचलियमहा
ताव य सियजरढायंतससि ८०९
ताक्य से णामणिवासजम्म ६३२ तावय हयहिंसारव ३४१
तावाणंदपरंपर ५२९ ता विमलसलिलदसण ३१४ ता सरयसिरीष्ट समं ११७५
ता सहि पञ्चक्खं पिव ता सामणए संते संते
ता साहसु संतावो कम्मि १२१९
ता साहिजउ के तुम्हि १२४५ ता साहेमि णिसामेसु १५४ | ता सुक्कपायवभंतरुगाओ
१३०३ १२८१
५२५ ७८२ ११३४ १२८४
७५२ १२७९
१५२ ४९७ १२०८ ८३८

Page #317

लीलावईए
५८५ ३ | तो णिवडिय हियय विहीरणाएँ
८४८
ता सुखहुदंसणचालियम्मि ता सो जहसंभाविय ता सोयमज्जियविसद्द ता कणइवियाणाओं ताहं तस्स सहत्थेण प्रत्थ
तो तक्खणरायाणत्त तो तक्खणविविहविलास तो तक्खण संपुर्णे दु
ताहिँ भणियं णराहिव तिक्खखुरुप्पा लुप्त तिस्सा सुजम्मदियहे तिस्साहं तिहुयणसुंदरीऍ
६३५४ ६४१ ९९३ तो तत्थ एकपाइकतुरय १०५७ तो तत्थ कयपसाओ ११३७ तो तत्थ मए एसा तो तद्दियसाहिंतो तुम्हं ५८७ तो तम्म महाकोसे तो तस्स मियंकस्स व ६९८ तो तं इमीऍ आयणिऊण
१५७
११२४
तुरया दरहियपलाण तु भाउणो समप्पेम तुह सुहसुहिया तुह दुक्ख
६६२ तो तं णिययंगुलियं ११०४ तो तं तहा मुणिदं सहसा
तूरसयसंखकाहल ते णिसारवणा तेणन्तियं पि कालं तुह तेण भयं मह हियए तेण वि से संताओ तेण हि भणामि पियसहि तेणं च परिगयाओ तेणावि चिरं णिव्वण्णिऊण
११७२ ६६१ ४१२ ५०१
तो तं तिहुयणरज्जाहिसेय तो तं दहू मए सच्छरियं तो तं पण सोहं
10
तो तं भवाणिदइयं ५७६ तो तं वियडविडिंचियवयण तो तं विसण्णवयणं तो तं सव्वायरसुहपण च्चिरं तो तं सहस त्तिणिसामिजण तो तं सिरिकुलभवणं
२४६ ८२६ ३२६ ५६६ ४१७
तो तं सोऊण मए पिय
तेणावि तस्स पिउणा तेणाहं पज्जाउलियमाणसा 'तणसो मह पिउणो तेहि भणियं णराहिव तो अणुयंपाणुरायं वयणं तो अलयागमणसुहंकरेहिँ तो उगाए मियंके
११७३ तो तं सोऊण ममाहि तीट
१४५ ४३०
तो तं सोऊण ससंभ्रमात तो ताहिँ तं सुणेऊण तो ताहिँ फलरसामयरलेण तो ताहिँ समं बहुसो
१२६१ ७९१
तो एक्कहयसहाओ तो खिणकरेणुसमोसरंत तो गुरुयणेण एसा तं
तो तीष्ट वयणपरिओस
७४१ ८६८
तो ती सरह सुप्फुल्ल तो ते छउअंगि महारवेहि
८९६
तो गोसगे पेच्छ तो गोससमा हि सुहावसान
८९९
तो तेण कयपणामस्स
८२७
१३०१
तो जद्दियसाहिंतो. तो जायवेयकयचउ तो जाया उययंतरिय तो झत्ति पपियहियय
४५७
तो तेण णमाइयहियय तो ते माइयायिय तो तेण दरियकोलेण तो तेण पुणो भणियं... तो तेण पुणो भणियं... जंपिएण
९७३
. केचिरं
१०८५
तो णिद्दयरयरहसावसाण तो नियणिययापियपणइ
१२६३
तो तेण मज्झ पियसहि
२१०

६८८
१४१
.४२४
१२०४
७९०
९४५
४७४
६६०
९३५
४२३
४८६
१०४८
२४८
१२१७
६०४
६८२
१०३३
१०२३
३१७
२९१
१३४
१६५
६०८
१२१३
८९५
१२३८
५८९ २६१
३६२
३७८
१२४९
२०६
१०५१
१२२७
११४४ ६२३
२२६
६२६

Page #318

तो तेण मज्झ सहसा 'तेण महामुणिणा
तो ते वरजुयाणेण
तो तेण समं जुनं
तो ते समुल्लवि
तो तेण साहिलासं तो तेण सो गरिंदो
तो तेण सोवहासं
तो तेणाहं भणिया बहु
तो तेहिँ गएहिं
तो तेहि चित्तयारेहि
तो तेहि मज्झ विज्जाहरिंद
तो तेहिं चिय पुरस्सरेहिं तो दियवरवेयणिहोस तो दूरकयपणामो उवविट्ठो
तो दूरकयपणामो तिह
तो दूरकयपणामो भाउय तो दूरकयपणाम सच्चविओ
तो पढमपरोक्खणुराइरीहि
तो पढमयरंदोलणदोहल तो परिमियपरिवारो
तो परिसुढियतुरंगो
तो परिसेसियरज्जे राए
तो पिययमाकरगह
तो फुरियविलासं सुंदरं तो बाहजलोलियलोयणाएँ तोह हमऍ भयं
मित्त बंधुपरियण
तो मे इस त्ति पडियं
तो ववगयाइ तीए
तो वामपयंगुट्टेण तस्थ
तो वियडासोयतले
तो सजलजलहराहिँ व
तो सज्झसवसपरिवेविरीप्र
तो सरय सिरीदंसणपहिट्ठ
तो सरहसाएँ वद्धाविऊण
तो सव्वाहि वि सव्वायरेण
तो सहसाड्डितरुण

८५२
११६०
१०३८
११६५
११५५
६०९
१२०५
२९३
पज्जसूई
५५०
११७९
८२५
१२४३
१२९३
११०३
९६६
१२३३
३८८
११५३
३८७
३८०.
१७८
७९५
६९९
१२५७
३९४
७०३
६७३
३२५
६३६
५६२
६२०
७५१
४५२
४२५
८१२
५०३
३८६
७४६
तो सा अम्हहिँ चिरं भाउय
तो सा अम्हहिं तहिं
तो सा विचित्तलेहा
तो सा सवेविरंगुलिह तो से कयमाणो
तो से विजयाणंदेण किं
तो सो अणिमिसियच्छं
तो सो अतुलियथामो
तो सो इमीट मुहयंद
तो सो तुंगयराणिल
तो सो दइया समं
तो सो दिण्णासीसो
तो सो पिया समयं
तो सो विसट्टवरकुसुम
तो सो सियवारणपट्टि
दो सो सिरिमंडवमज्झ
तो सो सेवावाएण
तो सो हेरंबवरप्पभाव
तो हत्थकंससुहलालसेण
तो हिययद्धवह विलंबिएहिँ
थ
थुव्वतो गंधव्वच्छ राहि
थोक संतपंकयमुही थोरोरु जुयब्भंतर संदाणिय
द
दडुं मंरा इ दरविहतकडिल दरविहडियवयणविर्णित
दंसणजोगं पि रहंग
दिज्जं ति जाइँ पियमाणुसम्मि
दिट्ठे च मए पढमं
दिट्ठा ते ताहि पिया
दिट्ठा विरल सियंसुय
दिट्ठा सा तत्थ मए
दिट्ठेहिं चिय मइरा दिणयरफुरियणियंब दिण्णाइँ जाइँ माहविलयाइ
दिण्णाण अदिण्णाण य

२११
७६३
८७४
८७१
१२५६
९५०
९३४
५३५
११९४
४०३
१८०
१२४२
२६०
१२७७
५३०
१२९१
१२८६
११९
३२४
४२१
१२५३
१२८९
८३
१३०५
१६७
१२७५
५२६
४४०
९५५
९०१
१२५२
१२९९
९४९
१२६५
३४३
७११
६३३

Page #319

२१२
दिवसावसाणसिसिरत्तणेण दियहि केत्तिएहिँ दीवसिहोहा रेहति ares उययधराहरसिहर
दीसह तणुकसणस णिब
दीस पडुपवणुग्गय दीसइ परिकोमलससि
दीसइ पलासवणवी हियासु दीसइ पसंरंतणवारुणप्पहा
दीलइ पेरंते तमभरस्स दीसहसि पुणो वि मए
दीसंति फुरियरवियर
दीसंति सिरिसुवासहर
दीहच्छि कहा एसा दीहमुणाले व पसरिएहिं
दीहरपहपरिखेइय
दुक्खघडिराण खणविहडिराण
दुक्खावगमोवाओ णण्णो
दुज्जणसंगेण वि सज्जणस्स
दुज्जणसुयणाण णमो दुप्परिहोजाइँ विहाविऊण
दुलह समागमुहू मियाण इसमागम संतुहियय दूराओ चि दूरुच्चाइयभुयजुयल दूरुड्डीणो वि सिही दूरुण्णयगरुयपओहराओं
दूरेण परिहरिजइ दूरोणयसिरकमलाहिँ दूसह संतावपरवसो वि
दे पसियह कं तं जं भणम्ह
देवच्चसु भइणि तुमं दे वह प्रसा अहं पि देव दिसा विजयाओ
देव महंती खु कहा देव सुमज्झणसमओ दोन्हं पि पढमदंसण
दोन्हं पि ताण गुरुयण

लीलावईए
२२१
५९१
१०७१
५२४
८३९
१६८
५२३
८५
६६९
४५५
६९५
६७७
१७२
१३३३१
४७०
११२०
५७२
६४९
१६*१
१४
४१६
५७०
५४३
३०६
ध
घण्णाण विधणयराओ
घण्णा ते जाण तुमं
धुन्वंतधय वडाडोयडंबरं
प
पचूसगयवम्मू लियाएँ
पच्छा सुरपायवकुसुम
पच्छिम दिसा सुह
पज्जत्तवियासुब्वेलगुंदि
जालियकण पव
पडिछंद पिव गणगणस्स
पडिलक्खभग्गपसरं
पडुपहसंखकाहल पढमण्णोष्णालोयण
पढमं चिय कामियणस्स
पढमं चिय जुण्णसुरा
पणयम्मि पमाणपवडियम्मि
पत्तहरकयणिवासो
पत्ताओ णिययपरिणाह
. पत्तो अविहावियपह पत्थाणं पढमागय पम्मुक्कफारफेक्कारराव परमपरिओसमुहओ
परहुत्तं सारेज्जसु हट्टवहो
परिचिंतिऊण एवं परिचितियम्हि अग्वो
७४७
११३८
५०
११९१
२४९
परिचिंतियं हि णो ते
५३१
परिभाविऊण एवं
१२५४
परिभाविऊण तह वि हु
९८४
परियरिओ स्यणियरो
१०५४
परियरिओ वररमणीयणेण
१३३ परियरिओ वारविला सिणीहि
१४६
११५
४०५
२८४
परिचितियम्हि हियए अज्ज
परिचितियम्हि हियए हो
परिवडूइ चूयवणेसु
परिवड्डिय पहु संभावणाण परिसर परिसंठियसहि
परिसिहं पिण सद्दहद्द

८४३
४०९
५९९
१०९१
५०५
११३२
८०
१२८८
१६६
४०२
१२९६
५४०
७९
१२६६
५४८
५८५
३४२
९२०
७४
११८३
८१९
७३३
४६७
४६४
६०५
९८७
१८८
६८७
१९२
२२७
९१४
९१
८६
१३८
४०१
१२३९

Page #320

पळयवराहसमुद्धरण
पविरलतणुरोमसुवट्टियंग पविरलदंसणसी लेण पसरइ विसट्टपहतराल पसरियपच्चूससमीर विलुलिभो
पहरवडियस्स कस्स
पहरेण मओ विरहेण
पहियय गकलयलाराव पहुपेसणपत्तट्ठा पार पाउं जुण्हामइरं जामिणि
पायारदारथिरस्यण
पारद्धं च सहाि
पिपीरियं
पिययमवोच्छिष्ण विति
पिययमसंपे सियणिय
पियविरहे जलणायंति
पियसहि विचित्तलेहे
पुणरुत्तपेच्छिरीणं पुणरुत्तमुम्महा होंति पुष्फलाइणवकणइवियाण
पुरओ चि संपतो
पुसिऊण कवंडलवारिणा
पुसरो सतो
पुंणायणाय के सरकेयइ
पूयं काऊण तिलोयणस्स
पेच्छह बप्पो वण्णवसिएण
पेच्छेयं सुहमारुएण पहयं
परिजतो पुन्त्रक M
पोट्टिसमी से सम
फ फणिणो मयकरिसंचरण
फरुसालि पहारुक्खुडिय
ब
बहुवि किं परिवड्डिएहि बहुमतो तं चिय बहुलं दिसु ससि व्व बहुवित रुतुंग समास बहुविमग्घमाणिक

पज्जसूई
४४
७६५
४७२
३९६
१०९०
११९०
११४१
१३२६
१९०
१०९२
१३२४
७४५
१२७३
१०९४
९७१
४७१
८७०
१२४०
३९७
६०७
९६५
८७६
१३२१
१०२७
१३१९
१९१४
६६८
५६९
९४२
११२२
११८८
७६
१०१८
૬૮
११३०
२३८
बहुविह्नविचित्तकुसुमोचयार बहुविविपचिता बालायवो ण णिबिडइ
बीया वि तारिसि च्चिय
भ
भणिऊण तीत भणियं भणिओ विजयानंदेण देव
भणियं अमञ्चसिरिपोडिसेण
भणियं च अलं पियसहि
भणियं च अहो पेच्छह
भणियं च इमो सो
भणियं च इसिसुयाए कत्तो
भणियं च इसिसुयाए हरिस
भणियं च कण्णमूलम्मि
भणियं च णिबद्धंजळिपणामपडि
भणियं च णिबद्धंजलिपणाम पुन्वं भणियं च तओ इसिणा
भणियं च तओ पुहईसरेण
भणियं च तओ माहवि
भणियं च ताहिँ कुसलं
भणियं च ताहिँ भयवं
भणियं च ताहिँ भाउय
भणियं च ती सामिणि
भणियं च तीऍ णरवइ एसो
भणियं च तीऍ णरवइ किं
भणियं च तीऍ भयवइ एयं
भणियं च तीऍ भयवइ जेण
भणियं च तीऍ भाउय
भणियं च तेण अज्जे
भणियं च तेण कुसलं
भणियं च तेण कुसुमाल
भणियं च तेण णरवइ उवविसह
भणियं च तेण णरवइ प्रका
भणियं च तेण णरवइ एवं भणियं च तेण णरवइ किं
भणियं च तेण णरवइ सचं
जं
भणियं च तेण भयवइ भणियं च ते भयवइ तुम्हेहिं

२१३
१२९५
४८२
६७६
२३१
२७१* १
११४६
१४८
९६२
१०३६
१०४७
७२९
८९१
९९१
६५१
३६०
६३५३
१००२
५५८
९६७
२५९
९७०
४२८
८०१
७९८
७८७
५१५
९५४
६९०
११५४
१२१८
१०४२
१२३५
१२०९
९४७
९२३
३८९
४१३

Page #321

२१४
लीलावईए
२६७ २९६ २७१
१२२४ । भयवइ विरुद्धमयंविहं म्ह ३११ भयवं तिलोयपूहय मा
३९ भाउय किं तुह इमिणा १३३० भारोयारणविणिविट्ठ ४१९
भिण्णम्मि करंबयडेरयम्मि भिण्णम्मि तम्मि पोए भुयइंदफणामणिकिरण भुयभामियतलिय भोतुं तकालोइयपरियण
w
س
im
GG
૧૮૨
२८७ १३०८*१
१३०
w
م
७१६
४९८ ८९७ ९६८ २२५
१२४१
२८.
१२१४ ९५७
१०७४
७८० ११०८
भणियं च तेण सहसा भणियं च पिए कि भणियं च पिययमाए पिय भणियं च पिययमाए रइयं भणियं च मए ओप्पह भणियं च मए पिययम भणियं च मए पियसहि इमाउ भणियं च मए पियसहि कीस भणियं च मए पियसहि णिसुर्य भणियं च मए पियसहि मा भणियं च मए पियसहि सवं भणियं च मए भयवइ जं. भणियं च मए भयवइ सुव्वइ भणियं च मए भयवं भणियं च मए सहि भणियं च मए सामिणि भणियं च मए सुंदरि अवि भणियं च मए सुंदरि इमाएँ भणियं च मए सुंदरि एवं भणियं च महाणुमईऍ ईसि भणियं च महाणुमईऍ तं भणियं च महामुणिणा भणियं च राइणा णिसियरेस भणियं च राइणा पियवयंस जं भणियं च राइणा पियवयंस दिवा भणियं च राइणा पियवयंस सो भणियं च राइणा सुकय भणियं च वजरेजसु भणियं पुणो वि माह विलयाप्ट भणियं पुणो वि लीलावईऍ किमहं भणियं पुणो वि लीलावईए मा भणियं पुणो वि सिरि भणियं भट्टकुमारिलेण देव भणियं म्ह महाणुमईए भणिया य पुत्ति किं तुम्ह भण्णइ रे रक्खस एहि भण्णसि णीसेसपसिद्ध भदः किमेसो सुन्वइ जण
५५९
३४९
११५१
मउलंतमउलिएसुं मग्गो चिय ण पहुत्तो मच्छंकुसजवचकंक मजतेरावणदाणगंध मज्झम्मि ताण सा वर मण्णुविलक्खो अल्लियइ मण्णे चंदामयपारियाय मयवारणभयभजत मरगयकडयविणिगय मरहटियापभोहरहलिह मलयसमीरसमागम मलयाणिलो वि पिपसुथ मलयायलाहिवे वसिकयम्मि मह दुक्खदुक्खियाहिँ व महुमत्तमहुयरावलि महुमत्तमहुयरावलि महुमयवसपम्हुट्टावराह महुमहवलणुप्पीडिय मंदरधुयजलणिहिफेण मंदाणिलवसपसरिय मा गम्मउ त्ति उवयार मा मह हयाएँ दोसेण मायाछण्णसरीरं पि मायाछण्णसरीरोह मुच्चंति रहा रहिएहिँ मुच्छाविरामसंभारियगुण मुच्छाविरामसंभरियसामि मुहघडियवियडरवि
६९२ १४७ ६३९ ५९४ १०३० १२६९
१०४१ १२४४ ३७६ ८६५ ८८३
६०२
w
ar
w
११६६ ११९२ ११२३
६९३ १९८९
४४६
६

Page #322

पजसूई
२१५
मूलपरिमिलियरवियर मोतुं भंडारमहाणसाण
८८ ५७५ २२९ १२६४ ९२९
TurmM
२८८
३५९ ६३५*२ १३०८
रइकणइकुसुमगाच्छो ज्व रक्खंतु वो महोवहि रत्तुप्पलमहुसद्धालुएण रमणभरभंगभीयं व रमणियणसमूहुग्घुट्ठ रयणियरकरोवग्गण रविकण्णियम्मि वियडे रविणिवडणविहडिय''पायडिय रविणिवडणविहडिय...मग्गुग्गएण रंभे वणगहणपरिट्रियस्स राएण तओ भणिया कासि राएण वि सो फरुसाास राया वि पवजतेहि रेणियछायागन्विर मा
१२३० १००४
लक्खिज्जइ अज वि गुंजिरालि लल्लक्कहक्क करमुक्क लीलाकमलणिवारिय
२१९ | वियसियणीसेसवणंतराल ७३५
विरसाइँ जाइँ पमुहे विविहतरुकणइकिसलय | विविहाइँ विविहवण्णुजलाई
विसमा खलु कजगई विसमीकरेइ उयहीतडाइँ
विसरिसकिरणवसुक्खित्त ७३९ वीणाविणोयवसवलिय
वुत्तं च तओ तेण वि ४४८
वेल्लहलभुवोवग्गण
वेढिजइ णियडोसहि ४५१ वेरुलियखभतोरण ५८५*१
सच्चविओ सयलसुरासुरेंद १२०३ सञ्चविओ सो गंधव्व १२६
स चेय मंण मण्णा सज्जणसंगेण वि दुजणस्स
सज्जीवकामकोयंडसच्छहं १७४ सजेह पडउडीओ ११८६ सत्तच्छ्यसुहपायवतलम्मि
सत्तासालाइयसायराट सस्थि मलयायलाओ सप्परिहासं जुवईयणेण
समइच्छिऊण भणियं तेहिँ १२३६ समइच्छिऊण सुंदरि आणत्तं ११५०
समइच्छिऊण सुंदरि सब्वेहि समुहागएहि विजाहरिंद
समुहागयस्स णलकूवरस्स १३२ सयलेण भुवणपरिपायडेण ११४० सरसंतमयाइणिबद्ध २४१ सरसारविंदकेसरपराय ९८५
सरसावराहपरिकुविय १२५० सव्वंगणिन्वुइयरो सो ६५७ सव्वाउ ञ्चिय कुमरीओ
सन्चाहिं चिय सब्बोसहीहिँ ११७० ससहरकरणियरालुखिया ७४२
ससहरकरसंवलिया सहसुट्टियणरसंमद
७७४ १०६६ ६२९ १९९
१३०० १२३१
१२७८ १२९२ १२५१ ५२८
वक्कलकुप्पासावरियविमाहा वच्चसु घेत्तूण लहुं वद्धाविऊण सिट्ठ वयपरिणयं तवस्सि ववएसविवत्तंतेकणेत्त वसिऊण जेण वञ्चसि वामकरोगियवेत्त वावल्लयरियकंधरस्स वाहरइ व पियसहयरि विजयाणंदेण पुरस्सरेण तुह विजयाणंदेण पुरस्सरेण रमणी वित्ताहिवस्स तणओ विप्फुरियविविहवररयण विमुककरबंधणं गयण वियलंबलपाउरणग वियसंतविविहवणराइ
४८४
५४५ ३१३ १२७ ४७९

Page #323

२१६
लीलावईए
१३२५
१०१२ १३३२ ५८५*२
३४८ ५९६ १०४४
५८३ ११०५ ५२१
११२७ १०६२
२७९
१०९३
५९५
४००
सहियणतोरवियाएँ वि सहि सिटुं जं माहवि संकंतसुंदरीरुंदमंद संचरइ सीयलायंतसलिल संझायवदवदई पलित्त संठाणं कह वि लहंति संपत्तो णिययपुरं सवेहि संपत्तो णियवसई तत्थ संपत्तो सरलतमालताल संमिल्लति सुहासायजणिय संमिल्लंति सुहासायजणिय सा कियचिर पिकालं साणूरथूहियाधय सा दूरकयपणामा सामण्णो वि ण तीरइ सामंतमहंतासण्णदिण्ण सामंतामञ्चसुभिच्चबंधु सारयमियंकजाण्हा सा वंदिय चिट्ठाइय सासणमिव पुण्णाणं सासंकमुक्कणीसास साहेइ जम्मि अज वि सिटुं च तस्स पुहईसरेण सिटुं च तेण सव्वं तं सिटुं च तेहिँ गरवइ सिटुं च मए अंबम्हि सिटुं च मए तिस्सा एवं सिटुं च मए तिस्सा णराहिवो सिटुं च मए तिस्सा सुंदरि सिटुं तं किं पि मए सिटुं देवीए इमो सिटुं से सहि सालाहणस्स सिद्धंगणाणणंबुरुहसिरि सियसिंदुवारपाडल . सिंहलदीवम्मि गओ सीलं कुलं सहावं सुपसत्थविविहविहगउल सुब्भब्भधवलभूई
७८५ १४९ १३२२ १०१९
२५३ १३२८
४८ ४८. १७१ १०५० ११५७ १८४
सुमईण पुणो णरवह सुयणखलेहि अलं चिय सुरवइलद्धाएसा वरवयणा सुरवहुकड्डियहियकुसुम सुरवहुचलणालत्तय सुरवहुचलणालत्तय सुरसरिजलसिसिरतुसार सुरसुंदरिकरकमलग्घ सुरसुंदरिसमयकवोल सुविसट्टपारियायय सुविसुद्धतिरेहावरण सुसणिद्धघाससंतुट्ठ सुस्सायफलभरोणमिय सुंदरि ता अविरूद्धं सूरायवकमलवणम्मि सूरो वि ण सत्तासो सेयकणोहो रेहह भंगुर सेवागयसयसामंत सेविजइ सरसोहंसकणइ सेविजति वियंभिय सो अम्ह अउण्णाणं सो एक्कम्मि सुदियहे सोक्खाइँ तुमाहितो तत्तो सो च्चेय पुणो संपइ सो जयउ जस्स पत्तो सो जयउ जेण तयलोय सो जयउ जेण सुयणा वि सो जेण मज्झ दसणसिणेह सो तीए सरयरसलालसाट सो तीऍ असंतुट्टो पर सो तीऍ तरलियंगुलि सो तुज्झ पिओ पियसहि सो देव इह महसी सो देव चारपुरिसो सिंघल सो देव विद्धकुसलो सो वम्महसरपसराउरम्मि सो सुपएसो सो चिय सोहइ जह मलियपसाहण
३४७
ه
س
م
س
८७८
१६२ ३८२
५८२ ७६०
३७७ ७०४ ९७४ ८९४ ३७० १०२९ १३२०११
४९३ ३५३
७१८ ११४९ १०५ १०२ ५३३
१०९९

Page #324

सोहइ विलियमाणं सोहति कामिणीण सो हिययसमीहियवर
ह
बंभरक्खसुब्वा सिय हरवसहा संगविलिहण
हरिणो जमलज्जुणरिट्ठ
हल सहि विचित्तलेहे
हंसेण वि से दिपणं
हो तुह विजयानंद हो भट्टकुमारिल हो मियंक हो पवण

१०७५
१०९८
८८०
पजसूई
६८५
२७५
६
७८३
१३१५
१४४
१३५
५३६
हो सच्चं एयं सच्चवियं हो सिरिसालाहण
हा अज्जउत्त तुह ह
हा अंब तए वि अहं हाकिं अविवणे तम्मि
हा कीस मए एवं प्रचिर
हा जीविएस हा सुयणु हा
हा ताय गयसिणेहो कीस हा भयवइओ वणदेवयाओ हा वच्छ माहवाणिल
हा वज्जकढिणहियवय
हियए चेय विरायंति हिययाणुवालणाधाविएहि M

२१७
९२२
१००९
६४५
६४६
९७९
९८०
७०८
૬૩
६४७
६९४
९८२
७२
४३५

Page #325

GLOSSARY
This Glossary is an alphabetical Register of all the words occurring in the text of the Lilavati, critically edited here, as well as of important various readings connected with them. The words are noted as they are found in their nominal and verbal formations in a certain context. The words in a compound expression, which are phonetically intact, are noted individually as they stand; a non-initial member of a compound expression, however, is prefixed with a head-line zero, if its first syllable shows some phonetic change not ordinarily allowed for an initial syllable. Though every word is separately noted, some expressions containing two or three words are allowed to remain now and then especially to illustrate samdhi or vowel combination. The non-initial member of a coalesced group of words is prefixed with a sign of addition ( + ) to indicate that it has been taken out of a joint expression. Expressions like sahariso are noted as they are; in some cases words like hariso are separately indexed as well. The last member of a bahuvrihi compound is likely to show, when noted by itself, some strange formations which need not bewilder an intelligent student.
References are to verse-numbers. If a word belongs to foot-notes, then the verse-number along with the number of reading is given, for instance, १७०76. If a word comes from the prose passage, then the reference is to page-number, dash and line-number ; and the variant of the same is indicated by a further addition of the number of the reading, for instance, १३-5 16.
Though this Glossary is prepared primarily to facilitate a grammarian's study of the Prakrit dialect, a Prakrit lexicographer can also utilise the material presented here with great advantage. In most cases Präkrit words are separately shown, if they represent different Sanskrit words.
अ
अइरत्त १०२६9. + अइरम्मं २३९. अइरा ९९१. + अइसओ ८४८. अउण्णाणं ६९१. अउब्व ३३. अउब्वो ३३५.
अ १७०, ६१९ 16. अइ (अति) ३२, ३४,25, ४६, २१८, ५५९, ६१६, ६३१, ६३५१, ६३५३, ६८९, १२०३, १३२९. अइ (अयि ) ९३, ३१८76,
८९८, ९४५,
A
६५४.
अइउंत १०२६.
अइति २३२, २८४. अइट्ठ १२, १३-4, ८००. अइउब्वं २१२, २३९. अइर ४८३.
अकय ६८३, ९४०. अकयत्थिएण ४०. अकयं ९१७. अकुणंती ५२८. अकुलीणे १७७. अक्कम्मइ ३८१. अकंत ६९, +९, ५२६.

+ अक्कंद ६८९. अकंदिय ६८७. + अक्ख ११२३. भक्खमालिया २०५. + अक्खय १२९७. अक्खयं १३१४. + अक्खर ९६८. + अक्खरत्थं ४८१.
+ अक्खर २६७, ३६०.
+ अक्खराइँ ७११, इं ९५३. + अक्खरे हिँ ६०६, १२०५. + अक्खीहिं ९२२8. अखलिय ८४५. ऊखंडिय ७८८.

Page #326

-अणवेलं]
GLOSSARY
भगणिएहिं ९२०, ११४७. अगम्मो ६५६. अगोयरं ५४६. +अगा ७१, ४४६, ४४६॥12,
५९८,७४२, ७४७)
१०६८r11. +अगला १०३४. +अग्गा २२०11. +अगि १८, १९,५५,११८२, अग्गिम १०६८. +अग्गी ५०९, ५८५*३. +अग्गे ८९६, ११००. +अघ २३८, ११०५. अग्घइ ७६८. अग्धवत्त ११६०. अग्धं १२५६. . अग्धंति १०९५, ११२८. अग्धाइऊण १२८०. अग्घायंती ४७७. अग्घो २४९. +अञ्चरियं २१२7. अच्चंत २२८, ३५१, ८०२. अच्चासण्णेसु २१२. अच्चुगा १२१६. अच्छइ ४६४, ९२४, ९३३*१,
९४२, ९५७15, १०३६,
१२२७. अच्छउ ५१. अच्छराहि ७६२+१२८९, +अच्छरियं १४३, २१२,
१०४९, ८७६. +अच्छरो १६९. अच्छह २६४. अच्छहल्लेण ११३५. +अच्छे ४८२, ५३५,६२०,
अच्छंतु ४१८, १०६७.
अजउत्त ६४५. अच्छाइयं ४५१॥13.
अजम्ह ३८९. +अच्छि ३४, ३४r25, ३७, । अजं १०७, ४०९१5. ११६५,
४२, १४२, ३५९, ३९१, अज्जा ११००r10. ४८६, ५५०, ६०३, ६२४,
अज्जिय ७१५, +७२९r6, ६६३, ७४८, ९२१,
८८२. ९४९, १०१६, १.२२, अजु १०६*२r15. १०४६, १०७५, ११००, +अज्जुण ६. ११४३, १२०२, १२२६,
अजेत्थ ९१५. १२२८, १२३२, १२५०, अज्जे ३९०, ६९०, ८७६, १२५२, १२५९, १२९९॥5, ८७९. १३१२, १३१९, १३२१, अजेयं ६८५. १३२९,+१३३३*1.
अज्झा ११००. अच्छिउँ १०६०.
+अट्टहास ११. अच्छिऊण ६२९, ९१९,
+अट्ठ २१५. +१२९८, १३००
+अट्ठउणो १०१५. अच्छिओ ५१५.
+अट्ठा १९०. +अच्छिणा १३४,३९१.
अट्ठारह १३३३. +अच्छीए १२४, ५६३.
+अट्ठि १,९,५३४. अच्छीण २३३, ६८३, ७७७ +अट्ठो ११०, १५४, ६५७, ___15,+७५२.
८४५. अच्छीणि ७७७, ९६९, १०८६. +अढे ४३९. अच्छीहिँ ७६३, हिं ६१५, अणओ १००६.
७०९, ८९६, ९०८, १२५८, अणकूल ३२॥12. +९२२, ९७४,
अणग्थेओ ९३५. +अच्छेण ९२१.
अणज्ज ६९०,१२१९. अजुतं ३१२,७१३.
अणज्जेहिं ४८९. अज (अद्य) १९,९४, १०६*२, अणट्ठ १३-5r16.
७७१, १७३, १७४, ३१२, | अण? १३३३॥13. ३९०, ४०९, ४६०-६१, अणण्ण १२०४. ४९६, ५३४, ६०५, ६१२, अणथमिए ९६३. ७१०, ८१४, ८७९, ८९१, अणमिस २५२१8, ४०९r4. ८९५, ९२४, ९८२, +अणल ७०, ७४r12, ४९७, १००४, १०५१, ११५८, ५४९,११८२. १९६१, ११६७, १९९९, अणलक्खं ११८८. १२२७, १२४५, +९८, अणवइण्ण १३-4. ५३४, १२०६४2.
अणवत्थ ६१७. अज (आर्य) ६९..
अणवेलं ११२.
अच्छंति १०६. अच्छंती ५८६.

Page #327

२२०
अणहिय २७१.
अनंग ५६२, +४७४.
अणंगगी ५०९.
+ अनंग ३५५.
अणंगो ५१४, ५३२, अनंत ७०८, १२०४ 15.
+ अनंतरं ५४१.
अणाय ५७१.
+ अणायारे २.
अणाहा ६४७. अणिच्छमाणा ८७४.
अणितो ५४३.
अणिज्जिय ६८२. अणिमिस २५२, ७७७. अणिमिसच्छं ४८२.
अणिमिसियच्छं ५४५
अणियत्त ७२६.
अणियत्तंतं ४३२. + अणिल
७४, ९३, ४९४, ६०२.
+ अणिलेण ८७, ११२७. अणिव्वाणो ९४१. अणिसामिय ५०७, ९४०. + अणीए ११९७. अणीयं ११६८. अणुइयं ४८७. + अणुऊलं १२९, 7. अणुकंपा १४५.
अणुकूल ३२. अणुकूलो ६३०.
+ अणुक्कम ८८४.
५७०.

१८०,
अणुगमसु ७८३. अणुगम्मतो ३२७ 13. + अणुरायं १४५, ९९७. अणुगया ४३२, +२८२, ३७२. + अणुगहणे ५६१. अणुगहत्थ ८०८11. अणुग्गहृत्थं ८०८.
लीलावई
अणुग्गीण ७३४.
अणुच्च ६२०. अणुज्झिय १०१२. अणुट्ठाणं ७१४. अणुहिस्सं ९९३.
१३३३.
अणुणय ६२, ४९३ 7.
अणुण व
१२५३.
अणुणिज्जइ १२६९.
अणुदियहं १३३३*१.
+ अणुबद्धा १२,१.
+ अणुबाई १०८४५. अणुबंध १११७.
+ अणुबंधा १२.
+ अणुबंधाइ १०८४. + अणुबंधेण १७.
अणुबंधो ८६५. + अणुब्भड ७७२. अणुब्भर ७७२ 3. अणुभियवडायं ६८२. + अणुभवेहि १२७८,9. + अणुभावेण २४२, १२६६. अणुमा ७३९, +१४१. अणुमगं ९००, ११५४. + अणुमेयं ४५३.
अणुयंपा १४५. + अणुयंपो २९९. अणुरज्जइ ५७४. + अणुराए ५६९. अणुराओ ८६३, +५४४.
अणुराय ५१६, ९८५, +५२९,
१०७०.
+ अणुराया ४९२.
+ अणुरूयं १२९.
+ अणुरूया ६१९. +अणुरूवं १२९१7. अणुलगं २४३. + अणुलंघिओ १६९.

[ अणहिय
अणुवजाय १३-5. + अणुवत्तिएहिं १३१.
अणुवद्ध ४४४7.
अणुवम ७८५. अणुवलक्खिय १३-5. + अणुवालणाधाविएहिँ ४३५
+ अणुविद्ध ४४४. अणुसज्जिय ६८२ 12.
अणुसंतो ३२७.
+ अणुसरतेहिं ५४. अणुसरियं २४८.
+ अणुसरिस ५५६. अणुसरिसं ५६४, +७६९. + अणुसंगया ७८५.
+ अणुसंधियं ६१४.
+ अणुसाराई ७२३.
+ अणुसारिणा १०१४. अणुसीलिओ ४१०. अणुसीलियं ३१२. + अणुहव १२७८. अणुहवइ ३३१.
अणुहूयं ५६८, ५७९. अणुहूयाण ८३७.
अणूणय ४९३, + अणेय २३६. अणोवमाओ १०१२.
अणोवमायार ६९४.
अण्ण ७५४, १०७९.
अण्णण्ण ८७, ६४१. अण्णमयं ४२४.
अण्णम्मि २८६, ३२७, ३३५,
५९३, ६५२, ८३३, ९४३, ९९५, १०१७, ११०६, १२८५, +१२४६.
अण्णस्स २१६, १०४२. अण्णह ७७९, ९४७. + अण्णा १००३.
अण्णं - 571, ३६, १६०,
४०७, ४६४, ४९९, ५३९,

Page #328

-अप्पडियारण ]
५६५, ६१२, ६३३, ६७९, ७३०, ९२६, १३१५, +५५३, १०११, १२२३. अण्णाइ १११५11.
अण्णा ११०९, १११३. अण्णाएँ ९१०.
अण्णाओ १०१२.
अण्णाण ३८२, १२४०.
अण्णा ९११.
अण्णाहुतं ९४७.
अपणे १४, १९०, ४९८, १११.
अण्णेण १११५.
+ अण्णेसण ६३४
अण्णेसिऊण ६९२.
अण्णेसियाइँ ९५३.
अण्णा १९४.
अण्णांण १२०, ४०७, १०८३,
१२३१.
अण्णाणाहर १२७२.
अण्णो ३३७, ५४५, ७७८, १०३८, १२४४, +५१२, ६४९.
अण्णोण्ण १२०/19, ५५६,
१११६, १३०४, +५४०.
अतुलिय ११९४.
अत्ताणं १३१४१9.
अत्ताणं ( आत्मानम् ) ५७३. अत्थ (अत्र ) १०४१. + अस्थ (अर्थ) १३६, २०८,
८१४.
अथ ( अस्त ) ४३८-४३९, ५१६, १०७०. अत्थइरि ४४३. + अत्थइरिं २१८, २६१.
अस्थगिरिं २६१ 15.
अत्थमणं ६३८. अस्थमहीहरंमि ४३६6. अत्थमिय ११७१.

GLOSSARY
+ अरथम्मि ११७१7.
अत्थरा १०६९. अत्थवणं ६३८, 11• अत्थसत्यम्मि १५३/16अत्थसत्थेहिं १५३. अत्थं ९६८, +३९७,
३९८,
४८१,५०८७८७, ९६८, १०६३ 4, ११७३, १३३२. अत्थंगए ४११.
+ अस्था ५६१.
अत्थाण ११७, +८९. अत्थाणहरं १३०.
अत्थायंती ४३८,
अत्थाह ७९३.
अत्थि ११-३, २७३, ३३७, ६५६, ७८७, ८०२, १०४०, १०४३, १०५९, १२०१, १२२३, +14, ३२, ३६९, ६९७, १२९९5.
+ अत्थुरणं ५३१.
+ अत्थे १०६३. अत्थो ४०, +२५७ अदयं २९३.
अदिट्ठ २३९१, ९४१.
अदिण्णाण ६३३. अदिसिवत्तं ६८३ 17. अदिहिवत्तं ६८३.
अहंसणं ३०३.
असजा २१३.
अद्ध ५२०, ८३०, १२९२, +९९,
५२०, ५५०. असूच्छि ११००.
+ अद्धम्म ८९२.
११७१, २१५,14,
+ अद्धवह ३, २०९, १२५३.
+ अङ्कं ७५७.
+ अर्द्धते १११६. अक्खित्त ४८३.

अनुमाय ५२०.
अयं १०८०.
अदुड्डीणे ६५३.
अद्वेदु ७७५.
अद्धोयण ८९२, १०२४. अद्धोयणेण १०२५.
+ अनल ७०13.
+ अनिल ७४ 12, ९३19. + अनिले ८७ 16•
अन्न १०७९ 6.
अन्नन्न १२०/19.
अन्नं ५९३/6, १३१५/2.
अन्नाइ ९१०2.
अन्नाणं ५७३ 7.
अन्ने ४९९२, ९५४ 1. अन्नेय ९००१8.
+ अन्नेसण ६३४ 7. अन्नेसह ८२४, 12. अन्नहिं १९४ / 12. अन्नो ३३७ 7.
अपच्छिमाए ४३८
अपच्छिमो ११६७.
+ अपडिम १३२४. अपणट्ठ १३-5.
अपत्त ६८३ 16.
अपरिगाहा ८००. अपरिहा ि५७८.
अपरिचत्त १३-4.
अपरिचित्त १३ -4714.
अपरिमिय १३-5.
अपसाहिय ६८२, ९४०.
अपसाहियं ६८२ 14.
अपहाए ११७९.
अपहुत्त ३, ८१ अपेच्छती ८८५. अपेच्छणिज्जं ६८३.
२२१
अप्प २९२, ३२१, +२. अप्पडियारण ६४८.

Page #329

२२२
+ अप्पण ५७८.
अप्पणमप्प २. + अप्पणं ८९०.
अप्पणा ८९०11. + अप्पणी ५६६.
अप्पत्त ६८३, १२५३.
अप्पसि ७९७.
अप्पा २१, १८७, १९४, ४२१, ६२९, ६५३, ९३९, ९६०,
१२३१, १२३८.
अप्पाणप्पं १०४२.
अप्पाणमप्पण ५७८.
अप्पाणमप्पणी ५६६.
अप्पाणं ५३८, १०४६. अप्पाहण ९५३, ९५५, ९९७.
अप्पाहणाए ५०७
अप्पाहणाण ५१२
अप्पाहियं ५६४, १२४८, +९५२, ११७३.
अप्पिओ ५०५, ६१७, ८२३, ९८१5.
९७३
अप्पे ९३९.
अफुडिय ७००. अबुहेहिँ ३७.
अब्बीयं ७८४. + अब्भ २०५, ६७८. अब्भत्थियाओं ५८८.
अभत्थेइ ५३५.
अब्भहिय ७७.
+ अब्भहिया १५६.
+ अब्भंतर २४१, ४८२, ८५८, ९०३, १३०५.
अब्भुट्ठाण ३६०/1,+९०६. अभायणाहं ९९५
अभावणा ९९५४२.
+ अभिमुहं ११३९३, १२४० 8. अभिरामयरं १०३१6.
+ अभिहाणाओ १२१५.

लीलावई
+ अभिहाणो ३७१9, ६११ 10 अमच्च १३४, १.४८, १६१, +१०१९.
अमय ५७५, ७११, ८९१, ८९६, १२३०, १२६२, +५८९, ७८०, ८२२. अमयमयं ४२४ 9.
अमयस्स ४०८.
अमयं १२७३.
अमर ३७०.
अमरिस ११८८, +११४३.
+ अमरिसेण १९९८.
+ अमल १२३.
+ अमलो ४३०, ९३५. अमाइय १२२७6.
अमुक्क १७०.
अमुणिय २७२, ५९७, ८००,
८७८.
अम्महे २९२.
अम्बेह ८८७ 4.
अम्ह १५९, १६०, २२५/6, २६३, ३०९, ३७८, ४०७, ४०९, ५१२, ५६१, ६९१, ८७२, ८९०–१, ९१६, ९२८, ९३३, ९६७, १००२, १०४१, १०५७, १११२, १११४, ११४९, ११५१, ११७४/ 13, १२०५, १२०६, १२१८, १२२१, १२४४, +१७73, ४०, २२८, २९७, २९९, ३०९, ३१४, ३१९, ३२०, ३७९, ३८९, ४०७–८, ४१०, ४११, ५५८, ५६४, ६३० ६५४*१, ७०१३, ७१४, ७१५, ७२९-३०, ७४०, ७४४, ७८२, oy 11, ८४८, ८५४, 69710,

[ + अप्पण
८९२, ८९५, ८९८, ९३१ r15, ९५६, १००२14, १०६०, ११०९१, ११८०, १२१४१२४८ 12. + अम्हविहाओ २९८. अम्हं ३८३, ४०९, १०६२,
१४८, ८३४, ९८४, १२४६ 77, १३१५२, १३३१, +१००४, १०६०. अम्हाण २५६/1, ३३५, ४९७,
८८२, १०४०, +२७१, १००४ 11.
अम्हाणं १४४२, ४७१, +३७६. अम्हारिस ३९
अम्हारिसेहिँ ३७, १९१. अम्हि ( वयम् ) ४६१, (अस्मि) ४८९, (अस्माभिः ) ७८४. अम्हे ३७७, ४३५, ५६१,
८८७, ९००, ११६२ 1, +२१०, ८०३, ११६१. अम्हेहि ३८४४१, ४२२४३,
७८५, ९७६, ११६२,+ ८०६; ६ ३१२, ३८४, ४२२, ४६४, ७६३, ८७४, ८८१, +९६३; हिं ३६३,
८८६, ९१७.
+ अयल ३३४, ८०२. | अयलम्मि ४६१.
+ अयलस्स ५८३. + अयलाउ ५०८४१. + अयलाओ ५०८. + अयलाहिवे १४७. + अयलो ३३५.
अयस ६३७. + अयं ९९74. + अयाले ७१३. अयालेण ८२१. अयि १००6.

Page #330

-+अवलंबणं]
GLOSSARY
२२३
अरइय ६८२. +अलसं ८३३.
अवगूहिओ ५१६ +अरण्णे ७८९. +अलसा १२६५.
+अवगूहिय ६४. +अरविंद २१, ४८४, ७४२, +अलसेण ११...
अवच्चे ६४४. ७६४, ९९६,१०८२. अलं १७, १६१, ६२३, ६५४, | अवणिजइ १२७०. +अरविंदो ८३९.
६८६, ७२०, ८३४, ९६२, अवणीया ६१९ +अरि १३-5115, ३६६. ९९९, १३३२.
+अवत्थंतरं १३५. +अरिणो ११७०. +अलंकियं ७६९, .
+अवस्था १३६*१,५३९ +अस्विक्खो ५८०. +अलंकिया ४४.
+अवस्थो ५४९. अरुण ६६७, +४५७, ५२१, अलंधिओ १५०.
अवयरह ३६१. ६६९, ७६४, १०८८, अलंघिय ३७१.
अवयरंत ६००. +अलि १२४, २८०, २८७, अवयरिऊण ६५४*१. +अरुणं ४४०, ४४४, ५२०,
३५३, ४७८, ५२६, ६०३, अवयरिओ ६११, ६९१19, ६६९, ६७२. ७६१, १२६५११८५.
१२१०, १२१५. अरुणारुणं ६७२. +अलिउल १७४, ६०७.
अवयरियं ३६२. +अरुणिय ७१,७४६. अलिउलाई ६७५.
+अवयव ६५. +अरुणो ६७५, ७७१. अलिउलाहिँ ४५२.
+अवयवं ७६४,१३२४. +अलक्खिय १३१०, १३१७. अलियं १०.७.
+अवयवा ४५८, ५८५*२, अलक्खिया ६५८, १३१७. अल्लियइ ४३४, १०७४, १२६७, अलक्खियाई १०१५.
+१३९.
+अवयवाण ७७७. अलजिराणं ४९०. अल्लीण ११९६.
अवयवेहि २५५. अलजिरीगं ४९०113. अल्लीणाओ १०५६.
+अवयवो २०४, २८६, ५४९, अलजिरण ८५४. अल्लोणे ११७१.
६०१,८३९, ९४०, १३०५ अलज्जो ९२३.
अल्लीणो २००, २०३, २४७, +अलत्तय ५९६,१०४४.
३८७, ९५०,९६५, १०७१, +अवयंस २८८. अलद्ध ४८२, ५३५,१३०७.
११४३, १३११, +१२७, +अवयंसं ३१. अलमवरण ४१४.
१०१९, १०६२.
अवर ४३६,१०७०. अलमहवा ३२१. अवइण्ण १३-4.
+अवरं ६९६, ११७८. अलमिमिणा २२६, ५३७. अवकत ८५.15.
+अवराई ९१८. अलम्ह १६१r16. अवगणिऊण १०२३.
अवराह १२७१, + ५८, १२६ +अलय ३४१,११०१, १२७५; +अवगम ६४९.
१२५४, १२७१. +अवगमे १०२५.
+अवराहं ११४०. अलयं ४३५,+१०९९. +अवगमो ७२८
+अवराहे १०७६. अलया ४१२॥12, ४३०, अवगय १३२४.
अवराहो ६३१. १२४०-१. +अवगंतु १०७१.
अवरुज्झह २११. अलयाउरी ३३७. +अवगाह १२-8.
+अवरेण १७, ४१४ +अलस ८५२, १०९५, १०९६, अवगाहण १२-8117,
+अवरोह १६६. +अवगाहणो १०६२.
+अवरोहाण ७५२. +अलसएण ११००6. । अवगूहिऊण ८५३.
+अवलंबणं११११.
12

Page #331

२२४
लीलावई
[+अवलंबणो
+अवलबणी ११११1.
१००१, ११४४, ११८७. +अवलंबत्तणं १९३.
अविउत्तो ४७. अवलंबिऊण १०२, ४२५ अविगहो ६५. +अवलंबिय ७४०.
अविणय ४८९, ४९३, ६३६, +अवलोइऊण ५०१r10.
६९४,८१५. अवलोइयं ५०१.
अविणिजइ १२७०r12. अवसर ६२४.
अविणिज्जिय ११८९. अवसरवडियं ५७९.
अविणीए ६४४. +अवसरं १०४.
अविणीयं ६३८. +अवसरे १२२८,१२६०,
अविमरसिय ६३१. +अवसरो १२४, १००६. +अविम्हरिय ३६०. +अवसाण २२१, ५७२, ६२९, अवियहं ८३०.
८९९, १०८५, ११४५, अविरय १०७७ १२७६.
अविरिक ९६६. अवसाणं ९८४.
अविरिकालण २४६. अवसाय ३९५, १०९०,
अविरुज्झंतं ६८० +अवसायणो ७७०.
अविरुज्झतो ६६५. +अवसारिओ ६२५.
अविरुद्धं ६१०, ८०९, १२१४. +अवसस ४४७.
अविलंबं ९३७, ९९७, १२४५. +अवसेसं १०८५.
अविलंबिऊण ४२५॥10. अवहत्थिय ९४०.
अविलंबिज्जइ १०७६. +अवहरं २००.
अविलंबो १२४५/2. अवहरिओ ६९१.
अविवण्ण ७००. अवहरिया ६३५*१, ८५४. अविवण्णे ९७९. +अवहिए १२२०19.
अविसदृ ३०८,७७२,+ ३०८. अवहिओ १९९.
अविसदृ ९४६. अवहिय १४६, ५७९, ११२५ अविसण्णो १०८
12,१५९८, ७९५, ८४९. अविसन्नं ८३०78. +अवहीऍ १२२०.
अविसारो ९८१ +अवहो (अपहः) ४१९. अविहत्त ९५५. +अवंग ७७३.
अविहवंत ६८३४17. अवंगेहुण्णमंत ८५०.
अविहवाहिँ १२९७. अवंझाओ १३-7.
+अविहंगमं ११४५. अवि-१२-5,६४-3,१६२-11, अविहाविपक्कमकं २७५. १७५-111, ३२६, +९४, अविहाविय ३०, १००, ४८१, १५९, ३०८, ५३२, ५४८, ६८३, ९२०, ९५७. ६३५*२, ८१५, ८२६, +अविहिय ५९८rl, ७९५१1; ८३४, ८७९, ९३२, ९९२, । ८४९॥3.
अन्वो ४७३/7, ४६४, १११४7 असर्णिधण १०८r23. +असणो १२१९. असमत्त १३८, ४०४. असमत्था ७१२. असमत्यो १००८r2. असमंजस १८१, ७४३. असमंजसं १२६८. असमंजसेण ५३७. असमीहिय ९४१. असरण ६४६. असरिरियाए १५७r7. असरीरियाट १५७, ८१५,
९३२, १.०७. असहाओ १३६, ६९०. असहाया ११६२. असहीरणा ६१७. असहीरणाएँ ८९७. असंकिय ४१३. असंकिरि ६०७. असंकिरो ६३१ +असंखं ५८४. असंतं ५३८,+४८६, ७२४. असंतुट्ठो ५८२. +असंतोस १०१८ असंबद्धं ४८१. + असंबंध १७. +असंभरंतीए ६१५. +असंभवंतीए ६१५.6 असामन्नं ५७७rl. असार २२. असावण्णं ५७७. +असावयं ११४५. असाहणिज ४८८. असाहिऊण ४९४. असि ७९७, +३७५, ४७६,
५५९, ६०७, ७१३, १९८८, ११९१, ११९३, १२०३.

Page #332

- अहो मुहच्छं ]
असीसंत ४८५. असुरण ३८.
असुय ९४१.
असुर ७८१, +९, १७६, २०१,
२९९.
+ असुरस ४.
+ असुरिंद ६.
असुरो १७०.
असुह ७१५, ७२९४६, ८८२. + असुहं ५७३.
१९२.
असुहाई ८८४. असुहज्जिय ७२९. + असेल ४५,
११६, ३६९, ६२६, ८२०, ८२१, ९६४, १०३०, १२७६.
असे ६१२, ८८८, +९२१,
१०४०. असेसाई ८६०.
अले सेहिं १२८३.
+ असोज १२७०/13.
+ असोग १२७०/13.
+ असोय ४४०, ७५१, ७९५,
१०२६, १२७०.
असोय णिज्जेण ३११११.
असोयणीएण ३११.
असोवो ६८७.
अस्सत्थ १०३१.
अह ६२, ६२*१, ६३, ९२, १०४, ११६, १४०, १४३, १६४, २०६, २१४–५, २३५, २५६, २६६, ३००, ३२९, ३५२, ३६३, ४०८, ४२७, ४५४, ५०४, ५०६-७, ५६१, ५८८, ६०६, ६३४, ६३७, ६४३, ७०५, ७४०, ७७९′1, ८०७, ८१३, ८४६, ८६१, ८७३, ८७५, ली. १५

GLOSSARY
८८६, ८९३, ९०६, ९०८, | अहिए हिँ १५०. ९५१- अहिणवं १०७७.
९३६, ९३९, ९४४,
२, ९६४, १०१७,
१०२२, अहिणंदिऊण १२०५, १२३१. १०५६, + अहिमुहं ११३९, १२४० - १. ११०२, अहिययरो २९८.
१०४६, १०५३, १०६४, १०८७, ११६१, ११६९, १२१२, अहियं १४४, ४२८/1, १२२३, १२२६, १२२९, १२३५, १२५५, १२८३, १३०२, १३११, १३२०*२. अहणिसि ४०९.
अहनिसि ४०९ 4. अहमेत्थ ३७४, १२१३. अहमो ११६६४9.
अहव्वाएँ ७०३.
अहं १८२, २६०, ४२९, ४३४,
४५९, ४६३, ५८९, ६१०, ६४६, ६५४, ७८३, ८०४, ८५१, ९०७-८, ९२८
९९४,
१००४, १०५४, १२१४, १२२३, +२१४, २५०, ३३५, ४६७, ५५०, ५५२, ५५९, ५६६, ५८७, ५९१, ६०६, ६०९, ६३२, ६५४*१, ६८०, ६८१, ७००, ७१२, ८०७, ८६५, ८७०, ९०३, ९१९, ९९५, १२१०. अहि २९८, ४१६, १०४७, +४९१.
९९३,
१००६,
१३०६, +५६४. +अहिरामयरं १०३१. + अहिराव १०२३.
अहम्म १८५.
अहम्मो ११६६. + अहरिल्लाहिं ७४९.
+ अहर १०८२, ११०१, १२७२. अहरो १६१, ७७१.
अहव ४६४.
अहवा ५-1, १५, २२३, ३०९,
८४२.
६६४, ७२०, +३२१, ६८६, +अहिवस्स २३०, ६५७, ८९५, ८३४.
१२०२.
+ अहिवा १११, ८२४, ८२७.
+ अहिवाण ११७५.
+अहिवाणं ७९९.
+अहिवे १४७.
+ अहिवेण ११३, ७९९, ८१०, ११६७–८, १२२२, १३१४.

२२५
+ अहिलसइ ९९२, १००१.
+ अहिलससि ७२१. अहिललिज्जइ ६०.
+ अहिलास ३९६, ७२०, ७७९.
+ अहिलासं ६२५.
+ अहिलासेण १२१२.
+ अहिव १६३, ७८८, १११९, ११७३, १२१७.
+ अहिवई २९१.
+ अहिवई १३३, ३१६, ३७१,
+अहिवेहिँ १२४३. + अहिवो १०६*२. अहिसरिया ५६/16, +४५७. अहिसारियाहिं ५६. अहिसिंचिऊण ११६०. + अहिसेय १२१७. अहिहाणो ३७१, +६११. अहो ११८,
१८४, १०३६, +१२२२. अहो मुहच्छं ६२०.
३०७,

Page #333

२२६
+ अंक ४३, ५८१, ८४१.
+ अंक १७६, ४८३, ५९५.
+ अंकिया ३९०. + अंकुर ५.
अंकुरिओ ४०३.
+ अंकुरण ७६.
अंकुस ८४१. + अंग ७-5, ४३, ६५, २०१,
१२२९, १३०२.
३९९, ४७६, ५०९, ५४५, ६०२, ७५३, ७६५, १०८१, १०८३, १०९६, १२२४
१२३१.
+ अंधिजुयं २०२.
७७७.
+ अंचलहिं ८५०75.
+ अंगण २०९, ३४१, ३५०, + अंचले १०९७.
४३६, ७३२.
अंजण ४५३.
+ अंगणस्स १६६.
+ अंजलि ३६०, ६५१.
+ अंगणं ३५७.
+ अंजली ६०४.
+ अंगणा ३७०, ५८१, ७८१, + अंजलीऍ ५१०.
+ अंजली हि ५९.
अंगाईं ५३४, ५३६, ८२२, १३३०, ईं ४६२, ४७५, ४७९, ८५९, ११२५. + अंगि १३३३*१.
+ अंगियं ५३१
+ अंगी ४६४, १२२३, १२३४.
+ अंगीए ८६९.
+ अंगुद्वेण ६२०.
+ अंगुलि ७४६, ७६०, १२५६. अंगुलिओ ४१७, ४२२, ९८८,
९९०, +१०४९. अंगुलिय ७१०, ९८९. अंगुलियओ १०४७१
लीलावई
+ अंगुलियं १०४८.
+ अंगुली ७६४, ८५२.

४२२.
+ अंगुली अंगुलीयओ १०४७.
अंगे ५३९.
+ अंगण १८३, १२९९.
अंगे
४७४, ४८०,
+ अंगणाण ७५४.
+ अंगणाहि १२६१, १२८९.
+ अंगणे ६७८.
अंगमंगेहिं १०८५.
अंगं ३९९, ४७८, + ३९४, ४०३. + अंतमयाइ ११८४. + अंगा २२०.
+ अंत १३ – 511, ६८. अंतरण ५१९.
अंतरगओ ६१६.
अंतद्धाणं १३१४.
६१७11, हँ ६१७, अंदोलण ३७७, +३४८, ३८०,
४६२.
६१९, हिं ५०३, ७६२, ८२१, ८७३,+२७४, १०८५,
+ अंतर ६२४, ६४१, १०२४, १०८२, १११९, १३०५1 + अंतरम्मि १३१९* १.
+ अंतरं १३५, ४०२, ८१४,
९०३, १०३३, ११८१.
४७०.
+ अंतरालो १३ – 4.
+ अंतरिय ५७, २१०,
२२९, ३५०, ३५६, ४५७, ५९४, ६२८.
+ अंतरियस्स ४५४.
+ अंतरे ९२७. अंतरेसु ४६८.
[ अंक -
+ अंतं २२८, ५९३, ११८३.
+ अंता ७३९.

+ अंते ५८३, ११६९.
अंतेडरं २४५,
अंतो १३०, ३४६, ३९९, +४५,
१०४३, १०८६.
+ अंतराई १७९.
+ अंतराल ८८, २१८, ३९६, + अंहिजुयं २०२, 12.
अंदोलह ३७९.
+ अंदोलिरीहिं ३८३.
+ अंदोले ३३६.
+ अंधय २०१.
अंधारियाई ६३९.
अंब ५११, ६४६, +१९७, ३५१ अंबम्ह ५५८.
अंबम्हि ४६१.
अंबर ८५, ३२७.
अंबाट ४५९, ४६३, ६५० ६६०, ८६४.
अंबाए ६६३, ८६६.
+ अंबु १८३, १९८, ७५४.
+ अंबुरासिं १६७.
+ अंबुरुह ३७०, ७५८, ९९५. + अंबुरुहाहि ३४.
+ अंबुवाहीए ६१.
अव ५५८10. +अंसु ४३६, ४८२. + अंसुरहिं ८७.
+ अंसुय ७५७, १२९९.
आ
आ २२२, ३७४, ९२५, ५८
६१४.
+ आइ ४०६ 11, १२९२. आइटमम्ह १२४८12. आइटुं ९४४, १००७, 14, ११७ + आइट्ठा ८२५. आउच्छिऊण ४३४.

Page #334

- आयारं ]
+ आउण्णं १३२५.
+ आउय ७१८.
+ आउर ४५८.
+ आउरम्मि ५३३.
+ आउरो १३०८.
+ आउल ४६, ३२७.
+ आउकं ७९१.
+ आउलिल्लाई १०८९.
आउस्स ६३५*२.
+ आउह ७३, ९०१.
+ आउहस्स २४५, ५६८. +आउहाँइ ३६६.
+ आऊय ७१८y5. + आऊरिय ५*१, २४. +आएसा ५८५*२.
आगउ १२३२ 5.
+ आगएहिँ १२९२. आगओ ७३, १०३, ३८५, ६३४, ८९१, ११५६, १२२९, १२३२, +१३६.
+ आगच्छइ १०६ *२.
+ आगम ११९९.
८९३, +८१३. + आगया हूँ ५२७.
आगंतूण ८४८,८४८१२. आजाणु ८४०.
+ आडोय ५९९. +आढत्तं ११२०.
आढत्ता ६८१. + आढत्तो ५८३.
+ आणण २८८, ३७०, ८३९. + आणत १४१.
GLOSSARY

आणत्त १४२.
आणत्ता ५८५.
+ आणणा १२६४, १२६९.
+ आणणाऍ ७०३.
+ आणणाहि ८६९.
+ आणणेण १२०२.
+ आणणो ७, ९५, ११८, ११९४ + आयट्ठिय ७४६11. आणवेसि ८९७. +आयड्डिय ७४६. आनंद ३९५, ६१५, +६५, आयण्णिऊण ४८६. +आयत्तं ६१२.
१०५५,
७०९, ९७२,
१२८४, दा १३१९*१. + आनंदिओ १३२१.
+ आनंदो १३–३, १३२०*१. आणामि ५९२ 3
+ आणिऊण ६५९.
+ आगमण ४५९, ५०२. आगमणं ९४५, +९४२. + आगमणेण ४०९. + आगमेण ४१०, ८९५.
+ आबद्ध १०८१. + आबंधो ७७०. आबाल ८८९, ८९४. आभामइ ११८८.
+ आगय ७४, ९०, १२७२.
+ आभास ८३३.
+ आगयस्स १२५१.
+ आभोड ४१५/३.
आगया २०७१, ७८६, ८४७, +आभोओ २८८ 11, 2015,
आणेक्क १०८०. आणेमि २११, ५९२. आणेह १४०. आतवत्तं ५७4.
+ आधाविए ि४३५. आपुच्छिऊण ४३४ 13. आबसंत ८२.
६०२१6, ६४० 15,99०४1. + आभोयं ३३९/12,
३४२१३, ३५०/12, ५२० 12, ५९९ 13, ६७२४, १०८८21. + आभोया ३९६ 3, ४४५11,
१२१, 10.
आमुक्क २९, ५६, २२१, ४३७, ७५३, +२८९.
+ आमुक्का ३४७. आमुकासण २४८.

आमुक्को ९६१.
+ आमोओ ६२, ७८, ७९.
+ आमोय १३–३, ३०,5, १२४,
२३६, ३५२, ३६९, ६०२,
७४०.
आमोयं ६६८, +३१, १०२८.
+ आययणं २०३, २४३, १०२५. + आययणे २१७, ११६२.
+ आयर १४७, २९१, ९०७, ९५०, १०९९, १२३३. आयरं १५२, ८३१, ९८७,
२२७
+५५७. आयरंतेण १०५०/11•
+ आयरा ११७२, ११७८.
+ आयरिएहिँ १५३. आयरिसो ४८.
+ आयरेण ९४, २१४, ३८६, ५८८, ८६८, ९३०.
+ आयव २२०, ३४७, ४५०,
५१८, ६६८, ६७१, ६७८, १०९३.
+ आयवत्त ७३८.
+ आयवत्तं ५७.
+ आयवत्तो १२९१.
+ आयवस्स २६२.
+ आयवं ६६८.
+ आयवो ६७६. + आयंत ७५८.
+ आयंब ४५७, ७६९. + आयंबयं ११७०.
+ आयाम ७७६.
+ आयार (आकार) ६९४. + आयार ( आचार) ३३१ - २,
५५५, ८७७.
+ आयारं ७६६.

Page #335

२२८
लीलावई
[आयारा
+आयारा ५. आयाराण ४८. +आयास १०, ४३६, ६१६१7, |
११२८, ११२५. +आयासियं८१. आरत्त ८३९, +७५२. आरत्तिय १३०२,१३१०. +आरव ४९, ५.. +आरंभ ८, ६०१, ७५४,
१११८. +आरंभे ३१३, १०९९, १२८५,
१३११. +आरंभो ११६,८२१. +आराम १३२३-४, मो ४६. +आराव ६२७, ७३९, १०३०,
११०७, १३२६. +आरावं ५४. +आराहण २४१, २८५, णा
७२३. +आराहणम्मि ५९१. आराहसु७२०. आराहिउँ ४१६॥6. आराहिओ ४१६. +आराहो ८४५. +आरुद्ध ७३८. +आरूढ ३३६, ४६१. आरूढा २६२,१२६३॥5,+४३४,
४६६, ४९४13. आरूढो १७८,+१२५७, १३०० +आलग्ग ११२५. +आलग्गेहि ४३३. +आलत्ती २७८. +आलय ७४८. +आलयस्स २४३. +आलस ५५०, ९६१. आलाव ५४१, ६१४॥3, +१७, १५४, ४८१, ८७५, ९१२, १०८१,१११६.
+आलावयं २६१.
७४८,७७१,१०३०,१२५९, आलावो ५४०, +२०८,४१३. १२९४, १३०५।3. +आलि ३५१,११३१r16. |+आवली १, २४, २४४, ७७४, आलिक्ख ६६८.
१३०६. आलिक्खिजइ ७१r1.
|+आवलीएँ १३२८. आलिटुं १०८८r20.
+आवलीसु८६. +आलिद्ध १९६, ३५४.
आवाण ४६, १२६१. +आलिद्धयं ६६८.
आवास १११८, ११२१. +आलिद्धं १०८८.
आवासं १२९३,+१२५, ११६९, +आलिहण ४५६.
१३२८. आलिहियइ ७१.
आवासिङ ११२०. +आलिहियं ६६८, ८३३.
आवासिओ ७३७. +आलिंगण १२३,१०७६,१०८०.
+आवासिय १३-1, १९४८ १०९५, १३१११5.
११२१. +आलिंगिऊण १०७८.
आवासो ४७, +७३४17. आलिंगिओ ४२९.
+आवीढे १२८८. आलिंगिय १२५८.
+आवेढो ७r6. आलिंगिया ५०३.
+आवेय ३९८, ४०२. +आलीओ ३४१.
+आवेयं ४८५. +आलुप्पंत ११३७.
+आवेसो ७. आलुंखिएक्क ३८०.
+आस १९९. +आलुखियाइँ ४७९.
+आसओ १२-8. +आलुंखियाएँ ५३०.
+आसण १४३, २०५-६, २४६, +आलोइयं ११७०.
२४८,३६३,८७४,९०७-८, +आलोओ २५२, ४५५, ५१३.
११६०, १२३५. +आलोय ४९, ९९९78.
+आसणस्थस्स २४९. +आलोयण ५५, ४०४, ५४०,
+आसणम्मि ९५०, १२३३. ११२२.
+आसणस्स ५८५*१. +आलोयं ३१, ६...
+आसणं २०६, ९४४. +आलोया ३९६73.
आसण्ण ३४७, ४८१, १११७, आवइ ७१६*१.
११५३, ११९९, +२३९, आवईइ १९३77.
२५०, ३३८, ३५४, १३२२, आवईसु १९३.
१३२४.
+आसण्णं १९६७९५. आवज्झंत ८२॥10.
आसण्णे ७३४. +आवडण ३४५.
+आसण्णेसु २१२. +आवरण ७७०.
+आसत्त ५१५, ५८५*१, +आवरिय ५९०.
११३९, १३०२. +आवलि २८, ५९४,७४२-३, | +आसत्तेण ६३५*१.

Page #336

-इत्थ]
GLOSSARY
२२९
+आसत्तो ६९९, ९४२. . +आसीसं १२८०. +आसदो ११६. आसीसिऊण १३१८.
इ २९२r18. आसय ४६. +आसीसो २६०.
इक्क १३१॥18, ३८०115, +आसय २६८. +आसेण १२२६.
___ +२८९r13. +आसया ६४४. +आसेहिं १७३.
इक्कपए १२३५/9. +आसव ४७८, ६२७, २४, +आसो ६७, ७३१.
इक्कमिकमि ३७४rl. २७६.
+आहएहि ८२r14, हिँ ८२. इक्कमेकं २७५r4. आससिया १२८३12. +आहत्थ ४११.
इक्कं २१६॥17. +आसं ३५२, ५१८. +आहय ६६७, ७५८.
इक्विकम ९९r2, १२५२॥19. +आसंक ४२०. +आहया ७०५.
इक्विकं १२३८rl. +आसंकिएहि १०५३.
+आहरण ७१०, ७५१, ७५३, इक्केण ८३६r6. +आसंकिरी ११३४.
९०२, ११०१, १२९४. +इच्छइ ५३१. +आसंकिरीऍ ७०६. +आहरणं ८२८.
+इच्छसि ७२२, १०१४. +आसंग १३३०. +आहरणा ५९०.
+इच्छं ३३०, ३३३-७, ९१२. +आसंघ ६०९. +आहरणाई १३२०.
+इच्छंती १०८.. आसंघियं ११६८.
+आहरणो २०५, ६०१. +इच्छंतो ५६९. +आसंघो १२००. आहव ६३३.
+इच्छा ७३, +३३२. आसा ९१, १७९, १०७२, +आहवं १०९.
+इच्छाइँ ६०५. +१३-1, २३६, ५१९, +आहार ५८४.
इच्छाएँ ६२९. ९८२, १००८, ११३१. +आहारं १२९, ९१३; ११७४. +इच्छाएं २२५. +आसाइ ५९७r11, ६७१r4. +आहारिणो २१०.
+इच्छाण ९६३. आसाइजइ ५४५. +आहारे ८३१.
+इच्छामि १०.४. +आसाइय १९९, ७५६. आहारो २१०, +९६४, १९४८. +इच्छिए १२३, ६२४, १२३९. +आसाईय १९९॥3, ७५६r2. +आहुत्तं १६३, ४३६, ४३५, +इच्छिओ ३१५. +आसाए ५९७, ६६१, ६८४, ५०१, ७८९, ९१०, ९४७, +इच्छिय २३४11, २७६,
१०२१, १०३७, १०५५, ३८८,१०६३. आसाएइ २४.
१९ ११४५. १३१६ +इच्छिय २१७, २३४, २५८, +आसाय ३०,६७१, १०९३. 13, १३१८.
३०४, ८६४, ११५८, +भालार ३५५. +आहुत्तो १३१६.
१२३६, १२४८. +आसासिय १२५. आहेडिएहिँ ११३३.
+इच्छिया ६५०,७१७. +आसासिया ७०६. +आहोओ २८८, २९०, ४१५,
+इच्छियाइँ २२३, ३०१, ७२१. +आसाहिं ९९.
+इच्छिल २७६॥8.
६०२,६४०, ११०४. आसि १८, ४१५, ५८०.
इट्ठो ४०13. आसिय ३९. +आहोत्तं ४३१7.
+इणं ४८१,८८५. आसीणा १२६३,+६३५, ९६६. +आहोय ७६८.
इम्हि ६४६, ७०९, ७११ -२, आसीणाउ ३८४.
+आहोयं २३६, ३३९, ३४२, । ८६०, ९८३11, १२१४. आसीणाए ७-5.
३५.०, ५२०, ५९९, ६७२, +इत्ताहे ९९६॥3. आसीणो ९४५, १२५९,१२८८,
१०८८.
इत्तो १३०.11. १२९८, +१३१, २६.. | +आहोया ३९६, ४४५, ११२१. | +इस्थ २६४73, ११२९r11.

Page #337

२३०
लीलावई
[इत्थं
इत्थं १३६9, २२५77, इय, ५२, ७३, ८९, १००, | १००५, १००७, १०१२, २२८113.
१२५, १६०, २२४, २४३, | १०१४, १.३८, १०५१-२, इत्थंतरम्मि १३१९*1.
२४७, ३५१, ३५६, ३८३, | १०६७, ११४६, ११४९, इइह ९२३11.
४०६, ४२४7, ४२९, ११५६, ११६२, १३१७, इमस्स ६३५*२.
४७१-२, ४८५, ५५२, +९९९. इमं ३३१, ३७६॥3, ६६२, ५९७, ६१९, ६२२, ६३८, | इहं १०४९, ११५६74.
७८३, ८६४, ८८५r12, ६४८, ६६२*१, ६६५, इंचि ८५९, see णईचि,
९८४,११०२,११०९. ६७२, ७००, ७१२, ७२४, | इंत ६७१, १०९३. इमाइ २१११2, २९२॥17, ७२६, ७३७, ७४४, ७५०, +इंद ११७, २०१,२८७, २९९, °ई ३६६, ८७७.
७५४, ७६१, ७७७, ८३२, ४३६, ६६९, १२०६, इमाउ २११r2, ३३७, ३६४, ८४४,८६९, ८८४, ८८७, १२४२-३, १२७७, १२९२.
८८६, १०४७, १२२३. ९६०,९७४, ९९७, १००८, | +इंदणील २३७, १२८७. इमाएँ ९५७.
१०३२, १०४९, १०७०, +इंदस्स ११७२. इमाए २९२.
१०८४, १११५१14, १९५९, +इंदं २४८. इमाओ २११, ७३०.
११६५, ११९७, १२७६, +इंदा १०३२. इमाओ २११२, ५६५, ८९२. १३१०,१३१८.
+इंदीवराई ७७३. इमाण २३३, २५२. इयरा ३०४,११३१.
+इंदु ७७५, १२०४. इमाहितो २५८. इयरो ७३३.
+इंदेण ३२५, ११९३-४. इमिणा २५, १०५, २७१,३११, +इयं ९९, १०३, २६८, ६६८; +इंदो २३५, २८२,७८८, ८०३, . ३१९, ४७२, ५०९,५३४, ९८४14.
९३९,११२९,११५५,१२०५. ६२१, ६४८, ६९६-७, इर ३८५, ५३९.
+इंधण १०८. ७१५, +२२६, ५३७, ६२३, | इरि kि see अत्थइरि. +इन्हि ४६२rl.
६५४, ७२०, ७९८. इव १२, २६, ४८, ३७१/83; इमीइ ५६२r4.
४४५, ५२७r15, ५३०, | +ईस २२२,२८१,७०८,१२००. इमीए १५८,४०३,४१९,४२५, ७०५, ८३३, +४५१r12, +ईसरस्स ७३, ३९०,११४४. ५०३, ५६२-३, ८१४-६,
४५३,१०१०॥5.
+ईसरं १७६. ८२७, १३१०, +३३५. । +इविणा ६५४॥6.
+ईसराण १०६. इमीएँ ४३०, ४८६,५०४,५०६,
| +इसि २२९,२४६,२५२,७२९, +ईसरेण १००२,११७६,११९२.
८९१. ६६६, ६७३, ७१२, ७२६, !
+ईसरो'१००८, १३२१. १३१७,१३३०.
+इसिणा २०९,२१५,६३५*३. +ईसस्स १०६*१. इमीए ५१.. +इसिणो ११५९.
+ईसा ५८६. इमे ६०५. . +इसी ११४९, ११५७.
+ईसाण ६१०, १२१४. इमेणम्ह ११०. +इसीहिं ६६५.
ईसि ५५९,७७१,१०७७,१०८८. इमेणं ११०74. इह १३, २१६-७, ४०९,
ईसिं २९९.
४१३, ४७६, ४९४, ५४९, ईसीसि १०८८. इमो २२४, ४०९, ४७३, ८३८, |
५५६, ६४९, ६८६, ७२६, +ईसेण १११. ९६२, ९७४-५, १०४७,
७२९, ७३०, ७३४, ८१३,
ईसहिं ६६४. १०४९, ११९९.
८७०, ८७७, ८७९, |+ईसो १०६*२, १०८, २९२. इमोहितो २५८18.
८८४19, ९५३, ९८४, | ईहियं १८८.

Page #338

-उत्तं]
GLOSSARY
२३१
उ २२९, ८०३1. उअ २९२. उअय ४६९॥13, ५२४r7. +उअरि ६७०11. +उअहि ४५५1; ५२०11. उभही ८r13. उइउ ८४५१4. उइओइय ८४५. +उइय १३०, २६१,८१०,८४५. उइयं ६८०, +७१४. +उड्याइँ १८५, ३६६. +उक्कडे २४. +उक्वत्तिय ६६९. +उकंठं ६७०. +उक्कंठा ५४२, १२५१. +उठिएहि ६९३. +उकंठियाएँ ३८१. +उकिट्ठ ९१३. उक्खणइ ६७५. +उक्खय १२४३. +उक्खित्त २८८, ४८३, ७४४. उक्खित्तो ११९. +उक्खुडिय ११८८. +उखित्त २८८7. उगग ५८५*१,+१२१६. उगगए १२६१. +उमाएण ४५१,६४०. +उगगओ ८५८, १०७२. +उम्गमंत १०८८. +उपगमेण ६१८. +उग्गय १६८,४८२-३, ५.
११२५, १२५७. +उग्गया ७५६. +उग्गिजंत ९०२73. +उगीए ६२७. +उमगीय ५९४,१०३०. +उग्घाओ १६९, ५४३१9. उग्घाडेऊण १०५६.
+उग्घाय ११०४.
उजुय ३१. +उग्घाया ५१७.
+उज्जुयाण ४०७. +उग्घुट्ठ ७३९, १२८४. उजुयासि ५५९. उचिय१०८७r18.
उज्जोओ १३०७. +उच्च २३६.
उज्झाय.८२४. +उच्चत्त १०७५r12.
उज्झिय १२२, +२००, ७४९. +उच्चय ५९८.
उझियं ७२५. +उच्चयं ७४०, ७४५, ८२९. उटुंति १०८९. +उच्चाइय ७४७.
+उट्ठिय ११८. +उच्चाओ ९६२.
+उट्रियं १०८०. +उच्चारिओ १०८७.
उडीओ १०६६, see पडउडीओ. +उच्छलंत ४४३, १३०७. +उडुब्भेयं ८१. +उच्छंग २७०, ४७४, ८०२. उड्डीण ४४८, १०९१, +८१, +उच्छंगं ५९६, ७६८.
१०८९. +उच्छंगा १७२.
उड्डीणे १०९१r3, +६५३. +उच्छंगे ९८, ३८४, ४८४, | +उड्डीणो ११३८.
६५४१, ७०६, ९०७, | उड्ड ४३५४2. ११६०, १२८०.
उण १४९,३१३, ४८२, ७०९ +उच्छंगो १०४४.
11, ८९७, ९२६, १२४६. +उच्छाह १५०.
उणिकराण १११३6. +उच्छाहं ९९३.
उणेक १५१. +उच्छित्त ७४८.
उणेत्थ २१०. +उच्छिन्न ७४८r3.
उणो ३१५, ५४९. उज्जग्गिरस्स १३१२.
उणो १०१५, see अट्ठउणो. +उजमो ७.
+उण्णओ ७७१. +उजलाई १२६४.
+उण्णमंत ८५०. +उजले २३.
+उण्णय ५०,३९९,७७२,८५२, उजल्ल १०७६.
११०६,८४०,१३२५. उजल्ला ९११.
उण्णामणत्थं ३९७. उजाण ५९, ३५८, ३६१,४७७, +उण्ह ११९५.
४९६16,+१२-8, २७७, उत्त, see भट्टउत्त. ३५१, ५३६.
+उत्तमंग ७-5, १४१. +उज्जाणम्मि ८२९.
उत्तमंगाउ २५६॥2. उज्जाणवालिया ३७४.
+उत्तर ७३२. उजाणं ३७३, ५३५, +२२९,
+उत्तरण १४४9. २३५,३५२,३५६, १०३२. उजाणे ४९६.
उत्तरासा ११३१. उज्जाल १०७६॥1.
उत्तरिजेणं ९१०. +उजुओ ७७२.
| +उत्तं ( उक्तम् ) १२५२.

Page #339

२३२
लीलावई
[उत्ताण
उत्ताण १०२०, see गरदउत्ताण. | उन्नावण ३९७r8.
+उब्भवाओ २८३. +उत्ताण १२७१. +उप्पण्ण १००,९११.
+उब्भवाहि १२९०r2. +उत्तार १४७. उप्पण्णा ८१३.
उन्भीकयाउ ८१८. +उत्तारो १६७. उप्पण्णो ४५२.
+उब्भेयं ८१. +उत्तावलो १३११. +उप्पत्ति ४८, १.१०.
उभय ७९६. +उत्तिण्ण २५४. उप्पन्न ९११॥3.
उमावइणो ११६३. उत्तिण्णा ८२०. उप्पन्नो ४५२16.
उम्मग्ग ११२३. +उत्तिण्णाहिँ ७६२. उप्पयइ २४०.
+उम्मस्थिय ११८. +उत्तिण्णरावण १७४. +उप्परं ८५५.
+उम्माएण १२१८. उत्तिण्णो ७६१.
+उप्पल ५१०, ७५९, ७७४, +उम्माओ ४९८. +उत्तिमंग ७-5r8.
१२६४.
+उम्माय २९४. उत्तिमंगाओ २५६. उप्पह ४१९r10.
उम्मिलंत २४. °उत्तेण १०४, see मंतिउत्तेण. +उप्पंक ८२.
उम्मुह ४५६. +उत्तुंग ७६८. +उप्पंक १९८.
उम्मुहा ३९७. +उत्थय १३२. +उप्पंका १३२८17.
+उम्मूलणं १२७१. +उत्थया २५४. +उप्पंको १३२८.
उम्मूलतो १७९. +उत्थाई ५२७. उप्पाय ४, +२७४.
+उम्मूलियाएँ १०९१. उदय ४६९13, ११७१17. उप्पायंतो १.१९.
उय ३०. +उदहि ४५५. उप्पिओ ९८१.
उयणमेइ १५५. उदुंबर १०३१72. +उप्पीडिय ५*१.
उयय ४६८-९,५२४,६७२-३, उद्दाम २८७, १०३१. +उप्पीलं ४७०,११२६.
१.७२. +उद्दीविओ ८५८. +उप्पीला ११.
उययंतरिय ४५७. +उमियाण ५७०. +उप्पीलो १..
उयर ५७७, ५८७, +६७५. उद्देसं ५३॥10, ८६१, +१९६, | उप्पुट्ट ४३५..
उयरवई ५८६. ७३२, ८६७r7, १०२४, +उप्पच्छा ११३४.
+उयरं २६५. ११३३. उप्पेच्छा ६४१r2.
उयरुभवाओ २८३. उद्देसियं ८६९. +उप्पेत्था ६४१.
उयरे १३०६. +उद्देसे ३५७, ८६७, १२११. +उप्फालियं १३२९.
+उयरेसु १०७१. उद्देसो ५३, ३३७, ७७७. +उप्फालो १७१.
उयसप्पड ११३५r6. उद्घ ७५९, १११३, +३५९.
उयहि ५२०, +१८or5, ६९४, +उद्धय २४०r13.
१०५१, १२२७.
९६०. +उद्धरियं ९. +उप्फुसणा ५९.
उयहिं १७८. उद्धाइउ १७९१८.
उप्फुसिय ५१९,+५२५, ११२८. उयही ८, १०७, १०९, १७८ उद्धाइओ १७९.
उबिंब ४२, ९२४, ९३८, 18,+२५७. उद्धाईउ १७९r2.
१०१६, १०४६, ११५२, +उयहीए २or14. +उठ्य २४०.
१२४७, १२९३.
+उयहे ११७०. +उद्धुरो २७. +उब्भर्ड ११७२.
उर ११९०. +उन्नय ३९९r12, १३०६5. +उब्भवाइ १२९०१2.
+उरस्थल १,८४०. उन्नारण ३९७r8. | +उब्भवाट १२९०.
+उरयड ६०१.

Page #340

-उव्वतंत]
GLOSSARY
२३३
°उल १६८, १७४, ३५३,५१७, | उवग्गियाओ ८८७r3.
उवलब्भइ ४०. ५८४, ६०७, १०४३, see उवग्गियाण ७२९/6.
+उवलेवण ५९२. अलिउल etc.
उवटिओ ३२४, +३२२. उवविढे २४५. °उलं २५, ३०,५८, १३०३. +उवष्टियाई १२३७.
उवविठ्ठो १४२, २५०, ९६६. °उलाई ११४२,°ई ६७५. उवणिओ ९७४.
उवविसह १०४२, ११६०. उलाहिँ ४५२. उवणिजते ९७७.
उववेसिया ८७४. +उल्लएण १२५६. +उवणीए ९०७.
+उवसग १३-2. +उल्ललिओ १८..
+उवणीओ १८२, ४१९, ८०८. उवसप्पिऊण ११४, ५७५, ६८८, उल्लवइ ९२३. +उवणीय ९५०, १२३३.
१२१२, +६०६. उल्लवसु ५५१. उवणीयं ९३४.
उवसप्पिओ ९१४. उल्लविड ३८. उवणेइ १५९.
उसप्पियम्हि ५९७10. उल्लवियं ३८110, १०४, २७०, +उवस्थियाइ १२३७r12.
उवसप्पियं ५९७. ३७८, ८७९, ९९४,१०५८, उघबद्धो ६५३.
उवसप्पिया ५९१,१२५१. +३०६. उवभुत्त १०९४.
+उवसम ६४९1. +उल्लसंत ४५४. उवभोगा ११७४.
उवसामं ५०१. +उल्लसिओ १८०14. +उवयटेण १९५॥17.
+उवसोहिय १३-३, ३७०. उल्लाव ११५९12. +उवयार १७२, २४२, ३४२,
+उवसोहिय ४६९. +उल्लावं ३३.
३६१, ३९०, ४२६, ४६५,
उवहसणिज्जो २९७. +उल्लाविरीऍ १२९०.
६५७, ९०३, १०२९,
उवहसिसि ३८17. +उल्लाविरीहिं १२९०rl.
१२६२, १२९५, ४३३, उपहास ८८४. . उल्लावो २६79.
४९२, ५१२,१०९८. उवहास २९३, +२६७. +उल्लिय ७०३. +उवयारं ६८३. .
उवहसिओ ८०७. +उल्लिहण १०८३. उवयारे ४९२॥3.
उवह सियं २९१. +उल्लूरियं ११४०. +उवयारेहिं ४२७.
उवहासे ८६५. उल्लूरियं ११०८. उवरि ३०८,+१०६*१, ३६९,
उवहासेसि ३८. +उल्लहिँ ८९६.
५०६, ६७०, ८५२, ९५१.
उवहासो २९८.. +उल्लोय १२९५. उवरुज्झह २११
+उवहि ५,१८०, ९६०॥12. +उल्लोलो १६८. +उवरुद्ध ४१५.
+उवहिस्स २०114. +उल्हसिओ १८०14. +उवरे ७५७.
उवही 4113,१०७r19. उव २९२r17. +उवरोह ४३.
+उवहीऍ २०. +उवइटेण १९५. +उवरोहेण १०१८.
उवहुजा ११७४11. उवइट्ठो १४२॥13.
+उवलक्खाविऊण १२५५, +उवहुत्त ४४५१8. +उवएस २८४. उवलक्खासंक ४२०.
+उवहोजा १५१. उवएसो १९३, ९४१. उवलक्खिऊण २९३, ३००,
उवहोगा ११७४.11. उवगओ ८९.
४०६,८३२.
+उवाओ ६४९. +उवगया ३०३, ४५८, ९००, +उवलक्खिय १३-5, ११५०. +उवाय ३१६-७. १३०२, १३१८. उवलक्खियं ७८४.
+उर्वति १९३. +उवगिजंता १२५०. +उवलग ७२०.
+उति ४३७. +उवग्गिय १३२.
+उवलद्ध २८५.
| उच्चतंत १०७५.12.

Page #341

२३४
+ उब्वत्त १०७५, ११२७. + उब्वत्तंत १८३.
उव्वरिय ११९७ +५२७. उब्वरियं २५५ 19 +१२७३.
+३४०.
+ उब्वहसि ४८३.
प्रक्कत्तो ३०२.
+ प्रक्कम ९९.
प्रक्कमेक ४१०, ४२२.
एकमेकाण १२३०.
उठवला ९११7.
उन्हइ १९, ३१८४१, ४३९, पृक्कमेवहि २२२.
२१२,२३९, see अइटूउन्बं.
+ उव्वाय २७४1.
+ उठवासिय ६८५.
उचिब ४२y5.
+ उब्वेल्ल ८०, १६८. +उब्वूढ २२१ 14,+४३,१२२४. उसायणि 11.
उहई १०७ 19, १०९.
उहउ २४० 16. उहओवास २४०.
उहय ५५७, ६०५, ६६५,
८०९13.
उहयाण ५४०, ५५७, ६६५. उजिरालि १७४ 5,see गुंजिरालि.
ऊ ऊरु ६१८, ७६६, +७४१, ७४७, ७५५, ८४१, १०९७, १३०५. ऊरू ६१८ 14. +ऊसव १३-2.
+ ऊसवियाइँ ११३. + उससंत ८३, ३४८. ऊससियब्वं ४७७.
+ऊसास ३९७, ६१६. +ऊसुयस्स ९८५.
प्र एक्क २१, १७८, २०३, ८९३, १२७७, +२९, ५५, ६६, ११५, १५१, १५४, १९०, २१८, २४१, २८९, २९०, ३२९, ३५२, ३८०, ३९२, ५८१, ७३१, १०८२,१११६,
लीलावई

१२१०, १२१९, १२४३.
प्रक्कमेकं ४२२, +२७५. प्रक्वम्मि ८३२. प्रक्कसरियाए १३१, १७८. प्रक्कसि ४२६.
प्रक्कं २०३, २१६–७, २२२, ९२९, १०५९, ११३९, ११६४, +२११.
प्रक्का १३०२.
प्रकाश ९२, ९०९.
प्रक्कासण ८७४, १२३५. प्रक्कम ९९, ८७५, १०८१,
१२५२.
पृक्के १४.
प्रक्क्क्क १२०.
प्रक्केकम १२३८. प्रक्केकमेक ९७२. प्रक्केण १०४, १०२०, ११८०. प्रक्केणं,७६, ९४८. प्रक्के हि ८३६–७, +२२२. प्रक्को ३७२. प्रक्को २०, १०३५, ११६४. प्रचिरयालं ९८०, ११६२. प्रचिरं १०५२, १२५४. हि ३७८, ४६२, १३३३. प्रत्ताहे ४१०, ४१४, ८९७,
९१७, ९४६, ११४६, ११६२, १२२५, १३१२. प्रत्तियमंत्तं ११५१. प्रत्थ १०३, १३६,
१३९, १४४, १५९, १६०, २२५, ३६९, ७३४, ७८४, ८२४, ८६२, ९७४, ९९३, १०१०,

[ उब्वत्त
१०३९, १०६०, १११०,
११५४, ११५६, ११६३, ११७४, १२०८, १२२८,
+२९७,
३७४,
३७६,
१२१०,
३७९, ९१५, १२१३.
प्रत्थम्ह २२८.
प्रत्थम्हे २१०.
प्रत्यंतर म्मि
११२९.
प्रत्थावसरे १२६०.
प्रत्थुप्परं ८५५. प्रत्येक २५८.
प्रदह १९१, ९२३.
ए
२७- 11,
१०५४, एक्कसरियाण ६३४6. १९९९, | एक ६३७, +१२०११6.
एका २८३, ८०४. एक्कम ११११. एकेक ९९72,
एअम्ह १२१८४7.
एइ ९३१, ११५४.
एए २५९, ११७४.
एहि ४८९,
९१६.
एको ६८८१6.
एक्क १८२, २५३-४, ३५८, ५८२, ६३५, ७९०-१, +१२०, २५८, ३७४, ६५७, ६९८, ७२३, १२११. एक्कमिक ४२२4.
+ एकमेक २३२, ९७२, १२००. एकमेक्काण ५४७, ७३७. एक्कम्मि ७८९. एकसरियाइ ७९६. एक्करुरियाए ६३४.
४९५,
७३८,
८५०,
७३१71,
१२५२ 19.
एक्केकम ९९२, ६१०, ६६४,
७४५.

Page #342

- एवंविहाण ]
एको ६८८. एचिरं ६६०.
एता ५५१, ५५८, ६१३, ६३०, ६९६, ८०१, ८८५, ९२५, ९८२, ९९६, १२७८. एत्तिय ७३०. एत्तियमेत्तेणं १२१८. + एत्तियं ६६१.
एत्थ २४७, २५१, २५४, ३८३, ४६५, ५३७, ५३९, ५५२, ६५९, ७०१, ७३३, ७४०, ७४४, ७८६, १३२९, +२१०.
एत्थ म्ह ४११, ७४०, ८९२.
एत्थं ३४, ७२१.
एत्यंतर म्मि ४५८.
एत्थुत्तर ७३२.
एत्येक ७३१.
एमवि ६१९, ७००,
१०००.
एमविहाणं ७२८.
एमविहे ८६३.
एमविहो ८६३. एम ६१९15. एमीए ५०६ 4.
एमेय ४१. एमेव ४१1.
एम्व १०६5, २६९, ८६२
15, ८६३14.
८६९,
+ एम्बविहं २२६. एम्वविहे २६९.
+ एय ४१.
एयम्ह ४१४715.
एयस्स ८४३, ११५६, १३२७, +९८२.
एयं २२, ३०, ११२, २६८
16, ३०९, ३६१, ३६८, ४१४, ४९९, ४६५7,

GLOSSARY
४६७, ४७६-७, ४९४, ४९८, ५५७, ५७९, ६२१,
६६३, ६८४, ६८६ - ७,
७८७, ८००, ८४२, ८६५, ८७६, ८७८, ८८१, ९१६, ९२२, ९३६, ९५४, ९८३, १०५७, १०५९, ११५७, १२०९, १२४४, १३२९, १३३१, +३६७, ३७३, ६८५, ७०५, ७७८. + एयंविहं २६७.
एयाइ ८६०, हूँ २९, १२३७, ई ३६५. एयाओ ४९६.
एयाण ८३८, १२०८. एयावृत्थंतरं १३५.
एरसा १३६*9710. + एरावण १७४, २८०. एरिसए १२३२, +६४४7. एरिसम्म १७८ : ११५९ 12, ११९७, +६४. एरिसस्स ५२.
एरिसं ५५४, ६६७, ८८३,
१०३२,
१००२, १००९,
+६८४.
एरिसा. १३६१.
एरिसावत्थो ५४९.
•
एरिसी ३७५.
एरिसे ५७74,
६३४, ७९७,
११०२, ११५९.
एरिसो ४९१, ४७५, ५४५२. एला १९६, +१७५, ३३९,
१०२६, १०४३.
एव २४७, २६९/1, ३१९, ४०६, ८३२, ८६३/13 -4, १३१३, +४१′1, ४१79, २२६ 10. एवमहं २५०, ६८१.

२३९
एवमाइ ४०६ 11.
एवम्ह ९५६.
एवविहं १०६, ५९७, ७९३, ८०९, १०६०. एवविहा १०६.
एवविहे १०६१6. एवविहो ६६५.
एवं ४२, १०४, ११३, १६३४, १८७, १९५, २१२, २५६, २६५, २६९ 2, २७०, २८५, ३०३, ३०५, ३१०, ३१२, ३१६, ३७५, ३७७, ३९१, ४०७, ४२०, ४२८-९, ४३१, ४६३, ४६५, ५००, ५५२-३, ५६१, ६१४, ६२५, ६४८, ६५०, ६५३, ६५९, ६६६, ६८६, ६९६, ७१२, ७१६, ७२७, ८०५, ८१०, ८१७, ८२०, ८४४, ८४७, ८५४, ८६७, ८७१, ८८१, ८८७-८, ८९३, ८९८, ९०३, ९१८-९, ९२१,९३३*१,९३८, ९५४, ९८०, ९८४, ९९०, ९९४ - ६,१०१११6, १०१६, १०३७, १०५५, १०५८-९, १०६१–२, १११६, ११३३, ११४५, ११४७, ११५२, ११६७–८,: ११७८,११८१, १२०२, १२१६,: १२२०, १२५५, १३१६.
एवंविह १४४1. एवंविहम्मि १६३, ९९७.
एवंविहं १४४, ४८६, ७७९,
९७९, १२२५.
एवंविहा, १२०८. एवंविहाइँ ५५१.
एवंविहाण १६०, ६५२, १००३,
१०४०.

Page #343

२३६
लीलावई
[एबंधिहे
+ओसह १३१५. ओसहि ७०, +४४९. +ओसहीहि १२७. ओसायणि ८111. ओसावणि ८. +ओह १०३१14. ओहओवास २४.16. +ओहं ५२३, ११८६. +ओहंस १७५, ३४७, ५००,
१२९१, १२९14. +ओहा ५१७, १०७१. +ओहामिय २०४. ओहुत्त ४४५. +ओहेण २४२. +ओहो १०९०. +ओहो ४५, २९०, ४००,
१२.४, १३०५.
एवं विहे १३८, ३३१, ७२४, ओअद्धा ५२९. ९३३, १२०१..
+ओणएण ६१७. एस १५१, १५९॥12, २४७. ओणकिराण १११३.
३२०, ३३०, ३८६॥16, ओणकिरीऍ१११३. ६६५/7, ९७३76, ९७७, ओणिकिरीए १.१३॥5. १३३३, +९८९.
+ओणमिय १३-1, ५९५. 'एसम्ह ४०८rl.
+ओणय १३-1r3, १०१, °एसं ७६७, see मज्झएसं. २४९, २५६, २६६, ३९७, एसा २८, ११२, १४६, २४७, ४८६, ७९२, ८०७78,
३९०, ४५८, ४६३, ४७४, १०७८, १३०६. ५५५, ६७०, ७०३, ७०६, +ओणयग्ग ४४६. ७८०-१, ७८५-६, ८१३, +ओत्थइय १२६२. ८६८, ८७०, ९३१, +ओबद्ध ६४५.
१३३३*1, +३३४, ९२९. +ओमुक्क २८९॥13. 'एसो २८r12, १३७, १३९, +ओयण १०२४.
१६७, २१८, २५७, २६३, | +ओयणेण १०२५. ३६७, ३७८, ३८६, ४१५, | +ओयारण १११९. ४१८-९, ४९१rl, ४९८, +ओरुण्ण ७०२. ५५६, ६३०, ६७३, ६७८, +ओरुद्ध ११७१. ७३४, ७३७, ७९९, ८०१, ओलग्ग ६६८. ८०८, ८४२, ८४४, ८४६, +ओलम्गाण १०२०. ८७७, ८८९, ८९४, ९७५, +ओलि ११३१. ९८१, ९९०, १०३६, +ओलंपियस्स ६७७.. १०४९, १११२, १११५, +ओल्लिय १०८३. ११५५, ११६५, ११६७, +ओवग्ग ५२७r14. १२०६, १२२१, १२८२,
+ओवगण ५२७, १३०८. +३२२, ३६४, ४१७, ६८९, |
ओवग्गियाओ ८८७. ९८८.
ओवग्गियाण ७२९. एसोरह ४०८,१०६०.
+ओवास ११२१. एहि २३३,५६६,६३२, ६९६,
ओवासं २१६. १०१४,११५१, ११७७.
ओवासो २१७. एही ८६२.
ओसत्ता १२८३. एंति ४९६.
ओसत्तो १२८३12.
ओसप्पइ ११३५. +आत्थय ५, ८४७. .
ओसरइ ६७४. ओत्थरियं १९८५. ओप्पह ४१९,
ओसरसु ७४*१. ओ
+ओसरंत ६८५. ओ ३१८.
+ओसरिय ३१८, ४५६.
कअ २६७r11. कइ (कवि) ३६. का (कपि) ३५४-५. कइच्छाई ६०५. कइया ९७, ६३५*२, ९६९, .
१३३३*१. काहि ३४726, हिँ ३५॥1. कई ३५४7, १०२०. कईण ७२18, ५४६. कईहि ३४, हि ३५. कए ६९७,१०११, १०४२78,
१०७६4. कएण ७३०,९४६, ९८८. कएहिं ५६९.1. कओ ७२५-६, ७२८, ८८७,
११९४. कक्कस ७. कक्कसं ७६८, ८३५. कच्छडय ७५३. कच्छं १०१९.
.
ओ

Page #344

-कम्माए]
GLOSSARY
२३७
कत्थडय ७५३.13. कप्पड १३३. कप्पतरु ५९४. . कप्पडुमाहितो ६४५. कप्पलयं ३४८. कप्पूर ३४४. कप्पूरोहंस ५०..
कब्बुरं ५२२.
कच्छंतर १११९.
कडिओ ९१०. कच्छंतरं ९०३.
कडिय ३४८, ११२४. कज १४, १३७, १४०, १८१, कड़िया ४४५.
१८९, १९४, ५४२, ६९८, कढिण ७, १०, ७०४, ९८२. ८३६, ९२९, ९४०, ९६०, कणइ १७५, २२९,३५७, ४६१, १०००,११४६.
५९४, ५९८, ६०७, ६४१, कजगई ९३७.
७७१. कजगयं ९३७r10.
कणई ५९८r2, ६३७. कजम्मि १६३, ९९७.
कणय १७५19, २२९॥16, कजल ११८५.
३५१13, ४६१r18, कर्ज ७६, १८८, ५७४, ६३१,
६४१rl. ६६२, ६६२*१, ६८६, कणय (कनक) २२०, २४३, ९२३, ९४७, ९९७, ११७३.
२७४-६, ४४६, ६७४, कजाई ५७५, ८८४,°ई १९१.
७४३, ८०२, ८३८, ९०७, कजागइ १३७r13.
९०९,९११, ९४४,१०३४, कजावि १३९r1.
१०५६, १२८६, १२८८,
१२९७. कजुच्छाहं ९९३.
कणयमयं ७७. कजुज्जुयाण ४०७.
कणयायल ३३४. कज्जे १३८, ६२४,११२१.
कणयायलु ९१r12. कजेण १३३, १३७, २३०,
कणयायलो ९१. ५१४,७८६, ७९७, ११२२,
कणयावलो ९१12.
कणवीर १०२७. कट्टिय ३४८12.
कणि? ४२२. कडए १०६,५८३.
कणिटुं ९०६. कडक्ख ८३117.
कणियार ७७. कडय ३४९, १०६५, ११३० ११४८, ११७७.
कणियारि ७७r10. कडयम्मि ११४५.
कणोहो ४००. कडयवालस्स १०६४, १९७९.
कण्ण २९०,८८१, ९९१. कडयं १९४, ११२०.
कण्णा ५७६.
कण्णाण २२९. कडयाउ १०६*२.
कपिणयम्मि ४४८. कडयाओ १६४. कडयाहि ११७९,हि ११७९॥6.
कत्तिय ११८२. कडिल्ल १०९७.
कत्तो १९१, ४६४, ७२९,
१०१३, १२२५. कडिल्लं १२७५.
कत्तोहितो २०७. कडी ८४१.
कत्थ १८३, २०७, ४६०, ५३७, कडुयं ८८१.
६९१, ६९४, ७०८, ७८६, कट्टण ६, १०.
८५६, ८९०, ९२२, ९७५, कडिऊण ८७४.
१०४९.
कब्बुरो ४५६. कम १३०७. कमल १२-8, ३६१, ३९०,
३९७, ४२८, ४३३, ४५०, ४७१, ५०६, ६०३, ६७६, ७४६, ७७२, ७९३, ९७०, १०२९, १०९८, ११४७,
१२५९, १२९९. कमलग्घ ११०५. कमलं ४३९,७५८, ९९१. . कमला ३७२. कमलाई ३०२. कमलाएँ ५०५. कमलाओ २५३. कमलाण २४९. कमलायरा १२. कमलाहि २४९. कमलेसु ९९. कमलेहि २८०. कमलो १४१, ११०५. कमलोवयार २४२. कमसो १२८३. कमेऊण ९०३. कमेण १५३, ४४१, ५३९,
९०३, ९१३, ९१७,
१२८३१1. कम्म ३०९, ५९२, ७१५,
७२९,८९०,१०४१. कम्मयरं १११७. कम्मं ११३७. कम्माए ९८०.

Page #345

२३८
कम्माण ४९७, ८८२.
कम्माणम्हाण २७१.
कम्मि ४९७.
कम्मेक्क २१८. कम्मेहिं ५६९. कम्बलाइरा १२/10.
कय ४७, 998, १४३, २०५–६, २१४, २६८/14, २७७ /10, २८४, ३४२, ३५२, ३६१, ३६३, ३८८, ५८५, ५८५२, ६०१, ७२६, ७७२, ७७६, ७८५, ८८६१२, ९०३, ९०७-८, ९४५, ९५०, ९६६, १०२५, ११०३, १११५, ११४०, ११५३, ११६१, १२३३, १२५१, १२८६, १२९६, १३०१, १३१०, १३२७. कयण ७६९.
कणिवे ४७ 3.
कयत्थण ७.
कयत्था ३९०, ११६१.
-कयत्थो २५१, ७३०.
कयपणामो ९९६.
कयलास २८५/10.
कयवराहेण ६३५२
कयं ३५, ३०७, ४१४, ६११,
६५१, ७१३, ९१६, ९१७, ११५१, १२१५.
कयंत्रं १९७/२०.
कर्यबंब १९७.
-कया १५९/12. काहूँ ५३४.
कयावगाहणो १०६२. कयावेसो ७.
कर ७, ११, २३, ५७, ९७, ३४८१२,
२२९, २८८,
३५६, ४२३, ४७९, ५०६, ५२२, ५९४, ६२८, ७४६,

लीलावई
७६०, ७९६, ८४१, ९१३, | ९७०, १०९७, ११०५, १११३, ११२६, ११७०,
११९५, १२६६.
करगाह १२५७. करग्गाहुत्ताण १२७१. करणं ३६८74. करणाइँ ८२०. करणि ७३८ 15. करणिं ७५५.
करणी ४.
करणीएण २१४.
करयल ७६१, ७६९. करयला १३०२.
करयलो ८४१. कररुहावली १.
करवत्त ४१५.
करवाल ६७७, ११९८, १२००. करह १०६६, १११९. करहरूस ११०८.
करहाण १०६९.
करंबय १११०
करायारं ७६६.
कराहय ६६७.
कराहिँ ८४ .
करि २३, १६९, ७३६, ७६६,
८४१, ९००, ९३४, ११०४, १११८, ११२२, ११३८, १२४२.
करिजासु ४१०8. करिणी ४7. करिणो ११२६.
करी १३६*१.
करुण ६७४ 11. करे ८७४.
करेणु ७३६, ७४१. करेणुयाण ७३४, १०६७.
करेणू ९००.
करेमि ३२१, १००७. करेयव्वो ४१०.

करेह १४८, १०००. करेहिं ६७५. करोत्थय १३२.
करोवग्गण ५२७.
करोवग्गिय १३२.
[ कम्माण
कल २६.
कलण ७४२.
कलयल १०३०, ११०७, १३२६.
कलयलाराव ६२७.
कलयंठि ४५२, ६२७, १०३०,
११८५.
कलयंठिउलं ५८.
कलरव ३२९.
कलस ७७०, १२८६. कलसाण ४००/16कलसो ९०९.
कलह ७६६.
कलहंस ७९२, १३०४.
कलहोय २३९, ५२३, ७७०.
कलंक ६७.
कलंकच्छलेण १९.
कला ६०, ३६५, ८४५.
कलाव ३६५. कलावो ८७७.
कलि १३ - 4, १९८, १३२८. कलिऊण ४७२, ६३८. कलिय २८८, १०९७. कलियं ११२६.
कलुणासया ६४४.
कलुसण १११८.
कलुसा ४४५.
कलुसिएण ७१५.
कलुसिज्जइ ७३६.
कलुसिमा १६.
कलुसियं १९.
कलेऊण ५८८. कल्लाणो १३२०*२.
कल्लोल २७. कवणेण ११५६.

Page #346

-कामाय]
GLOSSARY
२३९
कवल १२९९/4.
४८८, ४९८, ५७७, ६२१, कंकेल्लि ८६॥13, १०२७. कवलणारंभ ८.
६३१, ७०२, ७१५, ७२३, कंखिय ७४५, १०८७, कवलं ९९९6.
७६०, ७७९, ८००, ८३५, १२३७r 12. कवलंति ११२६3.
८५९, ८८५-६, ९२६, | कंस्विरस्स ११३९. कवलियाणं ७०..
९३३, ९८१, ९९२, कंखिरो १०३६. कवलेंति ११२६.
१०००-१, १११६, ११२४, कंचण २८०, ४३९, १०२७. कवंडल ८७६.
११२७, १९५८, १३३३. कंचुइ ७३९, ८७२. कवाडग्गला १०३४. कहइ १०६*२.
कंचुइल्लीहिं १२३८. कवाडं १०५६. कहउ ८६४.
कंचुओ १०. कवाडाइँ १०८६. कहकहवि ११९15.
कंचुय ८७२१4. कवि ३५५५8. कहवि ८८५10.
कंठ २६, ४५२, ७७०, ९१०, कविल ११३२,११८४. कहसु ४१, २६८, ४६०, ५१४,
__९७२. कविलम्मि ६७४.
८००, ८९०,१२२५.
कंठम्मि ४२५, ४२९. कविसासु ६७६. कहं ३३, ४१, १३६, १३६*१,
कंठे ४. ४३५/2.
कति २४, ७०, ४४२, ६००, कवोल ६०, ९७, ८५३, १२७० १३०९.
कहा २२, ३४, ३६५2, ३८, १२८७, १३०९. कवोलवास ५२१.
१४६, २६४,२७१, ७१६४१, कंतीए १२७०।10. कवोल ३१०.
८९८, १३२९, १३३३*१. कंद ५९२, ७५५. कहाएँ १३३०.
कंदराहोयं ३३९. कवोलेसु ९६, ८७५. कहाओ ३७.
कंदकुरायारा ५. कब्ध ७२. कहाणुबंधा १२.
कंधर ३५९, ७७०. कव्वुरं ५२२14. कहारयणं ४२76.
कंधरस्स ११४०. कलण ४४६, ४४९, ५२४, कहावत्थु ४२.
कंधरा ९९, २०४, ८४०, ६७४, ७५६, ७७६, ८३९. कहावि १३९, १५९.
१२०३. कसणारुणं ४४४. कहासत्तो ९४२.
कंधरो ११८८. कसणो १६. कहिट २७१*१.
कंपेण ६१८. कसणो ४, ४५२. कहिजति २७२.
कंस ६. कलाय २६, ७७३. कहियव्वं ४८८,१२०९.
का ३६३,७५४,७८५, १०८०, कसायाई ७७६75.
कहियं १२३६11, १३२९. १०९७, १२१२, १२६९, कसिणो ४15. कहिं ६४९, ८५०.
१२७३. कस्स २७१*१, २९८, ३१४, कहेइ ४७१.
काउं ७४५, ९८७, १२१८. ३६४-७, ५४४, ६२१, कहेमि ८३५, ८५५.
काऊण ८३२, ११४५, १३१९. ७८६, ९४६॥1, १०४२,
कहेयन्वं ७८७, ८१४, १०४२. काण ११३, ५५६, ७२३. ११३५, ११९०,१२२५. ५५५, ६१८, ६२१11, काणण ६०२. कस्सेयं ३६७.
६४६, १०४१, १११०, काणणम्मि ६०७. कस्सेव ३६४11.
११५1114, १२०७r5, काणणोवसोहिय १३-3. कह ११९, १२४-५, १३६*१, १२५४.
काम १३-6, ५३९, ६३५*१, १८७, १८९114, १९८, कंक ७९२.
७७४. २१.19, २७२, ४३५, | कंकेलि ८६, ७६९.
| कामाय १.१०.

Page #347

२४०
कामिणि ६०. कामिणियणे ६६८.
कामिणी ५४, ५८-९, ७६१,
११७०2.
कामिणीण १०९९, १०९८,
११२८.
कामिणीहिं १०९६.
कामियणस्स ७९.
कामियणो ८८, १०७३.
कामीण ५७०. कामीयणस्स ५३९
कामेण ८८, ९३. कामो ३८८, ५४१. कायर ११७०.
कायरे ११९७.
कायरेण ३१८, ४६७, ६९२.
कायव्व ९६०.
कायच्वं १२२१.
कारणं ७१७.
कारंड ७९२.
काल ४४३, ४४९. कालक्खेवो ५६७, ६१३. काणुओ १५४.
कालवास ४.
कालं ५८४, ५८६,
१०५२.
कालंतर ६२४.
कालंमि ९९७ 4. कालागुरूयं १२९.
किच्चिरं ५८६१4.
किणा १३३ 1. कित्तण ५४४.
कित्ति २५३. किन्त्तियमित्तं ६६६.
किमहं ५५९, ६८०, ८६५. किमेसो ६८९.
किय १४३ 14.
कियचिरं ५८६.
किर ३५, २७२ 17, २९६, ३८५/10 ४९४,५४४, ७०९/1, ९३२, ९८१. किरण ५६, ७१, ९०, २३८,
२८७-८, ७४६, १०७१. किरणा - १३, ३४६, ७३८. किरणारुण ७६४. किरणालिहण ४५६. किरणेहिं ४७०, ४९६,
हिं ४९५. किरिण ९5. किलम्मद्द ४०१.
किलंत ५९.
किलेस ७२८. किलेसो ९१५.
६६१, ! किसणु १६ 15.
काहलाहि १९३ 4. काहिलाहि १९३.
काहिसि ५७७. काही २२५, ८६४. किचिरं ६२३१३.
लीलावई

५९४.
किसलयं ५४.
काळेण १८४, ५३८, ६३२. कालो १३-4, ३२२, ४१२.
किसा ९४६. किसायंती ८२७.
कासि ६०७, ७९७.
किसियँगी १२२३, १२३४.
काहल ८१७, ११०४, १२४९, किसोयरि १०५६, ११६९.
१२९६.
किसणो ४५२17. किसलय ८४, २२९, ३९४,
किसोर ७. किलोवर १०५६३. किं ३०-13, ३३, ३५, ३८४०, ५३, ७६, ७६ 6, ७८, ९–5, १०६*२, ११०-११, १३५, १४०, १५५, १५९,

[ कामिणि
१६१17, १८५, २११, २१३, २१७, २२३, २२५, २६८, २७१-२, ३११, ३१९, ३२३, ३३१, ३३५, ३८९, ४०६, ४२६, ४६०, ४६४, ४७५11, ४७७–८, ४७९-८१, ४८३, ४८६, ४८९, ५०८, ५४६, ५५१, ५५८, ५६८, ५७९, ६१०, ६४२, ६४८, ६५१, ६७९, ६८४-५, ६९६-७, ७०१, ७०४-५, ७०९, ७१३-६, ७२२- ३, ७२७, ७८१, ७८६, ७९८, ८१३, ८२६, ८५५, ८६१, ८८३, ८८६-७, ९१७, ९२२, ९२४, ९३२, ९३४, ९४५/12, ९४७,
९५९, ९६७, ९७९, ९८७, १०१३–४, १०४०-१, १०५९, ११०९, ११५१, १२०६२, १२०७, १२२१, १२२७, १२५३, १३१२, १३१५, १३३१-२. किंकायन्व ९६०.
किंकिणि ३२९, ५९९. किंकिलि ८६ 13.
किंचि ५६४, १२०६.
किंणर २७७, ३२८.
किंतु ३१२.
किंपि ५६५, ६१२, ८५०१6. कीट १२३.
कीएँ १०७६, १०७८-९.
कीए १२२, १२४, ३८१, ७५५५९, ११०१ 13, १२७०. कीय १०७९6.
कीरइ १८५, २७४, ३१२, ४०६, ९४७. कीरउ ५७४, ७३२, ९९७. कीरंति ५४२, ८८४.

Page #348

- कुसलाण ]
कीरतेहि ८२०.
कीरो ७४*१. कीलतो ६९५.
कीला ८३१.
कीलिकण ३८४. कीलिया ३७४ 1. कीस ९४, २९७, ४२८, ४७६, ४८२, ४८४-५, ५३८, ६४४, ६६७, ७२१, ८१३, ८३३, ९४६, ९८०, १००९, १०५१, १११५.
कीसेरिसो ४७५.
कु १४१, ४६५. कुक्कुडओ १११४. कुग्गाम १९३.
कुज्जय १०२७.
कुट्टिम ३५७, ३८४, ४७६, ५२३. कुट्टिमम्मि ९०४. कुट्टिमं ६८२, ९०३.
कुट्टिमंमि ४७६ 12.
कुट्टिमे ३५८.
कुडिलेण २९६.
कुटुंबस्स ९२५6.
कुटुंबं ९२५. कुणइ ५८, ७८-९, १०८, १५२, ३४४, ५४६, ६६२१, ८२९, ८३१. कुणसि ४८०.
कुणसु ५८५ १, ६७९. कुह ७४०, ११६२.
कुति ११६३.
कुतेण ११५१. कुणिज्जासु ५६०.
कुप्पड २९६ 4.
कुप्पसु २९६.
कुप्पास ५९०.
कुमईण १०११.
कुमरी ८९९, ९०४. ली. १६
४७४,

GLOSSARY
कुमरीए ३०८, ४१९. कुमरीओ ३१३, ओ १२३२. कुमरीण २३४, ५७८. कुमरेण १०४८.
कुमरो ६०३४८.
कुमार ४०८, ४१२, ४१९, ४९०, ५११, ५३७, ८५४१ 15, ९८२.
कुमारस्स ५२९.
कुमारं ४३४, ४८९, ६६४. कुमारि ७१४.
कुमारिया १५९, १६२, ५५७,
७६२.
कुमारिया ९८८. कुमारियाओ ३२१. कुमारियाण ७२३.
कुमारियाहि ३८६. कुमारिल १३५.
कुमारिलस्स १४२.
कुमारिलेण १३७.
कुमारी ७३९, ७८५, ८००.
कुमारीऍ ७६६.
कुमारीण ६३३.
कुमारीणं ३१५. कुमारयणस्स ४८७. कुमारीहि ३३६. कुमारो ३८५, ५१५,
६०३, ६९०, १०५५. कुमुय २५, ६७१, १०९३. कुमुयं ४५०. कुमुयाइँ ५२६.
कुय १३०६ 6.
कुरर ७९२.
कुरवय १०२७. कुरंगच्छि ६६३,
१०३५, १२०२.
५३०,
कुरंगेण ११३५. कुरंगो १६.
कुरुवय १०२७13.
कुरुंटय १०२७.
कुरुदय १०२७14.
कुल

२०,
२०१15,
१६५,
२७३, ३३१, ५७८, ७२१,
७२५, ८७७, ११४३. कुलकमाऍ ६२६.
२४१
कुलस्स ४८७.
कुलहर ६६४, ७२३, ८७५. कुलहरम्मि १२६०.
कुलहरं ३०५, ८०१. कुलहरे ३१३, ३३२.
कुलं ४९३, ६०८.
कुलिस २७६, ६३६, ९८६. कुले ५५५, ६१०, १२१४. कुवई ६६.
कुत्रलय ३४, ३४ 25, ९२१,
९३९, १०५०, १२२६, १२२८, १२६०, १२७९, १३१२.
कुवलयच्छि ९३३*१, ९४४,
९९८, १३१९. कुवलयमालाट ९०६. कुत्रलयाइँ ३९५. कुवलयामोयं ३१. कुवलयावलि
९८३. कुवलयावली २३१, २४७, ८९३, ९१८, १२२३, १२३४, १२८५.
कुवलयावली ८९६, ऍ २६४,
१०३२- ३, कुविय ४५७,
७२७, ८८८,
९००.
कुवलयावली ९००१7, ९८३/
11.
कुविएण २९३, ११८७, ११९३.
कुसल ८७५. कुसलं २०६, ९४५,
११५३-४.
कुसलाण ८२३.
९६७,

Page #349

२४२
कुसलेण १३२. कुसलो १०२, १५४.
कुसुम ६३, ७५, ७८-९, ८५, ८८, ९३, ९५, ९७, १७३, २३६, २४४, ३२६, ३४८, ३५३, ३६९, ४४०, ४६९, ४७७, ५०५, ५२९ - ३०, ५८३, ५९३, ५९७-८, ६०१, ७४०, ७४४, | ७४८-५१, ७६६, ७७१, ७९६, ११०५, १२११. कुसुमचावस्स ७६. कुसुमयलं २२८ 14.
कुसुमसर ७३.
कुसुमं ८१. कुसुमंजली ६०४.
कुसुमं एहिँ ८७.
कुसुमाई १०९१.
कुसुमाउहस्स २४५, ५६८. कुसुमामोय १३-3,
३५२.
कुसुमाल १२१८.
कुसुमालि १००१.
कुसुमासव ४७८, ६२७.
कुसुमासाय ३०.
कुसुमियं ३९४ 16.
कुसुमोच्च ७४५, ८२९.
कुसुमो १२९१.
कुसुमोच्चयं ७४०.
कुसुमोवयार १७२ ४६५, ९०३, १२६२, १२९५. कुसुमोवयारं ६८३. कुसुमोह १०३१४4. कुसुंभुप्पीलो १०.
कुहर ७५५.
कुंकुम ४४७.
कुंजर ११७५.
कुंठइयं १०७७.
कुंद ८१, १०२७.
3015,

लीलावई
कुंभ ५२०. कुंभयडो २८९.
कुंभे २३.
कूलासण्णं १९६. केच्चिरयालं ९७५.
केत्तिएहिं ५९१. केत्तिय २६२, ९६२. केत्तियं १२०६.
के १९०, ३७६, ८२४, १०४१ 75, १०६७, १२०८. केचिरं ६२३.
केण ९४१1, ९५-७, १००, १३३, १३७, १५७, २३०, २९२, ५१४, ७८६, ७९७, ८१५, ८३४,९१५, ९५६, ९७३/6, १००७, ११५६४ 4, ११८७.
केणज्ज ९८.
९३२.
केणेयं ९९.
केत्तियमेत्तं ८५५.
केयइ १०२७.
केरलं ६८६.
केरला ३७०. केरलाउरि ६८७.
केरिसिया ११४६.
केलास २८५, ८०५.
केलि १०३१, १०७७.
केवलं १०११.
कोइ १०६* २. कोइल ७४. 'कोउएण ३९२. कोउहरे १२९८१1. को उहलाए ८४६. को उहल्लेण १२०७ कोऊहलं ३६८, ८४२.
केणायं ९९४4.
केणावि ९४, १३३/1, ५४८, कोऊहलात १३१०. कोहलावियाण ७८२. कोइलेण २२,
केस ७७६, ८३९, ११८४.
केसर ४८४.
[ कुललेण
कोथुह ५. कोप्पर ७.
को १५, १५२, १८३, १९३, २१०, २९८, ३२०, ४०८, ४१२, ५४०, ५४५, ५७३, ६२१, ७७७-८, ८२२, ९२३, १०००, १००६, १०३८-९, १०७४, १००८–९, १०८० 11, ११०९, ११११, १११५, ११४६, ११५६,

११७९, ११८७-९, १२०१, १३२९.
१४६, ३७७, ३८६, १२१२, १२९८. कोकंत ११३९.
कोक्किय ११८६.
कोडि १७६, २८९, ७५२. कोह ७८०.
कोमल ५०, ३९३, ४०५, ७६४. कोमलंगुलि ७४६.
कोमार ८५४.
कोय (कोप) ८३५.
कोयंड १०, ७७४.
केसरडूं ४३९.
केसरि २३, ११४२. केसरेहिँ १७३. केसि ६, ७.
केहि १२१, ५६९, हिँ ११९, कोस २४.
'हिं ६९१.
कोलाहल १०८९.
कोलाहलो १२९८rl.
कोलेण ११४४.
कोलो ७९०, ७९३, ११४३-४. कोवि ३३७.
कोर्स ६१२, १३१४
e

Page #350

-गमिस्संति]
GLOSSARY
कोसि ४५३21. कोसिय ४५३. कोसे ९७५. कोहलं ११०९. कोहलिणा ६०६. कोहलेण ६११, १२१५. कोहल्लं ७८७. कएहि ५६९. कणय ७३६. कमस्स ८७७. कमा ८०.. कीडा ५९०॥2. कीला ५९.. क्खणएण ५९२. क्खणयं ३१५. क्खलिय ७४२. क्खिवणं ३१५३. क्खिनो ५३३9. क्खु २९६॥5. क्खेवा १०९८. क्खेवो ५६७, ६१३.
खभ २३७.
गएराह ६९३, ७९८, ११६३, खामोयरी १२४९॥15.
१९७९. खाविओ १११४.
गओ ११९. खिण्ण ७४१, १११७.
गओ ११९, १२५, २१२, खित्तो ५३३, ६०४, ९११, २६०-१, ४३६, ५०१, १२९७.
५०९, ५८२, ६९२, . खिन्न १११७rl.
७१६*१, ७९१, ८५६, खिवेह ७३२.
९५७, १०१३, १०५५, खु १४६, २९६, ४१५, ५०८, । १०६१,१०६९-७०,११६९, . ६५४, ६६२*१, ८५०, १२२८,१३२.*१,१३२८. ८५४r15.
गण १३-6, ५२६, ५६१, खुडिओ १२३१8.
६९३, १०२४. खुडिय १२०.
गणणाहं २९१r16. खुप्पंत ११९५.
गणवइणा ३०८. खुर ८११.
गणसि १०१३. खुरुप्पालुप्पंत ११३७.
गणा १३१८. खुहिय २७..
गणाहिवई २९.. खे १३१४10.
गणाहिवई ८०६. खेएण ९६२.
गणाहिं १३१८6. खेओ १९९.
गणीहिं १३१८16. खेय ४६२, ५०२.
गणेसेण २९३, ३२२, ८०९, खेयं २६८.
१२८२. खेयाहिं ७५०.
गणेसो २९२,८७७. खोज ८१.
गणेहिं २७७. खोणियाएँ ११०८.
गणोहो २९०. खोरण ११११.
गभिणं .. खोलण ११२६4.
गब्भिय ८..
गम १०७३. गइ ९९९78, १०७६3. गमण ४३०, ४३६, ६९९, गई ५४२, ९७९.
१०८७, १०९८, ११२३, गईद १०७६॥3.
११२८.
गमणम्मि ४०६. १०००,११४६.
गमणं १६३, २०७, ८८५, गईष्ट १४०.
९८५, १३१४, १३१४॥10. गईहि १४०7.
गमणाओ ७४२. गउ ११९r17, ५०९r11.' गमणागमेण ४१०. . गए ६९५॥3, ७९४.
गमणेक ३२९. गएण ९९२.
गमणे १७७.. गएणावि १०.१.
गमिस्संति ९६९.
खगा ५८१. खरगण ९५९. खण १४३, ५७२. खणएण ५९२१5. खणं ४३३, ६५४. खणेण ११४५. खण्णुयं ५१८. खर ६७१,१०९३, ११८४. खलिण ११२४. खलिय ७४२. खलु ८५७, ९२९, १२०९. खलेहि १३३२, ह ४९५. खवियस्स २४५. खंड १८१,११९५. खंडिय ११९५r12. खंधारो १११६.

Page #351

लीलावई
[ गम्मइ
गम्मइ ५७, २७९. गरुलो ४१६.
गंधव ३०२, ५९६, ६१०, गम्मउ ४३३. गलइ १०९०.
१२१०, १२२६, १२३०, गम्मय ५७r5. गलंति १०९१.
१२३९, १२७६,१२८१. गय २०१, २२४, २५६, २८० गलिय ११२७.
गंधवच्छराहि १२८९.
गंधव्वराय ६३५. ५२०, ६४४, ६६२, ७९०, गलियं ८७५.
गंधवा १३१९*१. ९९९. गवल ११८५.
गंधव्वेण ६३५*२,१३१४. गयण ४३७, ६१४, ६३५*४, गविया २९२. १०९०,११७०.
गंधब्वेसाण १२१४. गविर १११२. गयणतलं ४५३:22. गव्वुब्भडं ११७२.
गंधाहिवेण १३१४॥10. गयणयलं ४५३, ५१८, १
गंधिय ३३२. गहण ३३९,५८५*१,६९९r10. गयणवहो ५२४. गहणं ४५३, ५२२, ६३७,
गंधुक्कडे २४. गयणं ४४४, ४५०-१, ५२३,
१०२८.
गंधुद्धरो २७. ६६७, ६६९. गहणाई ८०, ६७१,१०९३.
गंभीर ७६७, ७९४. गयणंगणस्स १६६. गहणे ५८५*२.
गाम ४५. गयणंगणे ६७८. गहिऊण ७४*१.
गायइ ३२०. गयणाहि ६... गहिओ ३१६, ६२५, ८२१,
गाहाउल १३०३. गयणे ४१७,४४६, ६५३. __ ९७६,११६८.
गिजइ २७७, ११५५, गयमुह ३०६,३२३. गहिय ८७, २४५, ६९९, ७९६,
१२७४r19. गयमुहाहि २९५.
गिजंतं ८२८. गयमुहेण ३०४. गहियत्था ५६१.
गिजंतो १२८९. गयवर १०९१. गहिया १२५५, १२८०.
गिद्ध ११९६. गयं ५६७, ९७९/3, १००३. गहियाइँ ५४२.
गिम्ह ६२. गयं (गज) १०७६. गहियाण ६३३.
गिरि ७०,६३६, ११३१, गया २६५, ३०५, ५५०, ५६१, गहियाहं ६५४*१.
११४२॥7, ७३९, ८३३, ८८५, १३१२. गहीर ७५१.
गिरिणो २२०, ३५२. गयाण ४९७,१००५. गंगा १३०८*१.
गिरिसुआ २०१. गयाहिं २८६. गंठि ७४१, ७५३.
गिरि ८०५. गरुए १९९. गंडस्थलं १०७५.
गिलियं ५१९. गरुएण ९२०. गंडयल २८७.
गिंभ १२r22. गरुएसि ४२८. गंडवास ४४४.
गीय १०८७. गरुओ ६३१, ७३१, ९१५.। गंडवासाए १०७९.
गुच्छ ८०2. गरुय ४४, ५०, ३१८, ४४५, गंतुं ३३९.
गुच्छोहि ७१r4. ६१६, ६३६, ६८९, ९११, गंतूण १९४, ५८५*१, ६६४, गुज्झाई २७२. १२५४.
८६७, ८९६, १३२०. गुज्झाई २७२/16. गरुयं ४८५, ७६८. गंदूर्ण ६२२.
गुडियाओ ८१८. गल्या ४३७.
गंध २८०, ५२६, ५३०. गुड्डिया १३२३. गरुयाई ११२५. गंधवह ३५४, ७४४.
गुण १३-6, २०, ५२76, १००, गरुल २७६, ४९१. गंधवहं ३५३.
२५७, २७२, ३१४,३३७, गरुले ६७४. गंधवहा ५९, ४९६.
५१५,५४४,५६१, ६९३-४.

Page #352

- च ]
७०८, ७४२, १००९, १३३२.
गुणा ५७४.
गुणाण ४८१२.
गुणाणं ४८, १०५३.
गुणग्धाओ ५४३. गुणमई ६१९.
गेयारव ४९, ५१.
गोच्छो ७७१.
गुणमए १७७.
गुणं ३९९, ४९३, ६७९, ७०१, गोट्ठि १०४.
७१९.
गाँठो ११०७.
गो १२८, ४४५,
गोआला ४९15.
गोच्छाहिं ७४६. गोणीओ १०६६.
गोत ८००.
गोदावरी १९८, ११४७4.
गोमाए ११९६.
गोयालो ४९. गोयावरी ११४७.
गुणावगूहिय ६४.
गुणिज्जइ ५४३. गुणेण १०५, २९२.
गुणवद्ध २८५.
गुत्थ ४४० 14.
गुप्तं ४९९.
गुप्फ ७६४.
गुरओ २६०.
गुरु ९, २२१, ३४५, ६६२, ६६२*१, ११००, १२८३, १३०१.
गुरुणा १००८, १०२१78.
गुरुय ९194.
गुरुयण २६७, २८४, ७०६-७. गुरुयणम्मि ६८०.
गुरुयणं ३०६, ७२६, १०५४.
गुरुयणु २८४77.
गुरुयणे २९६.
गुरुयणेण ८०४, ८६८. गुरुणो ५७४.
गुहा ४६८.
गुहासु ७०.
गुद्दाहर ५२७.
गुंछारुणं ४४०.
गुंजारव ११४२.
गुंजिय २४.
गुंजिर ६०७. गुंजिरालि १७४. सुंदि ८०.
GLOSSARY

गण्ee ४१७, १३३१.
गेय ५९६.
गेयं ८२८, १२७४.
गोरी २८५, ७३५, ८०६. गोरी ९.
गोला ६१, १८०, १८२, २४३, ७३१, ७५०, ७६१, १०१९,
१०६२.
गोलाइ १९९१4.
गोला १९९. गोवालो ४९/15. गोस ८९९, १०६४. गोसमो ८९६, ११००. गोसम्म १६४, १०९९. गोसे ९१९.
गोसो १०८७. गोहण ४५. गोहणालोय ४९.
4
माह १२५७. महिओ ७१६*१.
घ
घड ३१०6.
घडइ ४०२.
घड़ंत १४१, ३९३. घडति २९.

घडिय २०१,
३१०, ४४६,
५५४, १०८६, १२८७१४. घडियं ४२४.
घडिया १७२, ४२३. घडिराण ५७२.
घण ४, ३१०, ११७०, १३२५.
घय ५८५३, १११०.
घर २४, ५५-६, ६०, ६३, ४७१, ६७०, ९२५.
घरहरं १०६३. घरहरे १०६३१3..
घराणं ३५७ .
घरिणि ११४१.
घरे १०५, ८५९.
घाय ९८६. घारिओ ५३०.
२४५
घास ४९, १११७, ११२४. घिप्पइ ७७, १२७२. धिप्पड ११६५. घुसिण ११७०.
तूण ८४९, ९३६, १२८५. घेत्तूण ७०६, ९३७. घेप्पति ११४२.
घोर २८८४४. घोलिर १०७५. घोलिये ३४५. घोसेहिँ १२४९.
च
च ८-५/1, १३-6, १३-8,
१९/12, ३२, ३९, ५३, ८३/18, ९२, ११०, ११३, १२९, १३१, १५१76 १५६०4, १६०, १६६ 11, १८४, १९७20, २०३१ 17, २०७, २२५, २४४, २४५ 13, २४६, २५९, २६२ 18, ३०२, ३०६,
३११, ३३७, ३६०, ३७३,

Page #353

२४६
३७७, ३८९, ३९३, ३९९८ 12, ४१३, ४१९, ४२८, ४६१, ४६५, ४९३, ४९८, ५१४-५, ५३९, ५४१, ५५३, ५५८, ५५८710, ५५९, ५६८, ६०४, ६१२, ६१४४३, ६२०, ६३०-१, ६३३, ६३५*१, ६३५२, ६३५३, ६५१, ६६७, ६७९75, ६८०, ६८३, ६८५, ६९०, ६९७-८, ७१६-७, ७१९, ७२२, ७२९, ७४५, ७६४-५, ७६६२, ७७३४४, 10, ७८७, ७९८, ८०१, ८१९, ८४४, ८५४, ८७८, ८८१, ८९९ ८९७, ९०१२, ९१६, ९२२४१, ९२३, ९२५-७, ९३२, ९३९, ९.४७, ९५४, ९५७, ९६२, ९६५, ९६७-८, ९७०, ९७५-६, ९७८, ९९१,
७७४१
१००२, १००७, १०३६, १०४०-२, १०४६, १०४७१०५०, १०५२ [=छ ] १०६७,99
12, ११४४, ११५१, ११५४, ११५७, ११६८, ११७७, ११९०, १२००, १२०६, १२०९, १२१४, १२१७, 4, १२१८, १२२४, १२३१, १२३४-५, १२४४, १२७४, १२७४/20, १२७७, १२८१, १३०३, १३३०.
च ४३,५८०, १०९५, १२८६, १३०१.
चक्क १२८६.
चउक्कं ५५२.
चउवयण २१.

लीलावई
चक्क ७९२, ८४१.
चक्कल २५३ 13, १३२५. चकवाई ६७०.
चक्कवासु ६७६. चकवायाइँ २९.
चक्को १३ - 4/11, 46074. चच्चरी ४६, ११२. चच्चिक्क ३६६.
चच्चिथ १२८७.
चम्म १२०२.
चम्मट्ठि ५३४. चम्ह ५६४.
चर १०६, २०३ 18, २६२. चरइ ५८५.
चरण ७४२, ७६४. चरणस्स १०२५५४. चरणं २६९. चरिउमाढत्तो ५८३. चरियाइँ १७१.
चलइ ४३२, ११३६.
चलण २६, ५४, ९९, १७७, २०१, २४९, २९९, ३९०, ४२८, ४६५, ५९६, ८८०, ९९५-६, १०४४, ११४४४ 15, ११९५, १२५१. चलणयल ७४७.
चलणस्स ५५४, १०२५. चलणं ३, ९.
चलणा १३२८.
चलणाल गोहिँ ४३३. चलणो ८४१.
चलंत १३०८*१. चलिउं ७७७.
चलिओ १३१९.
चलिज ११७९.
चलिया ८५०.
चसएण १२६६.
चसएहिँ १२६५.
चसओ १०९२.

चसयं १२७२.
चंचला ११२४. चंचलेण १००६.
चिलिया ९४ 3.
चंडीऍ १०.
चंद १३, ४६६, ४८३, ४९५६, ७८०. ९०५, १०५६. चंदण ३३६,
[ चउ
३४४, ३४८, ४१५-६, ४४९,
३६६,
४६१, १०२८.
चंदलेहणामाए ९२. चंदलेहा १०५. चंदलेहाए १०१.
दहि ९३ 16. चंदलेहे ९३.
चंदलेहे ९३ 16.
चंदाणिल ४९४.
चंद्रायवं ६६८.
चंदिमा ४०३, ६७८. २४. दुज्जुयावयंसं ३१. चंदेण ५३२.
चंदो ३१, ५३२, ६७८, १०७२,
१०९२.
चंद्रुज्जयावयंसं ३१7. चंदुए २४, 19.
चंपय ९५, १०२८.
चाई १४९, ८४५.
चाउवण्ण १३-2.
चाटुयारेण ८५४.
चाडु ६१४.
चार १०५.
चारिणी ५८९. चारिणो ४१८.
चाहिं ४११.
चाव ८९२.
चावस्स ७६.
चारु १०२८, १२८६, १२९५. चालियम्मि ५८५*३.

Page #354

- च्छलेणम्ह ]
चावं ९०२, १२९४. चिट्ठाइय १३२८.
चिन्हं ६४२.
चित्त ६३, १०२ 12, २८२,
३१५, ३७२, ९६२, ९९२,
१००१.
3
चित्तट्ठी १०००1. चित्तण्णुय १०७४.
चित्तत्थं १०००.
चित्तयरो १०२.
वित्तथाराण ८२३.
चित्तयारेहिँ ८२५.
चित्तलेण ११३७.
चित्तं ४३२, ८२९, ९९२,
१००१.
चित्तंगएण १२४५, १२४८.
चित्तंगओ १२५९.
चित्तंगय ६११, १२१५, १२३६.
चित्ता १००२.
चित्ताई ६६ 6 .
चित्ताण १२४१. चित्ताणुसाराई ७२३.
चित्ताहिं १२४१9.
चित्तो १२१०, 10. चिय
GLOSSARY
१२४२, १२५८, १२६५- ६, चूडामणि १०७२.
१२९३, १३३२.

चिर
१८६, २०८, २२१, ४८८, ६४३, ६७०, ६८३, ६८५, ७१६* १, ७७३, ८०७, १०७३, १०८७, १११४10, १२६८. चिरयाल १२३७.
चिरं १२७, ३१०, ३८४,
३८६, ३८८, ४६०, ५३५, ५८१, ६२९, ६४३, ६५९, ६६०४, ६९६, ७२७, ७६३, ७८९, ८२६, ८६३, ९४५, ९६१, ९७०, ९८६, ९९८, १२३१.
चिरागमण ४५९.
चिरेण १२४, ३८३, ११२६, १२७२-३.
चिर ७५२.
चिंचइए १२८६, १३२७. चिंचइय १०२९, १२९५. चिंचिल्लिय ५९६, १०४४. चिचिल्लिया ९४.
चिंतंती ७०१. चिंतंतीऍ ८४४.
चिंता ३१८, ४८२, ५४१,
१५8 ५८, ७५-६, ७९, १०७, ११५, १२७, १३८, १५५, २२२, २४६,15, २५४17, ३१२, ३६२, ३७२/14, ३८४, ३८५/14, ५१०, ५३४, ५४९४, ५६७, ५७१, ५७८ 2 - 3, ६१६, ६२२, ६२७, ६६१,
६६४, ६७३१9, ६८८, चिंतियं २०७, ३३७, ८२२.
५६२, ८४७, ८५७-८, ९६९, १००२4. चिंताए ३१६, ९५७. चिंतिएहि ३२३. चिंतिभो १२२९. चिंतिज्र्ज्जतो ५४१.
७०२, ७२१, ८०८-९, | चिंतेइ ९५९.
चिंतोयहि ९६०.
८५५, ८५७, ८६८, ९०८, ९३६, ९४८, ९५१, ९६३, चुकम्मि ६२४. ९८४, ९८७, ९९६, १००५, चुलअट्टिया 12. १०१८,११०६, ११३३, चुलुयहिया ८. ११४१, ११६५, १२१८, | चुंबिय ५९५, ७४६.

२४७
चूय ७४* १, ८६-७, १०२८. चूयंकुरेण ७६. चेटू ९९९.
चेय ४०, १०८, १६१, १८६, २००, २८६, २९९, ३९५, ४२८, ४६३, ४९२, ५२८, ५४९, ५७९, ६७९, ६८१, ८००, ८५३, ८७९, ९२१, - ९४५, १०११.
चेव १०२, १०२ 15, १७०१ 7, १८६7, २९९15, ३९५१5, ५३५, ८५३/10, ८९७, १०५२. चोर १३-5.
चिय २, १५, १६, १६ 15, ६२, ७२ 5, १४०, १६२, १९०, २२२, २२५, २३१, २५९, ३०६, ३१३, ३३२, ३३८, ३५८, ३७२, ३८५, ४३४, ५१३, ५५५, ५७८, ६३४, ६५२, ६६३, ६७३, ६८०, ६८६, ७०३, ७१०, ७१५, ७५४, ७९९, ८०१, ८०३, ८१४, ८६४, ८९६, ९३३,९६५, ११३६, ११७६, ११९३, १२१३, १२२९, १२४१, १२९२, १३१९*१. चेय ३५, ६६, ७२, १०३,
११०, २००१7, २५४, २७१ *१, ३९५१२, ५६६, ६९७, ८७९, ९८९, १००४ - २, १०१३.
व ४०12, १७०, १०१३०
10.
च्छडा २४२.
च्छन्न ११९२ 3.
' च्छलेण १९, ४०३, ७१०. च्छलेणम्ह ३०९.

Page #355

२४८
च्छाओ ३४५.
च्छायं २१९, ४४७, ७९५,
९२०, ११८५.
"च्छाया १४०, ४५४, ५२१.
"च्छिण्ण ६६८. 'च्छिण्णासु १२६३.
च्छन्न ६६८ 17.
च्छूढ १९०.
च्छेयं १२२०.
छ
छउअंगि ११०१, १२४९.
छज्जइ १२६८.
छण ३८०.
छण्ण ११६६, ११९२.
छत्तंक ५८१.
छप्पओ २४.
छप्पय ८३ 17.
छम्मुह २७७.
छलिओ ९९८.
छलिय ९९८17.
छल्लीओ ६७७.
छंद १३१.
छाय ६६८.
छाया १११२.
छायाओ ६७७. छिण्णच्छिण्णासु १२६३. छित्ताइंदीवराई ७७३.
छिप्पंत १२५६ 9.
छिप्ता ११२७. छिप्पती ८७. छीरं १००. छुपती ८७ 17. छेत्तं ५१.
छतं ४८.
ज
जइ ४२, १३९, १५५, १५९, २६८, ३३९, ५५१, ६११, ६२२, ६३०, ६५१, ६६३,

लीलावई
६६६, ७१९, ७२२, ७२४ ७८७, ८४६, ८५५, ८६२, ८८५, ९२६-८, ९५९, १००६, १०१४, ११७१, ११७५, १२०१.
जइया ३०२.
जए ६९, ५७६, १०३९.
जक्ख १०६, २२९, ३०२,
३२८, ३८६, ९६३, ९८८, ९९०, १२७६, १२८१, १२८९, १३१८, १३१९ १. जक्खंगणाहिँ १२६१.
जक्खाण १२४५.
जक्खा हिवस्स २३०, ८९५. जक्खाहिवेहि १२४३.
जक्खेण १३१४.
जक्खेस १२५५.
जक्खेसि २४६, २५२. जक्खो ६५६.
जग्गर १०७३.
जच्छंद २००,
जडस्स ७७९.
३३३.
जडा २०४, ८७७.
जण १३-2, १७, १२१,
३५०/11, ३७०,
५६९,
६६२१,
५२९,
६६२,
६९५,
७१४,
९०१, ११०७, १२७६, १२२६.
जणइ १२२४.
जणणि ५८८.
जणणी ६५४, ७१९. जणणी १२८०.
जणम्मि २७२.
२१९,
४३८,
५७७,
६८९, ८१२ 6,
११७१,
जणवयाण १०१९. जणस्स ३९, ३१५, ४३७. जणं ९५८, १२८१ 13. जणंति ८३६.

जणाणं १००२.
जणिय १८४१, ७७, २५०, ६७१, ७५०, १०९३, १३०७, १३२०*२.
जणे ५७५, ६६८ 15, ८६५, जणे ६६८.
जणेहिं ६२*१. जणो १५9,
जणोइया हूँ १८५. जणोहो ४५.
जागि ५५.
[च्छाओ
५६९, ५७४, ६९९.
जत्ता २०७.
जत्तो ११९३.
६८, ५४६,
जमलज्जुण ६.
जमहर ६५०.
जम्म १६६,
जत्थ ५१, ५४, ५८, ५९,
६१, २२४, २५९, २७६, २७८, ३४५/11, ३४६, ५१३, ५८५२, ६५६, ६८१, ७३५, ९७०. जद्दियसाहितो ८२७.
२२२,
६४६, ७२९,
८१४–५, ९३२. जम्मस्स १०११.
जम्मं ३७४, ९२५, १०११.
जम्मि १७१, १७३,
४९७ 19, ५५५. जम्मुप्पत्ति ४८.
जम्मे २९९, ६५२, १९५. जम्मो ४०९, ७१५.
३३८,
७८२,
१७५,
जम्ह २११4.
जम्हि १७३१4.
जय ९०, ११६, ५८१, ७४५, ८१२, ११०३.
जयइ ७.
जयउ ४, ५ १, ७, ८, १३. जयम्मि १३७.

Page #356

- जा ]
जयस्स ६.
जयं ३४३.
जयंति १२. जयासह ११६, ११०३.
१३३,
जर ११९, १११२.
जरदत्तण ३४९.
जरढायंत ५२५.
जलणायंति ४७१.
जलणिहि ४४१, ५२२.
जलयर ५१.
जलहर ३५०, ११८५.
जलहराहिँ ४५२.
जलहरेहि ४५२/15. जलहि ४३, ४४२, ५८०, ६४०.
जलहिणो ३४४.
जरहर ६९६.
जराए १३१०, १३१७.
जल ५९, १८०, १९६, २४२, ३३९, ३४२, ३५०, ४४१, ५८३, ७५६, १०९०,१११८, ११२५.
जलणं ३४३.
७५९, ७९३. जलासओ १२-8. जलुप्पीलं ४७०.
जलुप्पीला ११.
१०१५,
जलेण २७०, ३४४. जलेहिं ३४४.
जलोलिय ७०३, १०८३.
जव ८४१.
जवसिंघण १०८ 23.
जवसेंधण १०८.
जवसंघण १०८ 23.
जवा ४४१, 18.
जवेण ३२९.
जस ९५१.
जसो ६४,
११५५.
जस्स २, ४, १९, २१, ६९, ७०, २७४, ५७३, ५८१, ६९७, ७१६, ७७८, १०४७, १०६९, ११५५. जह २३, ३५, १५३, १५६,
१५८,१६७, १८६, १८९, २७३, २९४, २९९, ३०१, ३११, ३३३, ३६८, ३८२, ४१०, ४२२,
४६५,
५११,
४६६, ४९९, ५५३, ५७४, ५७९, ६६२१, ६९३, ७११, ७१५, ७२५, ८१६, ८२४, ८३६, ८४८, ८६६-७, ८८३, ९२४1, ९६७, ९७८, १०९९, ११७४, ११७६, ११८७, १२१५, १२४६, १२६७, १३३१. जहा ३०-13, ११७-३, ८२५. ४५१, जहिच्छं ३३०, ३३३, ३३४,
३८३. जहिच्छाइ ३७८.
जलं ४५५, ४८२, ७३६, जहिच्छात ३८४.
जहिच्छाए २२५.
जहिच्छायार ३३२. जहिच्छिय २७६, ३८८.
जहिच्छियत्थे १०६३.
जहिच्छियं २१७.

GLOSSARY
१८८, ७८८,
जद्दित्थं ३३३6. जहिं १३ - 6, १३-8, ६०, २८०. जहेच्छं ९१२.
जहोइय २६१.
जहोइयं २६१,14.
जं १५, ३२, ४७-7, ६२, ६२
*१, ६३, ७८, ११२, १३५, १५३, १९२, २११, २३५, २५५, ३०८, ३११, ३१८,
...
२४९
३२२, ३५७, ३८९, ३९०१8, ४१४, ४२७, ४६२, ४८७, ४९१, ५४६, ५५१, ५५५, ५५८, ५६०, ५६४-५, ५७०, ५७३, ६१२, ६१८, ६४२, ६४६, ६७९-८०, ७०४, ७०९१०,७१३, ७३०, ८०१, ८१४, ८५५, ८६४, ८७८, ८९०, ८९७, ९१६-७, ९२७, ९३०, ९३२, ९३४, ९५२, ९५४, ९६८, ९८३, ९८९, ९९७, १०००, १००३, १००७, ५०३२, १०४०-१, १०५२, १०५९, ११५१, ११५८, ११७३४, १२०६, १२२१, १२२३, १२४०, १२४८, १२५३४, १२९४, १३१५, १३२३, १३३१, १३३१11. जंघंतर १३०५/1. जंघिया ७६५. जंघोरु ८४१.
जंते ३६७.
जंपसि ५३८.
जंपिएण २२६, ९१७, १३१२. जंपिय ३३३.
जंपियं १२६८.
जंपिरि ५५०.
जंबु १९७.
जा ५३, १७८, २११, २३३, २६१,15, ३१३-४, ३४०, ३८५, ४२९, ४३४, ५०१, ५७६, ५८५, ५८९, ६४२०३, ६५३, ६७२, ७३६-७, ७९२१7, ८५६, ९३१, ९३३*१, ११०७,
७९१,
८९३,
१०६०, १०७०,
१२१७, १२४०.

Page #357

२५०
जाअइ ६६२* 912.
जाइ ९७९, ११११. जाहूँ ५७५, ७११, ८६०, ८८४,
९५३, ९५५.
जाउ ३७.
जाओ ८४३.
जाओ ११७,
२०८,
१२२, ३८२, ५४९, ५८०१ ६४४, ६७८, ८६३, ९१५, १०५३, १२०४.
जागर १०७३/7.
जाण १२, ४०९.
जाणइ ८५५, १०००, ११४६. जाणवत्तं १७६.
जाणवत्तिएहिँ १८२.
जाणवत्तिया १८३.
जाणवत्तेण १२६०.
जाणसि ५५५, ५६०,
८६१.
जाणसु ५७१.
जाणं ५७१, ८४२. जाणंति १३३२.
जाणती ४९०.
जाणतेण ३०८.
जाणामि ५५९, ६५५, ८४८. जाणिऊण १६०, ६७९, ९३७,
१००८, ११६५.
जाणिजइ १००५. जाणियं ४६४.
जाणिसि ३३२, ५५५,३, ६८०
17.
जाणिस्सं ६८६.
जाणिहसि ७९८/२.
जाणिहिसि ७९८.
जाणु ८४०.
जाम १०९५.
६८०,
जामा ११७४.
जामिणि ४४७, १०९२.

लीलावई
जाय ११९८.
जायइ ४१३, ५४०, ५५६, ६६२१. जायवेय १३०१.
जायं ३९४, ४४०, ४४४, ४५०,
४५३, ५१८, ५२२, ६६८, ७३०, ८४२, ८९६, १००४, १०२५, १०६३, १०८८,
१२३६.
जायंति ३३२.
जाया १३६१, २८२, ३७२, ४२३, ४५७, ४७२, ५१७, ५८६, ५८९, * ६६२*१, ८४६, ९३३, ९८६, ११५८,
१२५९.
जायाइँ ३९५, ८६०, ई ३८९. जायात ६९२, ९१४. जायाओं ५२५. जायाओ ८०३.
जाव १३१18, २२४, ३४० r13, ६३५३, ६६०, ७८३, ८१४, ८५६1
१०३३.
जावत्थइरिं २६१.
जासि २२४, ८३३. जाही ७८६. जित्तियमेत्तं ८५५/16. जित्तो ११९३ 6.
जिय १५६, ३१५, ५८१77,
७१७, १००६, १२३७.
जियइ ७०१, ७१९.
जियउ ९७०.
जियसु ३८८.
जियंतस्स ७१६.
जियंतो ७१६.
जिस्सा ३७५, १००१. जिंभालस ९६१.
जीए ११९१२.
जीएण ९३० - १. जीओ ११९१.
जाल ५६, २८७, ३९९, ९०२, जीवियम्मि ६५३,
११८२, १२९४.

[ जाअइ
जीय १५, ५५६, १०४५.
जीयं ५६०, ५६७, ६१२, ६४२.
६९७, ७१७, ११४०. जीयंतस्त्र ७१६ 10. जीयंतो १३९.
जीव १५१7, ८९, ३७६, ४१३, ५५६/7, १०१२. जीवएस ७०८ 11. जीविउ ७१२.
जीविएण ७०१, ७१४, ९३० 13, १००६, १०१२. जीविएस ७०८. जीविएहि १०१२४.
जीविय ३७६, ५९०, ६७९,
७०१, ७०७. जीवियब्भहिया १५६.
जीवियं ७०२, ७१२, ९८०, ११३७, १२०१. जीविया ६४५. जीवियासाए ६६१. जीवियाह ७००.
जीहा १००६.
जुए १३०८* १.
जुए हिं २५३.
जुओ १४२, २०१, ६०३, ८३९, १३०४१
११४३, १२५९, 21, १३२१.
जुज्जद्द ९९७, १०६०. जुज्जं ११५०/11.
जुज्झ १०९.
जुज्झं ११६५, ११८६.
जुण्ण १२६६.
जुन्हा १०९२.
जुत्तं ३०७, ६११, ७१३, ९८७,
१२१५.

Page #358

-ठवियाउ]
GLOSSARY
२५१
जुत्ता ४९०.
७२, १०२, १६२, १८५, ( जोहिड १४९r12. जुत्ति १४४.
२३४, ३४०, ४१७, ४६०, जोहिङ १४९. जुत्तिण्णुओ १५०.
५१५, ५३८, ५७४ 18, जोहिजइ १५०. जुत्तिन्नुओ १५०11.
६१०, ६५८, ६६४, ७३३, जीव ९५, ५४१. जुन्हाऊरिय २४r11.
८०८, ९१७, ९२५, ९६३, जुय ५०४, ७१८, १.०६. ९८८, ९९२, ११४९, झत्ति १६५, ४७४, ४७८, ५०२, जुयई ४१. ११६६,११७७.
५८५*२, ६४३, ६५४*१, जुयब्भंतर १३०५. जेणण्णम्मि १२४६.
६७२,९७३,१०४७,१०६५, जुयल ७४७, १३०७. जेणण्णे १११.
११९३, १२३८, १२४०, जुयलं १,७६५, ७६९, ७७४. जेणम्ह २९८, ३७९.
१२६८,१२७७,१३१८. जुयला १२५०. जेणं १००५ 112.
झस ६३६. जुयलाई १०८६. जेणेसा ३३४.
झंकारं ४७८. जुयलाहिं ७४८. जेहिं २२२, ५७१.
झंकारागीय ५९४, १०३०. जुयलेहिँ १२५२. जोग्गं ४४०.
झंभण १११८. जुयस्स ४७. जोग्गोह १२१.
झाऊण ६५१. जुय ९९, २०२, ३९८, ४०२, जोगो ९३५.
झाण २६५, ९५७, ९९८. ४८६, ७६४, ७६६, ७७४, जोण्हा २५३.
झायंतो ९४२. १०७५,१३०४. जोण्हाऊरिय २४.
झीणा ७१६*१. जुया ९४९, ११११. जोवण ३१३, ८२१.
झीणो १८६. जुयाए ५१.. जोव्वणुम्माय २९४.
झूरसु ५७३. जुयाण ७७२.
जो ४७, ६४,७१, १५५, १५८, शरिएण २२३. जुयाणस्स ४०२.
२९८, ३९०, ५४४-५, जुयाणं १०३७.
५४८, ६६२*१, ७१६,
टंक ११९५. जुयाणी ३६३,७८१.
५३५, ७७७, ७८४, ८१६, जुयाणेण १०३८.
हाण ९५८18. ८३८, ९७९, ९८९r5,
ट्रिएहि २१, ६१७. जुवई ४१॥3.
१०१३, १०६९, ११९३, जुवईओ १३-7, ५..
| °टिओ २६१, ७५९, ९७२,
१२८२.. जुवईयण १२९६. जोइ ९५७.
__ ९९८, १०७८, १२१७.
| ट्ठिय २९०,४५५, ४६८,५२४, जुवईयणाहितो ९१५. जोइक्खो १४०, १३०५.
७४७, ९९८15, १०७४. जुवईयणेण १३००. जोइसिएण ११०२r14.
'ट्रियम्मि २१५. जुवाणी ३६३।।.
जोइसिएहिँ ११०२. जूह ५९६.
'ट्ठियम्दि २१५:14. जोएइ १०९. जूहं ६९३.
'ट्रियं ७५८. जोएण ९६, ३११, ५४८, ६९०. जट्ट ८८४, ९०६.
ट्ठिया ८, २६५. जोगाई १३३०. जेटुंगुलीष्ट ४२२. जोग्गो २१०.
'ट्रियाप्ट ९०९, 'ऍ ७२१. जे १०६, २५९, ४१८, ८२४, जोण्हा ५२१. १०१०,१३३२, १३३३*१. जोय २०२.
ठवइ ७५. जेचिरेण ८८०. | जोयाभासं ८३३.
उविओ ६८. जेण ८, १३, ३९, ४०, ६८, जोव्वण ६०१, ७५५, ७७५. ठवियाउ २५३१15,

Page #359

२५२
ठाणं ४७, १२४८. ठाणे १३२०*२.
ठाणे १३१९*१.
ठिएहि ६२*१.
ठिओ ७९४.
ठियं ३४३. ठियाओ २५३. टेर ११८ 12.
डक ७४९.
डक्कं ४७८.
डक्को ७५९.
डज्झउ ५७०. डसणिक्क २८९ 13.
डहइ ११००.
डहण ५८५* ३.
डंबरं ५९९. डाइणी ११९६. डिंभरुयं ११०९ 9.
डेरयम्मि १११०.
डोलहरे ४६१.
डोहल्या ८४६.
ढक्का ११०४.
ढक्काए ११०२.
लीलावई
५०१, ५०९, ५१२, ५४६, ५५०, ५६४, ५६७, ५७१२, ५७५, ५७८, ६१३, ६१८, ६२१, ६२३,,६३०१, ६४२, ६६१, ६६७-८, ६७६, ६९३, ७०९-१०, ७१४-९, ७२८, ७३०, ७३६, ७७७, ७९९, ८२८३१, ८३३-६, ८५५, ८५९, ८६२, ८६६-७, ८८६-८, ९१७, ९२९, ९५३, ९५८, ९८३, १००२, १००४, १०१०, १०१३ - ४, १०३९, १०४१, १०६०, १०९९, ११०९-१०,१११२, ११३५११३८ - ९, ११५१, ११५६, ११६४, १२०५, १२०७, १२३९, १२४१, १३३१,
६,
१२४४, १२५३,
१३३३*१.
इ २४३, १०६२.

- इंचि ८५१.
इर्ण २४३5.
६१.
ईऍ ७३१.
ण
ण १३, १५-६, १६*१, ३७-८, ५६, ६२, ६७, ६९,७६,७८,९३, १३६१, णक्खुक्कत्तिय ६६९.
णक्खत्त ५१८, १०९१.
णमा २०५, १३१९.
१४८-९, १५१, १५९, १६३, १७८, १८८-९ २१०, २१३, २१६, २२२३, २२६, २३३, २५५, २६८, २९६-७, ३०७, णज्जइ २५३–४, १२३५.
च्चइ २९२, ३२०. णञ्चिज्जइ ५५.
णच्चियं १२७४.
३०९, ३१३-५, ३२१, ८३१. ३३४-५, ३४०, ३४६, ४१७,४२७, ४३२, ४६२ - ३,
४८६,
३४९,
णए १५२.
णक ११०८.
गट्ठ ४९४ 11, ९९९. णडिएहिं ६१९.
४८८, ४९८-९, । गडियाण ६२६, ९८०.
१०२१,

पडियाण ४९७ 22.
णण्णहा १००३.
णणं ५५३, १०११, १२२३. णणो ५१२, ६४९.
णत्थि ३२, ४२७, ६३३, ६९७. थिम्ह २९७१7.
णमह १, २, ६, ९. णमंत ९, ५१०.
ण - माझ्य १०५१, १२२७.
- मायंत ८७१, ८८८, १२०७. गमिऊण ९०६, १०६१, १३१९. णमिओ ५१०. णमेऊण १७६.
णमो १४, ३३३, ८४३.
म्ह २९९.
१५१, १९, २५१, २९९. यण ३७८१४, ४०२, ५१०, ७६१, ८३९,१०८२, ११४१, ११८३.
[ ठाणं
- यहि ( न जानामि ) ८५६ . याइ १०८६ 17, हैं ७७३, ९४६, ११२८, ई ३९५,
४०४.
णयणात ३७८.
णयणाए ८३17.
णयणाण १०९८.
यालोओ २५२.
णयणुप्पल ७७४.
यसु ८५३. णयणेहिं ४३५, ८५०.
धरो ६६ 11.
णयपरो ६६ 11.
णयर ८२३ १०७१, ११०५. णयरं ५२-३.
यरीए ६८९. णयरे ६४. णयवरो ६६.
ण - याणह ८८३.
ण - याणामि ८५५.

Page #360

-णाम]
GLOSSARY
२५३
ण-याणिमो २३०, ६३१, ८६५. | णराहिवेण ११३, ७९९, ८१०, ११३६, १३२०*२. णर ११८, १३१, ७२७, ७३६, ९२४, ९३६, ९३८, ९४४, णवर ६२, ६२१, ६३, २८०, ,
११३८, ११४३, ११७५, ९७७, १०१६, १०४६, ३७४, ४६३, ६३५, ८३२, ... ११८४.
१०५८, ११५२,११६७-८, ८४७,८५३. गरणाह १८७, ८०४, ८८८, १२२२, १२४७.
णवरि ३७४1,४४१. ९८६, ९९०, ९९७,१०३८, राहिवो ८४८, ९७६.
णवहडण १२८७. ११६१,११९९, १२१३. गरिंद १२३९.
णवंब ३५४. णरणाहं १३१८. गरिंदस्स १९७२.
णह (नख) २७६, ७५२, ७६४, णरणाहो ९२, ५८२, ७९१, णरिदाण १०६३.
१०८३, १२५६. ८११, ११९८, १२३६, णरिदेण १४१, ११९३-४, | णह ( नभस् ) २०15, ७१, . १२८८, १२९३, १२९८, १२९९.
३५९, ४४३, ४४७१14, १३००, १३११. | गरिदो ७८८, ९३३*१, ९३९, ४४९, ४६९,७४६, ११०४, णरवइ ७४*१, १६७, १७८, ११२९, ११५५, १२०५, णहयल २०, ५५, ५०२, ५९९, १८४, २१३ ४,२३५,२५१, १३२०*२.
६४०, १०८८. ७९८, ८०१,९१४, ९२३, णरेद ११७, १२.६.
णहयलट्ठ २१५. ९४७, ९६४, १०१२, परदउत्ताण १०२०.
णहयलम्मि ४४२. १०४२, ११८०, १२०९, गरदस्स १२९७.
णहयलाओ ६५४*१. १२१६, १२२४, १२३५, | णरेंदा ८२५.
णहयलारुद्ध ७३८. १२४३. परदेण ९४५.
णहसरे ४६९16, णरत्नइणा १०६*१,१२२६. णरंदो १३११.
णहंगण ३४१, ३५०, ४३६. परवडणो १०४. गरेसराण १०६.
णहंगणद्ध २०९. णरवई ११३३, ११४७, ११५९. णल बरस्स ५७७, १२५१.
णहासोय ४४०. परवर ११८५-६, १३९०, णलकूबरो ६५६.
णहाहि ६७४, १०९२. १३१७. णलकूवरस्स ३२५, १२५१.
णहाहोयं ६७२. णरवराण १२४६. गलकूवराइ १२९२.
णहो ६६८. परवरहितो १२२०. णलकूवरेण १२४८.
णं ८४९५4, १२२३॥3,१३०८ णरवरिंदा १०३२. णलकूवरो ३२३, ३२७, १२४२.
*१. परवरो ११८७. णलिण ५००6.
गंदण ३६१. णराण ७३१, १०१५. णलिणिवत्तेहि ५००.
गंदणो १२३०, १२४७. णराहिव २५०, २६१, २६६, लिणी ४७१-२. ५२८. ५३१
दि २३९. ८०३, ८०६, ८.९॥13, गलिणीए ८३, ८३॥19.
णाऊण ६२२. ९०७, ९१९, ९४९, ९५१, णलिणोयर ६७५.
णाएहिँ ४११, १०५३. १०५७, १९६३, ११७३,
णाओवरुद्ध ४१५. णलिणोवरि ६७०. १२१७.
णागच्छइ १०६*२. गराहिवई ८४२. णल्लियइ १३९.
णाणा ४४, ९०५. णराहिवस्स १०३७, १२०२, | णव २६, ८४.६, ९५, २८९, णाम ६४, २१६, २३१, २८३, १३१२.
३१३, ५०९, ५४६, ६०७, ३७०, ३७२, ३७४, ४१७, गराहिवाण ११७५, ', ७९९.
६६९,:७६८, ८२१, ९०५, । ५८०, ६५६, ७८२, ८०४, णराहिवाहि१०१.
१०२८, ११०८, १११२, ८२०, ८४४, ८८५, ९७६,

Page #361

लीलावई
१०४५, ११३७, ११६४, णिउरुंबं १९७.
१३३३.
डिज ६३७.
णामं २२, ५२, २३०, २५७,
णिउंजए ६०७.
३३०, ६०८, ७८६.
णिउजंम्मि ६२८.
गिउंज १९६, ५९४, १०२६,
१०३०. णिएऊण ४७३, ८२२, ८९०,
९७७.
णिएसि ६६७.
णिओइ १०७३. ओई ७३४.
णिओईहिं ११२४.
२५४
णामा १०६, ६४६.
णामाए ९२.
णामिय ८०/३, ४४६ 12.
णामे ३३० 5.
णामेण १८, २०, १५६, २८१-२, ३७२, ७८२, ७८८, ८०२-३,
८१३, १०४४.
णाय ७८१.
णायकेर १९७, १०२७. णायज्जुण १००८, १०१८, १०२१.
णायज्जुणस्स १०५८.
नायज्जुणेण १०६१.
णारं १०८०.
णायं ५७१, ६६१.
णाया ४१८. णायारि ४१७.
णाल ७७४.
णालेर १०३१.
णासणी २०१.
णासं १६१. णालंजलीहि ५९.
णासंतु ११.
णासा ८४०.
णालिया ७७२.
गाह ७२७.
णाहम्मि २०९, २१५, ६७४. णाहस्स ४५४, ९४३. नाहं २९१ 16.
णाहि ७५६, ७६७, १३०८. गाहे १०६३.
णाहेण १३४, ११७८. नाही १३१,
किरे ५७५३ णिक्कइव १००५. णिक्कइवाइँ ९५५.
णिच्चलच्छीए ५६३. णिञ्चलं १९५, १३०४. णिचं १०, १४, ४०/12, ७२१, ८४३, ९४२. निचितो ३२१.
णिचूसव १३-2. णिचेटा हूँ ४७९. णिच्चो ४०.
णिच्छए १९४. णिच्छरण ६६३.
१५८, २५१,
५८०, ५८२, ६७२, ८१६, णिच्छयाएँ ७२६.
९७६.
णिच्छयाण २८४. णिच्छयाहिंतो ८८६.
णि २० ₹15.

निक्करुण ६५५, ६९१.
णिक्कंपो १०९.
णिक्कारण ७०८, १०३९, ११४९. णिक्कारणम्मि ४९१ 2.
णिक्कारणं ४९१.
णिक्खेव ७४३.
णिमाओ १०१८, ११८१.
णिग्गूढ ७६४.
णिग्घोस २७८.
णिघोसं १२९६ 14.
गिच्च ११५.
६७,

[ णामं
णिच्छिरण ६६३/l. णिजइ ५३२. णिज्जण ८६७. णिज्जणम्मि ८६६. णिज्जणं १४३.
णिज्जणे १२१६.
निजत्तिओ ६२६7.
णिज्झर ३४४-५, ५९५. णिज्झरो ४५६.
णिडाल ७७५.
डिालयले ९५.
निणाएण ८५६.
णिण्णयाउ ५०.
णिण्णासिय ५१९, ५८०.
निणिमेस ९६९.
णिण्णुण्णय ७७२, ११०६.
णिण्णुयाह 9974.
णिण्णयात ११.
णिण्हविज्जइ ४८६.
णिरथम्ह २९७77. णित्थामा ४०१.
णित्थामो ४३६, ९९९, १०३५. णिवय ५९, १०८५. णिद्दलिय ११२३. गिद्द ८३०.
णिद्दा ५६०,
८४७,
१०८६, १०९५-६.
णिद्दालस १०९८.
णिद्दालसेण ११००.
गिद्ध ११४९. विद्धाडिजंतु १०६७. णिद्धोय १९८.
णिपीडिओ ७१०.
णिप्पक्खो ११९४.
निप्पजइ ७७९. णिपरिहोज्जं २१९. णिप्पंकं ७७५. णिष्फलेण १०१४.
९४१,

Page #362

-णिरुद्ध ]
GLOSSARY
णिप्फलो १८९. णिम्मियं ३७३.
णिययाई १०७३. णिफंद ४८२, ९९९. णिम्मोओ ५२४.
णिययाओ १३१३. णिबझंत ११०६. णिम्हविज सि ४८६4.
णिययापिय १२६३. णिबद्ध ४३, ३६०, ५१०, णिय ७-579, ५१, ६९, ७१,
णियर ४७९, ८२३॥9. ६११,११८४.
११०, १४०, १४५, १८८, णियरम्म ५६. णिबद्धं १६५.
१९२, १९४-५, २१९,२७२, णियरं २२९, ३५६, ५९४. णिबबूंजलि ६५१.
२९७, ३०५, ३१७, ३२५ णियरु ४४८3. णिबद्धा ९३१.
110, ३३०, ३३८,३४१-२, णियरे ५७, ६२८. णिबद्धाण ९५४.
३५७, ३६१, ३७९, ४३७, णियरा ४४८. णिबद्धो १०६९.
४६०, ४८५, ५५३, ५५७,
गियरो ३४५. णिबंधिस्सं ६४९.
६३२, ७०२, ७०६, ७२६, गियरोरुद्ध ११७१. णिबिडइ ६७६.
७४०, ८०४, ८०८, ८१२, णियलिज्जत ११२०. णिबुडूंत ७५५.
८२३, ८८६, ९७१, ९९५, णियलिय २३२. णिब्बाहिरं ४२६.
१०१७-८, १०५८, १०८४, णियलिया ११३६. णिब्भच्छेऊण ११७८.
१०८९, ११०५, १११२, णियसि ९३, १११०, १११२. णिब्भयं ६०७. .
११३७, ११४३, ११५६, णियं ४५८r8. णिब्भया १११.
११७२, १९७६-७, ११८३, णियंतस्स ७९३. णिभर १८३, ४००,४९२॥3,
११९८,१२१६, १२५२-३, णियति १३३२. ९७२, १०८६, १२५८.
१२६०, १२६३, १३१६, णियंतीए ८७६. णिब्भराण ८९८.
१३१८, १३२०*२. णियंब १२२, ३५२, १२११. णिब्भरेहि ५४२. णियअ १०४८r5.
णियंबम्मि ११२०. णिभरो ५१६. णियच्छसु १९२-13.
णियंबं ३५३, ११८४. णिभेण ७१. णियच्छंती १२८१.
णियंबक १११६. णिमजतद्ध ५२०. णियच्छिस्सं ७०९.
णियंबो १०४३. णिमजियाउ ४५३॥19. णियड ३४७.
णियंसण ७४१. णिमिओ ४२२. णियडोलगाण १.२०.
णिरग्गलं ९९२. णिमियं ११३२. णियडोसहि ४४९.
णिरस्थ १७. णिमिस ७५७.
णियत्त ३००, ६३५*३. णिरंतर ५९४, ६२८. णिमिसं २५९, ८३०
णियम ७२१, १०७८, १९५८. जिरंतरंतरिय ५७, २२९. णिमिसंतरं ४०२. णियमिऊण १९५.
णिरालसेक १९.. णिमिसेक १०८२.
णियमो ५८५*२, ८२३, १०६४, णिरालसो १०८, १०१७. णिम्मजिओ १२८९.
१०७३.
णिरालंबं ६३६. जिम्मजिय १३०९. णियय २०,१००, १२५, १६२,
णिरालोय ९९९. णिम्मजियाओ ४५३.
१६४, १७०, २७२, ३३१,
णिरावराहा ६५५. णिम्मविजास १०६९.
३९८, ४३१, ५८२, ६०८,
णिरावराहे १०७६. णिम्मविया ९७, १२६२.
९१०, १०४८, १०६२,
णिरासंको ८०९. जिम्मल १२-8,३,४६९.
१०७३, ११६९, १३१३: णिम्मलं ९३६.
१३१९*१, १३२८. णिराहरणा २५४. सिम्मिा १३2. | णिययं १६२/2.
णिरुद्ध ४२०, ५६३, ८९२.

Page #363

२५६
लीलावई
[णिरुया
णिरुया ५८९.
णिवासं ५२, ३५१, ६०८. णिव्वहिज ६६६. णिरुवम १०८४. णिवासीणं ११७७.
णिव्वाण ९६९. णिरुंभमाण ४३३, ९०१. णिवासहि २७७.
णिब्वाहिऊण ५६३. जिरंभमाण ८७५. णिवासो १३-6.
णिब्विग्ध २५२. णिरूविओ १०५.
णिवासो ४६,५८५,६५६,७८६. णिन्विग्धं २४. णिरोज्जाइँ ९४६. णिविच्चहि ५०३.
णिव्विञ्च १२३, ६२८, ७६८, गिरोह ४०१. णिविड ७४९.
१०३४. णिलयं १६५. णिविडण ४५१19.
णिब्विच्चं ९०१, ११३०. णिलीण ६०३, १०९२.
णिविष्णिऊण ७७८r17. णिविसो १६९. णिलुकमाणी ६४१.
णिविसं ८३orl1, ९५८. णिव्वुइयरो ५४५. णिलुक्कं ६३८. णिवीडिय ११९१.
णिव्वुओ ७१६*१, ९७०r2. गिल्लूण ११९५, १२०३. णिवेस ५९९, १३०४.
णिब्य २५८, ५८४. णिवच्चेहि ५०३॥14. णिवेसं २०३, १११९.
णिब्बूढ ५३३, ११५८. णिवडइ १०९२. णिवेसा ३७०.
णिसणं २,१३०४. णिवडण ४४२,४५१. णिवेसाण ७५३.
णिसण्णा २३०,७०५. णिवडिओ ११८७. णिवेसिएक ११५.
णिसण्णेहिं २७६. शिवडिय ६८८.
णिवेसिय ९५, ९७४, १२५०, णिसण्णो १८२, ५३१, ७७६, णिवडियाओ ६७७.
१२८६.
८५३. णिवत्तेमि ७८३.
णिवेसियच्छि १२५२, १२५९. जिसम्मंत १०८२. णिवसइ २१६, ८९२, ११६४. णिवेसु ४७r3.
णिसं २१७, ९३९. णिवससु २१४. णिवेसो ६८, ७७०.
णिसंफो ७९८. णिवसंति २५९.11. णिव्वडइ १२००.
णिसंसेण ५३४. णिवसिज्जइ २७५. णिब्वडत ३४९,१११९.
णिसा २५, २८६, ३३५, ५३२, णिवह १९८, ३५५, ६८९, णिब्वडिय ८२१.
५९३,९२२,१०९१,११६५, १०३४, १०७२, १०८९,
णिव्वणिऊण २५१,७७८,८२६. ११६७, १३११. णिण्वणिए ८३..
णिसाट २५, ऍ ५३२, ६६६. णिवहं २३७, ३४९, ३५४, णिव्वणिया ७६३.
णिसाण ४७३. १११८,१३२६. णिवत्त ३२९, ८२०, ११४८,
णिसाणय १०७७. णिवहाण ७५४.
१२६१.
णिसामह ९५२, १२१०. णिवहे ११७१,११८६, १२७६. णिव्वत्तासेस ९६४.
जिलामिऊण १३४, १८७, ७०५, णिवहेण ८५, ३२८-९, १०३५, णिवत्तिओ ६२६.
८४६. ११०६.. णिव्वत्तिय १३२०*१.
णिसामेसु २६77, ७८७, ८०१, णिवहेसु ४९, ७५, ८५16. णिव्ववइ २४२.
८३२, ८३८. णिवहो ४५६, ६७४, ७३३, णिन्वविओ २७, ७६०. णिसामेह १५, २६, १४६, ८१९, १०९०, ११३८. णिव्वविय ५२८, ७५२.
५७९, ११७३. णिवारिय ६०३, ९०९. णिव्वहइ १००३.
णिसायरवइणा ११७२. णिवारेमि ६६२. गिब्वहण १९४.
णिसायरेण ५३४. णिवास ७२३, ७८२. णिव्वहण २२२.
णिसायरेहिं ११७९. णिवासम्मि ३७५. जिव्वहणा १९०.
|णिसायरो २२५.

Page #364

-णोल्लसु] GLOSSARY
२५७ णिसारंभे १०९९.
णिहोसं ९०२, १२९६. । णुराइरीहिँ ३८७, 'हिं ३८७ णिसावसेसं १०८५. णित १०.
117. णिसासु ८५९, ११६६. जिंतच्छरो १६९.
णूण ७१८. णिसि २२७, ६९०, ९५७, जिंदणिज्जा ५७६.
गूणं १३९, ३८९, ९२५. ११८६. णी १३६.
णूमिज्जइ ४९९. णिसिओ ४२२॥1. णीओ ६३८.
णूमिय ८०. णिसिय ११९८. जीड १०८९.
णूमेसि ४८५, ८६३. णिसियर
णेच्छंती १०८०. ११६८, ११८१,
णीडब्भंतर २४१. १२००. णीयम्हि ४८९.
णेच्छामि १०.४. णिसियराणं ११८.. णीयं ८९७.
णेत्त ३९२. जिसियरेण ११८७. णीया ११४९, १२२२.
णेत्थम्ह २९७. णिसियरो ११९३. णीरप्पणए १७७.
णे ३४, २०९r14, २१५, २९६, णिसिय १०७७. णीलुप्पल १२६४.
४१२, ८०५, ८४९, ११४९, णिसिसमए ११६५४6. णीवि १२२, ११०७.
११७३, १२२२, १२२३१3. णिसुओ ६८७, ७३१. णीसरिओ ११०३.
णेउर २६, ५४, ७४३, १३०४. णिसुगंति १३३३*१. णीसल्लह १०६६.
णेउर ९. णिसुणिऊण ३४, ९७८, ९८६.. णीसवेसि १११५.
णेच्छइ ५३१.
णेच्छसि ७२२. णिसुणिज्जइ २७८.
णीसह ११०१. णिसुणेसु ५३, २६३, ७२२, णीसंक ११८६.
णेय १३६*१,१८८, २७१*१, ९९४. णीसंगो ५८५.
६४२, ९२९, ९५९, ९६०,
१०१०, १०३९. णिसुयं १३५, १५६, ५६७-८, णीसंदो ४००.
णेयं २६८,७०५. ९२२, ९३२, १२४८. णीसास ४८०, ५६३, ७४८,
णेरिसं ६८४. णिहतम्ह ८६१r10.
१०९४.
वच्छो ८५, १३३. णिहत्तो ३.८१3, १०५३14. णीसासा ३९८.
वत्यो १३३॥2. णिहस १०९६,११२३. णीसासेहि ६१६.
णेसा ९२९. णिहाओ ३६७,१०९४. णीसासो ९६१.
रोह १३६१ णिहाय ९०१.
णीसेस ४५-६, ५२, ६४, ८८, ह (स्नह) २२२, २३२, ६४५, णिहायं १११७.
११४,१३६,१४५, ३६५, णिहि १९६, ३३९, ३४२,
६६१, ९५४, १००५, ४१९, ५५४, १०७३, १२४३.
१०९४, ११३६, १२५८.
११०६, १११८, ११२२, णिहित्त १३२६.
णेहलं १२१३.
११४८, १२८५. णिहितं ८६१.
गेहाओं ५४७. णीसेसं १६१, ३०६, णिहित्तो ३०८,१०५३.
हाओ ६३५*३.
४५८, ५८२, ७२७, ८७८, हो ४०३. णिहियंमि १४७r7.
१०५०, १२२६.
हो ४१०, ५४७. णिहुय ५१०, ९०९.
णीसेसे ११९७. णिहुयं ३, ४२०, ४२२, ६८८,
णोल्लण ११८. णीहरंताई ११४२. . णो १८८, ९५८. णिहेण २५५.
णु ४८८, ७८१, ९८१, ९९२, | णोमालिया १०२९. णिहोस १२६, ११०३, १२४९. १००१.
| णोल्लसु ११०९. ली. १७

:

Page #365

लीलावई
[ण्हवणयं
ण्हवणयं १२८५. | तडाइँ १०९, ई १०९11.
५८४, ५९८, ६०१, ६२०, एहविओ १२९०. तडिवडण १८७.
६३८, ६५९४१, ६६४, पहाणह ९६२/2. तदुच्छंगा १७२.
६८७, ७३५, ७९०, ७९२, ण्हावह ९६२. तड्डविय २९०.
७९६, ८०३, ८०६, ८१०, पहावेऊण ९१२. तण ३४९.
८१७, ८४८, ८५४॥13, तणएण २२, ६३५, १२३०.
८६२, ८८८, ८९३, ९००, तणओ ३२३.४, ३७२, ५५४,
९०४, ९०६, ९०८, ९१३, तइ २०२.
६५७, १०९४१12.
९१९, ९२१, ९२४, ९३७, तइय १२७६.
९४५, ९४९, ९५२, ९६७, तणयस्स १.२२६. तइयवयं २. तणया २३०, ३२५, ८१३,
१००५, १०४५, ११४८, तइयं ९०२-३, १०३४.
८७०, १२७८r9.
११६१r15,१२११,१२१६, तइया २,१०२, ३०३, ३२२, तणयाए ८९५, ९९०, १२७८,
१२२९, १३११. ७१८, ९८९, १२२०.
१३२०..
तस्थच्छिऊण १३००. तइलोय ८rl0. तणं ७२५.
तस्थट्ठउणो १०१५. त. ४२६, ६ ४२६१11.
तत्थुच्च २३६. तणा. १९३. तइंतो ५६०,१०३९.
तत्थेक्को १०३५. तणाण १०१०5, णं १०१०. तइंदो १०३९.3.
तत्थेरिसम्मि ६४. तणु ७६५, ७६७, ७७६, ८३९, तई २०२r11.
तत्थेसिणो ११५९. ८४१,१०९०.
तहसण ८४९. तईअ २r6. तणुअंगि १३३३२१.
तहियस १०८, ८४७, ९५६१2. -तए ४१४, ५१४, ५६४, ५६७, तणुओ १०९४.
तहियसं ८२०, ८३३. ६४६,८३४, ९२२, ९२६, | तणुयत्तण ६८.
तद्दियसाओ ८२७, ८५७. ९६७, १००१, ११५७, | तण्णाय १२२, ७४८, १०८३,
तद्दियसासण्ण ३३८. १२२१, १२३४॥8.
१२६२.
तहियसाहितो ६६०. तओ १७५-6, ५५८, ६३५२२, तण्हालुयाएँ ८५७.
तहियसिय ६१, ५४३. ६३५*३, ७९७, १००२, | तण्हत्तावलो १३११.
तद्दियह १०८r22, ९५६. ११७०, ११९५19. तत्तो ३८५, ८९६, ११३६, | तहियहं ९१९. तक्काल २५४,८१०, १०८१. ११९३.
तदिवसिय ६१r2. तक्कालं ३००, ९८३, १२८२. तत्तो २३४19, ४३२, ५३०, | तहिसाहुत्तं ४३५. तकालुक्कंठा ५४२.
५६०, ५६३, ६२७, ६३४, तद्देस १२५०. तक्कालोइय १३०.
६८६, १३०१.
तहेसयालिएहिं १२९. तक्खण १४१, २००7, ३००, तत्तोहितो १०२५.
तनाय १२६२r2. ४२४, १२०४, १२६८. तस्थ ३५, ६२, ६२*१, ६३, तप्पणो १२७. तक्खणम्मि १३२७.
११०, १२८, १३१, १४३, तब्भाव ६०४. तक्खणं २००, २७०, ३४१, १७६, १८१, १८३, २०४, तभूमि ५३१.
३९५, ५३४, ८५१, ८७९, २०६, २१२, २१४, २३०, तम ३४३, ४५५-६, ४७०, ९५१,१२३२.
२६५, २८२, ३०१72, ६७४-५, ६७७, १०७२, तक्खणेण ६४४, ९६४, ११९४. ३२८, ३३०, ३५७r12, ११७१. तड १७३, ४४१.
३६३, ३७१, ३८४, ३८८, तममयं ४५३. तडम्मि १०७.
३९१, ४३१, ४६३, ४७४, | तमारिणो ११७०.

Page #366

- तर्हि ]
तलवग्गो १०६८.
तमाल १९७, ५२२, ११३०
713, ११८५.
तलिणाई १०८३.
तमेण १३, ४४६, ४४९, ४५१, तलिणिय ५२३.
तलिय १३०८*१.
५१९, ६४०.
तलिया १३०९.
तले ७५१.
तळे २१२.
तव (तपस्) २६९, ५८५१, ५८५*३, १०२५४४, १२३७. तवच्चरणे ७२८.
तवणिज्ज ९८.
तवस्सि ११५०.
तमोहं ५२३.
तम्म ५७३.
तम्मति ४०४.
तम्मि १८२, ५१५, ५८९, ९३५, ९७९.
तयलोअ 10.
तयलोय ८.
तयंतो १०३९१३.
तरह १३२९.
तरणि ५७, २२९, ३५६, ५९४, तवंग २४० .
६२८.
तवाहि २१३.
- तरल १९७ 19.
तविय ८३८.
तरलिय ७४८, ७६०.
तवियंगी ४६४, ४७४. तवियाओ १२५४.
तरलिया ११२२.
तरु १७९, २२०, २२९, २३६, २६२, ३३६, ३५२, ३५५, ३६९, ३९६, ४४३, ४६१, ५८३, ५८५३,
५९२, ६२८, ६४१, ७९१, ८७७, ८९२, ११३०, १२११. तरुग्धाया ५१७.
तरुजाण १२-8.
तरुण १२-8, १३०९.
तरंग २८, ४००, ७५७, १३०६. तवियाण ४९७.
तरिज्जइ ५६, ४९८.
८७, ७४६,
GLOSSARY
तरुणीओ ३१३.
तरुणीण ६२*१.
तरुण ७८, २१९, २९४, ६७७,
१२३७.
तरुम्मूलणं १२७१. तरुवराइ १७९ 1. तरूहिं १७४. तरेइ २६८ 13.
तलम्मि ६२९.

तवं ५८३, ५८५.
तवोवण २२९, २३५, ७४०,
८९२.
तवोवणम्मि ५८९, ६२२. तवोवणं ७८३, ९६५, ११४९. तवोवणाहिंतो २३४. तवोवणे २६९, ७२४, ७२६. तब्वेलं ९९८.
तस्स २०, २२, ७३, १०६२, १५५ - ६, २२६, २४३, २८२, ३०९, ३२५-६, ३५२, ३५७-८, ३७२, ३७४, ४०२, ४२३, ४९२, ५६४, ५६६-७, ६०८, ६१५, ६१८, ६२०, ६५८, ७१८, ७७९, ७९१, ८४६, ८५१, ८८९, ९१७, ९७०, ९७७, ९८१, ९९२ - ३, १०४५, १०५०, १०६९, ११६४, ११६७, ११७६, ११२६, १३१२.

तस्सम्हे ८०३.
तस्सा ३७२/13.
तस्सि २४४, २८१.. तस्सेय ३.
तस्यं ३७३.
तस्सेव ३ 1.
तस्सेस ९८९.
तस्सेसो ३२२, ९८८. तस्सोवरि १०६ १.
२५९
तह १६*१, ३५, ४२, ६६,
१०१, १०८, ११४, १५२८ 10, १५३, १६१, १८६०6, १९२, २११, २४९, २६८, २७२-३, २९९, ३०७, ३२१, ३३३, ३३९, ३६८, ३८२, ४१०, ४२२, ४३४, ४६६, ४८८, ४९०, ५१२, ५१४, ५१७, ५३७, ५४४, ५४७, ५७३-४, ६२७, ६६०, ६९३, ७१०, ७१५, ७२५, ७७८, ७९९, ८३५, ८६३, ८६६, ८७३, ८७९, ९२४, ९३१, ९४८, ९६१, ९७८, ९८९, ९९८, १०९९१5, ११३५, ११४१, ११५७, ११८७, १२१०, १२२२, १२२५, १२४६-७, १२६७,१३१४/10, १३२०. तहा १८९, २४८, ३११, ४२६, ४९९, ७२२, ८३६, ९२६, ९५९, १०५१, १०९९, १३३१. तहावि १३७. तहि ४३४ 12. तहिं २८६, ३३५,
३५९,
३८४, ४२५, ४३०, ४६३, ४७६, ५८५, ५८८, ६५५, ७००, ७३९, ८०४, ८०७, ८११, ८१३, ८२७, ८५३,

Page #367

२६०
लीलावई
[तं
८७४, ८९७, ९१४, ९९४, । १२१९, १२२१-२, १२३८, | ७५२, ७८७, ७९२, ७९४, ११८१, १२१७, १२४२, १२४७, १२५४, १२९४, ७९६,८०१,८०९,८२६॥3,
१२५५, १२७०, १२९०. १३१५, १३२३, १३३१. ८३८, ८४८-९, ८५१, तं २, १५, १५r10, २३, तंगुलिय ७१०.
८५८-९,८६२,८७२, ८८७, ३२, ३४-५, ४२, ४७-7, तंडव २७७.
८९०, ८९३, ९०४, ९०९, ५३, १०१, १३४, १३५१4, तंडविय २९०114.
९१२, ९२४, ९२६-२८, १४८rl1, १५३, १५९, | तंतु ७५६.
९३३* १r4, ९५९, १६१-२, १६५, १८४, तंबिरच्छि ११४३.
९८३१11,९८८, १००५-६, १८६, १९२, १९८, २००, तंबोल ९१३.
१०१४,१०२४,१०४०-१, २०२, २२६, २३५, २४८, तंभूमि ५३१3.
१०६५, १०७३, ११५०78, २५५, २७०॥5, २९१, | तंस ३९१r11, ४०१.
११५६,११६५r4,११७५, २९५,३०४, ३०७,३११-२, | तंसं ३॥3.
१२०१, १२०६, १२०८, ३१७, ३२२, ३३२, ३६३, | तंसि ३०१.
१२११, १२१४-५, १२१९, ३६८,३८३7, ३८९,३९३, तंसोणय १३०६.
१२२१, १२२७, १२३३१6, ४२७, ४३१, ४३४, ४६२, संसोसरिय ४५६.
१२४०,१२४२॥12, १२४५, ४७३,४८६-९,४९२,४९९, ता ९-५, १७r3, ३३, ३८, १२५५१5, १२७८r9, ५०४, ५१०, ५३५, ५३७, ४२,५१,५३,९४,१०६*१, १२७९, १३२०॥11. ५४६, ५४९-५१, ५५४, ११९१13, १३५,१३९-४०, | ता. २१४, ५७५, ८६०, ८८४, ५६०, ५६३॥5, ५७७, १४८, १५२, १५४-५, ९५३, ९५५, १२३७. ६०४,६०७-८,६१२, ६१४, १५९, १६१, १७८, १८६, ताउ ३७, ८४२. ६४२-३, ६५४*१, ६६४, १९४, २०४, २०८, २१७, ताएण ४१६,५८८, ६३५, ६६०. ६७९-८२, ६८४, ७०४-५, २३०, २३३, २६४, २६८, ताओं २५६, ८४३. ७०८-९,७१३, ७२२, ७२५, २७३, २९६, ३१४, ३१९, ताओ ३१८, ३२१, ४७५, ७७८, ७९९, ८०९, ८१४, ३२३,३२५१9,३३५, ३४०, ६२१-२, ६३४, ६३८, ८३५, ८५७, ८६३, ८६८, ३७८-९, ३८०॥12, ३८४, ६४२, ८६२, १०६१. ८७९, ८८८, ८९५, ९०३, ३८५४13, ३८६॥15, ३८८ | ताडिय २७६४7. ९१६-७, ९२१, ९२४, 11,३९४॥15, ४०४, ४१०, | ताडियं ६३६. ९२६-७, ९३०-३४, ४१४, ४२९, ४५२r14, ताण २३३, २४७, २४८r18, ९३६-७, ९४८, ९६१, ४६०12, ४८८, ४९४-५, २६०, २८४, ३००, ४१८, ९७८, ९८३, ९८६, ९८९, ४९७, ५०२, ५१६, ५२०, ७३७, ७६२, ८३७, ९६५, ९९७-८, १०००,१००३-४, ५२९, ५५१, ५५६-७, १०१०, १०५८, ११०७, १००७, १०१८, १०२३, ५७७, ५८५, ५८५*३, ११६४, ११८०, १२३३, १०२५, १०३३, “१०३७, ५९८, ६०१, ६१०-११, १२३९, १३३३१. १०४०-१, १०४६, १०४८, ६१३, ६२२, ६३२, ६३५,
ताणं ३७, ८४३, ९२६, ९६५. १०५२, १०५६, ११२०, ६३५*४, ६३८, ६४०-२, ताणु २८४१7. ११२९, ११३३, ११५०, ६४९, ६५२, ६५४*१, ताणक्कमेक्क २३२. ११५७, ११६८, ११७४, ६५६, ६६३, ६६६, ६७२, ११७६,११८५, १२०६72, ६७९, ७०२, ७१३,७१९- तामरस ५३६. १२०७, १२१२.३, १२१७, २०, ७२२, ७२४,७३६-७, J तामरसा ५०२.

Page #368

-तीन ]
ताम्व ११२१, ४१८१7, ५०४
15.
ताय ५९१, ६४४, १३३३*१२. तायस्स ६५९, ८६४. तायं ५५७, ६२२.
तारया ३४५, ४५०, १०९०. तारयाहोया ३९६.
तावच्छिऊण १२९८.
तावदहं ९०७ 10.
तावम्हं १०६०.
तारा ४६९.
तारायणं ६६८.
तारालोयं ३१.
तारिस ६८४.
ताल १९७, १०२६.
तालवत्त ५०५.
तालविंट ११२७.
तालं १२७४.
तालिया १२९७. तालियासत्त १३०२. ताव ११२, ११७, १३१ 19, १७५-1, २०९, २२४, २३३, २६१, २९७8, २९९/12, ३१३, ३१७, ३७९, ४१८, ४३६, ४५९, ४६८, ५०४, ५२५, ५८९, ६३२, ७०६, ७८३, ७९१, ७९८, ८११, ९०७, ९६२, १०३४, १०७०, १२१७, १३१३7.
तारिसि २३१.
तावय ५११, ७८२, ८२२, ८५६, ९३३*१, १११७, ११३४, ११४३, ११८२, १२८१, १२९०, १३०३. तावस २३०, २४६, ८९९. तावसि ६२२.
तावसी २३१. तावसीओ २५६.

GLOSSARY
तावसीयणं २४५.
तावाद १२८४.
तावो ४७५/11. तासिओ ११०७. तासिया ६३७.
ताहं ९९३.
ताहिँ २४८- ९, २५९, २६१,
२८६, २९५, ५८९, ७४५, ९१९, ९६६-७, ९७०, १००५, १०५७, १२३८, १२५२, हिं २४८/18, ३८३४१, ७५०, ८९९,
९७१.
ति २१९, २६२, ५८८, ७८८,
७९०.
तिउण २०२.
तिडणं ९१६. तिउरंधय २०१.
तिक्ख ४९५, ११३७. तिण ३४९४6. तिणा ४६४6. तिणाई १९३१. तिण्णा ८८६.
तिण्णि २४८, ११४१, १२३५,
१३२०.
तिन्हं १२३३.
तिरथा २१३ 10.
तिदोस १०२५.
तिमंत २०२. तिमिर २३, ५६, २६२, ४५५, ४४७-८, ४५०, ४५२, ४६८, ५१८, ५२६ - ७, ६६९, १०७१, ११८३. तिमिरखडलाओ ५२५. तिमिरं ५२२, ६६७. तिमिरा ५१७. तिमिराणुविद्ध ४४४. तिमिरे ४४७ 14. तिमिरेण २३३.

तिम्मति ४०४१9.
तिम्मंते १०८२/2.
तियस १८, २०२, २७३, २८२,
३९०, ५२०, ६०७, ८०२-३.
तिरेह ७७०.
तिल १२८.
२६१
तिलए १२९७/17.
तिलय ७७.
तिलयं १२७५. तिलयाइं ११२८. तिलयासत्त १३०२ 14. तिलयाहिं ७४८. तिलोक्क १२११४13.
तिलोय २७३, २९६, ३७१,
१००८, ११६९/12.
तिलोयणस्स १३१९. विवग्ग १८, ७१७.
तिवलि ७४७, ७६७.
तिवली ४००, ७५७, १३०६. तिविहा ३४.
तिवेय १८, २०२.
तिस्सा १५७, २८३, ३७२, ३७७, ४३०, ५६१, ७८४, ८१३, ८७८, ९२८, ९३३, ९३६, ९७६, ९९२. तिस्साहं ५८७.
तिहाय ८३९.
तिहुयण ५८७, १०४६, १२१७,
१२३५.
तिहुयणं २.
तिहुयमि २९८10. तिहुयणे २९८, ३१५.
तिहूयणे ३१५४5.
तिहोमग्गि १८.
तिंगिच्छि २४.
तीइ २७१*9710.
तीन २७०, २७१*१, ३०८, ३६२, ३६८, ३७८, ३८२, ४२८, ८७२, १२१३.

Page #369

२६२
लीलावई
[ती
तीऍ (स्त्रियः) १६*10. | तुम्ह १०२, १३९, १८४, २१०, तुरओ ११४३-४. तीएँ ५१५, ५५१, ५८२, २५८-९,२६७, २९६, २९८, तुरग ८११r1.
७६०, ७८७, ७९८, ८०१, ३९०, ४०८, '४१७, ४६०, | तुरय १६९, ७३६, ७९०, ९४८, ८७९, ९५०, ९५४.
४६२, ४८८, ५११, ५१५, ११०४, ११३२, ११४३॥12, तीए ३५९, ५६२, ७८२, ८७२
५३०, ५५२, ६२१, ६८९, 3, ८७८, ९५१, ९९४. ७०४, ७२८, ७३०, ७८७, तुरयं १११५. तीय ८७२१3, ८७९१1, ९५०6. ८०९, ८१४, ८७०11, | तुरया १३६४१, ११२४. तीर १०२१.
८७८, ८८६-७, ८९५, | तुरंग ८११, ११३८. तीरइ ३८, १४९.
८९०, ९१२, ९१४-५, | तुरंगम १११७. तीरंति २७१*१.
९२०, ९४६, ९५२, ९५६, तुरंगाण १०६६. तीरे ७३१.
९६८-९, ९९०, ९९७, तुरंगेहि २७४. तुच्छं ७६७.
१०००, १०४०, १०५७, तुरंगो २१८, ७९५. तुज्झ ९८,४८८, ५५१, ५७९, ११६५76, ११७३, १२३६, तुरियतुरियं १.७०r5. ६५४, ६५६, ६५९, ६६२, १३१५r2.
तुरियं २७९, ८७१, ९१९, ७१८, ७२०, ७८५, ८३५, तुम्हप्पाडियं ९५२॥7.
१०७०,१२२८. ८३८,८६१, ८६४, ९४६१ तुम्हप्पाहियं ९५२.
तुलंतस्स २. 3, ९८७, १००१, ११७७, तुम्हम्ह ४...
तुला ४४६. ११९९,१२०१,१३१५. तुम्ह ११, ४९४, ६४७, ६६०, | तुलिऊण ७२५. तुडिओ १२३.
८७०,९५३,११५०,१२४६. तुव ११२r7. तुडिया ९८२. तुम्हंचियाँ ९५७.
तुवरेइ २६८. तुहिक्केण ११००. तुम्हंविहा १८५.
तुसार २४२, ५८३, ५९५. तुमम्मि ११६.. तुम्हाण ५१२, ८८..
तुसारीहिं१०६९r3. तुमं ३२, ३२॥10, ९४, १०२. तुम्हारिसा १८५1.
तुह ९५-७, ११२, ११५, २२४, २३३, २ तुम्हारिसिया ५७६.
१४४, १६३, २७१, ३२३, ३३२, ३७६, ३८९, ४०९, तुम्हाहिँ ६६०.
३६८, ४२८, ५०८-९, ४७६, ४८५, ५३८, ५५५, तुम्हाहिंतो १०३८.
५५८r10, ६११, ६२३, ५७३, ६४४, ६६७, ६८०, तुम्हि ५५८, ७१०, ८६०,
६३२, ६४५, ६५४, ६६१६९४, ७२१, ७९७, ८००, १०५९, १२०८.
३, ६९८, ७११, ७९८, ८०८,८३३, ८६६, ८७०r तुम्हित्थ २६४॥3, ३७९॥11.
८५५, ८८१-२, ९४५, 12, ८९१, ८९७, ९८४, तुम्हे ११७६
९५१, ९६७, ९७५, ९८५, १०८९, १०४७, १०५१, तुम्हेत्थ ३७९.
९८८, ९९५-६, १०५४, १११२3. तुम्हत्थम्हाणं ३७६.
११५४, १९६५-६, १२०६, तुमाओं १०३९, ओं १२०५. तुम्हे २०७, २६४, ३८३, ५१३, |
१२१५, १२१८, १२४६॥7, तुमायत्तं ६१२.
८८३, १०४१, १२०९॥7. |
१३१०, १३१२, १३१७. तुमाहि ५६०,१०३९.
तुम्हेहि ४१३, ८८३१8, १२०९, तुमाहिंतो ५६०, ६२१, १०४१, हिँ २१७, २२५, १०४९,
तुहज १२०६॥2. १२०७,१२४४. ___°हिं २६४॥3, ३७९11.
तुहं ६५४७, ९७३॥6. तुमे २९७r9. तुय १६३१3.
तुहिण ८३. तुमोहितो १२४४r17. | तुयं ५१२.
तुहिणायलस्स ५८३.

Page #370

-fa]
-
तुंग २९४, ६३६, ११२२, ११३०, १३२३.
तुंगयर १३२३.
तुंगयराणिल १८०. तुंगवराणिल तुंगो ६७.
तुंबर २७८/16. तुंबुरालत्ती २७८.
तूर ८५६, ११०४.
तुराई ८१७, १२८४. तूरेहिँ १२६, १२४९, १२९०.
तूलीए १२९८.
ते १२, १०६, १८३, १८८,
१८०/3.
१९०, ३३३, ४०९, ४१७-८, ४२९, ५७१, ८२५, ९२२४, ९४६, ९५४, ९७३, १०३७, ११७३१, ११७६, १२४९, १२५२, १३१८, १३१९१. तेरियालं ८८०.
तेण ३९, १४५, १६०, २०६, २०८-९, २१५, २२४, २२६, २३५, २५६, २९३, ३०७, ३१२, ३२५-६, ३७४, ३८९, ३९१ - २, ४१२-३, ४२२, ४६०८15, ४९१, ४९९१२, ५०१, ५५०, ५५२, ५६४, ५६६, ५७०, ५७६, ५८६, ५९१, ५९७, ६०६, ६०९, ६२३, ६२५-६, ६३२, ६३५, ६३५*२, ६५५, ६६२, ६५०, ७१२, ७१७, ८१०, ८१३, ८४४, ८५२, ८५४, ९२३, ९२५, ९३२, ९३३१ ९४४,९४७, ९७९, ९८९, १००७/14, १०३८, १०४२, १०५०- १, ११४४, ११४७, ११५१, ११५४-५. ११५७,

GLOSSARY
११६०, ११६५, ११६९, ११७२- ३, ११९४, ११९८, १२०५, १२०९, १२१८, १२२४, १२२६-७, १२३५, १२५४ १२५८, १२७९. तेणन्तियं ६६१.
तेणं १५५, १००५.
२४६, ८०८–९,
तेणावि ५३२, ८२६.
तेणाहं २१४, ८०७. तेणेत्तियं ६६१9.
तेणे व २२६.
तेणेयं १०३.
तेणेसो ४१७.
तेय ६९.
तेलुक्क er10. तेलोक्केक १२११. तेहि १२५२, १२३१३, हिँ १८४, ८२५, ९६८, ११६३, ११७३, ११७९, ११९२, १२३१, १२४३,
२६३
६२६, ६३६, ६५३, ६६०, ६७३, ६८२, ६८८, ६९९, ७०३, ७१४, ७४१, ७४६, ७५१, ७६०, ७६३, ७८७ 71, ७९०-१, ७९५, ८१२, ८२५, ८२७, ८४८1,
८५२, ८६८, ८७१, ८७४, ८९५-६, ८९९, ९०४ 7, ९१२१४, ९३४ -५, ९४५, ९५०, ९६६, ९७२, १०२३, १०३३, १०३८, १०४८, १०५१, १०७२, १०८५, ११०३, ११४४, ११५३, ११५५, ११६०, ११६५, ११७९, ११९४, १२०४-५, १२०७१३, १२०८१6,
१२११′11,
१२१३,
१२३३, १२१७, १२२७, १२३८, १२४२-३, १२४९, १२५३, १२५६-७, १२६१, १२६३, १२७७, १२८१ 12, १२७८, १३१३, हिं १२८६, १२९१, १२९३, १२५३२, १२७९/10, १३०१, १३०६१5. १२९३, १३३२. तोडिऊण ६५४ *१. तो ११९, १३४, १४१, १४५, तोरण २३७, १३२३. १५९712, १६५, १७८, तोरणं ६८२. १८०, २०६, २०८१10, तोरविय २१८, ३४१. २१५/13, २२६, २४८, | तोरवियाऍं ४३२. २६०–१, २७०75, २९१, तोसविज्जंतो १३००. २९३, ३१७, ३२४-५, तोसियाट ४३०. ३४१, ३६२, ३७८, ३८०, तोसेण ८८८, ९२०. ३८४४१, ३८५-८, ३९४, ४०३, ४२१, ४२३-५,
इ २६८ 13.
४२९4, ४३०, ४५२, त्ति १३ 6-7, १८, २२, ४६,
४८६, ५३५,
४५७, ४६०, ४७४, ५०१, ५०३, ५३०, ५५०, ५५७१, ५६३१5, ५८९, ६०८-९,
५६२,
६०४,
६२०, ६२३,

१३४, १४८, १५६, १५८, २१५, २१९/४, २३४, २४७, २६७, २७३, ३०९, ३२४, ३३०, ३८६, ३९१, ४२९, ४३३-४,
५०२,

Page #371

२६४
लीलावई
[स्थगियं -
५०६, ५१९, ५८८r8, | थूल १२३.
दढयरं ४२९. ६३६, ६३८, ६७३, ७०५, | थूलामलो ९३५.
दप्प ३६६. ७१६*१, ७२६, ७९३, | थूहिया ५७, २३७.
दप्पणं ७७५. ८१३, ८१६, ८४९, ८६९, थेर ११८.
दयालुणा ३२२,८०८. ९०४, ९०८, ९४३, ९५९, थोऊण २०२.
दर २७, १०१, ४५०, ५२४, १०४३४10, १०६४,११३१, थोऊससंत ८३.
५२६, ७४१,७६७,१०९७, १२१२, १२२२, १३०३, | थोय ८२, ४४७, ९६८,१०३३. | ११२४, ११२८, १२७५. १३३३.
थोर २८८, ११२४, १९८४.दरिय ३६६, ११४२, ११४४. स्थगियं १२९५r11. थोरोरु ७४७, १३०५.
दल १, ८६, ६७८, ७६४, स्थलं १०७३. थोव ५२१.
१३०५. स्थवयं १२९५. थोवं १२७३,
दलउड ८१. 'त्थंभिओ १२०, थोवारुण १०८८.
दलच्छि ३४, ९२१, ९३९, 'त्थाण १०६४.
१०५०, ११४७, १२२६, स्थाणं ९५८.
१२२८, १२६०, १२७९, दइए १०७६. त्थामो ३७१.
१३१२. दइएण १२६९.
दलण ६74, स्थियव्वस्स ९८४.
दइओ २०१, ३८१, ५०५॥3, थुईहि २०२.
दलणोइयाइँ ३६६. ५४६, ६५६, ७१६, ८४२,
दलस्थुरणं ५३१. १०७४, १०७८.
दलं ११९२॥5. थण २५५, ३९८, ४८४, ७५६. | दइय ३९९, ५०५,७०८,८३७,
दलाई ८०. थणएसु ९७३.
९९२॥9.
दलावली २४. थणयल १३०८r11. दइयं ५७१, ६७०, १०३३,
दलिय २३, २३॥3, २७. थणयलसाणं ४०..
१०८०.
दलोवयार १०२९. थणया ३९७. दइया १२९८.
दलोहा ५१७. थणहर २७०, ७६१, ७६८. दइयाट १२४२.
दव ५१८. थणहरे १३०८*१. दइयाओं ८४३.
दस २८, ९३, १६८, २२७, थगहरेसु १३२५. दईओ ५४६॥5.
२९०, ३५०, ६२७,१०३७, थणाहिं ७४६. दक्खा १०३१.
११०४, ११५५, ११७१, थोहिं १२१. दक्खिण ३४२.
११७५14, ११८०. थरहरंत ७४७. दक्खिणाहुत्तं ५०१.
दसण ७७१. थल १७९. दक्खो १५४r21.
दसणेक २८९. थंभ १३१५, १३२७. दच्छ १७७, ११४४.
दसाट ४३८. थामाहिं ९११. दच्छो १५४.
दहिऊण ३४३. थामो ११९४, १३०७.
,११५०, १२७०.
दहियक्खय १२९७. थिमिय ५५०, ८५२.
दट्टण २४८, ३०६, ३१७,३९३, | दहाहि ७६१. थिर १३२४.
५०४, ६०४, ६४३, ६८४, दंड १३२, १४८, थुणेऊण १०३३.
८४२, १०४८, ११९२.
दंडे १५२. थुन्वंतो १२८९.
दंडेण ४४६. थूभिया २३०74. दढ ११९१.
दंतुरिय ५२३.

Page #372

-दिय]
GLOSSARY
२६५
दसण १६२, २७१*१ri1, | दारुणं ११८६.
दिट्टो १२९२. ४०५, ४०८, ४२८, ४४०, । दारे ११५, १३९, ९४३. दिढयरं ४२९.3. ४७२, ५०९, ५४९, दाविओरु ७४१, १०९७. दिण २२०,६७२,८५९, १०८९, ५८५*३,६११, ६२३,७०९, दाविय २६६.
दिणम्मि ९४२. ७५२, ७६३, ८१२, ८३७, | दाविया ८२५.
दिणयर ३४३, ३४७, ६७१, ८८२, ९६९,९९५,१००१, | दावेय ८२४15.
१०९३. १.८९, ११५४, ११९८, दावेह ८२४.
दिणवइणो ४४३. १२१५, १२७८. दाह ३०७r1.
दिणं ४०६, ९३९, ९४२78. दंसणत्थं २६२, ३९८. दाहिण १३२, २४३, २८१,
दिणंते ११६९. दसणम्ह ६१०16, १२१४॥1.
११३२.
दिणावसाण १२७६. दसणवह ४१८, ११६६. दाहिणं ४२१.
दिणि १२८५५4. दसणं २५२, ४४०, ६१०, दिगगइंद ६६९.
दिणे ३२७, ८२३, ९३२, ९६७, १२१४. दिग्गइंदेहिं २७५.
११०६, १२८५. दसणीयाओ २८३. दिजइ ५७८.
दिणेस २२२. दसणुक्कंठा १२५१. दिजसि ६६४,
दिणेसु ६८. दसणच्छाण ९६३. दिति ९५५, १२६४.
दिण्ण ६७, ४८४, ५४२, ८७५, दसणे २७१*१, ७०३, ९८२, | दिट्ट ४५०, १३२६3.
१०१८, १०७३, ११०३, ९९२. दिट्ठम्मि ८६५, १०६३, १२२१.
१३२२. दसणेण १०४७. दिढे २६९, २४५, ३९१, ३९३,
| दिण्णयण्ण ५९६. दसणो ४०९.
| दिण्णं ११३२, १३१४.
५५२, ५६८, ८३४, ९०१, दंसिया ८२५r2.
९२२, ९२६-७, १०२५.
| दिण्णा ३२५. दंसेमि २२४, २३३8. दिट्ठा ३५८, ३९२, ४६३, ८२७,
दिग्णाई ११३, ७११, ८१९. दंसह ६४७.
९१९, १२३४, १२५२,
दिण्णाओं १३१३. दाऊण १२८, ५८२, १३२०. । १२९९.
दिण्णाण ६३३. दाढाउ ३७६१4. | दिट्ठाई १०९५.
दिण्णासीसो २६०. दाढो ७९..
दिट्ठाओ २४६, १२३५. दिण्णुण्णय ३९९. दाण ९९,२८०,२८७,३७६॥4,
दिहि २३३, ४५०78, ४५७. दिण्णेक्क ६९८. ११२१. दिट्ठिवह १३२६.
दिण्णेण १५५. दाणाई १२०,
दिण्णो २९३, ४१७, ४३०, ८१९.
| दिविहं ५५०, १३२६. दाणे १५२.
दिट्ठी ३९६, ४०१, ४३२, ४९१, ६१६, ८०८-९, १२६५.
८५२,१०६४, १२४३. दाणेण ९२९, ९५९.
| दिट्टो २०५, २२२, २८६, ६६५, दिन्न ३९९/12, ४८४119, दार २३८, १०२४, १२८६॥6,
६८१, ८०६, ११९३, १३१५११. १३२४.
१३०९.
दिनहलो ६७r3. दारम्मि १०२. दिट्ठीप्ट ४३७.
दिनाइ ८१९4. दारवाल १४१. दिट्ठीविहिँ ४११.
दिनो ६१६79. दारवालेण १३२. दिट्टे ६०५, ६७४.
दिप्पंता १०७१. दारं १३९r3, १८२, ९०१, | दिटेण १२२०11.
दिय ११५, १२६, १२८, २२७, १२९८. दिटेहिं १२६५.
५८२,६६५,११०३.

Page #373

२६६
लीलावई
[दियंत
दियंत १३-411.
| दिवसाउ ८७९. दियंतरालो १३-4.
दिवहा ८२७75, दियंतं २२८, ५२३, ११८३.
दिवहे ८२५॥1. दियंता ७३९.
दिवं ५८७. दियंते ५८३.
दिवंगणा ५८१. दियंतहिं ११५५.
दिवाहितो १२१०. दियंतो ४५, ६०२, १०४३, दिव ३५, ४१, १९१20, १०६५,१३२२.
५४८,६००,६०३, १३१३. दियस २९, २०९, ३१५, २२४, | दिव्वं ९२९॥12. ४४८,५१६,६७४.
दिव्वा ३५. दियसयरो ४४१r18.
दिव्वाउ १५८. दियसस्स ४१२.
दिवाओ ८१६. दियसं ५१५.
दिग्विजए ९७६. दियसंतरं ८१४.
दिव्वेण १५७18, ८१५, १२५४. दियसाउ ६१२.
दिव्यो ३१४71, १२३८13. दियसावसाण २२१.
दिसं ६६८. दियसिय ६१.
दिसा २८, १३३, १६५, ३४०, दियसेहिं ९२०.
३४२, ४५७, ६२७, ६६७, दियसो ४०८.
९३४, १०७०, ११३०. दियहं ३३४, ८२७15, ९५७, दिसाइ ४३८110, ११३२. १३३३*1.
| दिसाउ ४५३:20. दियहा २३२, २८४, ३३ दिसाट २४३, ११३२.
६५८, ९५६, १३१७. . दिसाओ ४५३, ४९६, ५२५. दियहाण २२२.
| दिसायकं ९३. दियहे १५७, ८१५, ८२५, दिसायक्के ११७१. ८२७.
दिसायको १६८, ११०४. दियहेहि ५९१, हिँ ८४७, दिसावह २९०.
°हिं ७९८, ८२५, ९२०75, | दिसाहिँ ६३९. ११४७.
दिसाहुत्तं १०३७. दियहो ४०८r2, ९६९-७०. दिसाहोयं ३५०. दिवण्णुएहिं १५७.9.
दिसाहोया ४४५, ११२१. दिवम्मि १३१४.
दिसो ४९. दिवस २०९॥13, २२१॥13, दीण ७०३. ४४८r2, ६२९, ७३१,
दीव १०७१, १३०७.
दीवम्मि १३२०*१. दिवसम्मि ११६३. दिवसयर ४४५.
दीवय १०९४. दिवसयरो ४४१.
दीवंतराई १७९. दिवसं११६४.
| दीवाहि १०३.
दीवाहिव ७८८. दीवाहिवाहुत्तं १६३. दीसइ १५, ८५, १४०78,
१६८, ३६७, ४५५, ५२३४, ६२१, ६४९, ६६९, ७२९, ७७७, ८२७, ८३९,
१०३९, ११५६, १२२३4. दीसउ ८५4, १४०, १२२३. दीसहसि ६९५. दीसंता ८३६. दीसंति ६२*१, १७२, २२०,
२५३, ३६४, ३६६, ६७७.. दीसिउं४५४. दीसिहसि ७०८. दीसिहह ५१३. दीह ४७०,८४०, ११२३. दीहच्छि १३३३*१. दीहर ९६२, ११२०. दीहरा ८९८. दीहाई ७७३. दीहाउय ७१८. दीहिया ८२९. दीहियाइ २४.12. दीहियाष्ट २४, ४७१. दीहियाएँ ६७०. दीहियापडिम १३२४. दीहियासु २४113. दु ६८४. दुउणं ९१६:13. दुकय ३०९, ४९७, दुक्कथ ४९७723. दुक्ख ६८, १५014, २३२,
३०९,४१५, ५७२, ६३९, ६४९, ६६२, ६६२*१,
६८९,७२८-९. दुक्खमइया ६५८, दुक्खहरं ६६२१. दुक्खं १५०, १८९, ३३१,

Page #374

GLOSSARY
2
६६१, ७१९, १०१९, | दुप्पल्लाणो १११२.
दुस्साहणिज्नं ४८८19. १३३३*१. दुप्पसंगेण १२०९.
दुस्सोयव्वं ७००. दुक्खा ५७१. दुप्पिच्छ ८३३॥1.
दुस्सोयब्वेण २७१. दुक्खाण ६५२. दुप्पच्छं ११८२.
दुइ २७२. दुक्खिया ६६२. दुप्पेच्छं ६४३.
दुहाओ १३-7. दुक्खियाहिँ ६३९. दुम १०२८.
दुहिया ६३५*१. दुक्खीण ५७१. दुमा १११२॥3. -
दुहियाण ७२. दुक्खुत्तारो १६७. दुमे ६५३.
दूइ ५४२-३. दुक्खेण ५७०. दुरालोयाइँ ८०.
दूई ५६१. दुक्खेहि २७४, ३०५. दुरास ९८०.
दूईए ५०५. दुगत्थो १४९. दुरासा ९३१.
दूईओ १०६१. दुग्गाइ १०८. दुरुग्घाडं १०३४.
दूएण १६१. दुच्चरियं ५६८. दुलहं ९३०, १२०६.
दूओं ७३. दुच्चित्तिमा ९२५1. दुलहाई ९५५.
दूओ १५४,८०८, १२६०. दुञ्चितिएण ६८६. दुलहो ३१५.
दूणं ९१६. दुञ्चितिमा ९२५. दुलंघा ३९०.
दूमए १८९. दुजओ २२७. दुल्लक्ख ६६८.
दूमियाण ५७०13. दुजण १४,१६॥12, १६*१.
दुल्लह ५२९, ५३८, ५६९-७०, दूमेइ १४४.
१०५९. दुजणस्स १६.
दृया ११७२-३, ११७६,११७८. दुजणा १३. दुल्लहं ७१७.
दूर ३८८,४९०, ६६८, ७७६, दुल्लंघा ३९०7. दुजणो ६१९16.
७८५,९६६,१०५३,११५३, दुवारम्मि १३३.
१२३३. दुट्ट ५२५॥11, ६९१, ९१५,
दुवार ६८७,१०२२,१०३४. दूरस्थं ९३०.
दुवे १०६१. दुण्णओ ६३०.
दूरयरं १२२२, १३०७. दुवयणं २९५. दुणि २८३16.
दूरं २१८13, ५३२, ६५५, दुन्विणीए २९४. दुहमं१०७६.
दूरंतरं ९५९, ११८१. दुहमो १०७६॥3.
दुन्वियड्ढाई ६७१5, १०९३. दुईसणो ६५.
दूराओ ३०६. दुविसहाई ६७१. दुब्बिसह ४४०, ४७४.
दूराओ ७०३. दुद्ध ३३२, ५२५.
दुन्विसहं १०१९. दुद्धोदहि ४५५.
दूरामण्ण २५०. दुब्वोज ७०४,
दूरुमाओ १०७२. दुपब्वइया २१.. दुव्वोजो १२२॥5.
दूरुच्चाइय ७४७. दुपेच्छं ६८४. दुव्वोझो १२२.
दूरुड्डीणो ११३८. दुपेच्छेहि ४९५. दुसमीहिएण ३१९.
दूरुण्णय ५०. दुपेच्छं ६४३75, ८३३. दुसंपडं २१३.
दूरे ४१२r12. दुप्परिभुजाइ ४१६4.
दुसह ६३५*३, ९७९. , दूरेण ११९१. दुप्परिभोजाई ४१६५4. दुसह ९८४.
दूरोणय २४९. दुप्परियल्लाण ५७२. दुसहो ५४८.
दूरोसरंत ६८५. दुप्परिहोज्जाइँ ४१६.
दुस्संचारो ४११111.
| दूस ७३७.

For Private & Personal use only.

Page #375

२६८
लीलावई
- [दूसह
दूसह ५३१. देवाण २२७, ४१५.
दोक्ख २३२॥5. दूसहं १८७, २९५, ५६५, देवालएहिँ ८१८.
दोचिंतिमा ९२५4. ८६२, ९७८, ९८६. देवालयस्स २४३.
दोजीहो ६७. दूसहो ६८९.
देवी ५५८, ७८१,८०५,९६६, दोणि १११८. दूसंचारो ४११.
१३२७.
दोणीए ९११. दूसिक्खिएहि ७६३. देवीट ९७४.
दोणीओ ७३६. देण्णं १३१५. देवीएँ ९६४.
दोणि २५१. देव १९१,३११, ६९०, ९८७. देवीए ९६१.
दोण्हं २३२, ४०४-५. देव्वं ९२९, १२३१. देवेण १५७, ३२२.
दोन्नि ११७२r8. देव्वाहि १८५, हिं ११३८, देवेहि ६६५, १२४५.
दोभाइओ ११९३१7. देवो ३१४. देवो ३१४11, २३०.
दोभाइय. ११८७r5. दे ३२१, ३३३, ३८३, देव्वा ७३०78.
दोल ४६०18. ९६२, ९८४, १०५४, | देख्वाहि ११३८113.
दोलहरो ३७८,३८०-१. १२०६72, १२२१, १२४८, देवण १५७18.
दोलंत २८.
दोलायमाण ४०५. १२५४.
देव्वेहिं १२४५॥3. देइ ६२, १६२, २१६, ५७३, | देवो ७३०, १२३८13.
दोलि १११८r3. ७७७, ८२८,९५८, १२५६. देस २०३, २५८, २९०, ३५२,
दोस १४, ३००, १३३२. देउ ५५८.
दोसा १२, २७२.
७७३, ७७६,१२७७,१२८६. देउल १३२३.
दोसायरा ११७२, ११७८. देसम्मि ८७४. देण्णं १३१५1. देसयलं ४६५.
दोसायरोह १९९२. देण्णो ६१६r9.
दोसे १३३२. देसाओ ८९३. देमि ३१४, ५६६, १९७७,
दोसेण १००, ३१८, ५६५, देसि ४१, १३३०.
देसीए ६१९॥16. देव १०२, १०५, ११५, १३३,
दोलो १५, ६२, ६२४१, ६३, देसु ११७५.
२९७, २९९, ३०९. १३७, १४६, १९२-13, देसेमि २३३.
दोहणम्मि १११०r10. १९८, २०९, २१५१13, देसेसु ३३४.
दोहल ३८०. २८४, ८९३, ८९८, ९४८, दसो ८४०.
दोहलाई ४०४. ९६१,९९९, १०.०१,११०२, देह ६६९.
दोहाइओ ११९३. ११२९,११४६, ११४९.
देहली ३. देवण्णुएहिं १५७, ८१५.
दोहाइय ११८७. देहि ६१३. देवदारु १०२८.
दोहाइयं १२०२. देहो ११८७. देवदेवस्स १०३२.
दोहाइया २५४. दोच्च ५८. देवया ७२३.
दोहि ५३२, हिँ १०२०, हिं दोण्णि २८३, ११७२. देवयाओ ५८८, ६४७. .
२४८, ४०४17, ९७८, देवं ९२९12. दोण २८४. .
१२४३, १२५२. देवंग ८१८.
दो २४६, २४८, ८०३, ८०५, देवंगुल्लोय १२९५.
१०५६, ११३९, ११७२78, द्रुहियाण ७२r9. देवा २९२, ३५७, १९६३. ११७४, ११७८, १२५१, देवाइ १२७.
१३२०.
धण १०२६॥12, ३२४, ३३१.

Page #376

- निक्कारणम्मि ]
घणं ६९७.
धणाण १८६. धणियं ८५३. धणु ६००.
धणुद्धरो ५४१. धणुं १२६६.
घण्णयराओ ८४३.
घण्णा ४०९, ५७२.
धण्णाओ ८४२.
धण्णाण ८४३.
घण्णासि ३७५.
धम्म २६४, १२०२ 11.
धम्मवालेहिं ११३१.
धम्मस्स ४७.
धम्माय १०१०.
धम्मो १३ – 4, ६६५.
धय ५७, ८१८.
धयवड २४०, ४५४, ५९९.
धरइ १०८०.
धरणियलं १०२९, १२९५. धरणियले ८५९, १२०३.
धरणीयलं ६२०. धरणीयले ८५९/7.
धरणीवट्टे ७०५.
धरणे ६.
धरंकं ५९५.
धराहर ४६८, ५२४, ६७२.
धराहरा ५२४१.
धरिऊण ७०२.
धरिज्जइ १०९७.
धरेज्ज माणो ९१९.
धरेऊण ८२६.
धवल ७-5, २०५, ४५४.
धवलब्भ ६७८.
धवलं ६६८.
धवळा ११.
धवलाइँ १०९१. धवले २४.

GLOSSARY
धवलो ९५१.
धाइ ११३९.
धारं ३०७.
धाराए १२००.
धाराहरे ८३१.
धारिओ ४३८.
धावंत १११७. धावियाओ १२४०.
धीर ४०४.
धीराण १०१५ णं ११८०४7.
धीरो १५४, १०३९.
धुणसु १११२.
धुय ५२२.
धुयाणं ९६३ 4.
धुरा ७३३.
धुरे ४९०, १०५३. धुन्वंत ५९९.
धुव्वंति ६१.
धूआ २३१२.
धूम १९, ५५. धूमं ३४३.
धूमेण ४५१. धूय १३०६.
धूया २३१,
१२१३, १२१६.
धूयाउ २८३ 6.
धूयात ३१५.
धूयाओ ८०३.
धूयाओ २४६.
धूयाण २५२.
धूयाहि ३१५४२.
३३०,
धूव । ५७७. धोयाओ ५२५.
७८६,
न
न १५76, ३७१5, ७६१6. १६१/17, ६४२/३,७१९77, ८३२′17, ८५१76, ८५६ 1, ८५९, ८८७5, ९५८ 78, 999714, १२०७75.

नक्ख ६६९ 22.
नग्ग १३१९ 8.
नमह २४5.
नमेऊण १७६ 13.
नमो १४4.
नयण ७६१76, ८०७8.
नयाई १०८२४३.
नयणो २५२9, नयरी ४१२/12.
नयरे ८५९१8.
नयवरो ६६ 11.
नरनाहो १३००/१, ११६०714.
नरवइ १२१६/2.
नरवइणा १०६*9710. नरवरिंदो १२९८rl.
नरा हिवाउ १०१ 8.
नरिंदरस १२०२ 10.
नरेसराण १०६४7. नलकूवरो १२४२ 14. नलिणि ५००16.
नव ८६ 10, ६०७/२, १३२०
*२४6.
नवर ८३२ 16.
नवरि ८३२ 16, रिं ८५३४१.
नह ५०२ 12,
२६९
६५४* 9/11,
६६९/23, १२५६१.
नहसंप्पत १२५६/३.
नहंगण ४३६/4.
नहाहि ६७४ 12, १०९२४6.
नंदण ३६१४३.
नाम ६८६ 4.
नाम २२४1.
नामे २०/15, ५२/7. नामण २०/15, ८१३/४. नासं १६१72.
नाह १३१८१7. निरंजए ६०७/३. निक्कारणम्मि ४९१४२.

Page #377

२७०
निक्खव ७४३४8.
निच्चयाहिंतो ८८६ 2.
निञ्चल ९९९४8.
निचितो ३२१1.
निच्छं ७२१11. निज्जणे १२१६ 2. निज्जत्तिओ ६२६/7.
निज्जियं १२७०/10.. निण्णयाउ ५० 27.
निष्णयाए 9174.
निद्दा १०९६ 14. निधाडिजंतु १०६४7. निष्फलेण १०१४ 13.
निभिश्च १२३४7.
निभेण ७१४२.
15.
नियत्त ६३५* ३ 2. नियय Ror15, २७२ 16,
८१२5 १३१९*9710.
नियर ४७९/३, ८२३४१. नियरं ३५६/11.
नियरो ३४५/14,
१०९०].
नियंतीए ८७६ 9.
नियंब १११६ 15.
नियंसण ११८४/ 2 निरालसो १०१७ 3
निब्भच्छेऊण ११७८४4.
निब्भरो ५१६४5.
निमिस १०८२/1.
निव्वत्त ११४८४5.
निमिसं २५९/11, ८३०/11. निव्वत्तिय १३२०*१०२.
निम्म्याइ 9974.
निव्विचं ११३०r14.
निम्मविज्जासु १०६९4.
निम्मियं ३७३ 15.
निय १०८९ 22, १३२०.२ | निब्बुओ ७१६*971.
निव्वूढ १९५ 14.
निव्वूढा १२५४4. निसणं २, ११५०10. निसण्णो १३०४/२२.
निरावराहंमि १०७६२. निरासओ १०१७ 3.
निरुद्ध ४२०/16.

लीलावई
४४८१३,
निरुविओ १०५/२.
निलिज्जत ११२०16.
निलुक्कं ६३८४१.
निल्ल ११९५ 10, १२०३ 14. नीड १०८९/२२.
ू
निवांत ११०६४३.
नीसास १०९४ 10. नीसेस ४५15,
निवांत ११०६४३.
निवड ७४९5. निवडिय ४४१ 15.
निव्वत्त ११४८ 5. निव्वत्तिय १३२०१४२.
निवद्ध ४३०१.
निवसंगी ४८०77.
निवसंति ३४६ 16. निवसीणं ११७७१३.
निवहो ११५/३.
निवास ३५१/15.
निवासो ४६/२२.
निविट्ठाई ४७९ २.
निव्वित्त ३२९२.
निसा १२०१, १३११75. निसामेह १५11. निसायर ११८१ 10. निसीयराणं ११८०r8.
निसुणिऊण ३४ 23. निसुयं ५५८ 10. निहत्तो १०५३/14. निहस १०९६/14. निहित्तो १०५३/14.
नियं ३४2.
निहेण ७१2.
निहोस १२४९ 16. निहोस १२९६ 14.
निंदणिजा ५७६४9.

[ निक्खव
१९७20.
नीसेसे ११९७ 20.
नेय २७१*१712,
नेहाओ ६३५*१73.
नेहु ४०३ 6. नेहो ४०३४6.
नो १०९९ 15.
४६ 22,
१००४४१, ११३६४9.
८८६४1,
पइण्ण २४२, १०८७.
पइत्तेण ८२६.
पइरेक्के ७३५.
प
पइट्ठाणं ५२, १३२२. पट्टि ३५५.
पट्टो १३१ 19, ९६४. पणो ५५८.
पइसरह ४६८.
पईव १२८८, १३०८* १. पईवा ५10. पवो १३१०.
पउमा २८२, ३७२ 12. पउर ३५५.
पउसे ४७९/5.
पए १२३५४9. पएसम्म ४९७. पएस २३४, २५८. परसो १२४.
पएस्स (=से ) ६३५४.
पओ ६२५. पट्टो ८४१.
पओलिवालो ६८८.
पओस ७-5, ३३, ६२, १०६५.

Page #378

-पडिसह]
GLOSSARY
२७१
९५१.
पओसे ४७९.
पजलिओ ५६२, ५८५*३, पडिपुण्ण १६८. पओहर ६१, ५०९, ८५२, ८५८.
पडिपूरिएहिँ ६१५, ७०९. पज्जलियस्स ३४४.
पडिपूरियाइँ ३८५. पओहराओँ ५०.. पजत्तो ६३५*२.
पडिपेल्लिया ४०१. पओहरुच्छंगे ९८. पज्जाउलिय ५६६.
पडिपेसिया ११७८. पओहरोवरि ५०६.
पजालिय ५६६॥10, १२८८. पडिबोहिऊण ५५७. पकंपंत ८५१. पज्जालियाउ ४९६.15.
पडिय ११८७. पकीलिया ३७४. पजालियाओं ४९६.
पडियजंता १५३.17. पक्काण १०६७. पजण्ण १२०४.
पडियस्स ११९०16. पक्ख १०८८. पज्जुण्णो १३-6721.
पडियं ६३६, १.५२. पक्खलण ७५७. पट्ट ७३७, १२९८.
पडिया ७०५. पक्खलिओ १२०. पटुंसुयं ७५७.
पडिरक्खिय १६९,४०२,१०२२. पक्खलिय २७४, १०९८. पट्टिया ३६५४15.
पडिरव १६८. पक्खं २४०॥17.
पट्टि ७७६, ९०९, १२९१. पडिराव ७३१,१०६५. पक्खावियाणेणं २४.. पट्ठी ६.
पडिराविजइ ५४. पक्खित्त ३२४. पडइ ५६९, ८६५.
पडिरुद्ध ५६. पक्खित्ता ८०७. पडउडीओ १०६६.
पडिरुद्धा ११३०. पक्खित्तो २४९.
पडण २८५r2, ६४०॥13. पडिलक्ख ३९३, ४०२. पगिर्जत ३२८, ९०२. पडलेण ६३.
पडिलग्गा ११३०. पञ्चक्ख ४०९, ८५७, ९९२, पडह १२९६.
पडिवको ११५६.3. ११४३. पडहत्थं ९३.
पडिवक्ख १२७३ पञ्चक्खं २६७, ८४९.
पडत १०३१r4, १२७५. पडिवक्खो ११५६,११८७. पच्चंत २९४. पडंति ८८४.
पडिवजइ ८२८, ९६७. पञ्चुग्गय १२५१. पडाइय २३१r1.
पडिवजंता १५३. पचुट्टिया १२८०. पडिउद्ध ११९६.
पडिवजिऊण ३२६, ११६९, पञ्चुट्टियाण १०९५.
पडिओ ११८, ९६०, ११३८, १३१६. पञ्चूत १०९०-९१.
११६६.
पडिवण्ण ११६, ३६०, ६५७, पच्छा ७९, ३६२, ५०३, ५०५, पडिगउ २४18.
८५१. ८३७, ९९३, ९९४, १२६९./ पडिगया ८७१,
पडिवण्णं ९२७,१०१६,१२८३, पच्छाइय २९०, ३५०. पडिछंदं १६६.
१३१५, १३३१. पच्छाइयं ४५१. पडिच्छंदं १६६9.
पडिवण्णा २५९. पच्छिम ११३२, ११७४. पडिच्छिया ३२६.
पडिवन्नं ९२७r9, १३१५.2. पच्छिमाए ४३८19. पडिजंपिया ८५१.
पडिवयणं ४८१, ६१५. पच्छिमे १०६८. पडिणियत्तो ७८९,
पडिवह ३२९3. पजण्णो १३-6. पडिया ११७६.
पडिवहं २६०, ३८५, ९३७. पजत्त ८०. पडिपह ३२९.
पडिवालइ ४३२. पज्जत्तं ७६. पडिपाहुड ९८८.
पडिविउद्धाए ८५६. पजलिए ९७९. पडिपाहुडं ९९०.
पडिसद्द ११८३.

Page #379

२७२
पsिहत्थं ९३ 18.
पडिय ८५६.
पsिहयं ८८१.
पडिहार ९०१. पडिहियं ८८१ 5.
पडु १६८, १२९६.
पडेइ ११७०.
पढम ३७२, ३८१, ३८७, ४०५, ४५४, ५४०, ५४५, ६०१,
७०९, ७५४.
पढमम्मि २७१*१.
पढमयर ३८०.
पढमं ७९, ५०३, ६०८, ७१९,
८७३, ८७८, ९०१, ११४०, ११५२, १२६६, १२८९. पढमा ५४५१३, ५७१.
पढमागय ७४.
पढमेहिँ ३५.
पढमो २७३.
पढति १३३३१.
पढ़तेहिँ १२६.
पढियं १३०३.
पणइ ११४, ११६, १२६३. पणइएहिँ १०६२.
पणइणीण ६६.
पणइयाण ६६ 10, ८८९, ८९४. पणईहिँ १२९:
पणएण ७१३.
पणओ ५४७.
पणञ्चमाणो २८६, ८०६.
पणच्चरीहि ८४४1.
पणच्चिओ ८१९.
पणच्चिय १२८४.
पणच्चिरं २९१.
पणच्चिराहि ८४.
पण माणो २८६ 14.
पणट्ट २६८, ४९४, ६८२. पणमह ३.

लीलावई
पण मऊण २४९.
पणय ८३५, ८५१. पणयएहि १०६२ 2.
पणयम्मि ५४८.
पणाम ३६०, ६५१, १२८०.
पणामस्स २०६.
पणामा ७८५.
पणामे ९४५ 11.
पफुल्ल ८५/5.
पणामो ३८८, ९६६, ११५३, पबोहेउं ७२६. पबोहेमि ६६४.
१२३३, १३०१.
पणासह ४१८.
पणुल्लण १८०. पणोलण ३९८.
पत्त ( प्राप्त ) २३४ 10, ९२६३,
७७४.
३६४, १३०१, (पत्र)
पत्तट्ठा १९०.
पत्तट्टो ११०, १५४, ६५७,
८४५.
पत्तत्तं ९८.
पत्तल ३४६. पत्तलच्छि ९८.
पत्तला ७४१. पत्तलेहाओं ९६.
पत्थावे १२३२. पत्थिवाण १५१.
पत्थेज ९२८. पप्पुयच्छि ९४९.
पप्फुय ९४९5.
पप्फुल्ल ८५. पप्फुल्लियं ६१४.
पत्ताउ ४३५/२. पत्ताओं ३४२.
पत्ताओ ४३५.
पत्तिय १००३, १०१३. पत्ते १२४६.
पत्तो ४, १३५, १३९, ३२७,
९२०, ९३३१, १०४९, १०८७, १२१७, १२४७/10 पत्तोली ७३२.
पत्थाणं ७४.

परभार ८०, १०७७.
पब्भारं ६६९, ११८४.
पब्भारो ७७६.
पभावं १३३.
पभणियं १०१, ३००, ६६६,
८६९, १०३८.
पमत्त ४७८.
पमाण ५४८. पमाणं ४०८.
[ पsिहत्थं
पमाणा १३३३.
पमुइय ४५, ९४९, १०८12.
पत्तहर ५८५.
पत्तं ९८, १०२, ३१२.
पत्तकं ४८३.
पमुहहिं १२९२.
पत्ता ५९०, ६५४, ६८१, ७३९, पमुहो ११६४.
९००, १२८५.
पमोत्तुण ४७६.
पोत्तूण ९२९.
पमुइयच्छेणः ९२१ 7. पमुइयाहिं ९१२.
पमुद्दाण १२३३, १२७७.
पमुहे ५७५.
पम्मुक्क ११८३.
पम्मुकं ११४०.
पम्ह ३९६, ५३६, १०८६, १३०९.
पम्हटु १२६९5.
पम्हसइ २३५८13. पम्हंतर १०८२.
९७२,
पम्हुट्ठावराह १२६९. पम्हुसइ २३५, १२६८.

Page #380

-परिग्गह]
GLOSSARY
२७३
पम्हुसिय ६२६. पयाणे १०६८11.
पराहविजति ४३७18. पय १४२, १७७, २९०, ३६१, पयारं १३१८.
परिउट्ट ५०५, ७४५, १२४१. ५५२, ५८९, ५९१, ७४३, पयाव ७०, ८४५.
परिउट्ठो ११५७. ७५३,९२०,१.९८,१३०४. पयावइ ६५१.
परिबिय १२५८. पयक्खिणा २७४१2. पयावइस्स ४७.
परिउंबियम्हि ८५३. पयावो १३-5r15, १३-5, परिउंबिया १२६९. पयट्ट १२४१r9.
१०७, ७८८.
परिउंविय १२५८115. पयोहिं ६१६. पयासेण १५५.
परिओस १४५, ३६२, ५०७, पयड १२८८. पयाहिणं २७४.
६७१, ८१०, ८१६, ९६५, पयडणुप्पण्ण १०.. . पयाहिणो १३०१.
९७२, १०९३, १२२८, पयडंति ३९८.
पर १४, १४७, १४९, १५४, १२८४. पयडा ११२१.
२०३, ५७०, ६९८, ७३१, परिओसं ८७१. पयडिओ १३०८*१.
७३३, ८८९r8, ९६५, परिओसा ८७१12,१२६३. पयडिजंतं ४९९.
१००७, १०३८, ११५०.
परिओसाहि ५४०. पयडिय ६०३, १३०५. परत्तण ११२७.
परिओसिय ५८६. पयडीकया ६१८. परत्तिय ५५९,
परिओसिरी ८९९. पयडो १७१, १०७.. परभायं ३७r6.
परिओसुग्घुट्ट १२८४/3. पयत्त १२४१.
परम ८१९, ९११, १२६३, परिओसे १२८६77. पयत्ता ४५४.
परिओसो १८, २५०, ५४०, पयत्ताओ ५६१. परमस्थं १३३२.
६२१, ११४८, १३.१, पयत्तेण ७६३, ९९०, १३३१. परमाणंद १०५५.
१३२०*२. पयर १२०. परमुही ८७ri9.
परिकसण ४४७. पयवीए ८८४. परमेसर १६४.
परिकुविय ५८, २४१. पयं ७५, ६८४r22. परम्मुहा १४.
परिकोमल ५२३. पयंगुटेण ६२०. परम्मुही ८७, ४७२.
परिकोमला ३९६. पयंपसि ४८१. परलोय ६६.
परिकोय ८३५. पर्यपंती ७०५. परवसाए ३८१2.
परिकंतो १०२१. पयंपतो २६१. परव्वस ५४९.
परिक्खित्तं ४४४. पयंपिएण ९-5, १७r3, ४१४, परव्वसाइँ ४७५.
परिखेइय ११२०. ८६१. परव्वसाउ ३८१?.
परिगओ २४.18, ११८१, पयंपिय ९७३. परब्वसाएँ ३८१.
१३२९r8. पयंपियं ६९६, १००३. परव्वसो ९५, ५३१.
परिगया ७८, १२६३. पयंपियाइँ ९१८. परसु २८८.
परिगयाओ २४६. पयंपेसि २२६. पर ८४२,१२२४,१३२१.
परिगलियं ८२. पयाई २४८. परंपर १२८४.
परिंगहिओ ९९६. पयाण १०६४5. परंपराष्ट्र ८८७.
परिगहियं ११२९. पयाणय १०६४. परंमुहा १४॥5.
परिगहिया ११३१. पयाणयम्स ११.२. पराग ४८४.
परिगिलियं १८४. पयाणयाइँ १३२.. | पराहवं ४३७.
परिगह १७. ली. १८

Page #381

२७४
परिहं ३६३. परिग्गहिओ १६२, ११८९. परिगाहिय ७५६.
परिगाहो १४३, २०५ -६, ९०८,
११६१.
परिघोलिर १०८२.
परिचय ८०७.
परिचयंति २१९.
परिचिओ २०८ परिचिय २०८/11परिचिंतयम्हि १६७,15, 11, २५१5, ६०५. परिचिंतंती ४९३. परिचिंतिऊण ४६७, १०१६. परिरचिंतियम्हि १६७ 15,
11, २५१, ४३४, ६०५ 11, ६४८, 20, ७७८, ९८७. परिचिंतियं १६७,
६८४, ९४७.
परिचिंतियंमि ४७३6.
परिचिंतिया ७२.
परिचुंबिओ १०७८. परिचुंबिर ७६१.
परिचुंचिय १२५८, 15.
परिचुंत्रिया १२६९,6
परिचयइ ९२५.
परिचयंति २१९ 6.
परिट्टिएण १०६४.
परिडिओ १६.
परिजंपिऊण ३१६.
परिट्ठविओ ५०६, ९५१, १२९७.
परिट्टियं ३५९.
परिणइ २२०.
परिट्टिय ४३, 11, ३५५ 9. परिष्ट्रियस्स ५८५१.
परिणइए १२२२.
परिणईए १२२२/2.
परिणओ ४०८. परिणमइ ४०६, १०००. परिणमिए ४४९.
१८८
१८८
४७३,
६८४,

लीलावई
परिणमिओ ४१२.
परिणामियं ३०९.
परिणय २२० 9.
परिणयं ११५०.
परिणयाण २३३. परिणाम २०४, ४४३.
परिणामं ५९७, १००५.
परिणामे ५७५.
परिणामो ५४८.
परिणाम ८०९12.
परिणाह ३४२, ७६८.
परिणेसु ७९८, ८०९. १८८, परितणुए १३०६.
परिणिहिसि ८००75.
परिणीओ ३२८.
परिणीयसि ८००.
परिणीया ८१०, १२१६. परिणीयाण ६३३.
परितलिण ४५५, ५१७, ७४१. रितु १२८४.
परितुट्ठो
८११,
११५७६. परितुलिउच्छुढ १९० 17.
परितुलिय १९०.
परितुलियं १०४६.
परितोसिया १२८२.
परिक्षण १२२७, 9.
परिपक्कयं ११७०.
परिपायडेण ५२८.
परिपाहुड ९८८१३.
परिपिज्जइ २७६.
परिपिहिय ७३८.
परिपिंग ४३९.
८८९ 9,
परिपंजर ६१, ५२१.
परिपिंजरे ४८४.
परिपूइय ३५५. परिपूरियाइँ ३९५1. परिफंस ११२६6. परिभमइ ७४१, १३०८-९.

[ परिग्गहं
परिभ्रमसि ६०७.
परिभमिय ३३३.
परिभमिर २४१.
परिभायं २८०/३.
परिभावं ३७ 6.
परिभावती ४६७, ४९३१.
परिभाविऊण १९२, ६५०, ६८७,
९८१.
परिभाविओ ५४३.
परिभूय ६८९.
परिमल ३०, १७५, ३५४, ६२८,
१०४३,
७४४, १०२६, १२६४-५. परिमलालिद्ध १९६. परिमलेण ८७.
परिमाणं १०७१.
परिमाणतीएँ ७५९.
परिमास १०८१, ११२६. परिमासिऊण ४७५. परिमिओ ८१२ 4.
परिमिय १६४, १७८, ११५९. परिमिलिय २१९.
परियओ २४.
परियहइ ८६8.
परियट्टिय २४२११, १२६६,१. परियट्ठिय २४२ 1,
परियडिय २४२, १२६६.
परियण १३०, १८९,
४८१, ७०७.
३२५,
परियणं १८४, ६९७-८,८३४.
परियणाइँ १२८४.
परियणा ५०९.
परियणाए ३२.
परियणु २९६ 5.
परियणे २९६ 5.
परियणेण ४३१, ८७२.
परियणो १२५, १८४/20, २९६ :
५७४.
परियम्मं १४८, ७५०.

Page #382

-पलोइया ]
GLOSSARY
२७५
परियम्मे १४७.
परिवारो १७८, ८९२॥13, 1 परिहरिओ ९४१. परियर ३४२४4.
परिहरिजइ ११९१. परियराबंधो ७७०. परिवालिया ७६२.
परिहव ११४३. परियरिओ ९१, १६४, २२७, परिवासिओ १७५.
परिहवं १३९, १२१८. ९१४, ९६५४6, १०६२, परिवासिय ६२८,१०२६, १०४३. परिहा १६५. ११५९, १३२०*१. परिवियड ४५४.
परिहारो १३१119. परियारिया ८७२, ९०५, ९४९. परिवविरीष्ट ४२५.
परिहावं १३,३७, २८०. परियाए १३१18. परिवेविरेण ४५९.
परिहास ९११, ९१८, १००३, परियाणिऊण ५४२, १२८३. परिवेस २३६, ११९६.
१२२४, १२९६. परियालिओ १३.. परिवेसं ५९९.
परिहासुलाविरीएँ १२९०. परियालिजइ ३८.. परिवेसे १२८६.
परिहिट्ठ १७६५11. परिरक्खण १०८६. परिवसो ७७१, १३०७.
परूढ ३३८. परिरक्खियं ९८०. परिसढिया १२०९17.
परेण ६९/10. परिलंघिऊण १९६. परिसर २३६,४०१, ४३९.
परेहि ६, हिं १५०. परिलंघिय ११३८. परिसरं ३४२.
परोक्खणुराइरीहिँ ३८७. परिलिओ ८१२. परिसरतेण २४०.
परोप्पर ४०४. परिलुलिय ३९६. परिसराण १२४०.
परो ४०. परिवड्डइ ८६. परिसवंति ११०१.
परोवयारी १०३९. परिवडमाण १२८८. परिसंठिएण ८८.
परोक्यारेक ६५७. परिवट्टिएहिँ ७६. परिसंठिओ १२0122.
पलइऊण ६३७. परिवाडिओ १०६५. परिसंठिय २६६, ४०१.
पलत्तं ९५८, ९७४. परिवडिय १०७, १३८, २६६४9, परिसंठिया ७९६.
पलय ४४, ३४३. ११४८. परिसि₹ १२३९.
पलवस्स १६६. परिवडिया ८५७. परिसिढिलय १०८५॥13.
पलविऊण ७१२. परिवसइ ११४९. परिसित्त ५९५.
पलहुइय ७५३. परिवसिए ६२४. परिसिद्धं १२३९॥4.
पलहुओ ३६४. परिवसिओ ९७५.
परिसुढिय ५०२, ७९५, १०८ पलहुय ४३९. परिवसिमो २२५. परिसुढिया १२०९.
पलहूउ ३३८110. परिवसिया ११६२. परिसेस ४३९.
पलहूससंत ३४८. परिवसियाह ६७५. परिसे सिय ५७, ६९९, ७०
पलंब ८४..
पलंबमाण १२९५. परिवहं २६.12. परिवाडि ८२८. परिसेसियं ६८५.
पलाइया १०३७. परिवाडी ३७९. परिसेसिया ६५५.
पलायंत १९९७. परिवार १६४, ८१२, ९४९, परिस्समो २००, ९२०.
पलास ८५. १११९. परिहच्छ ७५३111,११४४.
पलित्त ५१८. . परिवारा ८९२. परिहट्ट १७६.
पलित्तं ५६७, ११९०. परिवारिउ ९१r8. परिहह १७६/11.
पलोद्दुद्दाम २८७. परिवारिओ १३०79, ३२८. परिहत्थ ७५३.
| पलोइया १०३७/10.

Page #383

२७६
लीलावई
[पलोइरीहिँ
पलोइरीहिँ १२३८12. पवण्णा ६४७.
पसरंमि ५६716. पलोएसि ४८२.
पवण्णाओ ३७७, ८०५. पसरा ८५१,९८६, ११२७. पलोट्ट ७३२. पवण्णासि ४७६.
पसराए ५९८. पल्लोयतो ५३५. पवत्तण ४८०.
पसराओ २८५. पल्लव २८९-९०, ६२८, ७६९, पवत्ता ४५४124.
पसरिएहि ४७०. पवद्धिओ ४५२:18.
पसरिओ ४४८, ७५५. पल्लवं ५०४, ६१३, ८३१,12, पवयवइ १७१.
पसरिय १९, ९३118, २७५, १२७०. पवयवई १७१19.
३४८-९, ४०५, ४६९, पल्लवंतरिय ३५६. पवर ८४१.
६०२, १०९०, १२०४, पल्लवा ८३७.
पवराण १०६७r8. पल्लवो ७६०. पवरिसिओ १२३०.
पसरेण ६३५*४. पल्लवोत्थइय १२६२. पवसिओ ७१६*१.
पसरेहि ८४. पलंक १३०. पवह ८११.
पसरो २३३, ६७८, ८४५. पल्लंके १३०113,९०४, १२५९. पवाहिय ४6.
पसंग २२०, ५०६, ५०९, पल्लाण ११२४. पवाह ११९५॥14.
१०४६,१०७७, १२६६. पल्लाणा ११२५. पवाहो १३०८*१.
पसंगण १७, २०७. पल्लाणा. १०६६. पविजंभिय ३१18.
पसंगहि १२५३. पल्हथिओ ९०९. पविजिस्सं ६४६.
पसंडि २८१. पवजइ ९५८. पवित्थरंत ८४७.
पसंसह ५७४, ६२१. पवजंती ७१९ पवजहिँ १२६. पवित्थरिय ६४.
पसाएण २५८, ३०४, ३२३. पवियंभिय ३२, ३९९.
पसाएणं ३०१14. पवजामो ३८५. पवडिओ ४५२.
पविरल ४१, ४४४, ४५६, पसाओ ४९१, ८८७, ९४५.
४७२, ५२२, ७६५. पसाय ६९९, ८८९, ९७१. पवडइ ४१०. पवेस ७९४, १०३६.
पसाहणं ७७. पवढए ४४७.
पवोच्छामि ६८०. पवटुंत १०६५.
पसाहणालयं १०९९. पब्वइया २१..
पसाहणेण ९०५. पवडिउ ४५२18. पवडिय ४. पव्वयं ८३१.
पसाहिओ २०५. पवड्डियम्मि ५४८. पसढिल १०९७.
पसाहिय ६९, ४८७, ५८०, पवण ८२, ५३६, ५९९, ७५८,
पसण्ण ११४, १२९, ९१२, ८३९. . १०९४, ११२६.
१०७५.
पसाहियं ११७३110, १२७४. पवणच्छडोहेण २४२. पसत्तेहि १२७२/16.
पसाहियाए ३९४. पवणं ४७७, ५३५. पसप्पंति १०३३17.
पसिद्ध ५५४. पवणाऊरिय ५*१.
पसयच्छि १०२२, १२५५. पसिय ६१३. पवणासासिय १२५, पसर ५३३.
पसियह १२५४. पवणुगगय १६८. पसरइ ३९६, ५२१, ५४१,
पसु ११७५. पवणुद्धय २४०.
१०७०,१३०७. पवणेण ६३५*४. पसरं ४०२.
पसुत्त ६०, १०९५. पवणो २७, १७५, १७९. पसरंत ६६९,१०८१,११२६.
पसुत्तेहि १२७२. पवणं ११५०. पसरति ८३७.
पसूह ५८७.

Page #384

-पारद्ध]
GLOSSARY
२७७
पसूण २७९17, २८९, ४४९ | पहिट्ठाणं ५२r8.
पंसूए ३७४rl. 118.
पहिट्ठो ९६४5, ९६५, १०५५. पाइक्क ७९.. पसूय २७९, २८९४12, ४४१, पहिय १३-2.
पाइय ३६.2. ५८७16, ६२८. पहियण १३२६1.
पाइया १०.. पसूयाई ५९२. पहिययण १३२६.
पाउया १२८७. पह २०३, ४१८18, ९२०, पहिययणं १३२५.
पाउरण ७४२. ___९६२, ११२०, ११२३, पहियाण ८०.
पाउरणा ३९८. ११५०.
पहु १३२, १३८, १९०, पाउं १०९२. पहओ ११४४, ११८७.
१०४५, १०५६, १११८. पाडल ७९.७७३.१.२९. पहम्मि २७९. पहुओ १०९४.
पाडिओ १२.३. पहय ६६९.
पहुणा १४२-३, ३०७, ३७३, | पाडिया ११०७. पहयं ६६८
६९६, ९५२, १०६४, पाडिहिसि ११०९. पहयाई ८१७, १२८४.
१०६८.
पाण ४६,९५, ४७८, १२७२. पहयाए ११०२. पहुणो १६२, ७९६, ८२५,
पाणाई १२६४. पहर २३५3, ४५८, १९९९, ८९०, ९३४, ९५३78. पाणासवं २४. १२०२-३.
९५६, ११७६.
पाणि ६१३. पहरण २३. पहुत्त ७३.
पाणेसवं २४१17. पहरवडियस्स ११९०. पहुत्तं २५५.
पामर ४५, ५१. पहरिस ९११, १२२७. पहुत्तो १२४१.
पाय ४५९, ४६२, ९५०. पहरिसुप्फुल्ल १०५१. पहुप्पंति ३४०.
पायडिय ४४२, ११८३. पहरिसो १०६५, १०८७.
पहू ११४, १६०, ११२७. पहरेण ११३४,११४१,११९३, पहे १२९२.
पायय ३६, १००९, १०१४. पहेण ११०६. पहरेहि १२००, हिं १२००2.
पाययाट ४१. पहोलंत ३४३, ६०१.
पायव १९६, २१२, २१४, पहल्लिर ५९९. पहोलिरो ३४५14.
५०५, ५९४, ६२९, ८५८, पहवंति ४१७. पहोहो १२०४, १३०५.
१००९14, पहसियं १२७४.
१०१४12, पहं ५५०।12.
पंक ९६, ११९, ११९५, १३०७19.
पायवम्मि ६४९. पहा ४४४,६०२,१०८७118. पंकम्मि १२५४.
पायवं २२८, ५९३. पहाइ ५३r9.
पंकय ८३, ५५२, ५९१, ७९२, पायवा २८, ३४७. पहाए २५८, ७६८, १.१७,
९२०, १३०४.
पायवाहि ११७०. १०६९, ११०२, १३१३.
पायवाहितो १०९०. पहाण १८९,
पंका २२१. पहाणम्मि १२८५. पंगुरणं १२७५/2.
पायवीढ १७६. पहाणो १५०. पंच १०६७.
पायार १३२४. पहाभोओ २९०115. पंचत्तं १०१३, ११६६.
पायारं १३२३. पहाय ४४४17, ८०५, ८५६. पंचसरो ५०४, ५१०.
पायारा ३६९. पहार १९१५, १२८८. पंडिरायम्मि १४७.
पायाल १०३६. पहाविउँ ४३२॥8. पंडु १४७18.
पायालं १०१४. पहाविया ४३२. पंडुरं ६६७, १०८८.
पायालाहिँ ६४०. पहि?८१२. पंसू ३७४.
पारद्ध १९०, १९४, ६३५३.

Page #385

२७८
लीलावई
[ पारद्धं
पारद्धं ४८७, ७४५, ७५०. | 4, ९६३, ९८५, १०५४, १२५२, १२६८, १३१५, पारद्धि ७८९.
११५२, १२२८.
१३३१. पारद्धिएहिँ ११२९. पासुवओ २०५.
पिउणा ३२६. पारद्धे १४७. पासुवयं २०३, १३१९.
पिउणो ३०६, ४१७, ८६७. पारावय २४१, १०८८. पासेसु ८५३.
पिए ५३, ३११,६९६. पारियाय २८९, ७८.. पासो ५३३.
पिएण १०९७. पारियायय २७९. पाहाउय १०८७.
पिओ ६४२, ७१४, ७१८. पारियायव २७९17. पाहुड ९३५, ९८८, ९९०.
पिक्क ७६८. पारुत्तार १४७. पाहुडं ९३६.
पिक्खिऊण २३५४12. पालंब ५९५, ७४६. पि ३२rl1, ३३, ३५, ३८,
पिच्च ७९२. पालिजइ ६९७.
५३, ५६, १५७, १८९,
पिच्छह २९२17,१११४17. पाव ६३५*१, ९८०, १२०८. २११, २१३, २१७, २२३,
पिच्छा ७-579. पावइ १८६.
२३२, २४८, २५०, २५९
पिच्छिऊण २९१+16. पावउ ११६६.
६०, २८५, २९९, ३०४, |
पिच्छिरीए ३५९17. पावओ ११६६॥8.
३७६, ३८३, ३८९, ३९४,
पिच्छिसि ११६६7. पावरणं १२७५.
पिज्जइ १२६७. पावसु २२४r3, ६३५*१.
2, ४४०, ४५९-६०, ४७७,
पिजति ५९. पावं ११, ६१.
४८८, ४९१, ४९४, ५
पिट्टी ६९.५. पावंति १३, ३७, १८५, ८५९, ५४६, ५५१-713, ५५५,
पिणाइणो २००. १०३२.
५५८, ५६५, ५८६, ५९३४
पिम्म ५४८16, १०७६॥3. पाविऊण २५२.
6, ६१०, ६१२, ६२२,
पिम्मं ४७२३. पाविओ ९७५.
६४२, ६४९, ६५१, ६६१,
पिय २१, ११०, १५६, २३०, पाविय ३९७.
६६७, ६९१, ६९६, ७००, २४१, २७९, २८२, ३२५, पावियं ९३४.
७०४, ७१३, ७१८, ७२२, ३३५, ३३७, ३७२-३, पाविस्सं ८६२.
७२८, ७३०, ८०४, ८१५,
४७१,४७५, ४७७, ४७९, पाविहसि ३०१, ३.४.
८२६, ८२८-३०, ८३४, ४८७, ४९०, ४९२॥1, पाविहिसि ३०४॥10, १२२०. ८४३, ८५५, ८६१, ८६२r | ४९२, ४९४/11, ४९८, पार्वक १२१९.
11, ८७५, ९०७, ९१७, ५४५, ५५९,-६०, ५६८, पावे २९४.
९१९, ९२७, ९३०, ९३२, ५७१, ५७६-७, ५७९, पावेसु २९४.
९३४, ९४२१४, ९५८-९, ५८८, ५९७, ६०८, ६१८, पावो १३-4.
९७८, ९८४, १००३-४, ६२६-७, ६३५, ६५८-९, पास २४०16, ४५६॥3, १०२५, १०४२, १०५०, ६६५, ६६७, ६७९, ६९२, १०३५, १०७४, १२८६. १०५२, १०५४, १०६०,
७१२-३, ७१६-९, ७२१, पासट्टियाण ४०७.
१०८०, १०९९, ११२६, ७२४, ८१३, ८३५, ८५१' पासम्मि २४७, ६८८, ९४८, ११३८-९,११५०, ११६४, ८५७, ८६६, ८७०, ८९४, - ९६५, १२१२.
११६६, ११७८, ११८०, ९२८, ९५५, ९६२, ९७१, पासल्लिय २९०.
११८८, १२०१, १२०६,
१.९६, ११५१, १२३४, पासं ४७५, ६४९, ६५४*१, १२१४, १२२१, १२२४, १२४४, १२५६, १२५९,
८७१,९२८, ९३८, ९४८१ १२३३, १२३९, १२४३, १२६३, १२७३, १२७८

Page #386

-पुरओ]
GLOSSARY
--
९, १३३३*१. पिसिजउ १२४५1.
पुष्टि १२९१73. पियइ ३१, ४७०, ११९०, पिसिय १२१९.
पुड ७७२. १२७१, १२७३. पिसुणइ ८९३715.
पुण ३८, ७८, ४८६, ४९९, पियमाए ३९r11. पिसुणिएण ८८६.
७१५,१००३, १०५९. पियम्ह ३९r11. पिसुपिओ १०८७.
पुणरि९ि १८६7. पिययम ७-5, ७-5710, ३९,
पिस्गियं ७४,६१८, १०००. पुणरुत्त ४८०, ८६१, १२४०. ५०६, ६३०, ९५९, ९७१, पिसुगेइ ८९३.
पुंणरुतं ३९२, ३९७, ७६३, १०९४, १२७१, १२७३१18. पिहिय ११.४.
८६०, १२०५, १२४४, पिययम ६४७. पिहियच्छं ७०७.
१२५२. पियवमा ५३७, १२५७-८. पितु १२१,१०२४.
| पुणो ३, ४२, १०३, १६३, पिययमाए १३११, ए १३३१, पिहुल ३४५:14, ८४०॥12, १८६, १९४, २१५, २२६, ए ७-579, ३९, ११३६, १०२४14, १२८७.
३०३, ३६८, ३७६, ३८४, १३३०. पिंगलिय ११८२.
४६६, ५१३, ६०९, ६२३, पिययमाओं १२५२-३. पिंगंगा २२०.
६५२, ६९५, ७०८, ७९९, पिययमे ६९८. पिंजरा १२६२.
८५३, ८६५, ८८३, ९०६, पिययमेण १२७०. पिंजरायव २२०..
९१४, ९१७r1, ९२६, पिययमो ६५२. पिंड ४४६, ७३४.
९३३, १०१२, १०७७, पियंकर ६०८.
पीउवरियं १२७३. पियंकरो ५१२, १२०५. पीए ९८.
पुण्णमइयाई ६०५. पियंगु १०२९. पीडिऊण ४२१.
पुण्णमइयाण ४१३, ५५६. पिया १००२, १०८०, १२५१पीण ८४१.
पुण्णमईयाण ५५६॥6. २, १२५६, १२७१,१२७३. पीय १२५८.
पुण्णाएँ १२२०. पियाट १२७७. पीया ८.
पुण्णाणं ४८. पियाए ३८१, ५३६. पीयाल १९७, १०२६.
पुण्णाह ११०३. पियाण ५८.
पीयुवरियं १२७३१18. पुण्णेहि २१७, २२३, १२२५, पियाभासी ६५७r2. पुक्करोमुक्क २८९१13.
पुत्ति ३०३, ४६०, ६३५*३, पियामहस्स ७७९. पुच्छसि ८८७.
६५४. पियाहासी ६५७. पुच्छामि ९२६, १२२५.
पुन्नाणं ४८r6. पियाहि २७९. पुच्छिउ ८४४॥3.
पुप्फलाइ ३५५, ६०७. पिल्लसु११०९r8.
पुच्छिएण ७९८, ८३४/4. पुप्फलाईओ ७४४. पिव ४८, ७०, ७७, १६६,
पुच्छिओ १४३, २०६, ६८८, पुप्फुय ९४९॥5. ४२४, ४४९, ६३६, ७८४, ८४४, ९२१, ९४५. पुप्फुल्लियं ६१४74. ८३३, ८४९, ११०९. पुच्छिज्जइ ९३३.
पुर १०२५, ११०५.2. पिवि १२११3. पुच्छिय १८३.
पुरओ १२१, २४२, २४९, पिसंगाण ७०. पुच्छियं २०६7.
२६०, २८५, ३५८, ६०४, पिसंगहि २७५.
पुच्छिया २६६, ३६३, ६०६, | ७९०, ७९६, ८०५-६, पिसंडि ९०४.
८३२, १२१२.
८६१, ८९९, ९०७, ९२३, पिसाय ११९५. पुच्छियाएँ ८३४:
९४४, ९६५, १०३३, पिसिएण ११७७. पुटिसो ९३३*975.
१०५६, १२३३, १२५९,

Page #387

२८०
१२७७, १३०२.
पुरस्सरा ८७२.
पुरस्सरेण ९८५, १०२१:
१२५०.
पुरस्सरेहिं १२९३. पुरं १०६२.
पुरंधीओ १०५६.
पुरंधोणं ८४३.
पुरा ४१५.
पुराहिंतो १०१८, ११५६.
पुराहुतं ७८९, १३१६०३. पुराहुत्तो १३१६.
पुरि ३२८ 1.
पुरिस १०१४, १२००१३. पुरिसा १०६,
१५१, १५३,
१९०.
पुरिसाण १३८, १५२, १०१०. पुरिसेहिं ११९, ८८३, १०२२,
१३१३.
पुरिसो १०५, १००९, १०३५ -
६, १२०४. पुरी २८१, ३७०, ८०२. पुरुषाणं २५२ 10.
पुरो १११३. पुरोहिण ११४. पुरोहितो ११५६5. पुलइय ६२५, १०८२. पुलउगगमेण ६१८.
पुलएण १२२४. पुलय ३९९,
१२५७. पुलयाई १०८१.
पुलिणं २५.
पुलिणेण २५. पुलोइहिँ १२३८.
पुल्ली ११३५.
पुत्र ४५७,

६६७,
७३२, ८८३, १०८८, ११३०.
लीलावई
पुत्रकहिँ ५६९.
पुब्वं ६५१. पुव्वायरिहिँ १५३.
पुवोयहि १८०४5.
पुव्वोवहि १८०. पुसिऊण ८७६.
पुहइ १३४, १५८, ८१६, ८२४, ९४३, ९५९, १०६३,
११७८.
पुहइए १५९ 13.
पुहइवालाण ८३८. पुहई ७४१, ७८८. पुहईए ४४, १२१०. पुहईसर १०४९.
पुहईसरस्स ७३, ११४४. पुहईसरेण १००२, ११७६, ११९२. पुहईसरो १००८, १३२१. पुहवि ८१६१, ९५९/10. पुहवी ७३710, ११४५/16. पुहवीए ४४ 14,
११५६.
पुहवीसर १०४८४6. पुहवीसरेण १०५०/१.
पुंगवेहि ३६.
५०३, ८७३, | पुंजो ४४१.
पुंज ९८, ४४१18, ५२२.
पुंजइय ३४३.
पुंजाई ११२५. पुंजीकयं २५५.
पुंणाय १९७, १०२७.
पूआ ४४१18.
पूइय २९६, ४४१.
पूग ३५४.
पूथ ३५४/३.
पूयं १३१९.
७२९,
पूयायम्मं ७८३. १०५२, पूरंतो १७९.
१०५०,
पूरिज्जमाण १११८.
१५९,

[ पुरस्सरा
पूजिताइँ ८२२.
पूरिय ७३९, १०६५, ११८३, १२२८, १२५७.
पूरियाणणो ७.
पूरियासो ७३१.
पेच्छइ ९५८.
पेच्छसि ११०९, ११६६. पेच्छसु ८९६.
पेच्छह २९, ३६१, १०३६. पंच्छंति ८४३.
पंच्छंती ८३३.
पंच्छिऊण २३५, ३५७, ४८९,
१०३२.
पंच्छियव्त्रेण ११००.
पेच्छ्रियव्वेहिं ३९२. पेच्छिरीए ३५९. पेच्छिरो २५१. पेच्छिहसि ३०२.
पेम्म ३८१, ५४८, १०७६.
पेम्मं ४७२, १०७७.
पेम्माई ५३८.
पेलण ११२५. पेल्लिज्जति १२१.
पेच्छ ७-5, ७-6, ६७५, ८९४. पेच्छइ ६७२, ९५७.
पेच्छउ ६३८. पेच्छथइारं २१८.
पेच्छमाणाए ६३५*४.
पेच्छरीए ३५९ 17.
पेच्छरीणं १२४०१6. पेच्छह १११४.
पेच्छतो ६०३.
पेच्छाण ७७७ 15.
पेच्छिऊण ६४२.
पेच्छियव्वाण ५५०.
पेच्द्धिरीणं १२४०.
पेच्छिरो ५७०.
पेच्छिवाण ५५०rll.. पेच्छीण ७७७.

Page #388

-फुरंत]
GLOSSARY
२८१
पेच्छेयं ६६८.
पोट्टिसो १३६*१. पेम ३८१12, ५४५.
पोढिमा ८६६. पेमं ४७२॥3.
पोत्त ५९०. पेम्म ५४५14.
पोरस्थिएहिँ ६१९. पेम्माण ५७२.
पोरस्थो ६१९r16. पेरंत २२०, ३९२.
पोरिस १९१. पेरंतं ३५१, ५९५, ७७४, ७९२, पोरिसासंघो १२००. १०३०.
पोरिसेण ९२९. पेरंता ३६९, १२६२.
'प्पणए १७७. पेरंते ९७, ४५५, १२८७. 'प्पणामो ९९६. पेरिज्वतो ५६९.
'प्पभाव ३२४. पेसण १९०.
प्पयाहिणो १३०१11. पेसणाण १३८116.
प्परिओसेण ३२६. पेसणाणं १३८.
'प्परिओसो १२५७. पेसलं २६१114.
प्परिट्ठिय ४३. पेसह १.६,१०६९.
'प्परिहास १०४. पेसिओ ९८८, ९९०.
परिहासं ९२, १३... पेसिजउ १५४, ९९१7, 'प्पवह ३४५, १९९५. १२४५.
प्पसरेहि ८८r24. पेस्सियच्छि १४२, १३२१. 'पसंगेण ८०५. पेसियच्छिणा १३४.
प्पसाएणं ३०१. पेसिया ८६८, ८९९, १९७३.
प्पसायस्स ९५६. पेसिही ८६२.
प्पसाया ६११. पेसेजसु ९९१.
प्पहं ४४७, ५२३. पेसेमि ९८८.
'प्पहा ६६९. पहिउ १०६*1113.
प्पहालिद्धं १०८८. पेहिओ १०६*१.
प्पहाव ३२४॥5. पेहुणय २४०.
'प्पहो ८३८. पोकरइ ११८.
'प्पाहणाइ ५०७r8. पोकारियं १११३.
'प्पुरिसा १९०।19. पोटिस १०६*१, ९४२.
°फलाइँ ५९२. पोट्टिसाहि १६१.
फालय २२८. पोट्टिसेण १०७, १६३, १६७. फलिहो ४. पोटिसो ९२४, ९३१, ९३३*१. पोत्थय ३६७. पोए १८२.
फण ५. पोओ १८०,
फणस १०३१.. पोकर २८९.
फणा २८७. . पोट्टिमेण १४८,
फणि ५/9.
फणिणो ११२२. फरस १२०३13. फरुस ११८८,१२०३. फरुसक्खरं २६७. फल १३-2, २१०, ३५५,
३७६१4, ५८४, ५८९,
५९५. फलए १८२. फलयं ७७५, १११२. फलयाई ३६५. फलस्स ४४३. . फलहरोणय १३-1r3. फलं २९४, ३०९, ३१२,८९०,
९२३, ९८३,१०११,११७०. फलाई २१४, १२३७. फलाओ १३-7. फलिह ६२*१, २३६, ३४९,
४७४, ४७६, ९०४,
१०९२. फलिहो ४78. . फलुद्दाम १०३१. फलुप्पंक ८२. फलेहिँ २१३. फलो १८, ६७. फंस ९७, ३४९, ४२१, ४२३,
फंसुग्गय १२५७. फार ११८३. फिट्टइ ४९७. फुक्कारयं ११९०. फुक्कारा ५*१. फुड ७७२/2. फुडत्थं १२६८72. फुडसु ९८२. फुड ४०,६०८,१२२५, १२३४. फुडंति ५२६. फुडिय ११४०. फुडीहोइ ४९९. फुरंत ११, ४५६, ५२२.

Page #389

२८२
लीलावई
[फुरंति
फुरति ५२६॥13. फुरिय ३४३, ३९४, ४५०,
६७७. फुलिंग ११८२. फुल्लिय ९२१, ९४९।5. फुसिऊण ८७६78. फुसिज्जइ १२६८12. फुसिय ४८३. फुकारो २८९॥13. फेक्कार ११८६. फेक्कार ११८३. फेण ५२२, ११२५. फेणोत्थया २५४.
बइलं ११०९. बइल्लेण ११०८. बउलेला १०२६. बज्झंत ९०२, १२९४. बद्ध ३५४१4,५१७. बर्द्ध २३७r5. बद्धाणुराय १०७.. बद्धो १०५२. बप्पो १११४. बप्फायतं ११९०. बल ११०६, ११२१, ११७२,
१९९८,१२८५. बलं ११८०, ११८५, ११९२. बलालिंगण १०८०. बलालिंगिऊण १०७८. बलालोयण ११२२ बलि १२९७. बलिं ११७५, ११७७. बलो ११८९. बल्लि ११०८. बहल ३४३, ४७८, १०
१२२४. बहलिय ५१७. बहिं ७००112.
बहु २१, १२३, १६०, १७७, | बंधण ७१६*१.
१७९॥1, १९२, ३२७, बंधणं ७६५, ११७०. '३३७, ३५२, ३६९, ४७८, | बंधणाहिंतो १०४७. ४८२, ५१४, ५५०, ५८३ | बंधणो १८१. 11, ५९३, ६२८, ६७९, ७०१, ७१९, ८१९, ८२३, बंधवेहि २१, 'हिँ ३८८, १२८३. ८३०, ८६८, ९६४, ९६८, बंधवो ६८९, ११४९, १२४४. १०१८, १०४३, १११९, बंधं ४२, ९९, २३७. ११३०, १२३१, १२३८, बंधाए १२२. १२९५, १३१३.
बंधु ३२५, १०१९, १२८२. बहुएण ५०८, ८६१, ९१७,
बंधुणा ९४. १३१२.
बंधेहि ८२r13, हिँ ८२. बहुएहि ७६, ८४७.
बंधो ३८, १८१, २०४, ८४०, बहुएहि ३२३.
१२०३. बहुगुण ७०१73.
बंभ ६८५. बहुणा ९-5, २२३, ८८६. बाण ८९, ४५८, ४६४, बहुयाई ११३.
४७३-४, ५२९. बहुलच्छलंत ७४.
बाणेहिँ ७६. बहुलंत ६८.
बारह १२१९-२०. बहुलाइच्चो १८.
बारे ९४३॥10. बहुविह २३८, ५६२.
बाल १७, ४२, ३०८, ५९०-१, बहुविहा ५३९.
६६८, ७७३, ८२०, ८८१, बहुवेहिं ३२३५4.
९२४, ९३८, ९८५, १०१६, बहुसो १६४, २०८-९, २६१, १०४६, ११५२, १२४७,
त र ३१६, ३२६, ३८२, ४२७, .
२७. १२९३. ४६७, ४९३, ५५३, ६४८, बालत्तण ३३३. ६९६, ७१२, ९१८, ९५३, बालय ६९४. ११५३, ११६९, ११७८, बाला ३०३, ३०५, ४५८r9. १३१६.
७९६. बहूहि ८२५.
बालाएँ २५५, 'ए ९०९. बंदिएहि १३०३16.
बालाण २५५:22. बंदिण ९०, ११६,१२६,८१२,
बालायवो ६७६. ८१९, ११०३.
बालाहि ३८०, हिँ ३८७. बंदिणाणं ११३.
बालिया ३५८, ७९९. बंदिणेण १३०३.
बालियाट १५८, ८१६. बंदियण १०८७.
बालियाओ ३२८१1, बंदीयण ८१२१7.
बाले ६५५, ८००. बंध १८१19. ३६५r15,७४९. बाह ३०७, ३१०, ३९५, ६१५, बंधओ ११४९४6.
७०३, ७०७, ७०९, ८७५.

Page #390

-भणियं]
GLOSSARY
२८३
बाहिर ६२*१.
| भद्दउत्त १८४, २१६, २६३, | भणिजासु ५५३, ८८५१13.. बाहिरं ६६२.
__३०५, ३६३, ३७५, ४२५, | भणिमो १५, ४२६, ४८९, बाहिराइँ ८८४.
५०१-२.
१.४०4. बाहिरे ८५९. भट्टपुत्त ३७५12,
भणियम्ह २६३1. बाहु ४८३. भट्टो २०, ११८.
भणियम्हि ८६३. बाहो ११४१.
भड ११७, ९०१, ११८६. बिस २६.
भणियध्वं २५६॥l, ३११710, भडाण २२७. बिंदु ११७०. भडेहिं १४९.
१०५९, १२२३.
भणियं ७--5, १५r10, ३४, बिंब ३१०, ४४५, ४४९6, भडो ११८९. ४८३, ७७५, १२०४. भण ७६॥6.
३९, ४२, १०६*१, ११०, बिंबयं ११७०. भणइ १०६*२, २६८r15,
१३४, १३७, १४८, १५३, बिंब ४३९, ४४०, ५२०.
११५७.
१६१, १६३, २०७, २२५बीयं ९०१,१०२४. भणम्ह १२५४.
६, २५९, २६३, २६७, बीया २३१.
भणसु ४२८, ५५०, ७१६, २७१*१, ३०७, ३११, बीयाई ६७५.
८८५, १२०६४2.
.३२२, ३३७, ३६०, ३७६, बीयाए २८३.
भणह ३३१, ५५८, ८१३, ३८३, ३८८r2, ३८९, बीहच्छं १०२३.
१०५९, ११५१, १२२१.
४०६12, ४१३, ४१९, बीहच्छो २८८,११९१. भणंति ४९८,९५४.
४२८, ४७५110, ४८६, बुक्छणाणं ११७७. भणंतीहिं ३८६.
४९८, ५१४-५, ५३७, बुडताण १९३. भणतेण ३९१.
५५१, ५५३, ५५८-९, बुद्धि १९१. भणामि २२४, २५६१1, ३३८,
५६८, ६२०, ६२३, ६३०, बुद्धी ५९१, ६१९.
५१२, ५४४, ५७६, ७२२,
६३५*१-३, ६५१, ६६७, बुद्धीष्ट ३०८, 'ए ९२९.
१०४०, १२२३.
६७३, ६९०, ७१२, ७१६, बोहित्थिएहिँ १९२.
भणिऊण ११३, २१२॥5, ७२२, ७२७, ७२९, ७८७, बोहिथिय १९५.
२६५, २७१*१, ३१०, ७९८, ८०१, ८३५, ८६५, बोहित्थे १७८.
४०७, ४२०१14, ५००, ८६८, ८७६, ८८१, ८८३,
५५२, ६२५, ६५३, ६५९, ८८८,८९१, ८९५, ८९७, भइणि ९८४.
९३८, ९९०, ९९४, ९१६, ९२३-४, ९३२, भइणी ८७०.
१०५५, १०६१, ११५२, ९४७, ९५४, ९५७, ९६२, भउप्पेत्था ६४१.
११६८, ११८१,१२९६.
९६७-८,९७०,९७३,९८८, भएण १९६४. भणिए ३०३.
९९१, १००२-३, १०३६, भओ १३-5. भणिएण ५३७,११६७.
१०४१-२,१०४७, १०५१, भग्ग ४०२,११२२॥11, १३२६. भणिओ ७-579,१६७, २०९. १०५७, ११४६॥1, ११५१, भग्गो ३९.
२१५, ३८८, ४०८, ९३६, ११५४, ११७३, ११७७r भजंत ११.८.
९९९, १००८, १९४६-७, 1, १२००, १२०९, भजतो ११११.
११६०,१२०५, १२४५-७, १२१३-४,१२१८, १२२२, भजमि १११.110.
१२७८, १२८२.
१२२४, १२२७, १२३१, भट्ट ११७78, १३५, १३७, भणिज्जसु ९९५.
१२३४-५, १२४४,१२६८, १४२.
भणिजति १०६.

Page #391

२८४
भणिया ३४, ३०४, ३३५, ३७५, ४०६, ४२५, ४२७, ४६०, ४७५, ५५०, ६०९, ६३२, ७८२, ७८५, ७९७, ७९९, ८४९, ९५२, ९७१,
११७६.
भणियाइ ८६७, हूँ ८६०.
भणियाउ ३७९.
भणियाऍ ६६६.
भणियाओं ७४०.
भणियाओ २५६, १२५३.
भणियाय ८६७१6.
भणियो १२७८४१.
भणिरस्स १०३७, १२०२.
भणिरीए ४२९.
भणेयव्वं ६३३. भणे ६२२.
भण्णइ ११०९, १११५, ११७७, १२०६, १२४४.
भण्णसि ४२६, ५५४.
भत्तएँ १३१९.
भद्द ६८९.
भद्दा ९१७.
लीलावई
६८४.
८६३, ८६७, ८८९, ८९७ | भवणयं ९६८, ९७६९, १२३७. भयवइष्ट ४४. भयवई २९१ 16. भयवईओ ६४७.
भवणस्स ३५८.
भयवईओ ३६१. भयवयं २८९.
भवणं ९३ 21, १२७, १६५, २००, २३९, ३५७, ३६७, ३७३, ४६६–७, ४९४/13, ६८१, ६८५, ८१२, १०५७, १०५९, १०६२, १२७९, १३२७.

भयवया ३०४, ८०९.
भयवं १३ - 6, २०७, २२५, २५९, २९६, ६३५२,
६५१, ११६७.
भरकंत ९. भरणामिया ४४६ 12.
भरसु ७३६, १२०१.
भरस्स ४५५.
भरं ३१८. भरतीए ४९२.
भरा १९०.
भरिजइ १२६८. भरिजंत ८९१. भरिय ४९,
भद्दासण २०५.
भमर ८१, ३५३, ४४८, ७४९,
७९२.
भमरउलं ३०.
भमरेहिं ४३३.
भमरो ९५१7.
भमिऊण २११.
भमियं ४६०. भमिया ४६०/13. भय १३–२, २९५, ३४७, ६३६, ६३९, ११०८, १११८, ११२२, १३२२. भयवइ २६७, ३६८, ३७६, ३८९, ४१३, ४१५, ५१५, ५५२, ७२७, ७८७, ७९३, । भवणम्मि ४६३.
८२९.
भयं ४१२. भयावहरं २००.
भवणे ६९०, ७२१. भवणेसु १७५.
भयावहं १०३३.
भवणेहि १२५/12.
भर ८३, २९०, ४४५, ५९५, भवणोयरं २६५.
७६६.
भवणोयरेसु १०७१.
३३९, ११०४, १२६९.
भरियं २१३.
भरियाहूँ ५२६.
भरोत्थय ८४७.
भरो १२२, ४३६. भरोणमिय १३ - 1.
भरोणय ७९२.
भल्लय ११३९.
भव २००, २३९, १०३३, ११६२. भवण ७१, २१८० ],
३४२,
१०२५,
७२५,

२३९10, ३६१,
भवणालि ३५१.
भवणाहि १२५.
भवत्तमंग ७-5.
भवं १०६१.
भवाणि २३९, १०३३.
भवाणी ७२०.
भवाणीए ७२७, ७८३, ८८७.
भवाययणे २१७.
भवियन्वं ३११.
भसण १४.
भसले ७५९.
[भणिया
भंग ७६६.
भंगुर ४००.
भंगुरं ४६५, ७६७.
भंगुरो ७७६.
भंजण ६.
जणुद्धरियं ९.
भंड ११७.
भंडय १११०.
भंडार ७३५.
भंडारे ९७७.
भंभा ४५.
भा ७५२.
भाइणी ११५८11.
भाइणीए ७२४.

Page #392

-भुवणाए ]
भाइणो १५१. भाइंमि २१५/13.
भाउआ ७८४6.
भाउग्गमंत १०८८.
भाउणो ६९८.
५००, ५०३, ५६३, ६८१, ७००, ७६३, ७८४, ८६९, ८७३, ८७८, ८९१, ८९५,
९५४, ९७०.
भाटक ३५२.
भाए ७३१-२.
भाएण ४४६.
भाभो १३ -३, ६१६ 10. भाणुणो १२.
भाणू २१८.
भामिज्जइ १३१०4.
भामिज्जउ १३१०.
भामिय १३०८३१.
भाउय २७१, २७१ १, २८६,
भावाए ४४.
३६८, ३८४, ३८८, ४३०, भावाओ ३८०/14, ७४४.
भावागय १२७२.
भाय २१५.
भायणं १५१, १६० 14.
भायणा ११५८.
भायणे १२९७ 16. भायणो १५१78,
१२९७.
भायसु ६३२.
भार ७५२.
भार ३१८४7.
भारेण ६९७.
भारोणयमा ४४६.
भारोयारण १११९.
भाव १३२,
१५४, २६५,
२९७, २९९, ३६२, ४२०,
५९८.
भावम्मि ९५५.
भावय ७८४४6.
भावयंतीए ४९२.
१६०,

GLOSSARY
भीम १०३४ - ५ १३२२.
भावस्स ४९०.
भावं २०८, २९७, ४९२/5, भीमं १९८, ११४७. भीमाणणो ११९४. भीमाणणेण १२०२. भीयं ७६६.
१०४८.
भावाइ ३८०/14.
भावाउ ८२०.
भावाणुसंगया ७८५. भावाविसह ३०८. भावाहिं ३८०.
भाविउ १३२९.
भाविया ६०४.
भावजसु ५०८.
भावेण १००, २०२,
७२०, ८५४.
भावो १२९, ६१६, ६९८.
भास ३६२.
भासाए ४१, १३३०.
भाह ४१४.
भिक्खा २१३ 10.
भिक्खु. १०२१. भिक्खुणो १०१६. भिच्च १०१९,
१३२० १.
भिच्चा १३६१
भिच्छावत्तं २१३.
भिजंतुव्वरिय ५२७.
भिजंतो ४६८, ५२४.
भिण्ण ४४४, ४५७.
५९१,
भिण्णम्मि १८२, १११०.
भिण्णं ५२२.
भित्ति ६३४6.
भित्तीओ ६३.
भित्ती ७१.
भिन्न ४५७/7.
भिन्नंमि १११०/10.
भीएण ५८५.
१११८, भुयणे १३.

भीयाइ ५०१ 10, हूँ ६३९..
भीरु ६९४
भीरुओ ६६
भीसण १२०२/४.
भीसणाणणो २१६, ११६४.
भुए ६.
भुओ ८४०.
भुत्ति १३२२. भुत्तो १२९5. भुमय ८५०१5.
भुमया १०७४. भुमयावलंत ८५०.
भुमयावली ७७४.
भुय ७, ५०४, ७४७, १३०७.. १३०८*१.
भुयइंद २८७.
भुयण ९३, ४७०, ५८१.
भुयणाण १६६ 13.
२८५.
भुयफलिहो ४.
भुयंग १०३४-५, १११२. भुयंगम ३४७.
भुयंगमेहिँ १०३६.
भुयंगेण ५१.
भुयंगेहिं १०५२.
भुयंगो ५२४.
भुया ७६९.
भुयाओ ७४३.
भुवण ६४, १६५, ५२८, ५८२.. भुवणयलं ४५३ 22, ५१९.
भुवणं ९३ 21.
भुवणंतराल २१८.
भुवणाए ४३.

Page #393

२८६
लीलावई
[भुवणाण
भुवणाण १६६. भुवोवग्गण १३०८. भुजंह १२३७.. भुंजतो १२१७74. भुंजाविओ २१४. भूई २०५. भूईए २०५४4. भूभाए १११६. भूमि १३-3, १२८, १६६४12,
५२३, ७०८,७३२. भूमि १६६. भूमी २५९, ३९०, ४६६. भूमीऍ ४६६, ५३०,°ए ३३८. भूमीउ ४६६. भूमीओ १०९,४६६११, १२६१. भूमीसु १२६३. भूय ८६॥9, ८७r20, २००,
१.३३. भूयं ११७४. भूयंकुरेण ७६.5. भूया २३१r2. भूयाए १११६r15. भूखण २०१15, २९८. भूसणभहो २०. भूसियावयवो ६०१. भेय १५२, १२६२. भेसविय १३२५. भेलविया १११. भेसिय १३२२. भोत्तुं ६२, १२२-३.. भो १२४८. भोइंद २८७१1. भोई ६७. भोगो १०१५. भोत्तूण ९१३. भोय ११७. भोयण १२८, ९१२. भोयणं २११. भोया ७१७.
म
३७५,३७७,३८८, ४०६, म (for व) २१r16.
४०८, ४१९, ४६१, ४६३, म ७७७r14, १०६०१6. ४७४, ४९८, ५००-१, मइ २१०, २२६,९९८, १०८४, ५०३, ५०७, ५१४, ५३७, ११३५.
५५३, ५५८r10, ५६८, मइणा २२.
५७९, ६०४, ६०८, मइणालसा १२६५r8.
६२९-३०, ६४३, ६५१, मइरं १०९२, १२७१.
६५३, ६६७, ६८७, ६९५, महरा १२६५, १२६७.
७०३-४, ७०६, ७१३, मइराए ७८०.
७१६, ७१८,७२५, ७२७, मइलिजति ६३.
८०७, ८३२, ८४४, ८६७, मइलिय ३१०.
८७८, ८८३, ८८८, ८९७, मइलियासं ५१८.
९०१, ९०४, ९१६, ९४९, मइंद १०२२.
९५१-२, ९५७, ९६८, मइंदो १०७२.
९७६, ९८०-१, १०४२, मई १३६, ११४१.
१२११-२,१२१४, १२१६, मईणं २३२, १२०८, १२१९. १२३४. मउ ७१६*१r2.
मएण ३२५. मउइय २७९.
मओ ७१६*१. मउइयम्मि ५२९.
मओ ११४१,१२६७. मउएहिँ ६०६.
मग १२०722, ३५९, ६४०, मउच्छा ८७०11.
७९१,११२२,१३२६. मउड ९०, १२०, १७६,
मग्गणा २२१:15. २०१, ५५४.
मग्गं ४८९, ४९३, ५८१॥8. मउयाइँ ७९, ५३६.
मग्गुग्गएण ४५१. मउल २७, १२४.10.
मगगे ५८१. मउलंत ७५.
मगेण १९५. मउलायतम्मि ४४८.
मग्गो १२४१. मउलिए ४५०.
मग्गो ३९, १७४, ४११, ४३७, मउलिएसुं ७५.
५७८, ७३५, ७९९. मउलिय ११२८.
मञ्च ३०१, ७८१4, ८०७. सउलियच्छीए १२४.
मञ्चं ७८१. मऊह ४५७, ४६६, ५२३-४,
मञ्च १८७r10, ११९९. ९०२, १२९४.
मच्चू १८७. मऊहवक्खो ४६९.
मच्छ ८४१. मऊहं ४३९.
मजण ७५४, ७७३, ९६४, मऊहा ५.
११४८. मए १५६,१६१,१८७,२०७. मजणक्कणय ७३६.
२१२, २२५, २६६, ३३७, मजणम्मि ८२९.

Page #394

-महसण]
GLOSSARY
२८७
मजणं ११५, ७३६॥10, ७५०, | मझे ३७, ९१०, १२१९. मणेण १३४, २६६, ५८६, ९५८. मज्झो ८४१.
१२५८. मज्जणा २२१. मडह ७७०, ८४०.
मणोहिं १२७२/17. मजणारंभो ११६. मडहिय ११२३.
मणोज ३३. मजणावीढे १२८८.
मढाययणं २०३, २४३. मोहरो २६. मज्जणाहुत्तं ९३०.
मण १२९, ४०४, ६१५, ६२५, मणो ११५, ४२८. मजणुज्झिय २०..
६६२, ६६२*१, ६९८, | मणोज ९१३. मजणक्क १२१०.
मणोरह ३८१. मजणो ९४१.
मणम्मि २६८, ५४१, ५८५*३, मणोरहं ४०५. मजन्नेरावण २८.11.
६५१, ७०२.
मणोरहा ७२. मजतेरावण २८०. मणयम्मि ५५१.
मणोरहाणं ९३.. मज्जाओ १७०. मणयं ५५१।१२.
मणोहर ५१, ३८१rl, ६०७, मजाणावालि ७३६.
मणस्स २५६,३२४7. मज्जाय १७०.
मणहर ३५१, ३५८, १०४३. । मणोहरं ४१, २२८, ३३९, मजाविऊण ३८२.
मणहरं २६17, २०३, ३५६, ३५१. मजिअ ६३५*४.
७५१, ७६७, १०६३13,
मणोहरा ८.२. मजिऊण १२७.
१२९६.
मणोहराणं ९३०१14. मझ १६२, २०६, २२५, मणहरा ३३२.
मणोहरासु १२६३. ३१८, ४८५, ४९१, ४९६ मणहरिल्लाई १०८३.
मणोहरुजाण २७७. 16, ५५३, ५६८, ५६८ मणहरुल्लावं ३३.
मणोहरो ३२r10, ३३७. 712, ६१२, ६२६, ६४७, सणहरे २४४, २५०, १२९१. मण्णइ ४२९, ८३०, १००४. ८०४, ८२४, ८४७, ८५०, मणहरेसु ३३४.
मण्णसि ७२४. ८५२, ८६६, ९५३, ९६१, मणहरोह ७६२.
मण्णंतो २०१८. ९८९, ९९१, ११७४, मणहरो ७७६.
मण्णिऊण ८६८,१३१३. १२४३. मणहिलास ५४०.
मण्णिओ २१, ५१४, १२३१, मज्झ (मध्य) १६, ४७०, मणाइ ८७८.
१२३८. ७५८, ८७४, ८९३ १०६८, मणाए ५१४, ६५९, ७२६,
मण्णिजइ १२३. १२८६.
७४०,८४७.
मण्णियम्हि १९२४2. मज्झएस ७६७.
मणियं १९२. मणाण १४. मझण्ण-११५1.
मण्णु १०७४, १२६९. मणाहिँ ७४५, हिं ९७२. मज्झस्थो ७७२.
मण्णे ३२, १०५, १३७, ७८०. मज्झम्मि ५२, ७६२, ८३८, मणि ५, ५५-६, ७१, २३७,
मत्त ३३, ५९४, ६२७,८५०15, ८८९, ८९४, १२०८. २४४,२५०,२८७,३५७-८,
१०३०, ११२०, ११२६. मझयारे १३२७.
३८४, ४६७, ४७४, ४७६,
मत्त (मात्र) १४३।16. मझ ५६८r12.
५९६, ७६४, ९०३-४,
मत्तं (मात्र)२६४15,३८५ 11, मज्झि ६३५*४।5. ९६६, १०३११4, १२८७.
४८४, १२७५. मज्झिमा १३३२.
मणिसिलायल १०४४. । मत्तो १७०, १२१८. मज्झुण्णओ ७७१.
मणे ४२०, ४२२, ६२३, मद्दल ९०२, १२७४. मझुहेसे ३५७.
महसण ९४९.

Page #395

- २८८
लीलावई
[मनिउ
मन्निउ २१119. मयंद १०२२-11.
मलयाणिलेण ३७३. मनियम्हि १९२r2.
मया (मृता) ९८३, ११३४. मलयाणिलो ६९२, ७१९, मन्ने १०५3. -
मया (मृगी) ११३४. मम ८७९.
मयाइँ ७११, ई ११४१. मलयायलम्मि ४६१. मम ५११,८६२, ९२७. मयामोय १२४.
मलयायलाओं १०५४. ममाहि २७०, ३६८, ८७९, मयारुण १२७०.
मलयायलाओ ५०८. १२१३, हिँ ६७२, ८३५. | मयूरेहिं ५५.
मलयायलाहिवे १४७. ममाहितो ९१६, ११६५. मरइ ७०१.
मलयायलो ३३५. मम्म ७०५. मरगय २३७, ३४९, ५२३,
मलवाओ १०६६. मय (मृग) १९, १२४, २७७, १२८७, १३२४.11.
मलिय १०९९. ५८४, ५९०, ५९६, ६२४, मरण ७२०, ११३४.
मलियं ४६५. १०९२, ११३४, १३०९. मरणम्मि ११३५.
मलुप्पंक १९८. मय (मद) १२४, २७७, ४४४, मरणस्स १०११.
मलुप्पंको १३२८. ११०८,११२२, १२६८-९, मरणं १३८, ७१३, ७१९, मल्लियामोओ ६२, ७८. १२७६.
७२१-२, ७२४, ८६२॥11, मल्लियामोयं १०२८. मय (मृत) १९९७.
९९२, १००१, १००४-५, मसाणं ६४३. मयच्छि ३७, ३०४, ४८१, १०११, १०१८, ११३८. मसि ५१८. ४८४, ८८१, १०५५, मरणंमि १०.४110.
मसिण १११७. १३२९. मरणा ८६२/11.
मसिणा १०९८. मयण ६२४१, ९४, ९६, १०३, मरणाउ ६४९.
मसिणिय ९. ११२, ४५८, ४६४, ४९७ मरणाण ६७९.
मह १६२, १८९, २५६, ३०१, -८, ५४९, ५६७, ५८५२३, मरणावसरो १००६.
३०४, ३२३, ३८७, ४१२, ५८६, ६१९,६२६. मरणाहिंतो ७०२.
४१७, ४२८,४८७, ५३६, मयणंग २०१. मरणे ७०१, ८६२.
५६५, ५६७, ६०३, ६१३, मयणालसा १२६५.
मरणेण ७०१,७०१४5, १००४, ६२३, ६३९, ६४४, ६४८, मयणाहि ९६.
१०१४,१११३.
६५२, ६५६, ६७३, ७०१, मयणेण ४२४, ५३२. मरहट्ठ १३३०.
७१२, ७२२, ७२४, ७९७, मयणेहिं १०८५॥15. मरहटिया ६१.
८००, ८०८, ८४६, ८५८, मयणो ६१३, ६२३, ६३१, मरंताणं १००६.
८६०, ८६८, ८७६, ८८५ ८५८. मरिसजसु ७१३॥7.
13, ८९७, ९३०, ९७४, मयरंद २७९. मरिसेजसु ७१३.
९९१,१०१४॥14, १०५३, मयरा १२६७/11. मलओ ४१५, ५२७, १०४४.
१११५,११७५. मयलंछणो १९. मलय ८४, ३६९, ३७५, ५६६,
महइ १०९. मयलिजंति ६३.
६७९, ६८१, ६९१, ६९३,
महग्गि १९. मयस्स ११४०.
६९५,९७६,१०५५,१२२९. महग्घ ९६, २३८. मयं (मतं) १६०. मलयम्मि ४४२।3.
महग्घाई ८८२. मयं २०२.
मलयं ३३९,३४२,३५१,३७७. महच्छरियं २१२.१०४९. मयंक ९४, २५३.12.
मलयाणिल ७४,९३, ३७१. | महडिय ११२३14. मयंको २०.
मलयाणिलस्स ५५४, १२२७. | महण १७४.

Page #396

- मंडल ]
महत्तिणाहिँ ७६२. महत्तणं ४९२. महतोसेण ९२०. महायाळं २३९.
महल १६८.
महलात ८०४.
महसि २७३, ३३९, ३८९,
६२२, ११७५, १२०६. महं ३८९, ६४४,7, ८४२ महंत १३२२.
महंती १४६.
महा ३६, ७३, ७८, ११७, १२२, १५०, १६६, १९९, २०९-१०, २१५, २३१, २२६, २५७, ३३१, ३५२, ३५७/13, ३७०, ४११, ४१५, ५४६, ६३७, ६४१, ६४४१, ९२०76, ९७७, १०३२, १०३६, १०४४,
११८८, १२९०, १३२७.
महाइ १४६5.
महामह २६४.
महाउरी ३७० 7.
महाकज्जे १३८.
मद्दा कुल ५७८. महाकोलो ७९३. महाकोसे ९३५.
महागुणे १०५२.
महाणल ४९७, ५४९.
महाणसाण ७३५.
महाणुभाव ६२२, १००९. महाणुमइ ४०६ 12.
महाणुमइए ९२७8, ११५८, 9.
महाणुमई २३०, २४७, २६५, ३३०, ३९२, ४०६, ४६२, ५५५, ७०१, ८९३, ११४९,
१२३४.
GLOSSARY

१०००, १००४, १०५० | महुयरुगीए ६२७. ५५९, ७२२, ८६९, महुयरो १०९२.
९२७, ११५८, ए २६३, ३७९, ८७३.
महात्वं ५८३. महामंडळाहिवा १११.
महामुणिणा ६३५*१, ११६०. महारण्णे७८९, ७९७, १२१६२. महारवेहिँ १२४९.
महासि ३३९/11.
महासीहं १०२३.
महाहवं १०९. महि १७१.
महिय ५८३ 10. महिलाण ३३/20. महिलायण ३३. महिवेढ ६७७. महिस ९.
महिहर ३५६, ३६९.
महिहराण २७३.
महिहराहुतं १०५५. महिहरुग्घाओ १६९.
महिहरेक २९०.
मही १५१.
महीवइणो १९१, ९८५, १३१४. महीहरम्मि २८५,
४३६ 6,
महु ८४, ८९, ९५ ७१२, ७५९, १२६८-७०, ११७६. महुओ ९५.
महुमह ५१, १६५, ४५५. महुमहणो ७.
महुमासो ७३, ८५-६.
महामई ३९१, ३९३, ४२७ | महुयरावलि ५९४, १०३०.
ली. १९
६९५. महीहराहि ६९१.
महीहरेंद ४३६.
महीहरो १०४४.
५९४, १०३०,

२८९
महुर ५०, ३६०, ९०२. महुरेण २४१. महुं १६* १. महूसम्म १०३.
महूसवियाइँ ११३. महेसि २२९, ९६३. महेसिणा २०९, २१५. महेसिणो १२१३, १२१६. महेसी ११४९, ११५७. महसीहिं ६६५.
महोयहि ६९४.
महोयही २५७.
महोयहीए 2014
महोवहिस्स 2014. महोवही ५.
महोवीए २०.
महोसवियाइ ११३ 11. मं ३८, १४८/11,
२१६, ४२६, ५८७ - ८, ६२२, ६३८, ७९८, १००४. मंगण १२०.
मंगल १२६, ७३९, ९०२, १२६१, १२८४,
१२४९,
१२९६.
मंगलाई १८९.
मंगलिओ १२९७.
मंगली एहिँ ८२०, हिं १२९०.
मंगलेण ३१९.
मंगलो ३२८, ११०३.
मंगुण १२०/22.
मंजरि ७४* १.
मंजरी ९७.
मंजु २४.
मंडण १६ 14.
मंडणाहिं ५६.
मंडल १६, ६८, १११, ११०४, १३०८.

Page #397

२९०
लीलावई
[मंडलग्ग
मंडलग्ग १७१.
६३८, ६५२, ७०४, ७१६, मालाउल १६८. मंडलग ११८८.
८०९r13, ८८३, ८८५, मालाउलंबर ३२७. मंडलस्स ६९, ५२१.
' ९९५, १००२, ११०९, मालियाहरणो २०५. मंडलं ६६८.
१११२, ११४६, ११७९. मासल १०७५, १०९६. मंडला ४७१. माइय १०५०, १२२७.
मासलं २४,३९९. मंडलि ११९६. माउस ८७०.
मासला २७८, ४४२. मंडलिय २८९, ११८४.
माण ५८, १०७७, १२७१. मासलिय १३०९. मंडलो ११३९. माणसं २७७, ५६५.
मासो ७३, ८५. मंडव १२८६, १२९६. माणसा ५६६.
माहप्पो ५०६. मंडव ८९. माणसाएँ ६६१.
माहव २७७. मंडवासण्ण २३९. माणसाण २६५6.
माहवाणिल ६९४. मंडिय २३७, ११८४2. माणसो ५१५.
माहवाणिलेण १२३६,१२५५. मंडियासा १३-1. माणं १०७५-६.
माहवाणिलो ३७२, ५०८, मंतं १३१५. माणंसिणीष्ट १०७४.
५११, १०४५. १०६., मंतंतो ९३३*. माणंसिणीण ६२.
१२२९, १२४५, १२५७. मंतिउत्तेण १०४. माणिक ९०, १२०, २३८.
माहवि २४४.
माहविलयं ४३१. मंतिऊण १६४.
माणी १५०. मंतिणा १०६*१.
माहविलया ४३१॥6. माणुसजणं १२८१13.
माहविलयाइ ७११. मंतिपुत्तेण १०४:21. माणुसम्मि ९५५.
माहविलयाए ३७६, ३८७, मंती १३६*१.
माणुसाओ ३०१. मंतु १०७४78. माणुसाणं ३०२, १२८१.
५११, ९८१, “एँ ५०४, मंतुच्छाह १५०.
६८५, “ए ५५८, ५६४. माणुसियं ४१. मंतो ११६५, ११६८,११९२.
माहवी ८६, ३३६, ४६१. माणुसी ३५. मंथणुत्तिण्ण २५४.
माहवीलए ५१४. माणुसे २९४. मंथराई १०९५, माणेहि १०८५.
माहवीलया ३७४, ४२५, ५.२. मंद ८२, ३५४, ७२४, १३२५. माणो १०७६॥3.
माहुलिंग १०३१. मंदर ५२२.
माहुलिंगि १०३१॥5. मायंगं १९२०. मंदाराई १०६४॥6.
मि १८२r10, १९३, ३१९४d, मायंत ८७१, ८८८, १२०७. मंदाइणि ७६९.
३८४79, ३८६॥15, ३८९ मायंद ८०. मंदाणिल ६०२.
14, ३८९, ५३२, ५४७, माया ३०६, ८६७, ११६६,
५६९/2, ६१७, ८६०, मंदार १०२८.
१९९२. मंदिरं ४६०.
१०१३, १०२०, १०४२77, मारुअ २७७r12. मंदिरुजाणं १०३२.
१०६२, १२०९, १२३१, मारुएण ६६८, ७६०.
१२७८, १२९२, १३१३. मंदुराई १०६६. माल ३२६, ६८२.
मिचु १८७r10. मंदुराउ १०६४6. मालइ १०२८.
मित्त (मात्र) १४३१16. मा १४०, १४८, २९६, ३०४, मालई २७.
मित्त (मित्र) ३२५. ४१४, ४२८, ४३३, ५५१, मालं ३२६.11, ७९७.
मित्तं (मात्र) ४८४19, १६६, ५६५, ५७३, ६१३, ६३२, माला ६०१, ७९६, १९८४. । १२०१16.

Page #398

-मुहीहिं]
GLOSSARY
२९१
मियंक २३, ९४2, २५३, | मुच्चइ ८३०9.
मुहदारं १८२. ३१०, ५२२, ५३६. मुच्चंति १०९६, ११२३. मुहम्हि १२६५r7. मियंकस्स ४२३, ५२१. मुच्चिहसि १२२०.
मुहयंद ४०३, ९६३. मियंक ५३५. मुच्चिहिसि १२२०10.
मुहर ६०६. मियंके ११७१, १२६१. मुच्छा ६९३, १९८९.
मुहल १२४, १५४, ३२९. मियंको २०॥15. मुट्टि ११९१.
मुहलं ३५३. मियंग २३॥2. मुणसि १०१३॥9.
मुहलालि ३५३. मिलइ ७१६. मुणंति ५७२.
मुह लिए ६२७. मिलंत ४३३, १०२८, ११९६, मुणाल ५०,६०,९९, ५००. मुहलिय ४५, २२८, ५९३, मिलंति ४४५. मुणालिया ७६९.
५९९, १०३०, १२६५. मिलंतेसु ६७६. मुणालाहँ ४७०.
मुहलेसु ३४६. मिलिय १२४. मुणि ११६४.
मुहलेहिं १२६, २८०, ४३३, मिलियाण १२७७. मुणिणा २५६, ६५५.
१२४९. मिलियाणं ३०२॥7.
मुणिणो २३१, ५८५:१, ६४४, मुहलो २८७. मिलियालि १२६५.
११५२, ११६९.
मुहस्स ३२४. मिसेण ७१r2, २५५/21, ९६१, मुणिजमाण १०८४.
मुहं ३१, १९८rl, ३९१, १०८०. मुणिजंत ३४९.
७७५/11, ८४३, ८७६, "मिस्सेहि ९४२॥7. मुणिय २७२, ६२५.
१०२२. मिहुण ९९, ३४६, ४४०. मुणियण ३५०.
मुहंबुरुहाहि ३४. मिहुणाइ १०८४॥10. मुणिवर ५८५*३.
मुहा २९७, १११२, १११५, मिहुणाण ५४४, १०८४, मुणिवरेण ११६१.
११४६. १०८६, १०९५. मुणिंद २४८.
मुहाई १७९. मिहुणेहिं १७५, २७६, ३४७, मुर्णिदेण ११५३.
मुहाओ ७२७, ८८८. १०८५, १२७२. मुणी ५८५४२.
मुहासोहं २३६॥18. मीसिजाइ १२८13. मुत्ताहलुज्जले २३.
मुहाहि १८७, २९५, ७२२, मीसियाई १२८. मुत्तुं २१६॥17.
८४६. मीसेहिँ ९४२.
मुद्ध २७, ३४, ४१, ३०८, मुहाहोय २३६, ३४२. मीसो ११७.
६०६, ७५९,१०२८. मुहि ९४. मुइड ८६. मुयंग १२९६.
मुहि ९४2. मुइओ ८१९. मुयतेण ११३७.
मुही ९४r2, ७०२. मुइय ४९, २७७.
मुह ५४, १३१17, १३४, | मुहीइ ८३17. मुइयासेस १२७६.
१४०, १९८, २३८, ३५३, मुहीउ ४३५2. मुइंग १२४९, १२९६॥13.
३९६, ४४६, ४७१, ६१६, मुहीए ८३. मुक्क ५१, ५४, ३४८, ४८०, ७५८, ७६०, ७७५, ९९१,
मुहीए १०१, ५०७, ५५९, ५४४, ६५५, १०४०,
१००६, १०८३, १०८९, १०८३, १११८, ११८६.
११२४, १२५१, १२५६, मुक्कयंठ ६४३.
१२५९,
मुहीओ ४३५.
१२७३-४, मुक्का ६४६, १०७१, १२८१. १२७८r9.
मुहीण ३३२. मुक्को १०४७, १०९२. मुहत्थं १८४.
मुहीहि ९१r14.

Page #399

२९२
मुहुत्त २६४, ७९४, १२०१.
मुहुत्तमक्क २११. मुहुत्तमेत्तं ६४२.
३८५,
मुहुत्ते १२६१. मुहुत्तो ११९९.
मुहे १६१, ११३८.
मुण ८, १३२, ५१९, ८१०, ८५२, ९४३, १०५१, ११६८, १२२२, १२२७, १३०३.
मुहो १३ - 1, ११४, १०७८, ११३९, १२३२.
मुहेहिं १२६५, १२७२, १३०३ | मोतुं ७३५.
r17.
मुंचइ ७१६१, ८३०.
मूढ ३१२.
मूल २१०, २१९, ३५५, ४८३, ५८४, ५९२, ७५५-६. मूलम्मि ९५०, ९९१, ९९६. मूलं ३५५, ४५९, ४६२,
९९६.
मेत १४३, १०८४. मेत्तं २६२, ७९४,
१२०१.
मेत्तिएण ७३०.
मत्ते १०२४.
मेन्तेण ९६२.
५६३, | मेहलावलि ७४२.
मेत्ताइँ १९१.
मेत्तेणं ५४९, १२१८.
मे २०८, ४२६ 14, ५६०, ६१३, ६२५, ६३५*१, ६३६, ७१०, ८०५१4. मेन्त ३३ 16.
मेत्तं २६४, ३८५, ५६३, ६४२, ९२३.
मेरु २७३, ३७१.
मेरुय १३०८*१.
मेलावयं १०१३.
मेलावे १२३९.

११५१,
लीलावई
मेहलो १२२. मेहुणयं ३२०. मेहुणेहिं १०८४ 10. मोक्कलं १०२५.
मोत्ताहल १२९५
मोतुं २१६. -
मोतूण ९२३.
मोक्खं ७१४. मोक्खाय १०१०.
मोत्तूण ५८७, १०३७. मोस ५८१ 8.
मोह ५८,
६४३.
४८०, ५८५३,
मोहणाई १०८४. मोहं ६९२, ९७८. मोहिओ ९९८.
मोहिय ५८६, ९९८6. मोहो ११३५.
म्मि १८३ 16.
स्व ६४० 14,
स्वि ८२ 14, १२१, १३१३४8.
म्ह ३३, १४४, १५९, १६० १, १६७, २११, २६३, २६७, ३५९, ३६२, ३८९, ४१४, ४२६, ५५८/10, ६१०, ६१४, ६२२, ६५६, ६६६, ६७९, ७०१, ८०१, ८०८, ८१७, ८६१, ८७६, ९२५, ९३१, ९५४, ९८३-४, १०४९, ११०९, ११५७, १२१४, १२४८. म्हि १८३.
य
य १२-5, २०,३३,२०, ६४–३, ११७, १२६, १३६, १३६*१, १४९, १५२/12,

[ मुहुत
१६२-11, १७५-1, १८८, २०९, २१०/17, २४१719, २७२, ३४५/11, ३७२/11, ३९०१6, ४०८१, ४१९४१,
४३६, ४४१, ४६०, ४६८, ४७२, ४९६ 15, ५०५, ५१३, ५१९११ ५२५, ५६१, ५७४, ६३३, ६३८ 10, ६४२, ६५४, ६६०, ७१४,८११,८१८,८२९-३१, ८५९, ८६२, ८७३, ९००, ९२९, ९५८, ९६१1. १०३९, १०६७१, १०६९, १०९३, १२०९१7, १३१४. 'क्कं (चक्रम् ) ९३. 'क्के ११७१.
यको १६८, ११०४. घो ( अ ) २४९.
'ड (ट) १८१, २७४, ६०१. 'यण (जन ) ३३, २६७, २८४,
३५०, ४३२, ७०६-७, ७३९, ९०२, १०८७, १२५०, १२९४, १२९६, १३२६. यणम्मि ६८०.
यणम्हि (जानामि ) ८५६. यणस्स (जनस्य ) ७९, ४८७,
५३९.
यणसि ( गणसि ) १०१३ 9. यणं ( गणम् ) ६६८.
'यणं (जनम् ) २४५, ३०६, ४५८, ७२६, १०५४,
११००, १२७५, १३२५. हितो (जनात् ) ९१५. णे (गणे ) ६६८.
(ज) २९६.
'यणेण ३३४, ३४१, ८०४,
८६८, ९०५, ९१४, १३००, यो १५, ६८४7, ८८, ५७४.
१०७३.

Page #400

- रमियाओ ]
पण (कर्ण) ५९६. * यम्मं (कर्म) ७८३. "यम्मेसु १३२६.
"बर (कर) २१९, ५२५, ६७७,
७७३.
'मर (चर) २२७.
"परा ( कराः ) ४७१, ५२९. "राण ( चिराणाम् ) ११८५. 'बरु (तरु) ३३६, ५९८. रेण (चरेण ) ११९१, ११९८
'यरो' ( करो' ) १३२४४०. 'यरो ( चरः ) २१६, २२७, ११९०, १२१९.
'मरो (करः ) ५४५.
'यल ( चल ) ३३६. "यल ( तल ) १३ - 1, २८७, ५९९, १०८८, १३०८11.
साणं ( कलशानाम् ) ४००. 'यकं (तलम् ) ६२०, १०२९,
११८२, १२९५.
'यलं (दलम् ) २२८ 14.
'यला (तलात् ) १३०२. 'यलाओ ६५४*१.
'यले ९५, १२०३. 'यलो २८७.
याणे १०६८.
'याल (काल) १२३७. यालं ८८०, ९७५,
११६२.
२२५,
२४४,
१०४४,
'यहियं (अधिकम् ) १३०६१४. 'यंठ ( कण्ठम् ) ६४३. यंद (चन्द्र) ४०३, ९६३. द ( चन्दनम् ) ४८४. याह ८८३. 'याणामि ८५५ ९५६ 1. 'याणासि ७१६.
'याणिमो २३०, ६३१, ८६५.

९८०,
GLOSSARY
'यालिएहिं (कालिकैः ) १२९.
र
रद्द ५९ 13,
१०७७, १०८५11, १३११.
रहय १७२ २०४/1, ३५१, ४४१18, १२९४.
रइयं १३३०.
रइया ९७ 12.
रइयाई ३६६. रइयाओ ३६.
रउग्धाय ११०४.
रक्खइ ९२७, १२०१.
रक्खउ १०.
रखण ४०४.
रक्खस ११७७, ११९७, १२०९. रक्खसं १९६६.
रक्खह ५३६.
रक्खंतु ५.
रक्ख ४९८.
३५६,
रक्खसाण ११८६, १२०८. रक्खसालोयं ६३५*१. रक्खसुव्वासिय ६८५.
७७१,
१०८०/10 | रतिं २३४.
रक्खजंति ५१.
रक्खयं ४८८.
रज्ज ६९७, ९४०,
१०१७.
रज्जे ६९९.
रटूउड १०६८. रणंत ३२९.
रण्ण ११३४.
२ण्णं ४५३,
१२१७.
रज्जं ५८२, ६१२, ६९७-८,
७२५, ८३०, १०१४,
रण्णाउ ७८९.
रण्णे १२१६.
११२९, ११४५.
५१८,
९६०,
७९१,
रत्तम्मि ११७१.
रत्तं ४५३22. रतंबर ८५.

रसुप्पल ७५९. रत्तो ६७३.
रमइ ८२८, ८३०-१, १३०५. रमण ७६६. रमणि ११७, ३२८, ७३८,
१०९४.
रमणियण ७३९, १०२, १२९४. रमणिय १२७५.
रमणी ११७४, १०९४ 10. रमणीओ १२-8.
रमणीणं १२७५4.
रमणीय ९०२74, रमणीयण १२५०.
रमणीयणेण ९१४.
९५६.
रमणीयाइँ ८६० रमणे १३०५.
रमसि ८३४.
रमणीयं ५२, १००४, १०३१. रमणीया ३२,
११२, ८३६,
रमह ३७८, ३८३. रमंत ३४६.
रमंति ११६३.
रमंती ३३४. रमंतीए ७५८. रमाउलारामो ४६.
२९३
रमिऊण ३३६, ७८९.
रमिओ ३८२.
रमिय ३३३,
१२५८.
रमियम्बओ ३८२.
रमियं ३८३, ४६०.
रमियाई ३४०. रमियाओ ४६१.
१०३१4.
११९६ 17,

Page #401

२९४
लीलावई
[रम्म
रम्म २३९r10, २४३. रवाई १२८४.
| रसो ६६, ५४५. रम्मा ८०२.
वाओ ७४३.
रसोल्लीहँ ८९६. रय (रजसू)२७५, ७४८,७९२, रवि २७४, ३४६, ४३९, |
| रसोवलं ६१४॥3, १२६२.
४४२, ४४६, ४४८, रह ४५४, ११०४. स्य (रत) ५९, १०७९-८०, ! ४४९6, ४५१, ६४०, रहवडण ६४०. १०८५.
७३८.
रहवाहिणी ११७०. रयण (रत्न) २०, १३०, १७२, | रविणा १०७१.
रहस ५९, ६७६, ७५४, २३६, २५७, ३४२, ४४२, | रविणो ४४०. ६००, ६९४,९३४,१२८७, रविम्मि ४४९.
रहसं ७५४14. १३२०, १३२४, १३२७. रवियर २१९, ६७७, ७७३. रहसा ६३५*१. रयणप्पहाइ १०५७. रवी ४३८.
रहस्सं ४९९, ८३२. रयणप्पहाएँ १०५९. रवेण ७४.
रहस्साई २७१*१. रयणस्स ९८९.
रवेहिँ १२४९, १२९०, हिं रहंग ४४.. रयणं २२, ४२१6, १५९, १२४९४15.
रहंगा ११२३.. १६२, ५५७, १२०२. रवो २४.
रहा ११२३. रयणा ५८५*२3.
रस ३८२, ४४३, ५२९, ५८९, रहिएहिँ ११२३, हिं १९१. रयणाण १६०, १६६१13.
६७३, १२६२, १२७२.
रहिओ १३-2. रयणायर १४७. रसइ ८३१114.
रहियं १४४, ३००, ६६२*, रयणावलि १२५९. रसणं १२७५.
६६८. रयणि २५८15, ४५४. रसणा ४३, ५८०, १३०५.
रहियाई १०१५. रयणियर २२७, ५२७. रसं ५७२.
रहियाण १.१५r18. रयणियरा ११६३. रसा १५१.
रंखोलण ११२६. रयणियराण ११८५.
रसाइँ १०८४, इं१०८१. रंखोलिर ७४३. रयणियरेण ११९८. रसाए ३३८.
रंगतो ४००114. रयणियरो २१६, २२७, ११६४, | रसायण १३१५.
रंगावलि १२९४. ११९०, १२१९. रसायलग्ह ६१४॥2.
रंगावली २४४. रयणी ३१-२, ५३, ८९८r5, रसायलं ६१४.
रंगावलीए १३२८. ११९८723. रसायले ४१८.
रंजिय ७९२, १३२४. रयणीइ ११६३/2. रसायंति ५७५.
रंभा ४५, ५८५. रयणीए ११७४, ए २३. रसासार ३५५.
रंभाए ५८७. रयणीओ ७.. रसिएहिं ५५.
रंभुब्भवाट १२९०. स्यणीयराण १२१९. रसिओ १३११15.
रंभे ५८५*१. रयणीयरेण ११९१. रसिय ५२३, ११९६.
राइ ७८, २३८. रसिरस्स ११०८.
राइणा ११०, ७९३, ८१७, रयणीसु ११६३. रसिरो १११४.
८२३, ९२१,९३५,१०३५, रया १३३२.
१०४१, ११५१, १२००, रख ४५-६, २८७, ३५३, रसीए ३३८r9. .
१२३४. ५९६, ५९९, ८१७, ११०४, रसूसुयस्स:९८५.
राइणो ८८९, १०५५, १०८७, ११३४, ११९६19. | रसेण ५८९, ६५४.
११४३, १२८५, १३०२.

Page #402

-लजाणुया]
GLOSSARY
राइलं २३६. रिक्ख २३, ९०५.
रेहइ ४००, ९७३, १२६८73, राईकिया ३९०।10.
रिट्ठ ४, ६. राई ( राजी) २८.
रिद्धि १२-8, १६६॥11, २८१, रेहति १०७१. राई (रात्री) ८९८, १३१२. १०३१.
रोऊण ६९६6. राउलस्स ७३२. रिद्धिं १६६,१८६.
रोत्तण ६९६. राउलं ९०.. रिसि २७८, ८९१12.
रोम ७५६, ७६५, ७६७. राए ६९९. रिसी १२१७.
रोमं ७६५r1. राएण ६९९r9, ७२५, ७९७, रिंगतो ४०..
रोमंच ४०३, १२२८. ८१७r11, ११७९, १२०३, रुइरी ३०५.
रोमंचो ७५५. रुहरीए ३०६.
रोमावली १३०६. राओ २६. रुएण २४१.
रोविरी १११३. राम १७१. रुक्स ६७७.
रोस १,६७५, १९९०. रामाणुलंधिओ १६९. रुक्खो ४४९.
रोसा ६३२१1. रामेसरं १७६. रुज्झइ २३३.
'रोसेण १२०२. राय १३-5, १३९, १२५, रुण्णं ६४३, ६९३, ७०८, ९७८. रोसेण ३००, ६३५४३. ७३९, ८१७r11, १०८३, रुण्णण ६४८.
रोसो ६३२. १२२६, १२३०. 'रुद्द ४४१.
रोहिएण ११३५. रायम्मि १४७.
रुहट्टहास ११. रायहंसेहिं ५४. रुद्ध ४५५, ७५२.
लइयाएँ ८१. रायं (रागम्) ३४०, ११०१. रुभइ २३३॥7.
लक्खं ४१, ४८२, ५३५. रायंकिया ३९०. रुय २२८, ४५३, ५९३.
लक्खणं ३५, ७१८. रायंगणुदेसं ७३२. रुयइ ८७, ६९९.
लक्खणेणम्ह ४०. राया ६४, ८९, १२६, ५८०, रुयसु ३०४.
लक्खा ६७३. ७९४, ८१२, ८४४, ९९८, रुयं ११०९.
लक्खि ६८१6. १०१७,१०२०-१,१०६१, रुयंत ७०७.
लक्खिओ ६८. ११०३, ११०५, ११४५, रुयंतीए ७६०
लक्खिजइ १७४, ८६६. ११५४, ११६०, ११६९, रुंडिय ११९५.
लक्खेइ ९६०. ११८१, १३१६, १३२७-८. रुंद १३२५.
लग्गइ ४२९. रायाणत्त १४१. रूढ २२१॥14.
लग्गं ११०२. रायारुणो ७७१.
रूय २२०, २६९, ३९३. लग्गेण ८११. रायाहि १३९. रूरसु ५७३१6.
लग्गो ७१०, ७३३. राव ३५३, १०४३, ११८३.
रूव ३९३14, ७७८, ८४८, 'लच्छि ९८. रावए ६०७. रूवं ७७९, ११८३.
लच्छी ७५, ८४, ५८१, ७६२. रावो २६१8. रूवो १२०४.
लच्छीए ५८२. रासिं १६७. रूसेसि २९८11.
लज्जा ४०१, ४८६-७, ४९४, रिउ ६८, ५८०14.
रे ६३५*१, ९८२, १११२, ५५९, ६३६,७१४,८५४. ११७७.
लज्जाट ६३८, १९८९, ऍ रिउयणो ६८7.
रेणु ६३, ९३, २४४, ४४५, ८५१,°ए ४९४11. रिऊणं ७०.
६७६, ११२१, ११२५r1. | लजाणुया ६१९॥17.

Page #403

२९६
रुजालय ६१९.
लज्जायंति ३४६.
जोणएण ६१७.
लज्जोणय १०१, ३९७.
लडह ७१.
रुद्ध ८८, १२४, २३४, ३०५,
५०६, ५८५२, ६४३.
कद्रा ७४*१.
दाइँ ९५३. लद्धावसरं १०४.
को १०४९. लोणय ८०७78.
लग्भइ २१७, १००६, १२०७.
कब्भंति १०१२.
लय ३३९, ३९६.
कयडाहि ११०१.
लयम्मि ८२९.
छयं २२८, ७६७. छया ६०/19, ८७,
२४४,
३४६, ४८३, ६२८, ७५६.
ए
या ३९४, ऍ १०९१, 4918.
यायलंदोले ३३६.
लयाहर ७४९.
लयाहिं १७४.
लल्लक ११८२, ११८६.
छलकं ११३२.
लवण ११७०.
लवणंबु १८३.
लवणं ५९/15. लवलि १९६, ३३९, १०४३. लवंग १९६, ३४४. लवंगेला १७५, ३३९, १०४३.
लवुप्फुसा ५९. लवोहो १०९०.
लहइ १९३, २८०, ४०८. लहरि १६८.
लहंति ११२७.

लीलावई
fees १५८ 10. लहिहसि ३०३ 9.
लहिहिसि ३०३.
लहिही १५८, ८१६.
लहु २६८ 14.
लहुइय २६८.
लहुइया ६१८.
लहुई ४८५.
लहुए १७७. लहुओ ३३८.
लहुय २९७.
लहुं ८७०, ९३७.
लंघणवह ३. लंघणुचाओ ९६२
लंघिओ ४३७.
लंघिमो १७८.
लंघियाइँ ४१६.
लंघियासि ७१३.
लंछणो १९.
लंपिक्कं ५८.
लंबेत ३५४.
लंभ ५२९, ८११, १३२०२. र्लभं १०५९.
भाई ५३८.
लंभेण ९७१. लंभोवाय ३१६ - ७.
लायण्ण २०४, ४००, ६०२,
७६५, १३०७.
लायण्णं २५५.
लायण्णा १०९७, १२९९. लालसाइँ १०८९.
लालसा ३८२, १०७६, ऍ
१२३.
लालसा है २७९.
लालपण ४२१.
लालसो ५८५ ३, ११५४. लावण्ण २०४११, ८२२. लावण्णा १२९९74.

लाह ४०२ लिहइ ५०८.
लिहंत १०८३/4.
लिहंतीए ६२०.
लिहतेण ९८.
[ लज्जालुय
लिहिऊण ८२५.
लिहिओ ९५, १०२, ८३८.
लिहियं ९९.
लिहियाइँ ३६५, इं ७११.
लिहियाओ ९६.
लिहेऊण ८२४.
लिंकरुयं ११०९.
लिहितेण ९८15.
लीला ६०३.
लीलाइ १२७.
लीलावइ २२, १५६, ८१३,
९७३, ९८३, १०१७, १३२०१ -२, १३२१.
लीलावइए ८७६१10, ९२७
10, १२४६ 6, १२६०१1. लीलावई ८७०712, ८७२, ८९२, ९२८, ९४२, ९४९, ९७१, ९७८, ९८६, ९९३, ११५८, १२७९, १२९९, १३३३.
लीलावईट ८२६, ८३५, ८७१,
९०८, ९३२, ९३५, ९४८, ९७०, ९९४, १२२८, १३१६. लीलावईऍ ८६५, ८७०, ८७६, ८८३, ८९९, ९२७, ९३८, ९७२, १२४६, १२६०, १३१७. लीलावईवि १२६०rl.
लुट २८०१२.
लुगण १११७.
लुद्धा २८०
लुद्धालि २८७, ५२६.

Page #404

-चचामो]
लुद्धो ५३१. लुलइ ८६.
लुलियालय १२७५.
लुंखियस्स ६७७/1.
लुंबि ३५४.
देवा ४९६ 16.
केविया ४९६.
छेह ७११, ९०५.
छेहं ५०८.
हाओं ९६. कहो ५०५, ५०७.
कोअ ५५७११.
कोअंमि १५7.
कोए ३७, १०६, २९४, ३०१,
७१७,
३१५, ७१६१ ८८४, १००६-७. कोण ६९, ५२८, ८१८१२.
को एहिं ८१८.
डोओ १२०, २५२१,
११६४.
१२५, २५२, ६५६, ७३७,
कोग ६६५. कोगम्मि ५५६४7. कोमि ४१३ 13.
छोगाओ ३७६.
लोणे १६१.
कोय १५६, २०३, ५१९, ५५७, ५७६, ६९८, ७७९, ८०२, ८०९ 13, ८८५, ११५०, १२३७, कोयण १०१, २७०, ५०७, ८५२, ८९१, १०५१, ११६८, १२२७.
कोयणं १४५, ३९३.
कोयणाई ६०५.
कोयणाएँ ७०३.
कोयणानंद ६५. कोणा ि४८९ 12.

GLOSSARY
लोयहिँ ४८९.
लोयणो ८०६, ९९९.
लोयम्मि १५,
८९,
४१३, ५५६,
१०१२.
लोयस्स २९७, ४१६.
लोयं ६३५*१.
लोयंमि १०६ 8.
२२३,
८०७,
लोयाइँ ६०५.
लोयाओ ३७६४5.
लोयाण ६५.
लोह ५१२. लोहणिज्जा ३७०.
लोहेण ५१३, ५९७.
व
८11, १७, १९, २१, २५, ३१, ४७, ७२, ७४, ८३, ८६, ८६ 10, ८७, ९१, ९३, ९६१४, ९७, १६५ - ६, २०३, २४०-३, २४५,
२५५, २६२, ३०६ 11, | ३१०१7, ३२०, ३२६/11, ३४३-४, ३५६, ३६१, ३६४-७, ३८१, ३९५, ३९७-४००, ४०८, ४२३, ४३९, ४४६, ४५२, ४५२ 15, ४५३, ४५५, ४७०, ४७८, ४८८, ४९६, ५१८-९, ५२२, ५२५-७, ५३३-४, ५३६/11, ६३८-४०, ६४३, ६६८, ६७१, ६७५, ६७७, ६८५२, ६९१, ६९८ 8, ७११, ७२५, ७५०, ७५७, ७६२, ७६६-७, ७७३-५, ७८६, ८८५, ९२२, ९३९१],
९५९,
१०४२, १०४६,
१०१०, १०६७,

१०८९, १११३, ११२२, ११४०, ११५६, ११७०, ११९०, ११९४ १२५६, १२७३,१२७४/11, १३०४. इ. ( पति ) १७१.
इ (ति) ३५४.
वइणा (पतिना ) १०५, ११७२. इणो १३१४.
-२९७
वइयर ५४१, १०८१.
वइयरं १०५०.
वइयरे ६३४, ११५९.
वइर १०५३.
वरण 99714. एहिँ ( पदैः ) १२५३. ओ (व्रतः) ६५७/1. ओत्रहासं २६७.
वक्कल २५३, ५८४, ५९०, ६५०.
वक्कलं २७०. वक्कलाई ८७७.
'वक्ख' (पक्ष) २४० 17. वक्खो ४६९, ५८०.
वग्ग १८.
वच्च १८६,
२९४, ३०१,
५५१, ६७९.
वच्चइ २५८, २७९ 20, ३१४,
९६३, १११५.
वच्च उ ८६८.
वचम्ह १६१/17, ३३५, ३४०, ५६६, ६३२, ११५१. वच्चसि २३४.
वच्चसु ९३७, ९८४.
वच्चह ८२४, १०५४, ११७६,
१२४८.
वच्चंत २८५, ६५८, ९५६. वच्चंतु १०६७, १३१७.
वच्चामि ५.२, ६८६, ६९८. वच्चामो १६१.

Page #405

२९८
वच्चेज ७०४, ९२८.
वञ्चेज्जउ १०६८. वच्चेजसु ९३१.
वच्छ ( वत्स ) ६९४.
वच्छ (वृक्ष) ५९५. वच्छयल ( वृक्षतल ) १३-1. वच्छयलं ( वक्षःस्थलम् ) १९. वच्छयलो (वक्षःस्थलः ) २८७.
वच्छल ७०८.
वच्छलो ६५७, १०३९. वच्छुरि २३८ 6
वज्ज ७०४, ९८२.
वज्जधरेण ११९४ . वजरियं ६०८, १२२६. वज्जरजसु १२४४. वज्जवडण २९५, ९७८.
वज्जिओ ६७, १६९. वज्जियं १००९, १२७०. वजिया १२७०r10. वजेंदणील २३७, १२८७. वटुंबर १०३११२.
व (प) २७६, ३६५.
वहइ १३२१.
वट्टयं ४७३.
वडीए ९१०.
'वट्टे (पट्टे) २४४,
७०५, ९६६7.
वड (पट) २४०, ४५४.
वड (वट) १०३१ 1.
Paण ( पतन ) १८७, २९५,
वणराइ ७८.
वणवास ७२८.
वणवासि १२१३. वणसईऍ २१३.
९६६.
वणसिरीए २१३ 9.
वट्टे (पृष्ठे) २४४ 11, २५014, वणस्सईड १३ - 7723.
२५०,
६४०, ९७८.
वडणुच्छलंत ४४३.
'वडलाओ (°पटलाः) ५२५. वडले ६३ 4.
वडवाणल ३४४, ४५१.
वडवानल ४५१11.

लीलावई
'वडाइय ( पताकिका) २३१. वडाओ ८१८. 'वडाडोय (पटाटोप ) ५९९.
'वडा (पताकम् ) ६८२. Pastयाउ ८१८ 2. 'डियरस ( पतितस्य ) ११९०. वडियं ५७९.
वडिया १००१.
वत १३२०२.
वडिय ३१६ - ७, ३२९, ३३८,
४९२, १०८४,
१२९८,1,
१३२०१.
वड्डिया दो १३ -3.
१७२, १७५, १९६, २२१, ३३९, ३५८, ४५३, ५८५१ -२, ५८८, ६०२, ६२२, ६४७, ६९३, ६९९, १०२६,
वण २८, ८५, ८७,
१०२८, १०४३, १११४,7. वणफईओ १३ - 7.
वणम्मि ४५०.
वणयर ६३९.
वर्ण २५, ७७, ३६१, ५९७,
६९८, ७९५.
वणंतर ६४१.
वर्णतराल ८८.
वर्णतरिय २२०.
वणाइँ १७९, ४१६, ई ७४,
१०८९.
वणाहोओ ४१५.
वणिदुरा ७३३. वणियाहिं ५७/6.

वेणुस १९६. वणुसे १२११. वणे ७४५.
वणेण २५.
वणेस ७५, ८६.
वण्ण १११४.
वणिजइ ५३. वष्णुजलाइँ १२६४.
'वत्त (पात्र) ११६०.
वत्तण ३६५.
[ वश्वेज
वन्तणावट्ट ३६५. वत्तणि ६५०.
वत्तणीओ ९६.
वत्तं (पात्र) १७६, ६८३ [?].
वत्ता ९७१.
'वत्तिएहि ('पात्रिकैः )
11, १८२. 'वत्तिया १८३. 'वत्ते १२६०.
'वत्तेहिं (पत्रैः ) '
५००.
वत्थ १२८.
वत्थु १३६.
वत्युं ४२, १३२९.
वदुंबर १०३१.
वद्धावणम्ह ११५७,7. वद्धावणयं
८१७,
१२८३.
वृद्धावणं ११५७.
बद्धाविऊण ५०३,
१२३६.
वद्भाविएहिँ १२४३. वद्धाविज्जसि ९७१. वद्धाविया १२३४.
२१३,
१८२
१०६३,
१२३२,
वद्धावियाण १२४१.
द्वावियाहिं १२४१ 10
चम्मह ७१, ८९, ३५६, ५३३, ४०१, ४७३, ४९९, ७८०, ९७९, १०८१.

Page #406

-वलय]
GLOSSARY
२२९
वम्महेण ५३३, ६११, १२१५. ८६८19, ९५२, ११००. वरं ३०४, ७०२, १००५. १२६६,°णं ४९०. वयणणं ११.०18.
वरंगुलिओ १०४९. वम्महो ३८०.
वयणेहिं ४२७, ४३०, ५४२, वरा ३०५. वय (वयम्) २०४, २३३, । ६०६, हिँ १८४, ७४५॥10, वराओ ११९, ५६९. २६९, ३३१, ५५५, ८७७, ९७३।5.
वराण ५८२. ११५०, १३१५. वयणो ९४०.
वराणं १२८. वयण (वदन) २१, २८, ९९, वयवेहि २५५:19.
वराह ४४. २४३, २६६, ३०२, ३७८, वयस्स ११५१r13.
घराहउलाई ११४२. ३९७, ४९५, ५०२, ५०५, | °वयं (पदम् ) २.
वराहम्मि ७९४. ५०७, ५२६, ६०३, ७६ वयं (व्रतम्) २४५.
वराहस्स ७९१. ७७२,९७४,१०२३, २०७२, वयंस ११०, ७८५, ९२८, वराहेण (अपराधेन) ६३५*२. 1०८२, ११८२, १२३८,
११५१, १२३४.
वराहो १११५. १२५२, १२७१, १२९९, वयंसओ ८९४.
वरिजउ ५५७. १३२१. वयंसि ६२५,८३७.
वरिजंति १५३. बयण (वचन) ३६२, ४२०. वयंसिया ७८२.
वरिल्ल ११०७. वयणम्मि १०५८. वयंसीओं ७४०.
वरिलं ६५०. वणयणं ३४, ६१४.
वयंसीओ ३७९, १२४०. वरिस १२२०. वयणं (वचनम्) १४५, १८७, वयंसेसु ८३६.
वरिसाइं १२१९. २६७, २९३, ३६०, ५५८ वयंसेहिं ६९५.
वरिसी १३-6. 710, ५६४, ६०८, ८३५, | वयाई ९५५.
वरिसा ८९१. ८८१, ९६८, १००९, वर ४९, ५३-४, १०६*१, वरिसो १२३०.
१०१६,१०५८, १२१३. ११५, ११७, १२१, १२६, वरुजाण ५३६. वयणं (वदनम्) ३१०, ३१७,
१३०, १५८, २०३, २२७
वरुजाणं ३५२. ४४७, ४८३, ६०३, ९४६, -८, २४२, २४४, २५६
वरुम्मूलियाएँ १०९१. १०७५, १०९९, ११०१, -७,३१६-७, ३२२, ३२४,
वरेजसि ६६४. १२७४.
३२७r12, ३३६, ३६४, वरे ८६३. वयणा ५८५२२.
३६७, ५३०, ५८५*१-२, वरो १५८. वयणाह ३७८r8, इ १२८१, ५९३, ६००, ७३८, ७४४, वरो ४०12, ३१५, ३२३, "इ ६३९, १०८२, ११२८. ७५१-२, ७५४, ७६१-२,
८०९,८१६, ८२२, ८४६, वयणाट १०१.
७६५, ७९७, ८१६ ९२७. वयणाओ ९६१,१०५६.
(once = वरण), ८१८-९ वरो १२४३. वयणाण ५१२, १२४१.
८८०, ८८२, ८८९, ९१४, | वलइयं १२६६. वयणारविंद २१.
९७७, (वड ?) १०३१, वलए ६२७. वयणाहिं ७४५, ९१२, ९७३, १०३५, १०३८, १०४७, वलग्गंति ११२२. १२४४१11.
१०५७, १०५९, १०९१, वलग्गेण १२६६. वयणिनं ५७७.
११०३, १११५, ११३२, वलण ६, ११४४. वयणुवइटेण १९५.
११६९, १२६२, १२७९. वलणुप्पीडिय ५*१. वयणे ८५३. वरइत्तो ८५.
वलय ४३, १७४, ५८०, वयणेण ३२१, ५५३, ६१७, | वरईहिं ५७८.
६०७, ७४३.

Page #407

३००
वलयं ६०.
बलयाण ११३ 10.
वलयाहिं ७४७.
वलंत ८५०.
'वलंब ८४० 13.
बलंबिय ५९८.
वलि ४६५.
बलिनंत १११७.
चलिय ३५९, ३९१, ५५०.
वलियद्ध ९९.
वलियम्ह ६५०.
वलियं ३५९ 15.
बलिया ४०१, ११२४.
बलियाणणा १२६९.
वल्लइ १४९.
चलईओ ३६४.
बलरि ८३९.
बलहाओ ३६४ 12.
वल्लहो ६६, ४३८. वल्लि ६४५, ७५६.
चवएस ३९२.
ववगय १३६.
ववगयम्मि ९३९.
ववगया ८८५, ९१८.
ववगयाइ ५६२.
चत्रसाय ६५४. वस ९३ 18, ११४, १४५, २७५, २९५, ३१८, ३५३, ३५९, ३६२, ४०५, ४२५, ४३६, ४६७, ४८६, ६०२, ६१६, ६९२, ७४३, ७४७, ७५५, ७५७, ९६९, ९७३,
१२६९.
वसई १०५, ४१०, ४६९ 16, ८९०, १०४५, ११७४. वसई ३३०, ६३२, ७०२. वसई २८१.
चसण ५७०, १०३८.

८८७,
९८३,
लीलावई
वसणं ८८५. वाइँ १८५.
वसणाण १०४०.
वसणे १९९.
वसणो ५८४.
वसप्पति १०३३.
वसह २३९, २७५.
वसंत ७८०.
वसंतम्मि ८३.
वसंतसिरि ५७७, ८७०. वसंतसिरी २८३, ३१४, ८०४. वसंतसिरीप्ट ३१७, ४५९.
वसंतस्स ७४ -५, ३३०. वसति २५९.
वसंतेण ७४१, ७७. बसाओ ३२१.
वसिऊण २३४.
वसिएण १११४.
वसिओ २२४, २५८,
९०३००, १०५२.
वसिकयम्मि १४७.
वसिया ५८१.
वसीकयम्मि ८९.
वसुक्खित्त २८८.
वसुप्फुल्ल ८०६.
वसुमई ५८१.
वसुयाइ ४८४.
वसुयाय ४४७.
वसुहा १२६२.
वसुहावरोह - १६६. वसुहाहिव १११९. वसुहाहिवा ८२४, ८२७. वसुंधरा ५८०.
वसेण ६३, ११८८.
६९०,
वह (पथ) ३, २०९, ४१८, ८११, ११६६, १२५३,
१३२६.
वह (वध) १२०९.
वहरिय १३२६८.

वहसि ४७९.
वह (पथम् ) ५५०, ७०४,
[ वलयं
१३२६.
वहं (वहम् ? ) १०२९.
वहंतस्स ५६५.
वहंति ११२५.
वहतेण ११७२.
'वहाहोओ (पथाभोगः ) २९०.
वहिणी ८७०11.
वहिरिय १३२६ 2.
वहु २१18, २८, ३४८, ५८५३, ५९६, ६०७, ७६३, १०४४, १०७०, १०७२, ११९९.
वहू १६५, ५८५, ७८१. वहूत ३४०. वहूहिँ ९१, हिं ५१.
'वहो ( पथः ) १७१, ५२४,
७३३. वंचिज्जइ १११.
वंचिय ५२८.
वंठ ११११.
वंदण ६८२.
वंदना १२५१.
वंदिय १२६ 14, २०२, ८१९ 14,
१३२८.
वंस ८४५.
वंसो ७७२, ८४०.
वा १०६*२, १५९, २९८,
४६०, ४७७-८, ५७३, ७८६१४, ९२२, ९३३. वाइओ ५०७.
वाउरा १३०९.
वाउल १७४.
वाउला १३०९४३. वाउलिओ ७६१.
वाउल्लिय ४२३.
वाउलिया ८३०.

Page #408

- वि ]
वाएण ११९.
वाण ५२९२.
वाणियाओ ५०.
वाणी ९४६. वाणु ५२९/२.
वाम १३२, ६२०.
वामणयरु ५९८.
वामयर ५९८/2.
वामयरो ३१४.
वामाहि ३१४, हिं ९११74.
वामेण ४२१.
वाय ११११.
वायो ९०७.
वार ७३४.
वारण १०७२, १०७८, ११०८, ११३०, १२९१.
वारणा १०६७.
वाररमणि ११७, ७३८.
वारविलयाण ११३. वारविलासिणीहि ९१,
५२१.
वास ( वास ) ७१, ९३ 21, २६२, ४६३.
वास ( वर्ष ) १०१५, १३१०,
१३१७.
वास (वास) १२९१. वासर ८३२, १११६, १२८५. वासराहिंतो ८१४.
वाया १७, २५०. वायाइ १७३.
वासरे ६४६, ९४३.
वाया १५५, ९३२, १००७, वासरो ४१२, ११९९.
१५७, ८१५, ८५५.
वारिणा ८७६.
वारीमई ४२३.
वारुणि १७३.
हिँ १२१.
वारुणीऍ ५१६.
वारोसार ३८३.
वाल १०२६४10.
बालस्स (पालस्य ) १०६४,
११७९.
वालाउ ३८१४3.
'बालाण (पालानाम् ) ८३८. वाळायचो ६७६ 15.
वालिया ( पालिका ) ३७४. 'वालो (पालः ) ६८८.
वावड १४.

GLOSSARY
बावडो १११६.
वावल ११४०. वावारो ९४०, ९६०.
वावी २९.
वास (पाश) ४.
वास ( पार्श्व ) २४०,
वासहरं ३५६, ४५८, १३११. वासहराइँ १०७३. वासहरे ८२६, १३११6. वासं ९३, १६५, ३६७. वालाई १२६४.
वासाए १०७९.
वासाहिं ७५१, १२६४6. वासाहुत्तं १३१८.
वासिय १३ - ३, ३६९, ५८३,
६०२.
वासियाइँ १२६४.
वासियास ३५२.
वासियासा २३६.
वासियासेहिं १७३.
वासेण ६९६. वासो २६९,
४४४, वाहीओ ५०.
२७३,
७२६, ७३४, ८७७,
१०४४.
'वाहणो १३६.
वाहरइ २४१, ६७०.
वाहरह ९२५/३.
वाहरिय १३२६.
७२४,
८७९,
वाहि ७१६१, १०१५. वाहित्ता ८०४. वाहित्तो ११९८. वाहिप्पइ ८४.
वाहिष्यंत १२५.

३०१
वाहो ( व्याधः ) ११४१.
वि ८, १३, १५, १६, १६१, १९, २१17, २२, २५, २५४३ - 4, २८, ३२ 10, ३५, ५१, ५६716, ६२*१, ६५-७, ७२, ७६, ७९, ८२, ९४/1, ९६, १०६२, १०८, १११, ११९, १२१ -६, १२८, १३३, १३६, १३६१४, १३७, १४९, १५१-२, १५६-७, १५९/ 12, १६३, १६९-७१, १७३-४, १७७, १८१-२, १८५ - ७, १९०, १९२-३, १९३ 5, १९४, १९८-९, २१०-११, २१८, २२७, २३१, २३५, २४६, २५१, २६८- ९, २७१*१, २७३, २८२, २८३, २९२,२९८, ३०१, ३०२, ३०३–५, ३१४–५, ३१९, ३२१, ३२३, ३३१-२, ३३४-५, ३३७, ३३९-४०, ३५७, ३७२, ३७६–७, ३८१-४, ३८६, ३८८, ३९०, ४०२, ४०८, ४१२-३, ४१५, ४१५71, ४१८, ४२२, ४२६, ४३१-२, ४३५, ४३५३, ४३७-८, ४३८१, ४६४, ४६६, ४७९, ४८८, ४८८, ४९०-१, ४९६, ४९८, ५०१, ५०७, ५०९, ५१२-५, ५३१-२,

Page #409

३०२
लीलावई
[विइण्ण
५३९-४०, ५४५,५५५-७, १२५९,१२६९-७०,१२७३, विचित्तलेहा ७८२, ७८४, ८६२, ५६१,५६५, ५६७, ५६९, १२७७, १२७८18, १२८२, ८७१, ९५२. ५७३, ५७९,५८८, ६२१, । १३०१,१३०६,१३१३१8, विचित्तलेहे ७८३, ८७०. ६३५*२, ६३५*४, ६४४, १३१५, १३१९*१,१३२०,
विचिंतयम्हि ४०७r13. ६४६, ६४७r13, ६५२,
विचिंतियम्हि ४०७r13. ६५५, ६५८, ६६०, ६६५, विइण्ण १७२.
विचिंतिय ४०७. ६७०, ६९२-३, ६९५, | विइयत्थो २५७.
विच्छरिया ४५७74. ७०२, ७०४, ७१०, ७१५, विइंन १२९४7.
विच्छाय ८१. ७१६*१, ७१९, ७१९॥6, विउडिय २७६.
विच्छायं ९४६. ७२३-५, ७३३,७५४-६०, विउडितो ६७५.
विच्छण्णं ७३२. ७७७-८, ८०५, ८२४, विउण ७५३.
विच्छित्त २३१4, १२९५/9. ८३०-१, ८३६-७, ८४३, विउत्त ५८८78.
विच्छित्ति ३६४. ८५१, ८५९, ८६२-६, | विउत्तं ५८८.
विच्छुडिओ ९८१. ८७२, ८७४, ८८२-३, विउत्तो ३२०.
विच्छुरिए ९०. ८८६, ८९३, ९००, ९०६, विउल ८३९, १३०९. विच्छुरिय २३८, २८७, ६०२, ९१४-५, ९९७१1, ९१९, विउलासओ ५८०.
१२८७, १३२४. ९२२, ९२४-५, ९२८, विउले १२१४.
विच्छुरिया ४५७. ९३०-१, ९३३, ९३९, विषय ६४७.
विच्छूढ १९५. ९५१-२, ९५४, ९५४५}, विओइय २०४.
विच्छूढा १२५४. ९५९-६०, ९६६, ९७८, विओय ३०९, १००८, १३०८. विच्छोलिय ३५०. ९८७,९९५, १०००,१००५, विक्कम १५१.
विच्छोह ३९१. १००७,१०१३॥11,१०२३, विक्कमोवहोजा १५१.
विच्छोहा १२९९r. १०३९, १०४१, १०५१, विक्खाओ ४६, २७३, २८२, विजए ९३४. १०५३, १०६१,१०६२॥1, ३७१,८०३.
विजयाओ १३३. १०६३, १०६७, १०७४. विक्खाय ७८८.
विजयाणंद १४४, ९३१, ९३७, १०७६,१०७८-८०,१०९७, विक्खाया ८०२, ८२४.
९४२, ९४५, ९६७, ९७५, ११००,११०११13,११०९, विक्खित्त २३.
विजयाणंदम्मि ९३९. ११११,१११५-६, ११२४ विक्खेव ५०४.
विजयाणंदस्स १३६*१, ९४४. -५, ११२७,११३१, ११३४ विगय ६३२.
विजयाणंदाहिंतो १२४७. -६, ११३८-९, ११४१,
विग्गह ११०. ११५६-५९, ११६११16, विग्गहं ९४६.
विजयाणंदेण १०९, ९३३१, ११६२, १९६४, ११७२78, विगगहा ५९०.
९३४, ९७४, ९८५, ९९९, ११७८-९,
१०२१, ११४६, १११८, विग्गहावयंवो ९४०. ११८७-९१,
१२५०, १३२१. ११९४, १२०१, १२०३, विग्ध ६२४. विग्घणाहेण ३००.
विजयाणंदो १०६२१, १०७, १२०८, १२०९7, १२१०, विग्धं ५८५*१.
११०-११, १३३, १३५, १२१२॥15,१२१७, १२२५, विचित्त २३८, ३५७, ३६४-५,
२५७, ८९४, ९२१, ९३६, १२२९, १२३373, १२३२, १२९५.
९३८,९४३,११५२, १२२८, १२३९-४०, १२५१-२, विचित्तयम्मसु १३२६.
१२३२.

Page #410

-विमलम्मि]
GLOSSARY
३०३
विज्जत्तं ३०.3. विणिग्गएहि २१.
विण्णाण १००, १०५, २०५. विजा ३७३, . ४९३, ६९०, विणिग्गओ ७८९.
विष्णाणवडाइय २३१. ११५०. विणिग्गमो १७३.
विण्णाणं ७७८. विजाहर ३०२, ३२८, १२८१, विणिग्गय २४०,३४९. विण्णाणुराय ५५६. १२८९, १३०३, १३१९*१. विणिहाणम्ह ८९८.
विण्णाणे १५२. विजाहरत्तणं ३०३. विणिम्मयंतस्स २५५.
वित्त ३१५3. विजाहरिंद १२४३, १२९२. विणिम्मवंतस्स २५५/20. वित्तणाहेण ३२६. विजाहरी ७८१. विणिम्मवियं ७७५.
वित्ताहिवस्त ३२३, ६५७. विजाहरेंद १२४२, १२७७. विणिम्मविया ७८०.
वित्तिएण ९४३. विजाहरदेणं ३२५. विणिम्मिओ ४५२.
वित्थय १३६. विजाहरेंदो २८२, ८०३. विणिम्मिय २३९.
वित्थर १३६7. विझति ७९r15. विणिम्मियं ३७३15, ७६५.
वित्थरत्थं ७८७, ८१४. विज्झायइ १०९४. विणिम्मिया १३.
वित्थरिय २८७r2. विडव ५९३, ७४६. विणियत्ता ७००.
वित्थरेण १२०९, १३२९. विडवंदोलण ३४८. विणियत्तिउं ८८६.
वित्थरणम्ह १७r3. विडवाउलं ७९१. विणियत्तिऊण १११३.
वित्थार १३६. विडवे ४४९. विणियत्तिओ १८७.
वित्थारे १२८७. विडवोलि ११३१. विणियत्तो १३२०.
वित्थारो १३०९. विडिंचिय १०२३, ११८२. विणियंसण ११८४.
विस्थिय १३६॥7. विडरिल्ल २८८.
विणियोग १२७०r10. विदोस १०२५४7. विढ ६७७12. विणिवाइय ११४३.
विहुम २३८, ७७१, ११७०74. वित्त ७४९. विणिविट्ट १११९.
विद्ध १०२, ८२३. विणएण २६० विणिवेसा ७२.
विधिणा ६४५11. विणओ ७१४. | विणिवेसिऊण ९९१.
विनत्तं ११०२॥14. विणओणय २६६. विणिवेसिय २३७.
विपरिणमइ ६३१. विणट्रो ११८. विणिवेसियं १२७१.
विप्प २५७, ८१९, १३०१. विडिओ ११९. विणिहिओ ५३३, ९७९.
विप्पलंभ ७१९. विणय २०४, ३६०. विर्णित ५२६, ७४८, १०९४,
विप्पलंभो ५४८. विणयं ४९३.
११८२.
विप्पाण ८१९r4. विणयोणय २५६.
विणोएण २६४, ९५६. विप्फुरिय ६०.. विणा १३, ७२, २१७, २२३, विणोओ ९४०.
विबुद्धो ५*१. २९६, ४६४, ७१२, ७१७, विणोय ३३, २८५४12, ३५९, विभम १२०७, १३२४. ८३०, ११३४, १२२५. ८९८.
विब्भमं ७५८. विणास १८९, ८९२, ११९८. विणोययं ६०७.
विब्भमाहोयं ५२०
विभलंगेण १८३14. विणासणो १०३८. विण्णत्तं १४५, ९४३.
विभाविऊण ४१६॥5. विणासयरो ४९१. विण्णत्तो ११४, १३२, २९५,
विमल २८r14, ७५१-२, ९६६, विणासो १०१०.
११०२, ११२९, ११४८.
१३०९r1. विणिओय १२७०. विण्णवइ ५११.
| विमलम्मि ९०५.

Page #411

३०४
विमले ६१०. विमलो ३२.
विमाण ३२७, ६३५.
विमाणम्ह ३६२४6. विमाणं ३५९, ३६२, ४३४,
६००, ६४२.
विमाणाउ ३४१. विमाणाओ ६४१ 1.
विमाणाण ३२९. विमाणाहुतं ४३१. विमाणेण ६८१.
विमालेमि ६४२. विमीसिओ १२९७ 15.
विमुक्क ३०३, ३०७, १०२३, १०८२, १०९६, ११०१,
११७०, ११९१.
विमुक्का ५९१.
विमुज्झत ९८६, १०४८. विमुहस्स ७७९.
विमुहियं ३०.
विमुंच ५७३.
विमुंचती १०९७. विमूढ ७४३, ७४९. विमूढो ९६०
विम्मुण ९४७.
विम्वल २८.
विम्हय २५६, ७९५.
विम्याऍ ८०७.
विम्हरइ ८५५.
विम्हरसि ४७७.
त्रिम्हरिओ ५३८, ९३९. 15.
विम्हरियं ४६०, विम्लंगेण १८३.
विम्हलंगेहिं २७४. बिहिओ १२२९ 7, विम्हिय १३४.
विय ५८ 11, ६२ 24, ७६४ 4, १३८r17,
२२५१7,

लीलावई
३६२/१, ६१५, ६२२४२, | वियंभमाणेण ४२४. वियंभमाणो ७८..
12.
वियड २८७, २८९, ४३६, ४४०, ४४६,४४९,
६०१, ६४५, ७५१, ७९०, ८४०, १०२३, ११८२, ११८४, १२६२, १२८७. वियडावरोह ४३ 10.
वियडिय १२७५/1,
वियडियस्स ११९०१6.
वियडे ४४८.
विडो ३८.
वियलंत ७०७, ७४२. वियलंबल ७४२.
विलिइ ८१४9.
वियलिय १०७५,
११०७, ११४१, वियलियंसु ४३६. वियस २२४१1.
वियसंत ७५, ७८, १०१, ११६८. वियसंति १२.
१०८५,
१२७५.
वियसंतुब्वत्त १०७५. वियसिज्जइ ८८ 22.
विसिय ८८ 22.
वियसिय ३०, ६३, ७५, ८८, ९१, १७३, ३२४, ६७६, ८१०, ८२९, ९४३, १०२९, १२२२, १२३२, १३०३.
विडोरत्थलट्ठि १.
वियारा ६२१.
विडोवरोह ४३.
वियारिणो १२.
वियणाइँ २९ 18, ई २९ 18. वियारेण १४०, १२६८. वियाणावरोह ४३ 10. बियासिनो १२ 6. वियासुब्वेल ८०. वियासुड्डीण ८१. विरइओ ७७०.
वियप्प २९२ 18, ४८२, ५६२. वियतो २४७.
वियप्पेइ ५५३.
वियम्हिय ९७३ 4.
विरइय १३०, २३६,
वियलइ ८१.
वियलंचलण ७४२४5.

[ विमले
वियंभंत ३६२, ७४३. वियंभिओ ६१३. वियंभिय ३४७, ६०१. वियाण ( वितान ) २५३, ६०७,
६३७.
वियाणम्ह १००२/4.
वियाणयल २४४.
वियाणाओं ६४१.
बियाणेसु ८६.
वियारण ६.
९०४,
१२८६, १३३३. विरइयम्मि १२५९.
विरइयं २२, ९३, ५००, १०९९.
विरई १३०/12. विरओ ५३२/7. विरजइ ३३४.
विरजंति ३५७.
विरम १०९५, १०९६/14. विरमे २८६, ३३५, ५९३. विरल ४४७, ८५२, १२९९. विरलंसुसुम १२९९२. विरलं ६५०/२.
विरल्लिय ७५२, १०२३/२. विरस ११०८, १११४, १११९. विरसं १२०३.
विरसंत १११९. विरसंतो १२०२.
विरसाइँ ५७५.

Page #412

- विसमत्थं ]
विरसि १११९/4.
विरसो १७०, ३२०.
विरह २९, ८१, ५७२, ६५८,
६७०, ११७०, १२२३, १२३४, १३०८, १३३३*१. विरहम्मि २४५.
विरहिणीण ४७३.
विरहे ३०५, ४७१, ७२४. विरहेण ११४१.
विरहो २२२, ५३२, ५७१.
विरंचि २७८ 14.
विराइय ७६४. विराम ६९३, ११८९.
विरामे ८३२.
विरायंत ७४७.
विरायंति ७२.
विरायंते २४४.
विरिंचि २७८. विरुज्झइ १६३, २९६, ८६७. विरुद्धं २६७,
८८५, १२१४.
विरुद्धाई ८७७.
विरुद्धेहिं १०५२.
विरूय २९२.
विरूव २९२ 17.
३३१, ४९०,
विलक्ख १२७२.
विलक्खो १०७४.
विलमोण ८११/3.
विळ्यात १०९२.
विलयाण ११३. विलयाहिँ ७१, हिं ५७. विलविऊण ६४८.
विलसंत ११९६.
विलसिएण १७.
विलंब ६१३.
विळंबह १४० विलंबिएहि १२५३.
विलंबेण ९९९. ली. २०

GLOSSARY
विलंबेसि ६२३, १०५१. विलंबेह ११४६.
बिलंबो ४०६.
विलायंति ७२ 6. विलास ३७०, ४२४,६०७,८२१. विलासवण १२६५.
विलासवईणं १२७४.
विलासं ३९४, ४०५. विलासिणी ८१९.
विलासिणीहि ९१, हिँ १२१,
१२८९.
विलासेण ३७०१6.
विलित्तो १२९१. विलियाणणा १२६९/8.
विलिहण २७५. विविएहिँ १२५३/1. विलुलिउं ४९१ 16. विलुलिओ ४४१, १०९०. विलुलिय 889716,
११०१.
विलुंपिओ ६४०. विलेवण ९१३.
विलेवणं ६८३.
विलोहविजंतं ३८.
विव ९५, ३५८, ३७१.
विवज्जइ १५५, ७१८.
विवज्जामि ६४७.
विवज्जिस्सं ७१५.
विवत्तंतेक ३९२.
विवर ७४८, ७५६,
११४२.
विवरंतरेसु ४६८.
विवराहुत्तं १०२१.
विवरीय १०७९.
विवरीयाँहूँ ८६०.
विवलिय १०९६.
विवस ४६५.
विवसंगी ४८० .
७४९,
१०२२,

३०५
विवसिज्जइ ८८.
विवाह ८८२, १२६१, १३२०
*9.
विवाहो ३२९.
विविह १३ - ३, ३६१२, ७८, १२६, १२९, २२९, २४१, २४४, ३५१, ३५३, ३५६, ३६४, ३६६, ४२४, ५१७, ६००, ७३८, ७४४, ९१३, १२६४, १२९४, १३१८. विविहाइँ ५९२, १२६४. विविहाउ ३६.
विविहेहिँ २१३, १२९०. विस २६ 6 .
विस ४१५, ४७३, ४९१,
४९६, ५३०, ६४५.
विसइ ८६, ४६९, ८३१. विसए १३२२. विसओ ४६.
विसओ ५१२, ९४१.
विसज्जिऊण ४३१.
विसज्जिय ११६. विसज्जिया ४६३, ५५२. विसज्जियाओ १०६१.
विसज्जेउं ४५८.
विसज्जेह ४१२.
विसह २२८/14, ३४५, ३४५
12, ३९६, ५३०, ६४० ७६७.
विसत १४५, ३५३, ६१६. विसण १८४, ३१७, ९७३. विसण्णो ११३६.
विसद्द ६३५४.
विसम १८१,
३९८, ४६५, ७५७, १०७९17, ११२८,
१३०६, १३०८.
विसमइओ १६९ : विसमईओ १६९/२. विसमत्थं १०५४.

Page #413

३०६
लीलावई
[विसमत्थो
विसमस्थो १.०८. विसममए ७९४r12. विसमं ७९४. विसमा १३७, ९२९. विसमाण ५७२. विसमीकरेइ १०९. विसमेहि ८५०. विसमो ४७३, ६३१. विसम्ह १.१४. विसय ७७९. विसरिस २८८. विसलयं ५४॥13. विसह १०५७. विसहर ६७४. विसहरा ४१७, १०७. क्सिहराण ४१४. विसहरेणं ४४९. विसहह २११. विसं ४१८. विसंकुलं ४८०r9. विसंघएहिं २१r17. विसंघडंत १३०६. विसंघडिओ १८१. विसंठुल ४८३. विसंठुलं ४८०. विसंणविया ७०३. विसंत ३९९. विसंति ७९, ३४६. विसाओ ३१६. विसाय १९५, ९९६, १०४८ विसायं ३१७. विसायंति ७११. विलाल १०२६. विसावहो ४१९. विर्सिओ ९०३. विसूरइ १०५७. विसूरेइ ११५. विसेण १५५.
विसेस ८३६-७, ३८२.
८०९,८६९,९७९,१०६., विसेस १०७२.
१२२५. विसेसस्स ३१४.
विहंग २२८, ५९३, १०८९. विसेसं ११०१.
विहंगउल १०४३. विसेसा ३९७, ८३६.
विहंगाए १०९१. विसेसावलि २८.
विहंडिय ३५५. विसेसियं २४३.
विहा ३६, १०६, १८५, ५३९, विसेसेण २७२, ५७६, ९१५. १०००,१२०८. विसेहिँ .४११.
विहाइ ५३, ७७५. विस्स ( विश्व ) ६५१.
'विहाइँ ३१९, ५५१. विस्सयम्म ३६७.
'विहाउ ३७७. विह ४४, ३२७, ३५२, ३६९, | | 'विहाए २६९.
४८२, ५६२, ५९३, ६२८, विहाओ २९८. ९०५, १०४३, १११९, विहाण १६०, ६५२, १०.३, ११३०,१२९५.
१०४०. विहग ५१७, १०८९r23. विहाणं ७२८. विहगउल ३५३, ५१७, ५८४. विहावंतो १२१७. विहडमाण ११४२.
विहाविऊण ४१६. विहडंत ८२, १२७५. विहाविय ९७. विहडिय ४४२, ४५१, ५२६. विहावियं ६९३. विहडिराण ५७२.
विहि १४९, ५९७. विहत्तंबु १९८.
विहिणा ६४५, ७१३, ७७५, विहम्मि १६३, ९९७.
८१०, ९२७, ९३., ९४७,
१२१६. विहयाई ८१९. विहरइ ७७२.
| विहिणो २३१, २५५, ७१३78. विहव ५५५, ८७७, ११५०
विहित ५०४. १२१८,
विहियं ५७३. विहवस्स ७३.
विही १५१17, ७७८. विहवा ७३८.
विहीरणाएँ ६८८. विहवाई ८१९r5.
विहुओ ७६०. विहवे २६९, ३३१, १२८८. विहुय ३४१, १०९४.11. विहवेण ११११.
विहूणे १७७. विहसंत ७५.2.
'विहे २६९,३३१,७२४,७२८, विहसंतु ७८r11.
८६३,९३३,११६२, १२.१. विहसिय ६३73, ९१114,
विहेऊण १४३. ३२४.7.
'विहो २६९, ६६५, ८६३. 'विह १०६, १४४, २२६, विचिल्लिया ९४.3.
२६७, २६९, ३१२, ५९७, विंझ ४५६. ६१९, ६८६, ७७९, ७९३, | विंद ४५७r5.

Page #414

--व्व]
GLOSSARY
३०७
विंभला ११०७.
| वेई १२५७,१३००,१३०१112. वेसा (वेश्या) ११०७. विभलो १११५. वेएण ६३७.
वेसेण २४६. विभिय १३४॥3, ५१४. वेएहि २१.
वेसो ८०८. वीइ १७२. वेडिजइ ४४९१4.
वोचिणिया १२११. वीट (पीठ) १७६. वेढ ३५४.
वोच्छामि ५३. वीणा २८५, ३५९. वेढ (पीठ) ६७७.
वोच्छिण्ण ६८, १०९४. वीभच्छं १०२३3. | वेढं ३५४.
वो ५, १०,७२७. वीभच्छो ११९१॥1. वेढाओ ७४१.
वोच्चत्थ १०७९. वीभत्यो २८८r9. वेढाण ७५३.
वोच्छिण्णा ६४६. वीर ४.४18,१०४७, ११ वेढाहिं ७४७.
वोच्छेओ ७२९. वीरवाहणो ९७६. वेढिजइ ४४९.
वोत्तणि ६५०13. वीराण ११८०.
वेणु ४९, ९०२, ११३१. वोत्तूण २१२. वीरेक ६६. वेत्तासणस्स ५८५*१.
वोम ४११, ४१८. वीरो १०३९॥2.
वेय १८, ७७९, ११०३. वोमयारीहिं ४११:10. वीवाह ३१९. वेयडिय ७३३.
वोमीसो १२९७. वीवाहो ३२०,६२६,१२४५-६. | वेयणा ४८५, ९७३.
वोलिजइ १२४. वीसत्था ६५४. वेयणाई २९118.
वोलिया ७०. वीसत्थो १०६.17. वेयणुक्कंठं ६७०.
वोलीण ८३. वीसमिङ ३८५. वेयाले ११९५.
वोलीणा ८९८. वीसरइ ७१०. वेयालो ११९५15.
वोलेइ ६३०. वीसरियं ४६०111. वेरि ११८९.
वोलेउ ११२. वीहच्छं १०२३॥3. वेरियाण ७०४.
वोहित्थएहि १९२४3. वीहत्थं १२०३3. वेरुलिय २३७.
व्व ८, १९12, २८, ४७, वीहस्थो २८८19. वेरुल्लिय २३७॥1.
४७5, ४८, ५०, ६८-९, वीहियासु ८५.
वेला १७२, ३४२, ४४१,५२५. ७३, ८५-६, ९७r19, ९१, वुच्चंति ६१/20. वेवए ४०५.
९६, ११९, १६६/11, वुच्छामि ५३.11. वेवंत २०४.
१७१, १८१, २०८, २१९ हिस १०६*१114. वेवंतओ २४.
--२०, २३१, २५३, २६२, वुत्तं ६३५*२. वेविराहिँ २९५.
३२६, ३४६,३७१, ३८०बूढ २२१. वेस २३०.
८१, ३८६, ३९४, ४०३, वक्खेवो १८८. वेसरो १११२.
४२३, ४३३, ४४१-२, वेत्त १३२. वेसंभ ३३८.
४४८-४९,४५१, ४५६-७, वेत्तासणं २०६. वेसंभसि ८३४.
५०५.1, ५२४, ५२९, वेत्तिएण १३५. | वेसंभ २६६,३६२.
५३३, ६४५, ६५०, ६७४, वयणाई २९. वेसंभा २६६79.
७५६, ७७१, ८५८, ८९१, वल्लहल ३५६, १३०८. वेसंभाओ ५४७.
९०५, ९५७, ९९८, १००९,
१०४६rl, १०७१-२, वेल्लि ३५६. वेसंभो २३४, ५४७.
१०९०, १०९२, १०९४, वेइ १३०२. | वेसा (द्वेष्याः) १२१.
१०९६, ११२१, ११७०75,

Page #415

३०८
१२३०, १२५८, १३०५,
१३०८* १.
ओ (व्रतः ) ६५७.
व्वर ५३६/11.
वसिय ४५.
वसो ९५.
त्रिय ३१३,12. व्विय ५५५३, ५७८१२.
ष
षामोयरि १२४९ 15.
स स८/9, ४०/12, २५१, २५९, ६२६, ६६३, ७०१74, ७११, ८६४, ९०५, ९६५४6,
१००४.
सइ ( सदा ) १३-7, ४६/19, ४८, ५०, ९१, २२३, २७९, २८५, ६५६-७.
सइण्हा १०८०/10.
सइँवराणं ६३३. सई ( स = सदा )
९१13,
२७९/19, २८५/11, ६५७
r3. सईवराणं ६३३४३.
सरण ९१५.
सण ( शतेन ) १०२०, ११७५. सएहि १०२०१7, °हिँ ७३७, १०२०, °हिं ७१८, ११३०. सकज्जल ४४७८13.
सकडयं १९४. सकडयाओं ११८१.
सकम्म ९४०४३.
सुकुसुमं ३९४.
सकोउएण ३९२.
सकोऊहले ३९२ 13, १२१२.
सक्कय ३६.
सक्खं १३२८. सक्खिणो २१८.

'लीलावई
सखलिण ११२४.
सग्ग ११२२ 11.
सग्गाहिंतो १०१५. सग्गो ३३८.
सच्चविए ११६१.
सच्चविओ १४१, २०१, ३८६,
७०९, ८११, ९३५, ९७२, १०३५, ११५३, १२३०. सच्चविज्जंतो ३८७. सच्चविजासु ४२६, ९३७. सच्चविय ३१४, ६०५. सच्चवियं १, २१२, ३१०, ३५९, ५९८, ७१८, ७५१, ८५६, ९२२, १०२४, १०३४, १२३०८1, १२७३. सच्चविया ६, २५९,
४७४, ६३५, ६५०, ६६०, ९०४ १२११, १२७९. सच्चचियाए ६६०. सच्चवओ ६५७.
सच्चं १०६२,९२२-३, १००७. सच्छणं १०२६ 11. सच्छरिओ ७९४.
सच्छरियं १४३, ६०४, ६०६. सच्छहं ७७४.
सच्छहा ४४३.
सच्छंद २००75.
सच्छंदा ५७६, ६६२१, ७९७. सच्छंदो ६६२*१.
सजल ४५२, ११८५. सजायाए ३१०.
सज्ज ४७८, ६४३.
सज्जण १२, १६, ९६३. सजणणि ५५४.
सज्जणस्स १६ 13, १६१.
सज्जणाणं २२३.
सज्जणासंग १३३०.
सजं ११५, ११६५5. सजिमो १९४.

[ व्वओ
सज्जियं १२६६/10. सज्जीकयाओ १२६१.
सज्जीव ५४१, ७७४. सज्जीवो ९५.
सज्जुण्ह ११९५.
सज्जेह १०६६.
सज्झस ४२५, ६१६, ८४९. सज्झसूसास ३९७. सज्झो १४८.
सट्टा २३५.
सट्ठियं ९५८४7. सढिल ७४१74.
सणाहं १०२४, १०२७, १२९४. सणाहाई ५२६.
सणाहेहि ८७३. सद्धि ८३९.
सनिय २९१, ६४१.
सणियं
२९१, ३६२, ६४१,
८५३४, १२६७.
सणेह २०८.
सहं १२८०.
सण्णा १२५.
सण्णाए ६४३.
सतोस १३२१.
सतोसेण १०६४. सत्त ८, १९८, २७८, ११४७. सप्तच्छय १७४, ६२९, ६४९.
सत्तण्हा ११२६.
सत्तमुह १९८. सत्तमरिसो ५४५/2.
२०२ 13,
सत्तम ५४५.
सत्तवत्त ३०.
सत्तवन ३०/२. सत्तासासाइय १९९. सत्तासो ६७.
सतहिं ६९१.
सत्थ (शास्त्र) २०२, २५७.

Page #416

-समागमत्थाण ]
सत्थत्थ १३६, २०८.
सत्थि ५०८.
सत्थिय १२९४. सत्थीवायणो ९०७.
सत्येण ३८- ९.
सत्सु ५४६.
सत्येहिं १५३.
सो (सार्थ: ११५, ७६१.
सदरण १२४८ 13. सदयेणं १२४८13.
सदुक्खं ३०५.
सहइ १२३९.
सई ६२०. सहालं १११९.
सण १२४८.
सो ४०, ६५३, ६८७, ६८९. सद्धम्मो ८०१.
सद्धलिएण ७५९.
सद्वालु एहि ६०.
सपरिहासं १०४ 18.
सप्प २८८.
सप्पणाम १२९२.
सप्परिओसं ६०९.
सप्परिओसा ९१८.
सद्द ३८-९, ९०, २७८, ८१२, समइच्छिया ८७३.
समइत्थिऊण १२७८r7.
१३०४.
सप्परिओसेण ३२६.
सप्परिओसो १२५७.
सप्परिहाओ १३००7.
सप्परिहास १०४.
सप्परिहासं ९२, ९१४, १३००.
सप्पसायरस ९५६.
सप्पलाया ६११, १२१५., सप्पिणी १००.
सप्पुरिसा १८५.
सफलाउ १३ - 7,23. सभाओ ५५६.
GLOSSARY
सब्भावं २६६, ३६०,
१२२५.

सब्भावा ४९४.
सम्भावो ५५६5, ६१७. सम्भुट्ठाणं ३६०, ९०६.
सभएण ११९१.
सभयं ६८८.
सभुत्ति १३२२.
सम २३२, ७६५. समइच्छिऊण १४२,
१२७८.
समए ७ - 576, १५८, ५८७, ६२९, ६९०, ८१६, ८५९, ९०५, ९२२, ११४५, ११६५, १२०१75, १२७६, १३११ 15.
समएण ११७५.
समओ ११५, २६३, ११६७, १२२१, १२८२.
समत्थिऊण १२३१४2. समत्यो १०७९.
समप्पइ १३२९, १३३३. समप्पमाणेण ४२१.
समप्र्प्पति १०८४. समप्पिओ ९५१, ९८९. समप्पिय २६५, ६६१.
समप्पियं ९६४.
समप्पिया ६५९.
समप्पेइ ८२९.
समप्पेउं ९९३.
समप्पेऊण १०५८. समप्पेमि ६५८, ६९८.
समब्भहिया २८१.
समम्ह ९३१ 15.
८६१, । समयं १३१ 16, ३८७/18, समयं (समकम् ) ३३४, ४२६, ४३२, ५४३, ५९०, ६४०, ६५८, ६९५, ८२८, ८५४, ९६६,९८७,१०१३, १०२०, १०२२, १०६१, ११३६, ११३९, ११४१, १२४२, १२७७, १३१७.
समये ७-5, २२७. १२३१, समरे २२७.
सब्भाव ६६१, ९६८, १००३. समयम्मि ८९९.
समय (समद ) ५२१, १०६७. समय (समय) २२०, ८०५.

३०९
समल्लियइ २१८, १२६७. समल्लीणा ४५९, ६३७, ६४१,
८७२, ९७८१२, १२५०. समल्लीणो ९०१7, १२८, १३०,
६०३, ७९५.
समं ९०, ९२, १०९, १२९,
१६०, २०८, २१७, २२५, २३५, २६१, २६४, ३१५, ३३६, ३४१, ३७४, ३८८, ४१३, ४३१, ५८६, ६३५, ६९२, ८३४, ८७२, ८९६, ९००, ९०६, ९२५, ९३१, ९३३*१, ९३४ 6, ९४२, ९६३ - ४, १००५, १०२१, १०६९३, ११११, ११६५, १२०२, १२३६, १२४२,
१२७९, १३०९, १३११, १३१६.
समंतायंत ७५८.
समाइट्ठ १५७, २०६, ८१५,
९३०, १००७. समाउत्तो १३ - 2. समाउलं ९००. समाउलो १३ - 2.
समागम ८४, ९३ 18, ५४३, ५७०, ९७०, १००८, १९९
समागमणं १४४, ९४५ 12. समागमस्थाण ८९.

Page #417

३१०
समागमिस्सामो ३३६. समागमे ५७०१३,
समागमेण १२८२.
समागमो ५४४, ८८०.
समागया १९९, २०७, ४६२,
७८४.
समागयाउ ७४४.
समाजुत्तो १३ – 219.
समाणवि ७५०.
समानिय ११४ 13,
७५०१8.
समाणिहइ ६६३.
समायरियं ११३७.
समारंभ १८९.
समारुहइ ५३९, ७५६, ८३१,
१२६७.
समारूढ ५१७.
समारूढा ३९३, ४६७, ४९४,
५८७.
समारूढो १७६, समालवसि ८३४. समालिहियं १०३.
समावडइ ५७०, ९२६, १२२५. समावति ५३८, ६२४.
समावडिए १२३, ९३३, १०६३,
समास ११३०.
समासण्ण १२००.
समासणं २२८.
समासपणे ११०५.
१२०१, १२३९.
समावडियं ११३९, ११५८. समावासिओ ११०५.
समासीणो ९०, १४३ 17, ८४८, ९०७, ९५०, ११५३, १२३३, १२७७, १३०१. समाहि २६३, २६५, ८९९. समिज्जइ ५०९.
समिय ५१६, १३०४. समियम्मि १४७.
१२७, समीर ८४, ९३ 18,
७४८, १०९०.
समासत्ता १२८०. समासत्तो १२८०rll. समासत्था १२८०11.
समात्यो १४३.
समासीण ३५०/10. समासीणं ११७७१३.

लीलावई
समासीणा ३५८, ९०४, ९०६ । समुत्तिनो १३०१ 12.
१२४९१17.
समुद्द ७८८. समुद्दिट्ठा ६१७.
समुद्धरण ४४.
समीरण ६३, ८५८ समीरं ३४८.
समीव ६७,
समम्मि ३८७.
समीचं ६०६.
समीहण ३२२. समीहिणो ३२२३.
१२५७12 | समीहिय १८९, ८८०, ८८२,
९९३. समीहियं १८८४13. समुइयालाव १०८१. समुक्खिवसि ४७८. समुग्गएण ४२३. समुग्गाओ ६२३, ६७३.
समुग्गय ११२८.
समुच्चयत्थं ५०८. समुच्चयाहिँ ७८०.
समुच्चलिओ ९१९,९६४, १०२०,
१२९१.
समुच्चलिया ४३१.
समुच्छलंत १०६५.
समुच्छलिओ ७९०.
समुच्छलिय ६७६.
समुच्छलियं ७५७.
७४४, ११३१, १३०४.
३४१,
समुहंती ८४९. समुट्ठिओ ३२४,४. समुत्तिष्णस्स १३०२.
९५८,

[ समागमिस्लामो-
समुप्पण्णा ३३०. समुप्पण्णी २०, समुप्फुसणं १२७१.
समुप्फुसिय ६७८.
समुब्भवो ५५४.
६१०,
समुय १२४२.
समुयं १३१, ३२५, ३८७,
६०९, ९५०, १२८८.
समुल्लवइ ९२. समुल्लवसि १००९.
१२१४.
समुल्लवसु ८८३, १००२. समुलवह ८८३ 7. समुल्लविए ८८१.
समुल्लवियं १९२, २९१, ३६८, ५६३, १०४८, ११५५, ११६७, १२०७, १२२४. समुल्लसण १३०८. समुल्लसिय १०७९. समुल्लसियं ४४६, ५२०. समुल्लसिया ४४२, ७५४.
समुल्लाव ६३४, ११५९. समुल्लीणो १३०/10, १२७७१6. समुट्ठिओ २६३.
समुवणीओ ९१२. समुवेलमाण ३९८.
समुव्ह ३१८, ७५५, ७६९ समुहसि २९७.
समुव्विल ३९८ 10.
समुस्सुयस्स ९८५1. समुह ७२०.
समुहं २४८. समुह गएहिँ १२९२.
समुहागयस्स १२५१.
समूसुओ ४२८.
समूह ११६, ४०१,
७३।

Page #418

- सरीरेहिं ]
११०३, समूह ३५०, ६००. समूहा २२१.
समूहाई ६३९, ११३३. समूहाणं ४८.
समूहेहिं १२६, ७३६.
समेण ११०६.
समोर इयं १०२४.
समो १०४५.
१२२१, ११९६.
समोइणा ४९२४९३, ७८१.
समोइण्णो २०८.
समोयरंत ७४१1.
समोल्लीणो ६०३ 1.
समोसत्ता १२८०/11.
समोसरइ १६, ४४१. समोसरत ७२८, ७४१. समोसरंति ११२१.
समोसरंती २१९.
समोसर ११८३. सम्मानीय ११४/13.
सम्मुहा ३९७6.
सय (शत ) ९०, ११६, १८१, ४५३21, ६१४, ११०३४, ११९६, १३३३. (सदा) 13.
सयच्छी हिं ९२२.
सयण ( शयन) ७-5, ४५५. सयणं ४६५-६, ५००, ५०४,
८३०, १०९७.
सयणाइँ १०९६.
सयणाओ ४६६.
सयणासोय १२७०
सयणाहि ४६६.
सयणीए ८४८, ८५९, ९०६.
सयणीयं ४८०, ८५६.
सय ५, ११२७. सयणो ५८४.
सयण्हा १०८०.
सुहाहिं ७४५.

GLOSSARY
सयल १३ - 4/11, १२७, १५६, १५८, २०१, २१८, २५७, ५२८, ६०२, ८१६, ९६०/13, १३२८. सयलम्मि १५, ८९.
सयलासा ५१९.
सयलाहि ४९१.
सयलेण ५२८.
सयवत्त १२९४.
सयवत्ते ४४८.
सयं १३ - 723.
सयं (स्वयं) १०८,
१६१, २१३, ५६८, ६१६, ६६४, ६७९, ९२२४, ९७७, ९९०.
सया १२, ५८, १७०, ४०९. सयाई १०६७, १११०. सयासम्म ९९१.
सयास ८७२, ११५९. सयासाओं ५६१. सयासाओ ३३७, १०५३. सर (सरस् ) १३ - 1, २८, ४५०,
४७०.
सर (शर ) ९४, ९६, ३६७, ५३३.
सरइ १२०, ४५६०२, ११८०. सरएण २५.
सरओ ३२.
सरण ५२७, ६४७. सरणं ६४६.
सरय २३, २६, ९०५. सरयसिरि ३०१.
सरयसिरी २८३, ३०१३, ३०९, ८०४, ८११-२,
१२८१
सरयसिरीह १३२०१. सरसिरीट
२९१,
१२७९. सरय सिरीए २९३.
३२०,

सरयं १२७३.
सरळ १९७, ३९८.
सरस २२१, ४०५, ४८४, ५३६, ७५८, ११८४. सरसं २४/14, ३३/19, १२९ 76, ४०५/10, ९१३.
सरसाई २१४.
सरसाउ ३६४/13.
सरसावराह ५८.
सरसीसु ६७६. सरसोहंस १७५.
सरहस २८६, ३७८. सरहसाऍ ५०३.
३११
सरं ४६९, ७९३. सतीए ४९२४३, ८५७. सरंतीओ २१९/5.
सरा ७८.
सराया ९२८. सरि १८०,
२४२, ५८३, १०१९, १०२१४१, १२१०. सरिच्छं ७६८, ११३७. सरिच्छो ६७८. सरिनइ १२६८ 1. सरिसप्पो ८३८. सरिसरो १११४/10.
सरिसं ७५, ३१०, ४८३, ७७५,
११०६, १२१७.
सरिसा १००२/4.
सरिसाए ८७३.
सरिसेहिँ ३५३, ५००. हिं ४९५. सरिस्स १००२.
सरी ७५१. सरीयड ११३१.
सरीर १८६, ४६५, ९७१. सरीरम्मि ७५५.
सरीरहणाण १८६ 4. सरीरं ४२४, ६१२, सरीरेण ७१५. सरीरेहिँ ११९२.
११६६.
w

Page #419

लीलावई
३१२
सरीरो ६४, ५८४, ८३९ 10, | सवसि १११०.
सवाणिओ १७०.
सविणयं ५११, ६०४.
१२२८, १२५७.
सरेण ५३३, ६५४/7.
सरेसु ११७०.
सरेहिँ ८८.
सरोवर ७९४.
सरोस १, ११७०२, १२७३.
सरोलं ११७६.
सरोसेग ११७८, १२०२.
सलज्ज ४२०.
सलज्जा ८७४.
सलज्जाण ८६७.
सलजेहिं ९०८.
सलहिओ ५०४.
सल हिज्जइ २२२. सलहिज्जंति ३१३.
सलाहणिज्ज ३३३.
सलाहिएहिं ६९५. सलिल २७, ३९५, ४००, ४०३, ४४२, ४५१, ७५०, ७५२, ७५८, ७७३, १०६२ सलिलं ४५०, ७५१, ७५७,
८७५.
सलिलुल्लो १०. सलिले २८.
सलिलेण १०२, ४२०, ११६०,
१२५६.
सलीलं १३१९, १३२१. सलोणे १६*१.
सल्ल ११२३.
सलावो २६४१. सहसण १३०८/11,
सवइ १६१.
सवण २८८, ७७४.
सवणवहं ७०४.
सवणासोय १२७०13.
सवत्तियणं ११००.
सवत्तीओ ११०१.

सविस्थरत्थं ११७३.
सविब्भम १२०७.
सविलक्खो ७९४.
सविलास ३९३.
सविलासं ६०९.
सविसाय १३१ 19, १३४. विसायं २१५.
सविसेस २६५, २९५, ३१६, ३९४, ७५३, ८४६, ९७८, ९८६, १२०४.
सविसेसं ४८७, ४९५, ५६२, ५६९, ६६०, ६९९, ७३०, ९१६, ९८३, १२८३. सवेइ ३२०.
सवे विरंगुलि १२५६.
सव्च ६०२, ८४५, ८६८, ९०७, ९५०, १२३३. सम्वत्तो ८४.
सन्त्रस्थ ३३३.
सव्त्रत्थाण १०६४
सव्वं १०३,४९८,
१०५०, ११५७. सव्वंग २४, ६५, ३९९,
५४५, १२२४. सव्वंगं ४०३.
सव्वंगियं ९४, ५३१.
सव्वं गुब्वूढ ४३.
३८९,
सन्चाइ ३१९ 8, ३१९, ३४०. सच्चाउ १५८11, ३१३.
सव्वाण
सत्राणं १५१, ९२६. सव्वायर २९१, १०९९. सव्वायर ५५७.
११३, १५१, ३३२,
८९८, ९५४, ९८७, १०६३, १२३९, १२७७.
[ सरीरो
सव्वायरण ९४, २१४, ३८६, ५८८, ९३०.
सव्त्राहि ३८६ 15, °हिं ३८६, हिं १२७. व्हिवा १८६.
सत्रे :
_४९८],
१०३७, १३१८.

ससहाया ११६२.
ससंभमं ६०९.
६६३, | सर्भमा ८९५.
सव्वेण ४३१.
सव्वेहि १०६२, १२७८, १२९२,
१३१३, हिं १८२.
सन्त्रो १५०.
सन्वो ६८
सोयार ४२६. सन्वोवसग्ग १३-2. सव्वोसहीहिँ १२७. ससणेहं १२८०. समीag ९५८77.
ससहर ११, ५५, ४५५, ४५७,
४७९, ५२६.
ससहरस्स ५२०.
ससहरं ४७३.
५०९, ससि १६, ६९, ६८, ४५६,
४६८-९, ४७२, ५२३-४,
९३६, १०९१.
ससिणा २५, ५२८. ससिहं ६०९. हूँ ससिणो ६९.
ससिणो ५२८/19.
ससिमणि ४२३. ससियर ५२५. ससियरा ४७१, ५२९.
ससिहरं ४७३4,
१०२३,
ससावयं ११२९/12.
ससी २५, १८६. ससेय ८५२.

Page #420

-संखा ]
GLOSSARY
सस्स ४५.
५१८, ५३७, ६१४, ६२६, ८६१, ८६६, ८७०, ८९४, सह १०७, ४९२, १०६८-९, ६३५, ६७४, ७४६, ७८४, ९६२,९७१, ९७३,१०७४.
११०८, १२५५, १२४८, ७९५, ८५२, ८७२-३, सहिएहि १३१, हिं १०२०7. १२१९४15, १३२.*..
९९४, १०४८, १०५५, सहिओ १०६*१. सहइ २५, २८, १३८, २५२, १२०३, १२२४, १२३२, सहियण ४३२. ३४५, ३९९, ४४३, ४४७, १३१११5.
सहियणं ३०६, ४५८, ८३४॥3. ४५६, ५६७,६१३, ६२३, सहसावराह ५८r7.
सहियं ९८४. ७६५, ७७४, ९८५,१२१८ सहसुट्टिय ११८.
सहियायणेण ३३४, ९०५. १२७४-५,१३०८*१. सहस्स २५१.
सहीयणेण ३४१. सहत्थ १२७४. सहस्सं १३१०,१३१७.
सहीहि ५४३, ७६०, ८२८. सहत्ययालं १२७४।19. सहस्साई ६२४, १०१५. सहोयरी ३०५, सहत्येण ९९३.
सहस्सेण ९४८, ११७५, |संक ४५९. सहम्मो १५०.
११८०-१, १२२९. संकप्प २९७, ८३३. सहयरि २४१. सहस्सेहिं २२७.
संकप्पे ६९९. सहयारे ११३७. सहति ८६२.
संकप्पो ७२५. सहयार ९७, १२६४. सहाइणो १८८.
संकहा ५१५,९१२. सहरसंगण १२९९6. सहाएहिं १९४,
संकहालावो २०८. सहरिस २८६15, ५८५*२, सहाओ ७९१.
संकेत ६०, १३२५. ८६९. सहायणो १८८r12.
संकंतं १३२४. सहरिसच्छि १२५०. सहाव ६६८.
संकतो १०७४, १३०५. सहरिसं ८९०, ९४४,१३१६4. सहावं ४९३.
संका ४३३, ८९२. सहरिसोण १२९९. सहावा १४.
संकाइ ६७१. सहरिसाइ ८७३॥5.
संकाएँ १०९३. सहावे २७२. सहरिसाए ५.६.
संकामिऊण १०१७. सहरिसासेण १२२६. सहावो ५८४, ८६४.
संकालुइएँ ७०७. सहरिसो १३१६.
सहि २९२॥17, ३३५, ३३७
| संकिण्ण ३६. सहलीकय ३७६.
-८, ३४१11, ४०१, ४२६,
संकिण्णं ३६2, ७९२. सहलो ४०९.
४७५-७, ४७९, ४८७, संकिण्णा ११३१. सहवास १९९.
४८९-९२, ४९२74, ४९४ |
संकिन्न ३६/2. सहस १३, १४८, २५,
111, ४९५, ४९८, ५१४,
संकिरी ४८१. २३४, २६७, ३०९, ३२४, ५५९, ५६४, ५६६, ५६८,
संकुइय ४७१. ३९१, ४३४, ५०२, ५०६,
५७६-७,५७९,५८८,५९७, संकुयंति ६३९. ५१९, ६७३, ७०५, ७२६, ६०८, ६१५, ६१८, ६२०, संकुलं ९०१, १३२३. ७९०, ७९३, ८४९, ८६९,
६२६-७, २२, ६३५,
संकुला ११३०. ९०४,९४३,१०६४,११३१,
६५४*१, ६५९, ६६५,
संकेय ५१६, ११९९. १२१२, १२२२, १३०३, ६६७, ६७३, ६७९, ७१२, १३१९*१.
-३, ७१६-८, ७२१-२. | सख ८१७, ११०४, १२४९, सहसा १८१,२४८, २७१*, ७२५, ७८३, ८३२, ८३५, १२९६.
३२७, ३७९, ३८५, ५०७, ८४७, ८४९, ८५१, ८५७, संखा १३३३.

Page #421

लीलावई
[संखाएँ
संखाएँ १३३३.
| संघाओ ४४८, ४५२, ४६८. | संझावसेस ४४७. संखेव १३२९. संघाय ३४५, ७३८.
संठविऊण १०५४. संखेविण ५३11. संघायं ५९६, ९३४, १११८,
संठविति ११२४. संखेवेण ५३.
११३२.
संठविय २८९.13, ७५१. संखोहतो १७५. संचय १२८७r10.
संठविया ९७713, ८२६. संखोहिय १८०, ११३४.
संचया १२, ९७, १३०६. संठाइ ५४१. संखोहो ११७.
संचरइ २७, ११७४12. संठाणं २३५/14, ११२७. संग १८, २७, ३४४, ४६२, संचरण ७४९, ११२२.
संठाणा ४३७. ४७२, ४९४, ५१६, ६७८,
संचरंति २२१, ६३९॥12. संठिटक २०३. ८८९,९७०r2. संचरा ११३२.
संठिए २०९, २१५॥13. संगम २७९, ३८१, ४०५, संचरिङ ५६.
संठिएक २०३15. १०८९॥25. संचरो ४१५.
संठिओ १७०, ४१८, ६७२, संगमम्मि ५४६.
संचलिओ.११६, १६४, १९५, १०२१,११०७, १२९१. संगमयासा ९८२.
७९०,१०१७, ११०६. संठिय ३३३.
संचलिय ११७,३५३1. संठियक २०३115. संगमस्त १२५६. संगम १८०, ५२८, ५६०. संचलिया १२४९.
संठियस्स १०४. संगमाहितो ५४५. संचलियाओं ३४१.
संठियं ३, ३४३, ४७०, ६६३, संगमे १२. संचार २३८, १०३४.
६७०, ९५८.
संठिया १२१. संचालिय ७५४. संगय ६५९. संगयं ७६६.
संचालिया ११३३. संठियाओं २४६, १२३५. संगया ४६६, ४७४, ८०२. संचिअ १२३७.
संठिविऊण १०५४rl.
संड १३-1. संचुण्णिय १८१. संगरे ६३५*३. संगलण ३९९, ४४२. संचूरिया १११०.
संदुमिओ ५६२॥3. संगलंत ५१७. संछण्णं १९७, १०२६.
संणिओ १०७४. संगलिजंतो १३०८. संच्छन्नं १०२६.11.
संणिरुद्धाई ४०४. संगलिय ४२०, ४४७.14. संछाइय १२९९।3.
संणिवेसो ४७. संगलिस्सामो १०५४।2.
संणिहं ४५०. संजणणो ६५. संजणि १८19.
संतण्हा ११२६॥6. संगहिया ११३१r17. संगं ४७६. संजणिय १८, ६००.
संतप्पिया ५८९. संगीद ८०५5.
संतविया ४९५. संजमण ७४१. संगीय ५७, १०४३. संजमिओ ९१०,१०३५-६.
संतं ८६४,१३३१.
संताओ ५०१, ५१६. संगीयय ८०५. संजमिय ७५३.
संताव ५३१, ५४९. संगीययं ११६३.
संजा ४४२4, ४४३१6. संजाओ ९९८.
संतावो ४९७, ५३२. संगे १७७.
संजुत्तं ९८३. संगण १६, १६*१, ६५५,
संतु? ४९, ५४३. १२२६॥5. संझा ४४२-४.
संतुट्ठा ५९२. संघट्ट १२०. संझाओ १२३५.
संतुट्टो १३१, २६०, ८८९, संघाए ११९५, १९९७, संझायव ५१८.
९४८. १२००१3. संझायवस्स २६२.
। संते १५२, ११३३3, १३३.

Page #422

-संवासो
GLOSSARY
३१५
सभर ०७: समूह
..
.
संतोम्म ८४, ११४, १३०.. १८०, १९७, २३५, ३३०, संभावणाण १३८, २३२76. संदण १९१०, १११७.
८१२, ९४८, ९६५, ९९६, संभावणेक २९. संदणुप्पाय २७४.
१०२२, १०६२, १११६, संभाविय ८४८. संदाण २३२, ११३६. ११३३, ११४५, ११४७,
४६, ६५२. संदाणिय १३०५.
११५९, १२२९, १२३६, संभूया १५६, ५८७. संदिढे ५६४, ९६८18.
१२४२, १२७६ १२७९, संभोय ५४७. संदिसिउं ५५९.
१२९३, १२९८11, संमज्जण ५९२. संदीविय ५४०.
१३२०*२, १३२२,१३२७. संमद्द ११८, १२२, १३२५. संदेसयं ५५८. संपन्न ४४13.
संमाइ ७३३. संदेसो ५११. संपयं २१९, ९५६.
संमाण २५०, ९६४. संदेह ५६७. संपाउय १२९९.
संमाणिओ ९०८. संदेहो ५४४. संपाय ७०६.
संमाणिय ११४. संदोह १७३, ३५४, ४७७, संपुच्छिओ ११५३.
संमाणो ९१३, ९५०. संपुण्णं १०२७.
संमिलिस्सामो १०५४. संधमिओ ५६२. संपुण्णा २८१.
संमिल्ल १०८६. संधाणा ११२३. संपुण्णाइ १०८.
संमिल्लंत ६७१r2. संधि ४२, ८२, १८१, ७६५. संपुण्णेंदु १२०४.
संमिलंति ६७१, १०९३. संधिविगाहे ११०. संपुण्णो १४९.
संमिल्लि १०८६16. संनिवेसो ४७॥3. संपुन्नं १०३१13.
संरुद्ध १०७५. संपइ १०३, २१९78, २५२ संपेसिओ ९३८, ९७७, ९९४, संरोह ४८०. २६३, २७१, ३२२, ३८३, ११५२, ११६९, १२६०,
संलग्ग ११८६. ५५२, ५६३, ६९७, ८८२, १३१६.
संलग्गो १४१, ७९१. ८८५, ९३१, ९८९, १२२१, संपेसिय ९७१.
संलत्तं १३५, १२२३, १२३७. संपेसिया ११७२.
संलत्तो १९६१. संपइट्टा १०२१. संबज्झइ ६२१.
संलंभ १०१७. संपइट्ठो ७९३, १२९८. संबज्झंति ५७४.
संलाव २७८. संपजइ १०४१. संबद्ध ३७३.
संलावं १३०४. संपडइ २१०, ८८.. संभरइ ९५८.
संलावो २६, १३०४१20. संपडंति २२३. संभरसि ५५१.
सवलिओ ११७. संपडते १५२.
संभरिओ ६२९, ११४ संवलिजंत ४४५. संपडियं १२२१.
१२८२.
संवलिय ३५३, ४४७, १२९६. संपत्त १८, ४४॥13, २८४, संभरिय ६९३, ११८९.
संवलिया ११, २७८. २८९, ११३. संभरंजासु ४१२.
'सवलियाइँ ८१७. संपत्तं ९८३. संभवा ३३१, ५७७.
संवलियाण ३०२. संपत्ता ५०२, ५८५*२, ६८ संभवाण ५७८.
संवसिया १२०८. ७०२, ९७८,१३१९*१. संभवो ८५५. संपत्ति ४४-५,११५४. संभाव २९२.
संवाय ७०६१10. संपत्ती ३७५.
संभावणा १६२, १८८, ११८९
कर संवास १८19. संपत्तो १०७, १३७, १६५, | संभावणाट २३२.
संवासो २१७r19.

Page #423

३१६
संवाहिया ८८०.
संविहवा १८६5.
संविहाणेण २७१.
संसरंताणं १०११.
संसरिजासु ४१२ 12.
सामिणा ९७५.
सामिणि ४२८, ९१६.
संसार १९२, ७६७.
सामिणी ८९०, १०५७.
संसारे १८५, १०१०, १०११, सामिणो १४५, १५९, ५५३,
१०१३.
संसुद्ध २६.
संसूययाइँ ३६५.
संहारे ९८७.
सा २४७, २५४, २६६, ३०५, ३२५, ३६३, ३७५, ४२५, ४२७, ४६४, ५०२, ५३७, ५३९, ५६१, ५७६, ५८६ -७, ७०१, ७६२-३, ७८४ .-५, ७९९, ८१०, ८७१, ८७४, ८८६, ८९०, ८९३, ८९८, ९०४, ९०६, ९१८, ९२८, ९४९,९९२, १००१, १०५७, १२१२, १२१६, १२२३, १२५५-६, १२५८, १२७९, १२८१ 12, १२८३, १३१२, १३२८.
साणंदा १३१९१.
साणु ५९७.
सापो २९९/14. साणुकंप २९९ 14.
साणुभव ९५४.
सायंपो २९९.
साणुरायाण ४०७.
साणूर ५७.
साणूसु २८१. साम १५२, २७८.
सामण्ण १००२.
सामण्णो १४९.
सामलिय ५५.
सामली ४४४. सामं १६०.
लीलावई
सामंत ९०, १०१९, १३२२. सामि १८८, ३७५, ८०७, ८९६,
११८९.

९२३, ९६७, ९९५. सामेकालाव १५४.
६०४, ८७८, ९०८, ९७७, १०५०, १०५८, ११५३, १२९९.
सायराष्ट्र १९९. सायरेक्क ५८१. सायरेण ४२७. सायारमणायारे २.
सार १५६, ४०३, ७८०. सारय २५३. साराई १२३७. सारिच्छा १७२.
सायर ५२५, ५३९/३.
सारं (सागरम् ) १६५.
सायर ( सादरम् ) २०९, २६३, सास ९८६.
सासणं ४८.
सासंक ४८०.
सासंघ ५०९.
सासाहिं १०९६.
सासीसं १२८०.
सारिच्छो ५४४, १२०४.
सारियाण ८२८. सारीहिं १०६९/३.
सारेज्जसु ७३३.
साल १९७, १०२६.
सालवाहण
९३९,
११२९.
सालवाहणस्स ८९४४२.
सालवाहणं ९९१.
सालवाहणो ९९१7, ११५४.
सालहंजिया २३७.
सालं १२८, ८३१, ९१२. सालंकारं १३०३.
साला ७३७.
सालाऍ ७३५.
सालाहण १००९.
[ संवादिया
सालाहणस्स ८९४, १२४४. सालाहणो. ६४, ८४४, १३११
75, १३१९.
साव ६३५*४, १२८२. साउपेच्छा ११३४. सावएहि ५९०.
सावय ११३३.

सावा ३०३.
सावेण १२२०, १२८१. सावेसि २९८.
सावो २९३, ३०८.
साह १५५, ९२६.
साहणं १०६८, ११३२. साहणेण ७९०, ८११.
साहस ६५४.
साहसिओ ६६.
साहा ६५०. सहामि ८९०.
११५५, साहाहिँ ८४ .
साहसु ३६७,४९७,७८६,८७०. साहसुप्फालो १७१.
साहस्सं ११८०.
साहति ७४.
साहि १५५२. साहिज्जउ १२०८.
साहिज्जए १७३.
साहिजसु ११२.
साहिप्पड १२०८४6.
साहिमि ७८७४1.
साहियं ८७८.
साहिलास ३९१.
साहिलासच्छि १२९९१5.

Page #424

-सिलामेहो ]
साहिलासं ६०९. साहिलासेण १२१२. साहीणं २११, १०४०, १२०६,
१३१५.
साहीणो ३२, १२०६. साहु १०३८.
साहुकार १२०५.
साहेजसु ८६६.
साहेइ १७१.
साहेमि ५७९, ७८७, ८०१,
८३५/5, ८३८, ८९०1, १०४२.
साहेसि ५६८, ८३२ 17. साहेसु ६६६.
साह ३३, १८३, ३६३, ३७६, १०४१, १०४९. साहेहि १८३17, ३६३४. सि ५५०, ६०७, ७०८, ८९७, ९३१, १२१९. सि (असि ) ९४, ३६३, ४०९, ५४९-५०, ५५४, ५७७, ६५५, ७०९, ८०९, ८५०, १२१२, १२१८.
सिक्कार १०८३.
सिक्खा ४७. सिक्खियाण ८२३.
सिग्घयरं १३२२. सिग्घयरा ८२४12. सिचय ९१०, १०९७, १३०५.
सिचयं १६६.
सिष्यंत २७०. सिजमाणाइ ४७९ 4, इं ४७९.
सिजंत ११२१.
सिज्जाहर १३०३ 15.
सिज्जिमाणाइं ४७९ 4.
सिज्झइ ९२९.
सिज्यंति १९१, ७२३. सिज्झाह ५१1.
सिट्ट ७३८.

GLOSSARY
सिद्धं १०७, ११२, १३५/6, १५७, १८४, ३०६, ३७७, ४१४, ४६१, ५६४, ७०४, ८१५, ८४४, ८६७, ८७८, ८९४, ९३२, ९६७, ९७४, ९७६, १०५०, ११५७, १२३६, १२४०.
लिट्ठा ६१५.
सिट्ठाण ८३७.
सिट्ठे ११३३3.
सिट्ठी ५११.
सिढिल ७४१. सिढिलक्ख ११२३.
सिढिलस्स ४४३.
सिढिलिय ४३७,४४३/5,५२४. सिणिद्ध ४९२१5, ७७६, ८३९११. सिद्धिया ४९२, ६१५. सिणेह १६२, २०८/12, ३७३, ४६७, ४९४ 11, ६५९, ६९२.
सिणेहमइए M ४२७. सिणेहस्स ६८०.
सिणेहो ६४४. सिणेहोसरिय ३१८.
सित्त ३५५, ५८३, ११०५. सित्ताई ३८५.
सित्तो ५८५* ३.
सिद्ध १७५, २७६, ३०२, ३२८,
३३६,३४६–७,३५१, ३७०, ३८५, ४१६, ४२९, ५५४, ७२५, १०४४, १०४८, १०५५, १२३०, १२७२, १२७६, १२८१, १३१९*१. सिद्धकुमारो ९२६.
सिद्धं १५९.
सिद्धगणा ७८१, १२२९. सिद्धंगणाहिँ १२८९. सिद्धाण ८३७/7, १२३९. सिद्धाहिव १२४७.
३१७
सिद्धाहिवई ३७१. सिद्धाहिवेण १३१४. सिद्धाहिवो ९३३, १०४५.
सिद्धि १०३२. सिद्धीऍ ७१७.
सिद्धीओ १५८, ८१६, १०१२,
१३१३.
सिप्पंत २७०/7, १२५६. सिपंतो ४०३.
लिय २०४, २८८, ५२५, ७५७,
१०२९, १०२९ 16, ११९३,
१२९१, १२९१74.
सियं २१३ 9.
सियंसुय १२९९. सियायवत्तो १२९१.
सिर ९, ६०, १७६, २४९, ५५४,

११०५, ११८४, १२२०.
सिरि ५, २६, ६०/17, ७८, ८९,
१४८, १५१, १६१, १६३, १६५, १७२, २०१, ५९९, ७३८, ७८०, ९७०, १००९, १०४६, १०८९, ११२९, ११५४ १२८६, १२८८. सिरिस ७६६.
सिरिहल ७६८.
सिरी २५४, २८०, ३५८, ३७०, ५८१, ७७५11.
सिरीज १२३५.
सिरीट १५३, ऍ ७७५, ८२१,
ए ३२७. सिरीयड ११३१ 15. सिरेण ४३८. सिरो १२९२.
सिलंब ६२४ 4.
सिला २७६, ४७६, ५८४,
१०२४, १०४४. सिलामेह १२४६. सिलामेहेण ८२२.
सिलामेहो १४८, ७८८, ९२५, १२७६, १२७८, १३२०.

Page #425

लीलावई
सिलायड १८१,२७४, ३४५/14, सिग २७५, १३०८ : १. सिंघल १११४6, १६३. सिंघलदीवाहि १०३.
३४९१४.
सिलायडे ५५ 14.
सिलायल ३४५, ३४९, ५९६, सिंघलवइणा १०५.
१०३१74.
सिंघलंगणा १३०२.
सिलायलम्मि ६२*१.
सिंघलेसस्स १२९३.
सिलायले ५५.
सिंघलेसो १०८.
सिलावट्टे २४४, २५०, ९६६, सिंदुवार १०२९.
सिलावडण ४४३.
सिंदुवारेहिं ८२. सिंधु २५४.
सिलिंध ११३६ 9.
सिलिंब ११३६.
सिंहल १०३ 17,
सिलिंबच्छि ६२४.
१०८४21, १३९, ७८८, १३२० १. सिंहलंगणा १३०२४13.
सुदर ७२, ४६२, ६३४.
सिंहले सस्स १०६१, १२९३ 6. सुइरं ४३४, ६९२, ७०९-१०, सिंहलेसेण १११. ७७८, १०१६, १३००. सुइरेण १२०, १९८, ४२२,
७०२, ७०६, ७५०, १०९६, १२९८.
३१८
सिव ११९६.
सिविणिय ८६५.
सिविणयं ८५७, ९२२.
सिविणंतर ९२७.
सिसिर ७४१, ५८३, ७९५. सिंहलेसो १०६२.
सिसिरत्तणेण २२१.
सिंहासण ११६१.
सिसिरे ४७९.
सिंहासणंमि ९०16.
सिसिरेण ३४४१7.
सीयर ३४५.
सिसिरेहि ३४४.
सीयल ३४८.
सीयलं ३४८, ४६६, ४७७,
सिसिरो ९०९. सिहर ३३६, ३४३, ३४५, ३६९, ४६८, ५१७, ५२४, ५९५, ६७२.
सिहरम्मि ६७३.
सिहरं ४३६. सिहरंतरिय ३५०. सिहराई ११२२.
सिहरारूड ४६१.
सिहराहि ६३६, हिं ४६९.
सिंहरिणा ४३८.
सिहंडि २७७.
सिहा १९, ७०. सिहिणात्यय ५.
सिहिणो २६२. सिहिणोवरे ७५७. सिही ५६२, ११३८. सोहा १०७१.

४९४, ५००. सीयलायंत २७.
सीयलेण ५०९.
१०५], १६३ 4,
सील २७२. सीलण्णो २२६.
सीलस्स १६१.
सीलं ४९३. सीलाओ ७४१, ९१५.
सीलाण ५५५, ९१५12.
सीलेण ४७२, ११४४. सीवह १०६६.
सीस ४५/15.
सीसइ १४६,
३६८, ४८८, ५५५, ६६३, ७३०, ८१४, ९५२, १२१०.
सीसउ ८६४.

सीसट्ठि ९. सीसहा ८२४. सीसं ७०६.
सीसंत ४८५.
सीसंता ८३६.
[ सिलायड -
सीरांति ३७, ९५३.
सीसंते ११३३.
सीसे ९०९, १२८०.
सीह ८४१.
सीहासणम्मि ९०.
सीहेण ६३७.
सुअरिक्षण 972.
सुअसत्थे १२८८ 11.
सुई २५७, ९४१.
सुएण २७१.
सुओ २०, २५७, ६५३, १०४५,
१२१०, १२२७.
सुकइ १३१, १२२२.
सुईण ७२.
सुकय ८९०, १०४१. सुकयं ६५१.
सुकयाण ४७.
सुकव्व ९४०. सुहाउ ३६४4. सुकहाओ ३६.
सुकुमाल १२१८१6.
सुकुसुम २२८. सुक्क ८५८.
सुक्ख २३२ 5. सुखित्तं ४८11. सुगईहिं ६९५.
सुगंध १०२९/16. सुचित्तयो ८४४.

Page #426

-सुरवा ] GLOSSARY
३१९ सुछेत्तं ४८. | सुपएसे ५१५,
। सुय (सुत) ३७३, ६९२, ७१९, सुजणणीए ६५४*१. सुपएसो ५१३.
१११३. सुजणवयस्स ५२. सुपडिरुयंतेण ३०७.
सुयइ १३०४. सुजणु १०६*१r12, ७२०19. सुपडिरुवंतेण ३०७१1.
सुयण ६९५, १३३२. सुजणेण ६८१. सुपत्तिटिअ ४३11.
सुयणयणो १५. सुजम्म १५७. सुपयत्तेण ८२६५4.
सुयणा १३, १३३३. सुजम्मं ११५०.
सुपरिट्रिय ४३१11. ८४०. सुयणाण १४, ९५४. सुजवेण ६८१10,९४८,१२६०. सुपरिट्रियं ७६४.
सुयणु ३०, ७२17, ७३, ९७, सुटिओ ६३४, १०७३. सुपसण्ण १२७४.
१०६*१, ११४, १३१r19, सुढियाई ४६२, ६ ९६९. सुपसत्थ ३५३, १२९४१7.
३६७,४०६,४९९, ६३४, सुटिल ११२०76. सुपसाहिएहिँ ८२१.
६५४*१, ६६२*१, ६७०, सुण ८२८. सुपसाहियं ४२४.
७०८, ७२०, ९५२, ९९४, सुणएण १११४. सुपुत्तो १०६०॥5.
१०३७, ११०५, १२१२, सुणएहिं ११४२. सुपुरिसाण ८०१.
१३१६, १३२०*२. सुबह ७३५. सुप्पइ १०८५.
सुयणो २५७, ६५७, ८४५. सुणयाण ११३८,११७७. सुप्पबद्ध ३६९.
सुयम्म ११५०/9. सुणसु ४८८. सुप्परिट्रिय ४३.
सुयम्माण ९६५. सुणह २२. सुप्फलिय २२८.
सुयम्मि १०१७. सुर्णताण ८८१. सुब्भब्भ २०५.
सुयम्मे १७७. सुणिऊण १०१६,११७६r15. सुभिच्च १०१९.
सुयरिसण १. सुणिबद्ध २३८. सुभिच्चो १४९.
सुयंधवहं १०२९. सुणेऊण १४५, .६१४, ७० सुभियाट ५०१.
सुया (श्रुता) ८००. . १२३८. सुमइ ३२८.
सुया (सुता) १५६, १२५५. सुणेह ३६८. सुमई २६६.
सुयाए १२७९. सुतावसी २३१. सुमईण ८२३, १०१२.
सुयाए ७२९, ८९१. सुतित्य २०७.
सुमइहि १०१२77, हिं ६९५. सुयाण (शुकानाम् ) ५४४. सुत्त ५*१. सुमज्जण ११५1.
सुयाण (सुतानाम् ) ११८०. सुत्ते १९७१. सुमज्मण ११५.
सुयाणं २२९, ९६३. सुत्थियाट ८३. सुमणोरमं ९२r15.
सुर ११,९१,२५१-२, ३२७, सुदियसो ८९५. सुमणोरहाण १४६.
३४६, ३४८, ३५१, ५०५, सुदियहे.७८९, १२४६. सुमणोहरं ९२, १३०३.
५२१, ५८३, ५८५, सुदूरि १४२r12. सुमणोहराण १४६४6.
५८५*३, ५९६, ६००' सुदूसह ४७२. सुमरणा २६८, ६९९.
६५६,७६३, ९०२, १०४४,
११०५, ११५५, ११९९, सुद्ध ३४r21, ४१r2, ८६४, सुमरिओ ११९२.
१२१०, १२९४. ११९७. सुमंजु २४.
सुरएण १०७९. सुधीर १०२२. सुमित्तो १०६..
सुरय ३८२. सुधूयाओं २८३. सुमुहुत्तो ५१३.
सुरयं ७५०. पइत्तेण ८२६. सुय (शुक) ८२८.
सुरवइ ५८५*२.

Page #427

३२०
लीलावई
[सुरवडणा
सुरवइणा ५८५. सुविलासिणी ९४१.
१२५३, १२७२, १२८८, सुरवराणं १२०१. सुविस २७९, ५९३.
१३२०*१. सुरवरिंदो २३५. सुविसण्णो ५३०.
सुहइ १३८r18. सुरसं २४, ३३, १२९. . सुविसत्थं २६०, २६४. सुहउ ८४५75. सुरसाई २१r12. सुविसत्थो १०६..
सुहओ ६५. सुरहि ३१, १७३, ३५३, सुविसथो १०६०.
सुहड ६३५३, ११९७. ५९८, १२६४. सुविसुद्ध ७७०.
सुहडो ११८८, ११९१. सुरहीओ १३-7. सुविहिय १३२६.
सुहयम्ह ३३॥17. सुरा १२६६.
सुवइ ५३९, ५४६, ६८९, सुहयं ३३, ९२, ११०२. सुरासुर ९,१७६. __७३७, ११८०.
सुहया १९९. सुरासुरिंद २९९.
सुब्बउ ४२, २७३, ९६८. सुहलग्गो १२४६॥5. सुरासुरेंद २०१. सुव्वसिय ४५.
सुहवडिया १००१. सुराहिवई ३७१. सुब्वंति ३६.
सुहवासं २१६१18. सुरेस २८१, ३४०. सुविल्ल ८०1.
सुहस्स ४०८. सुरेसा ५८६. सुसणिद्ध ४९.
सुहं ७९, २२४, ३३०, ५४६, सुरेसो ९१ सुसराउ ३६४.
५५७, ५६९, ५९०, ६१२, सुलक्खं ४१. सुसंतुट्ठो ९४८r4.
७६७, ८०९r13, ८५९, सुलसं ३२७. सुसंधि ४२.
८६२, ९१९, ९६९-७०, सुलसा २८१, ८०२. सुसाय १३-1r3.
११३८, ११७५, १२१७, सुलसाहिवई ३१६. सुसारीहिँ १०६९.
१२७८. सुलहा १८६, ९५९. सुसावयं ११२९.
सुहकहिँ ४३०. सुलंकीण १०६८r13. सुसिणिद्ध ४९४13.
सुहा ७२२॥12. सुलुंकीण १०६८.
सुस्साय १३-1, ५९५. सुहाई ६२, ई ८८२. सुलोचणालोओ ५१३. सुह (शुभ) ६००, ८२५,
सुहागम ११९९. सुवट्टिय ७६५.
८४१,९६९.
सुहाण ९९५ सुवण्ण १२, ३६, १२८, ७६५, | सुह (सुख) ४६,४८,५२, १०४,
सुहाणं ७२५. ९०४॥8, ९३४, १३२७. सुवयंसियाहि ६५८.
१३१, २०३,
सुहाराहो ८४५.
२३८r7, २४६,२४९,२६४,२७२-३,
सुहावगाह १२-8. सुवल्लह १२१.
२७६-७, २९१, ३४८, ३५१,
सुहावलाण ८९९. सुवल्लहेहि १०१३, 'हिँ १०.२२..
सुहावेइ ७७१.
३७७, ४२१, ५०९, ५१६, सुवसई २२४.
सुहासण १४३, २०६, ३६३,
५३१, ६१६78, ६२३, ६२९, सुवसई २२४2.
९०८, ९६६, ११६०,
६६२, ६६८, ६८१, ६९९, सुवासरो ५१३.
११६१15.
८७५,८८९,८९८,९४०74, सुवासहर १७२.
सुहासणं १४२.
९४१, ९५६, ९७०72, सुविक्खाउ ४६23.
१०३१, १०४४,१०६९3,
सुहासाय ६७१, १०९३. सुविक्खाओ १०४५.
१०८४,१०८६, १०८९r25, सुवित्थरं १०४२.
१०९५, ११२०, ११३२,
सुहासीण ३५० सुवियारियाइँ ५७५.
११५४, ११५८, ११७१, सुहासीणा ३५८r14.

Page #428

सो ]
सुहालीण ए ७-5. सुहासी ७-59.
सुहासु ५७३.
१९२.
सुहाहि ५४७.
सहि ( सुहृत् ) ९४०, १०१९. सुहिप ४६, ३५०, १०४६०1, १९६19.
सुहियं १०४६.
या ६६२.
याण २८४, ३१९, ७२३. मी ५७१.
सुण २१७, २५९/10, ६३०,
६५८.
सुहि २५९. सुहो ६६५. सुहोवएस २८४. सुंकारो २८९.
सुंदर ३९४.
सुंदरि ५२, १४२, ३६३, ३६६, ३७७, ५०८, ५२१, ५५३, ६१०, ७८५, ७९९, ९५७, १००८, ११०५, ११६९/12, ११९७, १२१४, १२७८. सुंदरी १२११, १३२५. सुंदरी ५८७.
सुंदरी हिँ ९१, ११५५. सुंदरी ६५.
सूय ११३६.
सूयर ८०८.
सूरायव ४५०, ६७८. सूरे ४११.
सूरो ( शूरः ) १४९, ८४५. सूरो (सूर्यः ) ६७, २२४, २६१, ३४०, ४३६-८, ५१६, ६३८, ६७३, ६७५, १०७०. सूलहरं २०२.
सेज्जाहर ४७६.
सेल १११५. ली. २१

GLOSSARY
से ( तस्य ) १४०, १४२, २४९, २५५, ५२९, ५३२-४, ९३४, ११३९, ११६७, १२९७, १३१५.
से ( तस्याः ) ४२१,
४३४, ५०१, ७०६,
४२४,
७६०, ७६७, ७७२, ७७६ - ७, ७८२, ८२२, ८९४, ९००, ९२८, ९५०, १००७.
से ५२५/10, ६२५5, सेउवहो १७१.
सेएण ४२३.
सेओहंस ११९१.
सेणाहिवई १३३.
सेणाहिवो १०६*२.
सेय (श्वेत) १२९१. सेय (स्वेद) १०, ५९,
४००, ४२०, ६१८, ७४८, १०८३, ११२५, ११२७-८, १२५६.
सेयं (सेकम् ) ३४४. सेरिभ २२१ 16. सेरिह २२१.
सेल ४५४, ४६९, ५१६, ५९५, ६७३, ९७६, १०७२, १११६, ११२०, ११३०.
सेलम्मि ५६६, १०७०. ६७९.
सेलं ५१६74,
सेलाणं ६, ६४2. सेला हि १२२९.
सेले २८१.
सेलो ४५६.
सेलो ४३९, ११९४. सेवओ ८८९.
सेवा ११९.
सेवागय ९०.
सेविज्जइ १७५.
सेविनंति ३४७.
सेस ५*१, २२४, ४५५, ४८०.
१२२, सोत्तुम्वत १८३.

ससम्ह ६६६/13.
सेसस्स ५.
सेसं २६२, ५५५, ६६६, ६८०. सेसंक ४३.
| सेसंगे ४३/11.
सेसा ७९.
| सेलाइ ५१, ई ५२७, सेहरं २६२. सेहरो ५०५.
सो १४०.
सोक्ख
४४,
१०७७, १०८१.
३२९
२३२, ३१८
सोक्खं ८३६.
सोक्खाई ३०१, ३१९. सोक्खाण ८३७. सोत्तं ३४९.
५३४.
सो ४, ७ - 59, ८, १३, ४०,
४७, ६५, ९२, १०२-३, १०५, १०८, ११०-११,
१६, ११९, १४९, १५५, १५८-९, १६२, १८०, १८४/19, १८८, २०८, २१६, २२५, २२७, २६०, २९५, २९७, ३२४, ३७८, ३८२, ३८५-६, ३८८, ४०३, ४०८, ४२९, ४६८, ५०६-७, ५१३, ५३०, ५३३, ५३३४१, ५३५, ५४४-५, ५४८, ५५३, ५८२, ६५२, ६५६, ६६२*१ ६७८, ६८१, ६९१, ६९७, ७१०, ७१४, ७१८, ७२०, ७३५, ७६०-१, ७७७-८, ७८९, ७९३, ७९५, ८०७, ८१६, ८४४, ८४८, ८५६, ८६२, ८६४, ८८०, ९२४, ९२६-८, ९३३, ९३३*१, ९३९, ९५१, ९६७,

Page #429

૩૨૨
लीलाई
[सोअ
९६९-७०, ९७२, ९७६, | सोरट्ट ११४२. ९८१14, ९९८, १००८, सोलंकीण १०६८13. १०२२, १०४७, १०५३, सोवयारेहिं ४२७. १०६९, ११३५, ११४४, | सोवहासं २९३. ११४७, ११४९, ११५५, सोवाण २३८. ११५७.११६०-१.११६९, सोसियंत ५०९८. ११९२-४, ११९९, १२०३, सोह ४२४, ८२१, ९३६, १२०५, १२१७, १२२१, १३२३. १२२९-३०, १२४२, ar4, ३४५14, १०७५, १२५७, १२७७-८,१२८२, १०९९. १२८६, १२९१, १३११, सोहग्ग ११११. १३१६, १३२०, १३२०*२, सोहणं ४१४. १३२८१5.
सोहाणाउण्णं १३२५. सोअ६३५*४.
सोहणीएण १११४19. सोइएण ३११.
सोहं ७७, २३८, ३५२, ३६१, सोउं २७३,६७२.
६८२-३, ६८५. सोऊन ४२, १०१, १४९॥13, सोहंति १०९८.
१६, २७०, २९५, ३०७, सोहा ३९३, ७५४, १२६७. ३६८, ३७५, ४२०, ४६३, सोहाइ २९२१17, ई १०८२. ४७८, ५१०,५३७, ६०८, सोहाग २९२. ७२२, ७२७, ७९९, ८१०, | सोहाए ४३, २६९. ८१७, ८३५, ८६३, ८६९, | सोहाओ ८१८. ८७१, ८७९, ८८८, ८२५, | सोहाहिं ७४९. ९१८, ९२१, ९२४, ९६१, सोहिया ३७०16. ९७४, ९९८, १०१६॥1, सोहिल्ल १३२३. १०४६, १०५८, ११५७, सोहिल्लं १०३१r4, १३२३. ११७६, १२०७, १२१३, | सोहेण ७७, ५१९. १२२२, १२४७.
सोहो १३-5, ७७२, ७७६. सोक्ख ८५७. सोक्खं ९३०. सोकालाई ५६०,
हक 2260 सोक्खे ७२८.
हक्कारिऊण ९४४. सोणभोएण १११४r9. हक्खुविउ ९११. सोणहीएण १११४.
हद ७३३, ८१८, १३२३. सोणिय ११९५.
हट्टवहो ७३३. सोणियं ११९०.
हट्टेसु ८१८. सोन्वय १३०६.5.
हट्टेहि ८१८. सोमालं ७६६.
'हडण १२८७. सोमो ६७.
हत्तया ३६५14.
हत्थ १९३, ४२१,७११,११११. हत्थम्मि ९८१. हत्थं ४२१. हत्थाएँ ५९८. हत्थाओ ७४२. हत्थालंबत्तणं १९३॥10. हत्थाहत्थवणीउ ४१९711. हत्थाहत्थं ९८९. हत्याहत्थुवणीओ ४१९. हत्थाहत्थेण १२५५. हत्थाहिं ७१14. हत्थुल्लएग १२५६. हत्थुल्लो १२५६110. हाथे ८४९. हत्थेण ४२१, ६२५, ९९३,
११८८. हत्थेहिँ ४७५, हिं ७१. हत्थो ७४*१, १७१, ३६४,
६२५, ७१०, ७५९, ८५२. हद्धी ६८४. हम्मतं ११९२. हय (हत) १८५, २७१, ३१४,
४८७, ४८९-९०, ५६८, ६२६, ६४६, ६६६, ६८५, ७१४,९४७, ९८७,१०१८ 14, १०५२, १२०८,
१२५४, १३२८. हय (हय) ७९१, १०६९,
११३४. हया ११२५. हयात १४॥ .याएँ ५६५. हयासाए ९८०. हयासाए ५९७, ६८४. हयासेण ६१८, १११४. हर भर) १३-173, २७०. हर (गृह) १७२, ४५४r25,
५८५, ६५०, ६९६, ७२३, ७४९, ८७५.

Page #430

-हियइच्छिया ] GLOSSARY
३२३ 'हर (हर) २४५, २७५. | हरेसुं (गृहेषु) ३४६. | हसो २८२, ४६९, ८०३. इरह ५७३, ७६६, ७७६. 'हरो (भरः) १२२76,४३६॥5. | हो १३५, १४४, ५३६. हरस्थाई ५२७r16.
'हरो (गृहः ) ३७८, ३८०-१. | ९२२, ९८७, १००९. हरम्मि १२६०.
हल (फल)२३, ७६८, १२९५. हा ६४४-७,६९४,७०५,७००, हरस्स ७३५. हल ७८३.
. ९७९-८०, ९८२. 'हरं (गृहम्) १३०, ३५६, ८.१, हलबोलं८१२.
हाय (भाग ) ८३९. १०६३,१३११.
हलबोलो ७३७, ८१२१7, हार २०४, ७४३. हराई १०७३.
१.६५,१०७०.
हारस्स ९८२. हराण २८५,८०५-६. हलब्बोलो ७३१.
हारं ९३६. हरि ६६९, ८४५4. हला ४०६.
हारि ११०६. इरिजण ६३५*४, ८५०. हलिणा ३.
हारीए १.६८,१११०. हरिणास 23. हलिह ६१.
हारेण ५०९. हरिणछि ४२, ९२४, ९३८, हले ४०६712.
हारो १२३, ४३०, ५३३, ९८५, १.१६, १०४६, | हलो ६७r3.
९३५, ९५१, ९७२-३, ११५२, १२४७, १२५५17, | हल्लंतुवल्ल १६८.
९७५,९७७,९७९,९८१74, १२९३. हलंतुब्वेल्ल १६८r17.
९८८, १०५३, १३०८, हरिणको ४७..
हवंति १५१,३२१,६४४,७१७. १३०८*१.. हरिणाहिं ५.. हवंतु ७३४, ८८२.
हाल १२३३. हरिणी ११३५,११३६. हविजासु ६५२.
हालस्स ८६८, ९७५. हरिणीए ११४.. हसइ ३२०.
हास १०७५. हरिण? ५१2. हसंतेण ४९१.
हासो २९६. हरिणो १, ५-६, ११३६. हसिऊण ११६७.
हि १०६, १६७, १८८, १९२, इरिय (हत) ५१,११०१, हसिजइ ८६६.
२०७79, २१०, २६४, हरिब ९९२. हसिजमाणस्स ३.
४०७, ४३५, ५७६, ५९७, हरियंवर्ण ४८४. हसिजति ५७५.
६८४, ७१७, ७२२१12, इरिस २८६॥15, 6.६, ८९९ हसिजंतो ९१४.
८०३, ८३६॥6, ८८३, ९४९,१०४८.
हसियं ८३, ४२०, ४२२, ८८७, ११६१, १३०६४7. हरिस १२२४, १३१६4.
१२७४r20.
| हिम ८१, ५९५. हरिसिमो १३:19. हसिरीए १०७८.
हिमगिरि १२११. हरिसिय १२३१. हस्सवियं ९११6.
हिय ३४८. हरिसो १३१६.
हं ११८, २०९, २१५१16, हिय (हृत) ११२४-५.
६४१, ६६२*, ८८९, हियइ (हृदये) ६१३. हरीसेहिं (गृहेशैः) ६६४.
९११, ९४८, १०४५, हरण्छा २७०.
१०५२, १२०६.
हियइच्छिए १२३, ६२४. हस्थाई ५२७.
हंस २६, ९९, २७८. हियइच्छिओ ३१५. हरे (गृहे) ३१३, ३३२, ४६१, हंसउलं २५.
हियइच्छियं २३४, २५८, ३०४, ८२६, ८३, १३११r6. | हंसस्स ३२४.
८६४, ११५८, १२३६, हरे (भरे) १३.८१. हसण ३०७, १२४२, १३१५. १२४८. 'हरेसु (भरेषु) १३२५. हंसेहि ६०.
हियइच्छिया ६५०, ७१७.

Page #431

३२४
हियइच्छियाइँ २२३, ३०१,
७२१.
हियप्रच्छिए १२३९.
हियऍ ८७१, ८८८. हियए ७२, १९२, ३२४, २०७,
६९१.
हियओ १२५, २५८, ७९५, १०१८, १०७९, १२१०. हियय १००, १३२, १४४४३, १५४, १८९, २६५, ३३८, ३६०, ३९६, ४०२, ४३५, ४८५, ५४३, ५९८, ६१३ 1, ६१७, ६५६, ६६२, ६८८, ७१६, ७४४, ८५१, ८६१, ८७१/1 ८८०, ८८२, ९५५, ९७३, ९९३, १०४८, १०५१, १२०७, १२२७.
लीलावई
[ हियइच्छियाइँ
७८४, ८५०, ८५५, ८८८४ | हेरंब ३२१, ३२४, १०२४. हेरंबो २८६.
६४६,
6, ८९७.
हियया १४६, ५७९,

६६२, ७००, ८४९. हिययाइ ७९ 14,
ई
४१२, ४७३, ५३३, ५६२, ६०५, ६५०, ६६३, ६८४, ८२६, ८४२, ९७९, ९८१, ९८७, १२३०. हियएण ४०, १६७, २५१, ३१८, ३७३, ४५९, ४६७, ४८७, ६४८, ६५५, ६९२, ७७८, ९५३, १३३१. हियएगं ५१०. हियहि ४८७४, हिं ३१२, हिलास ५४०.
हिरणक्कस १.
हिंसा ११३४.
हीरइ १०७९, ११८९.
११२१८.
हेलबोलो ७३७/12.
होज ९३३, ९५९, ९९५.
होंति ८०, १८६, ३९७, १०८६. हो ५३६, १२४८ 11.
होड़ १६१, १४८, २६८, ३११, ३७९, ४१९, ४३८, ४७२, ४८५, ५३९, ५४७-८, ५७६, ५७८, ६२१, ६३०, ७१५, ७१६१, ७५८, ७९९, ८४६, ९२७, १००३, १०१०, ५०६०, १०७७, ११३५, ११४६, ११५०, ११६५, ११७४, १२२१, १२६५, १३३३*१.
१६, १६१, ५३४11, ६५-६, ७२४, १६९-७०, १९२, २११, २२३, २६८, | होउ ३२३, ३८९, ४१९ 13,
७२४, ७३४-५, ९७०.
३२१, ४३८, ४८८, ४९०, ५१२, ५५१, ५७३, ६३०, ७०४, ८३६, ८६३ - ४, ९३३ 1,
होज २९९, ६५२, ७८१, ८२२. होम १८.
होमि ८८०.
८६६, ९००, ९६०, १००२, १२२५, १२३३, १३१५/२,
१०५३,
होसि ६११, १२१५, १२१९. होसेहिं १२४९/16.
१३१९*१.
हुत्तं (मंमुखम् ) ७१२, ७३३.
७९, ५४२. हिययाऍ ११४०. हिययाए ७०४.
हिययाओ ८५४. हियाण ८७५.
हिययाहि ९६१.
हियये ३१७.
हियवय ९८२.
हिययद्ध १२५३.
हिययम्मि ५२९, ५३३, ८५८. हिययस्स ५८५१.
हिययं १४४, १८९, १९५, २६८, ३००, ३६२, ४०९, ४२६, ५६७, ६१४, ६३६, हे ८२४.
२९,
हुयवह ५६७, ११९०. हुयवहो ८५८.
हुयास २४५, ११८३. हुंकार १०७८.
हुंति ३१३, ३१९, ४९६/16.
हेरिएण ११२.
हेरिएहि १०७, हिं १०७/18,

होह ६५४ .
होहि २९९1३, ३८८. होहिंति ७२१
होही
१५८, ४११, ५६५, ६३२, ६३५२, ७२०,८१६, ९१६-७, १०४०.
होंति ७६८.

Page #432

NOTES
[The following books have been repeatedly used in preparing these Notes: (Nirṇaya-sāgara ed., Bombay); A Classical Dictionary of Hindu Mythology etc. by J. Dowson, London 1897; Vedic Mythology by A. A. Macdonell, Strassburg 1897; Epic Mythology by E. W. Hopkins, Strassburg 1915; PSM: Paiasaddamahanṇavo, Calcutta Samvat 1979; Pischel: Grammatik der Präkrit Sprachen, Strassburg 1900.]
INTRODUCTORY 1-17
1-11) By way of Mangala, salutations are offered and victory is wished to Hari or Viņu by referring to various episodes in his career: as Narasimha he broke open with his claws the chest of Hiranyakasipu; as Vamana he pervaded the three worlds; his inability, during childhood, to cross the threshold was laughed at by Balarama: he twisted the neck of the demon Rista; he reposed on the serpent Sesa in the ocean; and his arms broke a pair of Arjuna trees, twisted the neck of Rista, rent asunder the jaws of Kesin, dragged Kamsa to death, and lifted up the Govardhana mountain. Victorious is Maheśvara who, destroying the three worlds, sipped the seven oceans. Salutations to Gauri's foot which crushed Mahisa and is worshipped by gods and demons. May the bodice of Candi protect you and may the waters of Ganga wash off your sins!
1) The name or fuis somewhat obscure. It is a nearer rendering of हिरण्याक्ष than of हिरण्यकशिपु whose destruction the author has in view. fat in his incarnation of a broke open the chest of the demon fag with his claws; on that occasion his regular weapon, namely the g, stood merely as an envious witness; and the author asks us to salute these claws which are holding the pieces of bones from the demon's chest. See 7. 8. 18-39. As the act of killing was finished by the claws, the g, as our author puts it, or the stout arms of far, as a puts it, had no work on that occasion. The verse in the गउडवst runs thus : तं णमह समोसरिआ णहग्गविहडाविओरवीढस्स । जस्स दइचम्मि अलद्धववसिय
य भुयदण्डा ॥ ८ ॥ गन्भिणं embedded in. The com. confuses भवन and भुवन, see also. p. 22, 1. 23. 2) There is no doubt that अप्प चिय stands for अप्पे चिय, cf. दंसण बेय in B for दंसणे चय in २७१ १ below ; and हिअअ अ विलोणो, गाथास .. ३-९०. One may be tempted to emend अप्पणं as अपयं; to agree with सायारं, अप्पणं will have to be taken like अप्पाणं, ५७८ below, as Nom. Sing. Neu. Or अप्पण = अपणा. We may take अपणमप्प चिय = आत्मना आत्मनि एव ' by itself in itself', and render the gatha thus: 'Salute him, whose third step, possessing a concrete form got itself accommodated [in his third step] of an immaterial nature [ = sky ] at that time when he was measuring the three worlds." The refers to the three steps of fag who strode over this universe and planted his step in three places which the early commentators take as the earth, the atmosphere and the sky. According to सायन

Page #433

326
LILĀvai
(4-
.
the three steps are those taken during the incarnation of a 4. "The Dwarf appeared before Bali and begged of him as much land as he could step over in three paces. The generous monarch complied with the request. facu took two strides orer heaven and earth; but respecting the virtues of Bali, he then stopped, leaving the dominion of qals, or the infernal regions, to Bali.' (Macdonell: Vedic Mythology, pp. 37.42; Dowson: A Classical Dictionary of Hindu Mythology etc., pp. 35 ff.). The third step of 2199 had no place; though concrete or material it was absorbed in himself, in his own immaterial self. Feet = go as well as 7. Note, however, the com. 41421971
#777 FIFT FATEHT FATEH Aag sa व्यक्तमापतितमित्यर्थः।. The verse of कालिदास in the com. comes from रघुवंश १३.१. 3) 2 = 57, see 43 below. 37169=39 , i. e., 3792p or stap. 31678 = 37997. During his childhood hot was found unable to cross the threshol, his foot having crossed it only halfway; his elder brother Balarāma covertly laughed at him; and it is this foot that is saluted. B reads B& foi = 377-59 ferah. 4) Bufe or fiz was a Daitya, and son of Bali, sent by i to destroy 5. He assumed the form of a savage bull and attacked
out. By the superior strength of his arms out twisted its neck, pulled out its horn and thrashed it thereby so much that it vomitted blood and died on the spot ( 17. 10. 36. 1 15). The arm of sur was a veritable bolt, dark like cloud or hard and dark; and when it fatally acted on the neck of se, it resembled Yama's noose operating [ 9a ) or extended at the time of the calamity of the final destruction. For the use of a UTT see 755 below. 5) for fry is sometimes portrayed reclining on the serpent 19 in the watery underworld of qua, tu is the king of Nāgas, the serpent race: and he rules over the Pâtāla, the infernal regions. He is a serpent with one thousand heads which form the conch and canopy of fato while sleeping during the intervals of creation. His heads are decked with jewels and his hood is called aran. The rays of the jewels on the hood of 79. who forms the bed of fare in the great ocean, resemble the sprouts of a bulbous root, namely, the jewel IEGH which is pressed against and covered by the breasts of Zeht. On the breast of falu there are the peculiar marks of the curl known as थ्रीवत्स and the jewel called कौस्तुभ. The com. remarks: A (note its use at the beginning of a sentence) et: सिन्धौ शय्याकृतशेषफणामणिकान्तयः स्नेहालिङ्गितलक्ष्मीस्तननिपीडितकोस्तुभकन्दारा इव राजन्ते । उभय. कान्तिसाम्यमित्यर्थः ।. उवहि for उदधि, besides उअहि or उयहि, is phonetically justified and found elsewhere too: it is an illustration of a which is more common in 87987. Trivikrama knows the first line as in J; he quotes a portion thus: 9.01 foražar in his Prakrit grammar (1. i. 22). On the use of fe at the beginning of a sentence, S. P. Pandit observes thus: 'ihe use of the particle kila at the head of senter ce......so far as I know, is only found in Sanskrit works by Jain writers' (Galavaho, p. v, Bombay 1887). 5*1 (B) ) This gathā is reconstructed by the Editor from the Sanskrit commentary. It is a good Mangala, and is found only in B. The context does not suffer, even if it is omitted. Its presence in B is a fact though one may reconstruct it with

Page #434

-7]
slight differences. 7 or far is sleeping on the serpent. One of his four hands holds the q or conch shel, which is formed from the shell of , a demon who lived in the sea in the form of a conch-shell. When fa changed sides during sleep the serpent was squeezed or pressed. Consequently breathed out hissingly. Filled by the breath the conch-shell was being blown, and aft or fat was awakened from his sleep. The com. uses the form दध्वने instead of दध्वान. 6 ) विष्णु कृष्ण has four arms which have individually or collectively accomplished great feats on different occasions. Here five events from his life are being referred to. The back-ground of the event of sun's breaking a pair of अर्जुन trees is like this. Two यक्षs, नलकूबर and ama, were once sporting with ladies in the river Ganges. They were excessively drunk and completely nude. R was passing by that way. At the sight of the sage a the ladies clothed themselves, but the two brothers were too drunk to mind their nudity. a was offended by their behaviour, felt that they did not deserve to be men, and cursed them that they might be turned into trees for a period of cne hundred years. They would be relieved, however, by the contact of . One day broke the vessels of milk and curds and ate the butter which enraged a very much. She tied him to a mortar, but divine as his power was, he pulled by the strength of his arms that mortar through the interspace between the pair of 3 trees (viz.. the two converted into trees) in the veranda. His pull was so forceful that both the trees were broken and uprooted, and consequently the were released from the form of trees (m. 10.10.23 ff.). Secondly, as noted above, अरिष्ट or रिष्ट was a दैत्य who assumed the form of a savage bull and attacked कृष्ण, who however, twisted its neck and finished it on the spot (. 10,36, 1-15). Thirdly, was a who assumed the form of a horse and a tacked but was killed by that hero who rent him asunder by thrusting him arm into his jaws (n. 10. 37. 1-7). Fourthly. was the son of 3 and cousin of , the mother of . He deposed his father and became notorious as the tyrannical king of Mathura. He married two daughters of , the king of Magadha. As it was foretold that he would die at the hands of a son of 2, he tried to destroy all her issues. When a, the seventh son, was born, he was taken to गोकुल and nurtured there by नन्द as a child of रोहिणी. The eighth child कृष्ण also was taken 10 गोकुल कंस sent formidable demons to destory them, but all these machina ions were defeated. Then he invited them both to Mathura to attend some games and formed certain plans for their destruction. Many court wrestlers were crushed by these brothers When tried to attack, the latter dragged him down from his elevated seat and finished him on the spot by striking on his chest (m. 10. 44. 34 ff.). Lastly,
felt offended (when his worship was stopped by ), was quickly enraged, and poured down a fatal deluge of rain with a view to wash away the aú mountain and all the peop'e of that area; but lifted up the mountain maa on his fingers and held it for seven days like an umbrella, and thus prepared a solid shelter for the people of (10 25. 19 etc). is यथासंख्यम्. 7) केशिन्
जमलज्जुण-भंजण, रिट्ठ-वरण etc.
The figure of speech

NOTES

327

Page #435

328
LĪLĀVAI
[8
as noted above, was a who assumed the form of a horse and attacked hour. The way in which tot overpowered that horse is described thus. in ihe 71. (10.37): # GOTËS: gaeyat 591 EIERI sit atatagall AS:ET UT भुजमुत्तरं स्मयन्प्रवेशयामास यथोरग बिले ॥ ५॥ दन्ता निपेतुभंगवद्भुजस्पृशस्ते केशिनस्तप्तमयस्पो यथा ॥ बाहुश्च तद्देहगतो महात्मनो यथामयः संक्वृधे उपेक्षितः ॥ ६ ॥ समेधमानेन स कृष्णबाहुना निरुवायुवरणाश्च fa97 Il afe : qfadan: Tiia og fa f it gg: 11 ll According to our text, not overpowered ( ra:?) the young h rse by his stiff hands or arms, then thrust his hard elbow into its mouth, and thus tormented it to death. Blazor Baza would indicate that he had put his hands round its neck. 8) It is as destructive rather than reproductive energy that fea or REX is famed. When he was about to destory the universe or when his mouth was about to swallow the three worlds, he sipped the seven seas, quite in the cavity of his palm, as one would sip 1947 water before eating something. In reading staafu za J has been followed; a reading like a would bring us nearer the form noted by Trivikrama (1. iii. 105): BITA1370 371 ISTE
आपो इन्यस्य ओसा इत्यादेशः, ततः शकागत्परो यकारागमः । ओसाशब्दो नोहारवाची देश्यः, तत्कणो al 31 ATST TOT I. For a detailed note on 37101377, see the Vocabulary. p. 537, ayafa, translated by Professor Handiqui, Lahore 1934. In short ARTE
FETAI 1971. 9) Art or get as 3031 or gri crushed the head and killed the demon afeger. The gaat also refers to this episode more than once ; her foot and anklet are pointedly referred to in some verses: AT FREE नेउरिलेण जीएँ चलणेण ताडियखंधी। उम्भिण्णरु हाकुसुमो जाओ महिसासुरासोओ ॥४३॥ सीमम्म कओ महिसस्स देवि मरणाय जो हि संपण्णो। सो च्चिय जणस्स जाओ तुह चलणो मंगलठ्ठाणं ॥ ३२४ ॥ 10) gost as maat is the mountaineer', a huntress. She paints her body with saffron-juice (from safflowers): she wears a bodice; when she strains herself by constantly bending her strong bow, she perspires heavily; the bodice gets wet and out of it flows the saffron juice. सेय etc. = स्वेदसलिल+आईः or युफा, the latter, if is taken as a possessive termination. caraka, present participle from with Pag, see Pischel § 493. Note the loose use of Gen. by the com. in Haat qia. 11) e has the crescent moon on his head; the rushing waters of the heavenly river, namely Ganges, fall on his head and get blended with moonbeams and thus they look white like the brisht (on account of tee:h)
n of रुद्र. This imagery reminds us of a similar line उडवहो (६.): हरसमिणो पायएहिं संवलिययं व बोययं1. For निम्नगा we have three equivalents in the Mss: णिण्णया, णिण्णुया and णिम्मया (the initial may be नि as well); elsewhere in this text fot ( P) 00191, verse 50; the first alone is confirmed by other sources. see Pischel & 278.
12-17) The author offers short discourse on the topic of sajjana and durjana, the good and the wicked : the former appreciate narrative compositions, appear excellent being contrasted with the latter, are averse to find fault with others, cannot cure the latter, and have such character that is never destroyed by others.
12) For the purpose of double entendre Prākrit has an additional advantage : besides having more than one meaning the same Prākrit word can

Page #436

-17)
NOTES
329
stand for more than one Sanskrit word. We have here the श्लेषोपमा. वियारिणो goes with 2 as well as Higuit; the former, faaiffor:, considerate, and the latter, faqutor:, traversing the sky. Poetic compositions are likened to lotus plots, for both are group and 3775 -the former have an assemblage of fine sounds or words (gaida:) and are free from faults (TEZ9:); and the latter have an assemblage of fine leaves (सुपर्णसंवया) and do not see the night (अदृष्टदोषाः अदृष्या रात्रियः). The metre is वंशस्थ, the definition of which runs thus : वदन्ति वंशस्थ वलं जतो STTTI. 13) If this verse came earlier than verse No. 12, then it could be a good 43 verse remembering wat and going with other verses; and incidentally it coul 1 introduce the topic of th and 59. The expression rat occurs in three verses (13, 37 and 280) and the available variants are: B CATA; P aia, J परिभावं, परभायं; B परिभायं. Thus Puniformly परिहावं Jonce परिभाव and even B once TA', Rza or flat can be accepted, therefore, as the basic reding, and possibly it stands for 4177. The com., though the readings vary, interprets it as TUTIER or . The idea is that the moon-beams would not shine so bright in the absence of darkness. The figure of speech is 277. 14) The wicked people go on scandalising others in an outspoken manner. The good people, however, though they see faults in others, would ra her try to correct them quietly than go on scandalising them publicly. The FTBIRST has a sentence like this: सोय दुजणु कइसउ । हूं. सुण उ जइमउ, पढमईसणे चिय भमणसीलो पहिमांसासउ व्व । a AEG 391 Tool AR HUR AIHIL BASE I etc. Does the com, mean TERIT = 72619, enmity ? 15) Or there is no harm if every one in this world is looked upon as a good man: still the author would add a few words which are traditionally added in such a context. Note the verse quoted in the com. Better laqga T7 in the com. 16*1) (J) The readings of J on gāthā 16 (especially Nos. 12-13) supply some evidence how a successor of J can lose this gāthā haplographically. Naturally this has not been inherited by P and B. The form atg, though rare in this work, is quite normal in Apabhramsa which has influenced this text here and there. Note Tie is neuter : better read in the chāyā ats:. The normal Prākrit equivalents of स्त्री are इत्थी, थी (हेम. VIII. 1. 130). Though ति, तिअ or even ती is not altogether unknown in Prākrit (see a PSM ), it is more common in Apabhi amza perhaps a dialectal and popular deaspiration of 27 (93493 I. 10. 3, ragia I, p. 261; 999RFEL II. 11, Annals of the B. 0. R. I., XXIII, Silver Jubilee No., p. 599 ; 4.6333 X. 9. 1, p. 97, Karanja 1934). The use of fa & is not appropriate syntactically; or it can be rendered as alaa, qualifying ay, but then it would be an 31955 form. The figure of speech is 27. 17) The reading of B is different; so render the concluding expression thus: निरर्थवाकप्रसंगेन.
AUTHOR'S BIOGRAPHY ETC. 18-42
18-22) The author gives some biographical details here: Bahuladitya had pleased the gods by his contact with three Vedas and three sacrificial fires, and had achieved the three ends of human effort. He had performed many a sacrifice. Fçoin his meritorious wife (per

Page #437

[18
haps Gunavati by name), he had a son called Bhusaṇa-bhatta who was outstanding in the family and an embodiment of Vedic lore. It is by his son, Kutühala, that this eminent tale, the Lilavati, has been composed.
330
LĪLĀVAI
18) तिहोमसिंग refers to the tending of three sacred fires perpetually maintained by a householder. They are: दाक्षिणात्य, गाईपत्य and आहवनीय. They stand respectively for Father, Mother and Teacher; and when these are no more, they are to be duly attended. It is from them that the fires for sacrificial purposes are lighted: पिता वै गार्हपत्योऽप्रमताग्निदक्षिणः स्मृतः । गुरुराहवनीयस्तु सा मित्रता गरीयसी ॥ त्रिषप्रपद्यनेतेषु त्री लोकान्विजयेद्गुही । दीप्यमानः स्ववपुत्रा देववद्दिवि मोदते ॥ etc. a II. 231-32 ff. Thus af was a learned, pious and dutiful ब्राह्मण. 19) He performed so many sacrifices that the columns of smoke arising from them have darkened the very chest of the moon, even to this day, under the semblance of the antelope mark. Better read in the com. We have an ad here. 20) Perhaps at stands for his wife. Is it that her name is gua? The reading a, Instr. sing., of B would be normal in
. 21) The four Vedas, which had originated from the four mouths of Brahman, have come now to occupy one mouth (of E) and felt themselves honoured like his close relatives. Thus THE was an outstanding member of his family, and he had thoroughly mastered all the four Vedas. 22) 'not of vigorous intelligence', may mean out of curiosity,' see 146, 369 etc. below; the com. takes it as the name of the author, see the same 921, 1311 below.
23-42) One autumnal day, late in the moonlit evening, the poet's beloved (Savitri by name ), seated comfortably on the terrace of the palace, drew his attention to various natural objects and scenes, namely, the bee in the lotus, the notes of swans, the breezes, the forest range, Cakravāka birds, swarms of bees and the moon (all described). She expresses satisfaction on their happy life, and requests him to narrate a novel story, pleasing to women and just by way of an evening entertainment. He told her, in reply, that stories, as defined by earlier poets, are of three kinds: divine (divya) divine-human (divya mănuși) and human (mănuși). The great poets, moreover, have composed them in Sanskrit, Präkrit, or in a mixed form; and any composition by him, who has not studied grammar (Sabda Sastra), may not win any recognition. She runs down grammar the way to which is closed to many. One need not worry about grammar; and that word, in her opinion, is great the meaning of which is easily and clearly grasped by the heart. Being requested by her to tell a divine-human story, pleasing to young ladies, in Prakrit language, sprinkling the narration with a few Desi words, he starts narrating its well-knit plot.
23) तं जह is an introductory remark for the narration. शरदजन्याः प्रदेषममये qualified by कुभे and 'हलुजले. The figure of speech is रूपक. सण = शयन or

Page #438

-34]
सदन. The reading of B सुहासीणो etc. makes the context more clear. 24) चंदज्जुय see also 31 below. Elsewhere slight difference in spelling is seen : चंदोज कुमुदम् । स्वार्थ के चंदोज्जयं । दे. ना. 3. 4: Trivikrama observes thus ( I. iv. 121 ) : चंदेनं रणद्धअं कुमुदन् । चन्द्रेण द्योतत इति चंदोज्जं । रजनिध्वजम् । B retains perhaps. to fulfil the rule (हैम. VIII. ii. 79 ) in which some Mss. read चन्द्र or वन्द्र. Immediately after फामणिपईवा, noted above under 4, Trivikrama has an illustration (I. i. 22 ) like this : ज्योत्स्नापूरितकोशः जोहाऊरिदकोसो, which is possibly based on this verse. वाग्भट in his काव्यानुशासनम् ( Bombay 1915 p. 21 ) quotes this verse in this manner (the wrong spacing of the printed text being adjusted) : देश्यानां प्राकृताद्युक्तो मुग्धोक्ता च न दोषः । तत्र प्राकृते यथा ' जुन्ह कांस्य कोस कंनिधवले सवंगगंधुकडे णिन्त्रिग्धं घरदीहियापु सरसं बेबंतओ मासलम् । आसाएइ सुतंजु एंजियत्रो तिनिछपाण सर्व उम्मिलन्तदलावलं परिगऊ चंदुजए छपउ ॥' अत्र तिर्मिछि मकरन्द इति देश्य: ।. Some of the variants are covered by the readings of our Mss. g is found in P, while and सरसं in B. The metre is शार्दूलविक्रीडितम् 25) The सरस्वतीकण्ठाभरणम् ( काव्यमाला, ed., Bombay 1234, p. 529) quotes this verse to illustrate the figure of speech मालादीपक in this form : माला यथा । इमिणा सरएण ससी ससिणा वि पिसा णिसाई ( v. 1. मिसाए ) कुमुअवणम् । कुमुअवणेण अ पुलिगं पुलिणेण अ सोहए हंसउलम् ॥ २०५ ॥ Expecting perhaps the fourth quarter to contain 18 मात्राs, the editor has a footnote: अत्रैकमात्राया न्यूनत्वाच्छन्दोदोषः प्रतिभाति. Some one appears to have changed सहइ to सोहए to bring it nearer its Sanskrit counterpart. In the second line in both the places, may be a misreading of ; and fa of B is a more meaningful improvement on व 26 ) A reading like मणहरो would be better for metre. णिसा मेह has no object; so we may construe, with the com.: O beloved, hear, there is the cackling of swans etc. The com. does not confirm the reading Яngt of в which cannot qualify हंससंलावो. The com. शारदी शरच्छ्री 27 ) Better सीयलायंत शीतलायमान 28 ) The change of म to व is more usual in अपभ्रंश than in earlier प्राकृत (Pischel 251 ): म > > व; and व stands for वँ (see the readings on हम VIII. iv. 397 ), though here it has the value of a double consonant. Is it that the basic reading was णिम्मल ? 29 ) Better render संभावनैक than संभावनीय; their hearts set on greeting the day' The context here is of moon it प्रदोषसमय : so there is no question of सूर्योदय here. Possibly the चक्रवाक birds mistake the bright moonlight for day light and try to meet their mates. Note चक्कवाय is neuter; it stands for the males and females together (चक्रवाक मिथुनानि ). In the समराइच कहा, the subject being a parrot and his mate predicates like गयाई, निवडिय इं are used, p. 87. Construe पेच्छा like णिन मेइ in 26 above. Both the forms hand विणा are available. 30 ) सप्तपत्र = सप्तपर्ण विशेहविज्जतं = विलोभ्यमानम्. The com. uses अवेदयन्तः for अवेदयमानाः from विदू 10 A. वेश्यते. 31 ) The author has in his mind the imagery of a lover kissing his beloved. The figure of speech is उत्प्रेक्षा. तारा = a star, or the pupil of the eye. 33 ) किं पि cannot qualify अरव्त्र कहूं, so rather कं पि. Both मत्त and मेत for मात्र are allowed by gram nar (Pischel § 109 ). There would not be any difference in the pronunciation of सुहयम्ह and सुइयं म्ह. सुदयं = सुखदां or सुभगाम्. This reminds us of पर्वती's request to शित्र in the कथामरित्सागर (p. 2, verse 23 ): ततः प्रोवाच गिरिजा प्रसन्नोऽसि यदि प्रभो । रम्यां कांचित् कथां ब्रूहि देवाद्य मम नूतनाम् ॥ 34 ) Looking to the fact that the poet is speaking in the first person ( अम्हारिसे हे 37, मं 38 ) णे cannot stand here for अनेन as the gloss suggests; it is
=

NOTES

331

Page #439

.332
LILĀVAI
[35
however, the form of the Instr. Sing. or plu. of the pronoun of the 1st person; so णे - मया or अस्माभिः ; this form is already noted by grammars (Pischel ( 115 ). though the usage is not quite popular in literature. 35. According to the वसुदेवहिडी (Lambho X, Bhavanagar 1931, p. 208-9), कथा is twofold: दुविहा कहा- चरिया य कप्पिया य । तत्थ चरिया दुविहा- इत्थीए पुरिसस्स वा. धम्मत्थकामकज्जेसु दिनं सुयमणुभ्यं चरियं ति बुच्चति । जं पुण विवज्ज सियं कुसलेहिं उवदेसियपुञ्चं समतीए जुज्ञनाणं कहिज्जइ तं कप्पियं । पुरिसा इत्थाओ य तिविहान बुद्धसु उत्तिमा मज्झिमा णिकिडा य, तेसिं चरियाणि वि नव्त्रिाणि । तो सो एवं बोतल चरिय कप्पियाणि अक्खाणय णि अन्य सिंगार हा सरसबहुलाणि वण्णेति ॥ In the दसवेया लियनिज्जुती (III, 194 ff.) we come across a detailed discourse on the classification of कथा; some gāthās may be noted here: अत्थकहा कामकहा धम्मवहा चेव मीसिया य कहा । एतो एकेका वि य णेगविहा होइ नाय्व्वा ॥ Each one of them is duly described धम्म हा is further of four kinds: अवखेवणी, विक्खेवणी, संवेग्रणी and णिश्वेयणी. The last मीसिया is thus defined: धम्मो अत्यो कामो उवइस्सइ जत्थ सुत्तकध्वे । लोगे वेए समये सा उ कहा मोसिया नाम ॥ As distinguished from the कथा there is the विकथा - इत्यिकहा भत्ता रायकहा चोरजणवय हा य । नडनट्टजलमुट्ठियवहा उ एसा भवे विकहा ॥ एया चेव बहाओ प्रश्नवगपरूनग समासज्ज | अकहा कहा य विकदा हविज्ज पुरिसंतरं पप्प | Haribhadra ( 750 AD) adds the following details in his Samarāiccakahā (p. 2, Calcutta 1926 ) : तथ्थ य तिव वह वत्युं ति पुव्वायरियपत्राओ । तं जहा । दिव्वं दिव्यमाणुमं मणुपं च । तत्थ दिव्वं नाम, जथ केवलमेव देवचारयं वण्णजः दिव्यमाणुसं पुण, जश्थ दोण्हं पि दिव्वमाणुसणं; म णुसं तु जत्थ केवलं मणुपचरियं ति ॥ एत्थ सामनओ चत्तारि कहाओ हवंति । तं जहा । अत्थ कहा कामका धनकड़ा संकिण्गकहा य. Then these are duly defined एयाणं च कहाण तिविहा सोयारो हवंति । तं जहा । अहमा मज्झिमा उत्तिम ति। etc. In the कुवलयमाला of Uidyotana ( 779 A. D. ) we get the following details: ताओ पुण पंच कहाओ । तं जहा - सयलकहा खंडका उल्लाव हा परिहासका तहा वरा कहिय ति । एयाओ सुवाओ वि एत्थ पसिद्ध ओ सुदरकहाओ । एयाण लक्खणधरा संकिण्गक त्तिणायव्वा ॥ ... पुगो सावि तिविहा । तं जहा - धम्मकहा, अत्थकहा, कामकहा। पुगो सञ्चलक्खणा संपाइयतिवग्गा संकिण्ण त्ति । ता एसा धम्मका वि होऊण कामत्थसंभवे संकिण्णत्तगं पत्ता । This धर्म कथा is further of four kinds: तं जहा - अत्रणी, विक्खेणी, संवेषणो, णिश्वेयणि ति, तत्थ अवखेत्रणी मणोणुकूला, वित्रखेत्रणी मणोपडिकूला, संवेय जणणी णाणुपत्तिकारणं, णिव्वेय जणणी पुरा वेरगुप्पत्ती । etc. The कथासरित्सागर of Somadeva also presumes a division like this ( I. 2. 47 - 8): एकान्तसुखिनो देवा मनुष्या नित्यदुःखिताः । दिव्यमानुषचेष्टा तु परभागे न हारिणी ॥ विद्याधराणां चरितमतस्ते वर्णयाम्यहम् । 36. संस्कृत प्राकृत संकीर्णविधा:, this refers to tales composed entirely in Sanskrit, entirely in Prakrit, and those portions of which are in Sanskrit. Präkrit, Apabhramsa etc. Compare कुवलयमाला - कोऊहलेग कत्थइ परत्रयणवसेण सक्कयणिवद्धा । किचि अवन्मंसकया दो वि य पेसायभासिल्ला ॥ सवकहा गुणजुत्ता सिगारमणं हरा सुरइअंगी । सव्वकलागमसुहया संकिष्ण म्ह त्ति णायध्वा ॥ The कुमारपालप्रतिबोध of सोमप्रभ ( 1195 AD) is a good illustration. Some of its ta es are in Sanskrit and Apabhramsa, though the major bulk of the composition is in Prakrit. Perhaps it had its predecessors in the literary field. 37) सीसंति, the root सीस is to be traced back to the weak form of the root 2 P. Throughout this work, even in the current of narration, we .come across endearing terms in the Voc., such as मयच्छ, कुवलयदल च्छ, सुरणु, etc. addressed by the poet to his beloved (her name being at according to the com. ) to whom this कथा is being narrated 38 ) उवहासेसि = उपहासयसि शब्दशः स्त्र would cover grammar and its accessories like lexicography, some sections of rhetorics: in tine all those branches of learning which enable one for a judicious and successful handling of language. 39) सुखासिका means well being,
C.

Page #440

-42 )
NOTES
333
ease, comfort; rather सुहासिय% सुभाषिन, or even सुहास्य. 40) Pइट्टो,J णिच्चो and B णिच्चणिच्चो is an Adverb in the Nom. सम्मुहो for सम्मुहं, तुरिओ for तुरेयं etc. are noted elsewhere; see Jacobi : Erzählungen etc. p. lvii. $ 84. The author welcomes here that word or expression the meaning of which is easily and clearly grasped. 570 = 51521la, grammar. It is not unlikely that the author has in his mind the sons as well. A word, according to the ans, conveys two meanings: primary or direct (due to its 377HL or expression) and secondary or implied (due to its em or implication ). The rhetorician holds. that the meaning belonging to a word is threefold, namely, Expressed, Indicated or Implied and Suggested (अर्थों वाच्यश्च लक्ष्यश्च व्यंग्यश्चति त्रिधा मतः।). A word has three powers which convey those three meanings: 87f971 or direct signification conveys are?: :, the expressed meaning; TOTT, the power of indication conveys mm: 978: indicated meaning; and 279, the power of suggestion conveys app: 378: suggested meaning (alesTiSpa 587572 Aa:1 7 usar a: Fa: 57764 74: 11 al. fr. -3). The beloved of the poet would welcome words of fage 119. direct or plain meaning, rather than those of unf. implied, indicated or figurative signification. 41) garasi-g , well characterised by a scanty use of eit speech-elements or words. Opinions differ on the meaning and source of 74. (See the Intro. of the AS, Calcutta 1931 ). Our author is writing in the Prakrit canguge (97IT HIGIT ) with just little sprinkling of it. At the time of our author the Prākrit was already a literary language: he wrote in it after studying Prākrit grammars and earlier works in Prakrit. At his time there were languages and dialects used by unlettered masses in different parts of the country: they possessed some speech-elements peculiar to themselves and not still standardised and used in literature. The author is requested by his beloved to make just a scanty use of these popular and local speech elements for which the word or it is used. The source of the so-called as it words including roots is a problem. Some appear to have been borrowed from the Dravidian languages; some are obscure Sanskrit words, changed in sound or sense beyond easy recognition ; many of them were used in Indo-Aryan popular speeches but were not admitted in the standardised and refined literary usage ; and some had currenay in specific areas. Lastly a few remian as difficult to be explained. 42) In is attempt to Sanskritise it, the com. is uncertain about the spelling of उब्बिंब which is a देशी word: उब्बिबं खिन्नं शून्यं भीतमद्धट क्रान्तं प्रकटवेशं
at age (2. al. 9-980). Mas, melný, the subject matter of the story having well-arranged connections of the plot ). The word jy has various meanings. It means the allusion to the subject matter of the succeeding canto at toe close of the earlier one; secondly, in plays (and in poems as well according to some ) it means ye, sfaye etc.; and thirdly, it means vowel and consonant coalescence, according to the rules of Sanskrit grammar ; lastly 77, Betc. are the five Samdhis according to Bhāmaha (1 20). But none of these suits our context, and hence the above interpretation. Dr. Belvalkar has observed thus on the word geeft: (FPICS 1.18) in his notes (pp. 16-17): "we are inclined therefore to take the joints' here as referring to the interlinking of the several parts of the story. It is likely that, overladen by so

Page #441

334
LILĀVAI
[ 43
many descriptions and digressions, the thread of the narrative would be lost sight of unless sufficient care is taken beforehand. "
THE AUTHOR NARRATES THE KATHA TO HIS WIFE, 43-1333
43-113) ""On this revered earth, rich in jewels and girdled by four oceans, there is a prosperous country, well known as Asmaka, an abode of religion and riches (Described 45-51). In the centre of that country there is the beautiful town called Pratisthäna, full of attraction and pleasure. There the Maharastra ladies wash off their sins, day to day, in the river Godavari, the stream of which is rendered yellowish by the turmeric from their breasts (The town, described 52.63). There ruled a king, Satavahana by name, who was famous, meritorious, invincible and brave. He was an object of love for courtezans and a great patron of poets (The king described 64-72). When that mighty monarch was at the height of his prosperity, there sets in the spring season, the very messenger of cupid, spreading beauty and bloom in the gardens and enkindling passion in the hearts of lovers (Spring scenes described 73-88). Thus when Cupid was capturing one and all, the king came to the Hall of audience and took his seat on the throne, waited upon by feudatories, hailed by eloquent bards and surrounded by courtezans. The king engages himself in a sweet, merry talk with the courtezan Candralekha. He draws her attention to the fact how the whole world is full with Malaya breezes and the pollen of flowers, and asks her why and by whom all her limbs were charmingly decked with various paintings (Details described 89-100). The same old artist (citrakara), she modestly submitted, who had then sketched His Majesty on a leaf, had come back again from Simhala-dvipa and painted her limbs on the occasion of the Cupid's Festival (madana-mahotsava ). While the king was in a happy mood, a minister-prince suggested to him that the artist might be a spy sent by the king of Simhala and staying there as an artist at Candralekha's place; [the king remarks that Vijayananda accompanied by the minister Pottisa, has been sent against the king of Simhala, but so far no authentic information is received from that quarter ]; that he had heard from spies that Vijayananda, along with Pottisa, had reached the shore, and that the king of Simhala was preparing himself to give a fight. The king said that Vijayananda is the best judge of the situation, and that he would attend to the report of the spy after the festivity was over. The king then presented festive gifts to courtezans and bards,
43) is often represented as supporting the world; see also notes on 5 above. 44) The old legend of the Brāhmaṇas concerning the boar which raised the earth from the waters has been appropriated to far. A demon named had dragged the earth to the bottom of the sea. To recover it far assumed the form of a boar, and after a contest of thousand years he slew the emon and raised up the earth.' Metre requires . 45) The gaña escribes

Page #442

--49]
NOTES
335
कुरुदेश thus : धनसमिद्धिलपामररासयसंसद्दपूरियदियतो । अवि करहमहिसरासहनणाविहगोहणाइन्नो 1188 II 46) A = splendour, opulance, pomp; the gloss stand for dia; or trata etc. The com. is wrong in rendering 3714719 as आश्रय विषय. आसय, no doubt, stands for अश्मक, The Nasik Cave Inscription of Vāsishthiputra Pulumävi (C. A. D. 149 ) mentions the country as in this
manner: रमो वासिठपुतस सिरिपळमायिम सवछरे एकनवीसे १० (+*) ९गीम्हाण पखे बितीये २ दिवस तेरसे १०(+* ) ३ राजरमा गोतमीपतस हिमन त मेरुमंदर-पवत-सम सारस असिक असकgan GTT-671972-3189 3TIETIGATIFA etc. (See Select Inscriptions I, by D. C. Sircar, Calcutta 1912, p. 196). Looking at the words Te, 4, 374 etc., it is clear that this record does not represent properly the conjuncts in writing. So as is to be read as 376 , already known in Pāli, which can easily give the forms BAT and 3187 in literary Präkrit. B745 was one of the 16 महाजनपद: mentioned in Pali literature. According to the सुत्तनिपात, it is associated with 3 with its capital FRETET ( Paithan ) and mentioned as situated on the bank of the river गोदावरी, immediately to the south of पतिट्टान. राजशेखर in his काव्यमीमांसा mentions it along with महाराष्ट्र, विदर्भ, कुन्तल etc. See Q AA. P. 93 (Baroda 1934). Professor Mirashi identifies it with modern Ahmednagar and Bhir districts. The legend on which our author bases the story makes प्रतिष्ठान the capital अश्मक. The king सालबाहण ruled at प्रतिष्ठान which was situated on the bank of teet (in the stream of which the REITIG ladies took their bath). In mentioning 8139 rather than one or HERIE, the author has some older source in view. On STAF see the following sources. H. C. Raychaudhari : Political History of India, Journal of the Dept. of Letters, IX, pp. 74-75, Calcutta 1923; N. L. De: The Geographical Dict. of Ancient and Mediaeval India, 2nd ed., London 1927; B. C. Lav : Tribes in Ancient India, Poona 1943; Indian H. Quarterly XXII. 4, XXIII. 1 etc. 47. The Mahabharata describes at length the four yugas, namely, कृत, त्रेता, द्वापार and कलि. “The ha is the age in which righteousness is eternal, when duties did not languish nor people decline. No efforts were made by men; the fruit of the ea th was obtained by their mere wish. There was no malice, weeping, pride or deceit ; no contention, no hatred, cruelty, fear, afflic ion, jealousy or envy. The castes alike in their functions fulfilled their duties, were unceasingly devoted to one deity, and used one formula, one rule and one rite. Though they had separate duties, they had but one Veda and practised one duty." The reading Alla sait = Einlaymi, though tempting, is not quite satisfactory. The country of 373.75 was as though an abode of or righteousness, ( still not divested of the (atmosphere of the main. Compare 9994aRa Hayney in the FIFA p. 50, ed. Peterson. 48) Both the changes 3 and a for are seen in the readings of the MSS., सुछेतं and सुखितं. The figure of speech is उत्प्रेक्षा. 49) °णिवहेसु Loc. for Inst.? The following passage gling etc. is written in stylistic prose, some of the sentences in which definitely possess a metrical ring. P has double que after 9837291, and thus tries to carve out a metrical unit with four quarters, each having roughly 18 Hats. The reading of B &TIETOT makes the flas 18 in this line. E etc. is a good second quarter of a 21. Professor H. D. Velankar, Bombay, kindly suggests to me that वासियपहियसमाउलो and चा उव्वण्णसमा.

Page #443

336
[-50
उत्तो can be lines of अवलम्बक metre, उपखण्ड and खण्डिता with 13 and 1 मात्राs respectively. fa e c. is a fourth quarter of . The idea suggested by अणवण कलिकालो is just the continuation of अवि उत्तो कयजुयस्स पयाव = प्रकृष्टताप, perhaps refers to the summer heat; or is it that the original reading was q? 50) After saying that gas were 3, the author possibly recollects a similar idea and composes this stanza (found in all the Mss.) which compares (with the help of a ) women with rivers. Presuming that a and could be interchanged notes only (VIII. i 36); Pischel, however, records and T from some modern Indian languages in his notes on that . The MSS. are agreed on the reading ; the com. perhaps presumes. 52) पड्डाण is identified with our modern पैठन; पैठन < * पठान < Prākrit पट्टण Pali पतिद्वान < Sk. प्रतिष्ठान. पैठन is situated on the north bank of गोदावरी, in the district of Aurangabad, twenty-eight miles to the south of it. It is said to have been a great emporium of commerce in the Andhra country and a capital of Andhra. According to Cunningham's Geography, p. 746, the Baithan of Siro Polomaios of Ptolemy (p. 176); capital of the Andhras whose grandeur is referred to by Pliny IV. XXII. 4; 'Poethan' of Periplus (p. 43). 53) at Nom. sing. stands perhaps parenthetically: (my) object (is) that I (would) tell something in short, you (just) hear. 54) Better for in the com. 55) The figure of speech is भ्रान्तिमान्. The peacocks apprehend, from resemblance, that the thick columns of sacrificial smoke are the dark clouds in the sky. 56) The figure of speech is अतिशयोक्ति 57 ) Are we to read निरंतरंत रिऍ तरणि° ? 58) मोह-मोष ? लंपिक्खो चौरः, दे. ना. ७-१९. 59 ) First line can be rendered thus : निर्दयरतरभसक्लान्तका मिनी स्वेदजललवोन्मा fa, gaz, VIII. iv. 105. 60) The figure of speech is a. 61) is the subject; their custom or habit of using turmeric as a part of their cosmetic is being referred to here. गोला गोदा गोदावरी; besides गोला this text also uses mad and , of course, in a proper name; for the change a, द = ल; similarly साद ( वाहण) = हाल; see Pischel$244. The figure of speech is उत्प्रेक्षा, the sense being that of धुन्वंति एव्व; compare : अबेअ इलिहा पिंजराइ गोलाइ तूहाई (1).. तोयाणि) ।, गा० स० ५८. Vakpati also refers to the profuse use of turmeric by deccan ladies in this manner: णवकेयइवासिय केससंजभा दक्खिणाओं णारीओ । इह ता अणायरुज्जलद्दलिद्दराया विरायंति || गउडवहो ३७९ 62 ) In this and the next two gāthās the figure of speech is a. 62-1) (B). This gāthā is quite befitting in the context and worthy of our author, though not indispensable. Either the author has added it in some MSS., and thus it is inherited by B; or some intelligent reader has added this verse beginning with aha navara to those two verses, from some other source. No conclusive inference is possible. 64) This text mentions the name of the king in three forms : सालवाहण, सालाहण and हाल; and the com. adopts different spellings in Sanskrit : शालवाहन, शातवाहन and सातवाहन 65) In this and the next two gāthās the figure of speech is विरोध. The notable variants af K are: लोआणं, लोअणा. 66 ) The variants of K are: पणयियाण, नय', परलोअ. 67) The variants of K stand thus: a, a, f. 69) The author knows that the other side of the moon always remains concealed from us. 70) ata = (go VIII. iv. 162 ). 71) लडहं रम्यम् । लडहो विदग्ध इत्यन्ये । दे० ना० ७-१७. The figure of speech is काव्यलिङ्ग. 72) fau = with fa, VIII, iv. 56; cf. Marathi fa to melt, to disappear. सुइर may qualify परिचितिया or can stand adverbially for सुइरे; the author implies
=

LILÄVAÏ

Page #444

-98]
NOTES
337
that सालवाहण was a great patron of poets. 73) पहुत्तप्रभूत or प्रभुक्त. We have an STAT here. 74) The march (CAIUTE = TEH) of the spring season is being heralded by the notes of cuckoos dwelling in the forest. Ik = . VIII. iv. 2. The figure of speech is seen 74*1) (J). This gāthā is in a way befitting. The context is not likely to suffer, even if it is omitted. 3 > > , the last quite a normal form in the Acc. sing. in 39:11. 977567 (PSM), here however TFET, subsidy given to a king. This verse is found in the CAJI (Calcutta 1944) No. 635, the only different readings being car for as and 34 great for heal of our text. The figure of speech is fecal. 76) qon is to be construed as an interrogation. The figure of speech is 31. 78) Are we to read Feate etc.? 79) We have an artisti here. Compare: पढम महुमासो जणस्स हिअआइँ कुणइ मिदुलाई । पञ्चा विद्धइ कामो लद्धप्पसरे हि कुसुमबाणेहिं ॥ रत्नावली, I. 16. 80) ja (or ) is not traced in PSM.; according to the 2. 1. It. 95, गोच्छा गोंठी गोंडी गोंजी एते चत्वारो मञ्जरीवाचकाः, some of them just illustrate variation in pronunciation; compare Kannada silk, a tuft of hair, a cluster. The com. duly explains the word je, but the text of it reads now its for gfq; so it means that some one has made this change after the commentator: it is an attempt to put a more Sanskrit word for the obsolele देशी term. णूमिय-छादित, है. VIII, iv. 21. 83) Here we have an 3 . Note the second quarter in B which reads it differently. Are we to read in the com.
:? The commentator is quoting here from Hemacandra's 37 BESTHOT, that being the name of his स्वोपज्ञवृत्ति on his काव्यानुशासनम् (ed. काव्यमाला ७०, Nirnayasagar Press, Bombay 1901 ; ed. with Introduction and Notes by Parikh and Athavale, Shri Mahavira Jaina Vidyalaya, Bombay 1938). The last sentence of the com. is corrupt; as I have restored it, it alludes possibly to arra's Ifa in which the com. presumes that these terms might have been defined by q121279. But I have not been able to spot their definitions in the FIFZ; by referring to arteria, perhaps the com. meaas any work on erotics. aifecus = 7era. 84) The figure of speech is उत्प्रेक्षा. Better read in the commentary प्रियसखी आहूयत इत्युकिरहस्यम्, 85) We have an 3941 here. The convention of the bride-groom and the bride wearing red garments is also referred to by Haribhadra in his HIF61 (ed. Jacobi, Calcutta 1926 ); at fag STTi tafada ATE37 BTHaqet, p. 70; Tiga Raiti Sri lausa7149TATI STATTAATTAJoalafeag 7 TT II p. 75. 86) fache-fanfa. 87) Here the the figure of speech is 21. 91) Agila AFIFTIE: arafata: grafa: (waited upon). Her name is so ( a), so note the shortening of final vowel in the expression चंदलेह-णामाए. Note the spontaneous doubling of the syllable (generally after the preposition ) in ACTRETA, 99956 ( 85 ), positat, arah ( 95 ), grapest ( 228 ), TEHV ( 303 ), forme ( 764 ) etc., see Pischel $196. 93) e, an earthly abode? Better atau of P. The PSM records पडहत्य, but हेमचन्द्र's spelling is पडिहत्थ, दे० ना० IV 28. The figure of speech is al. 95) Though the MS. B avoids the word forels by reading that portion differently, we have reason to believe that its reading was 7E311 and not act ( found in p). We have an ear here, and also in the next verse. 97) Fabiau fanfaa? fina=alfal. 98) It is equally possible to take me torte; 50ci feat ga puso attiert: 12. al. VI.

Page #445

338
LĪLĀVAT
[ 99
13; and compare 2013 HHO TFSI qyfta stagioni I BRATARTAR 9 T ENTE TÅR Huita il quale 239. 99. Va is recorded as a wait word: VERA SFA, . F. I, 145, Read the com. thus : * E TUA: etc. In these five or six verses the author has given us as good picture, perhaps of the premedieval typical paintings with which the courtesans in the palace decked their bodies. It is obviously presumed that they are scantily dressed, and here we get only some illustrative sketches : on her forehead is painted a life-like bee which is sucking juce from a fresh chafa flower'; on her cheeks are drawn leaf-sketches with musk-colour with the skirts thereof being decked with mango-blossoms etc; leafy creepers are skilfully pictured on the horizontal region of her goldcoloured breasts; both of her feet are ornamented with the paintings of the couples of swans the beaks of which are affectionately exchanging lotus-fibres with their necks gracefully bent. In conclusion the king observes that to paint an already attractive girl so charmingly is to make her fatally tempting : this is as dangerous as serving milk to a serpent. 102) The reading of B, corresponding to face, is obviously corrupt in the text and perhaps also in the commentary: the reading for: indicates that the com, should read चित्रकुशलः and the text चित्तकुसलो, thus identical with the reading of P. विद्ध कुसलो means old or experienced and skilled. Dr. V. Rāghavan observes (Hindu, Madras, 6-7-52 ) :“ The term viddha in 102 and 823 does not mean old or experienced (vrddha); viddha refers to a category of painting as the reviewer has pointed elsewhere.' See his paper Sanskrit Texts on Painting, HQ, IX. No. 4, Dec. 1933", del reminds the king of an earlier occasion when the same painter from the Simhala island came there and took his seat at the gate of the palace (Talleen ) and painted or drew a sketch of the king on a leaf, or using some leaf as the canvas (पत्रम् अवलम्ब्य). 103) The मदनमहोत्सव comes during the वसन्त or spring season covering two months of चैत्र and वैशाख. According to the जयमाला commentary on the IAE (1.4), ART (carat TERITO, 4 Tartara: tet: there is a foot-note: ATJETTA ) is one of the three heart sports; while among the sit sports, there is the HEART which is characterised by the worship of Madana's image(मदनोत्सवो मदनप्रतिकृतिपूजनम् | there is a footnote: चैत्रसितचतुर्दश्याम्। Benaras ed., 1929, pp. 48–49). In a local ak by Latkar for the 7 year 1869, I find that there is अनंगवतं mentioned on चैत्र शु०१३, and वसंतश्रीपंचमीरतिकामपूजा on माण 9°ų. During this festival, according to the 21st of g (c. 606-648 A. D.), men and women of the town are dancing with joy, the latter splashing water with syringes; the streets are full of a sounds accompanied by drum beating; and perfumed powder is scattered eveywhere. The king and others take special interest in witnessing the various scenes, and the queen worships Madana on that day. The IETEI of Haribhadra (c. 750 A. D.) gives some descriptions of this festivity. During the festival variously dressed aetats or the singing parties, of diffent classes of people (washermen etc. ) march through the streets (qah Aygga hurreng farang p eng nararagangur HEFUTOTURI Tahshuriah Fast annat atau ap. 43, B. I. ed., Calcutta 1926). The king and others are specially invited by the citizens to witness the 77; and the king, we find, deputes the prince (Ibid. pp. 720 ff.).

Page #446

-112 ]
NOTES
339
It appears from another context that various prominent men (as well as the a s ) gathered together in a park outside the town to celebrate this festival. We get an expression guard which indicates that goeft was one of the days of this festivity (Ibid. pp. 408, 442). In the story of Hen (gaur on the GHIE by , A. D. 1073; Jacobi : Ausg. Erz., p. 2.) there is mentioned a चर्चरी of even चाण्डालs at the time of the मदनमहोत्सव (अन्नया मयणमहसवे जाए पवत्तासु alonaugh erte ag FUTBonautg Anh15107T fa parar a I). Every one of these texts refers to o in connection with this festival; and our author too uses at (verse 112 ) almost in the sense of #THEFT. That indicates that are was an important, if not the main feature of this festivity. A study of the above sources shows that the term ef is used with different meanings. It means a kind of ifa or song, to be distinguished from fegetaus, as well as a special गति. gait of march or stepping (चर्चरीसंजो गीतिविशेष गति विशेषोऽपि चर्चरी। यदुक्तम् । व्रतमध्यलयं समाश्रिता पठति प्रेमभरानटी यदि । प्रतिमण्ठकरासकेन वा
TASDI 6 ( ?) R II, quoted in the Notes on 1919, ed. Godabole and Parab, Bombay 1890; p. 5). It could be sung singly or by a party of two or more than two in a procession. It is such singing-and-dancing parties in procession that constituted the main feature of the ARHEIAT. Urteret (c. 900 ) in his CASTA. IV, introduces a of 32 dancing girls who are variously singing, stepping and acting, and thus presenting different poses, gestures and scenes. 104) Toit means also festive merriment, and a festival in general. That appears to be confirmed by the remark of the commentator : aftage losti o Hala etc. 105) The MS. B shows partiality for the spelling me for the fan of J., 106) Is it that
and 60have also a secondary meaning, charmer and charmer's ring, respectively? 797 was perhaps the popular name given to the spies. This episode of somen, it will be seen, has no inherent connection with the plot of our tale : at the most it gives an opportunity to the author to give a description of the paintings on her body whereby the painter from Simhala is introduced; this further gives an occasion for the minister-prince to report to the king (according to one Ms. after being inquired by the king in verses 106*1-*2) what he had heard from the spies about the expedition of Pastor and पोलिस against the king of सिंहल. It is perhaps a कथान्तर, which according to
E, is found in a , see Intro. pp. 41-42. 3728 = 14. 1061-2(B). The text reads consistently even without these two gāthās found in B only. But their presence makes the context clear. The remark of the Minister-prince reminds the king of the military expedition against the king of Simhala, and hence this inquiry. The spelling en or glea is uncertain : evidently it is an un-Sanskritic word. 107) JUNEFA TF, note the use of Loc. for the Accu. of destination or goal. 108) Rather faciunt: for Pain: in the com. art fodder and fuel. 110) 9€ = HT:, 45 aeriaa: 1
1 ° VI. 68. 111) Are we to read भीषिता for बिभीषिता in the com.? 112) अणवेलं = अन्यवेलं A t some other time; epop = spour ; hiery (also in 866 ) is Imperative II sing. Analyticlly it is the stem of the Potential with the Imperative termination and meaning. On kup see the notes above on 103. ale = VIII.

Page #447

340
LILĀVAI
[113–
iv. 162. 113) A lanis = percala Fila, gifts connected with the spring-festival.
114.45) The Purohita announced to the king that it was mid-day, that the bath was ready and that the Brahmanas were waiting at his door. As the king rose from the Hall of audience, there was a great tumult in the Hall; and because there was a pressing rush in the court. yard, people took long time to go out. While the musical instruments were being played upon and the bards were singing, the king had a luxurious bath, offered libation to deities etc., gave gifts to Brahmanas, enjoyed rich meals in suitable company, and retired to his inner chamber where he was being happily entertained by poets etc. Just then the door-keeper conveyed to him that the commander-in-chief Vijayananda, who had come in tattered dress from his expedition, was waiting to have his audience. The king looked at the minister Bhatta Kumārila and expressed surprise at the condition of Vijayānanda. Bhatta Kumārila assured the king that the commander could not have been defeated, but must have come on some business. The commander was immediately received in; he took his seat; and in reply to king's anxious inquiry, he narrated thus in privacy.
115) Both the readings #5H00 and a violate the metre, while GRFTOT would involve some repetition of sense. So I have adopted the reading. GRET, which, in my opinion, is an auditory representation of g480p in which of does not make position. According to Hemacandra, PIT, P. 1 (Bombay 1912 ). r and are not often conjuncts, and the short vowel preceding them is not metrically long. In the cat we come across some such instances, see verses 125, 161 : गुहाल्हिक etc., पडलग्गण्हाण etc. The learned editor of the गउडवहो is quite aware of the phonetic value of op and R. In this poem there is one instance where or is not a conjunct, see verse No. 1285.. Trivikrama and his followers admit a form gaat, which is justifiable in Präkrit only when the pronunciation of or is not that of a conjunct; see Trivikrama's grammar I. ii. 37 and TH17 # ( Bombay 1916 ) pp. 43, 61. By construing faqatalages we can easily escape both the pitfalls, in which the commentator has involved himself, namely, suggesting a new meaning for the root face and supplying an additional predicate वर्तते for the second line. णिच्च or नित्य according to the gloss means faca, day-to-day gifts given to Brahmins (see gäthä 128 below), perhaps to be distinguished from a naia, occasional or ceremonial gifts. 116) 54 het for FHET, perhaps due to metrical needs. 117) भटः warrior, भण्ड: jester; भोगाः वयस्याः is not confirmed by lexicons, भोग, अमात्य आदि 78Farty 12 (PSM); niet or means 'the headman of a village'. 118) According to Hemacandra णोल-क्षिप् and उम्मथ - अभ्यागम् (है. VIII, iv. 143, 165): better render णोलणु etc. as क्षपणोन्मथिताननः, पोकर appears to be the same as.
lek=8165 ( VIII. iv. 76), compare Marāțhi gehitu to announce, to call Both the forms and are current. 120) Is it that the ugie was used by all people in general, or is it just a poetic flourish ? Render thus get 815IFTTHA: 7:1121) The emendation af fa is required to qualify forfront पेल्ल is equated with क्षिप् by हेमचन्द्र and with प्रेरय by मार्कण्डेय ; so the rendering Jeast is more suitable than foga; the com. -rendering deurat is not altoge

Page #448

-138]
NOTES
341
ther ruled out. All the Mss. read fola for fe (of course, suggested by the editor); the commentator's परिस्तनैः may hint that the original reading was perhaps foretre, faf to be taken as a aft word of Dravidian origin, meaning 'big'. 122) Hemacandra also spells it तण्णाय, दे० ना. V. 23; the com. however तण्हाय-तत्स्नात. दुब्बोजमो दुर्वायः. 123) Hemacandra equates विच्च with वर्मन्, है. •VIII. iv. 421; but elsewhere in the grammar, ibidem 350, it is used in a quotation in the sense of inter space' or 'gap between two entities' ; on the etymology of this word, see ST-3 fetsreca- , Binuhay 1946, pp. 74-80. Construe हृदयेप्सिते (पुरुष) समापतिते. 124) These descriptions, it appears to me, are less factual and more poetical. In the com. rather प्रदेशः कथमपि. 125) वाहिप्प = व्याहर, है. VIII. iv. 253; compare Marathi वाहणे. Explaining the कला called म्लेच्छितविकल्पा. the जयमङ्गला com. on the कामसूत्र gives a couple of quotations ( Benares ed. 1929, pp. 34-35 ) which may be compared with those given in our commentary : तथथा कौटिलीयम् । दादेः क्षान्तस्य कादेश्च स्वरयोरुभयोरपि। बिन्दूष्मणोर्विपर्यासाद् दुर्बोधमिति संज्ञितम् ।। अको खगो घडी चैव चटौ अणौ तपौ नमौ । यशो रषौ लसौ चेति मूलदेवीयमुच्यते ॥. See also जैनचित्रकल्पद्रुम, Ahmedabad 1935, pp. 6-7, especially the follwing quotation: आदयः कादयो ज्ञेयाः खगौ घङी परस्परम् । शेषवर्गेषु वर्गेषु मुलदेवेन भाषितम् ॥ स्वरः स एव कथ्यते । इति
at fofa: 1. Dr. Raghavan calls this 'code dialect within one's group.' 127) Rather मडक्त्वा or मक्त्वा for मज्जित्वा in the com. from the root मज्जू or मस्ज 6 P. समाण = समाप,है. VIII. iv.142. 129) The meaning of this verse requires the reading भुत्तो, which is found in B. The gloss भोक्तुं should really belong to the first word of the next gatha with which भुत्तो got contaminated. 130) अंतो-अत्थाण-हर-अन्तरास्थानगृहम्, private chamber. 131) सहिएहि = सर्भिकैः. P explains एक्कसरियाए with the gloss एकदा; see also 178 below; according to Hemacandra, एक्कसरिअंझगित्यर्थे संप्रत्यर्थे च प्रयोक्तव्यम् । है. VIII. ii. 2133; at 178 Hemacandra's meaning suits well; compare
Marathi एकसरे. Perhaps it goes back to एक+अवसर. The weakness of the form of this verse as given in B is that the com. has to supply a predicate for the first line :जात इति शेषः ।. परिहारो = पडिहारो. 132) कर + ओवग्गिय, for the use of ओवग्गिय see gāthās 527,729 and 887; Hemacandra's spelling is slightly different,ओअग्ग%3D व्याप, है. VIII. iv. 111. कर +ओत्थय, covered or shaded by the right hand; the doorkeeper, being quite old, is aiding his eye-sight by shading his eyes or the face with the right palm. 134) Are we to read अतर्कितमेव in the com.? 135) In the commentary एतावदवस्थान्तरम् ? 136) Render the text thus : 'वस्तु-विस्तार-विस्तृत-मतिरपि. 136*1) (P) This gāthā only explains what is suggested in the earlier one, and can certainly constitute a part of the narration. The context does not suffer even if it is omitted. Hemacandra has noted both कह and कहं for कथम्, है. VIII. i.29.137) Metre is spoiled by कुमारिलेण, 138) Referring to Aufrecht's Catalogue, we find that he mentions, in connection with चक्रपाणिजयकाव्य, the anthology सुभाषितावलि froin which the following two verses may by quoted: 24-विष्णुर्वा त्रिपुरान्तको भवतु वा ब्रह्मा सुरेन्दोथवा भानुर्वा शशिलक्षणोथ भगवान्बुद्धोथ सिद्धोथवा। रागद्वेषविषार्तिमोहरहितःसत्त्वानुकम्पोद्यतो यः सर्वैः सह संस्कतो गुणगणस्तस्मै नमः सर्वदा ॥; 25-श्लोकोयं म्वामिदत्तस्य तत्स्मृत्यै काव्यलक्षितः । योकरोत्कविनामाई चक्रपाणिजयाभिधम् ॥. Here the name is चक्रपाणिजय; our com. is quoting a verse from a quotiasty; whether they are identical or different cannot be said at present. In the Jaisalmere Bhandara there is a ms. of चक्रपाणिविजय, 117 leaves, complete 13x2,see Catalogue of Mss. in Jaisalmere Bhandars, G. 0. S., XXI, p. 35, Baroda 1923.

Page #449

[139
-
M. Krishnamachariar, though he refers to only Aufrecht, reads the title fa, see History of Classical Sanskrit Literature, Madras 1937, p. 307. The Cakrapāņivijayamahākāvyam is lately edited from the Jaisalmer ms. by Prof. K. R. Shastri in the Rajasthana Purātana Granthamälä, No. 20, Jaipur 1956; and the verse quoted by the commentator, : etc. is found in that Kavya at VIII. 19, the only difference in the reading is that the Kavya reads : for our rea: ding. It is perphaps obvious that our commentator is using the Jaisalmer ms. which is the only known and available ms. of that Kävya. 139) + अवि. 140 ) जोइक्खो दीपः, दे० ना० ३-४९. If not the whole verse, at least the second line forms the statement of the king. 142), VIII. iv. 162, so च्छिऊण = संगम्य, संगत्य, having gone to or met, or having embraced ( perhaps a देशी signification); see also gathās 873, 1231 and 1278 where this root is used. According to दे० ना० VIII. 20 : समइच्छियं अतिक्रान्तम् | 143) समासत्थो = समाश्वसितः, comforted. 144) Hemacandra's illustration: fer at VIII. iv. 23 comes very near the expression in this text.
342
LĪLĀVAI
.
VIJAYANANDA'S ACCOUNT OF HIS EXPEDITION, 146-920
146-163) "Sir, it is a long and fruitful tale. After the king of Malayacala was subjugated and the Pandya king was quieted, and when attempts to cross the ocean were being made, the minister Pottisa talked to me thus: Please do not continue the military operations, because king Śilamegha is duly equipped and cannot be easily defeated on the field. According to the rules of polity, fighting should be the last resort; so a skilled messenger should be sent to him for peace-talks: if words can be fatal, no need of poison any more. I hear, Silämegha has a loving and most lovely daughter, Lilavati by name. On her birth-day a celestial voice announced that her husband would be a Cakravartin and get divine attainments. Astrologers too have confirmed this. If he presents his daughter to our worthy master, everything is achieved. Under these circumstances peaceful negotiations are more welcome.' The Minister Pottisa approved of my proposal that I myself should go, instead of a messenger, to Simhala island, so that Šilāmegha would be affectionately inclined to betroth his daughter to our master.
O
146) सुमो = सुमनोरथानाम्. Here कोऊहल cannot be taken as the name of the author. 147) It is between प्रतिष्ठान and रामेश्वर that we have to locate the मलया
faq and qu. According to Dey's Dictionary, the Malayagiri stands for the southern parts of the Westren Ghats, south of the river a, called the Travancore Hills, including the the Cardammum mountains, extending from the Koimbatur gap to Cape Comorin. Our author mentions, neither the name of the king nor of the territory over which he ruled and which included the Malaya mountain. for the qe king must have been the ruler of the territory round about मदुरा which was the पाण्ड्य capital. समियम्मि शमिते, quieted; according to B हियम्मि = निहते ( णिहियंमि being a scribal slip ). Better पाण्ड्यराजे in the com. 148) =q, preparation (in the ), undertaking. Dr. V. Raghavan observes thus in his review, Hindu, Madras, 6th July, 1952: 'It may be pointed
=
=

Page #450

-163 ]
NOTES
343
out that a Silāmegha, king of Ceylon, associated with the composition of the Sinhalese treatise, Siya-bas-lakara, is known about the time whịch is reasonble for the Lilāvati, viz., circa 800 A. D.' 149) ataugh. The rendering
hà: perhaps indicates that the commentator had before him a reading like Y ER. Tako - fafa (good) luck. 151) Why not 1521 ? PERHUTT= »it Hiftor:. It is not unlikely that the commentator is acquainted with the gloss in MS. P. : compare the notes para ATTATGT, an etc. 152) = fa. #TE = 89, rather than $461 (. VIII, iv, 219 ), as the sense requires here. Elsewhere Hemacandra records this word in another form : direita , 6-98; compare Maräthi F19501; Guj. Alyset. 153) STAGE Inst. pl. for Loc. pl., quite a normal phenomenon in Prākrit: these are often interchangeble, perhaps under the influence of popular speech, for in Apabhramśa we get identical forms in Inst, and Loc. pl. See A. M. Ghatge: Instrumental and Locative in Amg., Indian H. Quarterly XIII, 1. pp. 52-58. Neither the gloss 37Set: nor the improved reading of B, STATYTIH, is quite to the point. 155) The com. not only knows the alternative reading OPTG (besides the one, possibly STAT, interpreted by him) but his text as preserved in B also reads 1977 ( through scribal slip 10); compare यशस्तिलकचम्पू-साम्ना दानेन भेदेन यत्कार्यं नैव सिध्यति। तत्र दण्डः प्रयोक्तव्यो नृपेण श्रियमिच्छता॥ STAAN ang TRE TË I QETTI 77 Fan faqarli: 11 III. 91–92. 157) Better BRI in the com. 158) It is a favourite theme in aifels like the रत्नावली of हर्ष and in सहकs like the कर्पूरमञ्जरी of राजशेखर where it is prophesied about the heroine-princess that her husband would be a universal monarch. It is interesting to note that, like लीलावती. रत्नावली too is the daughter of the king of PE, and the prophesy about her runs thus: Haa: RESET great C alarst Freellaer TSEIT: TOT O fogla #MORATAT TGT facuatia 1 Act. IV. ar in the sense of 'choosing', 160) In that the word out is both Mas. and Neu. VIII. i. 33. :163) The reading of the text, the gloss and the com. are agreed in taking the word 3TTEFI; thus we have both 3116T and an in the sense of anya, afa etc.; seeVIII. ii. 158, 17° 6-10, and PSM. Under 431 below the com. quotes as it were a sūtra, namely, Taani, the source of which I have not been able to trace.
164-214) Next morning I started from the camp, attended by a choice retinue, and soon reached the shore of the ocean, wherein the bridge, which marks the daring feat of the Monkey-chief, still commemorates Rāma's activities (Ocean, its shore etc. described 165-75). After paying respects to Ramešvara I boarded a boat with my attendants. Before we crossed the ocean, there started such a terrific gale that our boat was blown off to the confluence of river Godavari on the eastern shore, and it wrecked on a boulder. Thereafter, seated on a wooden board I reached the mouth of river Godāvari. Boatsmen told me that all my attendants were no more; they consoled me in my adversity and encouraged me to try for a better future. Deferring to their advice I dissuaded myself from committing suicide, and mourned my sad lot. I decided to start again on the same mission and proceeded towards the camp following the directions of boatsmen. I entered a forest and reached the Sapta. Godāvari.Bhima.

Page #451

344
LILĀVAI
(164
I refreshed myself in the stream of Godavari which flows into the ocean with seven mouths, went to the temple of Iśvara, sincerely offered prayers to Him, and rested in a monastery in which stayed a nude Pasupata ascetic (Described 204-5). He inquired about my whereabouts. I told him that I had come on pilgrimage. We had a great deal of talk, and he became attached to me. When it was midday, he told me how he lived on fruits and roots and how no food suitable to me was available there. He went out to bring some eatables. I saw a great miracle. The trees filled his begging bowl with various kinds of fruits with which he kindly fed me.
164) In course of his narration, fara addresses the king as THAT; construe 31 aout. R311 qfafa: 165) According to the epic legend sit or go sprang from the froth of the ocean, in full beauty with a lotus in her hand, when it was churned by gods and Asuras', naturally the ocean is her कुलगृह. महमहवासं = an abode of विष्णु. In the महाभारत and in the पुराण, विष्णु is the second member of triad, the embodiment of the सत्वगुण, the quality of mercy and goodness, which displays itself as the preserving power, the self-existent, all-pervading spirit. As such, his votaries associate him with the watery element which spreads everywhere before the creation of the world. In this character he is called ar 2007, 'moving in the waters', and is represented pictorially in human form slumbering on the serpent sta and floating on the waters. This, too, is the position he assumes during the periods of temporary annihilation of universe.' 167) There are some ten instances in this text (verses 167, 188, 251, 464, 473, 605, 648, 684, 778 and 987) where this form of aglig or aftur occurs in the readings of our MSS. PJ group favours frafata (only once P has परिचिंतयम्हि but J परिचिंतियम्हि at 605): B generally favours परिचिंतयम्हि, except in two cases where it reads of fair or aftalagfig ( 473 and 987). The reading परिचिंतयम्हि may stand for परिचिन्तयामि, though its authenticity is questioned by Pischelss 454-55, especially because analogous forms like भणम्ह, बच्चम्ह and विसम्ह (see the Glossary ) are found in this text. As to groaz't it is identical in pronunciation with परिचिंतिय हि, so it may stand for परिचिन्तितं हि or परिचिन्तिता+ *39f6#, A gar being used in the sense of the past active participle (see also the use of HTFT 873, araft 650:) ORAidant, which would be justified only when the subject is of Fem. gender. This usage is not altogether unknown in Sanskrit. We can thus understand the commentator's rendering RAPERIA but not his परिचिन्तितवान् अस्मि (see 251, 987) which presumes परिचिंतियम्हि (or परिचिंतयम्हि in B) = परिचिन्तितः + अस्मि, not quite a justified equation. We may accept one or the other interpretation. परिचिन्तितं हि or परिचिन्तितास्मि, according to the context. Not to be dogmatic I have starred my chāyā in some places (648, 778 ). 168) 306 or goat = mat, VIII. iv. 77. 169) In this and the next gāthă the figure of speech is factante. Par 311 = fang: ; it is interesting to note that Hemacandra gives this very form by way of illustration : FERY suara: Fra 375 Sait pala ar 11 feet: 1 Raasi PagingVIII. i. 50. See
24 at 658. Compare ag SERT: giá gar: 979 1:1. 170) Note the shortening of the final vowel of the first member of the compound in 31,

Page #452

-183]
but this text perhaps implies
66
etc. in com. The figure of speech is azafa etc. in the com. 174) Instead reading 'वाउललएहिं to qualify सत्तच्छय तरूहिं.
also at 34 above. 171) Hemacandra's spelling is reads, see also 1329 below. The expression af q that the author had personally seen Rama's Setu. Dr. P. V. Bapat and myself visited (on 26-12-1937) Dhanushkodi where an indistinctly visible strip of sand was pointed out as Rama's Setu; but we were hardly convinced that anything like this could be called the Setu. According to some the name is given to the line of rocks in the channel between the Continent and Ceylon, called in maps Adam's bridge." According to the com., gana means ga. According to the रामायण, नल, a monkey-chief, said to be a son of विश्वकर्मन्, had the power of making stones float in water. He was in Rama's army, and built the bridge of stone called Rama-setu, or Nala-setu, from the Continent to Ceylon, over which Rama passed with his army.' We have an 3 here, and something like ff in the first line. 172) J reads ar° स्ववासगृह, her own private chamber. Rather 3941. 173) We should expect of वाउललयाहिं we should expect the In these three consecutive gathās the author is referring to the ocean as an abode off, as a source of Wine and as a habitat of ; he has in view the legend of the Churning of the Ocean out of which came the fourteen Jewels enumerated in the following verse: लक्ष्मी: कौस्तुभ पारिजातकसुरा धन्वन्तरिश्चन्द्रमा गावो कामदुघाः सुरेश्वरगजो रम्भादिदेवाङ्गनाः । अश्वः सप्तमुखो विषं हरिधनुः शङ्खोऽमृतं चाम्बुधे रत्नानीह चतुर्दश प्रतिदिनं कुर्युः सदा मङ्गलम् ॥ The variants of Kare : लआहिं, च्छअ. 175) ओहंसो चन्दनं चन्दन घर्षणशिला चेति द्यर्थः, दे० ना० १-१६८; कणई लता Ibid २-५. जम्मि on (the shore of ) the ocean? The variant readings of K are: कणअ, परिमळवासिओ 176 ) तत्थ, on the shore. Is it that the com. presupposes the reading fafts? Rāmesvara on the southern coast is a celebrated place of pilgrimage, and contains a huge and magnificent temple- If is the name of one of the twelve great Lin as set up, as is said, by Rama at the place. Dhanushkodi and Rameśvara are very near each other. Today we take a boat to Ceylon from Dhanushkodi ; formerly, as our author implies, one could start in a boat for Ceylon from Rāmeśvara. 177 Better सुयम्मे सुजन्मनि for सुकर्मणि and सुजन्मा for सुकर्मा in the com Better: in the com. off will have to be taken once in the sense of or . We have far here. Gathās 177-78 are to be taken together. etc. qualify in the next gāthā. 178) According to the com. इक्कसरियाए - समकालम् see 131 above 180) गोल or णुल्ल = क्षिप् है ० VIII. iv. 143, but according to वररुचि and others णोल्ल = ; the expression can be rendered : जलप्रक्षेपणोल्लालितः, पुग्वोव हि = पुव्वोवर्हि, Acc. sg. without अनुस्वार is quite common in Apabhramsa. As we want it, the com, presumes the reading: MÀ. 181) सयखंड = सयखंड. The commentator's explanation of the loss of अनुस्वार in gola above and here by quoting VIII. i. 28 is not quite convincing; if he wants the authority of a rule from the Prakrit Grammar, he should have better quoted the next, namely, Hi, I would take these as popular Apabhramsa forms, quite recognised by a grammar, VIII. iv. 344: and it is the home or popular usages that are quietly creeping into the literary idiom of the author. We have an 39 here. 183) The reading of в glas f

NOTES

345

Page #453

346
LILĀVAT
(184
(पच्छियं मिपच्छिया मि), the gloss पृष्टा मया and the commentator's rendering मया. a qanaqal: gzi: tempt one to postulate the original reading as gressil A, A being the Inst. sing. of BFH , already recognised by the grammar . VIII. iii. 109) and phonetically just a weakening of # If fegy fig is the original reading, it is to be explainted thus : g Fertilizer FRST
B E I STE !, slig being the weaker form of 377 which is recognised by 49, VIII. iii. 110, as the Inst. pl. of 16€. See the foot-note No. 2 on 192 below, the readings as well as the gloss. 184) TRF is Mas. in Sanskrit; so note the change of gender here; B however tries to restore it. 185) OR = neart, the Abl. often denotes 'origin', both objectively and abstractly : here of course, the latter; "the com. takes it somewhat differently. graet = you :. BE * BT
TATRAG ? 186) aoagat=Falahati; note the cases of spontaneous doubling of the second syllable under 91 above; compare afogar = far. The figure of speech is दृष्यन्त. Better खिद्यस्व or खियेथाः for खिद्यथाः in the com. 188) विक्षेपः movement, activity. 191) TEE = galat. The fourfold division of the referred to by the commentator is peculiarly Jaina; compare नन्दीसूत्र,स०२६-उप्पत्तिआ वेणइआ PRIT TAPITA371 get q ael FT 1971 193.HE II. Some extracts from Malayagiri's commentary would be useful here: fata a
ThatSalt प्रयोजनं कारणं यस्याः सा औत्पत्तिकी । यथा विनयो गुरुशुश्रूषा स प्रयोजनमस्या इति वैनयिकी। तथा अनाचार्य कर्म साचार्यकं शिल्पम्, अथवा कदाचित्कं शिल्पं सर्वकालिकं कर्म, कर्मणो जाता कर्मजा तथा परि समन्तानमनं TROTA: attainintay THAT TARTA: STARI: TROTTI. Agamodaya-samiti ed., Bombay 1924, pp. 143-144. 192) For the basic reading of a qoopi f in the light of available readings and its interpretation, see the discussion about fasefire above under 183. The com. prefers are for बोहित्थिक. 193) The com. reads काहिलाहिकातरेभ्यः. The reading काहिलाहि is quite significant; fen , a -26; IES #: Trivikrama's Grammar IV. iii. 71. for at after a nasal is quite normal in 1991 which appears to have influenced our author's expression. Here 39 at stands for jage, a confusion between Nom. and Acc. sing. If we look at the readings under footnote No. 9, we can get some idea as to how might have developed from a Better render E61F ITTE The second line is metrically defective: it can be improved either in the manner of B or as suggested in the foot-note in square brackets. The figure of speech is er. 194) The context that faster 7=is narrating his tale to the king ), the syntax (that the predicate should agree with the subject 877, Nom. sing.) and the earlier and subsequent usages (namely, aforylai 359 in gāthā No. 187 and Halssit in 195 ) almost force us to conclude that the basic reading might have been it for ATAT, though the available documentary evidence supports afHT. But we can take it as a decision in the first person; in that case 3791 is used for Acc. sing., i. e., 3190 A A. 195) विच्छढ = विक्षिप्त, है. VIII. ii. 127. iv. 143. 198) हेमचन्द्र gives आलिह as a substitute for FFL ( VIII. iv. 182) and equates BIOS with BTE by a special rule (VIII. ii. 49). Just as e besides ) goes back to the root ge and go to 6, it is not unlikely that start comes from the root B Ę. Pischel ( $ 303 ) rightly postulates a wordpresret ( besides B07). 198) Score 9 sep: get a afa Gre, ao 9-9 . According to the commentator, the author is referring to

Page #454

-213 j
NOTES
347
(the temple of) Bhimeśvara Deva on the bank of plant the current of which flows into seven streams. The temple of gent is clearly mentioned below in gāthā No. 200. marad flowing in seven streams at its confluence is well known as Fittadt, see stag 11, 29.85, of fada (C. A. D. 838 ) and refra , 19,97, of Somadeva (between 1063 & 1081 A. D.). The variants of K are: age, FAG 37. 199) सप्तास्यासादित or सप्तास्यास्वादित. 200) B reads सच्छंद; P reads जच्छंद which according to the gloss means Fan. 201) Rather Prass as in 176 where, of course, the com. appears to presuppose the reading FR Fagr is another name of the demon बाण, because he received in gift three cities from शिव, ब्रह्मा and विष्णु. He was killed by शिव.' अन्धक-'A demon, son of कश्यप and दिति, with a thousand arms and heads, two thousand eyes and feet, and called 378€ because he walked like a blind man, although he saw very well. He was slain by fara when he attempted to carry off the पारिजात tree from स्वर्ग.' शिव wears as his garment the elephant's skin which belonged to an tg named 71, who acquir. ed such power that he would have conquered the gods, and would have destroyed the Munis had they not fled to Benares and taken refuge in a temple of fata, who then destroyed the stoc, and, ripping up his body, stripped off the (elephant) hide, which he cast over his shoulders for a cloak:' With his third eye fata 'reduced to ashes A, the god of love, for daring to inspire amorous thoughts of his consort qield while he was engaged in penance.' ATT with his body so destroyed is called अनङ्ग. गिरिसुता is पार्वती or देवी, the daughter of हिमवत and the wife of god ft. 201) Generally it means three Vedas, but because aay is already mentioned, it has to be differently interpreted. Note that the P. gloss and the com. offer different meaning of 147. Better
W a ter in the com. 203) Better read in the com. a ncag taiat qualifying PHORICAH. There is an उपमा here. 204) Why not render सितजटाभारविनत etc.? ओहामिय = S G, see 06 Tafel ( Bombay 1916), p. 178. 205) In these two gāthās we have a description of an aged 1514 ascetic : his hair was matted; his body was besmeared with white ashes; he was decked with a rosary of beads; he was seated on a ra; and he was nude. In reply to my enquiry whether Pāśupatas are associated with Drāksārāma (see the Intro. p. 55f.) my friend Mr. B. V. Krishnarao has kindly written to me thus (his letter of 19th Sept. 46 ): There is no Pāśupata Matha or Pāśupatas as such here. But the Pāśupata doctrines are carefully followed by a sect of Brāhmaṇas of the Godāvari East and West and Kistna districts, known as Arādhyas; and the inscriptions found here reveal the existence of a Pāśupata Matha here in by-gone times, before the 14th century A. D.” 207) Pischel has noted that only in 37 fairit ( 428 ); here, we get the form hittat, 210) #955= ea, see 152 above. 211) So far as sense is required 375 = 3973797 is a better reading. 213) As the reading stands, 397 SAAT TAGET ( according to B qara), qaat a sylvan lady. Or CTETT? HTĖ= re or ÅTTA. Compare with gathās 212-13 the following passage from the 21st, p. 134, ed. Peterson: विदितसकलवृत्तान्ता चोत्थाय सा कन्यका भिक्षाकपालमादाय तेषामायतनतरूणां तलेषु विचचार । अचिरेण तस्याः स्वयंपतितैः फलैरपूर्यत भिक्षाभाजनम् । आगत्य च तेषां फलानामुपयोगाय नियुक्तवती चन्द्रापीडम् । आसीच तस्य चेतसि । नास्ति खल्वसाध्यं नाम तपसा। मूकिमतः परमाश्चर्यं यत्र व्यपगतचेतना अपि

Page #455

LĪLĀVAI
[214
चित्रमिदमालो कि
- सचेतना इवास्यै भगवत्यै समतिसृजन्तः फलन्यात्मानुग्रहमुपादयन्ति वनस्पतयः । तमस्माभिरदृष्टपूर्वम् । 214 ) Literally भुंजाविओ = भोजितः.
215-72) With the advent of evening the ascetic told me with regret that there dwelt in that forest a demon Bhiṣaṇanana by name who was very invincible and did not allow others to stay there at night; and that therefore, before it is dark (Description of evening scenes 218-23), I should go to an adjacent hermitage where dwell two nuns, a Yakṣa girl Mahānumati and an ascetic's daughter Kuvalayāvali, and after spending the night there I might go my way next morning. He took me to that beautiful hermitage. There I saw a gorgeous temple (Described 236-42) of Parvati and isvara. Close to it, to the south, there is a monastery (maṭhāyatana) in which were seen Mahānumati and Kuvalayāvali, wearing ascetic robes and seated on a slab of stone. They greeted the Tapasa with the offering of arghya. I took my seat nearby and was surprised at their demeanour and beauty. (His various reflections 252 etc.). The Tapasa introduced me to them, and told them that I would go next morning. Then he went away. I sat conversing with them. It was sunset. Mahanumati left me with Kuvalayāvali, and went out to perform her evening Samadhi. With much hesitation and with due apologies I inquired from Kuvalayǎvali why they were staying there practising austerities at this age. She was overpowered by sentiments and started narrating their biography reluctantly.
348
=
=
•
215) After scrutinising the available instances, I find that our author has used as the Nom. sing. and pl. form of (209 reading of J, 215, 296, 805, 849, 1149, 1173 and 1222), but as far as I know, this usage is not noted by Prākrit grammarians (Pischel$ 415 ). णे in the sense of अस्माभिः and अस्माकम (gāthās 34, 412) is already noted by them. Here iter. 216) - ; it is already known elsewhere, though в tries to avoid it (see PSM). 217) Note the explanation of the com.: à grad. Are we to read in the com. सार्धमेकामपि निशां सुखेनावासो etc. ? 218 ) Obviously सक्खिण is the base. तोरविय is looked upon as देशी, meaning उत्तेजित; why not त्वरायित ? समल्लियइ = समुपसर्पति 219) समोसरती = समोसरर्ति, Acc. sing. qualifying नियच्छायं. In gāthā 224 P reads सुवसई for सुवसई Acc. sing. 221 ) सरस may mean a pond' or wet'. 222) This gāthā is found almost in an identical form in the वज्जालम्गं thus : एकं (०.८. इक्कं ) चिय सलहिज्ज दिसदियहाण (०. ८. दिवहाण, दिणहाण) नवरि निष्वहणं । आ जम्म एकमेकेहि जेहि (०. 1. जेहिं ) विरहो श्चिय न दियो । ०.८. विणिद्दिहो) ।। ६५ ॥ According to Hemacandra, झूर = स्मर् and जूर = खिद् ( है ० VIII. iv. 74, 132 ) ; a meaning like स्मृतेन or चिन्तितेन ( with regret) would suit the context; compare Marathi to brood, to languish. 225) Rafal, see Pischel §§ 108, 455. 227) (J P) This gatha, though omitted by B, is in a way necessary and expands the idea of the earlier verse. The ascetic warned the king that he (i. e., king) did not know the nature of that Demon, and hence the need of describing him in details. f = far Voc. sing.. see 257 below where fa is described as a aaga. 230) The com. uses both the forms महानुमतिः and महानुमती; the former is to be preferred. 231) We have an उपमा here. 232 ) एकमेक 哺 अन्योन्यम्; compare the Marāthi

—

Page #456

-255 )
NOTES
349
usage. The form Bola ( which occurs twice in this text, though rare elsewhere ) clearly shows that the author treats 873 as a root, perhaps wrongly deduced from 858 apparently by removing ( what he took to be the termination of the present participle! The meaning continues, though the formation is mishandled; B a = 375 kila. 233) SA, to direct, to communi. cate or introduce. 234) Are we to read in the com. youlant: G are:? 236) E = (1+371, i. e., H. 237) Fifa < a < SEAT, see Pischel s 208. 239) 0479039 may refer to a hall of that name, built of gold. Nandi is the bull of विव. According to the वायुपुराण he is the son of कश्यप and सुरभि. His image, of milky white colour, is always conspicuous before the temples of Fa. He is the chamberlain of fata, chief of his personal attendants (ganas ), and carries a staff of office. He is guardian of all quadrupeds.' AETF is the chief of the Ganas or attendants on Siva. 240) ETA = FH4:18. Note the deit word paint, a window ; faforinq possibly indicates that aån is something like a balcony projecting outside ; maio for @° is due possibly to metrical necessity. Here we are getting some fancies on the scenes of the temple. 241) ag= to invite. 242) Here is an cà. 243) The variant readings of K are : 40737, Peak, faaasi, #5193701 ; here k reads orga401. The figure of speech is 3TH. 244) Note the form afta, which occurs twice in this text; Pischel ( $ 425 ) notes it in शौरसेनी. 245) तापसी-गण or -जनं, neuter for Mascu. 246) तेन stands for ar ota, or staat as the p gloss suggests, fapte qifeant.
- *; अविरिक = अविभक्त; the idea is that both of them were occupying one and the same seat; see also 966 below. 251) 'According to the Mahäbhārata Indra seduced, or endeavoured to seduce, Ahalyā, the wife of the sage Gautama, and that sage's curse impressed upon him a thousand marks resembling the female organ, so he was called ; but these marks were afterwards changed to eyes, and he is hence called alla and HEEM 'the thousand eyed.' 253) With regard to the use of 777, I may quote here some observations of Jacobi : 'Much more instructive is finally an expression often used in the qstay, used both for उपमा and उत्प्रेक्षा. It is, namely, णज्जइ = ज्ञायते, always in sing. even with the plural of the related nouns, used in sense of as' with or without a. For instance, offit HR 5575 C a I 102, 51 ; TAT311 Uz popa, 30724937 I 102, 11 ; *** **** is most B73CHCI I 102, 33. In Apabhramsa ag is used in the same sense (Hema. iv, 444); this is clearly arisen from Ufa, when in Prakrit on and Ufaf can come in place of gra, as is taught by Hemacandra iv. 252, and the use of this passive to express a comparison is shown by the 93494.' (Bhavisattakahā, München 1918, Intro. p. 60*). The figure of speech is 3757 here. 254) The reference here is to the birth of a from the churning of the ocean. Hemacandra equates ataishi with Fal (&. VIII. i. 97 ), why not with द्वेधायिता, denom. of द्विधा? The figure is an अतिशयोक्ति. 255) The MS. B reads जं उब्वरिय for जंण पहतं;ण पत्तं ' not accommodated and अवयवेहिं Inst. pl. for Loc. pl. ? ATC Gen. sing. indicates that this reflection is individual ; B however reads as ; accordingly can be taken as Gen. sing. or pl. of a Fem. ra formar - HAITEI, The figure is f tat. Compare with this gāthā a verse of similar contents included in the tearate ( ed. Bombay 1886 ) No. 1533;

Page #457

350
LILĀVAT
(256
ja aifa aerie Grayhan I fouslaudat acquitazai nap ll. 256) Render GERZ 1940: , while my mind was full of surprise. Note that J has altogether an independent reading. 257) Here is a 64. 259) lasi ah a lo 6.94;
T UEN Aalget = AT THÀ: ? 260) 97371 is quite a legitimate form of the Nom. pl.; here it is sing.; are we to read with B 75321 ? 262) Rather read star for Fiat in the com. The figure is J . 263) forgiz = foran +8177 = form: 994; Hopfg=# # BREATH ( or even A, BIR and ofter. going together ) ; see Pischel $ 451, 265) B reads 1951 ; but the com. °qn apja, which partly agrees with the reading of J. B preserves one reading (quite near to P) but explains another (found in ). The com. may be improved upon thus: 'EYARETO ai ferali, which presupposes a reading (possibly in J) thus : P ARTE of Feat Cel. As the constituted text stands, the second line would go with high, but it is somewhat loose in its build. 267) Do we want the reading org ( as the com, suggests ) for fort ? 268) Do we want 973-GATO qualifying feeri, or is it Abl. sing. giving the reason why the BIRTY is Bren? Opi= +gaz. Compare togluta's request to HET in the 451Fa{t, p. 134, Petersons ed. : qafe afecafha aa: FATAHIMITAI I. 269) Either et or at ( in the last quarter ) should be read short to suit the metre: read agait for gataot or grafas-aatad, for metre. 270) Note Amile, Abl. sing. ; Pischel ( $ 415 ) puts it in square brackets, possibly suggesting that its usage is not found in litera ture. 271) Note sufey = sifat; the commentator is right in his meaning, but his Sanskrit rendering aparato etc. cannot be accepted. 271*1) (B) The use of 70165 at the beginning of the gathā shows that it is connected with the earlier verse : there is nothing very special about its contents, and one might suspect whether it is a later addition, 272) (PB) The gathā 271*1'is found in B only and 272 in P B only ; that is they are not found in J. In a way these two verses are amplificatory, and really speaking neutral: they can be omitted without affecting the narration. The former is less essential and dignified than the latter which states a general maxim. k = p or pay Imp. 2nd p. sing. 273) Hereonwards कुवलयावली introduces महानुमति, herself and लीलावती, to विजयानन्द who in turn is narrating the same to the king.
MAHĀNUMATI AND LILĀVATI INTRODUCED 273-887 273-330) "On the southern range of mountain Meru ( the scenes of which are described 274-80), in the town Sulasă there lives a famous Vidyadhara king Harsa by name. Padmā is his beloved wife and from her he has two lovely daughters: Vasantasri and Sāradasri (or Saracchriwho spent their time in pious devotion. They used to play on Viņā before Gauri and Hara on the mountain Kailasa. One morning they found Ganesa dancing with elation (Described 287-90). Sāradasri taunted him and laughed at his ugly poses. He felt offended and irritated at her youthful discourtesy, and cursed her that she should be born as a low being. Both the sisters were shocked: they pleaded innocence and appealed to his mercy, Being convinced that there was no wicked intention on her part, Ganesa became cool and modified the curse that she should go to the human world,

Page #458

-287 ]
NOTES
351
enjoy the pleasures and be converted into a Vidyadhari on seeing a gathering of Vidyadharas, Siddhas, Yaksas, Gandharvas and men. After hearing him she disappeared. He asked Vasantaśrī not to weep, and blessed her with a boon that she would get a beloved according to her heart's choice. She went home miserable, and narrated all that had happened to her parents who lamented over their sad luck. Finding her parents worried about choosing a suitable husband for her, she thought for a while that there was no pleasure in marriage especially in view of her sister's misfortune; but yielding to the inevitable, she decided to fructify the boon of Ganesa and thought of Nalakūvara, the son of Kubera, as her prospective beloved. After a mutual understanding between the two families, the marriage was fixed. Prince Nalakūvara came to Sulasă, and the wedding was happily celebrated. He returned home with his beloved; they enjoyed pleasures to their heart's content ; and this Mahānumati was born to them as a daughter.
273) मे is called here the first among the कुलपर्वतs which are seven in number: 54: Ay: J AFT Fuda: 1 arsyet Tiyat ha taar: ll. It is round this # mountain that all the planets are said to revolve, and it is also said to consist of gold and gems and to contain the cities of the gods and the habitations of celestial spirits. 274) The sun drives in a chariot yo horses, and he circumambulates the # mountain. 275) Better face in the Sanskrit com. 276) fase = PPT, VIII. iv. 31; facicy = laarza? It is better that जहिच्छिय = जहिच्छियं goes with परिपिज्जइ than it stands as an adjective of MH. 277) que is mafia, and the peacock is his 916. An or A is a spirituous liquor : 'with their hearts delighted by the intoxication of liquor'; the commentator's reading is different, so also his interpretation. 278) lafe is a name of Brahman, and हंस is his वाहन. In the com. तुम्बुरालप्तिः or तुम्बुरालपितिः? Dr. Raghavan observes that B A is a technical term for music. Either it refers to the talk of car or TFT, name of a Gandharva, or to the chatter of a musical instrument of that name. and etc. 'blended with the recitation of Vedic hymns by seven saints.' 279) As forms of the root yet, and an are identical, so both mean' a flower. Though the text of B shows on different reading, the Sanskrit commentary presumes a reading मुइयहिययाहिं for मउइयपहम्मि. 280) It is possible to take मज्जंत = माद्यत, rutted, intoxicated. Better गंध लुद्धागयालि-मुहलेहिं - fugi ats. For the interpretation of fra see notes on 6 above. 281) पसंदकनकम, देना .६.१०; the word पिशण्डि shows the commentator's attempt to Sanskritise it. 282) Though there are 12 4177, the first quarter is faulty, bec
it cannot be divided into ganas of 4 Alals, 283) IST = load. 284) Why not render thus : 1947Fimage care le at:? 286) Alaga1= 1747, THAT बेगहर्षयोः, 287) The com. prefers वक्षःस्थल to वक्षस्तल, हेरम्ब Boastful' or गणेश is the 'son of fore and pract, or of gaat only. He is the 'lord of the Ganas or troops of inferior deities, especially those attendant upon Siva.' 'He is represented as a short fat man of a yellow colour, with a protuberant belly, four hands, and the head of an elephant, which has only one tusk. In one hand he holds a shell, in another a discus, in the third a club or goad, and in the

Page #459

LĪLĀVAĪ
[ 288
fourth a wa er-lily.' It appears that serpent is one of his ornaments. 288) f means a beam of light or particle of dust; the reading of the com. is more convenient. कलित, held seized or taken. विड्डर perhaps stands for विड्डिर ; विड्डिरं आभोगो रौद्रं च, दे० ना० ७-९०, so विडरिल्ल terrific ' ? 289 ) B has perhaps a variant reading संठविय, but the com renders संप्राप्त, thus agreeing with the reading of P. पोकर, tip of the trunk. Elsewhere it is spelt as पुत्रखर, पुक्खरा = शुण्डाप्रम्, see Puspadanta's Mahāpurāņu, ed. P. L. Vaidya (Bombay 1941), Vol. III, p. 111, Kadavaka II, footnote 11. 290) = a, to stretch, to spread. VIII. iv. 137. = तिर्यत, afa, compare in Marathi. 291) Syntax requires the reading, in the sense of the gerund; note the form 4 Acc. sing. Perhaps в tries to avoid these by reading fan, but the commentary, found in B only, interprets the constituted text by rendering भगवन्तं गणाधिपतिम् 292) अम्महे in शौरसेनी, according to Hemacandra (VIII. iv. 284) expresses joy; here it implies more 'surprise' than 'joy'. aelated with self-estimation or selfrespect'; the word 'a' is inferred back from 'fa'. 293) GT, having paid attention to. 294), a border, frontier, a bordering country, i. e., a country occupied by barbarians. Note the 7. 295) The figure of speech is उपमा. 297) ण + एत्थ - अम्ह. 298) सावेसि = शपसि, literally, शापयसि 299) Note the use of and. of B implies request; implies expectation, 300) In the com. we should expect हृदयम् for वचनम् 301 ) In the हर्षचरित of बाण, दुर्वासस् curses for her discourteous smile when there was a discord in his Sāma song. Consequently she is to be born among men, but she would be free from the curse after she has a child, Loc. sing. of a occurs only once in this text; Pischel has noted it only in Ardhamāgadhi, see $ 425 etc.; the MS. B reads ar fa for a fe; if we want to avoid it, the only alternative is that तं = त्वम् and सि, which often occurs in this text, is just a particle for पादपूरणे (see Hemacandra's com. on VIII. ii, 217). Note the form fagfe Fut. 2nd. p. sing. 302) met together. Pischel ($ 525) has noted, here however the form is पेच्छिहसि. When we look at the forms जाणिहसि, दीसिहसि, पाविह स, मुश्चिहसि etc. persistently given by one set of Mss., we find that our text allows as well as as the termination of the Fut. 2nd p. sing. 303) Ong and a see Pischels 113. 304) Rather fee for : in the com. 305) There is some repe-tition in the use of both gf and g; the com. has somehow tried to avoid it by taking सदुःखं as an adjective of कुलगृहं. Better रोदनशीला in the com. 306) Note the com. uses रुदन्त्या and कुर्वन्त्या for रुदत्या and कुर्वत्या 307 ) The first line is not very happily constituted. gaf is not a good expression; but among the various alternatives, which are possible from the available readings, that is more welcome. The com. avoids it, but the proposed fagy is equally, if not more, faulty. 308) णिहित्तो = निहित: है ० VIII. ii. 99. : 312) अनुशीलित, attended to. 314 ) वसंतसिरी for वसंतसिरिं; we do come across such forms in this text, see notes on 219 above; such forms are the result of the influence of popular speech. On these Jacobi has observed thus while discussing the language of the 34- The Acc. sing. of stems in a, (i), u(u) ends according to grammarians in am, im, um; but for them the MSS. write a, i, u, often. without any rule and without mutual agreement. This appearance is so
ī
352

Page #460

-330 ]
NOTES
353
frequent that I have not given it in detail in the various readings, but I have set in the text one or the other form as the case be on the majority of the MSS. deciding it. Here also the cause of the interchange is to be sought in the fact that in the popular languages, as also in Apabhramśa, these stems have the same ending in the Nom. and Acc. " Bhavisatta Kahā, Intro. p. 60*). &a, fate, is Neu., but here Mas. 315) at to dig, to pierce; *: (but here Neu. ) a digger, a thief. 316) Better Ais: in the commentary. 318) 311
Fig. VIII. ii 203. fata +itafe: aha. besides being ft (la si BHARATH 2017 Taa sen, ajo 9-909) can stand for various Sanskrit
words; अवसृत, अपमृत and उपसृत; the com. it may be noted, equates it with golfa. 320) B appears to read 'raits fastig, but the com., as in some other places, interprets the reading of P, adopted in the text here. eratg fant शरच्छिया वियुक्तः 'without शरच्छी '; for the use of Instr. with वियुक्त see Speijer's Sanskrit Syntax, Leyden 1886, p. 46. 321) ffat ali Nom. for Acc. sing., it may be noted that in Apabhrarśa the forms like ag, a are identical for both Nom. and Acc. sing. The com. equates with alat which cannot be accepted ; according to Hemacandra संमुखीकरणे सख्या आमन्त्रणे च दे इति प्रयोक्तव्यम् । है. VIII. ii. 196. 322) Here atau perhaps stands for ataon. 323) She is appealing to go in absence ; construe ag aitats. The various readings of K are; बहुएहिं मि, नलकूबरो. ग. 324) The commentator's use of the word उपयोग in the sentence' attulift AN :' is more like that of the Jaina technical term. 327) Braga, Present p. of the passive base of Beq. 328) ruta:, possibly in the sense of fodal, expressed intransitively, 'finished or celebrated the wedding.' '329) We generally describe bullocks and horses as quick moving on their return journey; can we say the same with regard to vimānas as well ? The sentence is completed in the next gāthā, Fit fogaš, dy etc. 330) Here it is quite clear that the com. reads haigal
331-75) Mahanumati was spending her childhood quite happily. One morning she told me, her companion, that we should go to that charming Malaya mountain and enjoy the swing sports with Siddha girls. I told her that nothing could be more beautiful than her own place, Alakāpuri ; but if she wants to go, we should go there early in the morning. In our swift Vimana we started along with our companions towards the south and reached a rich palace in the centre of a beautiful garden on the Malayan ranges (Garden and Malaya mountain described 341-57). A girl seated outside the palace and playing on the Viņā looked up at our Vimāna and invited us in sweet words to visit the park. Our Vimāna came down, and we halted there comfortably. We asked her who she was and to whom did belong that palace with its paraphernalia which bears evidence to the owner's bravery, learning and proficiency in arts. In reply the girl spoke thus: There stands on the Malayan peak the beautiful and well fortified town Kerala ruled by the Siddha king, Malayānila, who has from his first queen Kamală an only beloved son Madhavānila to whom belongs this establishment. My name is Madhavilatā. I am a garden-maid and prince's companion from childhood.' *). 23

Page #461

354
LĪLĀVAI
[ 331
331) The MS. B shows no variant reading for 48, still the commentary has the reading FTAT ; it is not unlikely that the commentator had in view a reading like 70g = HUHT in Apabhramsa. As t stands, the gāthä can be construed thus ; 'you ( mean to ) say or ask ) why (Mahānumati), though born in the family of Kubera and even at such a blooming age, experiences this great misery, quite contrary to her routine (as a princess ]'. That is how it stands as an anticipated question quite common in our dramas; note for instance some of the opening sentences (such as, A HIFA, Hout AV Bloggad warf f) in thespeech of विदूषक immediately after the स्थापना in the चारुदत्त of भास (ed. Poona 1937), p. 194. formare A31911 or even agaiak. 332) those whose mouths have the smell of milk'. This indicates that milk was the primary food of the girls till they reached their age. Better जायंति = यान्ति : in Apabhramsa we get forms like giplay, see FTAET (Karanja 1931 ) p. 7, line 22. Render 31231=1° etc 333) 27 ia, a les, etc. qualify TOUT Voc. sing. which is addressed and saluted to. is used in the sense of Fugue, see 200 above. 334) = A (54) 335) arr FIA:, Present 1st. pl. forms with the termination t are found, though in a small number, in this text. Pischel connects these with the injunctive of -- aorist found in Veda as गेष्म, जेष्म etc. 336) लयायलंदोले - लतातलान्दोले? Better रत्वा in the com. 337) Note the use of it and the Abl. of comparison : 'Compared with this Alakāpuri. The sentence is interrogatory. 338) As there is a question in the above gāthā, this may be apparently a reply of afa ; but he fa, in the next gāthā, shows that aglat herself might be giving a reply and continuing the talk which she is reproducing here to Vijayānanda. The expression + fan + Tha presents some difficulty ; the com. does not give any aid. We expect in the commentary ai Tata : qualifying 40:. 339) The Malaya mountain, as noted above, means the southern parts of the Western Ghāts ; the description Shaa FIHAPE Hii indicates that the Malayan ranges reached the very shores of the Southern ocean ; and their huge bulk blocked as it were the southern direction (gāthā 342 ). 340) The request in plain language is that they should go there quite before dawn, before spuite4 ; but it is expressed in romantic language. Rather tata for that in the com. 343) Note Hemacandra gives me and to as the adeśa for qur, VII. iv. 117. 345) A phrase like 74 y at the beginning of this gāthā, as given by B, is quite welcome : the author is describing some of the scenes on that mountain. Perhaps the author imagines that the stars are reflected in the spray of water of the streams flowing down the lofty peaks. The Ms. B reads the second line much independently. 346) Possibly B presumes the reading Shlia 4. 347) The lofty sandal trees on the Malaya mountain are very close to the sun. TEHT PEA
a gye:, & FITO 9-9$. Rather alacao etc, in the commentary. 348) fay=a; better Fy for area in the com. 349) The grass growing on the emerald cliffs was quite conspicuous now, because it was all dry (showing a different colour); the stream of river flowing in a crystal bed could be recognised only by touching it (i, e., the stream of water in a crystal bed could not be detected by the eye). 350) faces= 19, VIII, iv. 46.

Page #462

-367]
विच्छोलिय 'caused to quiver the com. takes प्रक्षालित. :
We want in the com.
Sat. 353) In this and the next two gāthās we have got what is known as दाम, रशना or श्रृंखला यमक. Some word or words with which the first line ends are repeated at the beginning of the subsequent line. This verbal artifice is used by Haribhadra in his (Calcutta 1926) both in verse (79. 1-10, 449. 9-19, 498-9. 19-6) and in prose (137. 6-9, 194. 10-13, 213. 8-11, 423-4, 19-8): 'it consists in this that each line or phrase (compound) opens with a word repeated from the end of the preceding one.' "This artifice," says Jacobi (Ibid. Intro. p. xxii), "C which will call Synkhalā, resembles a kind of Yamaka (samdaṣṭa yamaka, see Kävyādarśa III 51f.); but it is not Yamaka proper. For in a Yamaka the repeated syllables must be indentical without, however, containing the same word, while in Synkhala the same word is repeated and the syllables are not necessarily exactly the same (see the first [i. e., 498. 19-20] of the above examples). The Synkhala is an old artifice; the oldest instance of it is the 15th adhyayana of the 1st Śrutaskandha of the Sūtrakṛtānga, named from its opening words jamaiyam (yad attiam), which also means consisting of Yamakas' (Yamakiyam) [see especially all the verses and note how two lines (of a verse) or more than two lines are interlinked with common words repeated at the end of a line and at the beginning of the next line ]. It is worthy of remark that the later Yamaka, the predecessor of rhyme, originally denoted the repetition of words whereby a series of verses are also interconnected." 354) The author has in view the fencing of betel-nut trees. The reading a of B is more significant than of P; पूय = पूजक cannot be accepted. लंबी स्तबको लता च, दे० ना० ७-२८ ; so we may better नवा म्रस्तबकलम्बमान' etc. 355 ) There was installed an image of मदन under the tree, and it was being worshipped by flower-gathering girls. 356) at कोमलो विलासी च, दे० ना० ७-९६; compare Maräthi; वेल्हाळ, beautiful; the rendering fa or a cannot be accepted, better instead. 362) The reading of P is विमाणम्ह = विमाणा + अम्ह, hence the gloss of P: विमानात् वयम्; हेमचन्द्र ( है ० VIII. iv. 106) has already noted for the Nom. pl. as well as Inst. pl. The slight emendation (i. e., fai) is confirmed by the com. as well which renders विमानमवतीर्णम्. 364) पत्र-विच्छित्ति - प्रलघुक: dexterous in cutting designs etc., on leaves or in colouring the body with leaf prints' ? 365 ) संसूययाइँ - संसूचकानि . The com. takes aff; does it mean cups (or pots for colour and boards? Compare Guj. . The next phrase also presents some difficulty; does it mean ' various kinds of drawings or paintings on utensils and boards'? A copulative particle is understood in the second line. 366) etc. tinged with sandal paste'. is a ft word meaning fa. I have taken रइय as the p. p. p. of रज रज्. We can also take it as रचित 'decorated'. 367) is, according to M.-Williams' Dictionary, the string on which the palm-leaves of a manuscript are filed', and the reference is to the Vāsavadattā. This meaning is not suitable here. शरयन्त्र means here a stand, tripod or quadrupod, made of arrows: a string is tied round the bunch of three or four arrows which are then stretched like the blades of the scissor to make a stand. The lower half of the arrows will form the legs of the stand and the
=

NOTES

355

Page #463

LÏLĀVAI
[368
upper half will support some articles like books, clothes etc. : a cluster, bunch, see especially 1094 below. A bunch of books was seen on an arrow-stand. The gloss त्रिगटी perhaps stands for त्रिकाष्ठिका ? ठवणा or स्थापनिका is a Jaina technical term signifying a quadrupod stand (of four arrow-like sticks) on which the monks institute the symbolic representation of their Acarya at the time of their daily religious routine. An old painting illustrates this quadrupod stand with a palm-leaf Ms. placed on it; see the two lower pictures opposite to the face-page of Jaina Citra Kalpadruma, Ahmedabad 1936; see also the plates XVI-53, XVII, XXI-79, XXVIII-100, XXIX-105 & 108, LXX-226-7. 368) Abl. sing. (which Pischel puts in the square brackets) occurs in this text more than once. 369) Both the forms A are available in this text. 370) In selecting the name associating it with 3 it is not unlikely that the author had in view the country roughly corresponding to modern Malabar. 373) As a rule the Ms. P(at times the Ms. B) shows partiality for the spelling and in many places possibly under the influence of Hemacandra's prescription for an at VIII. 1. 228 374) वालिया = पालिका or even बालिका.
and
and in
356
376-405) We introduced ourselves to Madhavilată and told her that we came there for swing-sports. She led us to the swing-hall. After enjoying the sports heartily and almost amorously for a long time, while Mahanumati and ourselves rested on a jewelled slab for some time and were about to start, there arrived that Siddha prince, namely Madhavanila, being affectionately gazed at by the girls. He took his seat near Madhavilata and myself. I greeted him and wished him fulfilment of his desires. He expressed satisfaction at our arrival there. Madhavanila and Mahānumat happened to glance at each other, and the latter was consequently flooded with fresh beauty and joy (Described 394 etc. ). When they looked at each other again, both of them were horripilated with fervent love.
376) Note the संधि, तुम्हे + एत्थ = तुम्हेत्थ. The reading of B is different, still the com. explains the text of P; we may read in the com.; andsid. 378) The com. presumes a reading, a for 'g, different from the one given by B. 380) The author has perhaps in his mind an allusion to the image of [put on a swing and moved hither and thither] during some festivity, may be the same as a during which the statue of was worshipped. दोल-मण्डप or -गृह means a swing परिचालय् to cause to move round, turn round; the girls were perhaps crowding round the swing. 382) Ha, having made the swing sink (and rise), compare' कुणइ रइवसा उष्णमंती णमंती, एंतीं जंती अ दोला जणमणहरणं बुड्डणुब्बुडणेहिं । कर्पूरमञ्जरी I. 31. 383) वारोसार, perhaps a word, meaning afta, turn by turn. B. reads for a af, but the com. which nearly agrees with the constituted text. Construe thus : ' एत्थ चिरेण अम्हं पि रमियं । " दे संपइ तुम्हे वि जहिच्छं रमह ।' अम्हं is either Gen. for Inst, or the form of the Inst. pl. itself. ar is nearly identical with arg which is recorded by Hemacandra for the Inst. pl. though rare in literature. is a term of address: a. Are we to read the last sentence of the com. thus:

Page #464

-413 ]
=
=
अस्माभिश्वरं रतं संप्रति यूयमपि रमध्वम् ? 384 ) अम्हेहि आसीणाउ is syntactically defective, So . 385) atas Infinitive used as Gerund. The com. perhaps presumes तत्थ चिय आगओ, which gives better sense. 387) Those girls were feeling attachment for him merely after hearing about him (i. e., without seeing him) for the first time. 4, adv., gladly. 389) We want in the com. thus : यत्काक्षसि त्वम् अम्ह ( presuming the reading तुनम्ह ) अस्माकं किमपि तद्भवतु | The com. implies that the prince is willing to concede whatever and others expect from him. 392) पेच्छियव्वेहिं = प्रेक्षितव्यैः प्रेक्षणै:, 395) The com. uses both and a together, see 307 above. 396) Read in the com, faq¤°. Either stands in the sense of 3 or is a misreading for ya arising out of the orthographical similarity of म and स. 399 ) संगलण = संकलन ? 400 ) रिगिता प्रवेशेऽपि । रिगइ (0.1. रिगइ ) । प्रविशति गच्छति वा । है ० VIII. iv. 259; compare Marathi रेंगाळणें, to move slowly, to loiter idly. The gathās 394ff, describe how a was affected; the prince too was overpowered by affectionate feelings ( 403 ); both of them were palpilating with passion fervent.
NOTES
406-57) Observing all this, I suggested to Mahanumati that we should start back now as it was getting late, and told the prince that it was lucky that we met him, that our mutual affection should go on increasing, and that we must go now lest the terrible serpents might block our way. He expressed satisfaction that he could meet and chat with us. He asked us not to fear the serpents and gave us the ring Nāgāri, which his father had procured by propitiating Garuda for the free movement of Siddha people in the forest and which by its mere presence could destroy even the serpents of the underworld. I requested him to present it to princess Mahanumati. Eagerly and with a little smile he put the ring on her second (anāmika) finger; we all smiled; by this contact she perspired, and he was thrilled with passion. Mahānumati embraced Madhavilată, had a prolonged, affectionate talk with her, and presented to her a bright necklace. We boarded our Vimana and reached Alakā. The sun went down; it was getting dark all round; and the moon rose on the eastern horizon (Described 436-57).

357
407) On विचिंतियं हि see the discussion about परिचिंतिय हि in the notes on 167. The sense requires the reading ऋज्जुज्जयाण कार्य + उद्यतानाम्; either the vowel अ is affected by the preceding 3 or the word उद्यत is contaminated with उद्युक्त, 408) Who can get the maximum measure of the pleasure of seeing you, as of nectar? Nectar, even when it is secured, is available only in a small quantity; मानं प्रमाणम्. 409) अहणिसि = अहर्निशम्. Compare com. भवतामत्र with Marāthi तुमच्या or आपल्या येथे. 410 ) एकैकं ( = अन्योन्यं ) युष्माकमस्माकं वसतिगमनागमेन etc. करेयन्त्रो = कर्तव्यः [ अस्माभिः ] 412 ) परिणामओ वास and दियसस्स को वि कालो express nearly the same idea : possibly for this very reason B gives an alternative reading, दूरे अलया नयरी, for the latter. Though the reading of B is different, the com. explains the reading of P. 413) Note II, Gen, pl. Mas. ; also
=
at 418. Better render पुण्यमतिकानां केषामपि pious or holy intentions. Generally
-
=
पुण्यमतिः or पुण्यमतिकः, a man of Gen. pl. Fem., see 556

Page #465

358
LĪLĀVAT
[ 414
below. 414) ar Atau = HTEVI etc., see the com, ag = 71. 418) 37785E = TEH. Construe-PATHFIA: T (ody:) Mai (aragi) 379 fai tafa. 419) Either gaat is used for the Acc. sing. or 37109€ has no object. 420) Why not S ao etc.? HOT EAT=HU or AA ( 422 below) Aah according to the com.: Hata Emot is not unknown to Marāthi ; if we want an alternative, Ho [ = 40 ]
= IT? 421) stiut used as the form of the Acc. sing., either under popular Apabhramba influence or the basic reading might have been so ; see also 960 below. 422) for or qa= +3£; afai Fifor, VIII. iv. 199, 258. 423) The figure of speech is goiqht with on as well as a S. With वाउल्लिय compare Marathi बाहुली. Hemacandra records the form वारीमई (VIII. I. 4); does he take it from here? 424) STUUTA = 37274 = S ETH, 'constituted of something else (other than flesh and bones). 426) O friend, what (more) should I say? My heart, free from all formalities, is always with you; and yet I say to you ' Look at me once'. Thus Agafa plainly tells him that she should help her individually and thus alone her desire would be fulfilled. If we take A =444,' our heart is infatuated with you', i. e., we are all attached to you. 428) Note qvit is Mas. T a= n11ale, 'why do you give me more importance (than is due to me)? 429) It would have been better if we had
for misprinted as a ). The com. needs to be rewritten thus ; eta भणन्त्यास्तस्याः (=से) माधवीलतायाः यावन्महानुमतिः कण्ठे लगति दृढतरं तावत् स सिद्धकुमारः अहम् enfalga: a qual, 432) One is not satisfied with the commentator's explanation; can we not construe thus : corretatie a (HEIJAST) STUTTGA aitaa Hua (ha) futuro A fais I. The heart of Mahānumati was already transfixed on the prince; her eye which was accompanying her was directed towards that place and would not move along but it was waiting for the heart. Her heart was so much set on the prince that she could not withdraw her attention from him. antaa: 'towards that place', see Speijer's Sanskrit Syntax, section 290. 433) Obviously the subject is Helala and understood, for the predicate as in the next gāthā. 434) A S T: Gen. for Acc. 435) Construe thus : fiqualuni alghigh ( i. e. HESTEF) Tage Ute SPF Buyeu titre la si FETHIBIT [ = 37 :). For the idea of the eyes waiting on the heart, see verse No. 432 above. To be correct, the gloss No. 2 should be read €7:. Either fe is an expletive, or an interjection of hurry', if we do not want to take हिपत्ताओ= अभिप्राप्ताः. The alternative reading विis less satisfactory. 436) The com. alaa = Angl' in the meanwhile'. night, there is a pun on the word अंसु, cf. शिशुपालवध IX. 65-द्रुततरमपयाति ख्रसमानांशुकः, Read in the com. विकटनभोऽङ्गनगमन etc. 437) दिदीए लंघिओ is explained by the com. thus : दृष्टेलहितो
147; but I think, it has to be explained a bit differently. When it was noon and the sun was at the centre of the sky, people dared not look at him. But as he is going down in the west, he is FTOTEA PST sfersit, i, e., FT TO SA:, lit. 'was traversed by the eyes of the people', i. e. could be looked at, fig. insulted. Here the figure of speech is sti ; 'Even the great, when dislodged from their position, get disgraced.' 438) There is a pun on Act, the sun, a brave man. 87912TH, not having another in the rear', 'last'. Dr. Raghavan observes : In 438 the rhetoric requires paścima and not apaścima, and though the

Page #466

-457)
NOTES
359
reading with pascima has a redundant api, the sense required is in the west', and by 'ślesa' 'in the last stage'. THT, state, stage, condition or period of life. We have an e zin here. 443) The P gloss suggests that . = $58. The Sun is the ripe fruit of the tree of the sky; and the twilight is the splashing juice of this fruit when fallen on the rock of the setting mountain. ATE=HET. 2o allo <-S. Com. qa719334891? A reading like ATEST would give an equally satisfactory meaning. 445) In the context of 9 and 311871,
ओहत्त may be equated with अवाड्मख (the com. अधोमुख) PSM notes aदेशी word 31157 9 faa, 38796a, têgil 31. Looking at the variants, it appears that the basic reading was difficult, if not uncertain. The reading of P may be improved on thus: अत्थइरिहुत्त- अस्तगिरिसंमुख. Rather कृष्टा for कर्षिता in the com. 446) Compare with this CET 9994: Sa pagST AFRÉcos queglia पिंडभरोणएण कलसो व्व ससइंधो॥. Some of the fancies of the poet about the sunset are striking and attractive. 447) agy = y, a aft word. ayang = ga, o VIII. iv. 11, see 9713 at 484 below. P-gloss qiyna may presume gap in P which reads वसुवाय. Or is it that वसुयाय-अवश्याय, dew? In that case वसुयाय etc. = 'having the complexion of saffron flower slightly darkened by dew-fall'. 452) Cf. TERTIATH (p. 354) IX, 831 : antras TART FESTIH I atostog. Ralston TR At an: II. 453) 1979 gives a better sense ? 454) Does B presuppose पढमल्लसंतुवरिवियड? The reading हर for रह is equally good. दीसिउं पवत्ता 'began to appear or to be visible'; the com. explains : rifugi mlaval; cf. Marāthi PH Sp. 455) The reference is to the slender crescent moon. 456) BIT = BIET licking ? itafy = grea? 457) The reading of B is different; a = 87TA19.
458-552) Mahảnumati bade good bye to her friends, and retired to her bed chamber pining with passionate love. Being rather nervous on account of our delay in returning, I approached her mother Vasantaśri and explained to her how we sported long on the Malaya mountain, and how Mahanumati is tired and therfore could not come to her. She sent me back to look after her. I did not see her in the bed chamber which was neglected in a disorderly condition, and I climbed up expecting to find her on the jewelled terrace under the cool rays of the moon who was rising up in the sky destroying darkness Description 468-72). I realized that the moon's rays were having an adverse effect on her. I saw her on the crystal slab. I touched her body and asked her why she was feverish, why she was here on the terrace, why her limbs were throbbing, why she was perspiring, why she was talking irrelevent and looking vacant etc. To lighten the burden of her pangs, she disclosed to me rather bashfully how she has been overpowered, beyond the bounds of decency, by the god of love since she saw the Siddha prince who smilingly put the ring on her finger and how she is being oppressed by the moon-beams and sylvan breezes. I explained to her that it was not possible to escape Madana's attack, and prepared for her a cool bed of lotus leaves. Just then, while she was still uneasy, there arrived Mädhavilată, looking tired by the aerial journey. Seeing her love-lorn state she delivered a letter on palm-leaf to Mahānumati who joyfully

Page #467

360
LILĀyai
( 459–
placed it on her breasts. Madhavānila wrote to her in that letter that even the necklace, cool on account of its contact with her budding breasts, is not able to extinguish the fire of passion enkindled in him since he saw her. He sent, in addition, oral greetings to me and wished to meet me. Madhavilată explained to me how the prince was talking about us, how it was sun-set, how darkness was spreading everywhere, how the moon rose (Described 516-529), how the moon's rays struck him like arrows of Madana, how the necklace would not cool him, how he started talking irrelevent, how she explained to him the various stages of the development of passion (Kāmāvatthā described 540 etc), how a happy meeting alone is a remedy against all this, and how he sent her to us.
459) 7 = 39. 461) Tir Nom. pl.; the grammar (Pischel & 415) notes it only in the sing., 377, besides 37, being given in the pl. 462) grazit 2012:, al 6-36. 464) Or what else was known or seen by her (there) is described in the following lines. 465) Breads gi for gå. Note the use of 58 and ag for the statement of fact and deduction of inference. 466) A for
, Acc. sing. 468) Ar=gat to enter. 469-70) A nice imagery indeed. 471) 87139ata is conjectural, FS = tf. 472) Are we to read tiff in the com? 475) THIRT3T = TFF. erat 737= why such fever? 476)
188, 1897 and mean the same. 213a = , RO VIII. iv. 182. 479) स्विद् is 4 P, so स्विद्यन्ति for स्विद्यमानानि in the com. 480) पवत्तण-प्रवर्तन, action, movement. 481) = ffar or gaat. 483) Rather hezi aga in the com, 484) AREAS. 486) Read in the com. rather Glatafot etc. Why not construe thus : 'got gafas s å (in the sense of 875716-77:, restlessness, anxiety of forfast 1?. Restlessness like this, however, cannot be concealed. The com. takes असंतं=असत् विरुद्धम्. P-gloss कुत्सितम्. The commentator's deduction अतो न maga is self contradictory. 487) The variants of K are: B İ, STOTEH, GRIS Alf31°, 1937, ESTR . 488) BAIETOST = 377eptam. 489) The various readings of K are:quit, 37 Stotife, aqr. 492) For a satisfactory construction we want भरती य and भावयंती य. सिणिया stands for सिणिद्धयं Acc. sing. 493) B reads forj a suuruu 7, while the com. presumes a reading like spilan yui a. Brocura =
अनूनक, क being the स्वार्थे suffix; अनून, great; cf रघुवंश VI. 36: गुणरनूनाम्. 494) HATAIETI would give more explicit meaning. Still the reading fant is accepted for the following reasons : gi in that context sufficiently implies the place and the best and the earliest MSS. read feft. 496) We can take the first line as an independent sentence; or taking the directions' collectively, ansit 953fat and farsit can be taken as Abl. sing. forms. The form gia clearly indicates the possibility of the second alternative, though the repetition of 735 is a real obstacle. 498) Though B reads Hoa, the com. presumes as which perhaps is Imisread as सव्वं from the graphic resemblance between व and च.तरिज्जइ = शक्यते, है. VIII. iy. 86. 499) spoof & (v. l. 37 ) 335, 'Everything else can be concealed, but this secret of love etc.' Or we will have to take it as a question : Morever, can it be concealed ? The remaining portion of the gāthā may be construed thus : gu, trigo arage G[ = QcYER] = as a agi qaysia [551€ 11 500) सरिस suitable, or सरस fresh. 503) णिविच्च or णिव्विच्च is not noted in the

Page #468

-538]
361
PSM. It is to be connected with fa discussed in the notes under 123 above, and it is used in this text in the sense of निबिड, निभृत, निरन्तर etc. 507 ) वयण + अप्पाहणार, अप्पाह संदिश, है ० VIII. iv. 180, so अप्पाहण = संदेश; see the Glossary for अप्पाहण, अप्पाहियं, etc. used at different places. अणिसामिय + अनिशामित. The two expressions परिमुहीए and अणि पाहणाए can be taken, and perhaps with more propriety, as Gen. -Dat qualifying महणुमईए. कुवलयावली tells that the letter was suddenly read by her to मद्दानुमति. 508) This and the next gāthā constitute the text of the letter which begins with स्वस्ति 511 ) तावय = तावता or Nom. sing. for which this text it may be
aaa. 512) The form a is not impossible in grammars give तुमं, तुं, तुवं etc. As it occurs only once in even a misreading for a which is quite popular with our author. अप्पाहणाण, i. e. उपवारसंदेशानाम् of formal messages 514 ) तए = तदा or ततः ? 515)
उवयार +
glit. :. 516) Though the idea is different, this gāthā has some words common with the speech of विदूषक in the रत्नावली, Act III : एसो क्खु गुरुअणुओक्खित्त हि अओ संझावहृदिण्ण संकेदो वि अ अत्थगिरिसिहरकाणणं अणुपरदि भअवं सहस्सरस्सो । 517) akan situated at the bottom'? Elsewhere (455, 741 ) means slender, thin etc. 518 ) खण्णुओ कीलकः, दे० ना० II. 68. Is it खण्णुयं = खणुयं = ? The gleaming stars are fancied to be so many glowing stumps of The last few words remind us of 453 as found in P. 519) उप्फुस -
=
.
42
VIII. iv. 105, where = 521) Why not take कपोलपाश, beautiful cheek on the analogy of कर्णपाश C a beautiful ear.' Dr. Raghavan observes : 'The suggestion of kapolapasa made by the editor lacks the support of usage. 523) दन्तुरित ' filled with ' तलिनित ' rendered thin.' 524) The first line is practically identical with that of 468 above. in the sense of can be used in Sanskrit as well, 525) atas at 519. 526) Better भृतानि for भरितानि in the छाया. 527) ओअग्ग = व्यापू, है० VIII. iv. 141; can we take literally ओवगगण = उद्बलान ? Lit. उव्वरिय = उर्वरित, left over, surplus मलओ the Malaya mountain. According to P गुहाहरत्थाई = गुहागृहस्थानि उत्थ ( PSM वुत्थ ) = उषित. 528 ) Lit. णिव्त्रविय = निर्वापित, 'rendered cool. The aft (sun-lotus plant) herself, (and not the moon ), was the loser in not having formed union with the moon who was sakala (i full of digits, ii skilled in arts), everywhere visible (also famous) in the world, and had rendered cool (also given satisfaction to) the whole world." 530) The PSM equares R with R:, the latter perhaps a back formation; cf. घारः sprinkling, wetting; घारिओ = ग्राहितः (in the sense of गृहीनः ) ? सुविसण्णो is perhaps a slip for सुणिपुण्गो as indicated even by the gloss उपविष्टः . 532 ) The P gloss ज्ञायते presumes a reading like णनः. It appears that दूरे णिनइ is to be taken with every clause with slight changes in the shade of its meaning. The gathā may be freely rendered thus: By (the advancing) night, the moon is taken up (high in the sky); with the (rising) moon even the night advances; with both of them (namely, the rising moon and the advancing night) his passion rises higher; by the passion his ( pang of) separation is taken far off; and even thereby (i. e., by the pang of separation) his agony is increased much. The of Bhoja (22-24, Madras 1926) has a quotation like this (p. 21): चंदुज्जोएण मओ मएण चंदाअवो णु वड्डिअपसरो । दोहि वि तेहि णु मअगो मअणेण णु दो वि ते णिआ अइभूमिं ॥ which is identical with Setubandha X 81 538) Note असंत = अविद्यमानम्
trees.

NOTES

Page #469

362
LILĀvai
[539
according to P-gloss. 539) The phrase 3jit 1888 is not quite apt: perhaps the author is confusing in his mind the two types of कामावस्था. The कामावस्था here signifies the stages of the progress of love-affair leading to union; they are not plainlyenumerated, still they could be tentatively listed thus : परितोष, आलाप, चिन्ता, उत्कण्ठा, दूतीप्रेषण, गुणकीर्तन, and : समागम. These are to be distinguished from ten stages through which a lover in separation passes, mentioned in the following verses : णिसुणिज्जइ पयडमिणं भारहरामायणेसु सत्थेसु । जह दस कामावस्था होति फुडं कामुयजणाणं । पढमा जणेइ चिंतं बीयाए महइ संगमुसुहं । दीहुण्हा नीसासा हवंति तइयाए वत्थाए ॥ जरयं जणइ चउत्थी पंचमावत्थाए डज्झइ अंग । न य भोयणं च रुच्चइ छहावत्थाए कामिस्स ॥ सत्तमियाए मुच्छा अहमवत्थाए होइ उम्माओ। पाणाण य संदेहो नक्मावत्थाए पत्तस्स ॥ दसमावस्थाए गओ कामी जीवेण मुच्चए ।; these are. really विरहावस्थाs, see the story of अगडदत्त, 41-45, from Devendra's comm. on the Uttaradhyayana. Compare नाट्यशास्त्र (24. 159): दशावस्थागत कामं नानाभावः प्रकाशयेत् ॥ प्रथमे त्वभिलाषः स्याद् द्वितीये चिन्तनं भवेत् । अनुस्मृतिस्तृतीये तु चतुर्थे गुणकीर्तनम् ॥ उद्वेगः पश्चमे प्रोक्तो विलापः षष्ठ उच्यते । उन्मादः सप्तमो ज्ञेयो भवेद् व्याधिस्तथाष्टमः ॥ नवमे जडता प्रोक्ता दशमे मरणं भवेत् ॥. See also Dasarāpa 41 and Sahityadarpana 3. 190. Compare also the following verses from the Bhagavati Aradhana : आसीविसेण अवरुद्धस्स वि वेगा हवंति सत्तेव । दस होंति पुणो वेगा कामभुयंगावरुद्धस्स ॥ ८९२॥ पढामे सोयदि वेगे त इच्छदि विदियवेगे। णिस्ससदि तदियवेगे आरोहदि जरो चउत्थम्मि ॥८९३ ॥ डज्झदि पचमवेगे अंग छण रोचदे भत्तं । मुच्छिज्जदि सत्तमए उम्मत्ता होइ अट्ठमए ॥ ८९४ ॥ णवमे ण किंचि जाणदि दसमे पाणेहि मुश्चदि मदंधो। संकप्पवसेण पुणो वेगा तिव्वा व मंदा व ॥८९५॥ 544) मुक्कसंदेहो-मुक्तसंदेशः? This gatha presents some difficulty. 545) There are six flavours or rasas: कटु, आम्ल, मधुर, लवण, तिक्त and कषाय; the flavour or relish of amorous satisfaction is called here the seventh rasa. 546) कुण = कृ, to produce, to generate. 547) Note the series : संभोगसुख>विश्रम्भ-स्नेह प्रणय. 548) पमाणपवडियम्मि increased to a great
measure. दिव्व-देव्व-दैव. 550) The first सि is a meaningless particle added for metrical needs (pada-purane), see है. VIII. ii. 217; of course here it is possible to presume that तंसि may be just a scribal slip for तंपि. पेच्छियव्व प्रेक्षण, seeing, glance. 551) मणयं पिमनागू अपि; if so, then किं पि is perhaps a slip for किं चिकिंचित्. The form मणयम्मि for मनसि is not an impossibility and gives also satisfactory meaning, though it is a slight improvement on the available reading. 552) Shall we read तुम्ह-पय-etc.? P would separate तुम्ह and पय.
553-79) I requested Madhavilata to convey to Madhavānila that just as he came from a respectable family, the princess Mahānumati too, as is well known, comes from a noble family and that therefore the prince might choose her for marriage after consulting his father. Madhavilată agreed to it, but wished that a message to prince Madhavānila might be sent by Mahānumati. Mahānumati placed the entire responsibility on Madhavīlata. After Madhavilatā departed, the fire of passion began to burn bright in the heart of Mahānumati who felt anxious that some ill might befall the prince who was already suffering and therefore wanted to go personally to the Malaya mountain and offer herself to him without a moment's delay. I told her that I knew very well the mischief of Madana especially when one yearns for an inaccessible mate, and further advised her that she should patiently put up with what has fallen to her lot, that it did not behove her

Page #470

363
-577]
status to be self-willed like this, and that she should learn from my own. tale which runs thus.
NOTES
=
553) Note the form भणिज्जासु, with the Imperative inflection. 554) भण्णसि = भण्य से is apparently a form of the Passive. Construe : [ हे माधवानिल, त्वम् ] भण्यसे, or [ हे माधवीलते, त्वम् ] भण ; the latter involves some repetition ( note भणिज्जासु in 553 ) and would give active sense to भण्णसि 555) At a second thought I find that जाणसि = जानासि, and a word like जाया or समुप्पण्णा 'born' is understood after कुले. कं stands for किं. It is possible to take वय-विहवा = वयोविभवाचारशीलानाम्. 556 ) Better ता एसो - तस्मादेष. अणुसरिस worthy, matching ; the expression अण्ण may be rendered thus: 'the existence or presence of mutually matching understanding and affection.' The second line is practically identical with that of 413 above; so better render, as : discussed above, पुण्यमतिकानां केषामपि etc. 558) Grammars note only तुम्हे; but here we have तुम्हि, corresponding to 3 of the 1st person. It is rather interesting that P notes a variant for a portion of the first line which is not self-sufficient and hence not clear. It is just possible that P is noting it from some Ms. A word like मयं or समयं will have to be understood after अंबम्ह. In using the word पइणो, either माधवीलता means her own master, or if she means husband' ( of महानुमति ), the usage is anticipatory, because they are not married as yet. 559) According to Pp-gloss परतिय = परिवर्तित, but I would equate it with परावर्तित and explain its change on the analogy of आवर्तमानः - अत्तमाणो etc., under है ० VIII. 1. 271; Pischel 8165. Has परत्तिय anything to do with परत्र +इक, giving the sense of पराच् ? 560 ) तत्तो = त्वत्तः; for the same we have here तइंतो, not recorded by the grammars which, however, give तइत्तो and तर्हितो. कुणिज्जासु Imp. 2nd p. sing. 563) मुहुत्तमेत्त is the object of णिवाहिऊण. 564 ) तए = त्वया, also at 567. The p-gloss अल्पाधिकं is redundant. अप्पाहियं = संदिष्टम्, see notes on 507 above so read the chāyā न किंचित् संदिष्टं वचनम् 1. 565 ) Is it that the author uses पि without any specific force, but just as a meaningless appendage; note here अण्णं पि किंपि [ = किंचि ? ]. Note the use of future with I. 'May not anything befall him, anything which is more critical even than this (जं इमाओ वि सविसेसं ) 566) Note Loc. sing. मलयसेलम्मि वचम्ह. Better वचम्ह = व्रजावः अप्पणो is perhaps a scribal slip for अप्पणा. Lit. सह - राजू, है ० VIII. iv 100 567 ) The variants of K are: न, हिअअं, अं, जीयं omitted, निसुअं, चिअ; K reads मयण 569 ) A verse nearly indentical with this occurs in the story of अगडदत्त found in Devendra's com. ( A. D. 1123 ) on the Uttarādhyayana: पेरिज्जंतो उ पुराकएहि कम्मेहि केहि वि वराओ । सुहमिच्छंतो दुल्लहजणाणुराए जणो पडइ ॥ ३८ ॥ 570) पेच्छिरो = दर्शनशील: ? Compare in this context what सागरिका says in the रत्नावली, Act II; हिअअ, पसीद पसीद । किं इमिणा आआसमेत्तफलेण दुल्लहजणप्पत्थणाणुबंधेण । अण्णं च । जेण एव्व दिद्वेण दे ईदिसो संदावो णं वद्दृदि । etc. Also verse 1 in the same Act : दुलहजणअणुराओ etc. 571) दयितः a beloved, lover; here दइयं = दयितम्, does this mean प्रेमनू ? Compare Vajjalaggam 339 which runs thus : ताव विअ होइ सुहं जाव ण कीरइ पिओ जणो को वि । पियसंगो जेहि कओ दुक्खाण समप्पिओ अप्पा ॥ 573) According to है ० VIII. iv. 74 and 132, झूर = स्मृ and जूर = खिद्; here the sense is that of the latter. Or even शुभाशुभ for सुखासुखम् 575) Compare भगवद्गीता १७ - ३७ : यत्तदग्रे विषमिव परिणामेऽमृतोपमम् । तत्सुखं सात्त्विकं प्रोकमात्मबुद्धिप्रसादजम् ॥ 577) Generally धूया but here धूवा which may

Page #471

LĪLĀVAI
[581
be looked upon as a case of व श्रुति कह = कहं. असावणं असावर्ण्यम्, ie, violation of सावर्ण्य or similarity of caste ?
364
KUVALAYĀVALI TELLS HER TALE TO MAHANUMATI 579-665.
580-633) The mighty king Vipulāśaya, being displeased with his extensive fortunes, gave his kingdom to chosen priests and started practising a severe penance on the Himalayas. Indra became nervous at his success and sent the celestial nymph Rambha on the earth to hinder his austerities. She could enkindle his cupidity; and after remaining with him for a while, she became pregnant, to the satisfaction of gods. The day I was born from her, she left me there and went to heaven. My father invoked the aid of sylvan deities who nourished me with fruit-juice. I grew up with the animals of the forest and began to attend to domestic duties for my father. One morning while I was moving about for gathering flowers in the forest (Described 593-97), I happened to see a celestial Vimana (Described 599-600) which was alighting on the earth and was occupied by an attractive youth (Described 601-3) who was looking at me. Overpowered by wonder, respect and modesty I offered flowers before him and felt happy to have seen him. In reply to his kindly inquiry I introduced myself to him. He told me affectionately that our meeting was not improper for he too came from a Gandharva family and that his name was Citrangada. He disclosed his intense love for me; he expressed his will to place all his possessions at my disposal; and he made a proposal for my hand (in marriage). His words thrilled my heart with joy and my eyes responded favourably. I was filled with passion. Quite modestly I expressed my approval, but requested him to mention all this to my father in the hermitage. Lest hindrances may crop up, he was not willing to brook any delay. He held my hand, and even against the family custom we got ourselves wedded under the pressure of passion. After spending the whole day under the Saptacchada tree in that charming park, I told my beloved in the evening that this violation of decorum on our part would not go unheeded. He asked me not to fear, but go to his abode; and he assured me that my father would be appeased after some time.
•
581) Orenze:? 585*1-3) (J). These three gāthās are found in the oldest MS. Even if they are omitted, the narration does not suffer much. They make the context clearer, add some clarificatory details, and have a dramatic tone about them. The last gathā adds that when his mind was ruffled by seeing her, the fire of passion began to burn bright. 587) 9, at the time of delivery, at the time of my birth. 588) Here fa is used with the Acc.; even in Sanskrit a sometimes appears with the Acc.; प्राहुः in the गीता 590) पोत = a young one, or a garment. 592) The expression कम्म क्खणएण presents some difficulty; खणय क्षण, time (in general), festivity (by rule, festivity); or an an? 593) We want the reading farea for fasa. 594) The first line is identical with that of 1030; compare the second line with portions of 57, 229 and 628. 598) Note the loss of initial
arafa
=
पसूण.

Page #472

-628 )
NOTES
365
T
in geslaa. 600) Or geti = getsiaal. 604) Note fant gehen, i. e., 3191 is Mas. here as in Sanskrit. 605) Note # Loc. sing. of the Mas. 606) Are we to read ychiatie? 607) Better equate g- 613 (see 744 below) with golla Voc. sing., 'O flower-plucking girl', than with 907951 as suggested in the chāyā. Rather separate 8 and for and take for as a particle for ITU, used by our author more than once. So read simply for EE in the chāyā. As it stands, it is an 8ta, every foot having 16 syllables and the scheme of gaņas : a : 1. Is it neat which is defined thus: A Jouisianlahisi Tot
HII 375eqia ya alaigo gata. IV. 2. ? Dr V. Raghavan observes thus: The gātha No. '607 does not seem to be in Galitaka metre, which as shown elsewhere by the undersigned and as the very Haima citation made by the Editor here means, requires rhymed feet'. For some discussion of his about the Galitaka metre, Hiriyanna Comm. volume, pp. 156 ff. Mysore 1952. 609) 3116=831 I STIFTETT 910 9-42. Can we take I = TE , because we have already साहिलासं above? आसंघ-संभावय है. VIII. iv. 35. 610) एकेकम
a lo 9-984. 612) ft is also Neu. according to some lexicons. Note the repetition of ; either = A, or otherein has no special signification. 613) Compare the 2nd line with that of 567. Have two sentences : 0
68 l at 1 AF feug etc. 6 = 1ā or sa or even aga. fege Loc. sing. would be quite a normal form in Apabhramba. 614) Feis noted for the Gen. pl. only (Pischel § 415), but here sing. Note the footnote No. 3; that clearly indicates that the copyist of P is aware of mcre than one Ms. with variant readings at times. 615) In these gāthās we have an intelligent depiction of the finer sentimental reactions of h. 617) BTHAT impatience, restlessness? P.gloss explains it here as अनवगणना परा and elsewhere as असधीरता= उत्सुकता, footnote 4 on p. 138. 618) used for f. At a second thought I find it better to take ऊरुपेण and render the line thus: प्रकटीकता हताशेन लघुता ऊरुकम्पेण. 619) There appears to be some uncertainty about the spelling of पोरत्थ or पोरस्थिय. The P-gloss quotesadefinition as it were : पोरस्थो दुजणो अदेसीए ।, According to दे० apo VI, 62: 91T 57: I. The Prākrit grammar of Trivikrama gives a different meaning (I. iv. 121 ): GRETT ACT, USF497 1. si aferai, area soare al IV. 18. JFIST cf. Marāthī g . 620) Note that she is scratching the ground with the thumb of the left foot : it appears to be symbolic of bashful, mnoody reflectiveness. Compare Mazit 9.93 (p. 409): aa aa awal
a fosa i het arti HIT TTETH II 621) Can we translate the last sentence thus: "How is it that one is not (i.e., one does not like to be) seen from your side (i. e., by you).' She means to say that any girl would very much like the idea of being lovingly looked at by him. 623) He, to wait ? 624) = VIII. iv. 177; 37TARITH 'when the right toment or the opportunity is missed.' AS IT: 1 aro VIII. 30. 625) Better aufrage, Voc. sing., O friend! It is equally possible to take afora HTIESTE. The sense requires that अवसारिय= अप्रसारित rather than अपसारित. As a mo girl she might have rather withheld or contracted her hand than extended it. 626) 69 = fare, VIII, iv. 75. It is possible to take AF1 = 4 agreeing with aig and coffang Gen. sing. and g atat = ( 71-4a:) epaia:. 628)

Page #473

366
LĪLĀVAI
[ 630
According to Hemacandra (o VIII, iv. 421 ) atat faa: 1, forqa= -, the sense being that of निबिड. प्रसूत is often used in this text for प्रसून, flower. Are we to read परिवासिएँ qualifying तरु-णिउंजम्मि? 630) वोल-गच्छ, है. VIII. iv. 162. Note the word 370€*, once in the reading of B also 319 58.631) The subject of fagfing is all the four items collectively, as indicated by the use of a. 632) 128gte, Present or Imp. pl.; such forms, i. e., with the termination are found in the Prākrit of the plays ; they show perhaps the influence of forms like 179 77: 49:; if the root is p. p. p. , 1978HET: F:, also cala:.
634-665 ) While we were talking thus, there arrived my father, looking tired of searching for me for long; and when he saw me seated with the Gandharva prince in his Vimāna, he pronounced a curse that the prince should be born among Raksasas, because he had kidnapped his daughter. The guilty prince asked him when his life there would be terminated. The sage became cool, and with pity on me, told him that it would end when he is hit on the head in a fierce battle. The curse carried away the prince, leaving me helpless. Being ashamed of my behaviour I concealed myself behind a thicket of creepers to eacape the eye of my father. By this time it was sunset with darkness spreading everywhere. Hiding myself I moved about. Everything round me was gloomy. I wept in the name of my cruel father, my loving beloved, my indifferent mother and the kind sylvan deities. Death alone, I felt, would rescue me from this misery; and I resolved to commit suicide by strangling myself with a garment on the branch of a tree. I prayed that the same Gandharva prince should be my husband in the next life. When I hung myself and was just half alive, I heard the helping voice of my mother who rushed forth, cut the noose and took me on her lap. She disapproved my father's attitude, sympathised with my innocense, and assured me that I could spend my time happily in the family of Nalakübara, well-known for his kindness and generosity. Thus she placed me under the care of your father, and you know how happily I am spending my time with you. So from my experience I request you not to ignore the elders. We will either take your mother into confidence, or I would see that the prince chooses you for marriage: thus alone you would be happy.'
634) P-gloss presumes a reading तत्थ चिय for तत्तो चिय. 635) Or केवलं for at in the chāyā. These four gāthā 635*1-4 are found in P only. Without these verses the context would suffer. Even in P, they are taken over later from another MS., as it is clear from the scribal remark and the repetition of numbering. The gaps in the readings show that the ms, from which they are taken was damaged. 635*1) THEFI for an is perhaps due to metricai needs. 635*2) If we do not accept the emendation in the footnote 1; it follows that ar=3797797. 635*3) See the emendation in the footnote; compare nifalle forze a lgafer gau, at 1220 below. 640) Pātāla is an abode of darkness. 641) Or even ताहंता +अहं. The PSM notes उपिच्छ or उप्पित्थ with the meanings त्रस्त, भीत; उत्पेत्थ is just the same word. 642) The reading विमालेमि presents some difficulty: it may stand for A A as suggested there, or for fo

Page #474

-679]
36
पालेमि ( = पालयामि ). 643) तं may stand either for जीयं in the earlier gāthā or for रणं understood. Or can सज्ज be taken as an adjective and read सज्ज मसाणं ? 644 ) Construee nyfadì 13i), meaning for me, towards me. 646) As suggested there we want the reading पवज्जिस्सं = प्रपत्स्ये, or even प्रवजिष्यामि . 649) It appears to be the very tree under which she had spent the day with her beloved, see 629 above. 650) Or afgaan, for at ft, past p. p. used actively. We can have even for a in the chāyā. 652)
सु
सो हविज्जासु is something unusual; सो हविज्जा ( = भवेत् ) would be quite allright; is it that (to be separated from ga) is just an appendage, liks for standing fo the basic सि, added for the sake of metre ( पादपूरणे ) ? Or हविज्ज + आसु ? 654 * 1) (P). In 653 Kuvalayavali has tied herself to a branch; sometime she should be released; so in a way this verse is necessary. But it is very loosely introduced and is not properly connected with the following verse. It is like an addition after a second thought. Repetition of the numbering shows that it was taken in P later. 655) Note णिर + अवराहा, the prefix is निर. The sense of परिसेसिया is त्यक्ता, abandoned, left behind. 660 ) सम्बविया looked after. We get here एचिरं or एश्चिरं for इयश्चिरं 661 ) तेण + एत्तियं = तेणत्तियं, generally तेणेत्तियं. Read in the chāyā एतावन्तं for yana, 662*1) (P). This gatha is a good conclusion for Kuvalayavali's autobiography. It can be dispensed with, only if one remembers 579. It appears like an addition at a second thought. 664 ) Note the Samdhi:
<
+
=
कुल्हरीसेहिं. वरेज्जसि and दिज्जसि by the respective heads of the families. 665) Or उभयो: for उभयेषाम् in the chāyā.
NOTES
666-700) By that time it was morning, and the bright sun rose in the East presenting various scenes (Described 667-78). Finding that it was broad day light, she asked me to go to the Malaya mountain and do what is proper for the occasion. I started in a Vimana and reached that Malaya palace. Not only it was neglected and desolate but it also presented a horrid scene; and I was simply shocked by this inexplicable situation. To get some information, I went to Keralapuri which was full of lamentation. I learnt there from a street guard (pratoli-pala) that the prince, while practising some Vidya, was carried away by some one earlier night; that the king Malayänila and his queen, not finding their son, were plunged in a sea of sorrow; that the king, seeing no other alternative, has decided to retire to the forest bestowing the kingdom on his brother-in-law; and that all this has caused great grief to the public.
666)
if it could be accomplished thus'. The night has been tediously long for her; so she wants to know how long it is for morning. 668) The metre is शार्दूलविक्रीडितम्. According to the PSM. c, also ओलुग्ग - | = अवरुग्ण, meaning ग्लान, दुर्बल etc. 670 ) उवरि or उअरि = उदरे would be quite normal in Apabhramsa. 675) face, VIII. iv. 31. Can we equate विउडतो with व्युड्डाययन् ? cf. बृहत्कथामञ्जरी ( p. 354 ), IX 829: पद्मसंकोचचकिता बभ्रमुर्भ्रमरा भुवि । संध्यया सपदि व्युप्तास्तमो बीजकणा इव ॥ 676) The figure of speech is मीलित 678) Rather समुप्फुसिय= समुन्मृष्ट 679 ) The reading of P जं च = यच, that of J जम्ह ( = जं म्ह ) = यद् मम; अम्ह ( of which म्ह is just a modification with the loss of 8) is noted by Pischel in the square brackets (§ 415) for the Gen.

Page #475

368
[681
sing. 681) आढता persents some difficulty. P gloss equates it with भणिताः and it perhaps presumes the basic reading as आणत्ता. सुजवेण gives better sense as an adjective of gefa. The last quarter of this gatha is short by two mātrās: we may read पत्ता मे जत्थ. 682 ) Literally अणिमज्जिय-कुट्टिमं would convey that the pavement was not washed. The second quarter is metrically defective, having 21 mātrās, instead of 18 as usual, af presents some difficulty; it is better to take it as ram. The additional 18 given in the footnote of P is to be read perhaps as era, full of fag? If we take it afana à, it gives better sense, but is redundant. 684) occurs only once here in this text: perhaps it stands for misread. + ... 686) The reading, if preferred to a, is quite normal in Apabhramsa for al; and its associate a is also found in the readings of this text. 688 ) विहीर sfer. VIII. iv. 193. 691) The PSM notes that is used in the sense of af. 696) Both the forms and are available (Pischel § 586). 697) is Mas. in Sanskrit.
LĪLĀVAI
701-26) Vacillating between life and death, I resolved to live only to save Mahānumati from dying, returned home heavy with sorrow, and conveyed everything to her. After hearing the sad episode from me, Mahanumati fell on the ground not knowing what to do. Somehow I. consoled her. She started pining for her beloved after remembering her various associations with him: how he was first seen by her, how he put the ring on her finger, and how he sent a love-letter through Madhavilată. She expressed her inability to live without the prince; and therefore she wished to die, never to be born again. I assured her that there were reasons to believe that her beloved was not dead, and that she could hope to meet him only if she lives. I requested her to propitiate Bhavani whereby her wishes would be fulfilled. She accepted my request and decided to dwell in the forest; and that is how, with the consent of the elders, we have come to stay here.'
701 ) Better महानुमतिः in the chāyā. 702 ) Expressions like मणे चिंतंती, मणम्मि धरिऊण, हियएण चिंतियं etc. are found in this text as well as in the story of Agadadatta by Devendra in his commentary on the Uttaradhyayana. 704) J reads दुव्वोच्चं = दुर्वाच्यम्; दुव्वोज्जं may stand for दुर्वाद्यम्, or it may stand for दुव्वोज्झं = दुह्यं or दुर्वहम् as at 122 above. Or even युष्माकं वैरिणामपि in the chāyā. 707) Are we to separate and take if (=qq) adverbially? 708) If we stick to the original reading जीवएस, then it can be equated with जीव + क + ईश, क being स्वार्थ addition. सि as noted above is merely for पादपूरणे; so we may read in the chāyā for af. 709) Or even aa, then. 710) तुम्हि Inst. pl. ; if Nom. pl., then णिप डिओ has the sense of णिपीडियवंतो. वीसरइ = विस्मरति or विस्मयंते ? 713) मरणमकाले कयं विहिणा appears to be idiomatic, if not cryptic : she means to say that she has duly decided for early suicide. 714) ter is Mas. in Sanskrit, but here Neu. arra Gen. sing. (also next gāthā). Pischel puts it in the square brackets (§ 415). 715) Or go can be taken as one word. 716) The Kumarapala-pratibodha (G. O. S) has a verse like this (p. 66): घरे अच्छंती सुहेण पिच्छिहिसि नियपई वच्छे । चिरकालाउ वि पावइ भद्दाई जणो हि जीवंतो ॥. 716 * 1 ) (P).

Page #476

-736]
The scribal remark shows that this gāthā is a later addition in P wherein the verse-number tco is repeated. It stands quite loosely in that context; and even if it is omitted, the narration is not affected. In a way it amplifies the suggestion in the earlier gāthā. Construe लोए मओ ति कहा झीणा ( होइ ). 717) Or हृदयेष्टाः भोगाः. 718) The use of gua: indicates that Siddhas enjoyed a pretty long period of life; means a period of five years. 719) Even his mother would not have subjected herself to the misery of separation from her beloved son, (but rather committed suicide), etc. 720) (JP). The scribal remark shows that it is a later addition in P wherin the verse-no. too is repeated. Request to worsh'p Bhavānī is quite in the ff ness of things. समुह संमुह occurs very often in this poem: perhaps under the influence of popular pronunciation. 01] = Hallõi. 721) Or even anf («fasafa). 723) What is the subject? 725) Cons true कुलभवणाणं [ उणे ] संरूप्पो etc. 726) Better प्रबोध्य for प्रबुध्य in the chāya.
=
NOTES
727-87) Hearing this long episode from Kuvalayavali, I [i. e. Vijayananda] asked her how is it that Bhavani had not still rescued them from misery in spite of their severe austerities. She appeared pessimistic, and continued her narration how Destiny was still cruel to them: 'One day, on the other bank of the river Godavari, we heard the noise of people who were discussing the lay-out of the settlement (Described 732-36); and we saw that soon they all camped in hundreds of tents. In the meantime there arrived a princess with a stately following; she with her friends (Described 741-44) came very near us; and all the girls (Described 745-51) started gathering flowers. They got tired and bathed happily (Described 752-60) in the stream of Godavari, presenting various scenes. When they came out after finishing their bath, we were attracted by the nymph-like personality of the princess (Described 764-80). While we were wondering who she could be and were quite eager to know about her, she asked her friend Vicitralekha to go into our hermitage that she might finish the worship of Bhavani in the meantime. That Vicitralekha, almost a second heart of that princess, approached us quite courteously; and to satisfy our curiosity she gave us the following details.

369
727) The sentence is continued in the next gāthā. 728) q-qa, quite usual in Apabhramśa. 729 ) इसिसुया is कुवलयावली, Or ओअग्ग ( but here ओवग्ग ) 2. VIII. iv. 141. 730) Construe si fa . 732) What follows here is a mutual talk consisting of instructions and requests in the Imp. 2nd p. or Passive 3rd p. fazi, let it be cut or marked out; if it is a misreading of वित्थिष्णं = विस्तीर्णं, then, let it be extended उद्देश is Mas. in Sanskrit, but here Neu. 733) We want either सारेज्जउ हट्टवहो or सारेज्जसु हट्टहं (through Apabhramsa Nom. and Acc. sing). = a jeweller. 734) The PSM explains विडवास as सुहृज्जन वारकरेणुकानां, of she elephants to be ridden by turns, or वार = द्वार? 735) Are we to read "महाणसाणि which would be an object of ? 736) The expression presents some difficulty. a=fa? See notes on 115 above. Either मज्झणावेल or 'वेल = मध्य हृवेला or far, the lengthening of the third vowel may be due to metrical needs. मज्जगंकणय or मज्जणक्कणय = मज्जनकनक, the अनुस्वार before or the doubling of क is euphonic ला. 24

Page #477

370
LİLĀVAT
[737
or 37:quit, see . VIII. i. 26. 737) Rather 914 for garant in the chāyā. Is 'aci Loc. pl. as in Apabhraṁsa? 738) Or Ag = ? 740) The de crip'ions of flower-collection and of subsequent bathing are found in other poems too, see fagrieza chs VII and VIII 742) Tarifass fauca (v I. faza)
Sat 9 :, o aro VII 33 745) Literally #ifaa #: in the chāyā. 747) Or literally x 154 = . 748) Better faza : or 'azizafa. 750) समाण = समाप, है. VIII. VI. 142; both समणिय and समाणवि are the forms of the Gerund, the latter allowed in Apabhramba. 751) R = Aftr. 752) Or
ga Tag in the chāyā. 753) 49354 = B FI, cf. Marathi FIATT. 757. FA ET +39 = FA +39ft or it? 758) Literally 841217 = 871717. Read THATTI: for #21: in the chāyā. We want something like age for gig for a better sense. 759) Hemacardra equates HAT with : (VII. i. 244 ); it is interesting to note that Sanskrit L-xicographers note a word Hat, m., a bee. Rather of R1014571: for onagajalg: in the chāyā. 762) faifi qfafar, or sifatidar 766) attracts: see 17359 367. Or we may expect some such reading : 468 कुमरीएँ for हरइ कुमारी एं? 767) Note मज्नएस is Neu. 768) Lit. निर्वोनगाभोग... etc. ela, as i: stan's there, presents some difficulty. T is Mas. in Sanskrit, but here Neu. 769) Her limbs are being described, so we cannot supply in this context a subject सा for समुव्वहः: are we to read समुल्लसह for समुय्वहइ? Dr Raghavan observes :' In 769 the verb samudvahati need not be emended into samullasati; all that is necessary is to take the adjective expression anusadyśam in an abstract sense anusādrśyam which is not uncommon usage.' भुयाजुयलं, cf. भुआयतं illustrated by Hemacandra at है. VIII. I. 4. 770) कंधरा or 497:, the neck, 772) Are we to separate A ? 773) FETTI + aus. 774) Literally az=2131 VIII iv. 100. 775) forct is to be taken in the sense of PER ? Literally fainalaifalanif974. 776) For gis see 766 above. In describing the charming personality of stargat, the author begins with her feet ( 764 ) and going upwards he stops with the description of the ATI (776). 777) The reading of J is 84T; note the expression as ag and cf. Marāthi geol. 778) Or Rafaqit erfen as discussed above. 779) With this and the next gatha compare: अस्याः सर्गविधी प्रजापतिरभूच्चन्द्रो नु कान्तप्रभः, शृङ्गारैकरसः स्वयं नु मदनो मासोनु पुष्पाकरः। वेदाभ्यास जडः कयं नु विषयव्यावृत्तकैतूहलो, निर्मातुं प्रभवेन्मनोहरमिदं रूपं पुराणो
a: 1 fatiaft, I. 8. The various readings of Kare : , faqaz, 369 37to; K reads 27. 780) Most of these find a place in the list of jewels churned out from the ocean, see the notes on 174 above. Literally fala affeat in the chāyā. 781) Agāthā partly resembling this occurs in the tale of अगडदत्त-किं एसा अमरविलासिणी उअह होज्ज नागकन्न व्व । कमल व्व किं नु एसा सरस्सई किं व पञ्चक्खा ॥ ३०॥ 783, हल for the usual हला. Read इदं for इमां. 784) जो standseither for जा or serves the purpose of i. Bafiz Inst. pl.
787-801) 'The famous king Silāmegha, the lord of Siṁhala, while returning to the capital after strenuous hunting, saw a terrific boar before him. He chased it on horse back and was led into a thick forest. The boar entered a deep lotus lake, and the king halted on the bank with dismay. Suddenly stood before him an attractive girl with a garland in her hands requesting him to accept her in marriage. On his hesitation she narrated to him her family story.'

Page #478

-815]
NOTES
789) Generally for me in the chāyā. 790) Either etc. or एक a separate word to qualify कोलो ? Rather समुच्छ लेत; in the chāyā. Compare ftp. 33 (verses 43 etc.) where king 3 pursues a and then meers a girl. 792) Perhaps पिच is a misreading for पोच; पोचं सुकुमारम्, दे० ना० VI. 60. 793) We want fria, Gen. Absolute. It is better that we take सो going with महाकोलो. 800) Apassive form of the type of परिणीयसि, ie in iz (here of course -iya with yaśruti) Pischel would specialise only for Sauraseni (see §§ 22, 535), that in being ; here it may have been formed even under Sanskrit influence, the Sanskrit form being परिणीयसे 801 ) म्ह= मम, Gen. sing.
371
802-9) 'The great Vidyadhara king Hamsa of Sulasa had two daughters Vasantasri and myself, Saradaśrī. Once during our visit to Kailasa we happened to laugh at Ganesa who was jubilantly dancing before Gauri and Hara. He cursed me that I should be born in the human world and kindly gave as my attendant that boar which brought you here. This means that Ganesa himself has chosen you as my bridegroom, so kindly accept me as your wife.'
803) In the first quarter there are 12 mātrās; still it is defective, because they cannot be divided into ganas of four mātrās each. 805), see notes on 215 above. 808) In the Com. perhaps stands for Of course = 4, 809) The reading of B in the second line reminds us of gāthās Nos. 557 and 665.
?
809-868) Hearing this story Silamegha duly married Saradaśrī and returned to his capital to the joy of all. This princess is their loving daughter, Lilavati by name. On the day of her birth a divine voice as well as astrologers announced that the beloved chosen by her would be a universal sovereign. Her birth festivities (Described 817-19) were celebrated. When she reached youth, king Silāmegha ordered experienced painters to sketch all the great kings. The paintings were put in Lilavati's bed chamber. From the day she saw those verious kings, she became emaciated with passionate longing, losing all interest in her daily duties and diversions (Described 828-31). One day I took her into confidence and asked her why she was like this. She disclosed to me the following details: one charming king (Described 838-42) in the painting had struck curiosity in her heart; on inquiry she found that the prince who had won her heart was the famous king Satavahana; she yearned to marry him; while she slept anxiously one day she saw in her dream that the prince was on her bed having amorous sports with her; when she got up she was all alone; and since that day she was burning with the fire of separation. She announced further to me that death was certain, if she were not to meet him. In consultation with her, I disclosed all this with due courtesy to her parents who immediately consented that Lilavati would be sent respectfully and she could go to Hala (i. e. Sātavāhana) next morning.'

811) gor, hoof-mark, as explained by the com. 812) There is, however, a देशी word : परिलिओ लीनः । परियरो लीन इत्यन्ये । दे० ना० VI. 24. 815)

Page #479

LĪLĀVAI
[ 816
cf. 157-8 with this and the next gāthā. केनापि देवेन by some god, or दिव्येन one who is celestial. 816) वर in the sense of वरण. 818 ) Lit. ऊर्ध्वकृता: cf. गुड तेरण in मराठी, The Ms. B expects हट्टेसु, but 'हिँ can be quite normal as the Loc. pl. termina tion in Apabhrarśa. The form 'वडाओ presumes the Sk. word पटा; Breads 'वडाया उ = पताकाः 819) Note बंदिण for बंदीण, perhaps for the sake of metre ; such a shortening would be quite normal in Apabh, Both would do : बहुविधानि (lit. ' विधकानि ) or बहुविभवानि 820) The gāthā presents some syntactical difficulty ; are we to read नामकरणाइ - मंगल एहिं ? 822 ) Lit. होउज = भवेत् Pot 3rd p. sing. 823. Lit. वृद्धकुशलानाम् Better निजनगर-चित्रकारण in the com. 824) सीसहा Voc. pl. reminds one of the Apabh. termination हो or 'हु for Voc. pl.; or सीसह • शिष्यक, ka being changed to ha on the anology of शुनक = सुगह, or इ itself being a स्वार्थे suffix (Pischel $ 206 ). The object ते for लिहेऊण is understood. 826) पडत = प्रयत्न ? 828) Compare some of the expressions here with those in the समराइश्च्च कहा, II भव, pp. 65-6, especially those verses in which the love-lorn condition of an is is described : चिरपरिचियं पि पाढेइ नेय सुरसरियाण संघायं । ; बहुमन्त्रइ नेय भूमणकलावं . 829) Cf. मज्जइ नय गेहदीहियाए उ । समp. 65. 830) Is रज्ज used in the sense of रज्जग* or अंगराय ? वाउलिया cf. बाहुली in मराठी. Lit. अविग्रहं = अवितृष्णम्. All along she lies on her bed even though she is not asleep. Cf. अह से वरं पयत्ता सेज्जं अणवरयं । सम. p. 65. 831 ) Cf. नाहिलसा आहारं । सम P. 65. 833 ) योगाभ्यास > जोय भास > जोयाभास 834 ) वेसंभ to confide. 835 ) Cf. अत्थि पियसहीए वि नाम अकरणीयं । सम. p. 66-7. According to the text adopted, read the com. thus : तव न कथयामि ? | 836) Note the form जणंति, for the expected जर्णेति like जणेइ at 668 837) Either वयंस- सिहाण (see वयंसेसु), or वयंसी = वयस्या. Better अनुभवात्सख्या in the com. 838 ) This description of साला. इण deserves to be compared with that of सिंहकुमार in the समराइच कहा II, p. 68; some of the expressions are strikingly similar. Cf. तवियतवणिज्ज सरिसवण्णो, p. 68. 839) Cf. कसिण सुसिणिद्वकुडिलकुंतलसारो, and आरत्त तभागदोह विसाललोयणो, p. 68. 840) Cf. उगना सिय सोपी व स्थण्णवच्छत्थलो, and आजाणु बियासत्यलेाविभूसियकग्यलो, p. 68 841. Cf. पी पकोड देसो, मणहरतणुमज्झभाओ, p. 68 845 ) उइओइय = उदितोदित, is this a proper name? Dr. V. Raghavan observes Uditodita in 845 is not a proper name as the Editor doubts probably misled by the: wrong meaning given in the commentary: it means 'possessed of virtues enumerated in texts' 'well-established ' ‘learned ’ or ‘cultured' (Yaj. Smrti, 1. 13.313. ) : आराहो = आराध्य 846) डोहलया, cf. डोहाळे in मराठी. 849 ) Or अवहिय = अपहृत. णे = णं com. meaning अहं see notes on 215 above, can णे stand for णें = तेन, not unusual in Apabh ? 80 ) अवंगेहि + उष्णमंत. Note also the reading of B. 852 ) Rather विरलंगुली हत्थो = 'विरलाङ्गुलिः हस्तो. 853 ) Or कपोल पाशयोः ' on the beautiful cheeks, on the analogy of कर्णपाश. 854). The PSM notes only चाडु ; in this text we have once चाडु (614) and once चाटुं here. 856. ण- यणम्हि stands for ण य णम्हि ; य for या may be for the sake of metre ; on the termination fg see Pischel $ 454. 857) सि वेगयं = स्वनम्. 860 ) तुम्हि तुम्ह 861 ) उद्देसियं = उद्देशम्. 863) भणियम्हि = भणिता + अस्मि = भणितवती अस्मि 865) अहं ण याणिमो violates agreement. 867 ) एवं भणियाइ मए when I was spoken to or addressed thus. 868) Rather बहु मत्वा in the com. Construe सञ्वायरेण पेसिया एसा पहाए हालस्स वच्चउ ।. The variants of K are : गुरुवयणेण, मन्निऊण, तह, वच्चओ ; Kreads. सव्वायरेण.
869-887 ) After hearing all this from Vicitralekha, Mahānumati
372

Page #480

-901 ] NOTES
373 requested her to convey to Lilavati that she herself was the daughter of Vasantaśri, thus her sister. Vicitralekh, went back and returned to us again with Lilavati and her ratinue. After mutual greetings we had a lot of joyous and touching talk. I quieted the curiosity of Lilăvati, who was surprised at our stay here, by telling her all that I told you. Lilāvati also announced, despite our remonstrances, her resolutions, natural for a younger sister, to stay with us till Mahānumati meets the beloved of her choice. Thus we are enveloped in a series of calamities : what to say of Bhavāni's grace?”
870) Cf. Al actor in Atiâ. 871) B would read F -07-trja etc. 873) afatg qualifies g; the meaning a suits well ; is it that the author has used सरिस as a contracted form of सहरिस for the sake of metre? 876)पुसिऊण = मृष्या The Sk. word is us the weakening of m and the change in the final vowel (closely agreeing with the usage in some of the Modern Indian languages) may be due to popular or BTTTT influence. 877) Also BTP R = 371NT, form. 880) Note the forms occurring in this text: केचिर, जेच्चिर and तेचिर: cf. Pischel $ 159. 885) Here a is used the sense of exf9, P-gloss has rightly explained the meaning. 886) fago = 54, & VIII. iv. 2. Better read in the com. faraffading. 887) It is just possible that the basic reading of P was BAYER = 8757 +*8. The reference is obviously to Vijayānanda's question at 727-8 above. Here ends what Kuvalayāvali had to say about Mahānumati, herself and Lilāvatí.
888-920) Having heard all this from the mouth of Kuvalayāvali, I told her with joy that I was a devoted servant of king Satayāhana and I would like to meet Lilăvati and convey thereafter all this to the king. She was over-joyed at my arrival there and told me how Lilāvati lives at a short distance in the vicinity. In the mean-while Mahānumati arrived there; and when she learnt about me, she expressed that it was a happy day for all of them. As bid by her, next morning, led by an .ascetic girl and accompanied by Kuvalayāvali, I passed through three quadrangles and saw the princess Lilavati seated on a golden sofa, on a crystal slab. After being duly greeted Kuvalayamala (i. e.. Kuvalayāvali shared the seat with her. After due decorum I took my seat in front of her. She greeted me with respectful and bashful eyes. I was given a sportful bath by girls in attendance, and I was fed sumptuously ; my time easily passed in jocular talks. After spending a day there, though they pressed me to stay on, I started on a continuous journey and came here to wait on your feet.”
890) We have half a dozen occurrences of the form HEA in this text but FEA is used only once here: the reading of B, however, is E. 30 = SHALİ qualifying 36; 37gu = 37167 , 377 being the base standing for 37167 and the अनुस्वार being euphonic; or अप्पणं (B अप्पणा ) is a scribal slip for अप्पणो= आत्मनः, as the com. takes it. 891) gfaga is $9321907. 892) Note the hit in Bezor
- अर्ध +योजन; अम्मि can be taken better as अध्वनि: the expression means *at a ( road ) distance of half a yojana'. 897) F is for 9 , 899) má SHIDA Itaiga gi head ECEII a na937:
1 1° II. 96. 901) TÁ

Page #481

374
LILĀvai
[ 903
stands पढमंदार, 903) As the com. indicates, अन्भंतर = अभंतर; so अभंतर कय etc.? 904) Note how B reads quot for foris possibly to avoid an apparently difficult reading. 905) Are= a, a star. 907) Aragu = For Fiatan'a religious rite preparatory to a sacrifice or any solemn observance (performed by scattering boiled rice on the ground and invoking blessings by the repetitions of certain Mantras ; also applied to the fee or complimentary present of flowers, sweetmeates etc. offered to a Brāhmaṇa on such occasions'. Here it cannot refer to any religious rite ; possibly it just means tafead1977, pronouncing the word svasti, benedic'ion'. 908) Perhaps far stands for , i. e., 7 cer, which is generalised for all persons and numbers. 909) The way in which the bath of fa717 is introduced here is rather abrupt and not in any way proper or happy. शिशिरः, cold or containing cold water. पल्हथिओ cf. पालध्या (na) in A&t. 910) Note the experession A round The neck'. The PSM records both सिअअ add सिवय. B-tter कृष्टः for काषतः. 911) थामस्थामन्, strength, enthusiasm. TT= 37219 & VIII, iv. 114. 3F18 at GIAZI PSICHIT: 1
alo I. 97. 914) Rather 991 : in the com. 915) A30=31% or fallut 916) faro>301 > , the last more usual in 319311. Alat in the c.m. ? 9.7) The gă hå presents some syntactical difficulty; the com. 3. Q = 29 ya. Taking so as Inst. pl., we may expect hei= 920) Here fatalna finishes his account of the first expedition, The king asks him some datails; and then follows his second visit to Lilāvali.
VIJAYÃNANDA'S SECOND VISIT to LILĀVATI 921 1007 921-38) The king got an assurance from Vijayānanda that all this was not phantasy but a fact, nothing but true. He enquired why Pottisa is still there, whether Silāmegha would not have any ill will now and how the Siddha prince would meet them. The Destiny alone, the king realized, would bring about what Lilavati had seen in a dream, only if Mahānumati could meet her beloved; and when Madhavānila comes back, either he would go to Lilāvati or she would come to him. The situation appeared to him beyond human control ; Destiny alone could make or mar his fortune. His further ambition being a part and parcel of his very existence, the king requested Vijayananda, by the time Poffisa comes back, to go to and consult about the course of future events that very astrologer who had prophesied about Lilavati on the day she was born. While the king was thus conversing with Vijayananda, there arrived the minister Poțţisa ; and the rich spoils from the campaign were presented by him to the king. The king found there a bright necklace, worthy of being presented to Lilāvati, and asked Vijayānanda to go again to Lilavati to present it to her and return after doing the needful in the matter. Vijayānanda started accordingly.
922) gis m. but here n. 925) B must have had a different reading in construing I J etc. har +591=T AI? 927) Better stage Facare
TL AT EZ in the com. 928) Construe A 12 JAN ( Atala) spre RO, being pot. III p. sing. of the root TEETI = TETI. The P sloss takes get a = air

Page #482

-947 ]
NOTES
375
1 gretasi) which would confuse the context; we can take = fa. 931) FA is for IELT. 933) #TE [ :), see 815 above: The king suggests to la in that he should meet that a strologer and get some light from him on the course of future events, namely, 7 O BTIE 1 a faci rat fatal. Some of the remarks of the com. are not clear. 933*1)(B) This gā hā is quite necessary in the context. It brings ba:k Pottisa ( whom king remembered at 931 ) from his expedition, and in the booty possibly brought by hin these is that Necklace which the king picks up and sends as a present to Lilāvati. The gap in the numbe ing of P perhaps shws that P also had this gātha Rather मन्त्रयमाणः for मन्त्रयन् in the com. 934) से पहुणो; से may be a particle for पादपूरणे; or
just then'. 937) for Ti Acc. sing.
939-1001 ) After the departure of Vijayānanda, king Sātavāhana spent his time restlessly without attending to his duties and diversions. He conversed with Pðţtisa and others only about Līlāvati and anxiously awaited the arrival of Vijayananda.. One day Vijayānanda came back, pale and dejected; and he addressed the king, explaining his sorrow, in this manner :
The Fate is adverse and we have nö control over the circumstances. With a party of just one thousand speedy horses I went to Lilāvati, and she was overjoyed at my arrival. I presented her with the necklace and she placed it on her breasts. I informed Vicitralekha that the king had no adequate words to convey to her. I told them how you had neglected all your comforts and were pining for Līlāvati. After finishing bath and meals I came to the hermitage accompanied by Lilāvati. Both of them (Mahānumati and Kuvalayāvali) inquired about your well-being and were eager to witness the day of your wedding with Lilävati. In course of our happy conversation, the necklace presented by you to Livati was seen by them ) round her neck. On their anxious inquiry, I told them that Viravahana, the lord of Malaya mountain, was arrested by us in our military campaign; and in his treasury this necklace was found and is now presented by the king to Lilavati. Hearing this they started weeping and consequently Lilavati fainted. They inferred that Madhavānila was no more. Māhanumati lamented that her survival was fruitless, and that she had to become a witness to the calamity of Lilavati in addition. Mahānumati requested Lilavati to go to her beloved. I felt very sorry at their sad lot. The Yaksa princess ( Mahānumati ) asked me to present to you the Ring, an exchangepresent for the necklace. She further whispered into my ears to send you
re that Lilāvati might change her mood. Līlāyati has conveyed to you that she should not miss you at least in the next birth. Bidding good-bye to all of them, I came here; and it is necessary that your honour should act. quickly in the matter.'
939) 37cq a fare 31 = 37CA1AX 379 farza: (i. e. fazaar); the author has expressed it as if the subject is in the Inst.; as construed 379 Acc, sing. 941) fa : without calmness or quiet. Ega, scripiure. 944) The expression मूटकादि in the com is not clear. 945) कयपणामो for कयपसाओ would be more proper. 946) T = Pag + 3HH. 9+7) faga = faga, perhaps a contamination

Page #483

376
LILAYAI
(918
with words like संमुह. Compare the popular saying: मनसा चिन्तितं कार्य दैवमन्यत्र चिन्तयेत्।. 948) gia wants to go quickly, so GTNACRT sounds strange. Are we to expect instead a reading तुरगसहेजेण? एकेन सुजवेन तुरगसहायेन would be qui e allright. 949) Lit. agarm. 950) Here è may be a particle for 914Tillt, see 934 above. 956) arroz is some what cryptic. 957) The word argan deserves special attention; the appendage (= according to the com] is no more a separate word; boh together form one word to which terminations can be added: compare the मराठी usage तुमच्या, आमच्या (oblique) etc. Better अच्छा for पेच्छइ which may be due to a similar word in the next line. 958) Cf. 2100 in priat. Note the weakening of m in foas as in 377971. 960) 31097 Acc. sing see 939 above. 961) Lit. 977031 = 71 962-3) These two găthās are to be taken together,
219 etc. 'He is tired by traversing a long path (journey ); well, give him) a bath first that he would go etc. The com. takes a which is remotely correct; दे isa term of address संमुखीकरणे. 964) पइटोप्रदिष्टः or प्रविष्ट: led or received ? 969) Ip the com. Julaa: giz3T 978:1 Ajo VIII. 36. 970) In the com. करकमलश्रीसंग. 973). Better पर्यपिय प्राम्पित, not प्रजल्पित or कथित as the com. takes. 974) The reading recorded in the footnote of P suits the context better: that it has 18 A1913. 975) The variants of K for the second line only are: a for च, कोसअ or कोनअ for कोसे; K reads केच्चिरयालं.976) This mention of वीरवाहन is inexplicable. The necklace, as we know, was presented to prince Alfa, the son of king HR . Possibly because of the adjective org, the com. takes वीरवाहन -मलयानिल, but P-gloss identifies him with माधव निल. The thread of the story is not properly handled here by the author. As we read later on (1053), Madhavānila was arrested by Nāgas who threw off the necklace which somehow came into the possession of attain. The arrival of the necklace in gia's treasury makes HEGAR believe that 9199lates is no more. 977) The use of भाण्डारागार in Sanskrit shows that the etymology of भाण्डार (Pk. भंडार) was practic. ally forgotten, at least by the com. 980) Though both Hegala and $927190 are lamenting, these are the expressions of Hedah. Better of repay in the com. 981) sfant is perhaps a ait word meaning 371ETIT: as taken by P-gloss. 982) (JP). The contents of this gāthī are amplificatory and quite besitting. The narration would not suffer even if it is omitted. The form reminds us of feaga which is restricted to astrat ( VIII. iv. 310 ); perhaps both go back to हृदयक, क being स्वार्थे suffix. 988) एसो अंगुलिओ Nom. for Acc., or we can supply an appositional object like si. 989) HA1973? 993) ants= 143. #acus has the sense of gerund. Rather agter in the com. 995) 1977 is not neccessarily used as Neu. 1001) SAT ai 994137 atz: 15271f7371 TAAI: 1
771 II. 10, 42. P-gloss and the com, rightly give the meaning 379679; comppare 992 and the expression forzona ERY.
1002-7) The king expressed his view that Lilavati, noble as she is, would not change her decision; it is better that they all perish with Mahanumati; let the prophecy of the divine voice be fulfilled only in the next life.
1002) atre, cf. ARR, ARFE, aft=3 etc. 1003) gay from the root gats. 1006 ) Better #: 3734: for 15 :17: in the com. 1007) #-FI:, f r her, in her case. Now Nāgārjuna and Hāla go to Pātāla and Madhavānila is rescued.

Page #484

377
-1019 ]
NOTES NAGARJUNA AND HĀLA GO TO PĀTĀLA AND Rescue MADHAVĀNILA 1008-63
1008-63) Seeing the king desperate with disappointment, the teacher Nagarjuna requested him not to succumb to death like a common being but try to achieve great powers. He proposed to the king that he would take him to Patala where life is longer, without old age and disease; and the pleasures are eight times more than in heaven. After a good deal of thought the king welcomed the idea. He gave the kingdom to his son; and being led by Nagarjuna, he started from the metropolis and entered the forest on the banks of Godavari, causing a great sorrow to one and all behind. His party consisted of two hundred servants, two hundred princes and a hundred poets. Led by Nāgārjuna and accompanied by Vijayānanda, the king reached the opening of the cave, the gate of which was guarded by a terrific lion. Ignoring it they went ahead. Then they reached a second gate which was closed by a big slab of stone and attended by the party of Heramba. It was opened with due formality, and thereafter they saw the temple of Isvara in the centre of a luxuriant garden, full of fruit and flower trees ( Described 1026-32). After offering prayers to Isvara (the lord of Bhavăni ) they reached the third gate heavily closed with a golden door and bolt and inaccessible on account of terrific serpents. There stood a gallant youth eager to enter Patăla but restrained there by wicked serpents. On seeing the king the serpents fled away in different directions, setting that youth free. The young man hailed the king as his liberator and expressed his sense of obligation to him. He introduced himself to the king saying that he was Madhavanila, the beloved son of the Siddha king Malayanila, the resident of Malaya. The king was extremely happy to hear all this, and disclosed to him that it was the ring in his possession that rescued him. The prince recognised his ring and eagerly asked the whereabouts of it. The king told him all about Mahānumati. He felt very happy, and a bit relieved that he was restrained thus by serpents and that the necklace was taken away from him. He requested them to go to Mahanumati, and he himself went towards the Malaya mountain saying that he would join them after meeting his anxious parents. Further, after opening the golden gates, two ladies approached the king saying that it was the palace of Ratnaprabha who was pining for his sake. Nāgārjuna, on behalf of the king, asked them to convey to her that her palace could be reached after great difficulties but that they could no longer halt there unless Madhavanila is made happy. After saluting Isvara, the king started home with Nagarjuna. He bathed in the stream of Godāvari and rested in his palace. There was a great festivity on the king's arrival.
1010) Note the use of Dative here: 481241 etc. Note tigania is sing. 1012) go up for the wise, in the case of the wise. 1015) In the com. rather at for a 1016) Note that ang is being styled as a 1978. 1017) Though the documentary evidence is not quite favourable, the qieras given by P deserves some attention 1018) The variant readings of Kare : Fiat, A3, laageusit, 41457°, Farmait, fakio. 1019) ner is not usual in Sanskrit, better

Page #485

378 LĪĻĀVAI
( 1020nter in the com. 1020) sitgint (here atent) #9;, ao apo I. 164. It is quite siguificant that is takes with him one hundred poets. 1021) far appears to be something like a cave, to represent the entrance of the qars. The variants of Kare: नायज्जुग', सरि for ण 1022) पसय, a देशी word, meaning a kind of dear, or even aiseur. 1023) aflat z akai pie ar VU. 69. 1024) Lit. AgreyftaĄ. 1025) fazaa = SHIG according to p-gloss. Lit. magreruten, giedot 'uttering holy names with some rites'. Cf. मोकलं जायं, with मोकळं झालं in मराठो. Note the form तत्तोहितो which has double termination of the Abl. Pisc hel notes a gat only in Amg. ($ 425 ). 1029) Rather gqrae in the com. The third quarter is short by two syllables: I would add faz after 'feu. 1030) The first line is identical with that of 594. 1031) Note that B has quite an independent second line. 1033) Better संमारसंभवभयसंहारकं and विसर्पन्ति in the com. 1036) Rather दुश्भुजंगमैः in the com. 1037) The gridara (11. 238 ff.) describes a similar situation in which a gallant prince is surrounded by deadly serpents, but he is rescued from them when sprinkled by water in which was dipped a miraculous jewel. 1039) Note ajat as at 560. 1041) = ? 1042) The expression 8cqtor peserts some difficulty : 37671 +37000 [= 37721 ] 527, or Bou or at [= BAL] 874 Neu.] a an? 1046) Note 379101 qfarsi. 1048) Rather ut for nga in the com. 1049) 59-atyfossit, 89=3a, gia, Fiat g311 according to the PSM? काथ in the sense of कथम् ? 1051) Rather अमित tor अमात in the com 10:4) is just a term of address and has nothing to do with a; the com.is perhaps misled by the following letters. qag= a1. Fanie = faq AFT, see 1(08 above. Better H ER. 1055) No'e the expression suit HOT 579T, cf. 19 gira in Agiat. the com. adds sta in Sanskrit. 1056) The com. has missed the point ; चंदवयणाओ is obviously an adjective of पुरंध ओ. 1058) The idea appears to be that anga speaks on behalf of the king. 1060) 9: Mas. 1063) घरहरं, cf. घरोघर in मराठी. The picture of पाताल that we get in the above gāthās is in eresting. The way to it is from the bank of taraft. The mouth of the cave or faqt has i's gate guarded by a terrible lion ; then the second gate is obstructed by a big boulder and attended by a party of re; thereafter, at a distarce of half a Yojana, there is the temple of Isvara in the midst of a rich garden ; after covering some distance there is the third gate with a golden bolt which seems to be the entrance of the Pă āla : behind it ihere is the palace of TEHT of difficult access. After returning from qa to his capital, king Hāla marches to Sapta Godavari Bhima.
THE KING MARCHES TO SAPTA-GODĀVARI BHIMA 1064-1146 1064-1105 ) Then the king, in his full assembly, ordered the Chief of the Army for a march next morning. The necessary orders (Described 1065-69 ) were passed in the camp : the king was to march in the centre, with the Rästrakūta army at the front and with the Chalukya army on the west. By this time it was sunset ; it was all dark for a while : and then gradually rose the moon, creating an occasion to lovers for various amorous sports (Described 1073-86). Then dawned the expected morning, announced to the king by bards and presenting a variety of scenes and

Page #486

-1105]
NOTES
379
situations (Described 1087-1101). The astrologers announced the auspicious moment for the march, the drum being beaten. Foreworded by the auspicious benedictions of priests and acclamations of victory by the bards and in tune with various musical notes the king marched out with his army and camped in the vicinity of the metropolis.
1064) Rather सर्वास्थानप्रतिष्ठितेन. 1066) पडउडी = पट्टकुटी, tent ; गोणी, a bag, cf. गोणपाट in मराठी; मलवा, cf. मलअ, a देशी word, आस्तरणविशेष according to the PSM. मंदरा f. अश्वशाला; P clearly मंदराई, Neu. 1067) णिद्धाडिज्जंतु-निःसायन्ताम्. पक्को दृप्तः समर्थश्च । दे. ना. VI. 64; note how B wants to read differently. पंच छ would be a good expression, five-six hundred' as in मराठी, पांचसहाशें. 1068) रउड stands for राष्ट्रकूट and सुलुकी (note its uncertain spelling) for चालुक्य ; compare the words राठोड and सोळंकी. हरि f. पंक्ति, श्रेणी, column (of soldiers). 1069) सारी,युद्धके लिए गजपर्याण PSM. 1070) बद्ध णराय stands without termination as the com. takes it, or बद्धाणुराय-तरियं. 1074) Jclearly reads मण्णु, but P and B very nearly agree with Hemacandra's (VIII. ii.44) special rule that मन्यु मन्तू and म. 1076) अवलंबिज्जइ? 1079) Rather गण्डपाशया in the com., गण्डपाश, beautiful cheek. वोच्चत्थं वीपरीतरतम । दे० ना VII. 58. 1081) Lit. परिमास-परिमर्श. 1087) पइण्ण-प्रकीर्ण? 1091) (se). This is a beautiful gāthā describing the morning scene and quite independent by itself. We find that Hemacandra has quoted this to illustrate that ए (and ओ) could be short at the end of a pada (छन्दो. p.la, Bombay 1912): एदोतौ पदान्ते प्राकृते ह्रस्वी वा। पदान्ते वर्तमानावेकारौकारौ प्राकृतभाषायां ह्रस्वौ वा भवतः। य "पसगयवरुम्मूलिआए उलेणससि वेहंगाए । धवलाई गति निसालयाए नक्खत्तकुसुमाइ ॥ उअ ओ [= पो] मरायमरगयसंवलि आ णहयलाउ ओयरह। णहसिरिकंठभट्ठ व्व कंठिआ कीररीडोला [ =ली] ॥ ई हिं इत्येतयोर्हस्वत्वं शब्दानुशासने नितिमिति नेहोच्यते ॥. The second quotation उअ Etc. comes from the गा० स०१-७५, but the first is not traced there. This gatha, with its second line read somewhat differently, is found included in the सुम्सुंदरीचरिय, III. 245, where it stands thus: पञ्चूसगयवहम्मूलियाए उड्डीणससिविहंगाए । रयणिलयाए गलंति व कुसुमाइ तारयनिहेण ॥. Dr H.C. Bhayani draws my attention to the fact that gatha No. 1091 is attributed to Vammaitta (the first line being read thus: paccisaggaavaramalide) in the Sayambhucchandah (Purvabhāga, 1.3) of Svayambhu (ed. H. D. Velankar; Rājasthāna Purātana Granthamālā, No. 37, p. 103, J dhapur 1962 ). Some words of the Kadavaka No. 1, of Samdhi 70, Paümacar u of Svayambhu very much resemble this gāthā. See the footnote No. 6 on p. 39 of the Paümacariü, part III (Bombay 1960). 1092) The imagery is well projected. 1094) Lit. पहओ-प्रधुन: विज्झायइ, cf. विझणे in मराठी; णिहाओ is often used here in the sense of संघातः. 1096) Rather निद्रानिभसालस etc. in the com. 1097) कडिल्लं निश्छिद्रं कटीवस्त्रं दौवारिकः शत्रुगशीगहनं वनं चेति सप्तार्थम् । दे० ना. II. 52. 1098) Rather निद्रालस्यशोष्यमाण etc. in the com. 1100) अज्झाशब्दो असती शुभा नववधूस्तरुणो एषा चेति पचार्थः । देना 1.50. 1101) छ उयं तया छिकोलिय तनु । दे० ना. 25. ण सह - निःसह, languid. Rather परिसवंति-परिशपन्ति, curse, see 1110 below. 1102) We will have to construe [राया] विष्णत्तो. 1103) See the 2nd line of 116. 1105) rhe reading ge would be more realistic.
1106-46) Next day the army marched on creating a great noise and confusion of mutual talk (Described 1106-15), and by midday reached a mountain side and started camping there : every one was at ease in one's

Page #487

380
LILĀVAI
{1106
own way. The east was blocked by elephants, the north by bowmen, the west by horses and the south by dogs: the king, on being requested by hunters, finished his successful hunting afrer deer, boars etc. and returned to his camp in the evening.
1106) For the description of the talks among soldiers, see gafta VII ( ed. P. V. Kane, Bombay 1917, pp. 57-58) ; also गउडव हो 371-82. Rather पथा for पथेन in the com. 1107) गुंठो अधमहयः । दे० ना० II. 91. 1108) बल्लि, to be connected with बलि or बलिअ, strong, stout. खेोणिया perhaps refers to the snout, or to the socket of the nose; according to the com. perhaps the bony structure. नक्क, nose, cf. नाक in मराठी, perhaps to be connected with नस् or नास् + क. 1109) गोल्ल = क्षिप्, है ० VIII. iv. 143; cf. हर्षचरित p. 58: धव वारय बलं वर्धन, वाहीकरक्षितं क्षेत्रमिदम् । लयडाहि, according to the coni. लगटकात् इष्टकामयस्थान विशेष. त्; I think, लयडा stands for लया or लता with ड of स्वार्थे suffix. लिंको तथा लीवो बालः । दे० ना० VII. 22; लिंकरूप = डिम्भरूप; cf. लेकरूं in मराठी and दिहरो in गुजरातो; the reading of B is डिक्करूयं which anticipates the गुजरातो form. Are we to construe thus : किंण पेच्छसि । मा गोल्लसु बइल्लं etc. ? 1110 ) करम्भो दधिसक्तवः । इत्यमरः; [ करंबो ] दध्योदनः । दे० ना० II. 14; डेर, cf. डेग in मराठी; कं whom, or standing for किं why. 1111 ) वंठो अकृत विवाहो निःस्नेहः खण्डो गण्डो भृत्यश्चेति पञ्चार्थः । दे० ना० VII. 83. खोर = अधमस्त्री or वेश्या according to the com.? 1112) धुनसु = धुनीहि ( rather than धुनः ). फलय, a shield ? 1113) The word ओणक्किर or आणिकिर is rather obscure; it means वृषभवाहक according to the com.; P-gloss equates it with equally obscure: is this a back-formation of कोलिअ, a fisherman ? 1114 ) वण्णत्रसिएण should mean ' wild' dwelling in the forest'; both the P-gloss and the com. give it a conventional meaning, viz. राजप्रसादगवितेन सोणहिअ, here हीय = शौनकिक, according to PSM, श्वानपालक, कुत्तों से शिकार करने वाला कुर्कुट, note the spelling. 1115 ) णीसवेसि = त्वरयसि, both the gloss and the com.; it is not recorded in PSM.; can we connect it with ( निस्) + श्रामय् to cause to be fatigued ? सेल्लो मृगशिशुः शरचे ते व्यर्थः । दे० ना० VIII. 57. 1117) Perhaps the com. takes to be only mas., but it is neu. as well in Sanskrit, 1118 ) झंभण = जृम्भण. The com. presumes वहु for पहु. 1119) ओयारण = अवतारण. 1120) Lit. णिय लज्जत - निगड्यमान 1121 ) Better सिजंत = सुज्यमान, being created. 1122 ) वलग्गति = आरोहन्ति, है ० VIII. iv. 206: Serpents trembling in apprehension of being trodden over by intoxicated elephants in their marches, climbed the high peaks (of the mountain ), as if to have a (complete ) view of the whole army. 1123) अक्षं axle. 1124) वलियं भुक्तम्, दे० ना० VII, 35; the PSM adds भक्षितम् also. Better for in the com. 1125) रेणु for फेण is equally good. 1127) परतण = परावर्तन 1129) Can we take परिगहियंत, blocked at all the points (or encompassed) ? 1131 ) According to the com. and P gloss धम्मवाल = धनुर्धर. 1134 ) For उपेच्छा see above 641. Rather render : यहेषारव श्वापदभांता 1135 ) Lit. ओसप्पइ = उपसृभ्यते 1137 ) चित्र रु, a queer act. 1139 कोकंत, from कोक्क = व्याहृ So rather कोक + अन्त्र + आसक्तमुखः अपि, though its mouth is occupied with the intestines of a hare, according to the com ) wolf (or the ruddy gouse ). भल्लक = शृगाली, cf. भालू in मराठी 1141 ) ( JP). This gāthā contains a beautiful idea. But in this context it is fitted rather loosely. Compare the idea in the following_gā hā from the वज्जलगं -घाएग मओ सद्देण मई चोज्जेग वाहत्रहुया वि । अत्रठंभिऊण हे विमुकिया पणा ॥ २१९ ॥ 1142 ) Note B reads गिरे for करि mention of सोराष्ट्रशुनक deserves attention. 1144 ) परिहत्थं or 'इच्छं, पटुर्मन्युश्च.
•
Special

Page #488

-1163 )
NOTES
381
MEETING WITH PAŚUPATA MONK AND CITRÂNGADA RELEASED 1147–1226
1146-69 Following Vijayānanda's suggestion, the king. marched continuously and reached Sapta-Godāvari-Bhima; and his army rested there. Vijayananda requested the king to meet the Pasupata ) saint a was sent ahead to him. The saint was glad to hear about the arrival of the renowned monarch Salavāhana and to know his present mission where by both Mahanumati and Lilāvati would be happy. When the king arrived, the saint regardfully welcomed him and sought for his help. He told the king that the gods sing there by day in the temple of Iśvara; but at night there sport the demons whose chief is one Bhīsaņānana. The saint gave a Mantra to the king requesting him to kill the demon-chief that night, and the king agreed to it by receiving the Mantra.
1147) The variants of K are: , itai"; K reads RTE 1149) We already know this Pāśudata ascetic; see 203ff above, q=ai. 1150) Rather construe thus : à... Träffa alla tasa FA az I. 1155) fiat for Loc. pl.? 1158) The gender of 71901, as noted above, generally agrees in this text with that of the subject. 1161) The reading of P may stand for 346 +377 +5. 1162) The reading a fa is more convenient. & Acc. pl. If the subject
gaafa and her companions' is understood, the gāthā can be construed as it is. 1163) Teacher is something like the Instr. absolute. 1166) STEFH = 3744:. 1167) (PJ). This gātha is haplographically lost in B, To indicate that it was once there in B, there has remained some documentary evidence in the commentary, namely, the opening words of the next gāthā are se futata which really speaking belong to this gāihā. 1168) 3718T = 91 . VIII. iv. 35.
1170-1226) When it was past mid-night and dark and quiet allround, the demon-chief Bhisaņānana sent two of his envoys to the king with the message that those who dwelt there at that time were to form his food and that, therefore, the king should send to him an oblation of one hundred princes, one hundred elephants and a thousand other beasts, if he wants to be safe. The king angrily sent back those very men with a return message that the demon-chief himself would be made an oblation for the dogs and crows in the royal army. He instructed the army-guard that no one should move out before dawn; and with a chosen band of one thousand warriors, he marched against the demon. The terrific army (Described 1182-5) of the demon rushed against him. There ensued a fierce battle in which many soldiers were cut and killed (Described 1186-97). Finding that his army was being attacked by demons of illusive appearance, the king at once remembered that Mantra whereby the demons were hit helplessly and routed. Between the king and the demon-chief there was a challenging duel in which the latter was felled with his head cut. Suddenly arose on the spot a brilliant figure of a man who greeted the king as his liberator and was willing to give anything to him. The king, out of curiosity and wonder, asked him how he came to dwell among Raksasas; and in reply he narrated his biography thus : 'I am a Gandharva prince Citrāngada by name. When I went to Himālaya for a bath in the Ganges,

Page #489

LĪLĀVAi
[ 1170
I saw a beautiful girl, an ascetic's daughter, plucking flowers there. Finding ourselves mutually worthy, I married her by the Gandharva form of marriage. While both of us were quite happy, the ascetic rebuked me and cursed me that I should be born among the Raksasas, to be set free after twelve years with my demonic head cut by a king: that curse is now over'. The king felt happy to see that the fate was becoming favourable. He narrated to Citrangada all about Kuvalayavali and requested him to go to her.
382
1170) The metre is पृथ्वी ( जसो जसयला वसुमहयतिश्व पृथ्वी गुरुः । ) घुसिणबिंदु + म् + आयंबयं—is this ma Samdhi consonant? The Ms. Breads विद्दुमायंबयं. 1171 ) जइ = जगति, see also जए at 1039 1177 ) The reading भणय of B is interesting : it appears to be the direct corruption of the Sanskrit form, Imp., 2nd p., dual. बुकणो काकः 1 दे० ना० VI. 94. Lit. णिवासीणं = निवासिनाम् 1179 ) तेहि Inst. Abs. 1, before it is dawn. 1180) Rather construe
=
to move, to march. 1182) cf. 1023 above. VII. 18. The reference is to the weapons. 1184) Literally. विनियंसण = विनिदर्शन ? ओत्थारियं ( here ओत्थरियं ) = आक्रान्तम्, है° VII, iv. 160. 1186) cf. भडमुहमुहकललकइं etc. in a battle scene in the नायकुमारचरिउ 7 7 1 ( Karanja 1933). forf, directly corrupted from Sanskrit. 1187) Note the reading - दो भाइय which supports its equation with द्विभाजित Better read in the com.; पातितप्रतिपक्षः निपतितः 1188 ) अणलक्खं = अलक्ष्यम्, without any target (possibly because the demons are described as aft, see below 1192). 1190) Note 1192) Better a in the com. 1194) The two names and appear to be interchangeable. For a graphic description of Indra's cutting of the wings of mountains, see 33, 114-116, 214235. 1195) Lit. निलून टंका = जड़ा. खंड = [ = स्कन्ध ? ] मुण्ड, शिर, मस्तक ( PSM ). Perhaps इंडिय = रुंडय 1196) Lit. प्रतिबुद्धगृधं; प्रतिबुद्ध awakened; विलसंत = विरसत् howling. 1198) उब्वरिय = उर्वरित Rather read the com. सुखिताः तृप्ताः । गोमायवः शिवाः श्वश्टगालाः । 1200) णिव्वडइ - स्पष्टो भवति, है - VIII. iv. 63 1204) Though Pradyumna passed as the son of Krsna, he was, according to the legend, a revival or resuscitation of Kama, the god of love, who was reduced to ashes by the fiery glance of Śiva, and so the name Pradyumna is used for Kāma'. 1209) Is it that तुम्हे हि is used here for तुम्हे and अम्हेहि for अम्हे at 1162 ? 1212) See above 636 ff. 1214-5) Almost identical with 610-11 above. 1218) सहइ etc. 'Does it behove you to insult us ?" सहइ = राजते. 1219) सि is for a 1221) ag Loc. sing.; Pischel puts it in square brackets (§ 420). 1226) सहर्षास्येन or सहर्षाशयेन.
MADHAVANILA's WEDDING 1227-60
1227-60) Then there met together Hala, Citrangada and Madhavänila who returned with the party of his retinue: they happily greeted each other. Vijayananda, who had gone to Lilavati, came back and reported to the king what he saw there. He informed those ladies that the king as well as Citrangada and Madhavanila had arrived and felicitated them that their austerities had borne the desired fruits. They were thrilled with joy.

Page #490

.-1282)
NOTES
383
Some of their friends rushed to Alakā: and there arrived the Yaksa Nalakūbara accompanied by the Vidyadhara king Hamsa and his wife. Through Vijayānanda, Nalakūbara and Hamsa bestowed on Hala the boon of akşaya-nidhi, i. e., Inexhaustible Treasure, and conveyed to him that the wedding of Madhavānila would be immediately berformed but that of his with Lilavatı, after the arrival of king Silāmegha. On instructions from the king, both of them ( Madhavānila and Citrāngada) accompanied by Vijayānanda went forth in pomp, offered their respects to Nalakūvara who welcomed them and expressed loving words to their respective beloveds. The wedding of Madhavånila and Mahānumati was duly celebrated; and Citrärigada took his seat, with his eyes fixed on the face of his beloved. A messenger was sent by Lilavati to her paternal home. .
1227) Rather dahaEU etc. 1230) Lit. gef =995: 1231) g. 28930T, see notes on 142; or does it mean here IFI, sitting together, having sat down ? 1234) (PB). The context needs this gāthă. It is not unlikely if the copyist of j has lost it haplographically; but one cannot be dogmatic. The reading ay is to be preferred as required by the context. 1235) The author is quite resourceful in selecting his similes. se: 253 above. 1236) Rather भवतीनाम् or युष्माकम् for भवतः in the com. 1237) Lit. चिरकालसंचितोद्रर्धितानि. Rather Taf. 1238) Perhaps tho com. presupposes otso (therefore, 11) for gū157 = al. 1240) Lit. gara-giataMaig. 1241) EA, enough, long. 1251) Rather igneagrastate oziqlant in the com. 1254) = Rom. 1255) उवलक्खाविऊण in the sense of उवलक्खिऊण. 1256) The com. presumes पवेविरंगुलि. हत्थालणहस्तभवेन, see है. VIII. ii. 163. 1258) Rather रमितेव क्रीडायां नियोजितेव in the com.
1261-82) At the close of the wedding festival, the Yaksa ladies arranged a drinking party in which various couples took part presenting different amorous scenes ( Described 1262-75). Thus when the gathering of Siddhas, Gandharvas and Yaksas was happily enjoying its time, there arrived Silamegha with his wife. They went to Lilávali's residence. due cordial ceremonies, Sarat-sri received her daughter on her lap; and she became free from the curse of Ganesa in the presence of all those gathered there, at this stipulated moment.
1263) Either for forget fo7° or fortfarzafiqyo; note the com. takes for77 = forstan. 1264) The various readings of K are: #731r, que, ils, a . 1265) Instr. Abso. 1266) To illustrate that of becomes 100T, Hemacandra (VIII. i. 102) gives an expression quotes which occurs here too. This illustration is not found in Vararuci's grammar. 1268) 964= 43, y = 15
o VIII. iv. 75 and 100. 1270) IT = 9:, and not #31 as in the com. 1271) Lit. g ra. 1273) Rather glatafi in the com. 1275) TATTO: or Taftsta, so any way Neu. for Mas. 1278) FEFESE. = airge, see notes on 1231. 1280) AIATI = 419, joined, adhered closely, therefore embraced ? 1281) The condition of the disappearance of the curse is thus fulfilled, see 302-3 above. 1282) Are we to read faeig = fang, perhaps meaning termination of curse:? Note the phrase fagal at 303.

Page #491

384
LILĀVAT
(1283
HĀLA MARRIES LĪLĀVATI AND GETS MANY A GIFT 1283-1328 1283-1328) The celebration of the wedding festival started with various entertainments. The king (Hala) was ceremoniously bathed (Described 1285–90 ), in a pompous luxury, by Kuvalayavali and others. Received and led by Nalakūvara and others, he reached the magnificent residency (Described 1294-96 ) of Silāmegha. He was received there with due formalities, and he circumambulated the wedding fire in company of Lilāvati. A Sinhalese girl waved auspicious lights for him in tune with bardic acclamations ( Described : 1304-10). The king retired to his bed chamber with Līlāvati in the evening. Next morning he was given various miraculous gifts: Invisibility ( antar-dhāna) by the Siddha king (i. e., Malayānila ); Inexhaustible Treasury (akşaya-kośa ) by the Yaksa king (i. e., Nalakūvara );: Movement in the Air (divi gamana ) by the Gandharva king (i. e., Citrārgada); and Ageless Elixir (vayah-stambha. rasāyana ) by Haṁsa. [All of them started for their respective places ). Receiving all their gifts and blessings, and after worshipping Isvara and saluting the nude Pāśupata, the king Sātavāhana accompanied by Lilavati started towards his metropolis. Silāmegha also went to Simhala-dvipa after giving precious gifts to Līlāvati. The king was happy in the company of Lilāvati and Vijayānanda. Soon he reached the glorious town of Pratisthāna (Described 1322-26). He went to the grand temple ot Pärvati in the centre of the town, saluted her feet, became free from sin and then retired to his palace.""""
1283) PIATII, FAT or wataar (above) = 87189921, embraced. 1284) 2017 - Salaa. 1285) + AFTS (that is how the P-gloss requires to be read). 07 is not a conjunct consonant here; so the second gaña is of four shorts; see the notes on 115. 1287) F y for Teat? 1291) Note that the white colour appears to be auspicious for the bride-groom; in the FATISFEI, II, FARFAR drives to the marriage perdal on the back of a white elephant ; 99391.pa रारूढो ( p. 77). 1295) उल्लेचो ( here उल्लोय) वितानम् a canopy, दे० ना. 1. 98.; cf. with the second line, gelagugglagataiita (FATI p. 79). 1297) Lit. +37877 +falau, cooked rice and curds. afouti means a tray; 3901 fitfag Aiga AIRONE F
IT Mais, nei a quel 1° p. 64. The P-gloss explains तलिया by आरात्रिकपात्रम्. .The commentator's explanation चरणकमलqef has possibly in view another sit word used in some Jaina works (see PSM) where it is tak-n to mean 39197, a. The idea of a ll too is not quite clear. 1298) e for R? He appears to have halted at the door for certain ceremonies. I am tempted to quote in this context a passage from the समराइच म्हा when सिंहकुमार comes to the marriage pendal : धरिओ य तस्स दारे विसेसुजलनेवच्छेण गहियग्घसकारेणं अम्मयाजणेणं मग्गओ'आयरिमय'ति । तओ हरिसवसु'फुल्ल लोयणो जाइयभहिय दाऊण ओइण्णो करिवराओ। भग्गा य से रयणकंचीसणाहेणं सोवण्णमुसलेणं भिउडित । तओ मंडवतलम्मि जणनिवहं निरुभिय नीओ समागमसुंदरी हैं वरो ॥ चिट्ठइ य जत्थ सियवरदुगुलपच्छाइयाणणा वहुया। सरयम्भचंदमंडलसंछाइयकोमुइनिसि व्व ॥ काराविओ सलीलं अविरुज्झंताइ कोउयाई च । ता जाओ मुहच्छ वफेडावणियं च सहियाहि ॥ तओ ईसि विहसिऊण 'ममं चेव एयं सकज' ति भणिय दिनमायारिमयं ful girl pp. 77-3. 1299) The first line closely agrees with that of a

Page #492

-1333*1]
385
ends with 1310.
=
gatha quoted above from . Note the reading 4 of B. 1300) The above passage also refers to some jokes etc. by ladies. 1302). any Simhala lady; the com. takes it as with a remark guruÊ. 1303) This 1304) Note the reference to Hemacandra in the com. 1305) Apparently the bards are drawing the attention of the king to the scenes presented by the Simhala girl as she waves the आरात्रिक lamp. 1308) Cf. वेल्हाळ in मराठी 1308 *1) This is reconstructed from the Sanskrit commentary. Quite a worthy verse, but the context is such that it can easily admit such gāthās. That a verse like this was included in B is a fact, though one may differ here and there on the reconstruction. A gāthā, similar to this, occurs in the i--cfaà quent tes बालाएँ घोलिरो हारो । हिमगिरिवरसिहराओ खलिओ गंगापवाहो व्व ॥ ३०६ ॥ 1311 ) उत्सावलो. cf. उतावळा in मराठी 1315) Note the readings here and the root देणें in मराठी. Mas., but here Neu. 1317-19) (JP). These ga has are quite in their place in the recension of JP. 1318) ann, having given the blessings. 1319*1) (B). This gathā suits well in the recension of B. 1320) Rather fenfor forfor in the com. 1320*1-2) (B). These two gachās are quite fitting in the recension of B. As the commentator remarks, the word kalyana is an auspicious conclusion for the poem. 1321-33) (JP). These gathās are quite worthy of the author and be itting in this context. 1321). to proceed? 1322) f and y are territorial units: the former roughly corresponds to a modern district and the latter to a Taluka (see Altekar: Rashtrakutas and Their Times, Poona 1934, pp 36-37). Here somehow both the terms are combined. Does the term सभुत्तिविस mean within the territory under his possession'? 1323) In these four gāthās we have a description of the town of प्रतिष्ठान ; these gāthās are linked with शृङ्खलायमक, see notes on 353 1324) प्रतिमासंक्रान्तम् in the com.? 1325) थणहरेसु = थणहरेहि . 1327 ) 'भवणे ? 1328) सा and विहायचा will have to be taken in the Acc.
CONCLUSION
NOTES
1329-33*1) Thus the story is narrated, says the Author, in short for his beloved, in Maharastra-desi-bhäṣa, and it deserves to be welcomed by the worthy judges of poetry. This Lilavati Katha contains 1800 verses according to Anustubh calculation.
1329) Hemacandra spells it . 1330) The author clearly mentions here that the language used in this poem is ig Jayasimhasūri (Samvat 915) in his fa, p. 4 (ed. L. B. Gandhi, Singhï Jain Series 28) praises # in one of the Prakrit stories in this manner: - पथसंचारा पयडियमयणा सुवण्णग्यणिला । मरहद्रयभासाकामिणी य अडवी य रेहति ॥ The variants of Kare : भणिअं पियअमाए इमी कहाए. 1331) णं = ननु ? 1333 ) अनुष्टुभ्-संख्या is an unit of 32 letters. 1333*1) (P). A later addition even in P, as the MS, clearly shows. It is a later addition on the margin. Requesting the reader to understand pramana and siddhanta in a broader sense, I would only conclude thus in the words of Mallisena :
प्रेम सिनविरुद्धमत्र यत्किंचिदुक्तं मतिमान्यदोषात् मात्सर्यमुन्साय तदार्यचित्ताः प्रसादमाधाय विशोधयन्तु ||

Page #493

Page #494

APPENDIX I
The Sūtras from the Prakrit Grammar of Hemacandra (Siddha-Haima VIII) quoted in the Sanskrit Vštti on the Līlāvati are serially arranged below with references to the pages of this edition:
Pāda i
154
61
75
46
163
177
19
44
13 167
2 168 38 198 7213
8, 71, 164
40 23, 156 28, 166
91
115 116
117
138 Pāda iii
17 156 13) 8, 16 131
27, 159
139
31
129 170 177 208 211 214 232
141
137
16
Pāda iv
170
51 86
2 156
1, 22
253
7
23, 68-9
26
Pada ii
32
193
83
31-2
67 128 133 134
145

Page #495

APPENDIX II
२८
Besides the above quotations from Hemacandra's grammar which are all traced to their sources, the following is an alphabetical list of the quotations in the Sanskrit Vrtti with their possible sources wherever traced : Page Quotation
Source अआदी कादयः प्रोक्ताः अथात्मनः शब्दगुणं
कालिदास [ग्घुवंश १३-१] १३१ अज्ञः सुखमाराध्यः
[ भर्तृहरि नीतिशतक' ३] अयं निजः परो वेति
[पञ्चतन्त्र ५-३८] २८ अहिकलसचक्कटंकण १६२ आणिक्येन प्रसिद्धेन आदौ साम प्रयोक्तव्यं
नीतिशास्त्र [cf. पश्चतन्त्र १-३५८] इदमः प्रत्यक्षगतं उत्तम प्रणिपातेन शूरं
[पञ्चनन्त्र ४-६१] उन्नम्योन्नम्य तत्रैव
[पञ्चतन्त्र २-७५] काव्यशास्त्रविनोदेन
[पञ्चतन्त्र २-१७१] गुरुणापि समं हास्य गुरुर निर्द्विजातीनां
[ पञ्चतन्त्र १-२५७] नमस्यं तत्सखि प्रेम २० पंकोच्छेह
[ देशीनाममाला १-१३०] प्रतेराहुत्तः मरीचिरत्र्यङ्गिरसौ यच्छकया दोष कलङ्कपड़े यस्य न ज्ञायते शीलं
स्मृति [पञ्चतन्त्र ४-१७] ३१ यः स्वामिसंभावितकार्य
चक्रपाणिविजय [८-१९] लावणो रसमयः वक्तार एवं कवयः सुहृदि निरन्तरचित्ते
[cf पञ्चतन्त्र १-७५] १९३ स्तम्भस्वेदरोगाश्च
हेमसूरि अलंकारचूडामणि [२-५३] २० स्मितहसित
[७-४१]
1 Ed. D. D. Kosambi, Bombay 1946. 2 Ed. Hertel, HOS 11-12

Page #496

APPENDIX III
REVIEWS
A Review by Dr. V. Raghavan, Madras :
The thirty-first publicationding importance. Prākrit por only among them being
from Nāgaloka and Elements of the story whole story is cited as a rebrakāśa and
The thirty-first publication of the Singhi Jain Series of Muni Jinavijayaji, the Lilāvati, is a work of outstanding importance. Prākrit poetry which flourished side by side with Sanskrit poetry had many master-pieces, a few only among them being known now; some of these, like the Harivijaya of Sarvasena placed by Kuntaka alongside of Kalidāsa, are yet to be unearthed; fortunately, the Lilāvati, equally wellknown to the Alankārikas and known to be available in some MSS. libraries, has DOW been brought to light by the indefatigable labours of A. N. Upadhye of the Rajaram College, Kolhapur, who has made consistent and substantial contribution to Prakrit studies and the unearthing of Prākrit classics.
A fabled pearl necklace seems to have been coming down in the annals of ancient Indian royal houses. Bana recounts its story, when the Buddhistic teacher presents it to King Harşavardhana, of how the great Bhikshu Nāgārjuna secured it from Nāgaloka and presented it to his friend King Sātavāhana. Anandavardhana refers to this story. Elements of the story are echoed in the play Ratnāvali. The Prākrit poem Lilāvati which narrates the whole story is cited as an example of the type of composition called Katha in verses by Bhoja in his SȚngaraprakasa and following him, by other rhetoricians. Two manuscripts of this work were in existence in the Jesalmere and Pattan Jain Bhandars, and one with a Sanskrit commentary in the Anup Sanskrit Library, Bikaner. Dr. Upadhye's edition of this classic, which is a noteworthy achievement in the progress of Präkrit studies, is based on these three manuscripts. The oldest and best of these three is the Jesalmere MS., with which the Pattan Ms., which alone is complete, is related: the Bikaner MS. stands apart: the MSS. material has not been, as the Editor says, adequate for the constitution of a completely satisfactory text; out of a total of 1357 gāthās, a few, 5, 9 and 10, are found in excess in each one of the above three MSS. respectively.
Besides the Sanskrit equivalents jotted as marginal notes in the Pattan Ms., reproduced in the footnotes, the edition includes also the Sanskrit commentary, which is incomplete, and the Chāyā found in the Bikaner MS. The Sanskrit gloss is from the pen of a late Jain scholar and his Chāyā is sometimes not correct: for example, vidvat-kušala and vidya-kušala in gāthās 102 and 823 are wrong wrong for viddhakusala; veyadiya in 733 is 'vaikaţika', a knower of precious stones, and the 'svarnakara' in the Chāyā is only an explanation.
The author of the poem mentions his father as Bhūşanabhatta, different from the son of Bāna known by that name, and his grandfather as Bahulāditya. It is not clear whether we should take the name of the author as Kautūhala; as the editor has shown, the evidence is not clear on this point: the later Jain commentator understands the word as naming the author, and even mentions his wife to whom the poem is addressed, as Savitri: what tradition or evidence he had, we do not know now; but we may add that the spirit of gātha 146 would support the taking of Kautūhala as the author's name.
The hero of this romantic story is King Hala Satavāhana of Pratişthāna, reputed as the compiler of the Prākrit Saptaśati and friend and patron of Nāgarjuna, Pālitta, Kumārila, and Pottisa, the verses of some of whom are also found in the GathaSaptaśati and who are figured in this work also. The title theme is the marriage of King Sätavāhana with Lilavāti, the daughter of King Silāmegha of Simhala. It may be pointed out that a Silāmegha, King of Ceylon, associated with the composi

Page #497

LILĀVAI
tion of the Sinhalese treatise Saya bas-lakara, is known about the time which is reasonable for the Lilavati, viz. cinca 800 A.D.; however, it is clear that beyond slight historical echoes and sidelights, there is no more historical material in the poem which is built up as an emboxed multi-themed romance planned closely after Bana's Kadambari.
The author of the Lilavati is indeed a gifted poet, belonging to the galaxy of front-rank artists of the creative period of Sanskrit and Prakrit poetry. He cannot, of course, hep echoing here and there Kālidāsa, Bāņa or other celebrated writers, but he is endowed with a powerful imagination which has worked some very original and striking fancies in the descriptive portions, and a felicity of expression, ease, flow and sweetness, which is evident all through, in the few long-compounded passages two of which are in antādi-prasa, or in the bulk of the writing which is in simple single-worded diction. The Prakrit vocabulary, as the poet himself says, is not surcharged with Desi impeding clarity and quick understanding. The poet has before him Bana and borrows also from the Mahākavya models of Bharavi and Magha for a metrical composition, but, refreshingly enough, sets his ideal in brevity: the poem itself does not go beyond a thousand and quarter couplets; the descriptive slices are short, and here as well as in the narrative portions, there is movement. The humour of the poet is seen in the pictures drawn while the King's camp was on the nove (1104 ff). Memorable subhäşitas occur all over the work; not the least noteworthy among them is the last word of the poet to his audience: "The goodly ones will see only the merits and carping ones only the flaws; let me have the common readers, who by steering clear of these extremes can see the true worth of my poetry." (1332).
Early works are valuable for a study of the cultural background; and one interested may glean the many sidelights thrown by the present poem on arts like painting, music, dance, varities of Katha, decorative, design-drawing on floor or body, polity, religion, The site of Drakaşarama, Saptagodavari Bhima, is described as a Saiva centre. Code-dialect within one's group is referred to (126); the dogs of Saurashtra are mentioned as a renowned breed (1142); the Rashtrakutas and Solankis are mentioned (1068).
etc.
Dr. Upadhye is always known for thoroughness of work; his introductions are always elaborate going into not only the main problems, but allied topics also; his presentation of Prakrit texts is always accompanied by a linguistic study and a complete index of the vocabulary of the work. An English account and summary of the story. and detailed notes are also included.
In the last, which are very useful and relate to some of the important and interesting points in the text, the following call for some observations: the term "viddha' in 102 and 823 does not mean old or experienced (vrddha?); 'viddha' refers to a category of painting as the reviewer has pointed out elsewhere. In 278, alapti is a technical term of music. In 438, the rhetoric requires 'paścima' and not 'apaścima' and though the reading with 'paścima' has a redundant api the sense required is "in the west" and by Slesa, "in the last stage." The suggestion of kapola-pāśa made by the editor more than once lacks the support of usage. 607 does not seem to be in Galitaka metre, which as shown elsewhere by the undersigned and as the very Haima citation made by the Editor here means, requires rhymed feet. In 769, the verb 'samudvahati' need not be emended into 'samullasati; all that is necessary is to take the adjectival expression 'anusadṛśam' in an abstract sense, anusadṛśyam, which is not uncommon in usage. 'Uditodita' in 845 is not a proper name as the Editor doubts probably misled by the wrong meaning given in the commentary; it means 'possessed of virtues enumerated in texts,' 'well-established', 'learned', or 'cultured'. (Yaj. Smrti 1.13.313). There are no notes on 756, 906 and 1970 which contain difficulties. ["Hindu", Madras, 6th July 52].

V. RAGHAVAN.

Page #498

APPENDIX
391
A Review by Dr. L. Renou, Paris :
. The narrative literature of Jain inspiration grows without respite; it surpasses largely in mass, if not in interest, that which is accessible to us on the Brahmanic or the Buddhistic side. Nevertheless, as is remarked by Jina Vijayamuni in the interesting preface he has added to the present work, one had no longer found any Prākrit Kavyas of non-Jain inspiration since the distant times of the discovery of the Setubandha or Gaüdavaha. In this field of studies, it is an event to bring out a poem from the same source, namely Lilāvai or Lilāvati. The author is very nearly unknown; even his name, Koühala (=Skt Kutühala?), is not well-established, but from the works that he mentions or knows and those in which he in his turn is referred to, he should be placed towards 800 of our era.
The general inspiration of the work is derived from the Brhatkatha which, as is known to-day through the works of Dr. Alsdorf and of Dr. Upadhye himself, has developed quite a Jaina ramification. The hero is none other than the king Hāla of the dynasty of the Sātavāhanas and the author narrates that king's expedition (not confirmed historically) against the king Silāmegha of Ceylon. But it is not a question of authentic history in this Poetic romance, despite the author's attempt at connecting the story with some specific site, namely, the mouth of the Godávarī and the sacred place of Bhīmeśvara. It is a legend of the most conventional type, and aims at illustrating the kathā as it is defined by Rudrata: an account in verse (interspersed with rare and brief prose passages), in gāthās, without division into sections, and consisting, like the Kadambari, of narratives within narratives, which are given in an order contrary to the chronological order and which are put in the mouth of the persons other than the principal hero.
The dialect is Mahārāştri, with a few rare words of desi origin. One of the final gāthās affords a proof for the above statement: marahattha-desi-bhasa. As it is for the first time that such a linguistic indication appears in an ancient text and on the other hand, the dialect appears to be well-established, one could now, without doubt, see more clearly the relations of this literary language with the māhārāşfti of the grammarians. The great controversy about the relations between literary texts and theoreticians, revived by the recent researches of Luigia Nitti, will find fresh matter in the Lālāvai.
t
est the only one) or again when we wewe
Dr. Upadhye sets forth all such questions and discusses them with a real fund of information in the lengthy introduction which he has prefixed to the edition of the Lilāvai. He shows his capabilities when he collects together all that is known about the ancient texts bearing the name Lilāvati (the well known work on mathematics is not the only one) or again when he describes the literary work of Hāla, the topographical and archaeological problems raised by Saptagodāvara; or again when he takes up the general question of Prakrit, not without giving, in many cases, his own views on the subject. On the other hand, he gives us here but a choice of grammatical observations, inviting the reader to draw, from the final glossary, material to trace for himself the morphology of Māhārāştri. The glossary is complete and prepared with great care. Who can however, be better suited than Dr. Upadhye to complete this linguistic picture? Let us hope that he does so on some other occasion.
As for the understanding of the text, an English translation would have certainly he'ped the student. In the absence of that, the student will be profited by reading the Sanskrit gloss, of an unascertainable date and author, which renders literally, like a chāyā, most of the gāthâs of Koühala; the lacunae have been filed,

Page #499

392
LĪLĀVAI
in a similar style, by the editor himself. Sixty well-packed pages of annotations, point out the grammatical difficulties, give variants and contain a succinct analysis of the poem.
It is superfluous to recall that the entire work is executed by a master-hand. After so many other publications, which succeed one another in a rapid rhythm, this edition of Lilāvai firmly establishes the name of Dr. Upadhye in the front rank of the present day Jain and Prākrit scholars in India.
(Annals of the B.O.R.I.)
L. RENOU

Page #500