Book Title: Hitopdesh
Author(s): Kanthsuri, Chhotalal N Bhatt
Publisher: Shravak Bhimsinh Manek
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020380/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir N aattaanttttttttttttttttttaam * jainapaMDitavaryazrIkaMThasUriviracita. hitopadeza. (vaidyaka graMtha.) mULa sahita gUjarAtI bhASAntara. bhASAntarakartA choTAlAla narabherAma bhaTTa. ATASATARADARSANSARTANARTANTARSASARSANSARTANTAASATSANSARSARAL prasiddhakartA vaidya durgAzaMkara aMbAzaMkara. vaDodarA-" lakSmIvilAsa " presa. tathA "nUtanavilAsa" presa. saMvat 1954. sana 1897. kiMmata ru. 2 / . ( sarva hakka svAdhIna.) For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prastAvano. manuSyanuM jIvatara ghaNuM kImatI che. manuSya jIvIne ja dharmAdi trivarganuM sAdhana karI zake che ane aMte mokSa paNa tethIja pAmI zakAya che. enI jALa vaNI karavAmAM manuSya potAnAthI banatA prayatno kare che, paNa ghaNAka to kevaLa pitAnA ajJAnathI ja potAnA vAholA jIvatarane nAza kare che, ke du:khI thayA kare che. jagatamAM mAnasika ane zArIra be prakAranAM duHkha jANavAmAM che. emAMthI adhyAtma vidyA jema mAnasika duHkhano nAza kare che, tema vaidhaka vidyA zArIra du:khane pratIkAra batAve che. ane eTalAja mATe bIjI badhI artha vidhAomAM vedhaka vidyA prathama pada bhogave che. A vidyAnA saMskRta bhASAmAM aneka graMtho che, paNa te sarva keIne samajavA jevA sulabha nathI. vaLI temAM batAvelA upacAramAMthI paNa ghaNAka evA che ke vaidhakanI madada lIdhA sivAya teno upayoga rogI karI zake nahi. evA hetuthI ame zrIkaMThasUrI jaina vidvAna vaidhano racelo A hitopadeza nAme graMtha bhASAMtara karAvI prakaTa karyo che. jaina paMDitoe vaidhaka, tiSa, vagere viSayomAM aneka graMtho lakhelA che, paNa paThana pAThananA abhAve te graMthomAMthI ghaNAka dumaLa thayA che. amArA pitAmaha zrI dalasukharAma vaidya jeo te vakhate vaDodarAmAM prakhyAta vidvAna hatA ane jemano zrImaMta mahArAjA khaMDerAva gAyakavADa sarakAra taraphathI sAra satkAra hatA, temanI pAse keTalAka jaina paMDito vaidha vidhAno abhyAsa karatA hatA. temanA pustaka saMgrahamAMthI A graMtha mane upalabdha thayo ane te keTalAka vidvAna vaidyane batAvatAM ghaNe upayukta che evo temano abhiprAya paDe. mArA keTalAka vidvAna mitroe te chapAvI prasiddha karavA mane Agraha karyo. A uparathI vAgabhaTTa tathA hArIta saMhitA vagere vaidhakanA moTA graMthonA prasiddha bhASAntarakAra rA, rA, choTAlAla narabhe mane A graMthanI asala prata ApI tenuM gujarAtI bhASAntara karavA vinati karI; je temaNe svIkArI, ane A graMtha Aja huM tenA grAhakonA hAthamAM ApavAne zaktimAna thayo. A graMthamAM badhA maLIne daza samuddeza che. temAM jarUra vagere aneka regenAM saMkSipta lakSaNo tathA vistArathI pratikAra che. temAMnA bahudhA badhAja For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upAyo anubhava siddha hoya ema lAge che. kemake emAMnA keTalAka upAyo ame rogIo upara ajamAvI joyA te rAmabANa nIvaDyA che. keTalAka sAmAnya ane vALo, rAMgaNa, vagere rogonA upAya je vaidhakanA moTA graMthomAMthI maLI AvatA nathI, te paNa AmAM batAvelA che. vizeSa khubI emAM e che ke regenA upAya sahaja banI zake evAja emAM batAvelA che, jethI harakoI mANasa harakoI sthaLamAM joitAM auSadha meLavI rogano pratikAra karI zake. tathApi amArI salAha evI che ke banatA sudhI vaidyanI salAha leI upAya karavA eja ThIka che. lakhelI asala saMskRta prata ghaNI jUnI tema azuddha lakhAyelI hovAne lIdhe bhASAntara katAM mudata bahu vItI che, te bAbata amo amArA agAu thayelA grAhakonI kSamA cAhIe chIe. A graMthanI sAthe ame keTaloka upayogI vadhAro ja che. amArA vaDIle parApUrvathI vaidhakane dhaMdho karatA AvelA hovAthI temanI pAse ghaNaka jaTila kriyAo ane gupta auSadhonA lekha chuTA chavAyA paDI rahyA hatA. te sarvamAMthI je amane upayogI jaNAyA te A graMthanI sAthe ame joyA che. ghaNAka mANaso evA hoya che ke pite kAMI camatkArika auSadha jANatA hoya to te bIjAne batAvatAM khAMco khAya che, paNa tema karavAthI kadAca te jJAna paNa te jANanAranI sAthe bilakula nAza pAmI jAya che. A hetuthI je kAMI sArUM hoya te prakaTa karI devuM ke jethI tene lAbha bIjAe laI zake, evA vicArathI ame tevAM auSadhe paNa AmAM dAkhala karyA che. chevaTe A graMtha sahu koIne upayogI thAya, eTale amAre prasiddha karavAno hetu saphaLa thayo ema amArUM dhAravuM che. * bhasmanAM anupAna (bho zAmAM khAvI) A bAbatanuM lAMbu vivecana anupAna maMjarI nAmanA graMthamAM uttama rIte kareluM che, tethI te, mane A graMthamAM ApavAnuM ThIka lAgyuM nahi, mATe ApyuM nathI. vaiva durgAzaMkara aMbAzaMkara, vaDodarA. * A graMthamAM ane chevaTe keTalIka bhamo banAvavAnI paddhati ApelI che. paNa harakeI sArA vaidhanI salAha lIdhA sivAya banAvavAnI ke khAvAnI khaTapaTamAM paDavuM hitakAraka nathI. For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA. - maMtra - - - - - - - - - 0 0 4 9 samuddeza 1 lo. viSaya. maMgalam ... ... nADI parIkSA .. .. reganI parIkSAnA prakAra ... nADIthI zuM mAluma paDe che ... konI nADI na jovI .. nADI jJAna zI rIte meLavavuM nADI zAnuM jJAna kare che ... nADI parIkSAnuM sthAna nADInAM nAma ... .. nADIonAM sUkSma chidro covIsa mukhya nADIo nADIonAM kAma ... .. nADI jovAnI rIta vAtAdika nADInAM sthAna . nAkamAMnI nADInI parIkSA , nADInI gatinA prakAra vAtAdika nADIne kALa ... nADImAM vAtAdikanAM sthAna viSe matabheda nADInI gatinAM upamAna ... ... dvidoSa kopamAM nADInI gati vAta pittanI nADI vAta kaphanI nADI... pitta kaphanI nADI... zanipAtanI nADI vAtaraktanI nADI . .. 8 : : : : : : : * ; : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : - 8 - 8 A e A es e s 10 11 * For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSaya. 18 18 . 0 0 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 23 asAdhya nADInAM lakSaNo ... sAdhya rogonI nADI mUtra parIkSA , rAtrIe mUtra karavAne vakhata mUtra zAmAM jhIlavuM mUtra parIkSAno vakhata vAta mUtranAM lakSaNa pitta mUtranAM lakSaNa kapha mUtranAM lakSaNa vAtapitta mUtranAM lakSaNa che. vAtakapha mUtranAM lakSaNa ... pitta kapha mUtranAM lakSaNa che. mUtranI taila biMduvaDe parikSA... mUtradhArAnI parikSA ... vikAra rahita mUtranuM lakSaNa... vAtAdi jvaramAM mUtrane varNa vAtaraktamAM mUtrano varNa .. atisAramAM mUtrane varNa .. jalodaramAM mUtrane varNa .. . pittavALAnuM tathA sama dhAtuvALAnuM sUtra vAtajavaravALAnuM mUtra ... .. rakta tathA kaphanA rogInuM sUtra ... asAdhya mUtra ... ... ... ajIrNamAM tathA ajIrNa javaramAM mUtra.. vAyuvRddhimAM mUtrane raMga ... .. pittapradhAna sanipAtanuM mUtra - rasavRddhivALAnuM sUtra ... ... AmavAtavALAnuM tathA javaravALAnuM sUtra mUtramAM taila biMdu nAkhIne parIkSA karavAne prakAra mUtramAM bhasma nAkhIne parIkSA karavAno prakAra : telanI AkRtionuM jJAna . :: :: cha : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : cha 24 24 24 24 25 25 che 27. For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * 28 viSaya. netra parIkSA .. vAtagInAM netra... pittarogInAM netra... kapharogInAM netra .. tridoSanAM netra ... asAdhya netra .. rogazAMtivALAnAM netra mukhaparIkSA ... jIhAparIkSA 2 . nA vAtAdi doSanAM lakSaNa, vyAdhinA hetu vagerenI parIkSA vAtadoSanAM lakSaNa kapha doSanAM lakSaNa.... ... pitta dezanAM lakSaNa . vara pratikAra... varanI utpatti . ..... jvaranA prakAra ... jyotpattinA bIjA hetu viSe AmavaranuM lakSaNa malavaranuM lakSaNa pakva thatA varanAM lakSaNa .. jvara mukitanAM lakSaNa varanA prathama upacAra * vAta javaranuM lakSaNa vAtavaranA upacAra pittajvaranAM lakSaNa pittajavaranA upacAra 33 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 34 Y 5 For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 37 viSaya. kaphavaranuM lakSaNa kaphajvaranA upAya... ... vAtapittajvaranAM lakSaNa vAtapittajvaranA upAya vAtakaphajvaranAM lakSaNa vAtakaphajvaranA upAya pittakaphajvaranAM lakSaNa pittakaphavaranA upAya sannipAta varanAM lakSaNa .. sannipAta javaranA upAya tAvamAM cetana ANanArUM nasya sannipAtamAM aMjana ... dAhakarma mahAbhayaMkara sannipAta .. zakyAdivarga ... sAmAnya javarapratikAra viSama jvarane pratikAra ... jvaramAM aMjana.. ... varAtIsAranA upAya ... ... .... varAdi rogamAM kupatha (varya ) ... javaramAM pathya .. .. javaramAM bhajana (yavAga)... abhicAra vagere jvaranI utpatti ane pratIkAra... jvarAdi regamAM auSadhanI mAtrA (mApa) .. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 44 44 44 45 48 40 48 48 50. samuddeza 3 jo. zire rega .. mAthAnA roganuM nidAna ... mAthAnA roganA upAya ... karNa rega ... For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSaya. kAnanA roganuM nidAna kAnanA roganA upAya nAsA re ga ... nAkanA roganA prakAra nAkanA roganA upAya mukha ga ... mukha raktanA upacAra svarabhaMganA upacAra mukhapAkanA upacAra dAMtanA roganA upAya ThanA roga ****** mukha daigaMdhya ... pAna cUnAthI paDelA phAllA... susvarane upAya ... mukhavyaMgane upAya gaLAnA rega... gaLAne zoSa .. ... 1. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : thAya ga.... samuddeza 4 tho. netra roga . vAtanetra roganAM lakSaNa che. * pittanetra roganAM lakSaNa ... kapha tathA rakata netraroganAM lakSaNa vAtanetrane pratIkAra .. ** pittanetra roganA pratIkAra ... kaphanetra roga . ... netra pIDAnA sAmAnya upacAra timira reganAM lakSaNa . timira roganA upAya netra roganA sAmAnya upacAra : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSaya. cIpaDAM vagerenA upAya ... ratAMdhaLanA upAya.. ... AMkhamAM paDelA phalanA upAya cIpaDAM vagerenA bIjA upAya kAca, timira, paDaLa, vagere... AMjaNIne upAya kamaLAnA upAya ... caMdrodayA vaTI ... kAcanA upAya .. nidrA taMdrAnA upAya 2 : 4 : 6 7 3 3 4 re samudeza 5 mo. hadayanA rega ... ... hRdayamAM thanArA roganI gaNanA vAtakAsanuM lakSaNa..... vAtakAsanA upAya pittakAsanuM lakSaNa pittakAsanA upAya kaphakAsanuM lakSaNa... kaphakAsanA upAya... hRdayanA zULanA upAya vAyunA zULanA upAyo pitta zULanuM lakSaNa pitta zULanA upAya kapha mULanuM lakSaNa .. *** kapha mULanA upAya... ... sadhaLA prakAranAM zULanA upAya pariNAma zULanA upAya .* udhvasIne upAya... ... kSayaroganuM lakSaNa : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ 8 9 6 - 100 - 100 For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pR8. 101 103 ... 103 103 104 . 104 viSaya. kSayaroganA upAya..! kSayakAsanuM lakSaNa... kSayakAsano upAya... gulma roganAM lakSaNe vAta gulmanAM lakSaNa vAtagulmanA upAya pittagulmanuM lakSaNa pittagulmanA upAya kaphagulmanuM lakSaNa kaphagumanA upAya 'tridoSagulmanAM lakSaNa hiSkAnA upAya ... hoganA upAya ... : : : : : : : : : : : : : ! : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : . 105 : : : : : : : : : : : : : * 105 .. 105 .. 106 - 106 . 107 108 - 108 108 108 . 110 110 samude . udaranA re. . udaranA roganAM nAma .. vAyunI ulaTInuM lakSaNa vAyunI ulaTInA upAya pittanI ulaTInAM lakSaNa pittanI ulaTInA upAya kaphanI ulaTInAM lakSaNa kaphanI ulaTInA upAya ulaTInA sAmAnya upacAra .. vAtodaranAM lakSaNa... pidiranAM lakSaNa... " kaphodaranAM lakSaNa .. jaTharanA rogIe zuM varjavuM... udaranA roganA upAya ... zvAsa tathA khAMsInA upAya... : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 110 110 111 111 111 112 112. 114 . For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) pRSTha. * 115 viSaya. baroLanA upAya . .. * kRminuM lakSaNa ... kRminA upAya ... pRSTa-kaTi-nAbhi-kukSi zULanA upAya ... nAlagulmanA upAya .. mUrvedriyamAM thanArA roga vAtapramehanuM lakSaNa pittapramehanuM lakSaNa kaphapramehanuM lakSaNa pramehanA upAya mUtrakRnuM lakSaNa mUtrakRcanA upAya naroganA upAya... patharInA upAya ... mUtrarodhanA upAya uSNavAtanA upAya : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : - 116 117 118 114 118 119 120 120 120 121 122 123 125 126 128 . 128 128 131 131 134 samudeza 7 mo. guda tathA paga vagerenA roga ... aMDavRddhinA upAya arzanuM lakSaNa anA upAya ... ... vAyunA atIsAranuM lakSaNa. vAtAtIsAranA upAya pittanA atIsAranuM lakSaNa. pittAtIsAranA upAya kaphanA atIsAranuM lakSaNa che. kaphanA atIsAranA upAya ... atIsAranA sAmAnya upacAra grahaNanuM sAmAnya lakSaNa . . : : : : : : : : : : : : 134 135 135 136 136 137 138 For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 11 ). pRSTha. 13, ... 138 140 140 141 141 viSaya. vAtagrahaNInuM lakSaNa vAtagrahaNanA upAya pittagrahaNInAM lakSaNa pittagrahaNInA upAya kaphagrahaNanAM lakSaNa kaphagrahaNInA upAya paganA roga ... slIpadanA upAya.. rAMgaNane upAya .. vALAne upAya ... urUstaMbhane upAya vicarcikAne upAya sarvAgarega ... : : : : : : : : : : : : : - 142 * 142 * 143 143 143 144 145 * 145 146 146 147 147 147. samuddeza 8 sUtAreganuM lakSaNa lUtAreganA upAya vAtasUtAnAM lakSaNa vAtabhUtAnA upAya pittanI lUtAnAM lakSaNe pittabhUtAnA upAya bhUtAnAM lakSaNa... kaphanI bhUtAnA upAya sarva prakAranI lUtAnA upAya... asAdhya sUtA *** *** bhagaMdaranuM lakSaNa bhagaMdaranA upAya ... javAlA daMbha roga... jvAlA gardabha rogane upAya visphoTakanA upAya 148 : : : : : : : : : : : : : : : 148 148 148 151 151 15ra 15ra 153 For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) viSaya. pRSTha. 153 154 orI achabaDAne upAya... zItaLA (baLiyA)ne upAya sojAnuM nidAna , , sejAnA upAya ... *** bhIlAmAnA sejAnA upAya 154 . 155 , 158 158 1pa9 samudeza 9 mo. kuSTha roga cha prakAranA mukhya koDhanAM nAma tathA lakSaNa kuSTanI utpattinA hetu tathA tenAM nAma... kuSTanA upAya .. *** *** kuSTavALAnuM pathya . vAtAdi doSathI thayelA koDhanAM lakSaNa ... kuSTa upara ciMtAmaNi yoga ... kuSTanA sAmAnya upacAra ... khasanA upAya .., sidhdha kaDhanA upAya vAta rega .. daza vAyunAM lakSaNa daza nADInAM nAma vAyunAM lakSaNe .., vAtaroganA upAya vRddhAvAtAri tela ... .. 158 160 161 161 162 162 167 : : : : : : : : : : : 168 168 170 170 170 - 174 175 nA 20 mo. bAlarAga pratIkAra .. bALakonA tAva vagerenA upAya strIonA roganA upAya ... ... garbha raMganA upAya .. 175 180 181 * For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pR8. 182 . 183 185 187 188 180 ( 13 ) viSaya. Artavarodha ane rakta gulmanA upAya... garbhadhAraNanA upAya . *** vraNa tathA zastraghAta vagerenA upAya ... nADIvaNanA upAya ... khasa, dAdara, ghavaDo, vagerenA upAya ... arbudanA upAya .. . raktapitta vagerenA pratIkAra ... raktapittanA upAya pAMDu roganA upAya pAMDu roganAM lakSaNa asAdhya pAMDurogInAM lakSaNo apasmAranA upAya bhUkha lAgavAnuM cUrNa vahidagdha pratIkAra viSanA upAya graMthine phADavAno lepa vraNazodhana lepa ... graMtha samApti ... 181 181 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : * 181 12 192 183 - 14 185 186 - - --- -- - - 17 : 187 187 : : : : : : : 18 rasAyane ... hiMgaLokamAMthI pAra kADhavA viSe ... trAMbAnI bhasma vanaspatithI banAvavA viSe cAMdInI bhasma vanaspatithI banAvavA viSe pArAnI bhasma vanaspatithI banAvavA viSe bIjI rIta ... ... ... somala bhasma vanaspatithI banAvavA viSe bIjI rIta * * * sIsAnI bhasma vanaspatithI banAvavA viSe haratALa bhasma vanaspatithI banAvavA viSe 148 18 148 : - 199 18 : : - 199 For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSTha. 200 200 2 0 0 2 0 0. 200 201 . 201 201 - 201 202 ( 14 ) viSaya. upagI cUrNa lAkSAdi cUrNa vaizvAnara cUrNa ... bibhItakAdi cUrNa navarasAdi cUrNa .. veSAdi cUrNa . trijAtAdi cUrNa .... DazAMga cUrNa ariSTAgha cUrNa .. zaMgyAdhi cUrNa ... udaravijaya cUrNa.. vizvAdi cUrNa gaMgAdhara cUrNa . elAdi cUrNa ... lavaMgAdi cUrNa .. kAyaphalAdi cUrNa ... zrIkhaMDAdi cUrNa upayogI goLIo amRta prabhA guTI ciMtAmaNI rasa guTI tripura bharava rasa guTI jvarAMkuza guTI ... AnaMda bharava rasa guTI amRtasuMdarI rasa guTI caMdrakalA guTI ... babula guTI * * zaMkhavaTI pracetA guTI ... triphalA guTI .. kheraphArAdi guTI >> gheDAcolI guTI .. .. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 20 202 203 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 203 2 03 203 ... 203 204 204 204 204 205 205 205 : : : : : : : : 206 206 209 206 For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 15 ) 207 207 207 207 208 208 208 208 viSaya. amRta saMjIvanI guTI upayogI vasa, kAlAri rasa ... zvAsakuThAra rasa ... AnaMdabhairava rasa .. bIjo AnaMdabhairava rasa rAjamRgAMka rasa ... rAmabANa rasa kRmikuThAra rasa ... caMdrakalA rasa : tripurabhairava rasa ... brahmAstra rasa . upayogI taila... vijayabhairava taila ... lakSmIvilAsa tela jAtyAdi taila ... lAkSAdi tela ... : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 208 .. 208 208 210 210 - 210 210 * 210 - 210 211 211 212. 212 che. fylm hm oSadha kalpanA auSadha banAvavAnuM mApa .. auSadha khAvAnuM mApa auSadha vicAra ... *** svarasa kalpanA .. puTapAka ka95nA ... khAnuM dhovarAmaNa kADhavAnI kiyA kavAtha kalpanA ..... yavAgU kalpanA .. yUSanuM vidhAna ... :-- pAna kalpanA .. uSNodaka pAna kalpanA : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 214 218 - 214 215 216 216 * 216 For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 16 ). viSaya. pRSTha, 216 217 217 217 217 218 218 218 218 218 218 218 220 kSIrapAka vidhi .. annasvarUpa yavAgU vilepI lakSaNa ... piyAnuM lakSaNa - bhAta karavAno prakAra zuddhamaMDa vidhi ... phaTakalpanA maMthakalpanA himakalpanA kalkakalpanA cUrNakalpanA goLI karavAnI rIta avalehakalpanA ... dhI tela vagere ehakalpanA ... kAMjIka95nA ** madhusUta Asava tathA ariSTakalpanA sIdhu madhano bheda... .. surA prasannAdi madhane bheda .. dhAtuzodhanakriyA ... ... tamAma dhAtunI bhasma karavAnI rIta ... upadhAtunAM zodhana mAraNa .. sonAmukhInuM zodhana mAraNa... rUpAmukhInuM zodhana mAraNa . merathuthAnuM zodhana abarakhanuM zodhana mAraNa ... suramA vagerenuM zedhana bhAraNa manazilanuM zodhana haratAlanuM zodhana... khApariyAnuM zodhana mAraNa... hIrAnI bhasma ... ... : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 222 222 222 223 223 224 224 225 225 225 225 229 226 227 For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 17 ) pR8. 227 228 viSaya. maNimatI vagerenuM zodhana mAraNa .. zilAjitanuM zodhana maMDUra kalpanA ... kSAra kADhavAnI rIta gaMdhakanuM zodhana ... pArada bhasma ... nepALAnuM zodhana.... vachanAganuM zodhana 228 228 : : : : : : : : 228 : : : : : : : 128 228 230 o 230 o 230 o 231 auSadha yojanA netra karma prakAra che. seka ... ... Atana piMDI . biDAlaka tarpaNa. puTapAka aMjana recana vidhi vamana vidhi lepa vidhAna rasAyana saMbaMdhI upayogI mAhitI : : : : : : : : : : : : o : : : : : : : : : : : : : 232 o & 237 240 240 For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paramajainAcAryazrIzrIkaMThasUriviracito. hitopadezaH maMgalam. natvA munInAmRSabhaM dayAlu tIrthakaraM zrIvRSabhaM gunnaatym| hitAya rugbhiH paripIDitAnAM hitopadezaM kathayAmi kaMcit // 1 // munione viSe zreSTha tathA dayALu ane guNekarIne saMpanna evA Adi tIrthaMkara zrIvRSabhadevane praNAma karIne, rogo vaDe karIne cAre taraphathI pIDAtA lokonA hitane arthe thoDoka hitopadeza kahuM chuM--hitapadeza nAme graMtha lakhuM chuM. roganI parIkSAnA prakAra.' .rogAkrAMtazarIrasya sthAnAnyaSTau nirIkSayet / nADI mUtraM malaM jihvAM zabdaH sparzaH svarUpadRk // 2 // je mANasa rogavALe hoya tenA zarIranAM ATha sthAnanI parIkSA karavI joIe. te ATha sthAnanAM nAma-nADI, mUtra, maLa, jIbha, zabda, sparza, AkRti ane netra. nADIthI zuM mAluma paDe che? pAtapittakarpha dvaMdvaM rasaM raktaM tridoSajam / / sAdhyAsAdhyavivekaM tu pUrva nADI prakAzate // 3 // vAta, pitta, kapha, vAtapitta, vAtakapha, pittakapha, rasa, rakta, traNe deSa ekaThA maLavAthI thayela vikAra tathA rogI bacaze ke nahi bace, e saghaLuM nADI jJAnathI prathamathI ja mAlama paDe che. For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 2 ) keAnI nADI na jovI. sadyaH snAtasya bhuktasya tathA snehAvagAhinaH / kSuttRSArttasya suptasya samyaGgADI na budhyate // 4 // je mANase tarataja snAna karyuM hAya, bheAjana karyuM hAya, tela ceAnyu hoya, bhUkhyA hoya, taraNye hAya ane ughele hAya, tenI nADI uparathI khAkhara rAganI parIkSA thai zakatI nathI. nADIjJAna zI rIte meLavavu, zAstreNa saMpradAyena tathA svAnubhavena vai / parIkSedvalavaccAsAvabhyAsAdeva jAyate // 5 // nADInuM jJAna meLavavA icchanAre nADI jJAna samajAvanArAM zAstra bhaNavAM, vaighaleAkeAne nADI jovAnA sapradAya temanI pAsethI zIkhavA ane jAte ghaNAka rAgIonI nADI joine sArI rIte parIkSA karavI; kemake nADInuM jJAna AvA prakAranA abhyAsa karavAthIja prApta thAya che. nADI zAnuM jJAna kare che. nAnArUpAzca ye rogA nAnAbhedAH pRthagvidhAH / prakAzayati tAn sarvAn nAmabhedaiH pRthasthitAH // 6 // vaLI nAnA prakAranA tathA aneka bhedavALA je judA judA rega zarIramAM rahelA che. te sarvane nADIe batAvI Ape che. e nADIe zarIramAM judAM judAM sthAnamAM rahelI che tathA temanAM judAM judAM nAma paNa che. nADI parIkSAnu` sthAna, hastAMguSThapradeze tu maNibaMdhasya copari / aMgulyAH sparzamAtreNa jJAyaMte ca guNAguNAH 7 ( jamaNA) hAthanA kAMDAnI upara aMgUThAnA mULa AgaLa AMgaLInA sparza karI jovAthI guNa tathA doSa jANavAmAM Aveche. For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3) yathA kare gale tadvat vAma haste tathaivaca / tadvadoSaM vijAnIyAnirvizaMkaM vicakSaNaH // 8 // jevI rIte (jamaNe) hAtha upara nADI devAmAM Ave che tevI ja rIte gaLA upara ane DAbA hAtha upara paNa nADI jeIne catura vadhe nizaMkapaNe deSane oLakho. dakSiNe ca tathA vAme pAdayogulpha muulyoH| adhogataM tathA rogaM yathA nADI pracakSate // 9 // vaLI jamaNa tathA DAbA paga upara ghuMTInA mULa AgaLa nADI tapAsavI; kemake tyAM AgaLanI nADI zarIranA nIcenA bhAgamAM rahelA regane batAvI Ape che. dakSiNe ca tathA vAme gariSThA nADikA tuyA / sA nADI jhubhayoH kukSyoryakRtplIhAdibodhinI // 10 // zarIramAM jamaNe pAse tathA DAbe pAse je maTI nADI che, te nADI ane kUkhamAM rahelA yakRta ane plIhA nAmanA AzaemAM thayelA rogane jaNAvI Ape che. jihvA kaMThastathA tAluH cakSuH karNastathaivaca / nAsA lalATakakudI brahmaraMdhre ca ye sthitAH // 11 // temaja jIbha, kaTha, tALu, netra, kAna, nAka, kapALa, khabhA, ane brahmaraMdhra AgaLa je je nADIo rahelI che, te nADIo te te sthAnamAMnA dene jaNAve che. samAnA bhramamANA yA nAbhyaMtarmaDalasthitAn / cakravannADikA rogAn bodhinI sA prakIrtitA // 12 // je nADI nAbhimAM rahIne tyAM AgaLa cakanI peThe samAna rIte pharyA kare che, te nADI nAbhimaMDaLamAM rahelA rogone baMdha kare che, tethI tene bedhinI nADI kahe che. adhiosphuraNaM tasyA nAbherUmadhogatAn / bodhinI khudarAn sAstathaivArtho bhagaMdarAn // 13 // e bedhinI nADI upara nIce dhaDakatI jaNAya che. ane For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (4) tethI nAbhinI uparanA tathA nIcenA sthAnamAM thayelA regone, saghaLA prakAranA udaranA rogone, ane bhagaMdara rogane jaNAvI Ape che. nADInAM nAma. snAyurnADI nizA hiMsA dhamanI dhAriNI dhraa| taMtukI jIvitahAca zabdAHparyAya vAcakAH // 14 // e nADIonAM nAma-snAyu, nADI, nizA, hiMsA, dhamanI, dhAriNI, dharA, taMtukI, jIvitajJA, evA zabda te nADInA samAna arthavALA che. nADIonAM sUkSma chidro. AsAM ca sUkSma suSirANi zatAni sapta syustAniyai rasa kRdannarasaM vahanti / ApyAyate vapuridaM hi nRNAmamISA maMbhaHsravadbhiriva siMdhuzataiH samudraH // 15 // upara kahelI nADIomAMthI bIjI aneka jhINI jhINI nADIo nIkaLelI che, ane tenAM badhAM maLIne jhINuM jhINuM sAta chidro che. e chidromAM thaIne te nADIo niraMtara annanA rasanuM vahana kare che. jemAM seMkaDo nadIomAM thaIne je pANI vahe che te vaDe samudranuM poSaNa thAya che, tema A nADIomAM je annarasa vahe che te vaDe saghaLAM manuSyanA zarIranuM piSaNa thAya che. cAvIza mukhya nADIe. nAbheradhaHprasRtayo dazayAntyadhasthA dhai gatAH prasRtayo daza tadvadeva / dve dve zire pravitate vadane ca tiryak nADyazcatuSka matha vizatiratra kAye // 16 // daza nADIo nAbhithI nIcenI bAjue nIcenA avayavomAM rahelI che, ane te ja pramANe daza nADIo nAbhithI uparanI bAjue gAyelI che. vaLI be be nADIo mukha uparanA bhAgamAM For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AsapAsa phelAyelI che, evI rIte manuSyanA zarIramAM viza nADIo che. e nADIonuM kAma, dvAdazabhidviguNAbhiramIbhirvyAptamidaM nRzarIramazeSam / AbhiramI kaphapittasamIrAste vapuSi prasarata zirAbhiH // 17 // e covIza nADIo vaDe AkhuM mANasanuM zarIra vyAsa thayeluM che. ane e nADIovATe zarIramAM kapha, pitta, ane vAyu prasare che. ApAdataH prabhRti gAtramazeSa meSamAmastakAdapi ca nAbhibhuSastu tena / etanmRdaMga iva carmacayena samyak baddhaM nRNAmiti zirAzatasaptakena // 18 // pagathI mAMDIne te AkhA zarIramAM ane mAthAthI mAMDIne te nAbhisudhI, jema mRdaMga cAmaDAnI derIo vaDe bAMdhelI hoya che tema, sAtase nADIo vaDe manuSyanuM zarIra guyAya nADI jovAnI rIta, dhRtvA vAmena hastena caladhi sayujo (1) kurparaM roga jaMtoranyenA labhya vaidyaH kalayati dhamanImaMgulInAM zrayeNa / vAme hasteganAnAM yadi ca tadapare hastake pUruSANAM mUleMguSThasya dUtImiva sukhamasukhaM dehagaM tadvadaMtIm // 19 // vaigha prathama regI pAse jaI sthira thaIne pitAnA DAbA hAthavaDe regI manuSyanI keNune dhAraNa karavI ane jamaNA hAthavaDe aMgUThAnA mULa AgaLa nADI upara traNa AMgaLIo mUkavI. strIonI nADI DAbA hAthapara jevI ane purUSanI nADI jamaNA hAthapara jevI. e nADI aMguThAnA mULa AgaLa rahelI che. ane zarIramAM raheluM sukha ke duHkha kahenArI dUtI hoya tevI te che. For Private and Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 6 ) vAtAdika nADInAM sthAna, aMguSTha mUle yA nADI svasthA calati saukhyadA pittalA tarjanIsthAne madhyamAyAM kphstthaa| tadbhiSagvaraiyo 'nAmikAyAM prabhaMjanaH bhUle madhye tathA cAMte mADI dhatte tridhA gatim // 20 // regInA aMguThAnA mULa AgaLa je nADI svasthapaNe cAlatI. hAtha te sukha ApanArI jANavI. je te nADIne dhaDakAre tarjanI (aMgUThA pAsenI) AMgaLInI nIce mAlama paDato hoya te tene pittanI nADI jANavI.je madhyamA vacalInI nIce mAlama paThato hoya te kaphanI nADI jANavI, temaja je anAmikA (chellI AMgaLInA pahelAMnI nIce dhaDakAre mAlama paDatuM hoya to tene vAyunI. nADI jANavI. e pramANe nADI pitAnA mULa AgaLa, madhyamAM, ane cheDA AgaLa, upara kahelI traNa prakAranI gatiene dhAraNa kare che. bhAdau ca vahate pittaM madhye zleSmA tathaiva ca / ante prabhaMjanaH prokto jJAtavyaM ca cikitsakaiH // 21 // upara kahyA pramANe traNa sthAnamAM anukrame pitta, kapha, ane vAtanI mArI jANavI, enuM kAraNa evuM che ke, nADImAM prathama pitta vahe che, madhyamAM kapha vahe che, ane vAyu chevaTe vahe che, ema kaheluM che. ane e uparathI vaidyAe nADImAM vAtAdi deSanAM sthAna jANI levAM. nAkamAMnI nADInI parIkSA IDA vAte ca vizeyA piMgalA pittalA tathA / suSumNI zleSmalA caiva prayaM cAdau nirIkSayet // 22 // ugInA zarIramAM vAtAdi deSamAMthI kaye doSa baLavAne che te jema hAthamAMnI nADIthI mAlama paDe che, tema nAkamAM vahana karatI IDA, piMgALA, ane suSumbha uparathI paNa mAlama paDe che. DAbA nasakerAmAMthI pavana vahetuM hoya tyAre IDAnADI For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (7). vahe che, ema kahevAya che; jamaNA nasakerAmAMthI pavana vahete hoya tyAre piMgaLAnADI vahe che, ema kahevAya che, ane banemAMthI sarakhI rIte pavana vahetuM hoya tyAre suSuSNunADI vahe che, ema kahevAya che. je IDAnADI vahetI hoya te vAyu prabaLa che ema jANavuM; je piMgalA vahetI hoya te pitta prabaLa che, ema jANavuM; ane je suSuNNa vahetI hoya to kapha prabaLa che, ema jANavuM. vaidya hAthanI nADI jotA pahelAM nAkanI A traNa nADI paNa prathama jovI joIe. nADInI gatinA prakAra ghAtAdvakra gatirnADI capalA pittvaahinii| sthirA zleSmavatI proktA sarvaliMgA ca sarvagA // 23 // vAyunI nADInI gati vAMkI hoya che, pittanI nADI ghaNuM tvarAthI vehetI hoya che, kaphanI nADI sthirapaNe vehenArI heya che, ane traNe deSa sAmaTA kopyA hoya tyAre nADI paNa badhAM cinhavALI thAya che --eTale kSaNamAM vAMkI, kSaNamAM tvarAvALI ane kSaNamAM sthira, evI thAya che. vAtAdika nADIne kALa. prAtaH zleSmavatI nADI madhyAnhe cApi paittikI / sAyAnhe vAtukI zeyA punaH pittaM nizArddhake // 24 // prAtaHkALamAM kaphayukta nADI vahe che; madhyAnhe pittayukta nADI vahe che; sAyaMkALe vAtayukta nADI vahe che, ane madhyarAtre pharIne pittayukta nADI vahevA mAMDe che. eka doSe samA nADI dvidoSe shighrvaahinii| tridoSe capalA nADI sAme pitte vicintayet // 25 // jo ekaja doSane prakepa hoya te nADI samAna gatithI. cAle che; be doSane kepa hoya te naDI utAvaLe vahana kare che, tathA traNa doSane kepa hoya te nADI capaLa hoya che. je pitta Amayukta hoya te paNa nADI capaLa hoya che ema jANavuM. , For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 ) nADImAM vAtAdikanAM sthAna vize matabheda, marutkope ca dhamanI pravyaktA trjniitle| pittakope madhyamAyAmanAmikyAM kaphe tathA // 26 // keTalAka AcAryone mata e che ke, vAyunA kepathI nADI tarjanI AMgaLInI nIce dhaDake che, pittanA kepathI madhyamAM nIce dhaDake che, ane kaphanA kepathI anAmikAnI nIce dhaDake che. / tarjanI madhyamAmadhye vAtapittAdhikasphuTA anAmikAyAM tarjanyAM vyaktA vAtakaphe bhavet / madhyamAnAmikAmadhye sphuTA pittakaphAdhike aMgulitritayasthApi pratyaktA sannipAtataH // 27 // / vaLI je tarjanI tathA madhyamAnI vacamAM nADI dhaDakatI mAlama paDatI hoya te vAta pitta ane deSa kepyA che ema jANavuM je anAmikA ane tarjanI nIce nADI nADI dhaDakatI hoya te vAta kapha bane deSane kepa jANa; madhyamAM ane anAmikAnI vacce nADI dhaDakatI hoya te pittakapha be deSa kepelA jANavA; paNuM je traNe AMgaLInI nIce sarakhe paDakAre hoya te sannipAta eTale traNe doSane kepa jANa. nADInI gatinAM upamAna. nADI dhatte marutkopAjalaukAsarpayorgatim kurligakAkamaMDUkagati pittaprakopataH / haMsapArAvatagati dhatte zleSmaprakopataH lAvatittiravattiryaggamanaM sannipAtataH // 29 // vAta dezanA kepathI nADInI gati jaLe tathA sarpanI peThe vAMkI ane tvarAvALI hoya che, temaja pittanA kepathI kuliMga (eka jAtanI cakalI), kAgaDe, ke deDake, emAMthI koInA jevI nADInI gati hoya che, eTale nADI thekaDA mAratI cAle che, kaphanA prakopathI nADI haMsa ane kabutaranI peThe dhImI dhImI cAle che tathA sannipAtathI nADI lAvaze ane tetaranI peThe trAMsI cAle che. For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org (&) dvirASa kApamAM nADInI gati. kadAcinmaMdagamanA kadAcidvegavAhinI / dvidoSakopato jJeyA hanti ca sthAnavicyutA // 29 // je nADI kAi vAra dhImI dhImI cAle ane kei vAra utAvaLI cAle, tene e dveSanA kApa batAvanArI nADI samajavI. jyAre nADI peAtAnA sthAnathI paDI jAya eTale je jagAe nADI dhaDakavI joie te sthAne dhaDake nahi, tyAre te nADI prANaghAtaka jANavI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thAtapittanI nADI. muhuH sarpagatirnADI muhurbhekagatistathA / vAtapittadvayorbhUtAM bhASate tadvizAradAH // 30 // je nADI vAra'vAra sarpanI gatithI (vAMkI ) cAle ane vAra vAra deDakAnI gatithI ( kUdatI ) cAle, tene nADI jJAnamAM pravINa vaghA vAtapitta e doSathI upajelI kaheche. vAtakaphanI nADI. 2 bhujaMgAdigatirnADI rAjahaMsagatiH punaH / vAtazleSmavatImAhurvaidyazAstravizAradAH // 31 // je nADI ghaDImAM sarpa vagerenI gativALI (va) hoya tema ghaDImAM vaLI ha'sanI gativALI ( dhImI ) thai jatI hAya, tene vaidyazAstramAM pravINa vadyA vAtakaphanI nADI kahe che. pittakaphanI nADI. yA ca bhekagatirnADI yA ca haMsagatistathA / pittazleSmavatImA stAMnADIM bhiSaguttamAH // 32 // je nADI kSaNamAM deDakAnI peThe kUdakArA mArIne vahetI hoya tathA kSaNamAM haMsanI peThe dhImI paDI jatI heAya te nADIne uttama * jevA pittazleSmanI nADI kahe che. For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) sannipAtanI nADI. sodilAvakAdInAM haMsAdInAM ca bibhrti| gamanaM sannipAtAnAM dhamanI rogasUcikA // 33 // je nADI kSaNamAM sApa vagerenI peThe vAMkI, lAvara vagerenI peThe trAMsI, ane haMsa vagerenI peThe dhImI (temaja deDakA vagerenI peThe kUdatI ) cAlatI hoya, te nADI sannipAtanA regane sUcavanArI jANavI. samA sUkSmA sthirA maMdA nADI shjvaatjaa| sthUlAca kaThinA zIghrA spaMdate tIvamAtape // 34 // sahaja vAyunI nADI samAna, sUkSama, sthira ane maMda hoya che paNa je zarIramAM tApa hoya te te nADI skUla ane kaThaNa hoya che tathA ghaNA vegathI dhaDake che. mahAvegA yadA nADI vahate tNtusnnibhaa| ghAtAdhikyaM ca vijJeyamuSNA pittasamIraNam // 35 // je nADI ghaNA vegavALI heya tathApi tAMtaNa sarakhI bArIka vahetI hoya te te regIne vAyunI adhikatA jANavI; paNa vegavAbI ane bArIka chatAM paNa je te garama hoya to te regIne vAtapittanI adhikatA jANavI. ghAtanADI pragalmA ca bahate kapha sNyutaa| kaphabhRttena vAtazca vAtazleSmA taducyate // 36 // jyAre vAyunAM lakSaNavALI nADI kaphathI yukta hoya tyAre te bhAre hoIne vahe che, te vakhate kaphane dhAraNa karanAre vAyu nADImAM vahe che, ema jANavuM tathA te regIne rega vAta kaphano che ema samajavuM. atyugrA vA mahAvegA nADI pittsmudbhdhaa| pittazleSmaM vijAnIyAdyadA sA mRducAriNI // 35 // jyAre nADI atizaya ugra hoya (tene dhaDakAro jabare hoya) ane vega paNa ghaNeja heya, tyAre te nADIne pittanI sama For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 11 ) javI; ne tema chatAM paNa te nADI dhIme dhIme cAlatI hoya te tene pittakaphanI samajavI. kSaNe zItA kSaNe uSNA kSaNe riktA kSaNe bhRtaa| IzA vahate nADI sanipAtaM vinirdizet // 38 // je nADI kSaNamAM ThaMDI paDI jatI hoya ane kSaNamAM garama thaIne vahetI hoya, temaja je kSaNamAM khAlI sarakhI ane kSaNa mAM bharelI sarakhI vahetI hoya evI nADIne sannipAtanI nADI kahevI. vAtarakatanI nADI. yA ca sarpagatirnADI yA ca mUSakagAminI / yAti maMdA ca sUkSmA ca vAtarakta vidurbudhAH // 39 // je nADI sApanI peThe vAMkI cAlatI hoya tathA je uMdaranI peThe utAvaLI cAlatI hoya, temaja je maMda eTale jera vagaranI hoya tathA jhINI hoya, tene DAhyA purUSe vAtarakatanI nADI kahe che. matalaba ke e rogInA zarIramAM vAyu tathA lehInA bigADathI upadrava thaye che, ema jANavuM soSNAtivegA gahanA sphuraNe vRzcikopamA / mUtrakRcchre pramehaM ca visphoTAdInidarzinI // 40 // je nADI atizaya uSNa, ati vegavALI, tathA ati gahana hoya, temaja jene dhakkAre vIMchInA AMkaDAnI peThe taDa taDa taDa. thayA karate heya, te te nADI mUtrakRchuM, prameha, ane visphoTaka, vagere regene oLakhAvanArI jANavI. kAmajvara bhaye zoke upsrgepyjiirnnke| nADI mUrjAgatiM kuryAt jJAtavyaM ca cikItsakaiH // 41 // kAma saMbaMdhI tAvamAM, bhayamAM, zekamAM, bhUta vagerenA vaLagADamAM ane ajIrNamAM nADI mUcha pAmatI pAmatI gati kare che, arthAt nADI kSaNamAM cheka nAza pAmyA jevI thaI jAya ane vaLI vegathI gati karatI mAlama paDe che, ema vidyAe jANavuM. For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) madhye jvaraM vahennADI yadi taptA bhaveddhRvam / tadA teSAM manuSyANAM rudhire preritonilaH // 42 // jyAre javaravALA rogIne javaranA madhyamAM nADI uSNu vahetI hoya, tyAre te rogIne lehamAM vAyu mizra thaye che ema samajavuM. zarIraM zItalaM yasya nADI uSNA yadA bhavet / ciketsakena jJAtavyaM zarIreMtarmalajvaraH // 43 // je mANasanuM zarIra ThaMDuM hoya ane tenI nADI garama heya, te te mANasanA zarIramAM maLa javara che, ema viSe jANavuM. capalA saralA dIrghA zIghrA pittajvare vahet / spaMdate zIghramAnyAt malAjINe prakIrtitA // 44 // je nADI caMcaLa, sIdhI, lAMbI, ane utAvaLI mAlama paDatI hoya, te te nADI pittajavaranI jANavI; paNa je nADI dhaDakatI hoya ane ekAeka vacamAM aTakI jAya, vaLI dhaDake ane aTake, ema cAlatI hoya, tyAre te rogInA maLa pakava thayA nathI, ema jANavuM. jvaraprakope dhamanI soSNA vegavatI vahet / maMdavegA kiMcidUSNA nADI jIrNajvare vahet // 45 // 45 tAvavALAnI nADI garama tathA vegavALI vahe che to jIrNa javaravALAnI nADIne vega maMda hoya che tathA te thoDIka garama hoya che. kAmakrodhAdvegavahA kSINA ciNtaabhyaaplutaa| maMdAgneH kSINadhAtozca nADI maMdatarA bhavet // 46 // kAma tathA krodhanA vikAravALA mANasanI nADI vegathI vahe che; ciMtA ane bhayathI vyApta thayelA mANasanI nADI kSINa thaIne DUbI gayA jevI hoya che, temaja jene jaTharAgni maMda hAya tathA jene dhAtu kSINa thaI gaye hoya, tenI nADI tethI paNa vadhAre dhImI cAle che. For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 13 ). asRkpUrNA bhavetkoSNA gurvI sAmA griiysii| ladhvI vahati diptAgnestathA vegavatI bhavet // 47 // je mANasanA zarIramAM lehIne bharA heya, tenI nADI lagAra lagAra garama tathA bhAre hoya che, AmavALAnI nADI vadhAre bhAre hoya che, jaTharAgni pradipta hoya tevA mANasanI nADI halakI, tathA vegathI vahe che. sukhitasya sthirA jJeyA tathA balavatI mtaa| . capalA kSudhitasya syAttRptasya vahati sthirA // 48 // je mANasa svastha eTale nIrogI hoya tenI nADI sthira ane baLavAna hoya che, bhUkhyA mANasanI nADI capaLa hoya che; tathA tRpta mANasanI nADI sthira hoya che. asAdhya nADInAM lakSaNe. vAtaM pittaM karpha caiva yasyaikatra smaashryet| tasya mRtyu vijAnIyAdityevaM nADIlakSaNam // 49 // je mANasanI nADImAM vAta, pitta ane kaphanAM lakSaNo ekaThAM jaNAtAM hoya, te mANasanuM mRtyu thavAnuM che ema tenI nADInI gatinA lakSaNa parathI jANavuM. skaMdhe ca sphurate nityaM punargacchati caaNgulim| asAdhyA sA vinirdiSTA nADI dUraNa varjayet // 50 // je mANasanI nADI ghaNu vakhata sudhI khabhA upara dhaDakatI hiya ane vaLI ekAeka AMgaLI upara jatI rahetI hoya, te te nADIne asAdhya kahelI che, mATe tevI nADIvALA rogInI AzA choDI devI. mukhe nADI vahedyasya ghrANe caidha na dRshyte| tasya mRtyu vijAnIyAtsa gacchedyamasAdanam // 51 // je mANasanI nADI (zvAsa nADI) mukhathI vahetI hoya ane nAkamAMthI na vehetI hoya, te tenuM mRtyu jANavuM; e mANasa yamapurImAM jaze ema samajavuM. For Private and Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 14 ) kSINA khaMDA tathA vyaMgA kuTilA krUraveginI / vispaSTA karapAdeSu sA nADI prANaghAtinI // 52 // je nADI anne hAtha tathA anne paga upara kSINa, tUTelI, aniyamita, vAMkI, ane krUra vegavALI mAlama paDe, te te nADIne prANaghAta karanArI samajavI. sthitvA sthitvA calati yA sA smRtA prANanAzinI / atikSINA ca zItA ca jIvitaM hantyasaMzayam // 53 // je nADI aTakI aTakIne cAlatI hAya, tene prANanA nAza karanArI jANavI; je nADI atizaya kSINu thai gayelI tathA ThaMDI hAya te paNa jarUra jIvitanA nAza kareche. yAde visphurate nityaM punarlaghu gatAMgulau / asAdhyA sA vinirdiSTA nADIM dhIro vivarjayet // 54 // jo nADI peAtAnA sthAnapara vaidyanI AMgaLInI nIce vAravAra dhaDakatI hAya tathA vAraMvAra dhImI paDI jatI hAya, teA te nADIne asAdhya jANIne DAhyA purUSe tajI devI. yA tucchakA sthirAtyaMtaM yAtyaMtaM mAMsavAhinI / yA ca sUkSmA ca vakrA ca tAmasAdhyAM vinirdizet // 55 // je nADI atyata tuccha heAya, eTale tenA upara AMgaLI mUkatAM vAMta sahasA adarza thai jatI hAya, vaLI te sthira gatithI gamana karatI hoya, maMda maMda cAlatI hoya, vaLI mAMsavAhinI hAya eTale atyaMta UMDANumAM vahetI haiAya, je sUkSma tAMtaNAnI peThe mahetI hoya, ane je vAMkI gatithI cAlatI hAya te nADIne vaghA asAdhya kahe che. niSpadAnnADIkA hInA zAkhApallavazItalA / tyajettaM rogiNaM vaidyo yamadaMDAMkitAtmakam // 56 // je rAgInI nADInA dhaDakAro adha paDI gaye hAya tathA jenA hAtha ane paga ane AMgaLI TADhI paDI gai hoya te rAgIne yamada'DathI a'kita thayelA mAnIne vaidhe tajI devA. For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 15 ) aMguSTamUlato bAhye tryaMgulA yadi nADikA / maharAdvahimRtyujayate nAtra saMzayaH // 57 // jo nADI aMgUThAnA mULa AgaLathI bahAra traNa AMgaLa upara dhaDakatI hAya te te rAgI aDadhA pahAra pachI mare emAM saya nathI. sArddhayaMgulato bAhyaM yadi tiSThati nADikA / praharekAdvahirmRtyuvijAnIyAdvicakSaNaH // 58 // jo nADI aMgUThAnA mULa AgaLathI aDhI AMgaLa upara hAya. teA te rAgI eka paheAra pachI mare ema catura vaidya jANavuM. sigulAdvAhyato nADI madhye reSAvaliryadA / sArddha praharato mRtyuravazyaM jAyate nRNAm // 59 // je nADI agUThAnA mULa AgaLathI be AMgaLa upara hAya ane tenI madhye lITI ( taMtu) nI pa"kita mAphaka nADI dhaDakatI hAya tA tevAM mANasanuM mRtyu doDha paheAra pachI jarUra thAya che. madhye reSA samA nADI yadi tiSThati nizcitam / tasyaiva maraNaM satyaM praharatritayAdvahiH // 60 // je nADI aMgUThAnA mULa AgaLathI (pANA be AMgaLa upa2) madhyamAM lITInI mAphaka nizcaya dhaDakatI hAya, te tenu' maraNu traNa pahAra pachI thAya che e sAcI vAtache. sArddhAMgulagatA nADI vakratAM yadi tiSThati / praharaiH paMcabhistasya maraNaM nirdizedbudhaH // 61 // jo nADI a'gUThAnA mULa AgaLathI doDha AMgaLa upara vAMkI thaine rahelI hAya ( dhaDakatI hAya ) teA vidvAna vaidye te rAgInuM maraNa pAMca paheAra pachI thaze ema kahevuM. sapAdAMgulato nADI samA tiSThati nizcalA / mitha pradara mRtyuzaya tasya vikSaLaH // 6 // aMgUThAnA mULathI savA AMgaLa cheTe jo nADI sthira thaIne rahelI heAya te vicakSaNa vaidye te rAgInuM maraNu cha paheAra pachI thaze ema jANavuM. For Private and Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 16 ) aMgulAbhyaMtare nADI vakratAM yadi tisstthti| maraNaM tasya jAnIyAtsaptabhiH praharairbudhaH // 63 // aMgUThAnA mULathI eka AMgaLa dUra je nADI vAMkI thaIne rahelI hoya te DAhyA mANase te regInuM maraNa sAta vAra pachI jANavuM. aMgulAbhyaMtare nADI maMdaspaMdA samA ydi| aSTAbhiH praharairmRtyu nirdiSTaM muni puMgavaiH // 64 // je nADI aMgUThAnA mULathI eka AMgaLa aMdara hoya ane te samAna rIte dhIme dhIme dhaDakatI hoya te te regInuM maraNa vidyazAstra jANanAra zreSTha munioe ATha prahara pachI thAya, ema kahelu che. aMgulAbhyaMtare nADI zItalA yadi tiSThati / praharairnavAbhistasya maraNaM nizcitaM matam // 65 // je aMgUThAnA mULathI eka AMgaLanI aMdara nADI ThaMDI thaI ne rahelI hoya te te regInuM maraNa nava pahara pachI nizcaya thAya. pAdonAMgulamadhye cennADI tiSThati cNclaa| praharairdazAbhaH proktA mRtyustasya vicakSaNaiH // 66 // je aMgUThAnA mULathI paNa AgaLanI madhya nADI caMcaLa vahetI hoya te DAhyA puruSe te mANasanuM maraNa daza pahora pachI thaze ema kahevuM che. pAdonAMgulamadhye cennADI coSNA ca jAyate / praharai rudrasaMkhyaizca mRtyustasya vinirdizet // 67 / / je aMgUThAnA mULathI piNuM AgaLanI madhye nADI uSNa vahetI hoya to te mANasanuM mRtyu agiAra pahore thaze, ema kahevuM. pAdonAMgulamadhye cennADI zItavatI bhavet / praharaiAdazaimRtyurbhavatyeva na saMzayaH // 68 // je paNa AMgaLanI madhya nADI zItaLa thAya to tenuM maraNa bAra pahere thaze emAM zaka nathI. For Private and Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 17 ) bhagulagatA nADI zItalA yadi tiSThati / yAmatrayodazairmRtyurbhavatyeva na saMzayaH // 69 // jo a'gUThAnA mULathI ardhA AMgaLa nADI khazI gayelI hAya tathA te zItaLa hoya te tera paheAra pachI mRtyu thaze emAM sa`zaya na jANavA. arddhAMgulagatA nADI soSNA vegavatI bhavet / yAmaizcaturdazairmRtyurbhaviSyati na saMzayaH // 70 // jo adhA AMgaLa upara rahelI nADI garama ane vegavALI hoya te tenu maraNa caiAda praharamAM thaze e vAta niHsa zaya che. arddhAMgulagatA nADI caMcalA yadi tiSTati / yAmaiH paMcadazairmRtyurjAyate nAtra saMzayaH // 71 // paNa jo adhA AMgaLa upara gayelI nADI ca'caLa thaine rahelI hoya teA te rAgInuM maraNu paMdara paheAramAM thAya emAM sadeha nathI. pAdAMgulagatA nADI sahajA yadi tiSTati / yAmaiH SoDazabhirmRtyurjAyate nAtra saMzayaH // 72 // jo pA AMgaLa AghI gayelI nADI svAbhAvika vegathI dhaDakatI hAya tA te rAgInu` maraNu sALa paheAramAM thAya che emAM zaka nathI. pAdAMgulagatA nADI caMcalA yadi tiSTati / tribhizca divasairmRtyurjAyate nAtra saMzayaH // 73 // jo pA AMgaLa AghI gayelI nADI caMcaLa thaine dhaDakatI hAya tA te rAgInuM maraNa traNa divase thAya che emAM sazaya nathI. pAdAMgulagatA nADI soSNA vegavatI bhavet / caturbhirdivasairmRtyuM vijAnIyAdvicakSaNaH // 74 // je pA AMgaLa AghI gayelI nADI garama ane vega 3 For Private and Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 18 ) vALI hoya te cAra divase regInuM maraNa thAya che ema DAhyA mANase jaNavuM. pAdAMgulagatA nADI maMdAspaMdA yadA bhvet| - paMcabhirdivasairmRtyurjAyate nAtra saMzayaH // 75 // je pA AMgaLaupara rahelI nADI dhIme dhIme dhaDakatI hoya te rogInuM maraNa pAMca divase thaze emAM koI saMdeha ANa nahi. nirIkSya dakSiNe pAde nADI yasya na labhyate / madhye dvAdaza mAsAnAM mRtyurbhavati nizcitam // 6 // je mANasanA jamaNA paga upara nADI jatAM te maLI Ave nahi, te mANasanuM maraNa bAra mahInAnI madhye thaze ema nizcaya jANavuM. lakSyaM lakSaNalakSitena manasA bhAnuprabhAmaMDalaM hInaM dakSiNa pazcimottaraparaH SadvitrimAsaH kramAt / madhye chidragataM bhavehazadInaM dhUmAkulaM taddInaM sarvakSena tu bhASitaM zivamate hyAyuHpramANaM sadA // 77 // je vaidhe rogInA jIvita maraNanAM lakSaNo jANyAM hoya teNe mana vaDe A vAtano nizcaya kare. te e ke, regIne sUryanuM tejasvI maMDaLa dakSiNa, pazcima ane uttara tarapha khaMDita dekhAya te te anukrame che, be, ane traNa mAsa jIve. je vacamAM chidravALuM de. khAya che, te rogI daza divasa jIve, dhUmADA jevuM dekhAya te e. kaja dahADe jIve; te pramANe zrIzaMkarane mate sarvajJa mahAtmAe AyuSyanuM pramANa kahyuM che. sAdhya rogonI nADI. spaMdate caikamAnena triMzadvAraM yadA dhraa| svasthAne ca tadA nUnaM rogI jIvati nAnyathA // 78 // je regInI nADI pitAnA sthAnamAM eka sarakhI rIte trIza vAra dhaDake to te regI nizcaya jIve, emAM phera paDe nahi, For Private and Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 19 ) bhAraprahAramUrchA bhayazokapramukhakAritA nADI / saMmUrchitApi gADhaM punarapi saMjIvanaM labhate // 79 // nADIpara bhAra eTale dabANa paDavAthI, vAgavAthI, mUrchAthI, bhacathI, ane zAka vagerethI nADI mUcha pAmI jAyache-tenA paDakArA mAlama paDatA nathI----tathApi evI nADI pharIne sajIvana thAyache-cAlu thAyache. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evaM sUkSmAdi bhedena nADI jJeyA vicakSaNaiH svargepi durlabhA vidyA gopanIyA prayatnataH // 80 // e pramANe vicakSaNa vaghe sUkSma vagere nADInA bhedathI nADI saMbaMdhI jJAna meLavavu. vaLI A vidyA svarga leAkamAM paNa durlabha che, mATe prayatna karIne tenu rakSaNa karavuM itinADI parIkSA. atha mUtra parIkSA. rAtrIe mRtra karavAne vakhata, pazcAzca rajanIyAme ghaTikAnAM catuSTaye / utthAya rogiNaM vaidyo mUtrotsarga tu kArayet // 1 // rAtanA pAchalA pahAre cAra ghaDI rAta rahe te veLAe uThIne vaive rAgIne pizAba karAvave. mUtra zAmAM jhIlavuM, Adya dhArAM parityajya madhya dhArAsamudbhavam / zvetakAcamaye pAtre kSiptaM mUtraM parIkSayet // 2 // mUtranI prathama dhAra jamInapara javA deine vacamAMnI dhAranuM mUtra pAtramAM jIlI levuM ane tene kAcanA sapheda vAsaNamAM nAkhIne pachI vaidhe tenI parIkSA karavI. sUtraparIkSAnA vakhata. bhAskarodayavelAyAM prakAzasthAnake dhRtam / loDayitvA punaH samyak tato mUtraM parIkSayet // 3 // sUryanA udaya thAya te samaye prakAzavALA sthAnamAM te mUtranA For Private and Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 20 ) vAsaNane mUkIne mUtrane sArI rIte karIne halAvavuM ane pachI tenI parIkSA karavI. vAtamUtranAM lakSaNa lAkSAbhArasasaMbhave yadi punarjUmAbhrakRSNaM tathA nIlaM mUtramidaM nRNAmiti tadA vAtasya tallakSaNam / jJAtvA cetasi cAvadhArya nikhilaM zAstroditaM buddhimAna kuryAdvAtacikitsitaM bahuvidhaM vAtopazAntyai tadA // 4 // je mUtrane raMga lAkhanA aLatA je heya, athavA dhUmADA jevo ke vAdaLa je kALo ke na hoya, te te rogInA mUtra uparathI tene vAyune rega thaye che ema jANavuM. arthAt vAyuvALA mUtranuM e lakSaNe manamAM samajavuM. ane pachI buddhImAna vive vaidyazAstramAM vAyunAM je je lakSaNa kahyAM hoya te saghaLAne nizcaya karIne vAyunI zAMtine mATe aneka prakAranI je vAtacikitsA zAstramAM kahelI che te karavI. pittamUtranAM lakSaNa, maMjiSTAsadRzaM bhavedyadi japApuSpAbha sUtraM nRNAM siMdUrAruNakaM ca kuMkumanibhaM hAridrakosuMbhavat / . dRSTvA pittavikArahetujanitaM kAryA cikitsA tadA . svastho jIvati yena jaMtunivaho duHkhAturaH satvaram // 5 // je regI mANasanA mUtrane raMga majITha sarakhe athavA japA puSpa (gulate?) nA je rAte heya, athavA siMdUra je rAte ke kaMkuM je hoya, athavA haLadara je pILe ke kasuMbA je rAte hoya, to te rogIone pittanA vikArathI utpanna thayelI pIDA thayelI che, ema jANIne temanI cikitsA karavI ke jethI duHkhathI pIDAtA prANIo jaladIthI rega nirmukta thaIne AyuSya nirgamana kare. kaphamUtranAM lakSaNa, zubhraM phenanibhaM dhanaM malayajAkAraM ca pAMDUpamaM svacchaM cekSurasopamaM ghRtasamaM toyopamaM zItalam / . For Private and Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 21 ) ghaNairebhiralaM padanti bhiSajo mUtraM sadA zleSmajaM jJAtvA tvaM kuru vaidyarAja satataM zAstrAzcikitsAM praam||6|| je mUtraphaNanA jevuM dhaLuM hoya, athavA caMdananA jevuM ghADuM hoya athavA sapheda raMganuM hoya, athavA svaccha zeraDInA rasa jevuM hoya, athavA ghI jevuM hoya, athavA pANI jevuM zItaLa hoya, te mUtrane upara kahelA raMga vaDe vaidya loke hamezAM kaphathI utpanna thayeluM kahe che. he vaidyarAja tame e rIte niraMtara jANIne pachI zAstrane A dhAre regInI ghaTe tevI cikitsA kare. vAtapittamUtranAM lakSaNa raktaM kiMzukapuSpavarNasadazaM gomUtra varNa bhavet pItaM yanmadhutulyatAM ca kurute kRSNatva baahulytaam| etallakSaNa lakSito bhavati bho pittAnilaH prANinAM zeyaH zAMtividhiH sadauSadhavazAdAtreyanAmAmuneH // 7 // je regInuM mUtra khAkharanA phUlanA raMga sarakhuM rAtuM hoya, athavA je gAyanA mUtranA raMga jevuM pILuM hoya, athavA je madyanA raMganuM rAtuM hoya, athavA jemAM kALApANuM vadhAre hoya (matalaba ke kALAza paDatuM hoya); e lakSaNo vaDe regI prANIone pitta sahita vAyu ke che ema jANavuM. ane te vAtapittanI zAMti Atreya muninA graMthamAM kahelAM uttama auSadhavaDe karavI. matalaba ke vidya zAstranA mAnya graMthamAM kahelI cikitsA karavI. vAtakaphamUtranAM lakSaNa. maMjiSTavarNa sitaraktarUpaM dhAtrIphalAnAmapi varNatulyaM / kaphAnile mUtramidaM parIkSetkAryA kriyA vAtakaphAmayanI // 8 // je regInuM mUtra majIThanA jevuM rAtuM, athavA AmaLAMnA jevuM dhaLuM tathA rAtuM hoya to te regInA zarIramAM kapha tathA vAyu prabaLa che ema jANavuM. ane tene vAtakaphanAzaka upacAra lAgu karavA. pittakaphamUtranAM lakSaNa snigdhaM ghanaM dADimapuSpavarNa mUtraM kaphe pittsmnvitop| jJAtvA sadA vaidyavidAM vareNa kAryA cikitsA satataM hitAya // 9 // je regInuM mUtra pitta tathA kapha yukta hoya te cIkaNuM, ghADuM, For Private and Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 22 ) ane dADimane phUlanA raMga jevA raMganuM hoya che. evI rIte uttama vee jANIne niraMtara regInA hitane arthe cikitsA karavI. mUtranI tailabiMduvaDe parIkSA pAtra mAdAya tailasya biduM tatra niyojayet / jAyante buddA yasya vikAraH sausti pittajaH // 1.. snigdhaM tu zyAmalacchAyaM vAte mUtraM prjaayte| tarizvopari banAti tailabiMduyute tathA // 1 // mUtraM zleSmaNi jAyeta samaM palbaladhAriNA / mUtreNa sAI nilayaM tailabiMduH prajAyate // 11 // siddhArthatailasadRzaM mUtraM vai pittmaarute| tailabiMdustathAkSiptazcaturdikSuvisarpati // 13 // zleSmavAtodbhavaM mUtraM sauvIreNa samaM tthaa| pAMDuraM zleSmapitte ca pItaM caiva parIkSayet // 14 // sannipAtodbhavaM mUtraM kRSNaM ca lakSayed budhH| tailabiMdustathA kSipto buDhdAstu bhavanti ca // 15 // rogInA mUtranuM pANI laIne temAM telane biMdu nAkha. je temAM parapoTA utpanna thAya te te mUtravALA regIne pittane vikAra che ema jANavuM. vAyunA regavALAnuM mUtra cIkaNuM ane zyAma va na thAya che. temAM jyAre telane biMdu nAkhavAmAM Ave che, tyAre tenI upara tara bAjhe che. kaphanA regavALAnuM mUtra taLAvanA pAchuM jevuM bhUkharA raMganuM hoya che temAM telane biMdu nAkhavAthI mUtra sAthe maLI jAya che. vAtapittanA regInuM mRtra sarasavanA tela jevuM hoya che, temAM telane biMdu nAkhavAthI te cAre pAse phelAya che. vAtakaphanA rogInuM mUtra sAvara nAme maghanA raMganuM hoya che. pittakaphanA regInuM mUtra che (pAkuM) tema pILuM paNa hoya che. sannipAtanA regInuM mUtra kALuM hoya che, ema DAhyA vadhe lakSamAM levuM, ane temAM telane biMdu nAkhavAthI parapoTA thAya che. For Private and Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (23) mUtradhArAnI parIkSA. zveta dhArA zubhA kSeyA pItadhArA tathA jvre| raktadhArA dIrgharoge kRSNA ca maraNAMtike // 16 // mUtranI dhArA je zveta raMganI hoya te te sArI samajavI, je pILI hoya to regI varavALe samaja je rAtI hoya te lAMbA kALane regI jANa; ane je kALI hoya te maraNa pAse AvyuM che ema jANavuM. vikAra rahita mUtranuM lakSaNa sauvIreNa samaM zastaM mAtuliMgasamapram / pAnIyasadRzaM mUtraM vikArarahitaM bhavet / / 15 / / je mUtrano raMga saivIra nAme maghanA sarakhA hoya athavA bIjerAnA je hoya, athavA pANInA je heya, te matra vikAra rahita hoya che. vAtAdijavaramAM mUtrane varNa. vAtajvare samAnaM syAdadho baDula meghaca / tilataila samaM mUtraM sahajena ca pittalam // 18 // kaphAtpalvala pAnIyatulyaM mUtraM prjaayte| vAyunA javaramAM vAta mUtrane je varNa pAchaLa kahe che tevA varNanuM eTale lAkhanA aLatA jevuM rAtuM, dhUmADA jevuM bhUkharUM, ke gaLInA jevA nIlA varSanuM hoya che; vaLI e mUtra kAcanA pAtramAM bharIne jotAM upara rahele raMga nIcenA bhAgamAM vadhAre mAlama paDe che. pittajavaramAM reganuM mUtra svabhAvika rIte talanA tela jevuM hoya che. kapha javaramAM rogInuM mUtra taLAvanA pANI jevuM bhUkharA varNanuM thAya che. vAtaraktamAM mUtrano varNa. raktavAtena raktaM syAtkausuMbhapratima bhavet // 19 // vAtaraktanA regInuM mUtra rAtuM hoya che athavA kasuMbAnA raMga jevuM hoya che. For Private and Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (24) atisAramAM mUvane varNa. adho bahulamAraktaM mUtramAlokyate ydaa| vadaMti tadatIsAraliMgaM tulyAMgavedanam // 20 // jyAre mUtra nIcenA bhAgamAM ghaNuM rAtuM jovAmAM Ave tyAre tene atisAranA roganuM cinha kahe che tathA te rogInA aMgamAM atisAranI vedanA hoya che. jalodaramAM mUtrane varNa, jalodarasamudbhataM mUtraM ghRtakaNopamam / AmavAta vazAnmUtra takratulyaM prajAyate // 21 // jadaranA rogamAM regInuM sUtra ghInA kaNa sarakhuM hoya che. temaja Ama vAtanA raMgane lIdhe rogInuM sUtra chAzanA jevuM thAya che. pittavALAnuM tathA dhAtuvALAnuM sUtra, pItaM tailoparicchAyaM mUtraM pittodaye sati / ___ samadhAtoH punaH kUpajalatulyaM prajAyate // 22 // je rogInA zarIramAM pittane vadhAro heya tenA mUtra upara telanI tarI bAjhI hoya evuM mAluma paDe che. je mANasane zarIramAM vAta, pitta, ane kapha e traNe dhAtuo samAna hoya tenuM mUtra kuvAnA jaLa jevuM nirmaLa dekhAya che. vAtavaravALAnuM mUtra vAtajvarasamudbhutaM mUtraM kuMkuma piMjaram / malena pItagharNa ca bahulaM saMprajAyate // 23 // vAta jvarathI utpanna thayeluM mUtra kesaranA sarakhuM pILAza paDatuM rAtuM hoya che, paNa je maLanI adhiktA hoya to ghaNuM pILuM thAya che. rakata tathA kaphanA rogInuM mUtra, raktazleSmavazAt kRSNamasAdhyaM muutrmucyte| urdhvaM nIlamadho raktaM rudhireNa prajAyate // 24 je rakta ane kaphane prakepa heya te te regInuM mUtra kALuM For Private and Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (25) thAya che. tathA tethI tene rega asAdhya jANa. je kevaLa rakataneja prakepa heya te mUtra uparanA bhAgamAM nIluM tathA nIcenA bhAgamAM rAtuM hoya che. - asAdhya mUtra pItavarNa yadA mUtraM budadaiH saMyutaM tthaa| tadAsAdhyaM samuddiSTaM mUtraM vaidyo vinirdizet // 25 // jyAre mUtra pILA raMganuM hoya tathA temAM parapoTA mAlama pahatA hoya tyAre te mUtrane asAdhya kaheluM che ema vighe kahevuM. ajIrNamAM tathA ajIrNajvaramAM mUtra ajIrNe tu bhavenmUtra zvetaM cApi tathAruNam / ajAmUtrasamaM mUtramajIrNajvarasaMbhavam // 26 // ajIrNavALAnuM sUtra dhaLA raMganuM hoya athavA rAtA raMganuM hoya; je ajIrNathI javara utpanna thayela hoya te tenA mUtrane raMga bakarInA mUtranA sarakho hoya che. vAyuvRddhimAM mUtrano raMga, pravartate yadA mUtraM snigdhaM tailasamaprabham / AhArepyudarasthe tu vRddhiM yAti tadAnilaH // 27 // jyAre mAtra cIkaNuM ane telanA sarakhA raMganuM thAya tathA te vakhate khAdhele rAka pacI na gaye hoya te tene vAyunI vRddhi thaI che, ema tevA mUtra uparathI jANavuM. pittapradhAna sannipAtanuM mUtra Urdhva pItamadhoraktaM mUtraM cedroginnstthaa| pittaprakRtisaMbhUtaM sanipAtasya lakSaNam // 28 // je rogInuM sUtra uparathI pILuM ane nIcenA bhAgamAM rAtuM heya te te regIne pittanI prakRtimAMthI upajela sannipAta thaye che ema jANavuM. For Private and Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (26) rasavRddhivALAnuM sUtra, yasyekSurasasaMkAzaM mUtraM kuMkumapiMjaram / rasAdhikyaM vijAnIyAnirdiSTaM tasya laMghanam // 29 // je regInuM mUtra zeraDInA rasa athavA kesaranA jevuM piMgaTa varNanuM heya, te regInA zarIramAM annanA kAcA rasanI vRdhdhi thaI che ema jANavuM. evA rogIne upavAsa karavAnI vidyazAstra AjJA mApecha. Ama vAtavALAnuM tathA varavALAnuM mUtra, pItaM ca vahulaM caiva hyAmavAte prajAyate / raktaM svacchaM ca yanmUtraM jvarAdhikyasya lakSaNam // 30 // Ama vAtavALA regInuM mUtra pILuM thAya che tathA ghaNuM thAya che. jene vara ghaNuM hoya tenuM mUtra rAtuM tathA svaccha hoya che. matalaba ke evuM mUtra e javaranI adhikatAnI nizAnI che. mUtramAM telane biMdu nAkhIne parIkSA karavAno prakAra pUrvAzAM bAdhyate rogI biNdunaivaayusssyuttii| dakSiNAzAM bhavedviMduvarabhAvo bhavettadA // 31 // uttarasyAM yadA biMduprasarazca prajAyate / Amarogo tadA nUnaM puruSasya bhavedyadi // 32 // vAruNIdizamAzritya biMduvistaraNaM yadA / rogiNAM rogahAniH syAdAyurvRddhimavApnuyAt // 33 // IzAnyAM tailaprasaro jAyate yadi rogiNAm / jIveJca mAsamekaM tu nUnaM yAti yamAlayam // 34 // AgneyA ca yadA reSA tailbiNdusmutthitaa| tasyauSadhaM na karttavyaM nizcitaM sa vinazyati // 35 // prasaro yadi tailasya nairRtiM dishmaashritH| sacchidrazca pumAn mUtre mRtyumAmotyasaMzayam // 36 // vAyavyAM dizamAzritya tailasya prasaro yadi / sarogI kAlagehAnte ciraM krIDati nizcitam // 3 // je rogInA mUtramAM telane biMdu nAkhavAthI te pUrva dizA For Private and Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 27 ) tarapha pasare teA rAgInA AyuSyanA kSane khAdha kare che. arthAt te rAgInuM jIvita sa'zayabharyuM jANavuM; jo telanu biMdu dakSiNa dizA tarapha pasare teA rAgIne vara che athavA jvaranI utpatti thAya ema jANavuM. jo telanu khijju uttara tarapha prasare te te purUSane Ama rAga thAya. jo mRtramAM telanuM biMdu pazcima tarapha prasare te rAgIenA rAganI hAni thAya ane temanA AyuSyanI vRddhi thAya. jo rogInA mUtramAM nAkheluM telanuM khi'du izAna khUNA tarapha phelAya te te regI eka mAsa jIve, ane te pachI nizcaya mRtyu pAme. jo, telanA khiMduthI thayelI reSA agni khUNAmAM prasare te vaidya te rAgInuM auSadha karavuM nahi; kemake te rAgI nizcaya nAza pAme che. je mUtramAM nAkhelu telanuM bindu naiRtya dizA tarapha prasare ane te pasarelA telamAM chidra mAlama paDe te te purUSa nizcaya mRtyu pAme che. jo telanu biMdu vAyavya dizAmAM prasare te te rAgI kALanA gharanI pAse ghaNIvAra sudhI nizcaya krIDA kare che--arthAt te mRtyu pAme che. sUtramAM bhasma nAkhIne parIkSAnA prakAra bhasma kSipedyadAsUtre tailabiMdu visarpati / tadAsAdhyaM vijAnIyAdasyAdhyaM cAnyathA bhavet // 38 // rogInA mUtramAM tela nAkhIne temAM bhasma nAkhavI. jo tethI te tela pasaravA mAMDe te te rAgInA roga sAdhya jANavA. ane jo na pasare te rAga asAdhya jANavA. telanI AkRtionu jJAna. bhadrapIThapRthudarpaNa padmazaMkhacakrarathacAmaravINA / kuMDalAkRti bhavedyadi tailaM mUtrapAtrapatitaM sa jIvati // 39 // pakSikUrmavRSasiMhazUkarasarpavAnarabiDAlakukkuTaiH / vRzcikena sahitAkRtiryadA sotra jIvati na yogavittamaiH // 40 // jo rogInA mUtramAM tela nAkhyA pachI temAM sAthIyA jevI, AjaDa jevI paheALI, darpaNa jevI, kamaLa jevI, za'kha jevI, cakra For Private and Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (28) jevI, cAmara jevI, viNa jevI ke kuMDaLa jevI AkRti mUtranA vA saNamAM thAya che te rogI jIvaze ema jANavuM. matalaba ke te roga sAdhya che ema jANIne vidya tenA upAya karavA. paNa je te AkRti pakSi, kAca, baLada, siMha, bhUMDa, sApa, vAnara, bIlADa, kUkaDe, ke vIMchI jevI hoya te meTA vidyAthI paNa te jIvI zakaze nahi. matalaba ke te rogane asAdhya samaje. netra parIkSA. vAta regInAM netra, raudre rukSe ca dhUmrAbhe nayane stbdhcNcle| tathAbhyaMtarakRSNAbhe bhavato vAtarogiNaH // 1 // vAyunA rogavALanAM netra radra eTale phradhayukta ke bhayaMkara dekhAya che, lUkhAM hoya che, dhumADAnA jevAM bhUkharAM, sthira athavA caMcaLa hoya che, temaja aMdarane pAsethI kALAM heya che. pitta rogInAM netra, pittaroge tu pItAme nIle vA rktvrnnke| satapte bhavato dIpaM sahete nAvalokitam // 2 // pittanA rogavALAnAM netra pILAM ke nIlA raMganAM ke rAtAM hoya che, te garama hoya che tathA temAM agana baLe che, te netra davA sAme jaIne tene sahana karI zakatAM nathI. kapha regInAM netra, jyotihIne ca zuklAme jalapUrNa sa gaurave / maMdAvalokane netre bhavataH kapharogataH // 3 // kaphanA regathI netra teja rahita, dhaLAM, pANIthI bharelAM, bhAre ane maMda daSTivALAM thAya che, tridoSanAM netra, taMdrAmohAMkite zyAma kRze ca suukssmraudrke| raktavarNe ca bhavato netre doSatrayodaye // 4 // For Private and Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 29 ) doSatraye bhavezcinhaM netrayosta tridoSajam / doSadvaya prakope tu bhaveddoSadvayoditam // 5 // doSatrayabhave netre svAdhIne na ca rogiNaH / unmIlite ca bhavataH kSaNAdeva nimIlite // 6 // satatonmIlite netre yadvA nityaM nimIlite / tridoSanA rogInAM netramAM ghena tathA meha mAlama paDe che. te kALAM, sa'kAcAyalAM, jhINAM, bhayakara ane rAtAM hoya che. traNe doSa kApyA hAya tA pAchaLa kahelAM traNe doSanAM lakSaNa mAlama paDe che, ane e doSa kApyA hAya tA ane doSanAM lakSaNa mAlama paDe che. tridoSanA rAgInAM netra tene svAdhIna heAtAM nathI; te kSaNamAM udhaDe che ane kSaNamAM mIMcAya che; kAi vAra nira'tara ughADAMja rahe che ane phAivAra niraMtara mIMcAyalAMja rahe che. asAdhya netra. viluptakRSNa sAre ca bhramaddhamogratArake // 7 // bahuvarNe ca bhavato vikRtAnekaceSTane / netre mRtyuM kathayato rogiNo nAtra saMzayaH // 8 // je rAgInAM netranI kALI kIkInA vacalA gALa bhAga jaNAta na heAya, tathA kALI kIkI dhUmADAnA jevA raMganI tathA bhaya kara hAine UMce nIce bhamatI hAya, netramAM aneka prakAranA raMga jaNAtA hAya, aneka prakAranI vikRta ceSTAe mAlama paDatI hoya, te te rAgInu' khasUsa mRtyu thavAnu che, ema te netra batAvI Ape che. rogazAMtivALAnAM netra. saumyadRSTI prasannAbhe prakRtisthe manorame / netre kathayataH zIghraM rogazAMtisturogiNaH // 9 // je rAgInAM netranI dRSTi vikALa na lAgatI hAya, jenI kAMti nirmaLa hAya, je netra svAbhAvika hAvAM joie tevAM ane Anada janaka hAya, te netra rogInA rAganI zAMti jaladI thaze ema batAvI Ape che. For Private and Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 30 ) mukha parIkSA. vAtakope mukha lakSaM stabdhaM cakraM gataprabham / pittakope bhabedraktaM pItaM vA paritaptakam // 1 // kaphakope gurusnigdhaM bhavetsvinnamivAnanam / trilakSaNaM tridoSe syAdvicinhaM ca dvidoSake // 2 // vAyunA deSavALAnuM mukha rUkSa, stabdha, vAMku, ane kAMti rahita hiya che; pittanA doSavALAnuM mukha rAtuM ke pILuM ane garama hoya che, kapha doSavALAnuM mukha bhAre, cIkaNuM tathA jANe parasevAvALuM hiMtha, evuM hoya che. emAMthI be dezanAM cinha mAlama paDe te dri diSane kepa ane traNenAM cinha mAlama paDe te trideSane kapa samaja. jihvA parIkSA. vAtakope prasupteva sphuTitA madhurAbhavet / stabdhA varNena haritA jihvA lAlAM pramucati // 1 // pittakope tu raktAmA tiktA dagdheva jaayte| jihvA dAhAnvitA viddhA kaMTakairiva sarvataH // 2 // kaphodaye bhavejihvA sthUlA gurvI vilepinii| susthUlakaMTakopetA kSArA bahukaphAvahA // 3 // doSadvaye dvidoSoktA lavaNA rasanA bhvet| savecinhA tridoSesyAdvikRtAnekalakSaNA // 4 // vAyune kopa thayela hoya te jIbha jaDa jevI thAya che, temAM cIrA paDe che, tathA te madhura mAlama paDe che; vaLI te stabdha ane lIlA raMganI thaIne temAMthI lALa ghaNI nIkaLavA mAMDe che. pittanA kepamAM jIbhane raMga rAte jaNAya che tathA tene svAda kaDave mAlama paDe che. vaLI te dAjhI gaI hoya tevI thaIne temAM baLatarA baLe che, ane saghaLethI kAMTA bheMkAyA hoya tevI lAge che. kaphanA kepamAM jIbha jADI, bhAre ane cIkaNuM thaI jAya che; vaLI te upara meTA meTA kAMTA thAya che ane tene svAda khAro thaIne temAMthI kapha ghaNo nIkaLe For Private and Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 31 ) che. je be deSa kepyA hoya te upara kahelAM banne dezanAM lakSaNe uparAMta te khArI hoya che. je traNe doSa kepyA hoya te badhA deSanAM cinha uparAMta temAM bIjAM paNa aneka vikArayukta lakSaNe jovAmAM Ave che. iti zrIparamajainAcAryazrIkaMThaviracite vaidyakasArasaMgrahe hitopadezanAmni nADInetramukhajivhAparIkSA prathamaH samuddezaH // 1 // vAtAdidoSanAM lakSaNa. parIkSya hetvAmayalakSaNAni cikitsitazena cikitsakena / nirAmadehasya hi bheSajAni bhavanti yuktAnyamRtopamAni // 1 // vyAdhinA hetu vagerenI parIkSA-prathama roganI cikitsA jANanAra vidya roganA hetunI tathA roganAM lakSaNanI parIkSA karavI joIe; evI parIkSA karavAthI roga Ama che ke pakava cheeTale rogane pakavavAnI jarUra che ke pAkI gayele roga auSadhepacArathI maTADavAnI jarUra che, te mAlama paDI Ave che, kemake je dehamAM roga pakava thayo hoya, te dehane jelAM aiSadhe amRtatulya guNakArI thAya che. pAruSyasaMkocanatodazUlAn zyAmatvamaMgavyathaceSTabhaMgAn / suptatvazItatvakharatvazokaH karmANi vAyoH pravadanti tjjnyaaH||2|| vAta doSanAM lakSaNa jyAre zarIramAM vAta deSa prabaLa thAya che, tyAre A pramANe lakSaNo thAya che, zarIra tvacA vagere kaThaNa lAge che, zirAo vagerenuM saMkocana thAya che, toDa thAya che, zaLe bheMkAtI hoya evI vedanA thAya che, kALAza mAlama paDe che, zarIre kaLatara thAya che, avayanI ceSTAone bhaMga thAya che, zarIra akaDAI jAya che, te karakarUM thAya che ane regIne zocanA thAya che. zvetatvapItatvagurutvakaMDUH snehopadehastimitatvalepAH / utsedhasaMghAtacirakriyatvaM kaphasya karmANi vadanti tjjnyaaH||3|| kudeSanAM lakSaNa-vaidhazAstrane jANanArA paMDite ka. phanAM karma A pramANe kahe che -zarIra athavA maLa vagere dhaLA ke For Private and Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (32) pILAza paDatA thAya che, te bhAre lAge che, temAM caLa Ave che ane cIkAza mAlama paDe che, koI padArtha copaDA hoya tema lAge che, aMze sthira ke jaDa thaI jAya che, lepa je cIkaNe maLa nIkaLe che, zarIrano bhAga upasI Ave che, maLa eka jagAe ekaThA thayelA mAlama paDe che, ane kriyA dhImI cAle che. parizramasvedavidAharAgo vaigNdhysNkledvipaakkopaaH| pralApamU bhramapItatA ca pittasya karmANi vadanti tajjJAH // 4 // pitta dezanAM lakSaNa--vaidyazAstrane jANanArA paMDite pina ttanAM karma A pramANe kahe che -zarIre thAka lAge che, parasevo thAya che, durgadha utpanna thAya che, rAte, pILo, vagere raMga mAlama paDe che, bhInAza utpanna thAya che, pAka thavA mAMDe che, vedanA thAya che, rogI lavAro kare che, bebhAna thAya che, tene cakarI Ave che, ane zarIra vagere pILuM thAya che. jvarapratikAra. kalpAMta maarutodbhuutkaalaanlbhyNkrN| namAmyanekaduHkhaughavAtajvaraharaM param // 5 // kalpAMta kALanA pavane vRddhi pamADelA kALAgni sarakhA bhayaMkara ane jemAM aneka duHkhanA samUha rahelA che evA vAta tvarane haranAra parama devane huM praNAma karuM chuM. dkssaapmaansNkruddhrudrniHshvaassNbhvH| prANino dhAtuvaiSamyAjvaro jvarayate kila // 6 // javaranI utpatti--dakSa prajApatie karelA apamAnathI kepelA rUdranA niHzvAsamAMthI pragaTa thayele javara, jyAre prANIonA zarIramAM vAtAdika dhAtuone vadhAre ghaTADe thAya che tyAre temane te varane paritApa utpanna kare che. vAtapittakaphodbhUtaH snnipaatobhicaarjH| devaprahaprakopotthomAnasoSTavidhaH jvaraH // 7 // ujavaranA prakAra-e javaranA ATha prakAra che, (1) vAtajavara For Private and Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (33) (2) pittajavara, (3) kaphajavara, (4) sanipAta javara, (5). abhicAra (maMtrAdikathI utpanna karele) javara (6) deva prakapathI upajela javara (7) grahanA kopathI upajela javara (8) mAnasa javara. zokakrodhAttathA mohaatsNtaapaadvlhaanitH| aMtakAle manuSyANAM jAyate dAruNA jvarAH // 8 // anyepi vividhAkArA vyAyAmAjIrNasaMbhavAH / / dhAtorasAtmyavaiSamyaiH kAyajAtA hyanekadhAH // 9 // mtyAnA bIjA hetuo--vaLI zokathI kodhathI mehathI, saMtApathI, ane nirbaLatAthI javara upaje che. temaja manuSyane aMtakALe paNa mahA dArUNa javara utpanna thaI Ave che. vaLI atizaya mehenata karavAthI, ajIrNathI, zarIranA dhAtuone mAphaka nahi evA AhAravihAra vagere karavAthI tathA te dhAtuo vastI ochI thaI javAthI bIjA paNa judI judI jAtanA aneka prakAranA tAva zarIramAM thAya che. staimityaM varcasastRSNA vidAhaH parvaNAM ca ruk / , saglAnimUtrabAhulyaM jvarasyAmasya lakSaNam // 10 // AmavaranuM lakSaNa-je tAvavALAno jhADA baMdhAI gaye heya, tarasa ghaNI lAgatI hoya, sAMdhAomAM kaLatara thatuM hoya, zarIre glAni mAlama paDatI heya, ane pizAba ghaNe thato heya, tene Amajavara thayuM che ema jANavuM. zoSadAghapralApoMgabhaMgobhramazirovyathA / etAni yasya cinhAni savizeyo malajvaraH // 11 // mala javaranuM lakSaNa--je tAvavALAne kaThe pANIne zeSa bahu paDato hoya, zarIre baLatarA baLatI hAya, lavAra karato hoya, zarIra bhAgI gayA jevuM lAgatuM hoya, phera AvatA hoya, mAthuM dukhatuM hoya-eTalAM cinha jene hoya, tene malajavara thaye che ema jANavuM. For Private and Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 34 ) jvaravegodhikA tRSNA pralApaH zvAsasaMbhramau / malapravRttirukledaH pacyamAnasya lakSaNam // 12 // pakava thatA javaranAM lakSaNa-tAva vadhAre joramAM AvavA lAge che. tarasa ghaNuM lAge che, rogI lavAro kare che, tene zvAsa thAya che, phera Ave che, jhADe utaravA mAMDe che ane zarIramAM bhinAza upaje che. A lakSaNe pathyamAna jvaranAM che. annAkAMkSA ziraH kaMDUH kSavathurgAtralAghavam / prasvedo mukhapAkazca jvaramuktasya lakSaNam // 13 // javara mukitanAM lakSaNa-rogIne khorAka khAvAnI IcchA thAya che, mAthe ceLa Ave che, chIMka Ave che, zarIra halakuM lAge che, parasevo thAya che, ane meTuM pAke che. A lakSaNavALAne tAva ga che ema jANavuM. nirvaatsevnaatsvedaalNghnaadussnnvaarinnH|| pAnAdibhirdhvare kSipte pazcAyuSaH prayujyate // 14 // javaranA prathama upacAra-javaravALA rogIne pavana vagaranI jagAmAM rAkho, tene parasevo AvavAnA upacAra karavA, upavAsa karAvavo, ane pIvA vagere mATe garama pANI ApavuM. A vagere upacArathI tene tAva halako karIne pachI tene maga vagerenA pANInuM osAmaNa pIvA mATe ApavuM. zItakaMpo bhramAlApo romAMcaH shiirssvednaa| aMgamadardItimaMdAgni rjubhA vAtajvareGgitam // 15 // vAtajavaranuM lakSaNa-vAta javaravALA rogIne prathama TADha caDhe che, tenuM zarIra kaMpavA lAge che, phera Ave che, rogI lavarI kare che, tenAM rUMvAM ubhA thAya che, mAthuM ghaNuM dukhe che, zarIre kaLatara thAya che, jaTharAgni chekaja maMda paDI jAya che, ane tene bagAsAM uparAuparI Ave che, A cinha vAta jvaranAM che. vAtajavaranA upacAra, yAti vAtajvaro vizvAgaDUcIkAthapAnataH / durAlabhAmRtAkAtho hanti vAtaM samAMzataH // 16 // For Private and Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (35) sadyovAtajvaraM hanti zatAvaryAmRtArasaH / samAMzaH saguDaH pIto balahInasya dehinaH // 17 // drAkSAdurAlabhApathyAgaDUcI samabhAgataH / etA guDAnvitA pItA nAzayatyanilajvaram // 18 // 1. suMTha ane gaLone kavAtha pIvAthI vAta javara nAza pAme che. 2. dhamAso ane gaLo samAna bhAge laIne tene kavAtha pI. vAthI vAta javara maTe che. 3. zatAvarI ane gaLe ne rasa sarakhe bhAge laIne temAM goLa nAkhIne pIvAthI nirbaLa zarIravALAne paNa vAtajavara tarataja maTI jAya che. 4. kALIdrAkSa, dhamAsa, haraDe, tathA gaLAne sama bhAge laIne tene kavAtha karI temAM goLa nAkhI pIvAthI vAtajavaranAza pAme che. atIsAro bhramodAhaH pralApastRNmukhaM kttu| nAsAdharanakhAH kRSNA mUrchA pittajvareMgitam // 19 // (pattajavaranAM lakSaNa-pittajavaravALAne jhADe pAtaLe thAya che tathA ghaNIvAra thAya che, phera Ave che, te lavArI kare che, tene tarasa ghaNuM lAge che, tenuM moDhuM kaDavuM thAya che, tenAM nAka eTha tathA nakha kALA thaI jAya che, ane mUccho Ave che. pittajvaranAM evAM lakSaNo che. pittajavaranA upacAra bhadramustAmRtA drAkSA paryaTaH kaTurohiNI / aSTAvazeSitaH kvAtha eteSAM sama bhAgataH // 20 // 1. bhadratha, gaLo, drAkSa, pittapApaDe, kaDu, e eSane 1 kavAtha karavAnI auSadhIomAMthI cAra tenA jeTalo bhAga laIne tene siLa ghaNA pANImAM nAkhIne AThame bhAge zeSa rahetAM lagI ukALavuM. zeSa raheluM pANI gALIne pIvuM. kavAtha mATInA vAsaNamAM ukALa ane uphALatI vakhate te upara kAMI DhAMkavuM nahi. 2 phavAmAM gALa eka tole nAkha. For Private and Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (36) samabhAge laI temane kavAtha karIne AThame bhAge zeSa rahe tyAre te pIvAthI pittavara maTe che. ghRtabhRSTaM zivAcUrNa piSTamamlatu bhsaa| pralepAhAyanutphenaM badaryA vA dalodbhavam // 21 // vRSo durAlabhA zyAmA parpaTaH karohiNI / kirAtamathateSAM kAthaH pItaH sitAndhitaH // 22 // raktodbhavaM mahAdAcaM tRSNAM mUchI matighramam / pittajvaraM haratyAzu pApaM vIro yathA smRtaH // 23 // kirAta mustA kaTukI samAMzaM chinnodbhavA riMgiNikA ca reNuH / kAtho nipIto harati pralApaM pittajvaraM dAghatRSe bhramaM ca // 24 // parpadazcadanaM mustA vizvozIradvayaM samam / kAtha eSAM tRSAM charhi hanti pittajvaraM bhramam // 25 // patrakaM kAzulI zuMThI dhAnyakozIra yugmakam / parpaTazca samaH kAthaH pItaH pIttajvarApahaH // 26 // zrIparNI kAzulI drAkSA caMdanaM vAlakadvayam / mustA parpaTako yaSTiramISAM samabhAgataH // 27 // aSTAvazeSitaH kAthaH pItaH zarkarayA saha / / pittajvaraM bhramaM dAcaM hanti chardimasaMzayam // 29 // 2 haraDenuM cUrNa karIne tene ghImAM zekIne tuSArlInA pANImAM vATavuM, tene lepa karavAthI pittavarane dAha maTe che. 3 beraDInAM pAnane pANImAM coLI phINa kADhI te phINane zarIre lepa karavAthI dAha maTe che. 4 aso, bhA, pI52, pitta5531 45, riyAtu, se sarvane kavAtha karIne sAkara sAthe pIvAthI rakta bagaDavAthI upajelo 1 choDAM sahita javane AkhAdhAkhA kacarIne tene pANImAM nAkhIne baMdha vAsaNamAM rahevA devA. keTaleka dahADe e khATuM pANI gALI levuM. ene tuSAnsa 2 vAtarogamAM sAkara 1 tela, pitta rogamAM be tolo ane kapha zigamAM tole nAkhavI. For Private and Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 37 ) mATe dAha, tarasa, mUcha ane buddhine bhrama, e sarva sahita pinavarane tatkALa hare che. jema smaraNa karavAthI zrI mahAvIra jinendra pApane haMpha che tema. 5. kariyAtu, metha, kaDU, gaLe rIMgaNInAM mULa, pittapApaDe, e sarve samAna bhAge laIne tene kavAtha pIvAthI lavarI, dAha, tRSA ane bhrama sahita pittajavara maTe che. 6. pittapApaDa, rakatacaMdana, metha, zuMTha, pILe varaNavALe, kALe vALe, e sarve samAna laIne tene kavAtha pIvAthI tarasa, ulaTI, ane bhrama sahita pittajavarane nAza kare che. 9. pakA, kAjulI (kAsanI?), zuMTha, dhANA, pILe tathA. kALebane vALA, ane pittapApaDe, e sarve auSadho samAna laI. ne tene kavAtha karIne pIvAthI pittavara nAza pAme che. 8. zrIpaNI (), kAzulI(kAsanI?), drAkSa, caMdana, ane prakAranA vALA, metha, pittapApaDe, jeThImadha, e auSadhone kavAthI sama bhAge karIne AThame bhAge zeSa rahe tyAre te sAkara nAkhIne pIvAthI brama, dAha, ane ulaTI sahita pittavarane hare che. zuSkachadirjaDatvaM ca romAMcaM madhuraM mukham / uSNecchA svalpasaMtApaH zleSmajvaraviceSTitam 30 kavaranuM lakSaNa-kapha javaravALAne khAlI ubakA Ave che, zarIra jaDa thaI jAya che, rUMvAM ubhAM thAya che, mIThuM thaI jAya che, garama vastunI icchA thAya che, ane zarIra para tAvanI ramI thoDI mAlama paDe che. kaphavaranA upAya. kaMTakAryamRtAdAru vRSA vizvA samAMzataH / utha thas:pata mavinAzana . 31 | knnaavishvaamRtaadaarukiraatairNddmuulikaa| niMba eSAM samaH kvAthaH pItaH zleSmajvarApahaH // 32 // dAru vizvAmRtA kRSNA pusskrairNddmuulikaa| For Private and Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 38 ) kirAtaMca sama kvAthaH pIta zleSmajvarApahaH // 33 // niMba jhUThI kaNAmUlaM pathyA kttukrohinnii| vyAdhighAtaH samaH kvAthaH pItaH zleSmajvarApahaH // 34 // hivajazvavikAdAruharidrA kaTukA samaH / zleSmajvarApahaH kvAtho nipItoSTAvazeSitaH // 35 // pAsavotiviSA kuSTaM devadAru mahauSadham / mustA samAMzataH kvAthoH pItaH zleSmajvarApahaH / / 36 / / mustA durAlabhA zuMThI kvAtha eSAM samAMzataH / hanti zleSmajvaraM tIvra nIpitaH pathyabhojanAt // 37 // 1. rIMgaNI, gaLe, devadAra, araDUsI, zuMTha, e sarvane samAna bhAge laIne tene kvAtha karIne temAM pAvalIbhAra pIparanuM cUrNa nAkhIne pIvAthI kapha javara nAza pAme che. 2. pIpara, zuMTha, gaLo, devadAra kariyAtu, eraMDAnuM mULa, lImaDAnI chAla, e sarvane samAna bhAge laIne tene kavAtha karIne pIvAthI kaphajvara dUra thAya che. ( 3. devadAra, zuMTha, pIpara, puSkara mULa, divelAnuM mULa, kari. yAta, e sarve sama bhAge laIne kavAtha karIne pIvAthI kaphavara dara thAya che. 4. lImaDAnI chAla, zuMTha, pIparI mULa, haraDe, kaDu, upaleTa e sarve samAna leI tene kavAtha pIvAthI kapha javara dUra thAya che. pa. hImaja (?), cavaka, devadAra, haLadara, kaDAchAla, e sarva samAna bhAge laIne tene aSTamAMzazeSa kavAtha pIvAthI kapha javara dUra thAya che. - 6, Idrajava, ativikha, upaleTa, devadAra, suMTha, motha, e sarva samAna bhAge laIne tene kavAtha karIne pIvAthI kaphavara maTe che. - 7, motha, dhamAse, zuMTha, e traNane sama bhAge laIne tene kavAtha karIne pIvAthI tathA pathya bhejana karavAthI tIvra e kapha javara nAza pAme che. For Private and Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (39) vAtapittajvaranAM lakSaNa zvAsaH kaphastathAcchardirjaDatvaM madhuraM mukham / pratizyAyo jalaM cAsye nidrA zIrSakaTivyathA // 38 // romodgamo jvarocinhaM vAtapittasamudbhavaM / amuM dvaMdvajamityAhuvaidyazAstravizAradAH // 29 // vAtapitta javaranAM lakSaNa--jyAre varavALAne zvAsa thAya che, kapha mAlama paDe che, ulaTI thAya che, zarIra jaDa thaI jAya che, meTuM madhura thaI jAya che, saLekhama thAya che, moMmAM pANI chUTe che; tAva utpanna thAya che, uMgha Ave che, mAthuM tathA keheDe dukhe che, rUvATAM ubhA thAya che, tyAre te cinha vAtapitta javaranAM samajavAM. A rIte be doSanAM cinha ekaThAM maLelAM je javaramAM jaNAya che tene vaidyazAstra jANanArA paMDite ThaMdvaja eTale be deSane vara vAtapittajvaranAM upAya. vAlakaM kAzulI mustA yaSTirdAkSATarUSakaH / kvAtha eSAM sitApIto vAtapittajvarApahaH // 40 / / drAkSAkirAyataM bhArgI kcuromRtvllrii| eSAM kvAtho guDopetaH pIto dvaMdvajarogahRt / / 41 / / madhuyaSTirnizAyugmaM paTolIvyAdhighAtakaH / mustAniMbAvayaM kvAtho vAtapittajvarApahaH / / 42 / / cikkaNI madhukaM drAkSA madhupuSpaM vRSotpalam / padmakaM vAlakadvaMdva kvAtha eSAM suzItalaH // pItaH pathyAzino hanti pralApaM mohamutkaTam // 43 // 1. vIraNavALe, kAjulI (kAsanI?) motha, jeThImadha, drAkSa, araDUsI, e auSadhone kavAtha sAkara sAthe pIvAthI vAtapitta javara dUra thAya che. 2. drAkSa, kariyAtuM, bhAraMga, SaDakacu, gaLe, e auSadheno kavAtha eka tolo goLa nAkhIne pIvAthI vAtapitta javarane maTADe che. 3. jeThImadha, haLadhara, dArU haLadhara, paTela, upaleTa, motha, For Private and Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (40) lImaDAnI aMtarachAla, e auSadheno kavAtha vAtapitta javarane dUra kare che. 4. cikaNI(?), jeThImadha, drAkSa, mahuDo, araDUsI, kamaLa, paghakASTa, varaNavALo, kALo vALA, e auSadhone kavAtha karIne sA. rI peThe ThaMDA thavA dIdhA pachI pIe, ane khAvA pIvAmAM pathya pALe te lavarI tathA bhAre mUchane maTADe che. vAtakaphavaranAM lakSaNa taMdrA stamityaMsaMtApaparvaruk khAMgagauravam / / zItakAsArucizvAsI vidyAdvAtakaphajvare // 44 / / vAtakapha javaravALAne AMkhamAM ghena hoya che, zarIramAM jaDatA hoya che, aMgamAM dAha thAya che, sAMdhAomAM kaLatara thAya che, zarIra bhAre lAge che, TADha vAya che, khAMsI thAya che, anna upara rUci rahetI nathI ane zvAsa thAya che. vAtakaphajvaranA upAya, kSadrAmatAnAgarapuSkarAhvayaiH kataHkaSAyaH kphmaarutottre| sazvAsakAsArucipArzvazUle jvare tridoSaprabhavepi zasyate // 45 // AragvadhagraMthikamustatiktA harItakIbhiHkvathitaH kaSAyaH / sAme sazule kaphavAtayukte jvare hito dIpanapAcanazca // 46 // 1. rIMgaNI, gaLe, zuMTha, puSkara mULa, e auSadhene kavAtha karIne vAtakapha javaramAM, tathA zvAsa, khAMsI arUci ane pAsAmAM zULa e sarva upadrava sahita trideSane javara hoya te temAM paNa zreSTha che. 2. garamALA, pIparImULa, matha, ka, haraDe e aiSadhothI karelo kavAtha Ama sahita tathA zULa sahita kaphavAta javaramAM hitakAraka che vaLI e kavAtha jaTharAgninuM dIpana karanAra tathA maLane pakava karanAra che. pittakaphavaranAM lakSaNa. zItaM dAgho ruciH kAsastRSNA moho mukhaM kaTu / Alasyamiti cinhAni jvare pittakaphAtmake // 47 // pitta kapha javaravALAne TADha vAya che, dAha thAya che, anna bhA For Private and Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 41 ) vatuM nathI khAMsI thAya che, tarasa lAge che, mUcho thAya che, meTuM kaDavuM thaI jAya che, ane ALasa upaje che evAM cinha thAya che. pittakaphajvaranA upAya. kiramAlo vacA hiMgulakaM dhAnyakaM nizA / sustA yaSTI tathA bhArgI parpaTaH samabhAgataH // 48 // aSTAvazeSitaH kvAtho madhunA prativAsitaH : pitazleSmajvaraM hanti kvAtha eSAM niSevitaH // 49 // paTolI nivapatrANi pathyA kttukrohinnii| pittazleSmajvaraM hanti kvAtha eSAnniSevitaH // 50 // triphalA vAlakaM yaSTirATarUSaH pttolikaa| kvAthomadhuyutaH pItaH zleSmapittajvarApahaH // 51 // paTolI riMgiNI zuMThI kirAtaM ktturohinnii| guDUcIMdrayavA ghAsA mustA bhArgI ca caMdanama // 52 // kvAthaH pIto'ruci dAghaM tRSNAM chardimasaMvaram / zleSmapittajvaraM hanti kAsaM zUlaM ca dAruNam // 53 / / 1. kiramAla (?) vaja, hIMga, vALa, dhANA, haLadhara, motha, jeThImadha, bhAraMga, pitapApaDe, e auSadho sama bhAge laIne temAMthI cAra tolA auSadhane soLa gaNuM pANImAM ukALI AThame bhAge zeSa rahe tyAre gALI laI ThaMDuM paDavA deI temAM madha nAkhIne pAve. A kavAtha pIvAthI kaphapitta javara nAza thAya che. 2. paTola, lImaDAnAM pAMdaDAM, haraDe, kaDAchAla, e auSadhone kavAtha karIne pIvAthI pittakapha javara nAza pAme che. 3. triphaLAM (haraDe, beThAM, AmaLAM), vALa, jeThImadha, ara paTela, e auSadhane kavAtha ThaDe thayA pachI madha sAthe pIvAthI kaphapitta javarane dUra kare che. 4. paTela, rIMgaNa, zuMTha, kariyAtu, kaDAchAla, gaLo, Idrajava, araDuzI, motha, bhAraMga, tAMjalI, e auSadhono kavAtha pIvAthI aruci, dAha, tarasa, ulaTI, mananuM parAdhInapaNuM e sarva sahita kaphapittajvara tathA bhayaMkara khAMsI ane zaLa paNa maTe che. For Private and Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 42 ) sannipAtavaranAM lakSaNa AlasyamaruciH krnnsNdhysthishiirssvednaa| mUrchA dAghastRSA nidrA naiva jihvAtipAMDurA // 54 // pIte vA lohite nIle locane zItalaM vapuH / bhramaH kAso mukhaM taptaM sannipAtajvareMgitam // 55 // sannipAta varavALA rogIne ALasa upaje che, annAdikapara rUci rahetI nathI, kAna, sAMdhA, hADakAM, ane mAthAmAM vedanA thAya che, rogI bebhAna thAya che, tene zarIre dAha thAya che; tarasa lAge che tathA ugha AvatI nathI, tenI jIbha ghaNI dhaLI thaI jAya che; tenI AMkho pILI, rAtI, ke nIlavarNanI thaI jAya che, tenuM zarIra ThaMDu lAge che, tene bhrama thAya che, khAMsI thAya che, ane tenuM mukha garama rahe che, A lakSaNo sannipAta javaranAM che. sannipAtana upAya. zuMThI dAru vacA mustA kirAtaM kAsulI tthaa| kaMTakAryamRtAkvAthaH sannipAtajvarApahaH // 56 // madhUkasArasiMdhUtthavacoSaNakaNAH samAH / bodhayatyaMjasA cUrNa nasyato jvaramUrchitam // 50 // yavAseMdrayavA bhArgI karcuraH ktturohinnii| paTolI ca sitairaMDamUlaM karkaTazRMgikA // 58 // eSAM samAMzataH kvAthaH zvAsaM kAsaM tathA bhramam / sannipAtajvaraM hanti rogiNaH pathyabhojinaH // 59 // niMbo dArunizA mustA triphalA kaTurohiNI / paTolIkvAthapAnena yAti traidoSajojvaraH // 10 // parpaTazcaMdanazchinnasaMbhavA samabhAgataH / / sannipAtajvaraM hanti kvAtha eSAM niSevitaH // 6 // kirAtedrayavA mustA kaTukIvizvabheSajam / cUrNameSAM sitAyuktaM sannipAtajvarApaham // 2 // hiMgu zuMThI kaNApathyA mAtuluMgarasAnvitam / bhakSitaM cUrNameteSAM sannipAtajvarApaham // 63 // zirISabIjagomUtrakRSNAmaricasaiMdhavaiH / bodhayatyaMjanaM sumaM sannipAtena mAnavam // 64 // For Private and Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 43 ) kRte saMjJAvidhAne'pisaMjJAyasya na jAyate / pAdayostaM lalATe vA dahettaptazalAkayA // 65 // trivRcchyAmAsitAkRSNAtriphalAmadhumodakaH / santipAtajvaraM zophaM raktapittaM nirasyati // 66 // devadAru nizA niMbo rohINI triphalA ghanaH / paTolI zasyate kvAthaH sannipAtetidAruNe // 67 // kiramAlakaNAmUlaM mustA kaTukarohiNI / pathyA tatsaMbhavaH kvAthaH sannipAtetidAruNe // 68 // saThI puSkaramUlaM ca vyAghrI siMhI durAlabhA / gaDUcI nAgaraM pAThA kirAtaM kaTurohiNI // 69 // eSa zayyAdikovargaH sannipAtajvarApahaH / AmadoSaM tathA zUlaM kAsaM ca zleSmamArutam // 70 // raudrAn sarvajvarAn hanti rogiNaH pathyabhojinaH // 71 // 1. zuTha, devadAra, vaja, meAtha, kariyAtu, kAculI (?) rIMgaNI, gaLA, e aiSadhAne kavAtha sannipAta javarane dUra kare che. 2. cetanA ANanArU nasya--jeThImadhanA zIza, sidhava vaja, marI, pIpara, e sarve samAna bhAge leine tenuM cUrNa karIne te su'ghADavAthI tAvathI mUrchita thayele mANasa tarata sAvadha thAya che. 3. dhamAse, iMdrajava, bhAra'ga, kacurA kaDAchAla, paTAla dheALA era'DAtu mULa, kAkaDA sIMga, e sarve auSadha samAna bhAge leine tene kavAtha karIne pIvAthI pathya bhAjana karanAranA zvAsa, bhrama, ane sannipAta javara nAza pAme che. khAMsI, 4. lImaDA, devadAra, haLadhara, meAtha, triphaLA, kaDAchAla, paTola e ASadhAnA kavAtha pIvAthI tridveSane tAva nAza pAme che. 5. pittapApaDA, tAMjaLI, gaLA, e traNene samAna bhAge laine tene kavAtha pIvAthI sannipAta javara nAza pAme che. 6. kariyAtu, IMdrajava, meAtha, kaDAchAla, zuTha, e aiSadhAnu cUrNa sAkara sAthe eka tAle phakAvavAthI sannipAta javara dUra thAya che. For Private and Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (44) 7. hiMga, zuMTha, pIpara, haraDe, e eSadhenuM cUrNa bajerAnA rasa sAthe khAvAthI sannipAta javara dUra thAya che. 8. sannipAtamAM aMjana--sarasanAM bIja, gAyanuM mUtra pIpara, marI, siMdhava, e auSadhonuM bArIka aMjana banAvIne sannipAtathI ghenamAM bebhAna jevA paDI rahelAne AMjavAthI te rogI jAgrata thAya che. 9. dAhakarma-je sannipAtanA rogIne sAvadha karavAnA bIjA upacAra karyA chatAM paNa te jAge nahi, te tene banne page athavA kapALamAM tapAvelI saLIvaDe DAma de. 10. kALuM notara, pIpara, ane triphaLA, e auSadhIonuM cUrNa karIne temAM madha tathA sAkara nAkhIne modaka (lagabhaga rahyA tolAnI goLI) karIne khavarAvAthI sannipAtane tAva, sojo, ane rakatapitta maTI jAya che. 11. mahAbhayaMkara sajiyAta hoya te devadAra, haLadara, lImaDAnI chAla, gaLe, triphaLA, metha, paTeLa, e auSadhane kavA tha Apa sAro che. 12. kiramALa (?), pIparImULa, motha, kaDAchAla, haraDe, e auSadhone kavAtha mahAbhayAnaka sannipAtamAM Ape. 13. yAdavarga--SaDakacera, puSkaramULa, rIMgaNI, bhayarIM. gaNI, dhamAse, gaLo, zuMTha pahADamULa, kariyAtu, kaDAchAla, e auSadhone zaDyAdika varga kahe che. e zakyAdika varga sannipAta javarane maTADanAra che. vaLI te Ama doSane, zULane, khAMsI, kaphavAyune tathA saghaLA prakAranA ugra tAvane nAza kare che mAtra rogI pathya bhejagna karanAro joIe. sAmAnya vapratIkAra. triphalA vaMdhyakarkoTI vacA mustA nizAdvayam / kuSTaM kirAyataM kvAthaH pItaH sarvajvarApahaH // 72 // gaDUcI riMgiNI zuMThI kvAtha AsAM kaNAnvitaH / pItaH sarvajvarAn hanti zvAsaM zUlaM tathA'rucim // 73 // For Private and Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 45 ) 1. trizNA, vAMgaNI uTolInA 46, 104, bhotha, jahara, haaihaLadara, upaleTa, karatuM, e aiSadhonA kavAtha badhA prakAranA tAvane maTADe che. 2. gaNo, rIMgAzI, zuDa, ye auSadhAne vAtha rI temAM piicranuM cUrNa pA tAlA nAkhI saghaLA prakAranA tAva tathA te sAthe zvAsa, zULa ane aruci hAya tA tepaNa maTe che. viSamajvaranA pratikAra. bibhIto vyAdhi ghAtazca kaTukItRvRtAtathA / kAthohanti tRSAM dAghaM viSamajvaramaMjasA // 74 // madhUkavalkalaM kuSTamutpalaM caMdanaM vacA / triphalA dullarI vAsA drAkSA zirISapadmakam // 75 // mUrvAyaSTirayaM kvAtho dAghaM mUrchA tRSAM bhramam / raktapittajvaraMhanti nipIto madhunA saha // 76 // yaSTirdurAlabhA pAThA triphalA tAlakAmRtA / mustAkkAthaH sitApIto viSamajvara nAzanaH // 77 // kaNAcUrNa madhukSIrasarpiH pakkaM nihanti tat / pItaM zarkarayA zvAsaM hRdrogaM viSamajvaraM // 78 // paTolIdrayavA pAThA gaDUcI niMbapallavAH / hanti kvAtho nipItoyaM satataM vibhramajvaram // 79 // jvaraMjanazilAtailakRSNAmarivasaiMdhavaiH / cAharItakI sarpirdhUpaH syAdviSamajvare // 80 // caMdanaM dhAnyakaM mustA gaDUcI vizvabheSajam / paMcAhaH saMbhavaM hanti jvaraM kvAtho niSevitaH // 81 // mustApAThAzivA kvAthazcAturthikajvarApahaH / dugdhena triphalA pItA hanti cAturthikaM jvaram // 82 // yavAso haivajAdAru zuMThI vAsA samaM tataH / kvAtha niSevito hanti jvaraM SaSThadinodbhavam // 83 // mustA vizvAmRtA dhAnyaM vAlakaM caMdanaM samaH / kvAtho madhusitApIto tryAhikajvaranAzanaH // 84 // sitAmadhukaNAsarpistaptadugdhasya pAnataH / zAmyaMte zvAsahRdrogapralApaviSamajvarAH // 85 // For Private and Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (46) zirISo lAMgalI kuSTaM niMbo daMtI hriitkii| madhvAjyabhakSitaM cUrNa viSamajvaranAzanam // 86 // zirISo nivapatrANi hiMguH sarpasya kaMcukaH / samAMzaM cUrNameteSAM pAripiSTaM ca nasyataH // 87 // grahabhUtapizAcAnAM zAkinIrakSasAmapi / doSaM hanti jvaraM tIkSNaM taraNistimiraM yathA // 88 // zirISaM bilvajaM caamrkpitthaarjunpllvaiH| sapuraH zallakaidhUpaH sarva grahajvarApahaH // 89 // lazunaM pippalI rAjI vacA pathyA samAMzataH / patacUrNa jalApiSTaM cakSusthaM jvaranAzanam // 90 // 1. beTuM, upaleTa, kaDAchAla ane nasetarane kavAtha pIvAthI tarasa ane dAha sahita viSamajavarane tvarAthI maTADe che. 2. mahuDAnI chAla, upaleTa, kamaLa, rakatacaMdana, vaja, triphaLA, dullarI (?), araDUsI, drAkSa, sarasavRkSanI chAla, padmakAi, mAravela, jeThImadha, e auSadhane kavAtha madhasAthe pIvAthI dAha, mUcha tarasa ane masahita rakatapittathI utpanna thayele javara nAza thAya che. 3. jeThImadha, pahADamULa, triphalA, tAlaka (tAlIsapatra?), gaLo, metha, e aiSadhane kavAtha sAkara sAthe pIvAthI viSamajavara nAza pAme che. 4. madha, dUdha, ane ghI sAthe pakava kareluM pIparanuM cUrNa sAkara sAthe pIvAthI zvAsa, udvega (chAtInI amUjhaNa), ane viSamajvara maTe che. 5. paTeLa, Idrajava, pahADamULa, gaLo, lImaDAnAM pAMdaDAM, e auSadhone kavAtha pIvAthI brama sahita satata vara (hamezAM sarakhe AvanAre tAva) nAza pAme che. 6. aMjana-manazIla, tela, pIpara, marI, ane siMdhava, e auSadhene bArIka vATIne tenuM aMjana karavAthI viSamajavara dUra thAya che. For Private and Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (80) 7. dhUpa--vaja, haraDe ane ghInA grUpa ApavAthI viSamajvara dUra thAya che. 8. caMdana, dhANA, meAtha, gaLA, zu, e aiSadhAne kavAtha pIvAthI dara pAMcame divase AvanArA tAva nAza pAme che. 9. mAtha, pAhADamULa, ane haraDenA kavAtha ceAthiyA tAvanedUra kare che. 10. dUdha sAthe triphaLAnuM cUNuM pIvAthI cAthiyA tAva nAza pAme che. 11. dhamAsA, haeNvaja ( hImaja ?), devadAra, zu'Tha, araDUzI, e aiSadhA sama bhAge leine tenA kavAtha pIvAthI ae divase krIne AveleA tAva maTI jAya che. 12. meca, suMTha, gaLA, dhANA, vALA, caMdana, e aiSadhA samAna bhAge leine tenA kavAtha madha tathA sAkara nAkhIne pIvAthI trIje divase skrIne AvanArA tAva maTI jAya che. 13. sAkara, madha, pIpara, ghI, ane garama kareluM dUdha e auSadheA pIvAthI zvAsa, udvega, lavarI, ane viSamajavara maTeche. 14. sarasa, lAMgalI (vaDhavADiyeA ?), upaleTa, lImaDAnI chAla, daMtImULa, haraDe, e auSadhAnu curNa madha tathA ghI sAthe khAvAthI viSamajvara nAza pAme che. 15. nasya-sarasa, lImaDAnAM pAMdaDAM, hIMga, sApanI kAMcaLI, e sarve sama bhAge leine tenu cUrNa pANI sAthe vATavu'. pachI tene nAkamAM suMdhavAthI graha, bhUta, pizAca, zAkinI, ane rAkSasa, e saiAnA doSane tathA temanAthI thayelA tIvra javarane sUrya jema adhakArane nAza kare che tema nAza kare che. 16. dhUpa-sarasava, khIlInAM, makhAnAM, keADhInAM, tathA sAiDanAM pAMdaDAM, gugaLa, zAhuDInAM sIseALiyAM, e sarvenA dhUpa karavAthI saghaLA graheAthI utpanna thayele vara nAza pAme che. For Private and Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 48 ) 17. aMjana-lasaNa, pIpara, rAI, vaja, haraDe, samAna bhAge laIne pANImAM bArIka vATIne AMkhe AMjavAthI javara nAza pAme che. varAtIsAranA upAya. gaDUcIMdrayavAH zuMThI kirAtAtiviSA ghanaH / etatkvAthaH kRtaH pItaH sarvajvarAtisArajit // 91 // caMdana kaTukI pAThA kiraatoshiirprpttaaH| jvarAtIsAra hRtkvAtho nipIto madhunA saha / / 92 // parpaTazcaMdanaMyaSTiH kuttjotivissaamRtaa|| mustaiSAM samadhuH kvAthaH pIto jvarAtisArahat // 93 / / gokSurazcaMdanaM yaSTi kuttjotivissaamRtaa| mustAvAlakakuSTAni lajarI samabhAgataH // 94 / / aSTAvazeSitaH kvAtho madhunA pItamulvaNaM / / jvarAtisArakaM hanti kukSizUlaM ca dAruNam // 95 // 1. gaLo, Idrajava, zuMTha, kariyAtuM, ativikha, metha, e aiSane kavAtha karIne pIvAthI saghaLA prakArane javara sahita atisAra (jhADe) maTe che. 2. ratAM jaLI, kaDAchAla, pahADamULa, kariyAtu, vIraNavALo, pittapApaDe, e auSadhane kavAtha madha sAthe pIvAthI sarva prakArane tAva ane atisAra (jhADe) maTe che. 3. pittapApaDe, ratAM jaLI, jeThImadha, Idrajava, ativikha, gaLa, motha, e auSadhane kavAtha madha sAthe pIvAthI atisAra sahita tAva maTe che. 4. gokharUM, ratAM jaLI, jeThImadha, Idrajava, gaLe, mAtha, vAche, upaleTa, lajajarI (lajALuM?), e auSadhe samAna bhAge laIne tene kavAtha karIne AThame bhAge bAkI rahe tyAre te kavAtha madha sAthe pIvAthI atizaya bhayAnaka varAtIsAra ane kUkhamAMnuM mahAkaThaNa zaLa nAza pAme che. For Private and Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 49 ) jvarAdi rAgamAM kuccha ( varjya ), varjayedvidalaM zUlI kuSTI mAMsaM jvarI ghRtam / madyapAnamapasmArI netrarogI ca maithunam // 96 // je mANasane peTamAM dUkhatuM hAya-cuka AvatI heAya, teNe kaThaLa khAvuM nahi; kADha vALAe mAMsa khAvuM nahi; tAvavALAe ghI khAvu' nahi; pherUnA rogavALAe dArU pIveA nahi; ane AMkhanA rogavALAe strIsaMga karavA niha. vamAM pathya. zAlayo raktazAlyAdyAH zasyate SaSThikAstathA / paTolapatravArtAkaH karkoTAdIni ca jvare // 97 // rAtI sALa, tathA sAThI ceAkhA, vagere ceAkhA tathA paravaLanI bhAjI, vaMtAka ane kaTAlAM, vagere zAka tAvavALAne hitakara che. varamAM bheAjana ( yAgU ). pippalIpippalImUlacavyacitrakanAgaraiH / yavAgUH sevitA siddhA dIpanI pAcanI hitA // 98 // kaSAyo bhraSTamudgAnAM lAjAH kSaudrayutAH sitAH / chardhatIsAravRDdAghaM pittajvaranivAraNam // 99 // bhRSTadAlIkRtAmudagA zAlI lAjAzca dhAnyakam / jIrakaM saiMdhavaM toyamebhiH peyaM prazasyate // 100 // paTolI vAstuvA methI tuMDIrI zatapuSpikA / zAlI taMdulajaH zAkaH jvariNAmupakArakaH // 101 // 1. pIpara, pIparImULa, cavaka, citrA, zuMTha, e ASadhanuM cUrNa karI te nAkhIne rAMdhelI cavAgU ( narama khIcaDI ) tAvavALAnA jaTharAgnine pradipta karanArI, maLanuM pAcana karanArI tathA hitakArakache. 2. zekelA maganA ukALA, madha ane sAkara sahita DAMgaranI dhANI e banne auSadhe. ulaTI, jhADA, tarasa, ane dAha sahita pittavaranu nivAraNa kare che. 19 For Private and Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) 3. magane zekIne tenI karelI dALa, cokhA, DAMgaranI dhANI, dhANA, jIruM, siMdhava, e auSadhothI taiyAra kareluM pIvAnuM tAvavALAne ApavuM phAyadAkAraka che. 4. paravaLa, vadhue, methI, TIMDorAM, savAnI bhAjI, zAlI (?) tAMdaLajo, e zAka tAvavALAne phAyadAkAraka che. abhicAra vagere varanI utpatti ane pratIkAra. maMtrauSadhakriyAyaMtrairabhicArajvaro bhavet / vRkSArAmataDAgeSu devatAyataneSu ca // 102 // gobrAhmaNa yatInAM ca pIDAM kurvanti ye narAH / teSAmeva prakopena vizeyo daiviko jvaraH // 103 // vAtajAdyA jvarAH sAdhyAzcatvAro bheSajairbudhaiH / bhapare'bhISTa devasya sevayati pratikriyA // 104 / / maMtrasAdhanathI, auSadhIpragathI, athavA kaI prakAranA kriyAmaMtrathI abhicAra javara utpanna thAya che. vizeSakarIne vRkSa, vADI, ane devAlaya Adika jagAe bhUtAdi javara utpanna thAya che. je mANaso gAya, brAhmaNa ane yatine pIDA kare che temane te gAya vagerenA kopathI je javara utpanna thAya che tene daivika javara jANa. pAchaLa kahelA vAtAdika cAra prakAranA tAva je je temanAM auSadhe batAvyAM che te vaDe DAhyA vadhe maTADavA ane abhicAra vagere tAva abhISTa devanI sevA vaDe maTADavA eja temano u. pAya che. jvarAdi rogamAM auSadhanI mAtrA (mApa). zreSThAmadhyAdhamA mAtrA plmrdhtrddhtH| snehe kvAthauSadhe sA tu dviguNAdha vidhIyate // 105 / / auSadhe kaThine madhye komale vihitaM kramAt / kvAthAya nirmalaMtoyaM SoDazASTa caturguNam // 106 // 1. pAchaLa je kavAtha curNa vagere khAvAnAM kahyAM che tenuM mApa traNa prakAranuM che. zreSTa, madhyama, ane adhama. neha (ghI, tela, va. gere) auSadha hoya to eka mAtrA cAra tolAnI, madhyama mAtra be For Private and Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (51 ) tolAnI, ane adhama mAtrA eka tolAnI jANavI. je kavAtha rUpa auSadha hoya te zreSTha mAtrA ATha lailAnI, madhyama cAra telAnI ane adhama mAtrA be telAnI jANavI. 2. kavAtha karavAmAM mA5-Sadha kaThaNa hoya te kavAthamAM nirmaLa pANuM soLa ghaNuM mUkavuM; madhyama hoya te ATha gaNuM; ane kamaLa hoya te cAra gaNuM mUkavuM. kavAtha karavAmAM auSadha cAra tolA ke (bALaka vagerene mATe) be tolA levuM.) // iti paramajainAcAryazrIkaMThaviracite vaidyakasArasaMgrahe hitopadeza nAmni jvara pratIkAranAmA dvitiyaH samuddezaH // 2 // zirorogAH mAthAnA roganuM nidAna, akAlapalitaM pIDA sUryAvartArddhabhedakAH / ityAdayaH zirorogAstAnyathA doSamAharet // 1 // pRthaksamastadoSAsRkkRmibhizca bhavanti te| tatra vAta prakopena ninimittaM zirovyathA // 2 // nizi tIvA tu pittena vaSmauSNyaM mUrdhadhUmanam / kaphajAt kaphapUrNAgaM sazUnAkSihi maMguru // 3 // sarvaje sarvarUpANi raktotthaH pittlkssnnH| . sparzAsahatvaM zirasorujastIvra tarAtathA // 4 // vRddhAvasthA thayA pahelAM mAthe paLiyAM AvavA, mAthAmAM darada thavuM, AdAsIsI caDhavI, aradhuM mAthuM dukhavuM, ityAdika mAthAnA roga che. temane vAtapitta ane kaphanAM lakSaNo parathI ye doSa prabaLa che te nakakI karIne pachI tenA upacAra karavA. je mAthAnA rogamAM vAyu prakopa hoya te vagara kAraNe mAthAmAM pIDA thAya che. je pitta prakopa hoya te rAtre tIvra pIDA thAya che, zarIra garama thAya che, ane mAthAmAM khAMDakUTa thAya che. kapha prabaLa hoya to mAthuM kaphathI bhareluM rahe che, AnI bhamare sUjI jAya che, mAthuM For Private and Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (52) ThaMDuM ane bhAre lAge che. badhA deSathI mAthAne rega thayela hoya te badhA deSanAM lakSaNo dekhAya che. je lehIthI mAthAne rega thaye hoya te pittanA jevAM cinha thAya che tathA mAthe kaI sparza kare te sahana thaI zakato nathI, ane atyaMta tIvra vedanA thAya che. mAthAnA roganA upAya. mAMsI mahauSadhaM kuSTaM vacA gaMdharvahastakaH / piSTvA tuSodakairlepaH satailo mastakArtihA // 5 // eraMDazigrunirguDIvizAkhAnAM dalAni ca / uSNAni mastake badhvA zirasorti vinAzayet // 6 // girikarNI phalaM mUlaM sajalaM namyamAcaret mUlaM vA baMdhayetkarNe nihantyaddhaziro vyathAm // 7 // guDaH karaMja bIjaM ca nasyamuSNajalaihitam maricai gajairdrAvairlepo vA hantitAM vyathAm // 8 // kuMkumaM madhuyaSTI ca sitAghRta guNottaram / saptAhena kRte nasye dAhaM hanti zirorujam / / 9 // zigrupatra rasaimartha maricaM mUni zUlajit / martha vAtAri tailaM vA hanti sadyaH zirovyathAm // 10 // svedanaM ghRta godhUmainiguMDyAH kvthitenvaa| sannipAtodbhavAMhanti purANa ghRtapAnakaiH / / 11 // zuMThyAnasyamajAkSIraM ziroti nAzayetkSaNAt / kuMkumaMghRtasaMyuktaM nasyAddhAnti zirovyathAm // 12 // pAradaM mardayenniSkaM kRSNadhattUra kaivaiH / nAgavallIdravairvAtha vastrakhaMDaM pralepayet // 13 // tadvastraM mastake veSTyaM dhArya yAmatrayaM tataH / yUkApataMti niHzeSA salikSA nAtra saMzayaH // 14 // jAtIpuSpadalaMmUlaM kRSNAgomUtrapeSitam / lepoyaM saptarAtreNa dRDhakezakaraH paraH // 15 // zaMgATaM triphalA,gI nIlotpalamayorajaH / sUkSmacUrNa samaM kRtvA pacettailaM caturguNam // 16 // tallepAca dRDhAkezA kuTilA saralA aap| For Private and Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (53) bhallAtakaM ca bRhatI guMjAmUlaM phalaM tathA // 17 // madhunA saha lepena khAlityaM yAti duHsaham / guMjAmUlaphala-cUrNa kNttkaariphldrvaiH| tena lepena hantyAzuM idraluptaM suduHsaham // 18 // 1. jaTAmAMsI, zuMTha, upaleTa, divelAnuM mULa, e sarvane (pAchaLa kahelA) tuSadakamAM vATIne tene lepa tela sahita karavAthI mAthAnI pIDA maTe che. 2. divela, saragave, nagoDa ane vizAkha? e oSadhIonAM pAMdaDAM garama karI mAthe bAMdhavAthI mAthAnI pIDA nAza pAme che. 3. AdAsIsI. garaNanAM phaLa ane mULane pANI sAthe vATIne te pANIne suMghavAthI AdAsIsI maTI jAya che. athavA tenuM mULa lAvIne kAne bAMdhI rAkhe te paNa AdAsIsI maTI jAya che. 4. goLa ane karaMjanAM bIjane garama pANImAM vATIne tene suMghavAthI AdAsIsI maTe che. 5. bhAMgarAnA rasamAM mariyAM vATIne teno lepa karavAthI A dAsIsI maTe che. 6. kesara te. 1, jeThImadha te. 2, sAkara te. 4, ghI te. 8, e pramANe laIne vATIne tene sAta divasa lagI suMghavAthI mAthAmAM dAha thato hoya te mATe tathA mAthAnI pIDA maTe che. 7. saragavAnAM pAMdaDAMnA rasamAM mariyAM vATIne te mAthe mardana karavAthI mastaka zula maTe che. athavA mAthe dIvelanuM mardana karavAthI paNa mAthuM dukhatuM maTe che. 8. ghI, ghauM, athavA nagoDanA kavAthathI mAthAne svedana ApavAthI athavA jUnuM ghI pIvAthI sannipAtathI thayelI mAthAnI pIDA maTe che. 9. zuMThanI sAthe bakarInuM dUdha meLavIne tene suMghavAthI tarataja mAthAnI pIDA nAza pAme che. For Private and Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (54) 10. kesara ane ghI ekatrakarI suMghavAthI mAthAnI pIDA nAza pAme che. 11. lIkhe ane jAo--eka pasAbhAra pAra laIne tene kALAdhaMtUrAnA rasamAM athavA nAgaravelanA pAnanA rasamAM mardana karo. pachI te pArAvALA rasane eka lUgaDAnA kakaDA upara copaDa, te lUgaDuM mAthe vIMTavuM ane traNa pahora sudhI rahevA devuM. ema karavAthI lIo sahita tamAma jUo mAthAmAMthI kharI paDe che, emAM saMzaya nathI. 12. jAInAM phUla, pAMdaDAM, mULa, tathA pIpara, e sarvane pIpa2 tathA gAyanA mUtra sAthe vATavAM, ane tene lepa kare. A lepa sAta divasamAM mAthAnA kezane majabuta kare che. 13. zIMgaDAM (?), triphaLA, bhAMgare, kALuM kamaLa, leDhAnuM cUrNa, e sarvane samAna bhAge laIne tenuM bArIka cUrNa karIne temAM cogaNuM tela nAkhIne pakava karavuM. e tela copaDavAthI ke sIdhA haze tathApi vAMkA ane majabUta thaze. 14. bhIlAmAM, rIMgaNa, caNoThInuM mULa, caNoThInuM phaLa, e sarvanuM cUrNa karI tene madha sAthe lepa karavAthI mAthe asadA tAla paDI hoya to te maTI jAya che. 15. caNoThInuM mULa ane phaLa, e bannenuM cUrNa karIne joyarIMgaNInA phaLanA rasamAM meLavIne lepa karavAthI atyaMta duHsaha evI tAla paDI gaI hoya te tAtkALa maTI jAya che. karNarogAH kAnanA roganuM nidAna, karoti viguNo vAyumalaM saMgRhya karNayoH / sakaphaH pAkabAdhIryazUlasrAvAdikAn gadAn // 19 // 1. joIe te karatAM vatto ke e thayele kaphasahita vAyu kAnanA melane ekaTho karIne kAnamAM pAka, baherApaNuM, zULa, parUM vehevuM, vagere regene utpanna kare che. For Private and Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (55) kAnanA roganA upAya. karNazUlaharaH kSipto lavaNArdrakayo rasaH / daMtaistucarvayenmUlaM naMdyAvartapalAzayoH // 20 // tallAlApUrite karNe dhruvaM gomakSikAvrajet / / arkapatradvaistailapUraNAt karNazUlajit // 21 // lazunasya rasaM koSNaM pUrayecchandazAMtaye / meghanAdarasaiH pUrNe karNe pUyaM praNazyati // 12 // muzalI vAkucI cuurnnkhaadedvaadhiiryshaaNtye| katakaM zizulavaNamAranAlena peSayet // 23 // karNamUlasthitaM sphoTaM soSNaM lepAdvinAzayet / muzalIkaMdacUrNa ca mahiSI navanItataH // 24 / / lolayedrodhayedbhAMDe dhAnyarAzI nivezayet / saptAhAdudhRtaM lepAtkarNapAlI vivarddhayet // 25 // azvagaMdhAvacAkuSTaM gajapippalikA samam / mahiSInavanItena lepAko vivarddhate // 26 // guMjAmUlaphalaM cUrNa mahiSIkSIrasaMyutam / sRtaM dadhi tataH kuryAtravanItaM tadutthitam // 27 // karNasya lepanAnnityaM varddhate nAtra saMzayaH / azvagaMdhA samaM lobhraM tatsamAgajapippalI // 28 // caturbhAgamitaM toyaM tilatailaM ca bhaagikN| tailazeSaM pacetsarva tena lepe kRte sati // 29 // stanayoH karNapAlyozca sthUlatA vistRtA bhavet / bhallAtaM dADimIchallaM riMgiNImUlikA trayam // 30 // pakkaM zirISatailena lepanAkarNa vRdhdhikRt| kuSTAzvagaMdhAgajapippalInAM cUrNa mahiSyAnavanItapakkam // 31 // karNapravRdhdhi stanatuMgatAM ca kAThinyamuccairvidadhAti lepAt / riMgaNI dullarI piSTA vAriNA vAjigaMdhayA // 32 // karNayo stanayo vRdhi kurvantyete prleptH|| satailakakapitthena savraNA karNapAlikA // 33 // liptA pazcAdhyavAcUrNayuktAsau nirbaNA bhavet // 34 // For Private and Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (56) zuMThIrAjikayozcUrNa gRhdhuumorkbhaajne| ghRtaM takrAnvitaM lepAnirbaNAM kurute zrutim // 35 // 1. AdAno rasa ane siMdhava kAnamAM mUkavAthI kAnanuM zULa maTe che. 2. naMdyAvarta (?) tathA khAkharanA mULane dAMtathI cAvIne tenI lALa kAnamAM mUkavAthI kAnamAM bagavA paDyA hoya te nAza pAme che. 3. AkaDAnA pAnanA rasamAM tela pakava karIne kAnamAM mUkavAthI kAnanA casakA maTI jAya che. 4. kAnamAM avAja thatuM hoya te te maTavA mATe lasaNano rasa kADhIne tene sahevAya teTale garama karIne kAnamAM mUka. 5. tAMdaLajAno rasa kAnamAM pUravAthI kAnamAMnuM parU nAza pAme che. 6. muzalI tathA bAvacI samAna bhAge laIne tenuM cUrNa eka tela khAvAthI baherApaNuM maTI jAya che. nirmanInAM phaLa, saragavAnuM chaDuM, tathA siMdhava, e sahanuM cUrNa karIne tene kAMjImAM vATavuM pachI tene lagAra garama karIne kAnanA mULa AgaLa thayelA phellA upara copaDavuM, tethI te maTI jAya che. 8. muzalIkadanuM cUrNa karIne tene bheMzanA mAkhaNamAM mizra karavuM. pachI tene eka mATInA vAsaNamAM nAkhI mukha baMdha karIne anAjanA DhagalAmAM mUkI chAMDavuM. sAta divasa vItyA pachI te vAsaNa kADhIne temAMnA auSadhane lepa karavAthI kAnanI pALo vadhe che. 9 AsaMdha, vaja, upaleTa, gajapIpaLI, e sarve samabhAge laI tenuM cUrNa karI bheMzanA mAkhaNamAM meLavI tene lepa karavAthI kAnanI bUTa vadhe che. 10. caNoThInuM mULa tathA phaLa leine tenuM cUrNa karI bheMzanA dUdhamAM nAkhavuM ane pachI te dUdhane AdharakavuM pachI tenuM dahIM For Private and Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (57) thAya tene levIne temAMthI mAkhaNa kADhavuM. e mAkhaNane nitya kAne lepa karavAthI kAne vadhe che emAM zaka nathI. 11. AsaMdha, ledhara, ane gajapIpara, e traNe samAne bhAge levAM. pachI te caNathI gaNu pANI laIne temAM eka bhAga jeTaluM talanuM tela nAkhavuM. pachI tela zeSa rahe tyAM sudhI devatA upara mUkI tene pAka kara. te tela gALI laIne tene lepa karavAthI stananI vRddhi thaI te sthala thAya che, tathA kAnanI bUTo paNa moTI thAya che. 12. bhIlAmAM, dADamanI chAla, tathA rIMgaNInAM mULa, e traNane sarasiyA telamAM pakava karIne te telane lepa karavAthI kAnanI bUTo vadhe che. 13. upaleTa, Asadha, ane gaja pIparanuM cUrNa karIne tene bheMzanA mAkhaNamAM pakava karavuM. pachI te mAkhaNane gALI laIne tene lepa karavAthI kAnanI bUTa ghaNI vadhe che tathA stana kaThaNa ane meTA thAya che. 14. rIMgaNa ane dularI (bheMyarIMgaNI ?), e be sAthe AsaMgha meLavIne te sahune pANImAM vATI tene lepa karavAthI kAna tathA stananI vRddhi thAya che. 15. kAnanI pALa pAkatI hoya to te upara kaThAnA sUkA garbhanuM cUrNa ane tela meLavIne copaDavuM ane pachI te upara dhavA (dhAvaDI ?)nuM cUrNa dAbavuM. tethI te rUjhAI jAya che. 16. zuMTha ane rAInuM cUrNa karIne temAM gharano dhUmasa meLavI te badhuM AkaDAnA vAsaNamAM nAkhavuM. pachI temAM ghI ane chAza meLavIne tene lepa karavAthI kAna pAkata maTe che. For Private and Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 58 ) nAsArogAH nAkanA roganA prakAra arzosrasrAvapiDakAH pUyasrAvazca pInasaH / pratizyAyachalikAzthe tyAdyA nAsAmayAH smRtaaH|| 36 // 1. nAkamAM arzanA aMkura thAya che, nAkamAMthI lohI nIkaLe che, nAkamAM phelIo thAya che, nAkamAMthI parU vahe che, nAkamAM pIns thAya cha, saNema thAya cha, bhane chasi (chau ? ) thAya cha, ItyAdika nAkanA roga kahelA che. nAnA nA jAya. vAripiSTaM trayaM dUrvAkusuMbhaM dADimIphalam / nasyato nAsikAraktaM staMbhayetpravahadratam // 37 // kttutuNbiiltaakNdrsoduurvaarsaanvitH| nasyato nAsikAraktaM staMbhayetpraharAdhruvam // 38 // kaTutuMbIlatAkaMdo ghRSTaH zItena vaarinnaa| nasyato hanti nAsAyA raktavAhaM na saMzayaH // 39 // jaMbupatrayuto dUrvAraso daaddimpusspyuk| nAsAyA nasyato raktaM patadvArayate'nizam // 40 // vyAghrIdaMtIvacAzigrusurasAvyoSasaiMdhavaiH / pAcitaM nAvanAttailaM pUtinAsAgadaM haret // 41 // nipatadvArayedraktaM nAsAyA goghRtAnvitA / zarkarA nasyato vazyamApadaM kAlikA yathA // 42 // zayyArUDho jalaM zItaM nidrAkAlepi yaH pibet / tasya pInasajaM duHkhaM zamaM yAti dinatrayAt / / 43 // triphalApiSpalIcUrNa madhunAlIDhamAzu tt| pInasa vA mahAzvAsaM sazopha zamayedrutam // 44 // vigataghananizIthe prAtarutthAya nityaM / pibati khalu naro yo ghrANaraMdhreNa vaari| . sa bhavati matipUrNazcakSuSA tArkSyatulyo ghalipalitavihIno rogamuktazcirAyuH // 45 // For Private and Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 59 ) marica dadhimizreNa guDauSadhena zAmyati / pInaso yAti godhUmakSiprAbhojanato'thavA // 46 // zaMkhagokarNayoH kalkau dhAtukyA madhukasya ca / ghrANAsrAce sRji prokto yoSitkSIreNa yojitaH // 47 // masyaM dADimapuSpottharaso duurvodbhvo'thvaa| arBthika pAMva nAsikAgrutinonuta 48 che. gRhadhUmakaNAdArukSAranaktAhasaiMdhavaiH / siddhaM zikharibojaizca tailaM nAsAgadApaham // 49 // abhayA dADimIpuSpalAMgalaM ssissttmNbhsaa| nasyato hanti nAsAyA raktastrAvamiti zrutam // 50 // 1. dare, kasuMbInAM phUla, ane dADama, e traNane pANImAM vATIne suMghavAthI nAkamAMthI vahetuM lohI jaladIthI baMdha thAya che. 2. kaDavI tuMbaDIne velAnA kadane rasa ane darane rasa mizra karIne suMghavAthI nAkamAMthI vahetuM lehI eka praharamAM nizcaya aTakI jAya che. 3. kaDavI tuMbaDInA velAnA kaMdane ThaMDA pANImAM ghasIne suMghavAthI nAkamAMthI nIkaLato lehIne pravAha jarUra baMdha thAya che. 4. jAMbuDAnAM pAnAM tathA darano rasa dADamanA phUla sAthe ghuMTIne te rasa gALI leIne nAkamAM suMghavAthI nAkamAMthI je nira. tara lehI nIkaLyA karatuM hoya che, te baMdha thAya che. 5. rIMgaNI, daMtImULa, vaja, saragavo, tuLasI, zuMTha, pIpara, marI, siMdhava, e sarvanuM kalka (pANImAM vATI caTaNI) karIne temAM talanuM tela nAkhI tela pakava karavuM. e telanAM TIpAM nAkamAM nAkhavAthI parU vahetuM hoya te baMdha thAya che, 6. jema devI kAlikA Apattine hare che, tema, gAyanA ghI sAthe sAkara vATIne suMghavAthI nAkamAMthI paDatuM lohI avazya baMdha kare che. 7. je mANasa UMghavAne vakhate paNa bichAnAmAM bezIne ThaMDuM pANI pIe che, tenuM pInasanuM duHkha traNa divasamAM zAMta thAya che, For Private and Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 60 ) 8. je mANasa triphaLA ane pIparanuM cUrNa madha sAthe cATe che, tenuM pInasa jaladI maTI jAya che, temaja eja oSadha sejAne ane mahAzvAsane paNa jaladI maTADe che. 9. madhyarAtrI vItI gayA pachI savAramAM UThIne nitya je mANasa nAkanAM chidradvArA pANI pIe che, te mANasa buddhimAna thAya che, tenI daSTi garUDa jevI dIdhe thAya che, tenA zarIra para vRddhAvasthA nI karacalIo paDI hoya tathA paLiyAM AvyAM hoya, te te paNa mATI jAya che, ane te rogathI nimukata thaIne lAMbA AyuSya bhegave che. 10. dahIM sAthe marInuM cUrNa cATavAthI, geLasAthe zuMTha khAvAthI, athavA gahunI khIcaDI khAvAthI pInasa roga dUra thAya che, 11. zaMkha, gekarNa ( ? ), dhAvaDI, jeThImadha, e eSadhIonuM kalka karIne tene nA dUdhamAM nAkhIne jene nAkamAMthI lehI nIkaLatuM hoya tene suMghADavuM. 12. dADamanA phUlane rasa, athavA dareno rasa, athavA kerInI goTalIne rasa, athavA DuMgaLIne rasa, emAMthI keIpaNa eka rasa suMghavAthI nAkamAMthI nIkaLatuM lohI baMdha thAya che, 13. gharane dhUmAsa, pIpara, devadAra, javakhAra, haLadara, karaMja, siMdhava, aghADAnAM bIja, e auSadhethI siddha kareluM tela nAkamAM mUkavAthI nAkane rega dUra thAya che. 14. haraDe, dADamanAM phUla, lAMgaLa jAtanI DAMgaranA cekhA, e sarvane pANImAM vATIne tene suMghavAthI nAkamAMthI lehI vahetuM baMdha thAya che ema sAMbhaLyuM che. mukharogaH mukharaktanA upacAra piSvA taMdulatoyena kustuMbaraziphA mukhAt / staMbhayenipatadktaM prAtaH pItaM tu vegataH // 51 // For Private and Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 11 ) uduMbaraziphA piSTvA pItA taMdulavAriNA / patadraktaM mukhAnnUnaM vArayatyativegataH // 52 // ATarUSakapatrANAM raso madhusamanvitaH / zoNitaM staMbhayedAsyAtprAtaH pItaM pataddhruvam // 53 // 1. dhANAnAM mULane cAkhAnA dhAvaNamAM vATIne savAramAM pIvAthI, mukhamAMthI je ghaNA vegathI leAhI paDatu hAya te aTakeche. 2. umaiDAnAM mULane cAkhAnA dhAvaNamAM vATIne pIvAthI mukhamAMthI paDatA lAhIne jhapATAsAthe jarUra aTakAvI de che. 3. araDUsAnAM pAMdaDAMno rasa madha sAthe prAtaHkALamAM pIvAthI mukhamAMthI paDatu leAhI nizcaya aTake che. svarabhaMganA upacAra, bibhIta saiMdhavaM kRSNA cUrNa pItaM varAMbhasA / svarabhaMgaM tathA kRchrazabdozvAraMca vArayet // 54 // kRchrazabdaM svarabhaMgaM zivAcarNe nivArayet / gokSIrasaMyutaM pItaM zItaM vAri yathA tRSAm // 55 // 1. meheDAMnA phaLanI chAla, sidhava, ane haraDe, e traNa aiSadhAnu' caLuM karIne triphaLAnA pANImAM pIvAthI ghAMTA ezI gayA heAya te ughaDe che tathA mahAmahenate khelAtu hoya te maTIne sehelAithI avAja nIkaLe che. 2. jema DaMDApANIthI tarasa maTe che tema, AmaLAMnu cUrNa gAyanA dUdha sAthe pIvAthI, zabda muzkelIthI kheAlAtA hAya te rAga tathA ghAMTA khezI javAnA rAga maTe che. mukhapAkanA upacAra, guDo lavaNasiddhArtha haridrAmaricaM kaNA / cUrNamuSNAMbhasA va dhRtaM tadroganAzanam // 56 // tilatailAnvitaH pakko kaTubiMbIdalodbhavaH / raso hanti mukhAMtasthaH pakkatuMDamasaMzayam // 57 // jAtIpatrAmRtAdrAkSAdevadAruphalacikaiH / For Private and Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) hAyaH puta: pIto taMdUo mutrapAt // 18 // bAlakadvitayaM kRSNaM bubbulaM zatapatrakam / etallepena nazyati sphoTakA rasanAdbhavAH // 59 // mukharogaM nihaMtyAzu nizAkkAtho mukhedhRtaH / 1. gALa, si`dhava, sarasava, haLadara, marI, pIpara, e eSadhAnu... cUrNa karIne tene garama pANI sAthe mukhamAM rAkhavAthI mukha roga maTe che. 2. kaDavI ghileADInAM pAMdaDAMnA rasamAM talanu tela nAkhIne pakava karIne te rasa sahita tela mukhamAM rAkhavAthI mukhapAka jarUra maTI jAya che. 3. jAinAM pAMdaDAM, gaLA, drAkSa, devadAra, triphaLA, e ASa dhAneA kavAtha karIne madha sAthe tenA kegaLA bharavAthI mukhapAka maTe che. 4. kALA tathA pILA vALA, mAvaLanA kALA rasa, kamaLa, e saiAne vATIne tene lepa karavAthI jIbha uparanA pheAjJA maTI jAya che. 5. haLadaranA kavAtha karIne mukhamAM kAgaLA bharavAthI sukharAga jaladIthI maTI jAya che. dAMtanA rAganA upAya. cArvatA daMtasaMlagnA gaDUcI daMtazUlahRt // 60 // carvite vighRte vakre jAtIpatre vinazyati / mukharuk kesarodbhUtai bIjaiH syurdazanAdRDhAH // 61 // zRMgaverarasopetaM kesaraM daMtacarvitam / // daMtajaMtUna nihantyAzu karoti dazanAn daDhAn // 62 // cavitvA vidhutaM hanti daMtakITakavedanAm / guMjAvarAhakarNIyaM mUlamekaikamuddhRtam // 63 // nIlImUlaM snuhImUlamekaikaM daMtacavitam / vidhRtaM hanti daMtAnAM kITaM vedanayA saha // 64 // For Private and Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 63 ) khadiro jAtipatrANi chllihaivjvRkssjaa| TiMTubojaiH kRtaM tailaM gaDUSo daMtadAyakRt // 65 / / gaDUcI vAriNA piSTA jalairmukhadhRtaivrajet / daMtazUlaM dRDhAstesyuH sveditA dyumaNerdalaiH // 66 // aattruussrsaapittkserurspuurite| karNe daMtasthitA yAMti kamayo nikhilA drutam // 6 // siMduvAraviDaMgArkakSIraM lavaNasaMyutam yAvakApiSTametazca kRmihRiMtalepanam // 68 // 1. gaLonA velAne cAvIne dAMte dabAvI rAkhavAthI dAMta dUkhatA maTe che. - 2. jAInAM pAMdaDAM cAvIne mukhamAM rAkhavAthI maDhAne roga maTe che, temaja nAgakesaranAM bIjane cAvIne mukhamAM rAkhavAthI dAMta majabuta thAya che. 3. AdAnA rasamAM nAgakesara nAkhIne tene dAMtathI cAvavuM, tethI dAMtamAMnA jatu tarata nAza pAme che tathA dAMta majabUta thAya che. 4. coThInuM mULa athavA AsaMdhanuM mULa upADIne emAMthI game te eka mULane dAMta AgaLa rAkhavAthI jatunI vedanA nAza pAme che. 5. gaLInuM mULa ke zeranuM mULa, emAMthI harakeI ekane dAMte cAvIne mukhamAM rAkhavAthI dAMtanI pIDA tathA dAMtanA jatune nAza kare che. 6. khera, jAInAM pAMdaDAM, haivaja (?) vRkSanI chAla, ledharanAM bIja, e auSadhothI siddha karelA telanA kogaLA karavAthI dAMta daDha thAya che. 7. gaLone pANImAM vATIne te pANInA mukhamAM kogaLA bharavAthI dAMtanuM zULa maTIne te daDha thAya che. temaja AkaDAMnAM pAMdaDAMne bApha dAMtane ApavAthI paNa te daDha thAya che. For Private and Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 64) 8. araDUsAnA rasamAM bhadrathane vATIne te rasa kAnamAM bharavAthI dAMtamAM rahelA saghaLA jIvaDA jaladIthI nAza pAme che. 9. nagoDa, vAvaDIMga, AkaDAnuM dUdha, ane siMdhava e sarvane lAkhanA aLatAmAM vATIne dAMte copaDavAthI dAMtanA kRmi nAza pAme che. eThanA rega. gairikAMbhodhRtaM tailaM sajisaiMdhavasikthakam / varuNAMbhaHsRtaM pakkamoSThapAkavraNApaham // 69 // sikthakaM yAvakopetaM kaTutailena pAcitam / oSThe vipAdikAM hanti lepato vegatokhilAm // 70 // siddhArthatailasaMliptatApitAmrasyapallavaiH / / adhare svedite zIghraM zamaM yAti vipAdikA // 1 // 1. gerUnuM pANI, ghI, tela, sAjIkhAra, siMdhava, ane mINa, e sane varaNAnA kavAthamAM nAkhI pAka karo. e pAkathI thayela malama oTha upara copaDavAthI oTha pAkIne cAMdAM paDe che te maTI jAya che. 2. maNa, lAkhane aLate, e bemAM sarasIyuM tela meLavIne pAka kara. e malama oTha upara copaDavAthI ATha phATIne cAMdAM paDI jAya che te saghaLAM jaladIthI maTI jAya che. 3. eTha phATatA hoya teNe AMbAnAM pAMdaDAM para sarasiyuM tela copaDIne tene agni upara garama karIne te vatI oThane bApha - pavo eTale oTha phATatA maTI jAya che. mukhadiya, vAlAha madanaM jAtIphalaM marukaSAbhidham / guTikAsye dhRtAhanti pUtigaMdhaM sudAruNam // 72 // jAtIpatrANi jAtezca phalaM saMpIDya vaarinnaa| tasya lepe kRte yAMti mukhadaurgadhyalAMchanam / / 73 // iMg2adIphalamajjA vA piSTA zItena vAriNA / pralepo nAzayatyeva mukhadaurgadhyalAMchanam // 74 / / 1. vALe, mIMDhaLa, jAyaphaLa, marUkaSA(?), e auSadhanI goLI For Private and Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 65 ) karIne mukhamAM rAkhavAthI meAMmAMthI naThArA gadhAtA vAsa nIkaLatA haze te maTI jaze. 2. jAva'tarI ane jAyaphaLane pANImAM vATIne tenA lepa karavAthI durgaMdhathI mADuM gadhAtu hoya te maTI jAya che. 3. athavA hIMgArAnA phaLanI mIMjane 'DA pANImAM vATIne tenA lepa karavAthI mukhanI durgaMdha maTI jAya che. pAnacUnAthI paDelA phAllA. tAMbUlI tIvracUrNana dagdhaitarvadane sati / tailasya kAMjikasyAtha gaMDUSo hanti vedanAm // 75 // pAnamAM cUnA atizaya paDavAthI sukhanI aMdara pheAlA thayA hAya ke bhAThA paDI hAya tA tela ke kAMjInA kAgaLA bharavAthI te maTI jAya che. susvaranA upAya, jAtIpatraM kaNA lAjA mAtuluMgadalaM madhu / eSAM lehe bhavennAdaH kinnarasvaratodhikaH // 76 // jAva'tarI, pIpara, DAMgaranI dhANI, khIjerAnAM pAMdaDAM, madha, e sarvanu cATaNa karIne cATavAthI kinnara nAmanA deveza karatAM paNu vadhAre sAre| svara nIkaLe che. sukha vyaMganA upAya. siddhArthatilajIrANAM cUrNa piSTaM samAMzataH / dugdhena lepatastasya mukhavyaMgaM vinazyati // 77 // badarIphalabIjAni piSTAni madhunAthavA / guDena navanItena tallepomukharogahRt // 78 // varuNasyatvacaM piSTvA chAgI dugdhena tattvacA / mukhale kRte yAti kASrNya vA vyaMgalAMchanam // 79 // 1. sarasava, tala, ane kALIjIrI e aiSadhA samAna bhAge leine tenuM cUrNa karI dUdhamAM kAlavI tenA lepa karavAthI mukha upara je juvAnInI pheNIe thAya che te maTI jAya che. For Private and Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. beraDInAM phaLanI mIjane madha sAthe, athavA goLa sAthe athavA mAkhaNa sAthe vATIne tene lepa karavAthI mukharoga maTe che. 3. varaNanI chAlane bakarInA dUdhamAM vATIne tene lepa mukha upara karavAthI, meM upara kALA DAghA paDe che te chAyA athavA juvAnii bhIra maTI naya che. ---- gAnA zeya. zvetAparAjitAmUlamuddhataM sahasarpiSA / pItaM vA kaMdharAvaddhaM gaMDamAlopazAMtikRt // 80 // zvetAparAjitAmUlaM vizAlAyAH shiphaathvaa| gomUtra saMyutA caiva gaMDamAlAvinAzinI / / 81 / / chachaMdarIyutaM tailaM pAcitaM tasya leptH| gaMDamAlAtighorApi lepabhItApasarpati / / 82 // ghallAstailayutA bhuktA gaMDamAlAvinAzinAH / citroddhattaM galebaddhaM kuMdamUlaM nihanti tAm // 83 // bahmadaMDIziphAsA piSTA tNdulvaarinnaa| sphuTitAM hanti vegena gaMDamAlAmatidrutam // 84 / / nirguDImUlikA piSTA varAtoyena sarpiSA / kiMvA parAjitAmUlaM ghRtapIta nihanti tAm // 85 // zephAlImUlikA muktA glshuNddiinivaarinnii| upajihvA zamaMyAti tacchirAzoNite gate // 86 // taMdulodakasaMpiSTabhAraMgImUlalepataH / galagaMDaM zamaM yAti yathA duSTotipIDitaH // 87 // ajAMbhaH kaTutailaM ca takrasaiMdhavasaMyutam / etallepo nihantyeva galagaMDamasaMzayam // 88 // hayamAraraso bIjaM devadAroH supaacitH| nihanti nasyataH svairaM galarogamasaMzayam / / 89 // dvau kSArau triphalAvyoSa viDaMgaM lavaNAnvitam / citrakazceti cUrNAni gomUtre lehavatpacet // 90 // eSA gomUtrikA vrtiirglrogvinaashinii| zastrasAdhyAnapi vyAdhInihantyeva na saMzayaH // 91 // For Private and Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 67), vatsakAtiviSAdArupAThAtiktAMbudAH saha / gomUtrakvathitAH peyA galaroge samAkSikAH // 92 // 1. dhaLI aparAjitAnuM mULa upADI lAvIne tene ghInI sAthe pIvAthI athavA gaLe bAMdhavAthI gaMDamALA maTe che. 2. peLI aparAjItAnuM mULa athavA IMdravAriNInuM mULa, gAyanA mUtra sAthe ghasIne copaDe te gaMDamALAne vinAza kare che 3. chachuMdarI nAmanI vanaspatIne telamAM kakaDAvIne te telane lepa karavAthI mahAbhayAnaka gaMDamALA paNa e lepanA bhayathI bIhIne jatI rahe che. 4. tela ane vAla khAya to te gaMDamALAne vinAza kare che. 5. DolaranuM mULa citrA nakSatramAM ANIne gaLe bAMdhavAthI gaMDamALa maTe che. 6. brahmAMDanAM lIlAM mULane cokhAnA dhAvaNamAM vATIne phATelI gaMDamALA upara paDavAthI tene jaladIthI maTADI de che 7. nagoDanuM mULa triphaLAnA pANImAM vATIne ghI sAthe pIvAthI gaMDamALA maTe che. temaja aparAjitAnuM mULa ghI sAthe pIvAthI paNa gaMDamALA maTe che. 8. zephAlInuM mULa vATIne pANI sAthe pIvAthI gaLasuMDAM maTe che. 9 paDajIbhamAM vikAra thayo hoya te tenI zirAmAMthI lehI kaDhAvavuM eTale tene upadrava maTI jAya che. 10. jema duSTane ghaNI pIDA karavAthI te zAMta paDe che, tema cekhAnA dhovaNamAM bhAraMganuM mULa vATIne tene lepa karavAthI gaLA upara thayelAM gumaDA maTe che. 11. bakarInuM mUtra, sarasiyuM tela, chAza, siMdhava, e saghaLuM ekatra karIne tene lepa karavAthI gaLAnAM gUmaDAM jarUra maTI jAya che. For Private and Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (18) 12. kareNane rasa ane devadAranAM bIja e baMne ekatra pava karIne tene nAsa ApavAthI gaLAnA roga enI meLe nizcaya maTI taya che. 13. 41mA2, sAmA2, 23, peDhA, mAmA, zu, pI. para, marI, vAvaDIMga, siMdhava, citra, e sarvane samAna bhAge laIne tenuM cUrNa karIne gAyanA mUtramAM lehanI peThe tene pAka kare. A pAka kaThaNa thAya eTale tenI geLIo banAvavI. e gaLI gaLAnA rogane maTADanArI che. je re zastrathI kApyA vinA mATe ja nahi, evA regene paNa A geLI maTADe che. 14. 447, mativipanI jI, 3442, 5 / bhUka, hu, mAtha, e sarve samAna bhAge leIne gAyanA mUtramAM kavAtha karIne temAM madha nAkhIne pIvAthI gaLAnA roga maTe che. gaLAno zeSa, paTolImUlikA sArdA tUbarI madhuyaSTikA / kramukaM cikkaNaM niMbuchallI ca khadirAnvitA // 93 // kaTukI tavarAjautha kvAthomISAM sushiitlH| gaMDUSakaraNAddhati galazoSaM sudAruNam // 94 // zrIkhaDaM padmakaM mustA dhAnyakaM niMbuvalkalam / kuSmAMDaM khadiro dUrvAmUlaM ca tavarAjakam // 95 // aSTAvazeSitomISAM kAthaH zItalatAM gataH / gaMDUSakaraNAddhati rogiNaH zoSamulvaNam // 96 // kaNAjIraM sitAnAgakesaraM dADimIphalam / madhunA bhakSaNAdeSAM zoSaH zAmyati satvaram // 17 // vaTapAdAH zivA kRSNA madhukaM madhunA saha / avalehe kRtemISAM tRSArogo vinazyati // 98 // vaTapAdotpalaM kuSTaM lAjA dhaanykrmbhsaa| piSTiretairguTI va samadhuH zoSahRdgatA // 99 // ardhAvaddhitapAnIye salAje zItale madhu / tavarAjayutAM drAkSAM kSiptvA pIte tRSA vrajet // 10 // For Private and Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 9 ) kuSTaM kAsodbhavaMmUlaM padmakaM piSTamaMbhasA / bhakSitaM taddhRvaM hanti pipAsAM cirakAlajAm // 101 // jalaM malayajaM raktacaMdanaM padmakaM samam / uzIreNAnvito lepo mastake tRT nivAraNaH // 102 // leho tRSNAjayI kRSNA madhukSIradrumAMkuraiH // taptalohodakaMvAri lAjAkSaudrasitAyutam // 103 // vaTazTaMgamadhukuSTalAjAnIlotpalaiH kRtA / guTikaikA mukhanyastA tRSAmAzunirasyAti // 104 // gostanIkSurasakSIrayaSTImadhumadhUtpalaiH / / nizcitaM pAnanasyAbhyAM tRSA zAmyati dAruNA // 105 // 1. paTelInAM lIlAM mULa, tuvarI, jeThImadha, cIkaNasopArI, lIMbunI chAla, kherasAra, kuTakI, yavAsazarkarA, e sarvane kavAtha karIne te atizaya zItaLa thAya eTale tenA kogaLA karavAthI ati kaThaNa e gaLAmAM zeSa paDato haze to te maTaze. 2. sukhaDa, kamaLakAkaDI, motha, dhANA, lIMbunI chAla, keheluM (bhUsuM'), kherasAra, pUrvanAM mULa, tavarAja (yavAsazarkarA) e auSadhAne kavAtha karIne te AThame bhAge bAkI rahe tyAre tene ThaMDe karIne kogaLA karavAthI rogIne ati bhayAnaka zeSa paDate heya te te paNuM maTe. 3. pIpara, jIrU, sAkara, nAgakesara, dADamanuM phaLa, e sarvane samAna bhAge laIne tene madha sAthe cATavAthI tarataja zeSa maTI jAya che. 4. vaDavAInAM aMkura, AmaLAM, pIpara, jeThImadha, e auSa dhanuM cUrNa madhanI sAthe cATavAthI tRSA roga maTe che. 5. vaDavAInA aMkura, kamaLa, upaleTa, DAMgaranI dhANa, dhANA, e sarvane pANImAM vATIne temAM khaDIsAkara nAkhIne tenI geLI madha sAthe bAMdhavI. e goLI mukhamAM rAkhavAthI zeSa regane maTADe che. For Private and Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 10 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6. doDha zera pANImAM DAMgaranI dhANI nAkhIne ukALI tene zItaLa karavu. pachI temAM yavAsazarkarA tathA drAkSa nAkhIne palaLavA dei ceALI nAkhI pANI gALI levuM. e pANI pIdhAthI tRSA rAga maTe che. 7. upaleTa, kAsanu'mULa, kamaLakAkaDI, traNane pANI sAthe vATIne khAvAthI ghaNA kALathI utpanna thayelI tarasa jarUra maTe che. 8. malayAgarU, ratAMjaLI, kamaLakAkaDI, vIraNavALe, e sarve samAna bhAge leine tene pANImAM vATIne tenA lepa mAthe karavAthI tarasa maTe che. 9 pIpara, madha, jemAMthI dUdha nIkaLe evA vaDa, pIpara, rAyaNa, vagere jhADanA aMkura, e sahune ekatra vATI tenuM cATaNa karavAthI tRSA maTe che. 10. leDhAne lAlaceALa tapAvIne pANImAM nAkhavu. te pANI ThaMDu thAya tyAre temAM vIraNavALA, DAMgaranI dhANI, madha, ane sAkara nAkhIne tene gALIne pIvAthI tRSA roga maTe che. 11. vaDanI TIzIe, madha, upaleTa, DAMgaranI dhANI, kALu kamaLa, e sarve ASadhAvaDe banAvelI eka gALI mukhamAM rAkhavAthI tarasa tarataja maTI jAya che. 12. drAkSa, seraDInA rasa, dUdha, jeThImadha, madha, kamaLa, e aiSadhAnuM pAna karavAthI tathA tenAM nAkamAM TIpAM nAkhavAthI mahAdArUNa tarasa paNa maTe che. // iti jainAcAryazrIkaMThaviracite hitopadezanAmni nAsikAmukhagalaroga prtiikaarastutIya: samuddeza: rU // For Private and Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 71 ) netra rogAH netra roganA prakAra. vAtena pittena tathA kaphena raktaprakopeNa ca netrarogAH / taddhetumalpaM kathayAmi yena spaSTo bhavennetravikAradoSaH // 1 // netranA roga vAyuthI, pittathI, kaphathI, tathA rakatanA prakApathI thAya che; e rAganA hetuo hu ceDAkamAM kahuM chuM ke jethI karIne AMkhanA vikArane utpanna karanArA dveSa spaSTa mAlama paDI Ave. vAtanetraroganAM lakSaNa, zItatvamadhupAto vA saMtApastItravedanA / netrayorvAtarogANAM lakSaNaM samudAhRtam // 2 // AMkhamAM 'Du' lAge ane AMsu nIkaLe, agara baLatarA maLe ane tIvravedanA thAya, tyAre ane AMkheAmAM vAyunA roga thayA che ema jANavu; kemake evu tenuM lakSaNa kahelu che. pittanetraroganAM lakSaNa, uSNatvaM pItatA pIDA dAghastIvrotiraktatA / netrayoH pittadoSasya cinhamUcurvicakSaNAH // 3 // AMkhamAM pittanA vikAra heAya tyAre vicakSaNa vadyAe tenAM evAM cinha kahyAM che ke, AMkhamAM garamI lAge, pILAza dekhAya, pIDA thAya, atizaya khaLatarA maLe, ane AMkha ghaNIja rAtI thai jAya. kapha tathA rakata netraroganAM lakSaNa kaMDU: zophozrupAtazca picchalatvaM ca zItatA / netrayoH kaphadoSoyaM raktadoSetiraktatA // 4 // jyAre AMkhamAM ceLa Ave, sAjo thAya, AMsu nIkaLe, AMkhamAMthI cIpaDAM nIkaLe, ThaMDaka lAge, tyAre banne AMkhAmAM kane doSa che ema jANavu' jo lAhInA vikArathI AMkhe dukhavA AvI hAya tyAre te ghaNIja rAtI hoya che. For Private and Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 72 ) vAtanetrano pratIkAra. saiMdhavaM tavarAjazca lobhraM zItena vAriNA / piSTaM netrabhRtaM hanti vAtarogamasaMzayam // 5 // madhukaM tavarAjazca kurNttphlmuulikaa| nAgaraM navanItena piSTaM haMtyakSimArutam // 6 // lavaNaM saiMdhavaM zuMThI madhukaM sahasarpiSA / pUritaM naitrayohati vAtarogamasaMzayam // 7 // madhukaM devadAruzca saiMdhavaM niMbapallavAH / zrIkhaDaM vAriNA piSTvA muktaM hantyakSamArutam // 8 // 1. siMdhava, tavarAja (yavAsazarkarA) lodhara, e traNane ThaMDA pANI sAthe vATIne AMkhamAM bharavAthI AMkhanA vAyunA rogane jarUra maTADe che. 2 jeThImadha, vAsazarkarA dhoLAkAMTAsaliyAnAM phaLa tathA mULa, ane zuMTha, e sarvane mAkhaNamAM vATIne AMkhe cepaDavAthI netranA vAyu rogane maTADe che. 3. mIThuM, siMdhava, zuMTha, jeThImadha, e sarvane ghImAM ghuMTIne bane AMkhamAM bharavAthI vAyuthI thayelA netra rogane nizcaya maTADe che. 4. jeThImadha, devadAra, siMdhava, lIMbaDAnAM pAMdaDAM, sapheda caMdana e sarvane pANI sAthe vATIne AMkhamAM mukavAthI vAyu saMbaMdhI AMkhanA roga maTe che. pitta netra roganA pratIkAra, padmakaM kelipatraM ca tutthaM madhukamizritam // puTapakkaM jalamizra netrasthaM pittarogahRt // 9 // zilA dArunizA lobhraM madhukaM ca rasAMjanam / chAgalIpayasA pakvaM netrasthaM pittarogahRt // 10 // 1. kamaLakAkaDI, keLanAM pAMdaDAM, morathuthu, jeThImadha, e sarvane mitra karIne teno puTapAka karo. pachI tene jaLamAM mizra karIne AMkhamAM nAkhavAthI pitta saMbaMdhI netra rogane maTADe che. For Private and Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 73) 2. manazila, dAruhaLadara, ledhara, jeThImadha, ane rasAjana e auSadhene bakarInA dUdhamAM pakava karIne AMkhamAM nAkhavAthI pitta saMbaMdhI netra roga maTe che. kapha netra roga, gAlitaM vAriNA piSTaM nivapatraM mahauSadham / netrayoH pUritaM hanti zlepmarogamasaMzayam // 11 // lodhracUrNasamaM nivapatracUrNamanena vA / badhvA puTTAlinI nIre kSiptvAtAmatha pIDayet // 12 // tadraso nirmalo netrapUritaH kssnnmaatrtH| zleSmaroga nihaMtyAzu nairmalyaM kurute tayoH // 13 // ghRtapakkAmalaM piSTaM zilAlodhaM ca lepataH / hanti zleSmodbhavAM pIDAM netrayorativegataH // 14 // dhAturdAru nizApathyA saiMdhavaM ca rasAMjanam / vAripiSTaM pralepena hantyakSNoH zleSmajAM rujam // 15 / / tavarAjobdhiphenaM ca vAri piSTaM samAMzataH / hanti netrodbhavAM pIDAM ratau vIDAM yathAMganA // 16 // lavaNaM saiMdhavaM takaM maricaM kaaNsybhaajne| nighRSTaM netrayodattaM hanti rogaM kaphodbhavam // 17 // 1. lImaDAnAM pAdaDAM ane zuMThane pANI sAthe vATIne kapaDAthI gALI levuM. pachI te rasane AMkhomAM bharavAthI kapha saMbaMdhI netra rega nizcaya maTe che. - 2. ledharanuM cUrNa karIne tenI barobara lImaDAnAM pAMdaDAMnuM cUrNa karavuM. te bannenI eka pioTalI bAMdhIne tene pANImAM nAMkhIne pachI dabAvavI. e rIte karavAthI je cokhkho rasa nIkaLe te AMkhamAM bharavAthI eka kSaNa vAramAM kapha saMbaMdhI netrarogane nAza kare che tathA baMne AMkhane nirmaLa kare che 3. AmaLAne ghImAM zekIne vATavA tathA te sAthe manazIla ane ledhara paNa vATo. e traNane pANImAM meLavI tene lepa karavAthI AMkhane thayelI kaphanI pIDA jaladIthI nAza pAme che. 4. manazIla, dAruhaLadara, haraDe, siMdhava, rasAMjana, e sarvane 10 For Private and Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (74) pANImAM vATIne teno lepa karavAthI kaphathI utpanna thayelI AkhenI pIDA nAza thAya che. 5. yavAsazarkarA, samudrakena, e baMne samAna bhAge laIne pANImAM vATavAM. ene lepa karavAthI, jema ratisamayamAM strInI lajajA nAza pAme che tema, AMkhanI pIDA nAza pAme che. 6. mIThuM, siMdhava, marI, e sarvane samAna bhAge laIne kAMsAnA vAsaNamAM chAza reDI temAM ghasavuM. pachI te AMkhe AMjavAthI kaphathI thayelI netranI pIDA nAza pAme che. netra pIDAnA sAmAnya upacAra strIpayo yAvako hiMgu trayaM netrabhRtaM dhruvam / dahatpakSaNoH sthitaM duHkhaM zuSkaM dAru yathAnalaH // 18 // japtenAruNamaMtreNa vAriNA locndvye| kSAlite zAmyati kSipramakSipIDAtiduHsahA // 19 // om aruNAya huM phaT svAhA / / itimaMtraH // zvetAzvamArapatrottharasapUritacakSuSoH / drutaM pIDA zamaM yAti yathA krIDAtivAcake // 20 // sUtakaM gaMdhakopetaM cAMgerIrasamarditam / aMjanaM dRSTidaM nRNAM netrAmayavinAzanam // 21 // apAmArgaziphA ghRSTA madhunA saiMdhavena ca // tAmrapAtre bhRtA netre hanti pIDAM tadudbhavAm // 22 // raseMdrabhujagau tulyo tayordviguNamaMjanam / ISatkarpUrasaMyuktamaMjanaM nayanAmRtam // 23 // pratyahaM jalasaMpUrNamukhaM kssaalyte'kssinnii| prAtaryo mucyate rogailocnotthaiH sunizcitam // 24 // * madhuzigrudalodbhatarasapUritalocanam / vimuMcatyakSajA pIDA naraM vezyeva nirddhanam // 25 // trusthitnkhodbhinnpkkaamlkvaarinnaa| / netrayugme bhRte pIDA zIghraM zAmyati dehinaH 26 // 1. kalathI ane hiMgane strInA dUdhamAM ekatra karIne e traNe For Private and Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 75 ) vAnAM AMkhamAM bharavAthI, sUkA lAkaDAne jema agni khALe che tema, AMkhamAMnI pIDA nAza pAme che. HH ,, ' kom baLAya huM T svAhA " e arUNanA maMtranA japa karatAM pANIthI ane AkhA dhAvI. e rIte karavAthI atyaMta duHsaha evI AMkhanI pIDA jaladIthI nAza pAme che. 3. jema vRddhAvasthAmAM rita-krIDA jaladIthI zamI jAya che tema, dheALI karaNanAM pAnAnA rasa AMkhomAM bharavAthI AMkhanI pIDA paNa jaladIthI zamI jAya che. 4. gadhaka ane pArAnI kAjaLI karIne tenuM lUNInA rasamAM mardana karavuM. e rasanuM aMjana karavAthI manuSyAnI dRSTi nirmaLa thAya che tathA AMkhAnA roga nAza pAme che. 5. trAMbAnA vAsaNamAM madha tathA siMdhava nAkhIne temAM a gheDAnu` mULa ghasIne AMkhamAM bharavAthI temAM thayelI pIDA nAza pAme che. 6. pAre ane sIsuM samAna bhAge leine te bannethI khamaNeA kALA surame temAM nAkhavA, ane temAM lagAreka kapUra meLavavu e rIte taiyAra karelu aMjana AMkhanA rogane amRtanI peThe guNu. kare che, mATe tene nayanAmRta a'jana kahe che. 7. dararoja savAramAM meDhAmAM pANIne kAgaLA bharIne je mANasa peAtAnI baMne AMkhone dhue che, te mANasa nizcaya AMkhanA rogathI mukata thAya che. 8. jema dhanarahita thayelA mANasane vezyA cheADI de che tema, madha ane saragavAnA rasa AMkhAmAM bharanArane netra rAganI pIDA DI de che. arthAt e aiSaNathI AMkhanA roga maTe che. 9. je mANasa AMmaLAMnA jhADa upara pAkI gayelA AMmaLAne nakhathI phADIne tenA rasa kADhI ane AMkhAmAM bhare, tenI AMkhanI pIDA tarataja zamI jAya che. For Private and Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (71) timira reganAM lakSaNa, acchidramasitaM sarva pazyanvaiyastupazyati / timire vAtaje zeyaM lakSaNaM suvicakSaNaiH / / 27 // susnigdhaM pAMDuraM sarva pshytykssmlaanvitH| kSaNe kSaNe'valA dRSTistimire zleSmaNo bhavet // 28 // pItaM nIlaM tathA raktaM naraH pazyati pittje| tridoSatimire tAni mizrarUpANi pazyati // 29 // je mANasa potAnI AMkhethI jete thake sarva kAMI kevaLa a dhakAra maya dekhe--temAM chidra paNa dekhe nahi---tyAre DAhyA vidyAe tene netrarogane vAyuthI upajela timira roga jANa. paNa jyAre AMkhanA rogavALo mANasa atizaya gADhA dheLA raMganuM sarva kAMI dekhe ane kSaNe kSaNe tenI dRSTi nirbaLa thatI jAya tyAre tene kaphathI thayele timira rega jANa, je pittathI thayela timira roga hoya te mANasa sarva kAMI pILuM, lIluM tathA rAtuM dekhe che. tridoSathI utpanna thayelA timira regamAM e saghaLAM rUpa mizra jovAmAM Ave che. tibhirazanA pAya. azoti tilapuSpANi SaSTi pippalitaMdulAH / dvAtrizajAtikalikA maricAni ca SoDaza // 30 // toyena timiraM hanti madhunA hanti puSpakam / ajAkSIreNa rAjyAMdhyaM gaumUtreNa ca cippaTam // 31 // vibhItaphalajaM bIjaM madhukaM maricaM zivA / tutthametadguTI hanti timiraM cakSuraMjanAt / / 32 // samudraphenatriphalAviDaMgaM rajinaM nUtanazaMkhanAbhiH / zilA suvarNasyaphalaM samAMzaM kaTutrayaM kuryuttikaaNddkhNddN||33|| supiSTaM kArayedetairguTIbhAgaistadaMjanAt // timiraM vAtakaMDUzca paTalAzrudrutaM brajet // 34 // saiMdhavaM vAriNA piSTaM trikaTu triphalAnvitam / jalapiSTe bahirlepaH sarvanetrAmayApahaH // 35 // zivA nizA kaNA kAyaphalaM trikaTukaM samam / tailapakkaM jalApiSTaM tacakSustimirApaham // 36 // For Private and Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 77) Ayase tAmrapAtre vA saiMdhavaM dadhimarditam / kAMsyapRSTe nizAkRSNe tvaMjanaM cAkSizUlahRt // 37 // rasAMjanAbhayAdArugairIkaM saiMdhavAnvitam / jalapiTai bahirlepaH sarvanetrAmayApahaH // 38 // akSAsthisArayaSTayAba dhAtrI mrictutthkaiH| jalapiSTaiH kRtA vartistimirANi vyapohati // 39 // vyoSaM saMcUrNya siMdhUtthatriphalAMjanaMsaMsthitam / guTikA jalapiSTeyamaMjanAttimirApahA // 40 // 1. talanAM phUla eMzI, pIparanA dANuM sATha, jAInA phUlanI kaLIo batrIza, mariyAM dANuM seLa, e sarvane laIne bArIka vATI tenI geLI bAMdhavI. e goLI pANImAM ghasIne AMjavAthI timira riga maTe che. madhamAM ghasIne AMjavAthI AMkhamAM paDeluM phUla maTe che. bakarInA dUdhamAM ghasIne AMjavAthI ratAMdhaLa maTe che, ane gAyanA mUtramAM ghasIne AMjavAthI cIpaDA maTe che. 2. beDhAMnA bIyAnI mIja, jeThImadha, mariyAM, haraDe, morathuthuM, e auSadhe samAna laIne tenI goLI karavI. A goLI pANImAM ghasIne AMkhe AMjavAthI timira roga maTe che. 3. samudraphena, triphalA, vAvaDIMga, rasAMjana, navIna zakhanI nAbhi, manazIla, dhaturAnAM jIDavAM, zuMTha, pIpara, marI, kUkaDInAM IDAnAM phetarAM, e sarva samAna bhAge laI tene sArI peThe bArIka vATIne goLI banAvavI. e goLI AMkhe AMjavAthI timira roga, vAta netra roga ane tethI upajelI caLa, paDaLa, AMkhamAMthI niratara pANI nIkaLyA karatuM hoya te roga, e sarva jaladIthI maTI jAya che. 4. siMdhava, zuMTha, pIpara, marI, haraDe, beDhAM, AmaLAM, e auSadhene pANImAM bArIka vATIne AMkhonI bahAra tene lepa karavAthI saghaLA prakAranA netra roga dUra thAya che. pa. haraDe, dAruhaLadara, pIpara, kAyaphaLa, zuMTha, marI e sarvene telamAM zekIne pachI pANImAM vATavuM. e lepa AMkha upara karavAthI timira nAmane rega dUra thAya che. For Private and Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 78 ) 6. loDhAnA ke trAMbAnA pAtra upara dahIM dAruhaLadara, pIpara, ane siMdhava nAkhIne kAMsAnA pAtrathI ghuMTavuM. e cheka bArIka ghuTyA pachI tenuM aMjana karavAthI netrazala maTe che. 7. 2sAna, 23, 4 // 39 // 42, 3, sidhava, me sarvatra karIne pANImAM vATIne tene lepa AMkhonI bahAra karavAthI saghaLA prakAranA netra roga maTe che. 8. meDhAMnI bhIna, hImadha, sAMbhai, marI, bhorathuthu, se sarvane pANImAM bArIka vATIne tenI vArtA (vATa) banAvavI. e vartathI aMjana karavAthI badhA prakAranA timira roga dUra thAya che. 6. zu, pI52, bharI, ye auSadhonU pArI yUrNa 429. temA siMdhava, haraDe, beDhAM, AmaLAM, kALe sUro, e opanuM carNa meLavavuM. pachI temAM pANI nAkhI ghUMTIne goLI banAvavI. e goLI AMkhe AMjavAthI timira roga maTe che. netraraMganA sAmAnya upacAra. haridrAmalakI kRSNA katakaM zvetasarSapAH / vyoSaM nArIpayottiH sarvanetrAmayApahA // 41 // caMdanaM gairikAlAkSA mAlatI kalikAsamaiH / cakSuzcakraharItti zoNitasyaprasAdanI // 42 // rasAMjanaM viDaMgAni tutthakaM madhukaM nizA / triphalA vyoSasiMdhUtthaM puMDarIkaM jalodbhavam // 43 // Ajyena payasA piSTA vattizchAyA vishopitaa|| netrarogaharI proktA nAgAravyena tu bhikSuNA // 4 // nizAdvayAbhayAmAMsI kuSTacUrNAvarNitam / sarvanetrAmayAn hanyAdetatsaugatamaMjanam // 45 // kuMkumAgarukuSTailAH piSTavA zItena vAriNA / nAzayati samastAni timirANyakSipUritAH // 46 // nizAdvayaM saiMdhavazaMkhanAbhi karaMjabIjaM kaTukatrayaM ca / ziphA sitairaMDabhavA samAMzamajApayaH pissttmthaakssisNsthN||47|| timiraM dUramAsannaM puSpaM rAjyaMdhakAmalam / sarpAdigaralaM hanti grahabhUtAdikAnapi / / 48 / / For Private and Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 79 ). kaNA karaMjabIjAni triphalA ca rasAMjanam / lodhaM svarNaphalaM zuMThI kAMjikenAtipeSayet // 49 // chAyAzuSkasya tasyAzu vaTikAvAriNitA / nizAMdhyaM timiraM hanti kaMDUM cAsRji saMsthitA // 50 // 10. dAruhaLadara, AmaLAM, pIpara, nirmaLInuM phaLa, gheLA sara sava, zuMTha, marI, e sarvanuM cUrNa karIne strInA dUdhamAM tenI vAta karavI. e varta saghaLA prakAranA netrarogane maTADanArI che. 11. sukhaDa, gerU, lAkha, jAInAM phUlanI kaLIo, e sarvane samAna bhAge laIne tenI vAta karIne Akhe AMjavAthI te AMkhamAM paDelA metiyAne maTADe che tathA AMkhanA lehIne nirmaLa kare che. 12. rasAMjana, vAvaDIMga, morathuthu, jeThImadha, dAruhaLadara, haraDe, beDhAM, AmaLAM, zuMTha, pIpara, marI, siMdhava, pANImAM thayeluM dhoLuM kamaLa, e auSadhane ghI tathA dUdhamAM vATIne tenI varta banAvavI tathA tene chAMyaDAmAM sUkavavI. A vati AMkhanA rogane hare che. A upAya nAgabhikSu nAme AcArya kahe che. 13. haLadara, haraDe, jarAmAMsI, upaleTanuM cUrNa, e sarvane ekatra karI tenuM cUrNa karI aMjana banAvavuM. A aMjanane sAgata aMjana kahe che. te sarva prakAranA netrarogane maTADe che. 14. kesara, agara, upaleTa, elacI, e sarvane ThaMDA pANImAM vATIne AMkhamAM bharavAthI saghaLA prakAranA timira regane maTADe che. 15. haLadara, dAruhaLadara, siMdhava, zaMkhanI nAbhi, karaMjanAM bIja, zuMTha, pIpara, marI, dhoLA divelAnAM mULa, e sarve auSadhe samAna bhAge laIne bakarInA dUdhamAM temane bArIka vATavAM. pachI tene AMkhamAM bharavAthI timira roga, dUradaSTine roga, TuMkI dRSTine rega, phUla, ratAMdhaLApaNuM, kamaLa, sApa vagerenuM jhera, tathA graha ane bhUtAdikane valagaDa, e paNa maTI jAya che. 16. pIpara, karaMjanAM bIja, triphaLA, rasAMjana, ledhara, dhatUra For Private and Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (80) rAnAM jIDavAM, zuMTha, e sarvane kAMjImAM sArI rIte vATIne goLI karI chAMyaDAmAM sUkavavI. e gALIne pANImAM vATIne AMkhe AMjavAthI ratAMdhaLa, timira ane lehInA bagaDavAthI utpanna thayelI ceLa nAza pAme che. cIpaDAM vagerenA upAya. nizAsvarNaphalaM kRSNA ghRSTaM vA raktacaMdanam / etadvaTIjalaM cakSuHpUritaM timirApaham // 51 // saiMdhavaM pippalI tryekabhAgatojApayobhasA / saMpiSTaM tadTItoyaM kaMDazrucipiTApaham // 52 // chagalIdugdhamUtrAbhyAM piSTA guMjAziphA tthaa| netrayoH pUraNAdyAti timiraM vegataH param // 53 / / tavakSIraM kaNA siMdhurmadhukaM triphalA palam / palAni tavarAjasya saptaikatraprapeSayet // 54 // rAtrautadbhakSaNAdyAti zamaM kaSTAnyanekadhA / timiraM cipiTaM kaMDUrazrupAtotivegataH // 55 // triphalA lohacUrNa ca paTolI mdhuyssttikaa| sarvamekAMzataH pathyA bibhItAmalakaM kramAt // 56 // dvitryabdhibhAgikaM rudrabhAgAH syustavarAjakaiH / sarpiSA bhakSite yAMti tacUrNekSirujo'khilAH // 57 / / viDaMga saiMdhavaM kRSNA samAMzaM ca rasAMjanam / tribhAgaM kAMjikApiSTaM kaMDazrucipiTApaham // 58 // azvagaMdhodbhave cUrNe triphalodakabhakSite / timiraM daMtarogAzca paTalaM vA vinazyAta // 59 // zaMkhanAbhi vacA pathyA maricaM kuSakodbhavA / majjailA samabhAgena saMpiSTA naravAriNA // 60 / / vaTiko kArayettena chAyAzuSkAM tadaMjanAt / timiraM cipiTaM puSpaM paTalaM ca prazAmyati / / 61 // 17. haLadara, dhatUrAnAM phaLa, pIpara, e sarvanuM cUrNa karIne temAM IrachA hoya te ratAMjalInuM caMdana ghasIne meLavavuM. e savinI guTikA karavI. e goLane pANImAM ghasIne e tenuM pAtaLuM pANI AMkhamAM bharavAthI timira roga maTe che. For Private and Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 81 ) 18. siMdhava traNa bhAga ane pIpara eka bhAga leIne bakarInA dUdhamAM ke pANImAM vATIne tenI goLI karavI. e geLI pANImAM ghasIne AMjavAthI AMkhamAM thatI caLa, temAMthI nIkaLatAM azru ane cIpaDAM nAza pAme che. 1 bakarInuM dUdha tathA mUtra ekatra karIne caNoThInuM mULa temAM vATIne AMkhamAM pUravAthI meTa timira rega paNa jalardIthI maTI jAya che. 20. tavakhIra, pIpara, siMdhava, jeThImadha, haraDe, beThAM, AmaLAM, e sarva cAra cAra tolA levAM. yavA sazarkarA aThThAvIsa tolA levI. pachI e sarvane ekatra vATI cUrNa karavuM. e cUrNa rAtre khAvAthI timira, cIpaDAM, caLa, AMsu nIkaLyA karavAne rega, evI aneka prakAranI netra roganI pIDA ghaNI jaladIthI maTI jAya che. 21. haraDe, beThAM, AmaLAM, lehabhasma, paTela, jeThImadha, e sarvamAMthI haraDe be bhAga levI, beDhAM traNa bhAga levAM, AmaLAM cAra bhAga levAM, bAkInI vastuo eka eka bhAga levI, ane vAsazarkarA agiyAra bhAga levI. e sarvanuM cUrNa karIne te cUrNa ghI sAthe pIvAthI AMkhanA tamAma rega nAza pAme che. 22. vAvaDIMga, siMdhava, pIpara, e sarve eka eka bhAga levuM. rasAMjana traNa bhAga levuM. e sarvane kAMjImAM vATIne lepa karavAthI AMkhe cIpaDAM vaLavAne rega, AMsu gaLavAno rega, ane ceLa, e sarve maTe che. 23. AsaMdhanuM cUrNa triphaLAnA kavAthanI sAthe pIvAthI timira, paDaLa, ane dAMtanA roga paNa maTe che. 24. zaMkhanI nAbhi, vaja, haraDe, mariyAM, beDhAMnI mIja, elacI, e sarve sama bhAge laIne manuSyanA mUtramAM vATIne tenI goLI karI chAMyaDe sUkavavI. e gaLI AMjavAthI timira, cIpaDAM, phUla, ane paDaLa, nAza pAme che. For Private and Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 82 ) ratAMdhaLAnA upAya. gogomayarasApiSTapippalImUlacUrNetaH / nizAMdhyaM nazyati kSipraM vyasanena yathA khalaH // 62 // 'jAtIpatrarasApiSTaM nizAyugmaM rasAMjanam / nizAMdhyaM nAzayatyeva yathA pApaM jinasmRtiH // 63 // marIcaM nIlpapAmArgaH kAsamardaH punarnavA / etacchiAphAtrayaM ghRSTvA chArAhIyalA sadda || 64 // tAmrapAtre bhRtaM netre nizAMdhyaM prati vegataH // vibhItaphalamajjAyAzcUrNa madhusamanvitam / prAtarnetribhRtaM hanti nizAMdhyaM cirakAlajam // 65 // 1. gAyanA chANunA rasa kADhI temAM pIparImULanuM cUrNa nAkhI mArIka vATavuM. enuM ajana karavAthI, jema khaLa purUSa vyasanathI nAza pAme che tema, ratAMdhaLa jaladI nAza pAme che. 2. jAinAM pAMdaDAMnA rasamAM haLadara, dArUhaLadara, tathA rasAMjana vATIne ajana karavAthI, jema jinanA smaraNathI pApa nAza pAme che tema, ratAMdhaLa jarUra nAza pAme che. 3. miyAM, gaLI, e enuM bArIka cUrNa karIne trAMbAnA pAtramAM nAkhavu ane temAM bakarInuM dUdha nAkhI temAM aghADAnuM mULa, kAsAdarAnu` mULa tathA sAToDInu mULa--e traNa mULa ghasavAM. pachI te badhu... AMgaLIpara caDhAvI AMkhamAM bharavAthI ratAMdhaLa jaladI maTI jAya che. 4. beDhAMnA phaLanI mIja vATIne madhamAM meLarthIne savAranA paheAramAM AMkhamAM bharavAthI ghaNA dahADAnu. ratAMdhaLa hoya te te maTe che. paNa AMkhamAM paDelA phUlanA upAya, 'kAcacaMdanapakSyaMDatvazilAzaMkhasaiMdhavaiH / vAripiSTaiH samairtetre puSpAdiharamaMjanam // 66 // zilAjicchaMkhanAbhizca tutthaM kAyaphalaM madhu / maricaM kukuTArDa ca phenaM cAbdhibhavaM samam // 67 // For Private and Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 83) piSTaM puSpaM haratyeva kiMvA shvetaapraajitaa|' mUlaM puSpaharaM piSTaM vAriNA netrapUritam // 68 // kAMjike prakSipettaptAmiSTikAM tadbhavena c|| bASpeNa svedvayeccakSudrutaM pIDAnivRttaye // 69 // triphalA saiMdhavaM lohacUrNa trikaTukaM samam / chAgalIpayasApakkaM chAyAzuSkaM ca tadguTI // 70 // .. dugdhaghRSTA bhRtA netre puSpa hRtkAMjikena saa| timiraM madhunA hanti paTalaM ca zivAMbhasA // 1 // nizAMdhyaM kAmalaM hanti kAkamAcI rasena ca / raMbhAMbhasAzrupAtaM ca guTI caMdraprabhAbhidhA // 72 // azvamUtreNa saMghRSTakAravallIziphAMjanAt / locanasthA zamaM yAti nIlI dhUliyathAMbhasA / 73 // 1. baMgaDIkhAra, sukhaDa, kUkaDAnA IDAnAM phetarAM, zilAjita, zaMkha, siMdhava, e sarvane samAna bhAge laI pANImAM vATIne tenuM aMjana AMkhamAM karavAthI AMkhamAM phUla paDeluM vagere maTe che. 2. zilAjIta, zaMkhanI nAbhi, morathuthu, kAyaphaLa, madha, marI, kUkaDAnAM IDAMnAM photarAM, samudraphaNa, e sarva samAna laIne. pANImAM vATIne AMkhamAM bharavAthI AMkhamAM paDeluM phUla maTe che. 3. athavA peLI aparAjItAnuM mULa pANImAM ghasIne AMkhe AMjavAthI AMkhamAM paDeluM phUla maTe che. 4. ITane tapAvIne kAMjImAM nAkhavI, ane tenI varALavaDe, AMkhane bApha Apo eTale jaladIthI AMkhanI pIDA maTe che. - pa. haraDe, beDhAM, AMmaLAM, lehacarNa, zuMTha, pIpara, marI, e. auSadhe samAna bhAge laIne tenuM cUrNa karIne bakarInA dUdhamAM rAMdhavuM. pachI tenI geLI banAvI chAMyaDe sUkavavI. pachI tene dUdhamAM ghasIne AMkhe AMjavAthI AMkhanuM phUla maTe che; kAMjImAM ghasIne AMjavAthI timira rega maTe che, madhamAM ghasIne AMjavAthI paDaLa maTe che. AmaLAMnA pANImAM ghasIne AMjavAthI ratAMdhaLa maTe che. kAkamAcI (piluDI?) nA rasamAM AMjavAthI kamaLo maTe che. keLanA. For Private and Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 84 ) pANImAM AMjavAthI AMsu gaLavAno roga maTe che. e gALIne caMdraprabhA kahe che. 6. ghoDAnA sUtramAM kArelInuM mULa ghazIne AMkhe AMjavAthI AMkhamAM gaLInA raMganA kAca badhAi jAya che te, jema pANIthI dhULa dhAvAi jAya che tema, jatA rahe che. cIpaDAM vagerenA upAya. chAgamUtreNasaMbhinnadevadArurajobhRzam / pakSmalaM nayanaMdvaMdvaM jAyate gatacippaTam // 74 // zilArasena saMpiSTaharidrAkatakaM kaNAH / dhAtrIphalaM ca tadvatirakSirogavinAzinI // 75 // zvetairaMDaziphApatrayutaM chAgIpayogninA / tApitaM sveditaM cakSurvAtamUlaM zamaM nayet // 76 // caMdanaM saiMdhavaM pathyA raso brahmatarutthitaH / kramavRddhayAMjanaM hanti paTalaM puSpa nIlikAm // 77 // palAzarasa saMbhinna karaMja tarubijajA / vatirakSiprayuktAsau hanti puSpaM ciraMtanam // 78 // chAgamUtreNa saMghRSTabhadramustAMjanena sA / cirakAlodbhavaM puSpaM raktatvaM vA vyapohati // 79 // taMdulodakasaMghRSTakubjamUlasya nasyataH / paTalaM kSIyate kSipramabhraM vAtahataM yathA // 80 // bhRMgarAja ziphAtailaM lavaNena tuSAMbhasA / tAmraghRSTaM iratyAzu bhRtA netreticippaTam // 81 // mAMsyA niMbasya patrANAM niryAsaH zoNitApahaH / nizAMdhyaM bhramarIpatrarasekSNipUrite vrajet // 82 // apAmArgaziphAgavyamastu saiMdhavarocanaH / tAmre ghRSTvA bhRtA kuryAt pakSmalaM nayanadvayam // 83 // kaTutuMDIrikApatraralo maricasaMyutaH / // nizAMdhyaM nAzayatyakSNoH pradoSe pUrito yadi // 84 // 1. devadAranA lAkaDAne bakarAnA mUtramAM ghazIne te AMkhe AMjavAthI ( athavA devadAranuM cUrNa bakarAnA mUtramAM sArI peThe 5 For Private and Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 5 ) lALI mUkIne te cUrNa AMkhe AMjavAthI) AMkhanI be pAMpaNe e cIpaDAM bAjhatAM hoya te maTI jAya che. 2. haLadara, niLInuM phaLa, pIpara, AmaLAM, e badhAne zilArasamAM vATIne tenI vATa banAvavI. e vATanuM aMjana karavAthI netranA roga maTe che. 3. gheLA divelAnAM mULa tathA pAMdaDAM bakarInA dUdhamAM nAMkhI te dUdhane agni upara garama karI tenA vaDe AMkhane bApha ApavAthI vAyu saMbaMdhI AMkhanI pIDA zame che. 4. caMdana eka tela, siMdhava be telA, haraDe traNa talA, ane pArasa pIMpaLAne rasa cAra tolA, e pramANe leIne tenuM aMjana AMkhamAM AMjavAthI paDaLa, phUla, nIlI nAza pAme che. 5. khAkharanA rasamAM karaMjanAM bIja, vATIne tenI vAta banAvI AMjavAthI ghaNuM kALathI AMkhamAM paDeluM phUla nAza pAme che. 6. bakarAnA mUtramAM bhadratha, ghasIne Akhe AMjavAthI ghaNA kALanuM AMkhamAMnuM phUla athavA ratAzane dUra kare che. 7. dheLA aghADAnuM mULa, cokhAnA dhAvaNamAM ghasIne tene suMghavAthI jema vAyuthI vAdaLuM vikherAI jAya che tema, AMkhamAMnuM paDaLa tarataja jatuM rahe che. . bhAMgarAnAM mULane telamAM kakaDAvIne te tela gALI levuM. e tela, siMdhava, ane tuSAdaka,* e traNane trAMbAnA vAsaNamAM ghasIne AMkhamAM bharavAthI AMkhe ghaNuM cIpaDAM bAjhatAM hoya te maTI jAya che. 9 jaTAmAMzI tathA lImaDAnAM pAMdaDAMne rasa meLavIne AMkhe AMjavAthI AMkhamAM bAjhI gayelA lohIne teDe che. * cheDA sahita javane kacarIne pANImAM AthI mUkavA. A AthelA pANIne tuSAdaka kahe che. For Private and Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 86 ) 10. bhImarI (jene mAlavA dezamAM raMgabAzA kahe che) nAM pAMdaDAne rasa AMkhe bharavAthI ratAMdhaLApaNuM maTI jAya che. 11. aghADAnAM mULa, gAyanA dahIMnuM pANI, siMdhava, gerecana, e sarvane trAMbAnA vAsaNamAM ghasIne AMkhe bharavAthI pApaNo kharI jatI hoya te maTIne navI pApaNe Ave che. 12. kaDavI vileDInAM pAMdaDAMnA rasamAM marInuM cUrNa nAkhIne pradeSa kALe je te rasa AMkhamAM pUryo hoya te AMkhanuM ratAMdhaLa nAza pAme che. ( kAca timira paDaLa vagere. akSiprahArajaM duHkhaM chAgacarma sukomalam / cUrNitaM pUritaM netre zamayatyati vegataH // 85 // zilAsaiMdhavakAsIsazaMkhavyoSarasAMjanaiH / sakSaudraiH kAcazukrormatimiranI rasakriyA // 86 // pratyagrajAtipatrANi yAvako raktacaMdanam / guTikA hanti kAcAMdhyaM timiraM paTalaM tathA // 87 // tamatimirakAcakaMDUM nIlIsusrAvakusumapaTalaM c| gomUtrasIsakotthaM maMjanametatsamastarogaharam // 88 // tamatimirakAcakaMDUM nIlIsunAvakusumapaTalaM ca / apahanti netrarogAn gaDUcirasasaiMdhavaM madhunA // 89 // bilvamUlaraso bAlamUtrayuktotivegataH / paTalaM nIlikA hanti kubhRtyaH svAminaM yathA // 90 // tAreNa kanakenAtha ghRSTvA sUryeNa nshyti| aMjano bhUdharasyApi kaNAkSaudrokSatena vA // 91 // 1. je AMkhamAM kAMI vAgavAthI pIDA thatI hoya te bakarAnuM sArUM komaLa cAmaDuM laIne tene bArIka bhUke karIne AMkhamAM bharavAthI te pIDA jaladIthI zamI jAya che. 2. manazIla, siMdhava, hIrAkasI, zaMkha, zuMTha, pIpara, marI, rasAMjana, e sarvanuM cUrNa karI madhamAM meLavIne te AMkhe AMjavAthI AMkhamAM kAca baMdhAye haya, pUla paDayuM hoya, AMkhane. le bAjhI gaye heya, ke timira rega thaye haya, te sarva maTI. jAya che. For Private and Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 7 ) 3. kUmaLAM jAInAM pAMdaDAM, lAkhane aLa, ratAM jaLI, e. traNanI goLI karIne te pANImAM ghasIne AMkhe AMjavAthI baMdhAcalA kAca, aMdhApa, timira, ane paDaLa maTe che. 4. je AMkhe aMdhArAM AvatAM heya, aMdhakAra dekhAte hoya, kAca baMdhAye hoya, caLa AvatI hoya, AMkhamAM nIluM paDa baMdhAcuM heya, AMkhamAMthI pANI jharyA karatuM hoya, AMkhamAM phUla paDyuM heya, ke paDaLa baMdhAyuM hoya, te sIsuM ane gAyanA mUtranuM aMjana karavAthI saghaLA roga dUra thAya che. 5. uparanA lekamAM kahelA tamAma netra roga gaLene rasa, siMdhava, ane madha mizra karI AMkhe AMjavAthI maTe che. 6. jema naThAro sevaka svAmIne nAza kare che tema, bIlInA mULane rasa nAnA bALakanA mUtramAM meLavIne te AMkhe AMjavAthI te paDaLa ane nIlIne jaladIthI nAza kare che. 7. AMjaNIne upAya -rUpAthI, sonAthI, ke sUryakAMtathI (?) AMjaNI ghasavAthI parvatane AMjaNuM thaI hoya te te paNa maTI jAya che, te manuSyanI AMkha upara thayelI AMjaNI maTe emAM zuM Azcarya? vaLI pIpara ane madha ekatra karI AMjaNI upara lagA'vavAthI AMjaNI maTe che. kamaLAnA upAya. droNapuSpI rasarnetre pUrite yAMti kAmalAH / hiMgurvA locananyastaM kAmalonmUlanakSamam / / 92 // kAmalArtasyaraMDapiSpalyau nayanAMjane / lAMgalI patracUrNa vA pibettakreNa kAmalI // 93 // guDAkayutA hanti kAmalaM triphlaashitaa| jAlinIpatramAghrAtaM nasyaM vA taMdulAbhasA // 94 // triphalAyA gaDUcyA vA dALa niMbasya vA rasaH / prAtaH kSaudreNa saMyukto nipItaH kAmalApahaH // 95 // harItakI vacA kuSTaM pippalyo maricAni c| bibhItakasya majAni zaMkhanAbhirmanaHzilA // 96 // For Private and Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (88) esAni samabhAgAni ajAkSIreNa peSayet / bAdarAsthisamAvartizchAyA zuSkA ca dhArayet // 97 // nAzayettimiraM kaMDU pttlaanyrmdaanypi| adhikAni ca mAMsAni puSpaM varSazatAdapi // 98 // vaTI caMdrodayA nAma nRNAM daSTiprasAdinI / mAsamAtra prayogena netrarogAnanekadhA // 99 // eraMDamUlikA pItA madhunA hanti kAmalam / droNapuSpirasopetA rocanA locanAMjanAt // 10 // apAmArgaziphA pItA satakA kaamlaaphaa| viSNukAMtAziphAtakapItA vA tadvinAzakRt // 101 // suzveta pATalAmUle mdhukssiiryutethvaa|| dhAtrI mUle sutaRNa pIte nazyati kAmalaH // 102 // jAlinIphalamadhyAsthi zyAmA sarSapanasyataH / kiM vA toyena saMpiSTaH kumArIkaMdanasyataH // 103 // kSIyate kAmalA pittAtpItanetrAMgalakSaNaH / vaMdhyAkakarkoTikAmUlanasya kAcopazAkaM // 104 // 1. droNapuSpI (kuMbhA) ne rasa AMkhamAM bharavAthI kamaLe bhaTe che. 2. athavADI sAMbhAbhA nAmavAthI ( mAthI) te bha. LAne maTADI zake che. 3. je mANasa kamaLAthI pIDAte hoya tenI AMkhamAM dIvela ane pIparanuM cUrNa ajavuM (athavA divelAnuM mULa tathA pIpara ghazIne tenu mana 423:) 4. athavA kamaLAvALAe (lAgalI vaDhavADiyA)nAM pAMdaDAnuM cUrNa karIne te chAza sAthe pIvuM. 5. 72, meDhA, mAmAM, sa sAnu yUrNa 4zana tamA go ane AduM nAkhI ne te khAvAthI kamaLo maTe che. 6. athavA kaDavI deDakInAM pAnAne rasa suMghavAthI athavA cokhAnA dhAvaNa sAthe tenAM pAMdaDAMnA rasanAM nAkamAM TIpAM nAkhavAthI kamaLo maTe che. For Private and Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 89 ) 7. triphaLAne athavA gaLAne athavA dAruhaLadarane ane lIMbaDAne rasa savAramAM madha sAthe yuddha karIne pIvAthI kamaLe dUra thAya che. 8. caMdrodayA vaTI haraDe, vaja, upaleTa, pIpara, marI, beDhAMnI mI, zaMkhanI nAbhi, manazIla, e auSadho samAna bhAge leIne bakarInA dUdhamAM vATavAM. pachI tenI vAta beranA ThaLiyA jevI karavI ane tene chAMyaDAmAM sUkavavI. e vAtanuM aMjana kara. vAthI timira roga, AMkhamAM caLa AvyA kare che te kaMDu roga, jemAMthI arma nAme AMkhane roga thAya che te paDaLa, AMkhanA DeLAmAM mAMsane bhAga vadhI gayela hoya che te roga, ane AMkhamAM phUla paDayuM hoya tathA tene so varSa thayAM hoya te paNa te rega, e sarva roga maTI jAya che. A gALIne caMdrodayA nAme vaTI kahe che, tathA te manuSyanI AMkhone nirmaLa karanArI che. eka mAsa paryaMta e goLI AMjavAthI aneka prakAranA netra roga ethI dUra thAya che. 9. madha sAthe dIvelAnuM mULa ghasIne pIvAthI kamaLo maTe che. 10. droNapuSpI (kubhA)nA rasamAM gerecana meLavIne aMjana karavAthI kamaLo maTe che. 11. aghADAnuM mULa chAzamAM ghasIne te chAza sAthe pIvAthI kamaLo maTe che. 12. viSNakAMtAnAM mULa chAzamAM ghasIne te chAza sAthe pIvA thI kamaLo maTe che. 13. dhaLA pADaLanuM mULa madha tathA dUdha sAthe pIvAthI kamaLo maTe che. 14. AmaLAMnuM mULa chAzanI sAthe pIvAthI kamaLo nAza pAme che. A . 15. deDakInAM phalanI vacce bIja hoya che te bIja, pIpara ane sarasava, e traNanuM nasya levAthI kamaLo maTe che. For Private and Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 9 ) 16. athavA kuMvAranA kaMdane pANImAM vATIne tenu... nasya levAthI pitta vaDe utpanna thayelA ane jemAM AkhAnA bhAga pILe. thai gayA hAya evA kamaLe! maTe che. 17. kAca-vAMjhaNI kaTAlInA mULanu` nasya ApavAthI AMkhamAMnA kAca zamI jAya che. nidrAta'dgAnA upAya, saiMdhavaM vAriNA piSTaM madhukaM dullarIphalam / nihantyetadraso nasyAnnidrAM ghUmiM ca vegataH // 105 // zigrubIjotpalaM nAgakesaraM piSTamaMbhasA / netrayornihitaM hanti nidrAM vegena rogiNaH // 106 // azvalAlA tilA piSTA madhunAmaricAnyatha / haraMti locanasthAni nidrAM ghUrmisamanvitAm // 107 // triphalAsaiMdhavaM vAripiSTaM madhukamizritam / nidrAM nihanti nasyena mahatImapi vegataH // 108 // turaMgalAlAsahitAmanaHzilA nihanti taMdrI nayanAMjanena / tAMbUlapatrANi harItakI ca sukuTTitA netravikArahaMtrI // 109 // kAkamAcIziphA zIrSe baddhA nidrApahA tathA / mUlikA kAkajaMghAyA narasyAkSiprasAdinI // 110 // 1. sidhava, jeThImadha, ane dudharInuM phaLa, e ASadhAne pANImAM vATIne tene rasa kADhI nAkamAM tenAM TIpAM nAMkhavAthI nidrA ane ghena jaladIthI maTI jAya che. 2. saragavAnAM khIja, kamaLa, nAgakesara, e aiSadhAne pANImAM vATIne AMkhamAM nAkhavAthI rANInI uMgha jaladIthI nAza pAme che. 3. gheADAnI lAdamAM tala vATavA ane madhamAM mariyAM vATavAM. pachI te ene ekatra karIne AMkhe aMjana karavAthI ghena sahita u'dhane maTADe che. 4. triphaLA ane sidhavane pANImAM vATIne temAM jeThImadha meLavIne tenuM nasya ApavAthI game tevI bhAre ugha hAya tathApi tene! jaladIthI nAza kare che. For Private and Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 9 ). 5. gheDAnI lAdamAM manazIla vATIne AMkhe AMjavAthI taMdrA (ghana)ne nAza thAya che. 6. nAgaravelanAM pAna tathA haraDe e baMnene sArI rIte bArIka ghuTIne pachI tenuM aMjana karavAthI netranA nidrAdika vikAra nAza pAme che. 7. kAkamAcI (pIluDI?) nAM mULa mAthe bAMdhavAthI te ughane dUra kare che. 8. kAkajaMghA (?) nAM mULiyAM paNa manuSyanI AMkhane nirmaLa karanArAM che. iti paramajainAcAryazrIkaMThaviracite vaidyakasArasaMgrahe hitopadezanAmni netrarogapratIkAranAmA caturthaH samuddeza: // 4 // hRdayanA roga. hRdayamAM thanArA roganI gaNanA. vAtapittakaphodbhUtAH kAso hRcchUlamudhvasI / kSayaruggulmahiSkAzca rogAH saptaiva hRdgatAH // 1 // khAMsI, hadayanA roga, zaLa, udhvasI (udhAna) nAme rega, kSaya roga, gulama ane hikkA, e sAta roga vAta, pitta, ane kaphathI hRdayamAM thAya che mATe tene hadayanA roga kahe che. vAtakAsanuM lakSaNa, zUlaM hRtkukSizIrSeSu svarabhaMgotha kAsati / zuSkamatyuJcazabdena vAtakAlasya lakSaNam // 2 // vAyuthI thayelI khAMsInA rogamAM rogIne hRdaya, kukhe ane mAthAmAM zaLa thAya che, svara khokhare thaI jAya che, tathA ghaNuM meTA avAja sAthe sUkI khAMsI thAya che. e lakSaNo vAtakAsanAM che. For Private and Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 92 ) vAtakAsanA upAya. zuMThI durAlabhA drAkSA kacUraM tavarAjakam / ghAtakAsaM nihantyeSAM tilayuktaM sucUrNakam / / 3 // zuMThI durAlabhairaMDamUlaM karkaTagikaM / ka--ro devadAruzca cUrNameSAM samAMzataH // 4 // uSNena vAriNA kiMvA tailenAloDya bhakSitam / ghAtajaM zleSmajaM kAsaM nAzayatyati vegataH // 5 // 1 guMTha, dhamAse, drAkSa, SaDakacare, zarkarA ane tala e auSa dhanuM cUrNa khAvAthI vAyunI khAMsI maTe che. 2 zuMTha, dhamAsa, divelAnuM muLa, kAkaDAsIMga, SaDacuro, devadA 2, e auSadhe samAna bhAge laIne tenuM cUrNa karI tene garama pANImAM athavA telamAM aDavAlIne pIvAthI vAyuthI thayelI ke kaphathI thayelI khAMsI jaladI maTI jAya che. - pittakAsanuM lakSaNa dAgho bhramastathA chardiH pittaniSThIvamalpakam / pItavarNa ziraHzUlaM pittakAsasyalakSaNam // 6 / / pittanI khAMsImAM rogInI chAtImAM dAha baLe che, tene phera Ave che, ulaTI thAya che, pitta sAthe maLelA cheDA pILA gaLaphA paDe che ane mAthAmAM zaLa thAya che. e lakSaNe pittanI khAMsInAM che. pittakAsanA upAya. pippalI tavarAjazca tavakSIraM trayaM samam / / madhursAparyutaM bhuktaM pittakAsavinAzanam // 7 // madhukaM pippalImUlaM dUrvA drAkSA kaNA samam / ghRtena madhunA bhuktaM pittakAsavinAzakRt // 8 // mAtuluMgaraso hiMgu triphalA zarkarA madhu / sauvacelaM samaM bhuktaM pittakAsanivAraNam // 9 // 1 pIpara, sAkara, vAMsakapUra, e traNe samAna bhAge laIne madha tathA ghI sAthe khAvAthI pittanI khAMsIne nAza thAya che, For Private and Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 93 ) 2 jeThImadha, pIparImULa, darA, drAkSa, pIpara e sarve samAna leine tene mArIka vATIne ghI tathA madha sAthe khAvAthI pittanI khAMsI nAza pAme che. 3 bIjorAne rasa, hIMga, triphaLA, sAkara, ane saMcaLa, e sarve samAna leine madhamAM cATavAthI pittanI khAMsI dUra thAya che. kaMkAsanuM lakSaNa, arucirbhUri niSThIvaM romAMco jaDatA hRdi / sazabda ca galaM jJeyaM zleSmakAsasya lakSaNam // 10 // rogIne anna khAvApara rUci na thAya, gaLaphA ghaNA paDe, rUvAM UbhAM thAya, chAtI jaDa lAge, gaLAmAM avAja nIkaLe, e lakSaNe phanI khAMsInAM che. kekAsanA upAya. bhadramustAkaNAcUrNa samAMzaM madhunA saha / nihanti bhakSitaM zIghraM zleSmakAsamasaMzayam // 11 // pathyA kaNA vizvamustA devadAru samAMzataH / etaccUrNa madhUpetaM zleSmakAsavinAzakRt // 12 // citrakaH pippalImUlaM pippalI gajapippalI | etaccarNa samaM bhuktaM madhunA zleSmakAsanut // 14 // zilA vyoSAbhayA hiMgu viDaMgaM saiMdhavaM samaiH / leho yasamadhuH kAsahikkAzvAseSu zasyate // 15 // 1 bhametha ane pIpara samAna leine tenuM cUrNa karIne madha sAthe khAvAthI kaphanI khAMsI nizcaya jaladI maTe che, ra haraDe, pIpara, zuM, meAtha, devadAra, e aiSadheA samAna leine tenuM cUrNa madha sAthe khAvAthI kaphanI khAMsIne maTADe che. 3 cItrA, pIparImULa, pIpara, gajapIpara, e ASadhenu caNu samAna bhAge leine madha sAthe khAvAthI kaphanI khAMsI maTe che. 4 zilAjita, zuTha, pIpara, marI, haraDe, hiMga, vAvaDIMga, sidhava, e ASadhA samAna leine madha sAthe tenu' cATaNa karavAthI khAMsI, hikkA ane zvAsa maTe che. For Private and Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (64) hadayanA zULanA upAya pItamuSNAMbhasA cUrNa gaDUcI maricodbhavam / hRcchUlaM vAtazUlaM ca hanti pathyAzino'cirAt // 16 // mAtuluMgarasacUrNa gaDUcI maricodbhavam / hRcchralaM hanti vegena pItamuSNena vAriNA // 17 // supakvabIjapUrasya rasaH saiMdhavamizritaH / pItaH pathyAziMno hanti hRcchUlamativegataH // 18 // uzIra pippalImUlaM cUrNa kRtvA smaaNshtH| goghRtena samaM pItaM hanti hRcchUlamulvaNam // 19 // 1 gaLe ane marInuM cUrNa garama pANI sAthe pIe ane khAvApIvAmAM pathya pALe te hadayanuM zaLa tathA vAyunuM zULa thoDA vakhatamAM maTI jAya che. 2 gaLe ane marInuM cUrNamAM bIjerAne rasa meLavIne garama pANI sAthe pIvAthI hadayanA zULane tatkALa maTADe che. 3 sArA pAkA bIrAnA rasamAM siMdhava meLavIne pIvAthI pathya bhajana karanAranuM hadayazULa jhapATA sAthe maTI jAya che. 4 varaNavALA ane pIparImULa, e bene samAna bhAge laI tenuM cUrNa karIne gAyanA ghI sAthe pIvAthI ghaNuM ke peluM hRdayanuM zuLa maTI jAya che. vaayunaashuujn| upAya. suvarcalAbhayAhiMgurajamodA ca saiMdhavam / sajI yavodbhavaH kSAraH payomuktaM ca zUlahRt // 20 // suvarcalAjIrakamAmlavetasaM samaM trayaM dvayaMzamarIcacUrNakam / supakvapUrasya rasena bhAvitaM jalena pItaM khalu vAtazUlahRt // 21 // eraMDamUlatuMbarubiDalavaNasuvarcalAsahAhiMgu / etairaMbunipItairnazyati zUlaM ca gurugulmam // 22 // sauvrclaamlvetsbiddlvnnyutaassaiNdhvaativissaa| trikaTukapUrarasAnvitamazitaM gurugulmazUlaharam // 23 // sitairaMDaziphA hiMgu saiMdhavaM samacUrNitam / taptena vAriNA bhuktaM vAtazUlaharaMparam / / 24 // For Private and Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 5 ) uzIraM saiMdhavaM hiMgu mUlameraMDasaMbhavam / vAtazUlaM nihantyeva bhuktaM taptena vAriNA // 25 // maMdAramUlikAcUrNa bhuktaM dugdhena nizcitam / vAtazUlaharaM devi zUlaM vA karNagaM ravau // 26 // 1 saMcaLa, haraDe, hiMga, ajamoda, siMdhava, sAjIkhAra, javakhAra, e sarvane samAna laI tenuM cUrNa karI pANI sAthe phAkavAthI zuLa maTe che. 2 saMcaLa, jIrU, Azlevelasa, e traNa auSadhe eka eka tela levAM; marInuM cUrNa be tolA levuM; pachI e sarvane sArA pAkA bIjorAnA rasamAM bhAvanA ApavI. e cUrNa pANI sAthe pIvAthI vAyunuM zULa maTe che. 3 dIvelAnuM mULa, dhANA, bIDalavaNa, saMcaLa, sahA (?) hIMga, e auSadhenuM cUrNa pANI sAthe pIvAthI zaLa ane bhAre gulma (goLa) caDhato hoya te te paNa maTI jAya che. 4 saMcaLa, Azlesa, biDalavaNa, siMdhava, ativikha, zuMTha, pIpara, marI, e sarva samAna laI tenuM cUrNa karIne bIjerAnA rasamAM nAkhIne khAvAthI bhAre geLo tathA zaLa maTe che. - 5 dhoLA eraMDAnuM mULa, hiMga ane siMdhava, e sarvane samAna laI tenuM cUrNa karIne garama pANI sAthe khAvuM. e auSadha vAyunuM zuLa maTADavAmAM zreSTha che. 6 varaNavALa, siMghava, hiMga, divelAnuM mULa, e auSadhanuM carNa garama pANI sAthe khAvAthI vAyunuM zaLa khasUsa maTe che. 7 mahAdeva pArvatIne kahe che ke hedevI, ravivAre AkaDAnuM mULa lAvIne tenuM cUrNa karIne dUdha sAthe pIvAthI vAyunuM zULa maTe che tathA kAnanuM zULa paNa nizcaya maTe che. pittaLanuM lakSaNa nAbhimUle kharaM zUlaM dAgho dehe hRdi vyathA / pittazUlasya vizeyaM lakSaNaM suvicakSaNaiH // 27 // For Private and Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 96 ) nAbhinA mULa AgaLa tIvra zULa thAya, zarIre dAhu thAya, hRdayamAM pIDA thAya, teA sArA DAhyA vadhe e tene pittazULanuM lakSaNa jANavu', pittaLanA upAya. trAyamANaM sitA drAkSA kUSmAMDaM ca zivArasaH / etadbhakSaNato yAMti pittazUlAnyanekadhA // 28 // dhAtrIphalodbhavaM cUrNa bhakSitaM madhusaMyutam / pittazUlaM tathA dAghaM nAzayatyativegataH // 29 // trAyamANaM kaNAmUlaM trivRtA madhukaM madhu / kiramAlasitAdrAkSA kuraMTaH pittazUlahRt // 30 // agat niMbayaSTIca triphalA kirimAlajam / bIjametaiH kRtaH kvAtho nipIto dAghazUlahRt // 31 // e 1 trAyamANu, sAkara, drAkSa, kAheALu, AmaLAnA rasa, auSadhAnu bhakSaNa karavAthI aneka prakAre utpanna thayelAM pittazaLa nAza pAme che. 2 AmaLAnuM cUrNa ane madha mizra karIne khAvAthI pittazULa ane te saMbadhI dADu tarataja nAza pAme che. 3 trAyamANu, pIparImULa, naseAtara, jeThImadha, madha, karamALa ( garamALA ? ) sAkara, drAkSa, kAMTAsaLiyA, e auSadhe! pittanu zULa maTADe che. 4 kuTakI, lImaDAnI chAla, jeThImadha, triphaLA, garamALAnAM bIja ( ? ), e ASadhenA kvAtha karIne pIvAthI dAha ane zULa maTe che. kazULanuM lakSaNa, lakSaNaM zleSmazUlasya hRdaye zUlamulvaNam / jaDatvaM sarvagAtrasya na nidrA na rucistathA // 32 // zULanuM lakSaNa evuM che ke rAgIne chAtImAM atizaya zULa thAya che, Akhe zarIre jaDatA thAya che, uMgha AvatI nathI, tathA rUci paNa dhatI nathI. For Private and Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 97) kaphazULanA upAyacuurnn pathyAvacAvanhikaTurohiNIjaM samam / zleSmazUlaM haratyAzu pItaM gomUtra saMyutam / / 33 // bIjapUrarasopeto guDaH zleSmasamudbhavam / hRdrogaM nAbhizUlaM ca gulmaM vA hanti nizcitam // 34 // riMgiNI dullarI bilva bIjapUrAMdhrayozmabhit / / gokSIreNAnvitairetaiH kRtaH kvAtho'tizItalaH // 35 // elAhiMguyavakSArasaiMdhavaprativApataH / pItameraMDa tailena kaTihRdbhudamedUjam // 36 // jATharaM nAbhizUlaM pRSTakukSigataM ca vaa| ziraHkarNAkSizUlaM ca nAzayatyativegataH // 37 : / 1 haraDe, vaja, citra, kaDAchAla, e auSadho samAna bhAge laIne tenuM cUrNa karIne gAyanA maMtra sAthe pIvAthI tatkALa kaphanA zULane maTADe che. . 2 bIjerAnA rasamAM geLa meLavIne khAvAthI kaphathI utpanna thayeluM zULa, hRdaya roga, nAbhinuM zULa, ane gulma, e rega nizcaya maTe che. 3 rIMgaNI, dularI (?), bIlI, bIjerAnAM mULa, pASANubheda, e auSadhomAM gAyanuM dUdha nAkhIne teno kavAtha karI te ThaMDe thayA pachI temAM elacI, hiMga, javakhAra, ane siMdhava pAvalI bhAra nAkhIne tathA dIvela vacanA pramANamAM be tela nAkhIne pIvAthI kaTinuM zULa, gudAnuM zULa, liMgamAMnuM zULa, jaTharanuM zULa, nAbhinuM zULa, pIThanuM zULa, phUkhamAMnuM zULa temaja mAthuM-AMkha -kAnanAM zULa, tarataja maTADe che. (A oSadhathI virecana thAya saghaLA prakAranAM zULanA upAya. zuMThIsuvarcalAhiMguyutamuSNaM jalaM pibet / kSaNena nAzayatyetatsarva zUlAni dehinaH // 38 // ajamodA vacA hiMgu lavaNaM biDapUrNakaM / zuMThI suvarcalA kRSNA dullarI riMgiNI tathA // 39 // For Private and Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (68) bIjapurasya bIjAni tuMbaraH samabhAginaH / etatvAtharaya pAnena yAMti zUlAnyanekadhA // 40 // vacA suvarcalA hiMgu kuSTamiMdrayavAH samam / cUrNamuSNAMbhasA pItaM sarvazUlanikaMtanam // 41 / / ajamodA vacA kuSTamamlavetasasaiMdhavaiH / sarjikSArastathA pathyA trikaTubrahmadaMDikA // 42 // mustA suvarcalA vizvA lavaNaM biDapUrvakam / pItaM takrAnvitaM cUrNamamIpAM sarvazUlahRt // 43 / / yavAnI saiMdhavaM dAru yavakSAraH suvarcalaH / / vizvairaMDaziphA hiMgu lavaNaM biDapUrvakam // 44 // etacUrNa samaM zlakSNaM gaDUcI pkvpaaysaiH| nipItaM sarvazUlAni nAzayatyativegataH // 45 // amlavetasaniryAsaH saiMdhavaM zuMThIrAmaTham / suvarcalAjamodA ca devadAruH samAMzakam // 46 // sthAlyAM prakSipya tatsarva vanhi prajvAlayedadhaH / kSAraH syAditisaMpiSTvA tatpItaM tIvrazUlanut // 47 // TiMTukaM zigrumUlaM ca mayUraH saiMdhavaM lamam / mUlAjIrNodbhavaM zUlaM yAtyaMtacUrNabhakSaNAt // 48 // zuMThI suvarcalA hiMgu mUlaM pADalajaM samam / taJcarNamaMbhasApAnAt yAMti zUlAnyanekadhA // 49 // ajamodA tathA pAThA trikaTuH samacUrNakam / / bhuktamuSNAMbhasA pAnAt yAMti zUlAnyanekadhA // 50 // 1 guMTha, saMcaLa ane hiMganuM cUrNa karIne garama pANI sAthe pIvAthI manuSyanAM saghaLA prakAranAM zaLa eka kSaNamAM nAza pAme che. 2 2004 mAra, 14, 1, 43412, zu, saya, pI52, dusarI (?) zamI, mIrAnA mI04, ane tu52mI, ye sarve samabhAge laIne tene kavAtha karIne pIvAthI aneka prakAranAM zaLa bhaTe che. 3 vaja, saMcaLa, hiMga, upaleTa, Idrajava, e sarve samabhAge laIne tenuM cUrNa karIne garama pANI sAthe pIvAthI badhA prakAranAM zaLa nAza pAme che. For Private and Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 ajamoda, vaja, upaleTa, amlatasa, siMdhava, sAjIkhAra; haraDe, zuMTha, pIpara, marI, brahmadaDI (khAkharanAM bIja), metha, saMcaLa, zuMTha, bIDalavaNa, e auSadhe samAna bhAge laIne tenuM cUrNa karI ne chAza sAthe pIvAthI saghaLA prakAranAM zaLa maTe che. pa yavAna, siMdhava, devadAra, javakhAra, saMcaLa, zuMTha, dIvelAnuM mULa, hiMga, biDalavaNa, e auSadhe samAna bhAge laIne tenuM cUrNa ghaNuM bArIka karIne te, gaLe nAkhIne pakava karelA dudha sAthe pIvAthI saghaLA prakAranAM La jaladIthI maTI jAya che. 6 Asvavetasa rasa, siMdhava, zuMTha, hiMga, saMcaLa, ajamoda. ane devadAra, e auSadhe samAna laIne te saghaLAMne loDhAnI kaDhAImAM. nAkhIne nIce agni karIne bALI nAkhavuM. ema karavAthI je kSAraH thaze tene bArIka vATIne te pANI sAthe pIvAthI tIvra evA zaLane nAza kare che. 7 alavAnuM mULa, saragavAnuM mULa, meramAMsI, siMdhava, e auSadha samAna bhAge laIne tenuM cUrNa karIne khAvAthI prathama ane jIrNa thaIne pachI tethI je zULa utpanna thayuM hoya te nAza pAme che. 8 zuMTha, saMcaLa, hiMga, pADaLanuM mULa, e auSadhenuM cUrNa karIne tene pANI sAthe pIvAthI aneka prakAranAM zuLa nAza pAme che. 9 ajamoda, pahADamULa, zuMTha, pIpara, marI, samAna bhAge laIne tenuM cUrNa karIne garama pANI sAthe pIvAthI aneka prakAranAM zaLa maTe che. pariNAma zULanA upAya. pariNAmodbhavaMzUlaM triphalA lohacUrNakam / bhakSitaM madhunA sArdha nAzayatyati vegataH // 51 // dhRSTadAloktA muddA zAlilAjAzca seMdhavam / dhAnyaM joraM jale svinnA yavAgUriti kathyate // 52 // A yugamAM zuMTha be vAra AvelI che mATe bamaNuM levI kemake prAcIna vaidyano evo saMketa che. For Private and Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 100 ) pAcinIkSutkarI zUlanAzinI ca tridoSahRt / gurviNI kSatavRddhAnAM bAlAnAM ca hitApahA // 53 // pippliipisspliimuulcvycitrknaagraiH| yavAgUH sevitA siddhA dIpanI pAcanI hitA // 54 // 1 triphaLA (haraDe, beDAM, AmaLAM), lehabhasma, e auSadhanuM cUrNa karIne madha sAthe khAvAthI pariNAma zULa (khAdhA pachI anna pAcana thatAM je phaLa thAya che te) jaladIthI maTI jAya che. - 2 magane zekIne tenI dALa karavI, DAMgarane zekIne tenI dhANI karavI, e bene ghaNA pANImAM nAkhIne rAMdhavI, tathA temAM siMdhava, ane dhANA, jIrUM nAkhavAM. ene yavAgU kahe che. e yavAgU annane pAcana karanArI, bhUkhane ughADanArI, zULane nAza karanArI tathA vAtAdi traNe doSane maTADanArI che. garbhavatI strIne, jene zata thayuM hoya eTale traNa thaIne nirbaLa thaI gaye heya tene, vRddha mANasane ane bALakane e yavALu phAyadAkAraka che. 3 evIja yavAgU karIne temAM pIpara, pIparImULa, cavaka, citra, ane zuMTha e pAMcanuM cUrNa karIne nAkhavuM. e yavAge khAvAthI te jaTharAgnine pradipta kare che, maLanuM pAcana kare che, tathA hitakAraka che. udavasIne upAya. karSApramitaM cUrNa bibhItaphalasaMbhavam / bhojanAnaMtaraM hanti madhunA lIDhamudhvasI // 55 // 1 beThAnI chAlanuM cUrNa ara tela laIne jamyA pachI tene madha sAthe cATavAthI udhvasI nAme rega nAza pAme che. kSaya roganuM lakSaNa zvAsakAsau balaM honaM jaDatAMge nimNdtaa| jvaro'ruciratIsAro vAMti dAhodhripANiSu // 56 // daurgadhyaM vadane pIDA zirasaH kukssivednaa| pUtiniSThIvanaM zopha kSayarogasya lakSaNam // 55 // For Private and Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (101) kSaya rogamAM rogIne zvAsa tathA khAMsI thAya che, tenuM baLanAza pAme che, zarIra jaDa thaI jAya che, jaTharAgni maMda paDI jAya che, tAva Ave che, arUci thAya che, atIsAra thAya che, ulaTI thAya che, hAthe page dAha baLe che, mukhamAMthI durgadha nIkaLe che, mAthe pIDA thAya che, phakhamAM vedanA thAya che, parUnA gaLaphA paDe che, ane je Ave che. e lakSaNe kSaya reganAM che. kSaya roganA upAya, kaNAdrAkSAsitAlehaH kSayahanmadhutailavAn / madhusapiryuto vAzvagaMdhAkRSNAsitodbhavaH // 58 // zarkarAmadhusaMyuktaM navanItaM lihana kssyo| kSIrAzI labhate puSTiM tattulyecAjyamAkSike // 59 // zarkarA pippalI drAkSA tilabhuktaM samaM trayam / zvAsaM kAsaM tathA chadi kSayarogaM ca haMti vai // 6 // lavaMga piSpalI zuMThI vAhagaMdhA sitAzitaiH / hanti zvAsaM tathA kAsaM kSayarogaM ca cUrNakam // 61 // tavarAjakaNAdrAkSAkharaM madhukaM truTiH / lavaMgaM patrakaM nAgakesaraM ca samAMzataH // 62 // madhunA bhakSitaM cUrNameteSAM hanti nizcitam / bhramaM dAghaM ziraHpIDAM kSayarogaM tatholvaNam // 63 // tavarAjakaNAdrAkSAstilAH sarva smaaNshtH|| bhakSitaM madhunA hanti kSayarogamapinuvam // 64 // tavarAjakaNAvAhagaMdhA madhughRtAnvitAH / bhakSitA pranti durvAraM kSayarogamasaMzayam // 65 // viDaMgaM pippalImUlamuzIraM nAgakesaram / lavaMgaH padmakaM patraM triphalA ca kaTutrayam // 66 // rAsnAzvagAMdhakA dAru snuhI ca brahmadaMDikA / dvibhAgazarkarAyuktaM cUrNameSAM hi bhakSitam // 6 // zvAsaM kAsaM bhrama chardi hRdrogaM viSamajvaram / kSayarogaM tathA gulmaM nAzayatyAta vegataH // 68 // For Private and Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) To sumi drAkSa | vArtA | zatapuSpA zavA jIraM vanhirmadhuguDAnvitam // 69 // bhakSitaM kSayaroganaM ATarUpasena vaa| gavyena navanItena pAcitaM tatphalodbhavam // 70 // tenaiva sarpiSA cUrNa bhakSitaM hanti nizcitam / kSayarogaM tathA kAsaM zvAsaM zoNitamArutam // 71 / / 1 pIpara, drAkSa, ane sAkaranuM cUrNa karIne tene madha tathA tela sAthe cATavAthI kSayaroga maTe che. 2 AsaMdha, pIpara, ane sAkaranuM cUrNa karIne tene madha tathA ghI sAthe cATavAthI kSaya maTe che. 3 sAkara ane madhasAthe mAkhaNa khAIne teupara dUdha pIvAthI kSayaroga vALAne puSTi thAya che. athavA ghI ane madha khAvAthI paNa eja guNa thAya che. 4 sAkara, pIpara ane drAkSa, e traNevAnAM samAna leIne talasAthe khAvAthI zvAsa, khAMsI, ulaTI tathA kSayarogane nizcaya maTA. 5 lavaMga, pIpara, zuMTha, Asadha, sAkara, e aiSadhenuM cUrNa. khAvAthI zvAsa, khAMsI tathA kSayaroga maTe che. 6 sAkara, pIpara, drAkSa khajUra, jeThImadha, elacI, lavaMga, tamAlapatra, nAgakesara, e auSadhene samAna bhAge laIne tenuM cUrNa karIne madha sAthe khAvAthI te bhrama, dAha, mAthAnI pIDA, tathA vadhIpaDelA kSayarogane nizcaya haNe che. 7 sAkara, pIpara, drAkSa, tala, e sarvane samAna bhAge laIne madhasAthe khAvAthI kSayarogane paNa nizcaya maTADe che. 8 sAkara, pIpara ane AsaMdhane madha tathA ghI sAthe khAvAthI duHsAdhya e kSayaroga paNa nizcaya maTe che. 9 vAvaDIMga pIparImULa, vALa, nAgakesara, lavaMga, padmakASTa, tamAlapatra, triphaLA (haraDe, beDhAM, AmaLAM,) zuMTha, pIpara, marI, For Private and Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 103 ) rAsnA, Asadha, devadAra, zeranuM mULa, brahmadaMDI (khAkharanA bIja), e auSadhe eka eka tolo levAM tathA te badhAthI bamaNI sAkara levI. e cUrNa khAvAthI zvAsa, khAMsI, bhrama, ulaTI, hRdayane roga, vISamajavara, kSayaroga ane gulamaroga, eTalA roga jaladIthI maTI jAya che. 10 guMTha, dhamAsa, drAkSa, pIpara, kAkaDAsIMga, variyALI, savA, jIrU, citrA, e auSadhanuM cUrNa madha tathA ghI sAthe khAvAthI ane DUsInA rasa sAthe khAvAthI kSayaroga maTe che. ( 11 gAyanA mAkhaNamAM araDUsInAM phaLane nAkhIne pakava karI te mAkhaNanuM ghI thAya temAM upara kaheluM cUrNa khAvAthI kSayaroga, khAMsI, zvAsa ane vAtarakata nizcaya maTe che. kSayakAsanuM lakSaNa, uraH staMbha sapIDaM ca pItaM niSThIvanaM ghanam / jvaraH kaMpastRSA pIDA kukSau durbalatA'ruciH / / 72 // saghargharaM galaM bhedo vaivaye balahInatA / bhuktAjIrNa jvarazcote kSayakAsasya lakSaNam // 73 // chAtI stabdha thaI jAya tathA temAM pIDA thAya, gaLaphA pILA ane ghADA paDe, tAva Ave, kaMpa thAya, tarasa lAge, phukhamAM pIDA thAya, zarIra dubaLuM thAya, arUci thAya, gaLAmAM gharghara avAja bole, mukhane varNa badalAI jAya, zakita kamI thAya, khAdheluM pace nahi, tAva Ave, e lakSaNe kSayanI khAMsInAM che. kSayakAsano upAya. pAThAkaNAnizAvanhirmadhurI ca rsaaNjnm| ... maMjiSThAyA rajomuktaM kSayakAsanivAraNam // 74 // 1 pahADamULa, pIpara, haLadara, citra, madhurI, rasAMjana, majITha, e oSadhanuM curNa khAvAthI kSayanI khAMsI maTe che. gulamareganAM lakSaNe. arucitazIrSI ca rodho mUtrapurISayoH / utphullamudaraM zUlaM nAbhau kukSiziro vyathA // 75 // For Private and Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 104 ) sarva gulmeSu sAmAnyaM nidAnaM kathitaM budhaiH / vAtapittAdibhedena kathyate te tu hetubhiH // 76 / / gulmarogamAM vAyu pradhAna heAya che, e regavALAne anna upa2 arUci thAya che; mUtra ane jhADAnA kabajo thAya che; peTa phUleche; nAbhimAM zULa thAya che; ane kUkhamAM tathA mAthAmAM pIDA thAya che, badhA prakAranA gulmareAgamAM e lakSaNA sAmAnya che ema vidvAna vaidyAye hetu che. pachI luhA muddA hetugothI vAyu, pitta, 15, 1gere kApIne vAtagulma, pittagulma, vagere roga utpanna kare che, te gulmanA bheda kahevAya che. vAtagulmanAM lakSaNa utphullamudaraM zUlaM pIDA vA mastake'sakRt / uduMbaraphalAkAro vAtagulmaH prajAyate // 77 // vAyunA gulma umeDAnA phaLanA AkAranA thAya che, tathA temAM peTa phUle che, temAM dUkhe che, ane vAravAra mAthAmAM pIDA thAya che. vAtagulmanA upAya, maricaM pippalI zuMThI kaTukaM hemavanhijaH / suvarcalA vacA kSAraH pratyekaM karSamAtrakaM // 78 // palAni SoDazAjyasya supakkaM mRduvanhinA / vAtagulmaM kRmIn hanti bhuktaM zvAsamasaMzayam // 79 // bIjapUraraso hiMgu saiMdhavaM viDapUrvakam / lavaNaM dADimaM bhuktaM zivayA vAtagulmahRt // 80 // taMbaraH saiMdhavaM hiMgu pathyA puSkaramUlikA suvarcalA'zitaM vAtagulmahat kSAravAriNA // 81 // viDaMgatriphala, vyopacavyadhAnyAgnikalkitam / ghRtaM kSIreNa saMsiddhaM pAnAtpavanagulmahat // 82 // snehAdRSTaguNaMkSIraM kSIrAdaMbhazcaturguNam / ghRtazeSaM ca karttavyaM ghRtapAke tvayaM vidhiH // 83 // 1 bharI, pIyara, zuDa, 4Du, hIbhale, thitro, sAyaNa, 14, 4vakhAra, e pratyeka Adhi eka eka tAle levI. ghI cAsaDha tAlA For Private and Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (15) levuM. e aiSadhonuM kalka karI ghImAM nAkhIne dhIme tApe ghIne pakava karavuM. e ghI khAvAthI vAyune guma maTe che, kRmi nAza pAme che, ane zvAsane rega paNa nizcaya nAza pAme che. 2 bIjorA rasa, hiMga, siMdhava, biDalavaNa, dADima, haraDe, e aiSadhenuM kalka karIne khAvAthI vAyune gulma maTe che. 3 barabaja, siMdhava, hiMga, haraDe, puSkaramULa, saMcaLa, e sarvane javakhAranA pANI sAthe pIvAthI vAyune gulma maTe che. 4 vAyavihaMga, triphalA, zuMTha, pIpara, marI, cavaka, dhANA, citra, e auSadhonuM kalaka karI temAM cAragaNuM ghI tathA dUdha nAkhI tene 5kava karI ghI mAtra zeSa rahe tyAre gALI leI te dararoja be telA pramANe pIvAthI vAyune gulma maTe che. ghI pakava karavAne vidhi A pramANe cheH-dhI karatAM dUdha AThagazuM levuM, ane dUdha karatAM pANI cAragaNuM levuM. pachI ghI mAtra zeSa rahe tyAM sudhI pakave karavuM. pittagulamanuM lakSaNa svedaH zvAso bhramo varka kaTukaM ca jalAnvitam / tRSA dAgha iti zeyaM pittagulmasya lakSaNam // 87 // regIne parasevo thAya, zvAsa caDhe, phera Ave, meDhuM kaDavuM thaI jAya, temAM pANI Ave, tarasa lAge, dAha thAya, tyAre te rogIne pittathI gulma thayo che ema jANavuM. matalaba ke e lakSaNe pitta gulamanAM che. pittagulamanA upAya. bheSajasya bibhItasya zivAyAH samacUrNakam / pittagulmaM haratyAzu bhuktaM zarkarayA saha // 88 / / zuMTha, beDhAM, tathA AmaLAnuM cUrNa samAna bhAge karIne tene sAme kara sAthe khAvAthI pittagulma tarata maTI jAya che. kapha gumanAM lakSaNa. aMtardAho bahiH zItamAsyaM snigdhaM jalAnvitam / zvAsoruciriti zeyaM zleSmagulmasya lakSaNam // 89 // For Private and Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (101) zarIranI aMdara dAha thAya, bahAra zItaLatA lAge, meMDhuM cIkaNuM tathA pANIvALuM thAya, zvAsa caDhe, ane arUci thAya, e lakSaNe kapha gulmanAM che. gusmanA upAya. vacAvizvAkaNAmUlaMkSArAgnInAM palaM palam / dviSaT palaM ghRtaM paktavA bhakSitaM zleSmagulmanut // 90 // 104, zu, pIparIbhUga, samA2, yitrI, ye 424 pauSadhi yA. 2 cAra tolA levI. e auSadhenuM kalka karIne te 248 tolA ghImAM nAkhIne ghI temAM pakava karavuM. e ghI khAvAthI te kaphanA gulmane nAza kare che. vidyApa gusmana kSaNa. aMtardoSotimaMdAgniH kRzatAMgagatAH zirAH / kRSNA stridoSagulmasya cinhametadasaMzayam // 91 // zarIranI aMdara vAtAdika dezane prakopa haya, jaTharAgni ekaja maMda paDI gayuM hoya, zarIra sUkAI gayuM hoya ane zarIranI zirAo (no) kALI thaI gaI hoya, te e lakSaNe nizcaya tridoSagulmanAM samajavAM. hina upAya. mAtuluMgarasaiAjA saiMdhavaiH pAcitaM ghRtam / / hRdoSadAyinI hikkA tasmin bhukte nivarttate // 92 // zvAsAvarodhinI hikkA zamaM yaatytivegtH| culukairvA jale pIte dhRtvA zvAsaM nivartate // 93 // madhukaM madhusaMyuktaM piSpalI shrkraanvitm|| nAgaraM guDasaMyuktaM hikkAnaM nAvanatrayam // 94 // stanyena makSikAviSTA nasyaM vaalktkaaNbunaa| yojyaM hikkA nirAsAya stanyaM vA caMdanAnvitam // 95 // nepAlyA goviSANyA vA kuSTAt sarjarasasya vaa| dhUmaM kuzasya vA sAjyaM pibeddhikopazAMtaye // 96 // ajAyAliDikA cUrNa kakaM toypaacitm| pItaM dinatra yAvadvAtahikkopazAMtaye // 97 / / For Private and Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (107) kRSNAmalakazuMThInAM cUrNa madhusitAghRtam / muhurmuhuH prayoktavyaM hikkAzvAsanivAraNam // 98 // 1 hRdayane deSa (duHkharUpI) utpanna karanAro hikAno roga, bIjerAno rasa, DAMgaranI dhANI, ane siMdhavavaDe pakava kareluM ghI khAvAthI maTe che. 2 je hiSkA zvAsane avarodha kare che, te bAthI pANI pIvA vaDe athavA zvAsa rokavAthI tarataja maTI jAya che. 3 madha ane jeThI madha, sAkara ane pIMpara, athavA geLa ane zuMTha, e traNamAMthI game te ekane suMghavAthI hikAne nAza thAya che. 4 strInA dhAvaNa sAthe mAnI hagAra, athavA aLatAne rasa, athavA strInuM dhAvaNa ane caMdana, etraNamAMthI game te eka hiSkA maTADavA mATe suMghADavuM. matalabake e traNamAMthI harakeI ekanuM nasya hikAne maTADe che. pa nepALIne! geviSANIne! upaleTane, rALane, athavA ghI ane darbhane dhUmADe pIvAthI hikakA zamI jAya che. 6 eka tole bakarInI lIDIo laIne saLa tolA pANImAM ukALIne te pANI be tolA zeSa rahe tyAre pI javuM. e rIte traNa divasa karavAthI vAyunI hikA zamI jAya che. 7 pIpara, AmaLAM ane zuMThanuM cUrNa madha, ghI, tathA sAkara sAthe vAraMvAra khAvAthI hikkA tathA zvAsa maTe che. hoganA upAya, bhallAtaM piSpalImUlaM kAthoyaM hanti pAnataH / hRdrogaM guDasaMyukto bIjapUrarasothavA // 99 // lavaNAMbuyutaM tailaM hRdroge vAtike pibet / siddhaM vA mUtraviDgulmazUlAnAhanivAraNam // 10 // paMcAdazAbhayAkalkaM sauvarcalapaladvayam / ghRtaprasthaM jale siddhaM hRdrogazvAsagulmanut // 101 // For Private and Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 108 ) pippalI bIjapUraM ca navanItayutaM dvayam / hRcchUlaM vinihantyeva hRdrogaM cAtidAruNam // 102 // zuMThI suvarcalA hiMgu dADimaM sAmlavetasam / cUrNamuSNAMbhasApeyaM zvAsahRdrogazAntaye // 103 // 1 bhIlAmAM ane pIpaLImULanA kavAthamAM gALa meLavIne te pIvAthI hRdayanA rAga maTe che. athavA bIjorAnA rasamAM geALa meLavIne pIvAthI paNa hRdayanA roga maTe che. 2 athavA telamAM sidhava ane pANI nAkhIne te tela pakava karIne vAyunA hadadrAgamAM pIvuM. e tela hadvega maTADavA uparAMta sUtra, jhADA, gulma, zULa, ane AphrA e rogane paNa maTADe che. 3 paMdara haraDenu' kalTa karavuM; temAM A tAlA sacaLa meLavaveA, pachI cAsaDha teAlA ghImAM AThagaNu' pANI nAkhIne temAM upara kahelu' kalka nAkhI ghI siddha karavuM. e ghI hoga, zvAsa ane zumane maTADe che. 4 pIparanuM cUrNa ane bIjorAnA garbha e bannene mAkhaNamAM meLavIne khAvAthI hradayamAMnu zULa maTe che tathA mahAkANu eve hRdayanA roga paNa maTe che. pa zu', sa'caLa, hiM'ga, dADama, Amlavetasa, e ASadhonu' cUrNa karIne tene garama pANI sAthe pIvuM tethI zvAsa ane hRdayane roga maTe che. itizrI parama jainAcArya zrIkaMThaviracite vaidyakasArasaMgrahe hitopadezanAmni hRdayaroga pratIkAranAmA paMcamaH samuddezaH // 5 // udaranA roga. udaranA reganAM nAma. chardirjalodaraM zvAsaM zUlaM plIhAhijaMbukaH / udarasthA amI rogAH prANiprANApahAriNaH // 1 // For Private and Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 109 ) ulaTI, jaLodara, zvAsa, zULa, baroLa, ahijabuka (?) evA manuSyano jIva lenAra roga udaramAM thAya che. ' vAyunI ulaTInuM lakSaNa, ISaduSNA saphenA ca sazUlAtha punaH punaH / chardirbhavati lakSmaitadvAtadiH prakIrtitA // 2 // je ulaTI lagAra garama tathA phINavALI, je ulaTI thatAM peTamAM dUkhatuM hoya ane je vAraMvAra thatI hoya, te e cinha uparathI te ulaTI vAyunI che, ema kahevAya che. vAyunI ulaTInA upAya. kRtvA virecanaM pazcAnmadhunA saha bhakSitam / pathyA cUrNa kRtaM hanti vAtadimasaMzayam // 3 // suvarcalA viDaMgAni saiMdhavaM kaTukatrayam / vAtacchardiharaM cUrNa bhakSitaM tadvinAzanam // 4 // saiMdhavaM sarpiSA pItaM vAtacchardivinAzanam / kiMvA javAnikA cUrNa bhakSitaM tadvinAzanam // 5 // 1 prathama ulaTInA rogavALAne virecana ApavuM. pachI madha sAthe haraDenuM cUrNa khAvuM. ema karavAthI vAyunI ulaTI jarUra nAza pAmaze. - 2 saMcaLa, vAvaDIMga, siMdhava, zuMTha, pIpara, marI, e auSadhanuM cUrNa vAyunI ulaTIne haranAruM che, mATe tene khAvAthI vAyunI ulaTI nAza pAme che. 3 ghI sAthe siMdhava pIvAthI vAyunI ulaTI maTI jAya che, athavA javAna (e jAtane ajame) khAvAthI paNa vAyunI ulaTI maTe che. pittanI ulaTInAM lakSaNa sadAhA lohitA pItA haritA sA'thavA bhavet / chardirityucyate lakSma pittardirasaMzayam // 6 // je ulaTI dAhayukta, rAtI pILI, ke lIlI thAya, te te cinha uparathI te ulaTIne pittanI ulaTI kahe che. For Private and Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 110 ) pittanI ulaTInA upAya, pittadibrajedurvAtaMdulodakapAnataH / / dhAtrIrasena vA pItaM zivAmUlaM ca hanti tAm // 7 // viDaMgaM triphalA zuMThI cUrNameSAM samAMzataH / madhunA bhakSitaM hanti pittacchardimasaMzayam // 8 // 1 pittanI ulaTI daro ane cokhAnuM dhAvaNu pIvAthI maTe che. athavA AmaLAnA rasamAM AmaLAnuM mULa pIvAthI paNa te maTe che. 2 vAvaDiMga, triphaLA, ane zuMTha, e auSadhonuM cUrNa samAna bhAge laIne madha sAthe khAvAthI pittanI ulaTI ni saMzaya maTe che. kapha ulaTInAM lakSaNa, snigdhAdhanA vizuddhA ca madhurA sAthavA bhavet / chardirityucyate lakSma kaphachardirasaMzayam // 9 // je ulaTI cIkaNI, ghADI, sapheda ane madhura hoya te te cinDa uparathI te ulaTI kaphanI che, ema jANavuM. kaphanI ulaTInA upAya, jAtIpatrarasaM kRSNA maricaM zarkarA samam / etAni bhakSaNAd ghnanti kaphachadi cirodbhavAm // 10 // bIjapUraraso lAjA haridrA pippalI mdhu|| harantyetAni yuktAni vAnti kaphasamudbhavAm // 11 // 1 jAvaMtarIne pANImAM vATI teno rasa, pIpara, marI, sAkara, e saghaLAM samAna laIne tene khAvAthI ghaNuM kALathI utpanna thayelI kaphanI ulaTI maTe che. - 2 bIrAne rasa, DAMgaranI dhANI, haladara, pIpara ane madha, e auSadhoyukata karIne khAvAthI kaphathI thayelI ulaTI maTe che. ulaTInA sAmAnya upacAra nAgakesaramAlAsthilavaMgailA kaNA madhu / kapitthaM cUrNameteSAM bhakSitaM vamanApaham // 12 // kulIragarbhapAnIyaM pItaM svacchaM himopamam / vamanaM dhArayatyAzu yathA zItaM hutAzanaH // 13 // For Private and Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 111 ) kapitthaM maricaM bilvaM zilA lAjA kaNA samam / elArasena muttAni vamanaM vArayanti ca // 14 // 1 nAgakesara, AMbalInA kacukA, laviMga, elacI, pIpara, madha, kaThAne garbha, e auSadhanuM cUrNa karIne khAvAthI ulaTI baMdha thAya che. 2 pANImAM kAkaDAsIMga nAkhI mUkIne (athavA kAkaDAsIMgane pANImAM ukALIne pachI te ThaMDu thavA deIne) te pANI gALI laIne svacha hima sarakhuM karI pIvAthI jema agni TADhane aTakAve che tema. te ulaTIne aTakAve che. 3 koThAne garbha, marI, bIlI, zilAjI, DAMgaranI dhANI, pIpara, e samAna bhAge laIne tene elacInA pANImAM khAvAthI ulaTI baMdha thAya che. vAtadaranAM lakSaNa, hastayoH pAdayorvake zophaH zUlaM ca garhitam / lakSma vAtodare jheyaM zirAH kRSNAH kalevare // 15 // vAdara nAme roganAM cinha evAM che ke te rogamAM paga ane moDhA upara seje thAya che; ghaNuM pIDAkArI bhUla thAya che tathA zarIra uparanI nasa kALI paDI jAya che. pittAdaranAM lakSaNa. te rAdhA ane mane jAja: zittA . nIlaH pIto malazcinhamidaM pittodare bhavet // 16 // regIne parasevo thAya che, dAha thAya che, cakkara Ave che, jhINe tAva rahe che, nase kALI paDI jAya che, tasa lAge che ane maLa kALo ke pILe thAya che A cinha pittathI thayelA udara roganAM che. phadaranAM lakSaNa, kAsaH zvAso'rucinidrA jvaraH svedotipaaNdduraaH|| zirAH zleSmodare cinhaM mizraM syAtsannipAtaje // 17 // kaphedaramAM rogIne khAMsI thAya che, zvAsa thAya che, arUcI thAya For Private and Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (112 ) che, uMgha Ave che, tAva Ave che, parasevo thAya che ane zarIranI naso dhaLI thAya che. udara rogamAM badhA deSa koyA hoya tyAre tenAM cinha mizra jovAmAM Ave che. ___2 // ||jiime zu 1 ? aMbupAnaM divAsvApamahitaM gurubhojanam / vyAyAma madhurAgnaM ca jaTharI parivarjayet / / 18 // jaTharanA rogavALAe bahu pANI pIvuM nahi, divase uMghavuM nahi, ahitakAraka tathA bhAre anna khAvuM nahi, kasarata karavI nahi, ane madhura padArtho khAvA nahi. 42nAganA pAya. gavAkSI zaMkhinI daMtI nIlItiktakasaMyutam / sarvodaravinAzAya gomUtrapAnamAcaret // 19 // kSAro vacAlanalavyoSa nIlI lavaNapaMcakam / cUrNitaM sarpiSA peyaM sarvagulmodarApaham // 20 // zigrumUlaMraso vanhiH saiMdhavaM brahmavRkSakaH / kSAro bhakSaNatomISAM yAti sarvodaraM zamam // 21 // gomUtraM madhupathyA ca challI roheddvRkssaa| etairuSNAMbhasA pItairyAti sarva jalodaram // 22 // sarjikSAro yavakSAraH saiMdhavaM dadhi gobhavam / etaccatuSTayaM bhuktaM hanti duSTaM jala daram // 23 // pathyA vA saiMdhavaM kRSNA pItA hanti jalodaram / kuTajAMghriyutA kiMvA kaTurohiNI mUlayuk // 24 / / tilAzcairaMDatailena pathyA tatsamasaiMdhavam / kaNAgomUtrapItAnI nAzayanti jalodaram // 25 / / pathyA punarnavA dAru gaDUcI gugguluH samam / ghnati gomUtrapItAni pAMDurogaM jalodaram // 26 // nIlI suvarcalaM vanhiH saiMdhavaM biDapUrvakam / lavaNaM jaladhestasya sajIjhArakaTutrayam // 27 // etacUrNa samaM zlakSNaM pItaM gosarpiSA saha / hanti sarvodaraM zvAsaM gulmaM zUlaM sudAruNam // 28 // .. For Private and Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (113) saptAhaM mAhiSaM mUtraMtatpayovAMbujitam / pItamauSTraM payomAsa zvayathUdaranAzanam // 29 / / sevyA jaThariNA kRSNA snuhikssiirennNbhaavitaa| payo vA cavyadaMtyagniviDaMgavyoSakalkitam // 30 // 1 IkavAraNI, zaMkhAvaLI, daMtImULa, gaLInAM mULa, kariyAtuM, e sarvanuM cUrNa karIne gAyanA mUtra sAthe pIvAthI badhA prakAranA udara roga nAza pAme che. 2 javakhAra, vaja, ci, zuMTha, pIpara, marI, gaLInAM mULa, siMdhava, saMcaLa, kAcalavaNa, biDalavaNa ane vAgaDuM, e sarvanuM pUrNa karIne tene ghI sAthe pIvAthI badhA prakAranA udara roga maTe che. 3 saragavAnA mULane rasa, citro, siMdhava, khAkharanAM mULanI chAla, javakhAra, e auSadhe khAdhAthI saghaLA prakAranA udara roga zamI jAya che. 4 gAyanuM mUtra, madha, haraDe, hiDA nAme jhADanI chAla, e sarvane garama pANI sAthe (?) pIvAthI saghaLA prakAranAM jaLadara jAya che. 5 sAjIkhAra, javakhAra, siMdhava, gAyanuM dahI, e cAra vAnAM khAvAthI duSTa evA jaLadaranA rogane maTADe che. - 6 haraDe, siMdhava, ane pIpara sAthe IdrajavanAM mULa athavA kaDranA mULa meLavIne te cUrNa garama pANI sAthe pIvAthI jaLadara maTI maTe che. 7 tala, haraDe, siMdhava, pIpara, e sarve samAna laIne tene gAyanA mUtramAM dIvela nAkhIne pIvAthI jaLodara maTe che. 8 haraDe, sADI, devadAra, gaLo, gugaLa, e sarve samAna laIne gAyanA mUtra sAthe pIvAthI pAMDuroga tathA jaLodara maTe che. gaLInAM mULa, saMcaLa, citro, siMdhava, biDalavaNa, samudralavaNa, sAjIkhAre, zuMTha, pIpara, marI, e saghaLAMne sama bhAge leIne bArIka cUrNa karIne gAyanA ghI sAthe khAvAthI saghaLA prakAranAM udara, zvAsa, gulama, ane atyaMta kaThaNa zaLane maTADe che. 15 For Private and Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 114) 10 sAta dahADA sudhI bheMzanuM mUtra pIvAthI athavA pANI pIdhA sivAya bheMsanuM dUdha pIvAthI; athavA eka mAsa lagI UMTaDInuM dUdha pIvAthI sojo ene udara roga maTI jAya che. 11 jaThara regavALAe zeranA dUdhamAM bhAvanA ApelI pIpara khAvI; athavA cavaka, daMtamULa, citrA, vAvaDIMga, zuMTha, pIpara, marI, e auSadhenuM kalka karIne te dUdha sAthe khAvuM. dhAsa tathA khAMsInA upAya. dullarI saiMdhavaM mAMsI lavaNaM ca suvrclaa| trikaTu bahmadaMDI ca triphalairaMDamUlikA // 31 // biDAdi lavaNaM sarva samAzaM zlakSNacUrNitam / pItamuSNAMbhasA kAsamurddhazvAsaM ca vArayet // 32 // zuMThI dArukaNAcUrNa pItamuSNAMbhasAsamam / urddhazvAsaharaM kiMvA gopayaH pItabhAGgikA // 33 // cUrNamuSNAMbhasA pItaM zuMThIbhAraMgakodbhavam / UrdhvazvAsaharaM kiMvA zuMThI pippalIcUrNakam // 34 // svarasaH zRMgaverasya mAkSikeNa smnvitH| pAyayet zvAsakAsanaM pratizyAya kaphApaham // 35 // gaDUcI guggulaM dAru vidulA ca hriitkii| gomUtreNa sahaiteSAM pAnaM zvAsanivarttanam // 36 // zivAdrAkSAkaNAcUrNa samAzaM tailasaMyutam / bhakSitaM dAruNaM zvAsaM nivarttayati vegataH // 37 // 1 phullarI (?), siMdhava, jaTAmAMsI, saMcaLa, suMTha, pIpara, marI, khAkharanAM bIja, triphaLA, dIvelAnAM mULa, biDalavA, e sarve sama bhAge laIne bArIka cUrNa karavuM. e cUrNa garama pANI sAthe pIvAthI khAMsI ane urdhvazvAsane maTADe che. 2 zuMTha, devadAra ane pIparanuM cUrNa samAna bhAge laIne garama pANI sAthe pIvAthI athavA gAyanA dUdhamAM bhAraMganuM cUrNa pIvAthI udghazvAsa maTe che. 3 zuMTha ane bhAraMganuM cUrNa garama pANI sAthe pIvAthI urdhva For Private and Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 115 ) zvAsane maTADe che. athavA guMTha ane pIMparanu cUrNa paNa eja phAyado Ape che. 4 AhvAnA svarasa madha sAthe pAvAthI zvAsa, khAMsI, saLekhama ane kaphane dUra kare che. pa gaLA, gugaLa, devadAra, viThThalA (netara?), haraDe, e eSadhAnuM cUrNa gAyanA mUtra sAthe pIvAthI zvAsa maTe che. 6 AmaLAM, drAkSa, ane pIparanu cUrNa samAna bhAge leine telamAM meLavIne khAvAthI mahAdArUNa zvAsane paNa tatkAla maTA De che. arALanA upAya. vajrIkSIreNasaMbhinnakaNAcUrNa visaptakam / kSitaM nArAyaDhInuM (?) madhurAnnAzinovizvavat // 38 yasyAbhidhAnamuccArya dAyitvaindravAraNam / mUlamutkSipyate dUraM tasyaplIhA vinazyati // 39 // cirasya bANapuMkhAyA mUlikA daMtacarvitA / gilitA nAzayetlIhAM (?) yavAgUbhojane dhruvam // 40 // lavaNenArkapatrANi vanhinAMtara dhUmitaM / dagdhAnimadhulIDhAni plIhA nazyati dAruNaH // 41 // viDaMgaM triphalAvyoSa cavyapAThAgnikalkitam / ghRtaM kSIreNa saMsiddhaM gulmaplIhodarApaham // 42 // pAtavyo yuktitaH kSAraH kSIreNodadhizuktijaH / payasA ca prayoktavyA pippalyaH plIhazAMtaye // 43 // sahasraM pippalInAM ca snuhIkSIreNabhAvitam / jaTharANAM nivRtyarthaM kSIrAzI vA zilAjitA // 44 // 1 thAranA dUdhamAM pIparanA carNane bhAvanA ApavI, e cUrNa ekavIza dahADA khAya, ane madhura annanuM bhAjana kare, te tenI areALa maTI jAya che. 2 jevu' nAma khelIne iMdravAraNInuM mULa cIrIne dUra nAkhI devAmAM Ave, te mANusanI khareLa maTI jAya che. For Private and Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 116 ) 3 zarapaMkhAnAM mULa ghaNIvAra sudhI dAMte cAvyA kare te tenI bALa maTI jAya che. A upAya karanAre yavAgUnuM bhajana karavuM joIe. 4 AkaDAnAM pAMdaDAM lAvIne temAM siMdhava mUko. pachI tene dhUmADe bahAra nIkaLe nahi evI rIte agnivatI tene bALI nAkhavAM. e rIte bALelAM AkaDAnAM pAMdaDAM ane siMdhavanuM cUrNa madha sAthe cATavAthI game tevI meTI baLa haze te paNa te maTI jaze. 5 vAvaDIMga, trIphaLA, zuMTha, pIpara, marI, cavaka, pahADamULa, citrA, e aiASadhenuM kalaka karIne temAM ghI tathA tethI AThagaNuM dUdha ane tethI gaNuM pANI nAkhIne ghI pakava karavuM. e ghI khAvAthI gulama, baLa ane udarane rega maTe che. 6 samudranI chIpane khAra kADhIne te dUdha sAthe yukitathI pAve tethI baLa maTe che. 7 dUdha sAthe pIpare khavarAvavI tethI baLa maTe che. 8 eka hajAra pIMparAne gheranA dUdhamAM bhAvanA deIne pachI te tamAma prakAranAM jaTharanA vyAdhi vALAne yukitathI khavarAvavI, tethI piTanA roga maTe che. " 9 athavA zilAjita ane dUdha khAvuM, tethI paNa peTanA roga maTe che. kRminuM lakSaNa, jvaro virvaNatAzUlaM bhramaH chrdirjlNmukhe|| atIsArorucizceti vikSeyaM kRmilakSaNam // 45 // jyAre rogIne tAva Ave, meMDhAno varNa badalAI jAya, peTamAM dUkhe, cakarI Ave, ulaTI thAya, moDhAmAM pANI chUTe, jhADe thAya, annapara arUci thAya, tyAre tenA peTamAM kRmi thayA che ema jANavuM. For Private and Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 117) kRminA upAya. palAzabIjamApiNya madhunAlehamAcaret / adha Urva gatAn jaMtUnapAtayatyudarodbhavAn // 46 // viDaMgaM saiMdhavaM cUrNa kRmihanmadhunAzitam / cUrNa vA nivapatrANAM jaMtuhRnmadhubhakSitam // 47 // triphalA bahuparNIca zinumustA samAMzataH / zItha kAvihAvyAM guja: utaigila ! 48 | zAli piSTaM kaNAM siMdhuM viDaMgaM cAkhukarNikAM / supatkA polikA jaMtun pAtayenmadhubhakSitAH // 49 // jaMtuhRdrojalApItaM cUrNa kussttviddNgyoH| nibAragvadhayorvApi viDaMgaM madhumizritam // 50 // / 1 khAkharanAM bIjAne vATIne madha sAthe tenuM cATaNa karavuM ethI peTamAM nIce tathA upara (malAzayamAM tathA pakavAzayamAM) rahelA jaMtuo paDI jAya che. 2 vAvaDIMga ane siMdhavanuM cUrNa madha sAthe khAvAthI kRmine maTADe che. 3 lIMbaDAnAM pAMdaDAMnuM cUrNa madha sAthe khAvAthI kRmine nAza kare che. 4 haraDe, beDhAM, AmaLAM, bahupaNuM (?), saragavAnI chAla, metha e sarva auSadhe samAna bhAge laIne tene kvAtha karIne temAM pIpara tathA vAvaDIMganuM cUrNa pAvalI bhAra nAkhIne pIvAthI kRmi roga dUra thAya che. 5 cekhAne leTa, pIpara, siMdhava, vAvaDIMga, udarakaranI, e sarvane bArIka vATI ekatra karI tenI roTalI banAvI sArI rIte zekane pachI te keTalI madha sAthe khAvAthI badhA kRmi nIkaLI paDe che. 6 upaleTa ane vAvaDIMganuM cUrNa gAyanA maMtra sAthe pIvAthI te kRmine dUra kare che. 7 lImaDAnuM ane garamALAnuM cUrNa gAyanA sUtra sAthe pIvAthI kRmi maTe che. For Private and Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 118 ) 8 madha sAthe ekalA vAvaDIMganu caNuM khAvAthI paNa kRmi maTe che. pRSTa-kaTi-nAbhi-kukSi zULanA upAya. sthAlImadhyagataM dugdhaM vanhinAMtara dhUmitaM / zRMgamaiNaM gavAjyena nipItaM pRSTazUlahRt // 51 // pItamuSNAMbunAkukSipRSTazUlavinAzanam / zuMThI suvarcalAhiMguretaccUrNa samAMzataH // 52 // zuMThI suvarcalAhiMgu mUlaM pATalajaM samam / etatkvAthasya pAnena kaTizUlaM zamaM brajet // 53 // kSIreNa prastarI pItA kaTigRdhravinAzinI / zAkhoTaka ziphAcAzukSIrapItA nihanti tat // 54 // kuraMTamUlikAkSIraM kaTigRdhravinAzanam / jAlinI gojalApItA drutaM tadvinihanti vA // 55 // vacA suvarcalA hiMgu kuSTamidrayavA amI / vAMtizUlaharAH kiMvA guDaH pUrarasAnvitaH / / 56 / / 1 kaDAimAM dUdha nAkhIne temAM haraNanuM zIMgaDuM nAkhIne dhumADo ahAra na nIkaLe e rIte khALavuM. pachI te zIMgaDAnuM cUrNa gAyanA ghI sAthe pIvAthI pIThanu zULa maTe che. 2 suMTha, saMcaLa, ane hIMganuM samAna bhAge cUrNa karIne garama pANI sAthe pIvAthI kUkhanu` tathA pIThanuM zULa maTe che. 3 zuM, saMcaLa, hiMga, pAhADamULa, e sarve samAna leine teneA kavAtha karIne pIvAthI kiTanu zULa maTI jAya che. 4 dUdha sAthe prastarI ( ? ) pIvAthI te TizULane maTADe che. 5 zAkhATaka ( sAga ? ) nu` mULa dUdha sAthe pIvAthI kiLa maTe che. 6 kAMTAsaLiyAnu` mULa dUdha sAthe pIvAthI kiyeLa maTe che. 7 athavA jAlinI gAyanA mUtra sAthe pIvAthI TizULa jaladIthI maTe che. 8 vaja, saMcaLa, hiM'ga, upaleTa, iMdrajava, e ASadheA ulaTI For Private and Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 119 ) tathA zaLane maTADe che. athavA gugaLane rasa sAthe khAvAthI paNa eja guNa thAya che. nAlagumanA upAya. vaMdhyAkakarkoTikAmUlaM ravaulAtvAdinatrayam / zItena vAriNA pItaM nAlagulmaM prazAmyati // 57 / / eraMDamUlapuSyANAM pakkAnAmatha srpissaa| bhakSaNAnnAlagulmasya prazamo jAyate dhruvam // 58 / / bhallAtasya pradAnena kiMvA zItena vAriNA / dhArApAtAcchamaM yAti nAlagulmamasaMzayam // 59 // 1 vAMjhaNa ke TelInuM mULa ravivAre lAvIne traNa dahADA sudhI ThaMDA pANI sAthe pIvAthI nAla gulama (naLabaMdha vAyu) maTI jAya che. 2 dIvelAnuM pAkuM mULa tathA pAkAM phUla lAvIne tene bArIka vATIne ghI sAthe khAvAthI nAla guma nizcaya zamI jAya che. 3 bhIlAmAM mAravAthI athavA ThaMDA pANInI dhAra karavAthI guma nizcaya zamI jAya che. mecaMdriyamAM thanArA roga. prameho mUtrakRchaM vA nRrogo muutrshrkraa| mUtrarodhoSNavAtAzca rogAH SaT mehanodbhavAH // 6 // prameha, mUtrakRccha, nara rega (cAMdI-TAMkI), mUtrazarkarA (pa. tharI), mUtra dha, uSNavAta (unAvA) e cha roga mUtraMdriyamAM utpanna thanArA che. vAtapramehanuM lakSaNa, saphenaM lohitaM snigdhaM pAMDuraM cAMbusannibham / zukre zleSmahate mUtraM pramehe vAtaje bhavet / / 61 // vAyunA pramehamAM vIrya kaphathI duSita thAya che. ane tethI regInuM mUtra phINavALuM, rAtuM, snigdha (cIkAzavALuM), dhaLuM, ke pAchuM jevuM hoya che. For Private and Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 120 ) pitta pramehanuM lakSaNa nIlaM pItaM bhavenmUtraM peyAbhavAsamizritam / idaM pittapramehasya cinhamUcurvicakSaNA // 6 // jyAre mUtrane raMga lIle, pILo, ke kAMjInA je thAya ane temAMthI vAsa AvatuM hoya, tyAre catura vaidya tene pitta pramehanuM cinha kahe che. amehanu sakSaY. madhuvaddhRtavadvAtha mUtrasyAdvAsamopamam / / zleSmapramehajaM lakSma varNayanti vipazcitaH // 63 // jyAre mUtra madha ke ghInA sarakhuM thAya tyAre paMDita vaidya tene kaphapramehanuM cinha kahe che. melanAya. niMbapatrAmalaM mustA gaDUcI devddNgrii| kAtha eSAM madhUpetaH pItaH pittapramehajit // 64 // agurushiirpNkejlodhrshriikhNddsNbhvH| kAtho madhuyutaH pItaH pramehaM hanti pittajam // 65 // nizAdvayaM viDaMgAni pathyA zuMThI samAMzataH / zleSmapramehanAzaH syAdaitatkAthasya pAnataH // 66 // zrIkhaMDaM dArukhaMDaM ca pathyAgurusamAMzataH / kAtha eSAM madhUpetaH pItaH zleSmapramehahRt // 6 // mustAdvayaM nizA pAThA gaDUcI devddNgrii| khadiraH kuSTametAni saMpiSya triphalAMbhasA // 68 // etadraso madhUpetaH pItoMneka pramehahRt / triphalAvA madhUpetA bhuktAnekapramehajit / / 69 // araNirmadhupItA vA pramehaM pIDayAsaha / madhupItozmabhedo vA pramehaM hantidAruNam // 70 // guDUcyAH svarasaH peyo madhunA srvmeNhht| nizApathyAyuto dhAcyA raso vA mAkSikAnvitaH / / 1 // prAyeNavAtaprameho'sAdhyaH ato na kathitaH // 1sImAnai iti, bhAbhAM, bhAtha, gaNe, 57 (1) e auSadhe kavAtha madha sAthe pIvAthI pittaprameha maTe che. For Private and Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 11 ) 2 agara, varaNavALo, kamaLa, ledhara, sapheda caMdana, e aiSadhone kavAtha madha sAthe pIvAthI pittaprameha nAza pAme che. 3 haLadara, dAruhaLadara, vAvaDIMga, haraDe, zuMTha, e sarve samAna laIne tene kavAtha karIne pIvAthI kapha prameha maTI jAya che. 4 saphedacaMdana, devadAra, haraDe, agara, e auSadho samAna laIne tene kavAtha madha sAthe pIvAthI kapha prameha maTe che. 5 metha, bhadramotha, haLadara, pahADamULa, gaLe, devaDuMgarI (?) khera, upaleTa, e sarvane triphalAnA pANImAM vATIne tene rasa kA. DhiIne temAM madha nAkhIne pIvAthI aneka prakAranA prameha nAza pAme che. - 6 athavA ekalI triphaLA leIne tene madha sAthe pIvAthI aneka prakAranA prameha maTe che. 7 athavA madha sAthe araNine rasa pIvAthI pIDA sahIta prameha maTe che. 8 athavA madha sAthe pASANabheda pIvAthI dArUNa evA pramehane maTADe che. 9 madha sAthe gaLAne rasa pIvAthI saghaLA prakAranA prameha maTe che. 10 athavA haLadara ane haraDenI sAthe AmaLAno rasa meLavIne temAM madha nAkhIne pIvAthI saghaLA prameha maTe che. bahudhA vAta prameha asAdhya che, mATe tenA upAya A graMthamAM lakhyA nathI. mUtrakRcchunuM lakSaNa vAtazIdriye zUlaM mUtraM svalpaM punaH punaH / ghAtotthamUtrakRcchrasya lakSaNaM kathitaM budhaiH // 72 / / raktaM pItaM bhavenmUtraM pIDA dAghazca zephasi / pittotthamUtrakRsya lakSaNaM kathitaM budhaiH // 73 // vAtazIdriye pIDA zopho mUtraM ca picchalam / zleSmale mUtrakRchre syAzcinhaM mizraM tridoSaje // 74 // 16 For Private and Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) vAyuthI utpanna thayelA maMtranuM lakSaNa paMDita vidyAe evuM kahyuM che ke, temAM bastimAM tathA liMgamAM zaLa thAya che ane pizAba vAraMvAra tathA thoDe thoDe thAya che. pittanA mUtrakRcchunuM lakSaNa paNa paMDite e evuM kahyuM che ke, mUtrane raMga rAte ke pILo hoya che tathA madriyamAM pIDA ane dAha thAya che. kaphanA mUtramAM bastimAM tathA mUtre driyamAM pIDA thAya che, mUdriya para sojo Ave che, ane mUtra pichA (jarapaTo )vALuM hoya che. tridoSanA mUtrakuchamAM badhA deSanAM cinha dekhAya che. mUtrakRcanA upAya. durAlabhAzmabhit pathyA vyAdhI zuMThI ca dhAnyakam / vyAdhighAtaphalodbhUtasArametaiH samAMzataH // 75 // kRtaH kvAthaH sitApIto mUtrakRcchanibarhaNaH / dAcaM zUlaM nihantyeva yathAdhaM jinacintanam // 76 // piSpalyelA zilAbhedazilAjittaMdulAMbhasA / pItairetaiH zamaM yAti mUtrachamasaMzayam // 77 // pASANabhedomadhuyadhirelAkRSNAAsatairaMDaziphATarUSaH / bhAlAzvadaMSTrA ca litAsametaiH kvAthohareduHsahamUtrakRm // 8 // gokSIreNa guDaH pIto mUtrakRchavinAzakRt / elA dadhyabhasA pItA mUtrakRchaharI matA // 79 // yavakSAraH palaM dve ca sitAyAH shiitvaarinnaa| sarva karSa ca taMtpItaM niHzeSaM mUtrakRchahRt // 80 // yavakSAravacA hiMgu steSAM cUrNa samAMzataH / / bhakSitaM vegato hanti mUtrakRchamasaMzayam // 81 // 1 dhamAso, pASANabheda, haraDe, beMyarIMgaNI, suMTha, dhANA, upaleTanA phaLane garbha, e sarve samAna bhAge laIne tene kavAtha karIne sAkara sAthe pIvAthI mUtrakRcchane nAza kare che, vaLI jema jIinanuM cintana pApane nAza kare che tema e kavAtha mUchamAM thatA dAha ane zULane nAza kare che. For Private and Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 123 ) 2 pIpara, eLacI, pASANabheda, zilAjIta, e sarvenuM cUrNa karIne cokhAnA dhovarAmaNa sAthe pIvAthI mUtrakRcchu nizcaya zAMta thAya che. - 3 pASANabheda, jeThImadha, elacI, pIpara, dhoLAM eraMDAnAM mULa, araDUsI, bhAlA (?), gokharUM, e eSa samAna bhAge laI tene kavAtha karI temAM sAkara nAkhI pIvAthI ghaNuM karNakArI evuM mUtrakR paNa maTe che. 4 gAyanA dUdha sAthe goLa pIvAthI mUtra maTe che. 5 dahIMnA pANI sAthe elacI pIvAthI mUtrakRcchu maTe che. 6 cAra tolA javakhAra, ane ATha tolA sAkara mizra karIne temAMthI eka tole ThaMDA pANI sAthe pIvAthI te mUtrakRcchune mULamAMthI maTADI de che. 7 javakhAra, vaja, hIMga, e auSadhene samAna bhAge laI tenuM cUrNa karIne khAvAthI mUtrakRcchu jaladIthI maTe che emAM zaMkA lAvavI nahi. naroganA upAya. pathyA rasAMjane piSTavA vAriNA tena leptH| nRrogaH kSIyate kiMvA nRkapAlasya lepataH // 82 // bubbuladADimIchallIcUrNa zuSkamanena vA uddhalane tu vihite nRrogo yAti satvaram // 83 // ghuTapUgIphalaM ghRSTA vAriNA tenale pataH / nararogaH zamaM yAti kiMvA kArISabhasmanA // 84 // prakSipya triphalAM sthAlyAM madhyennau kSepite bhavet / kSArasyoDUlanAcchAMti nararogo bajatyaho // 85 // rasAMjanaM ziroSeNa pathyayA vA samandhitam / sajhaudraM lepane yogyaM sarvaliMgagadApaham / / 86 / / . jAtopatraM nizA daMtI vizAlA madhuyaSTikA / pakamAmeryutaM tailaM talelaM nararogahRt // 87 // For Private and Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 124 ) iMdravAruNikAmUlaM bIjapUrNadalAnyatha / siMdUracUrNayogAcca nararogo vinazyati // 88 // athavoduMbarakkAtha jalenAkSAlyalepataH / tasya dhRSTatvaco vegAnnararogaH prazAmyati // 89 // dADimIpatracUrNena bhRzamuddhalane kRte / naravyAdhirvrajatyeva saMbhogasukhanAzanaH // 90 // 1 haraDe tathA rasAMjanane pANImAM khArIka vATIne tene lepa karavAthI nararoga maTe che. athavA mANasanA kapAlAsthinA lepa karavAthI paNa maTe che. 2 bAvaLanI tathA dADamanI sUkI chAla leIne tenu cUrNa karIne te kArUM bhabharAvavAthI narAga jaladIthI maTI jAya che. 3 ghAMTA jAtanu seApArI pANImAM ghasIne teneA lepa karavAthI athavA aDAyAMnI rAkhADI bhabharAvAthI narAga maTI jAya che. 4 triphalAnA bhUkAne kaDAimAM nAkhIne temAM agni nAkhavAthI te maLIne rAkhADI thai jaze. e rAkhADI bhabharAvavAthI narAga zAMta thAya che, e Azcarya jevu ja che. 5 sarasavRkSanI chAla sAthe athavA haraDe sAthe rasAMjana meLavI temAM madha nAkhIne lepa karavAthI saghaLA prakAranA liganA vyAdhI e maTe che. 6 jAInAM pAMdaDAM, haLadara, daMtImULa, iMdravAraNI, jeThImadha, e ASadhAthI pakava kareluM tela nararogane maTADe che. 7 iMdravAraNInuM mULa, bIjorAnAM pAMdaDAM, ane siTrU, esabenuM cUrNakarI tenA lepa karavAthI naroga nAza pAme che. 8 athavA umeDAnI chAlanA kavAtha karIne te kavAthathI cAMdI dhAine tenIja chAlane pANImAM ghazIne tene lepa karavAthI narareAga zamI jAya che. 9 dADamanAM pAMdaDAMnuM cUrNa karIne te vAravAra bhabharAvavAthI sabhAga sukhano nAza karanArA naravyAdhi jarUra maTI jAya che. For Private and Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 125) patharInA upAya. zItena vAriNAghRSTA bIjapUrasya muulikaa| pItA pAcayate vegAnmehanAnmUtrazarkarAm // 91 // gomUtreNa bhRzaM ghRSTA samUlaM lghuttulvikaa| sA pAtayati vegena nipItA mUtrazarkarAm // 92 / / surAH suvarcalA mizrA kiMvA mdhupyonvitaaH| vibhUtistilanAlAnAM pItAzmavyAdhinAzinI // 93 // karkoTImUlikA pItA dazAhaM payasA saha / bhitvA vai zarkarA zIghraM zamayatyeva mehanAt // 94 // grISme samuddhRtaM mUlaM mAlatyA rakSitaM pazoH / dugdhaM pItaM harenmUtrarodhaM caiva sazarkaram // 95 // devadArvabhayAmustAmUrvANAM madhukasya ca / pibeJcAbhiH samaM kalkaM mUtradoSanivAraNam // 96 // zatAvarIkAzakuzazvadaMzA vidArizAlIkSukaserukANAm / kAthaM suzItaMmadhuzarkarAbhyAMyuktaM pibecchAmyati mUtrakRm // 97 // zvadaMSTrAphalacUrNa tu zizordadyAnmadhuplutam / mUtrakRchApahaM kSIraM mAtustanmUlasAdhitam // 98 // zarkarA sa yavakSArA srvprbhedinii|| kvAthazca zigrumUlotthaH kavoSNozmaripAtakRt // 99 // 1 bIrAnAM mULa ThaMDA pANImAM ghasIne pIvAthI mUtrakriyAmAM thayelI patharIne pakava karIne kADhe che. 2 mULasahita laghuTuMllikA (?) lAvIne tene gAyanA mUtramAM khUba ghasIne pIvAthI mUtrazarkarA (patharI) ne jaladIthI pADe che. 3 surA (dArU) mAM saMcaLa nAkhIne athavA madha ane dUdhamAM talanAM talasarAnI rAkheDI nAkhIne pIvAthI patharIne rega maTI taya che. 4 kalIne mULane dUdhamAM ghasIne daza divasa pIvAthI mUtradriyamAMnI patharIne tatkALa teDIne tene jarUra zamAvI de che. 5 unALAmAM mAlatInuM mULa kADhI lAvIne te maLane rAkhI For Private and Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 126 mUkavuM. pachI je mANasane patharI thavAthI pizAba aTakato hoya tene pAvuM. tethI tenI patharI tathA matrodha maTI jAya che. 6 devadAra, haraDe, metha, maravela, jeThImadha, e oSadhe samAna leIne tenuM kalka (caTaNa) pANI sAthe pIvAthI mUtradeSa maTe che. 7 zatAvarI, kAsa, darbha, gokharU, vidArIkaMda, DAMgaranAM mULa, zeraDInAM mULa, kaserU (nakhalA)nAM mULa, e sarvane kavAtha karIne sArI rIte ThaMDo paDavA deIne madha sAkara sAthe pIvAthI mUtrakRcchu maTe che. 8 bALakane mUtrakRcchuM thaye heya te gokharUnAM phaLanuM cUrNa karIne madha sAthe ApavuM tethI maTI jaze; athavA gokharUnAM maLane kavAtha karI temAM siddha kareluM mAtAnuM dhAvaNa bALakane pAvAthI teno mUtrakRGga maTI jaze. 9 javakhAra sAthe sAkara ApavAthI saghaLA prakAranAM sUtrakRccha maTI jAya che. 10 saragavAnA maLano kavAtha lagAra garama hoya te pAvAthI. patharI maTI jAya che. mUtrarodhanA upAyaelaaduraalbhairNddpthyaapaassaannbhit samam / gokSuraH karkaTI bIjaM tathA bIjaM kuraMTakam // 10 // etatkvAthasya pAnena mUtrarodho nivarttate / pIto dArunizAkAthaH samadhuH mUtrarodhahRt // 101 // triphalA karkaTIbIjaM seMdhavaM samabhAgataH / cUrNamuSNAMbhasA pItaM ruddhaM mUtraM pravarttate // 102 // kSIreNa madhunA pItA vibhuutistilnaaljaa| mUtrarodhaM tathA dAghaM nivarttayati vegataH // 103 // zarkarAjApayaH piitaashokvRksssymuulikaa| mUtrarodhaM tathA dAdhaM nivarttayati vegataH // 104 // tailapakvobjinI kaMdaH pIto gotkrsNyutH| nihanti duHsahaM dAcaM mUtrarodhamasaMzayam // 105 // For Private and Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 127 ) vAriNApiSyabIjAni karkaTyAH sitayA saha bhuktvA nirAmayatyugraM mUtrarodhaM savedanam // 106 // elAimabhedakazilAjatupippalInAM cUrNAni taMdulajalailulitAni pitvA / yadvA guDena sahitAni vilojyamAnAnyAsannamRtyurapi jIvati mUtrakRchrI // 107 // 1 elacI, dhamAseA, dIvelAnuM mULa, haraDe, pASANa bheda, geTakharU, kAkaDInAM bIja, kAMTA saLiyAnAM bIja e aiSadhonA kavAtha pIvAthI pizAba rokAyalA chUTe che. ra dArUhaLadarane kavAtha madha sAthe pIvAthI matrarAdha maTe che. 3 triphaLA, kAkaDInAM bIja, sidhava, e sarve samAna bhAge leine tenuM cUrNa karIne garama pANI sAthe pIvAthI kAyalu' tra chUTe che. 4 talanAM talasarAMnI rAkhADI karIne tene dUdha tathA madhasAthe pIvAthI pizAba aTakayeA hoya te tathA pizAbe agana khaLatI hoya te tatkaLa maTI jAya che. 5 Ase pAlavanAM maLanI chAla bakarInA dUdhamAM ghazIne temAM sAkara nAkhIne te pIvAthI mUtrarodha tathA dAne jaladIthI maDADe che. - kamaLanA kada telamAM taLIne gAyanI chAzasAthe pIvAthI na sahana thAya evA dAhane tathA mUtranA aTakAvane dUra kare che. cha kAkaDInAM bIja pANImAM vATIne temAM sAkara nAkhIne khA vAthI vedanA sahita matrarAdhane zamAvI de che. 8 elacI, pASaNabheda, zilAjita, pIpara, e ASadhAnuM cUrNa karIne tene ceAkhAnA dhAvaNamAM aDavALIne pIvAthI athavA gALasAthe aDavALIne pIvAthI maravAne tatpara thayelA sUtrakRnA rogavALA paNa jIve che. For Private and Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 128 ) uSNavAnA upAya. sAMbaraM jalamadhyasthamRttikAlepamAtrataH / uSNavAtaH zamaM yAti yathAgha nomacintanAt // 108 // tApayiceSTikAmasya Urddha mUtre kRte bhavet / vASpanteneMdriyasvedAduSNavAtovinazyati // 109 // 1 jyAM niraMtara pANI bharAI rahetuM hoya evI talAvaDImAMnI mATI lAvI temAM kapaDuM ragadoLI tene lapa maneMdriya upara karavAthI jema nemIzvaranA ciMtanathI pA5 samI jAya che tema, unavA zamI jAya che. - 2 eka ITa tapAvIne te upara pizAba karIne temAMthI nIkaLatI varALane bApha mane priyane ApavAthI unavA nAza pAme che. itizrI paramajainAcArya zrIkaMThaviracite vaidyakasArasaMgrahe hitopadezanAmni hRdayaroga pratIkAranAmA SaSThaH samuddezaH // 6 // guda tathA paga vagerenA roga. aMDavRddhinA upAya. triphalA TiMTukAdaMtI trikaTurnIlikA vRssaa| bhuktameraMDatailena cUrNameSAM kuraMDahRt // 1 // gomayasyarasonmizraM kAMjikenAtimarditam / kuSTaM jIraM pralepena kuraMDaM hanti durvaham // 2 // godhUmamUlikAcUrNa meSI dugdhena mArdatam / uSNena tena lipto vA kuraMDo nazyati dhruvam // 3 // palAni daza tailasya hiMgusaiMdhavajIrakam / pratyekaM capalaM pakkametallepoDavRddhihRt // 4 // zvetairaMDaziphAmUlaM TiMTukA triphalA vcaa| kAMjikApiSTametasya lepoyaM muSkazUlahRt // 5 // For Private and Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (128 ) kuraMDamapacIM pittagraMthi ca harati kramAt / madhumizrasitairaMDatailaM pItaM ca mAtrayA // 6 // viDaMga madhukaM vyoSaM saiMdhavaM devadAru ca / tailamebhiH sRtaM pazya prayuktamapacI jayet // 7 // pathyAcUrNaiH sitairaMDatailaM pakkaM nivArayet / kaMpaM vRSaNavRddhiM ca pItaM gomUtrasaMyutam // 8 // mardayitvArkapatraistu tApitaM cAru saiMdhavam / tena liptaM zamaM yAti kuraMDaM na punarbhavet // 9 // saiMdhave sarpiSA pakke kSitvA ugrAM ca dhArayet / saptAhametayorlepAt kuraMDo gacchati dhruvam // 10 // AkhukarNIzvarImUlaM muulmerNddmNbhsaa| supipya lepataH zUlaM kuraMDaM hanti vegataH // 11 // ATarUSaziphA dAru rAsnA vizvAgnimUlikA / paTolI saiMdhavaM kuSTa etallepoDavRddhihat // 12 // vizAlAyAH ziphAcUrNameraMDatailamarditam / gavyAjyapayasA pItaM kuraMDaM hanti dAruNam // 13 // triphalAcUrNakaM prAtaH pItaM gomUtrasaMyutam / kaphavAtodbhavaM hanti zvaya) vRSaNodbhavam // 14 // supiSTairaMDatailena kAsIsaM saiMdhavaM samam / lisvA tenAMbarAbaddhaM kuraMDaH kSIyate kramAt // 15 / / 1 423, meDhA, mAmA, 12yu, tIbhUSa, zu4, pI52, bharI, gaLInAM mULa, araDUsI, e sarvane kavAtha karIne temAM be talA dIvela nAkhIne pIvAthI aMDavRddhi maTe che. 2 gAyanA chANane rasa kADhIne temAM kAMjI meLavIne temAM upaleTa ane jIrU ghuMTavuM; pachI tene lepa karavAthI bhAre aMDavRddhi paNa maTI jAya che. 3 gahanAM maLa lAvIne tene gheTInA dUdhamAM vATI garama karI tene lepa karavAthI jarUra aMDavRddhi maTI jAya che. 4 eka zera tela laIne temAM cAra tolA hIMga, cAra telA For Private and Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 130 ) 'siMdhava, ane cAra telA jIruM nAkhIne tela pakava karavuM ane pachI tene lepa kare, ethI aMDavRddhi maTe che. - 5 dhoLA divelAnAM mULa, arahunAM maLa, haraDe, beDhAM, AmaLAM vaja, e sarvane kAMjImAM vATIne lepa kare tethI aMDamAM zuLa mAratuM haze, te maTI jaze. 6 dheLA eraMDAnuM eraDIu madhamAM meLavIne ghaTe te pramANe vajana leIne pIvAthI aMDavRddhi, na pAke evAM gUmaDAM, pittanI gAMTha, e sarvane maTADe che. - 7 vAvaDIMga, jeThImadha, zuMTha, pIpara, marI, siMdhava, e auSadhiothI siddha kareluM tela javAthI apacI (na pAke evAM gu. maDa) ne maTADe che ema jANavuM. 8 haraDenA cUrNamAM dhoLA divelAnuM divela pakava karIne gAyanA mUtra sAthe pIvAthI kapa ane vRSaNavRddhine maTADe che. 9 AkaDAnAM pAnAM sAthe zuddha siMdhavane vATIne garama karo; pachI tene lepa karavAthI aMDavRddhi zamI jAya che te pharIne thatI nathI. 10 siMdhavane ghImAM pakava kare ane temAM triphaLAnuM cUrNa nAkhIne rAkhI mUkavuM; pachI te bene lepa sAta divasa sudhI karavAthI aMDavRddhi nizcaya maTe che. 11 udarakanI, zivaliMganuM mULa, ane divelAnuM mULa, e traNane pANImAM sArUM bArIka vATIne teno lepa karavAthI phUla sahita aMDavRddhi jaladI maTI jAya che. 12 araDUsInAM mULa, devadAra, rAsnA, zuMTha, citrAnAM mULa, paTelI, siMdhava, upaleTa, e auSadhano lepa aMDavRddhine maTADe che. - 13 IdravAraNanA mULanuM cUrNa karIne tene dIvelamAM ghuMTavuM. pachI tene gAyanA ghI tathA dUdha sAthe pIvuM. ethI game tevI kaThaNa aMDavRddhi haze to te paNa maTaze. For Private and Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 131 ) 14 triphaLAnA cUrNane savAramAM gAyanA mUtra sAthe pIvAthI * tathA vAyuthI thayelA vRSaNunA sAjAne maTADe che. 15 dIvela sAthe hIrAkasI tathA teTaleAja sidhava leine sArIpeThe vATIne aDa upara tene lepa karaveA ane vastrathI tene AMdhI rAkhavuM. A upAyathI dhIme dhIme aDavRddhi kamI thai jAya che. arzInuM lakSaNa, zUlaMdAghotivibho vAteM pitte kaphe kramAt / saraktazca malo jJeyaM sarveSvarzaHsu lakSaNam // 16 // arzanA rogamAM vAyu maLavAna hoya te regIne azanI jagAe zaLa athavA kaLatara thAya che; je pitta maLavAna hoya te| dAha thAya che; ane kapha maLavAna hoya teA jhADA kabaja thAya che. vaLI adhA prakAranA azamAM maLa sAthe leAhI paDe che. evu azanula kSaNa jANavuM: azanA upAya. hantyazvamArakAsIsaviDaMgailAgnisaiMdhavaiH / sArka kSIraiH sRtaM tailamabhyaMgAtyAyukIlakAn // 17 // mAgadhI maricaM zuMThI vanhiH sUraNakaMdakam / ekadvicaturaSTau ca SoDaza kramato yutaiH // 18 // bhAgaiH saiTikAkAryA guDenAkSapramANikA / bhakSitA prasabhaM hanti gudajAtAnasaMzayam // 19 // sUraNaM suzalI takraM kuTajarUpa tvacAyutam / azI hanti pAnena yathAbilvasya bhakSaNam // 20 // nivedravAruNIdevadAlIbIjaguDaiH kRtA / vatirgude ca nikSitA hArzAsi hanti mUlataH // 21 // amlakAMjika saMpiSTA savIjaM kaTudugdhikA / saguDA hanti lepena khasyAmUlato dhruvam // 22 // palAzabhasmatoyena triguNena tu goghRtam / pakkaM kaTutrayopetaM bhuktamaza vinAzakRt // 23 // For Private and Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 132 ) navanItAnvitAn kRSNAn tilAn bhuktvA nivArayet / azIsi mAsamAtreNa yathA sUraNabhakSaNAt / / 24 // zRMgasyAMkurakAnAM ca dhUmato 'pAna maargkH| dhUpito dinasaptakaM cedarzAsi hanti vegataH // 25 // muzalImUlacUrNa vA gomUtreNa naraH pibet / takrAzI tasya nazyaMtyAsi mAsena nizcitam // 26 // gavyaM dugdhaM sudhAkANDaM kaTukA niMbapallavAH / karaMjo bastamUtreNa lepanaM zreSThamarzasAm // 27 // lavaNenAranAlena piSTvA niMbasya pallavAH / gudavyAdhiharA bhuktA karaMjo gojalAnvitaH // 28 // kurkuTasya bilodbhtmRttikaashauctothvaa| nAriMgamUlikA baddhA kaTAvarzo vinAzinI // 29 // zirISabIjakuSTAhaH kSAraH piSpalIsaiMdhavaiH / lAMgalImUlagomUtrasajikAdaMtacitrakaiH // 30 // gomUtradakSaviguMjAnizAkRSNAbhiruttamam / lepatrayamidaM yojyaM zIghramarzo vinAzanam // 31 // sapadmakesaraM kSaudraM navanItaM navaM lihan / sitAkesarayuktaM vA zoNitArzI (?) sukhI bhavet // 32 // malliptaM zoNitaM kaMdaM patkvAgnau puTapAkavat / bhakSayettailalavaNaM durnAmavinivRttaye // 33 // 1 34nA bhUla, DIsI, pA481, mejayI, triI, sidhva, ane AkaDAnuM dUdha, e oSadhothI siddha kareluM tela cepaDavAthI gudAmAMnA azenA aMkurane maTADe che. 2 pIpara eka tele, marI be tolA, zuMTha cAra telA, citro ATha tolA, ane sUraNa soLa tAlA, e pramANe leIne tenI goLamAM beDhAnA phaLa jevaDI eka tolAnI goLI karavI. e gaLI khAvAthI te arzane jarUra maTADe che, emAM zaka nathI. 3 sUraNa, musalI, ane kaDAchAlanuM cUrNa chAza sAthe pIvAthI jema artha maTe che tema bIlInuM cUrNa chAza sAthe pIvAthI paNa maTe che. For Private and Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 133) 4 lIMmaDAnI lIMbaLiye, IdravaraNInAM bIja, ane kukaDavelAnAM bIja, enI vATa goLamAM karIne gudAmAM nAkhe che ane mULamAMthI nAza kare che. 5 bIja sahita kaDavI tumaDIne khATI kAMjImAM geLasahita vATIne tene lepa karavAthI mULamAMthI arthane nizcaya maTADe che. 6 khAkharanI rAkhaDInuM pANI ghI karatAM traNagaNuM laIne temAM zuMTha, pIpara ane marI nAkhIne te pakava karavuM. e ghI khAvAthI arza nAza pAme che. 7 mAkhaNanI sAthe kALA tala eka mahine khAvAthI jema aze maTe che tema sUraNa khAvAthI arza maTe che. 8 zIMgaDAnA aMkurane dhUmADe sAta divasa sudhI gudAe A pavAthI arza jaladI maTI che. 9 mUzaLInAM mULanuM cUrNa gAyanA mUtra sAthe je mANasa pIe ane chAza khAya te eka mAsamAM tenA arza nizcaya nAza pAme che. 10 gAyanuM dUdha, thoranuM DIMgaluM, kaDAchAla, lImaDAnAM pAMdaDAM, karaMjanI chAla, e sarvane bekaDInA mUtramAM vATIne lepa karavAthI azane sAro phAyado thAya che. 11 lImaDAnAM pAMdaDAM siMdhava tathA kAMjImAM vATIne khAvAthI athavA gAyanA maMtramAM karaMja vATIne khAvAthI arza vyAdhi nAza pAme che. 12 kUkaDAnA akhADAnI mATI athavA tenI hagAra pANImAM vATI copaDavAthI arza maTe che. 13 nAraMgInuM mULa kaTie bAMdhavAthI aza nAza pAme che. 14 sarasavanAM bIja, upaleTa, javakhAra, pIpara, siMdhava, e aividheno lepa karavo athavA 15 vaDhavADiyAnuM mULa, sAjIkhAra, daMta (daMtI mULa), citro, e auSadhane gomUtra sAthe lepa karavo athavA- 16 kaDAnI hagAra, caNAThInuM mULa, haLadara, pIpara, e e For Private and Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 134 ) SadheAnA lepa ge mUtra sAthe karavA uparanA traNe lepa tatkALa arthane == maTADe evA che. 17 kamaLanuM kesara, madha, tAju mAkhaNa, sAkara, kesara, e auSadhAnu` cATaNa karavAthI khUnI azavALA sukhI thAya che. 18 ratALunA kadane mATIneA lepa karIne puTapAkanI peThe devatAmAM pakava karaveA, pachI temAM tela ane mIThuM meLavIne khAvu' tethI aze nAza pAme che. vAyunA atIsAranuM lakSaNa zUlaM zabdo gude gAtre zaithilyaM gAtravedanA | alpo'lpazcamalo jJeyo vAtAtIsAralakSaNam // 34 // je atisAranA rogavALAne gudAmAM kaLatara thAya tathA jhADA thatI vakhate avAja thAya, zarIra DhIluM paDI jAya tathA vedanA thAya, vaLI maLa thoDA thoDA nIkaLe, tene vAyunA atisAra jANavA. vAtAtIsAranA upAya. pathyA dAru vacA zuMThI mustA cAtiviSAmRtA / kAtha eSAM haretpIto vAtAtIsAramulvaNam // 35 // vacApAThA kaNAmUlaM cavyakaH. durgAdati / abhayaidrayavAH zuMThI lakSNapiSTAni kArayet // 36 // etAni ghnanti pItAni vAtAtIsAramulvaNam / atyugramAmazUlaM ca rogiNaH pathyabhojinaH // 37 // hemajAti viSAsustA dAru vizvA savAtajaM / atIsAra mathaiteSAM kAtha pIto nihanti ca // 38 // suvarcalA vacA hiMgu hemajAtiviSAsamam / vAtAtolAra hRdbhutaM sakaTutrayamaMbhasA // 42 // 1 haraDe, devadAra, vaja, zuM, mAtha, ativikha, gaLA, e eSadhonA kvAtha karIne pIvAthI ghaNA joravALA vAyunA atisArane paNa maTADe che. 2 vaja, pAhADamULa, pIparImULa, cavaka, kaDAchAla, haraDe, iMdra For Private and Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (135) java, zuMTha e sarvanuM ati bArIka cUrNa karIne pIvAthI pacca bhejana karanArA rogInA ghaNA jorAvara vAtAtIsArane tathA ati bhayaMkara AmaLane maTe che. 30mana, gativimanI 4jI, mAtha, vahA2, zu, ye auSa. dhono kavAtha pIvAthI vAtAtIsAra maTe che. 4 saya, 14, ha mane, sativimanI 4jI, zu, pIpara, marI, e sarvane samAna bhAge laIne tenuM cUrNa karIne pANImAM pIvAthI vAtAtIsAra maTe che. pittanA atIsAranuM lakSaNa aMtardAho malaH pIto nIlovAtitRSAruciH / bhramotoveti vizeyaM pittAtIsAralakSaNam // 40 // je jhADAnA rogavALAne aMdarathI dAha thAya, jhADe pILA ke dii| thAya, ta2sa ghANe, 32 gahu yAve, te te kssnne| pittaatIsAranAM jANavAM. pittAtIsAranA upAya. zuMThI suvarcalA hiMgu abhayeMdrayavAvacA / pittAtilArahat kvAtho nidhIto madhunAsaha // 41 // madhuyaSTisitAlodhramutpalaM samabhAgataH / madhuraNa samaM pItaM raktapittAtisArahRt // 42 // jaMbUcUtaphalasyAsthi drAkSA pathyA ca pippalI / kha'razAlmalI vilvI bodhyuduMbaravalkalam // 43 // etacUrNa samaM zlakSNaM madhunAsaha bhakSitam / raktapittodbhavaM hanyAdatisAramatholvaNam // 44 // zallarI badarI jaMbUcArucUtArjunatvacaH / pItAH kSIreNamadhvAvyA pRthak zoNitavAraNAH // 45 // kalkaM kRSNatilodbhUtaM zarkarAcUrNamizritam / Ajyena payasA pItaM sadyoraktaMniyacchati // 46 // For Private and Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 136 ) 1 guMTha, saMcaLa, hiMga, haraDe, Idrajava, vaja, e auSadhane kavAtha madha sAthe pIvAthI pittAtIsAra maTe che. 2 jeThImadha, sAkara, ledhara, kamaLa, e eSadhenuM cUrNa karIne tene kaI paNa madhura rasavALA padArtha sAthe pIvAthI ratAtIsAra ane pittAtIsAra maTe che. 3 jAbuDAnA ThaLiyA, AMbAnI goTalI, drAkSa, haraDe, pIpara, khajAra, zImaLAnI chAla, bIlI, pIpaLAnI chAla, umaiDAnI chAla, e auSadho samAna bhAge laIne tenuM bArIka cUrNa karIne madha sAthe khAvAthI rakatathI tathA pittathI utpanna thayele mATe atisAra maTe che. 4 zalarI (?), beraDI, jAMbuDe, pIparanuM vRkSa (6), AMbe, sAdaDa, emAMthI harakoI ekanI chAla kacarIne dUdha tathA madha sAthe pIvAthI rakatAtisAra maTe che. kemake temAMnuM dareka auSadha rakatane aTakAvanArUM che. 5 kALA talanuM cUrNa karIne temAM sAkara nAkhIne ghI tathA dUdha sAthe pIe te tatkALa rakatane aTakAve che. kaphanA atIsAranuM lakSaNa, durgadhaH zItalaH pAMDuH picchalo maMdavedanaH / malaH syAditi vijJeyaM zleSmAtIsAralakSaNam // 4 // kaphAtIsAranuM lakSaNa evuM jANavuM ke, temAM jhADAnA rogIne maLa durgadhivALe, ThaDe, dhULe, ane cIkaNe thAya, tathA rogIne pIDA thoDI thAya. kaphanA atIsAranA upAya. abhayAtiviSA vizvA vacAsiMdhu suvarcalaH / cUrNamuSNAMbhasA pItamidaM zleSmAtisArahRt // 48 / / pathyA pAThA vacA kuSTaM citrakaH ktturohinnii| cUrNamuSNAMbhasA pItaM zleSmAtIsAranAzanam / / 49 / / abhayAtiviSA hiMgu sauvarcalakaTutrayam / etacUrNa sutaptAMbhaHpItaM zleSmAtisArahat // 50 // For Private and Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (17) kiMvA kuSTaM vacA pAThA citrakaH ktturohinnii| cUrNamuSNAMbhasA pItaM zleSmAtIsAranAzanam // 51 // rohiNyativiSApAThAvacAkuSTasamudbhavaH / kvAthaH pIto nihantyeva zleSmAtIsAramulvaNam // 52 // 1 23, mativipa, zu4, 14, sidhava, saya, ye saaphdhanuM cUrNa garama pANI sAthe pIvAthI kaphAtIsAra maTe che. 2723, pA , 14, apaseTa, yitrI, 4||chaas, ye sossdhanuM cUrNa garama pANI sAthe pIvAthI kaphAtIsArane nAza kare che. ____ 923, gativi, hu, saya, zuMha, pI52, bharI, se auSadhenuM cUrNa garama pANI sAthe pIvAthI kaphAtIsAra maTe che. 4 saya 7538, 14, 5 , yitrI, 4chAsa, me. auSadhenuM curNa garama pANI sAthe pIvAthI kaphanA atIsArano. nAza kare che. 5 haraDe, ativikha, pahADama, vaja, upaleTa e auSadhane. kvAtha pIvAthI bhAre evA kaphAtIsArane paNa jarUra maTADe che. atIsAranA sAmAnya upAya. zAlmalIzuSkaniryAso yavAnI dhaatukiishiphaa| zuMThI pItAni takreNa ghnantyatIsAramulvaNam // 53 // mustAcedrayavA vanhiH kaTukI ca kaTutrayam / kirAyatamiti dvau ho bhAgAveSAM ca SoDaza // 54 // bhAgAH kuTajakalkasya cUrNa taMdulavAriNA / pItaM zophamatIsAraM grahaNIM hanti sajvarAm // 55 // riMgiNI dhAtukImUlaM dADimI kuTajatvacaH / lobhraM ca hantyatIsAraM pItaM taMdulavAriNA / / 56 // kirAtaM kaTukI mustA zuMThI ca maricaM kaNA / ekaikAMzamitaM sarva dvAvagneH kuTajatvacaH // 57 / / dazabhAgA guDasyAMbhaH pItaM zopha ca kAmalam / grahaNI pAMDurogaM ca hantyatIlAramulvaNam // 58 // . sajI kuTajakalkaM ca dvayozcUrNa samAMzataH 18 For Private and Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 138 ) ghRtena bhakSitaM zIghraM hantyatIsAramulvaNam // 59 // bilvAndadhAtukI pAThA zuMThI mocarasaH samAH / pItAruMdhatyatI sAraM guDatakreNa durjayam // 60 // yavAnI dhAtukI puSpamAIkaM zAlmalIrasaH / mathitena samaM bhuktaM dabhAtIsAranAzanam // 61 // aMkulyamUlaM karSe vA piSTrA taMdulavAriNA / tatpItaM grahaNIM hanti sarvAtIsAranAzanam // 62 // 1 zImaLAnA sUke! guMdara, javAna dhAvaDInAM mULa, guMTha, e auSadheAnu' cUrNa chAza sAthe pIvAthI meATA atIsArane paNa ma TADe che. 2 meAtha, iMdrajava, citrA, kaDu, zuMTha, pIpara, marI, kariyAtu, e darekanA e be bhAga levA; ane iMdrajavanA seALabhAga levA; e sarvanuM cUrNa karIne tene cokhAnA dhovarAmaNa sAthe pIvAthI sAjo, atisAra, sagrahaNI, ane vara maTe che. 3 rigaNInAM mULa, dhAvaDInAM mULa, dADamanI chAla, kaDAchAla, lAdhara, e ASA ceAkhAnA dhAvaNa sAthe pIvAthI atisAra maTe che. 4 kariyAtuM, kaDu, mAtha, zuTha, marI, pIpara, e sarva eka eka bhAga levAM, citrA, ane kaDAchAlanA be be bhAga levA; daza bhAga geALanA levA, pachI badhAne ekatra karIne te pANI sAthe pIvAthI sAjo, kamaLA, saMgrahaNI, pAMDu roga ane mATe atisAra, e sarve maTe che. 5 sAjIkhAra ane iMdrajava samAna bhAge leine tenuM cUNa karIne tene ghI sAthe khAvAthI moTA atisArane paNa tarataja maTADe che. 6 khIlI, meAtha, dhAvaDInAMphUla, pADADamULa, zuM, meAcarasa, e sarve samAna leine tenu cUrNa karIne geLa ane chAza sAthe pIvAthI kaSTasAdhyu atisAra maTe che. For Private and Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 139 ) 7 javAna, dhAvaDInAM phUla, Adu, zImaLAnerasa, e sarvenuM kalka (caTaNa) karIne tene dahIMnA maThA sAthe pIvAthI atisAra maTe che. 8 athavA AMkelInuM mULa eka tolo leIne tene cokhAnA bevaDAmaNamAM vATIne pIvAthI saMgrahaNI tathA saghaLA prakAranA atisAra maTe che. grahaNInuM sAmAnya lakSaNa bhramastRSArucichardirmukhaM ca virasaM zrutiH / sanAdA coti sAmAnyaM grahaNIlakSaNaM bhavet // 63 // muhurbhucati gRhNAti vimuMcati muhurmuhuH / grahaNI ceti vijJeyA vAtapittAdidoSataH // 64 // saMgrahaNInA rogavALAne phera Ave che, tarasa lAge che, arUci thAya che, ulaTI thAya che, meTuM lUkhuM thaI jAya che, kAnamAM avAja thayA kare che e pramANe grahaNareganAM sAmAnya cinha thAya che. vaLI je rogamAM vAta, pitta, vagere doSanA kAraNathI vAraMvAra jhADo thAya che, te rogane grahaNazaga jANa. vAtagrahaNInuM lakSaNa, hastayoH pAdayoH kaMpastAlukaMpaH zirojyathA / zvAso mUrchA gude kukSau jaThare cAtivedanAH // 65 // malaH zyAmaH saphenazca jAyate ca punaH punaH / vAto thazagori jinikUvAbhar: 66 che. grahaNInA roga vALAne jyAre hAtha pagamAM kapa thAya, tALavAmAM kapa thAya, mAthuM dukhe, zvAsa caDhe, bebhAnapaNuM thAya, gudAmAM, kUkhamAM, ane peTamAM ghaNuM vedanA thAya, jhADe kALe ane phINavA thAya, ane te vAraMvAra thAya, to tevA rogane joIne catura - che "A vAyunI grahaNInAM cinha che" ema kahe che. vAtagrahaNInA upAya. rAmaThAtiviSApAThA vacaMdrayavacUrNakam / vAripItaM nihaMtyeva grahaNIM vAtasaMbhavAm // . 6.7 // For Private and Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 14 ) riMgiNI dullarI kRSNA kAkolIMdrayavA vacA / kacUMraM saiMdhavaM pAThA kAcobdhiviDapUrvakam // 68 // lavaNaM citrakaM cUrNameSAM sauvarcalAnvitam / AdhmAnavAtajAM hanti grahaNIM vAriNAzitam // 69 // zAlIparNIvacA zuMThI bilbadhAnyakacUrNitam / pItamuSNAMbhasA hanti grahaNIM vAtasaMbhavAm // 70 // 1 hIMga, ativikha, pahADamaLa, vaja, Idrajava, e auSadhenuM cUrNa pANI sAthe pIvAthI vAyuthI utpanna thayelI saMgrahaNI - 2 rIMgaNI, dularI (3), pIpara, kAkelI, Idrajava, paDakacaro, ' siMdhava, pahADamaLa, kAcalavaNa, samudralavaNa, biDalavaNa, citro, saMcaLa, e eSAnuM cUrNa pANI sAthe pIvAthI vAyunI saMgrahaNane maTADe che. 3 zAlIpaNuM, vaja, zuMs, bIlI, dhANA, e eSadhenuM cUrNa garama pANI sAthe pIvAthI vAyuthI utpanna thayelI grahaNane maTA pittahInAM lakSaNa. nIlaH pIto'tha durgadho malaH pIDA gude hadi / dAgho hRdistRSA cinhaM pittagrahaNikodbhavam // 71 // pittanI grahaNamAM regIne maLa lIla ke pILe hoya che, temAMthI durgadha nIkaLe che; gudAmAM tathA hRdayamAM pIDA thAya che; chAtImAM baLatarA baLe che; tarasa ghaNI lAge che. e lakSaNe pitta grahaNInAM che. pIttaprahaNInA upAya. kaTukeMdrayavA pAThA kaTukatvaka rasAMjanam / tuvattivA zuMTI muratA paNa suvALA e kara che viSTaMbhamaruci raktaM dAdhaM ca gudavedanAm / / pittosthagrahaNI hanti madhunA saha bhakSitA // 73 // For Private and Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 141 ) kuTajotiviSA zuMThI madhukaM dhAtukI phalam / zAlmalI zuSkaniryAsaH kaNAmustA samAMzataH / 74 // suzlakSNaM cUrNameteSAM madhunAsaha bhakSitam / hantyAmaraktapittotthagrahaNImativegataH // 75 // 1 kaDu, Idrajava, pahADamULa, kaDAchAla, rasAMjana, dhAvaDI, ativikha, zuMTha, motha, e sarvane pANImAM vATI kalaka karIne madha sAthe khAvAthI jhADAnI kabajiyata, arUci, lehI paDavuM, dAha thave, gudAmAM pIDA thavI, e sarve upadrava sahita pittagrahaNI nAza pAme che. - 2 Idrajava, ativikha, zuMTha, jeThImadha, dhAvaDInAM phaLa, zImakaLAno sUke guMdara, pIpara, motha, e sarve samAna bhAge laIne tenuM ati bArIka cUrNa karI madha sAthe khAvuM; tethI Ama (jarasa ) ane lehI sahita pittagrahaNa ghaNI utAvaLe maTI jAya che. kapha prahaNInA lakSaNa zvAsorucirjalaM vakre romAMcotigurUdaram / zleSmagrahaNikA cinhaM mizraMtatsyAtridoSajam // 76 // grahaNInA regavALAne zvAsa caDhe, annapara arUci thAya, meDhAmAM pANI chUTe, rUvATAM ubhAM thAya, peTa bhAre lAge, tyAre te cinha kapha saMgrahaNInAM jANavAM. jyAre vAyu vagere traNe dezanAM cinha mizra hoya tyAre tene trideSa grahaNI jANavI. kapha grahaNInA upAya. abhayAtiviSA zuMThI vacAmustA kaNAziphA / biDAdilavaNaM vanhiH kuSTaM dAru samAMzataH // 77 // suzlakSNacUrNa meteSAM bhakSitaM taptavAriNA / zleSmajAM grahaNI hanti raktAmAbhyAM sahAMcirAt // 78 // kaNAmUlaM kaNAjIraM cavyazuMThI ca cUrNakam / pItamuSNAMbhasA hanti grahaNIM zleSmasaMbhavAm // 79 // pathyA zuMThI kaNA ghanhizzUrNameSAM samAMzataH / takrapItaM dhruvaM hanti grahaNIM zleSmasaMbhavAm // 80 // For Private and Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) zAlmalIzuSkaniryAso hiMgu pathyA samaM trayam / takrapItaM nihantyAzu grahaNI zleSmasaMbhavAm // 81 // 1 haraDe, ativikha, zuMTha, vaja, motha, pIparImaLa, biDalavaNa, citro, upaleTa, devadAra, e sarva samAna bhAge laIne tenuM ane ti bArIka cUrNa karIne garama pANI sAthe pIvAthI rakata ane A ma sahita kapha grahaNI jaladI nAza pAme che. 2 pIparImULa, pIpara, jIrU, cavaka, zeTha, e auSadhenuM cUrNa garama pANI sAthe pIvAthI kaphathI utpanna thayelI grahaNI nAza pAme che. 3 haraDe, zuMTha, pIpara, ci, e aiSadhone samAna bhAge leIne tenuM cUrNa chAza sAthe pIvAthI kaphagrahaNIno nizcaya nAza kare che. 4 zImaLAne sUke guMdara, hIMga, haraDe, e traNa auSadhe sarakhAM laIne chAza sAthe pIvAthI kaphathI utpanna thayelI grahaNane tarataja haNe che. paganA roga, zlIpadaM riMgiNIvAta UrUstaMbho vicikA / turvalaM cetipAdasthA rujobrigatinAzanAH // 82 // lIpada, rIMgaNI vAta (rAMgaNa), urUstama, vicAcakA ane tuvela, evA paganA roga thAya che ane te paganI gatine nAza kare che. &lIpadanA upAya. zatamUlI ziphAtailaM telameraMDasaMbhavam / dvayametatpralepena zlIpadaM hanti komalam // 83 // dhatUrairaMDanirguDI varSAbhUzigrusarSapaiH / pralepaH zlIpadaM hanti cirotthamatidAruNam // 84 // For Private and Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 143 ) 1 zatAvarInAM mULanu tela tathA era Diu tela, e mane tela mizra karIne page lepa karavAthI keAmaLa evuM slIpada nAza pAme che. 2 dhatUrA, dIveleA, nageADa, sADhADI, saragaveA, sarasava, e sarvenA lepa karavAthI ghaNA kALathI thayelu' mahAdArUNa zlIpada paNa nAza pAme che. rAMgaNanA upAya. bahukAlInanivasyamUlaM zItena vAriNA / nirghRSTaM riMgiNIvAtaM pItaM hanti pralepataH // 85 // tagaramya ziphA zuThyA maricenAIkAnvitA / riMgiNyA vAriNA piSTA pItA hanti rujaM tataH // 86 // 1 ghaNA jUnA lImaDAnA mULane ThaMDA pANImAM ghazIne pIvAthI tathA copaDavAthI rAMgaNavAyu maTe che. 2 tagaranAM mULa, zuM, marI, Adu, e sarvene pANImAM vATIne pIvAthI rAMgaNavAyunI pIDA nAza pAme che. vALAnA upAya,. varuNAMkulamUlAnAM piSTamatrapralepataH / bAlo vinazyati kSipraM kaTutiktAzaneSusaH // 87 // 1 vAyavaraNAnAM tathA AMkAlanAM mULa vATIne tene lepa karavAthI, je vALAnA rAgIe tIkhu tathA kaDavu bhAjana karanArA che temanA vALA tatkALa nAza pAme che. urUsta'bhanA upAya, bhallAtapippalImUlapiSpalI kathitaMjalam / urustaMbhaM haratyAzu pItaM pathyAzinonizaM // 88 // pippalIpippalImUlaM bhallAtakaphalAni ca / kalke madhuyute pIte UrustaMbhAdimucyate // 89 // madhunA sarpiSAcaiva valmIkasya mRdA yutaiH / kRtaM vilepanaM zIghramUrustaMbha nivAraNam // 90 // 1 bhIlAmAM, pIparImULa, ane pIparano kavAtha karIne hameza For Private and Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (144) pI tathA pathya bhojana karavuM, tethI urUstaMbha roga jaladI nAza pAme che. - 2 pIpara, pIparImULa, bhIlAmAM, e auSadhanI caTaNI karIne madha sAthe pIvAthI urUstabha maTI jAya che. 3 madha ane ghI tathA rAphaDAnI mATI e traNane ekatra karIne lepa karavAthI urUstabha jaladIthI dUra thAya che. 4 vRddhi (e nAmanI vanaspati himAlayamAM thAya che, paNa keTalAka vadhe ema kahe che A jagAe "vRddhi' zabdathI vadhA " leva), zuMTha, devadAra, e auSadho samAna laI tenuM cUrNa karIne garama pANI sAthe pIvAthI urUstaMbha jaladIthI maTe che. vicacikAno upAya. vRddhirmahauSadhaM dAru cUrNameSAM samAMzataH / pItamuSNAMbhasA zIghramUrustaMbhanivAraNam / / 91 / / trikaTuH saiMdhavaM durvA tAlakaM smbhaagtH| gomUtreNa samaM piSTaM hanti lepAdvicikAm // 92 // yavakSAraH zilAtAlaM siMdUraM shNkhgNdhko| kAsIsaM tailamIzutaptaM hanti vicikAm / / 93 // atyamlataka gomUtraM saiMdhavaM kvathitaM trayam / cirakAlodbhavAM hanti lepanAdvA vicikAm // 94 // zilAtAlanizAkuSTaM lAMgalI vanhicUrNakam / samabhAgaM gomUtreNa hanti lepAdvicarcikAm // 95 // 1 guMTha, pIpara, marI, siMdhava, dara, haratALa, e sarve samAna bhAge laIne gAyanA maMtra sAthe teno lepa karavAthI vicacikA rega maTe che. 2 javakhAra, manazila, haratALa, siMdUra, zaMkha, gaMdhaka, hIrAkasI. ane sarvenA cUrNamAM tela nAkhIne sUryanA tApathI tene tapAvavuM. e tela copaDavAthI vicarcikA maTI jAya che. 3 ghaNI khATI chAza, gAyanuM mUtra ane siMdhava, e traNane For Private and Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 145 ) sArI peThe ukALIne lepa karavAthI ghaNuM divasanI vicarcikA maTI jAya che. 4 manazila, haratALa, haLadara, upaleTa, vaDhavADiyAnAM mULa, citro, e auSadhenuM samAna bhAge cUrNa karIne gAyanA mUtra sAthe lepa karavAthI vicacikA nAza pAme che. sarpichAgIpayomizraM saptabhirlapamAtrataH / zatAvarIziphAphenalepo vanhipratApahRt // 96 // 1 bakarInA dUdhamAM ghI meLavIne tene sAta pherA lepa karavAthI agnithI dAjheluM maTI jAya che. 2 zatAvarInAM mULanuM phINa copaDavAthI agnithI dAjhelAnI baLatarA maTe che. saiMdhavaM maricozIraM sarpirmadhuguDaH puraH / gairikaM sphuTitau pAdau liptau vai paMkajopamau // 97 // madanAnvitasAmudralavaNaM mahiSIbhavaM / bhRkSaNaM tApitaM lepAtpAdausyAtAM kajopamau // 98 // 1 siMdhava, marI, vALa, ghI, madha, goLa, gerU, e sarvane malama karIne vyAu phATelA page lepa karavAthI paga kamaLa jevA thAya che. 2 mIDhaLa, siMdhava, ane bheMsanuM mAkhaNa, e traNane garama karIne tene page lepa karavAthI paga kamaLa jevA thAya che. itizrI paramajainAcArya zrIkaMThaviracite vaidyakasArasaMgrahe hitopadezanAmni kuraMDa. mUla vyAdhi atIsAragrahaNI zlIpadariMgiNI vAlakaUrustaMbha vicarcikA pAdaroga pratIkAranAmA saptamaH samuddezaH // 7 // sarvAi. latA reganuM lakSaNa vAtapittAdi doSeNa caturthotpadyate tanau / lunAti sarvagAtrANi tena lUtAH prakIrtitAH // 1 // 10 For Private and Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 146 ) vAyu, pitta, kapha, ane tridoSa, e daSavaDe zarIra upara cAra prakArane sUtA roga utpanna thAya che. te badhAM aMgane kApI nAkhe che mATe tene lUtA kahe che. sUtA roganA upAya. agastipatraniryAsalepo lUtAviSApahaH / gojihvAmUlikAsapirlepo vA tadvinAzanaH // 2 // 1 agathiyAnAM pAMdaDAMnA rasane lepa karavo te bhUtAnA jherane 2 athavA gaLajIbhInAM mULiyAM tathA ghIne lepa karavo te paNa bhUtAnA jherano nAza kare che. vAtatAnAM lakSaNa zvetAkhyA dakSiNe haste vAme kRSNAkarI tthaa| kapilA nAsikAmadhye pItA cibukanAzinI // 3 / / trimaMDalA dakSiNAMge vAme vaamaaNgbhedinii| dakSaskaMdhagatA lUtA viSA vAme viSApahA // 4 // tAmravarNA kRkATisthetyevaM vAtasamudbhavA / AbhirduSTasya cinhAni bhavantyetAni dehinaH // 5 // hikkApasmAraduHsvapnaM tAluzoSoMgakaMpanam / kaSAyatvaM ca daMtAnAM nidrAnAzodgamobhRzam // 6 // jamaNA hAthanI bhUtA zvetA kahevAya che; DAbA hAthanI kRSNakarI kahevAya che; nAsikAmAMnI kapilA kahevAya che; haDapacIne nAza karanArI pItA (pILI) kahevAya che; jamaNA aMgamAM trikaLA ane DAbA aMgamAM vAmAMgabhedinI kahevAya che; jamaNA khAnAnI sUtA "viSA" ane DAbA khabhAnI "viSApahA" kahevAya che; ane bacImAMnI lUtA tAmravarNa (lAlaraMganI) kahevAya che. e pramANe vAyuthI utpanna thayelI bhUtAo jANavI. e bhUtAothI dUSita thacelA mANasane AvAM cinha thAya che -tene heDakIo Ave che, ane pasmAra (vAI) thAya che, naThArAM svama Ave che, tALavAmAM zeSa For Private and Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 147 ) thAya che, zarIra kape che, dAMta kasANuM thaI jAya che, ugha AvatI nathI ane rUvAMTAM bahu ubhAM thAya che. vAtatrutAnA upAya. utpalaM caMdana kuSTaM jIvaMtI zuThipATale / bAlabilvaM ca nirguDI madano brahmadaMDikA // 7 // savAvetasazcaiva tagaro varuNatvacaH / taorgnA zaivi sUtA vinati 8 1 kamaLa, caMdana, upaleTa, jIvaMtI, zuMTha, pADaLa, bAlabalI, nagoDa, mIMDhaLa, khAkhara, mIMDhaLa, netara, tagara, varaNAnI chAla, e sarvene pANImAM vATIne ghasavAthI ke lepa karavAthI bhUtAna daMza nAza pAme che. pittanI latAnAM lakSaNe. kasanA karamadhyasthA vAme raktavatI kre| vIrakSetragavA dakSe vAmAMge mecakAbhidhA // 9 // karkaTI dakSapArzveSu piMgalA pRSTato mtaa| etAH pittodbhavA lUtA AbhirdaSTasya lakSaNam // 10 // jvarazcittabhramodAghastaptagAtrANi bAhyataH / (jamaNe) hAthanA madhyamAM kasanA nAmanI lUtA jANavI; DAbA hAthamAM raktavatI sUtA jANavI; jamaNA aMgamAM vIrakSetramavA nAmanI ane DAbA aMgamAM mecakA nAmanI dhUtA jANavI; jamaNA pAsAmAM karkaTI ane pIThamAM piMgalA nAmanI dhUtA mAnelI che. e saghaLI pittathI utpanna thayelI bhUtAo jANavI. e sUtAone jemane daMza thayela hoya tenAM lakSaNa A pramANe cheH--tene tAva Ave che; citta bhame che; dAha thAya che; tathA bahAranAM aMga garama thaI jAya che. - pitta latAnA upAya. utpalaM caMdanaM mustA lAMgalI truTireNu ca // 11 // vAlakaM madhu nAgasya valkalaM kusumAnvitam / etattaraNalepAbhyAM pittalatA prazAmyati // 12 // For Private and Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 148 ) 1 kamaLa. caMdana, metha, vAvaDIMga mULa, elacI, pittapApaDo, vALe, madha, nAgavRkSanI chAla tathA phUla, e sarvene vATIne ghasavAthI athavA lepa karavAthI pittanI vRtA zamI jAya che. kapha lUtAnAM lakSaNa, dakSakarNasthitA raktA vAmasthA paaNshuvrnnikaa| asitA vAmakakSAyAM dakSiNAyAM sitAsthitAH // 13 // dakSakukSisthitA zyAmA vAmA lUtAzritodare / varadA nAbhi dezasthA jihvAyAM jaladAMbuke // 14 // kAsaH zvAsastathAkaMpo galagaMDopajihvake / nidrAlasyaM pramehazca zleSmalUtAviceSTitam // 15 // jamaNA kAnamAM rAtI lUtA hoya che; DAbe kAne dhULanA raMga jevI lUtA heAya che; DAbI kAkhamAM kALI ane jamaNI kAkhamAM dhaLI sUtA hoya hoya che; zyAmA nAmanI sUtA jamaNuM kukhamAM ane vAmAM nAmanI lUtA udaramAM rahelI hoya che. nAbhimAM varadA ane jIbhamAM jaladA athavA bukA nAmanI lUMtA thAya che; kaphanI bhUtAnAM cinha-khAMsI, zvAsa, kapa, gaLAmAM gumaDAM, apajihuka nAme vyAdhi, nidrA, ALasa, ane prameha, kaphanI lUtAnA upAya. varuNaH sArivA seluH nAgapuSpaM suvalkalam / citrakaM pATalA pAThA bibhIto vaMzavalkalam // 16 // zleSmalUtAdidaSTasya hitAnyetAni rogiNaH / bhojanAni kaSAyANi tiktAni kaTukAni ca // 17 // varjayecchItavIryANi tIkSNavIryANi dApayet / 1 varaNo, sArivA, selu, nAgapuSpa, nAgavRkSanI chAla, citro, pATalA, pahADamULa, beThuM, vAMsanI chAla, e auSadhe kaphanI lUtA vagerethI dUSita thayelA regIne hitakartA che. vaLI tUrA, kaDavAM ane tIkhAM bhejana karavAM; ThaMDAM (zItaLatA utpanna kare evAM) bhejana tajavAM, ane tINavIrya (garama) padArthonAM bhejana karavAM. For Private and Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 148 ) sarva prakAranI dhRtAnA upAya, pArApatamalo vaMzavalkalaM tAlakaH zilA // 18 // hiMguH kurkuTaviSTA ca karNikAreNusaMyutA / madanenAnvitairlepaH sarvalUtAviSApahaH // 19 // caMdanaM padmakaM kuSTaM TiMDUrI vetrapATalA / nirguDI sArivA selulUtA viSaharogaNaH // 20 // kapitthaM pATalA seluH zirISo dvipunarnavA / dvinizA ca vacA caiva sarvalUtAnivAraNaH // 21 // mahAzoNitalUtAnAM visphoTAnAM ca nAzakRt / cakrAMkA vAriNA pItA nihanti ca viSadvayam // 22 // 1 aNUtaranI DugAra, vAMsanI chAsa, haratAsa, bhanazila, Diga, aDAnI DugAra, zuDA, pittayAyaDo, bhIMDhaNa, me sarvanA kSeya sNghLA prakAranI bhUtAnA jherane maTADanAra che. 2 yaddana, padma aSTa, upaseTa, TIMDorI, netara, pAuja, nagoDa, sArivA, seDu ( sevasaDha ), sarasavRkSa, rAtI bhane ghoNI sAToDI, haLadara ane dArUhaLadara, vaja, e auSadheA saghaLA prakAranI latAne dUra karanArAM che. vaLI ghaNu` rakta vehevarAvanArI kRtAe tathA phAllAonA nAza karanArAM che. 3 gaNo ( ? ) pANI sAthai cIvAthI sthAvara gabha manne prshranAM viSane maTADe che. asAdhya lUtA. bhuvormadhye gale haste stane gaMDe ca mUrddhani / hRdi pRSThe ca lUtAnAM marmasthAnAni lakSayet // 23 // eSu sthAneSu ye daSTA na te jIvanti mAnavAH / sannipAtodbhavA lUtAH kathyaMte nAmapUrvakam // 24 // mAlAMgulI ziro deze lalATe tAlu karNikA / kAlakarNI bhruvormadhye jihvAyAM jaladAsthitA // 25 // maNipatnI ca tAlusthA hikkAyAM taptavarNikA / 'vaidehI ca gale zeyA hRdaye vanhikarNikA // 26 // For Private and Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 150 ) etAH sAdhayituM zakyA namaMtrairnApi bheSajaiH / bhramaM dAdhaM jvaraM zvAsaM mUrchA gulmaM ca kaMpanam // 27 // kSayarogaM ca zUlaM ca dehe kurvanti dehinaH / pakkajaMbUphalAkArA daMzAH savati zoNitam // 28 // daMtoSTAH zyAmalA yasya nAsau jIvati mAnavaH / / pAMDuratvaM ca pItatvaM vakre dAgho mahAjvaraH // 29 // karAMnI zithilau yasya grIvAbhaMgo'viceSTanam / etaJca zaMbhudevoktamAkalayya mayoditam // 30 // bhUtAonA dezanAM marmasthAna be bhamaranI vacce, gaLAmAM, hAthamAM, stana upara, gAla upara, mAthAmAM, chAtImAM ane pIThamAM che ema jANavuM. e sthAna para jemane daMza thayo hoya te mANase jIvatA nathI. have sannipAtathI upajelI lUtAo nAma pUrvaka kahIe chIe. mAthAmAM mAlAMgulI nAmanI, kapALamAM tAlukarNikA nAmanI, be bhramaranI vacce kALakaNa, jIbhamAM jaladI, tALavAmAM maNIpatnI, hikkAmAM taptavaNakA, gaLAmAM videhI, ane hRdayamAM vanDikaNikA che, e sthaLanI bhUtAnA deza maMtravaDe ke auSadhavaDe paNa maTI zAtA nathI. sannipAtanI bhUtAe manuSyanA zarIramAM bhrama, dAha, tAva, zvAsa, mUcho, gulama, kaMpArI, kSayaroga, zULa utpanna kare che, je lUtAnA deza pAkA jAMbunA phaLanA AkAranA thaIne temAMthI lehI jharatuM hoya tathA je regInA dAMta ane oTha kALA paDI gayA hoya. te mANasa jIvatuM nathI. vaLI jenuM zarIra dhaLuM ke pILuM paDI gayuM hoya, mukhamAM dAha thatuM hoya, tAva bhAre hAya, hAtha paga DhIlA thaI gayA hoya, DekI bhAgI gaI hoya, hAla cAlI karI zakatA na hoya, te regI paNa jIvatuM nathI. e sarve zrImahAdeve kaheluM che te grahaNa karIne meM kahyuM che. For Private and Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 11 ) bhagaMdaranuM lakSaNa, vRSaNAsanayormadhye pradezo bhaga ucyate / tameva dArayatyasmAt bhagaMdara itismRtaH // 31 // vRSaNu ane gudAnI esaNInA madhya pradezane bhaga kahe che. te jagAne phADI nAkhe che mATe A rAga bhagadara kahevAya che. bhagaMdaranA upAya. mAlatI vaTapatrANi gaDUcI vizvabheSajam / saiMdhavaM tatrapiSTAni lepo hanti bhagaMdaram // 32 // daMta vanhinizAlepo bhagaMdara vinAzakRt / triphalA vAriNA piSTA guggulurvA prayatnataH // 33 // zuno sthibhUlatAcUrNa takraM rAsabhazoNitam / etallepAcchamaM yAti kupitopi bhagaMdaraH // 34 // triphalA vAriNA ghRSTA mArjArAsthivilepataH / jalaukApahRte rakte yAti bhinno bhagaMdaraH // 35 // pRSTayAnAMganAyuddhaM vyAyAmogurusevanam / rUDhe vraNe prayatnena tyajetsaMvatsaraM naraH // 36 // 1 mAlatInAM pAMdaDAM, vaDanAM pAMdaDAM, gaLe, zuSTha, sidhava e sarvane chAzamAM vATIne lepa karavAthI bhagadara maTe che. ra hAthIdAMtane bhuMke, citrA ane haLadara e ASadhAnA lepa bhagadaranA nAza kare che. athavA tri-LA ane gugaLa sArI rIte pANImAM vATIne tene lepa karavAthI bhagadara maTe che. 4 kUtarAnuM hADakuM, bhUlatA ( bhAMyayela ? ) nuM cUrNa, chAza, gadheDAnu lAhI, e ASadhAnA lepathI vakareluM' bhagaMdara paNa maTI jAya che. 5 bhaga`dara upara jaLeA mUkAvIne leAhI khecAvI kADhavu' ane tema karatAM bhagaMdara phATe teA te upara triphaLA ane bilADAnuM hADaku pANImAM ghazIne tene lepa karavA, eTale bhagaMdara maTI jAya che. For Private and Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (15ra ). 6 je mANasane bhagaMdara thaIne rUjhAI gaye heya teNe eka varasa lagI ghoDA vagere vAhananI pITha para besIne svArI karavI nahi, mithuna karavuM nahi; kasarata karavI nahi; ane bhAre padArtho khAvApIvA nahi. e pathya prayatathI pALavuM. vAlAgardabha rega. gaurapiMgalakRSNAsya saumyadRk kalahapriyaH / pRSTe zIrSe hRdi ghrANe jaMghAyAM ca sthitAH kramAt // 37 // vijayaH kuMbhakarNazca kapilaH priyadarzanaH / hastayorAsanai kukSau pArzvayorgardabhAH zritAH // 38 // jvAlAgardabharogasya sarvasAmAnyalakSaNam / supItaM maMDalaM dAghastatra tatrAdite bhavet // 39 // vAlA gardabha rogamAM sarva sAmAnya lakSaNa evuM che ke te - ganI jyAM jyAM pIDA thaI Ave tyAM tyAM ghaNA pILA raMganAM maMDaLa thaI Ave che tathA temAM dAha thAya che, e maMDaLane gardabha kahe che, je gardabha pITha para thAya che tene gAra kahe che; mAthAmAM thAya che tene piMgaLa, chAtImAM thAya che tene kRNAsya, nAkamAM thAya che tene siA myadaku, ane jaMghAmAM thAya che tene kalahapriya kahe che. vaLI bane hAthamAM vijaya, gudAmAM kuMbhakarNa, kukhamAM kapila, ane banne pAsAMmAM priyadarzana nAme gardabha anukrame rahelA che. upAya. gardabhAMDo vacAkuSTaM gardabhasya ca zoNitam / eSAM lepaH prayoktavyo deze tadviSazAntaye // 40 // nIlI paTolamUlAni jalapiSTAni lepataH / haranti ghRtayuktAni jvAlAgardabhavedanAm // 41 // 1 je jagAe gardabhanuM maMDaLa thayuM hoya te jagee viSanI zAMti thavAne mATe pArasa pIpaLAnI chAla, vaja, upaleTa ane gadheDAnuM lehI, e auSadhone lepa karavo. For Private and Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 153 ) 2 gaLInAM mULa ane paTelanAM mULane pANImAM vATIne temAM ghI meLavIne tene lepa karavAthI vAlAgadaMbhanI vedanA maTI jAya che. visphoTakanA upAya, raktacaMdanakarpAsamUlikA triphlaamRtaa| khadiro vAripiSTAni visphoTAn hanti lepataH // 42 // mUlabIjAnvitApiSTA kAMjikena pralepataH / halinI devadAlI ca dugdhikA sphoTanAzinI // 43 // 1 ratAM jaLI, kapAsanAM mULa, triphaLA, gaLe, kAze, e sarvene pANImAM vATIne lepa karavAthI visphoTaka maTI jAya che. 2 mULAnAM bIja, vaDhavADiyAnAM mULa, kUkavela,nAgalAdhelI, e sarvane kAMjImAM vATIne tene lepa karavAthI visphoTaka maTI jAya karaMjatarubIjAni yavAnI tilasarpiSA / eraMDaphalayuktAni daMtinI sphoTanAzinI / / 44 // kaTutailAnvitai-pAt sarpakaMcukabhasmanA / rayaH zAmyati gaMDasya prakopAt sphuTati dhruvam // 45 // karaMjavRkSanAM bIja, javAna, tala, ghI, eraMDAnAM bIja, laghudatI (nepALa), e sarvane bArIka vATI malama karI copaDavAthI phollA nAza pAme che. sApanI kAMcaLInI bhasma karIne tene sarasiyA telamAM meLavIne lepa karavAthI gUmaDuM AgaLa vadhatuM aTakIne verAI jAya che. athavA te pAkavA para AvyuM hoya te jarUra phATe che. orI achabaDAne upAya. kuSTozIrasamaM vAripiSTaM tenaaNgleptH| nipIte khadirakAthe sadAgho yAti gobaraH // 46 // upaleTa ane varaNavALa samAna bhAge leIne pANImAM vATIne For Private and Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 154 ) zarIra upara lepa karavA, tathA kheraneA kvAtha karIne pIvA, tethI dAha sahita erI achabaDA maTI jAya che. zItakA ( bhajiyA )no upAya. upasarge pravRtte vA nizA biMbIphalAnvitA / nirAkaroti saMyuktA piSThA pItA ca vAriNA // 47 // zItalIdoSa saMtApe jAte madhuvimizritam / nivRttiM kurute kSipraM pItaM paryuSitaM jalam // 48 // AdAya selupatrANi zItalI saMkhyayAnvitaiH / chinnairAturanAmnA ca yAnti zItalikAzamam // 49 // 1 jyAre zItaLAnA vyAdhi cAlatA haiAya tyAre haLadara ane gilADAM ekaThAM karIne vATIne pANI sAthe pIvAthI te roga dUra thAya che. 2 zItaLAnA vyAdhimAM jyAre rAgIne zarIre khaLatarA maLatI hoya tyAre madha sAthe ThaMDu karI rAkheluM pANI gALIne pIvAthI tarataja zAnti thAya che. selavaTanAM pAMdaDAM zItaLAnA jeTalI sakhyAmAM leine tene rAgInA nAmathI kApyAM hAya teA zItaLA zamI jAya che, sAjAnuM nidAna. sasaMkocaM saromAMcaM kRSNaM kharamathAruNam / zarIraM vAtazophasya lakSaNaM parikIrtitam // 50 // dAghastRSNA jvaro maMdo bhramaH svedazca tAmratA / romAMco vapuSi jJeyaM pittazophasya lakSaNam // 51 // kAThinyaM pAMDutA kaMDU romAMco vanhimaMdatA / nidrA chardirgurutvaM ca zleSma zophasya lakSaNam // 52 // tridoSe tAni sarvANi zophaH sarvAgiko bhavet / eko dvidoSajaH sAdhyo na sAdhyaH sannipAtajaH // 53 // mukhato jAyate zophaH strINAM puMsAM ca pAdataH / asAdhyau dvAvimau jJeyau tayoH puNyaM nivartakam // 54 // vAyunA sAjAvALAnuM lakSaNa evu' kahevu che ke te sAjAmAM For Private and Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 155 ) zarIra sakucita hoya che, rUvAM ubhAM thAya che, seAjAneA ra'ga kALA ke rAtA hAya che ane sparza karatAM te bhAga karakarA lAge che. je seAjAnA rogane agamAM dAha thAya, tarasa lAge, jINA tAva Ave, phera Ave, parasevA thAya, seAjAnA ra'ga rAtA dekhAya, zarIrapara rUvAM ubhAM thAya, tyAre te pittanA seAjAnAM lakSaNa che ema jANavuM. je sAjo kaThaNa ane dheALA hAya, temAM ceLa AvatI hAya, rUvAM ubhAM thatAM hoya, agni mada rahetA hAya, rAgIne uMgha AvatI hAya ane ulaTI thatI hAya, ane sejo bhAre bhAre lAgatA heAya tyAre te lakSaNa kaphanA seAjAnAM jANavAM. tridoSanA seAjAmAM upara kahelAM traNe doSanAM lakSaNA jaNAya che ane sAjo Akhe zarIre thAya che. eka DhoSavALA ke e doSavALe sAjo sAdhya che; paNa traNe doSathI upajelA sAjo asAdhya che. jyAre purUSane mukhathI sAjo thaine paga tarapha utaravA lAge ane strIone pagathI zarU thaine mukha tarapha javA mAMDe, tyAre te anA sAjA asAdhya samajavA, teo teA temanu puNya hAya tAja khace. sAjAnA upAya. triphalApaTukRSNAnAM tripaMcai kAMzikalkitA / guTikAzophagulmArze bhagaMdaravadhe matA // 55 // triphalAkkAthapAnaM tu mahiSIsarpiSA saha / hanti zophaM pramehaM ca nADIvraNabhagaMdarAn // 56 // zuMThIharItakI devadArucUrNa samAMzataH / pItamuSNAMbhasA zophaM nivarttayati vegataH // 57 // viDaMgAtiviSA vizvA karNedrayavadAru ca / etaccUrNa samaM taptatoyaM pItaM ca zophahRt // 58 // trikaTulahacUrNa ca dvayametatsamAMzakam / pItamuSNAMbhasA hanti zopharogamasaMvaram // 59 // nyagnodhoduMbarAzvatthalakSave tasavalkalaiH / sapiH pAMDe mahepaH svAcchoniopaLaH 16: // 60 // For Private and Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 156 ) eraMDoti viSAdArvI mariceMdrayavAH samam / sadArucUrNamuSNAMbhonipItaM zophahRnmatam // 61 // guDavizvAbalAvyAghrIzvadaMSTrAbhiH sRtaMpayaH / zvayathujvaraviNmUtravibaMdhAdIn zamaM nayet // 62 // yavasvarjikayoH kSAro vizvA ca maricaM kaNA / triphalAkvAthasaMpItametaccUrNa hi zophahRt // 63 // dArumaMku puraM vizvA vRSA kRSNA kuraMTakaH / riMgaNI cUrNameteSAM dugdha pItaM ca zophahRt // 64 // gaDUcIMdrayavAH sarpiH paTolI ca vacA samam / kvAthaH sarvAgajaM zophaM pAMDurogaM nihanti vai // 65 // kuTajArkakaraMjAnAM caMdralairaMDanibajaiH / patrairyuktaM jalaM taptaM tatsvedo 'nekazophahRt // 66 // kSIraM zophaharaM dAruvarSAbhUnAgaraiH sRtam / payo vA citrakavyoSavRSAdAruprasAdhitam // 67 // ajamodA kaNA vizvA maricaM dArucitrakam / viDaMgaM pippalImUlaM sitapuSpI ca saiMdhavam // 68 // ekaikAMzamitaM sarva paMcabhAgA harItakI / vRddhirdazAMzakA jIrNoguDaH syAjinabhAgataH // 69 // modakaH kriyatemIbhirbhuktvAMte yo jalaM pibet / uSNaM tasya vinazyanti sazophAbhramamArutAH // 70 // 4 1 trimA, sidhava, pIpara, ye auSadho anubhe zraNu, pAMya ane eka bhAga pramANe leIne tene vATIne tenI geALI karavI. A gALI sAjAne, gulmane, arzane ane bhaga'darane nAza karavAmAM uttama mAnesI che. 2 bhesanA ghI sAthe triphaLAnA kvAtha karIne pIvAthI sAjo, abheDa, nADIvraNu, mane lagauMDara nAza yAme che. For Private and Personal Use Only 3 suMTha, haraDe, ane devadAra samAna bhAge leine tenuM cUrNa karIne garama pANI sAthe pIvAthI sAjAne jaladIthI maTADe che. 4 pAvaDarIMga, ativima, zuMDa, pIpara, drava, dveSahAra, me Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 157 ) ASaSe samAna bhAge leine tenu cUrNa karIne garama pANI sAthe pIvAthI sAjo maTe che. pa zuTha, pIpara, marI, e traNa maLIne eka bhAga, tathA lehu cUrNa eka bhAga, e banne bhAganuM cUrNa garama pANI sAthe pIvAthI na maTe evA sAjAnA rAga paNa maTe che. 6 vaDa, gullara ( umeDA ), pIpaLA, pIpara, netara, e vRkSAnI chAlanuM kalka karIne temAM ghI pakavIne tene lepa karavA. e auSadha sAjo maTADavAmAM uttama che. 7 era'DAnuM mULa, ativikha, dArUhaLadara, marI, iMdrajava, devadAra, e aiSadhA samAna lei tenu cUrNa garama pANI sAthe pIvAthI sAjo maTe che. 8 gALa, guMTha, khalakhIja, rIMgaNI, gokharU, e auSadhethI ukALeluM pANI ( kvAtha ) seAjAne, tAvane jhADA tathA pizAmanA rAkANu vagerene zamAvI deche. huM javakhAra, sAjIkhAra, suMTha, marI, pIpara, e auSadhAnuM cUrNa triphaLAnA kavAtha sAthe pIvAthI sAjo maTe che. 10 devadAra, ma`ku ( ? ), gugaLa, zuDha, arar3asI, pIpara, kAMTAsaLiyA, rIMgaNI, e aiSadhenu cUrNa karI tene dUdha sAthe pIvAthI sAjAne maTADe che. 11 gaLA, iMdrajava, ghI, paTeALa, vaja, e sarve samAna lei tene vAtha pIvAthI saghaLe aMge thayelA sAjo tathA pAMDuroga maTe che. 12 iMdrajava, AkaDA, karaja, lImaDA e sarvanAM pAMdaDAM pANImAM aneka prakAranA seAjA maTI jAya che. 13 devadAra, sATeADI, ane zu'thI siddha karelu dUdha; athavA cAMdavela ( ? ), eraDA, ane bAphIne tenA sveda ApavAthI For Private and Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 158 ) citra, suMTha, pIpara, marI, araDUsI, ane devadAra, e oSadhathI siddha kareluM dUdha sejAne maTADe che. 14 ajamoda, pIpara, suMTha, marI, devadAra, citra vAvaDIMga, pI. parImULa, dhoLI garaNI, siMdhava, e sarve eka eka bhAga levAM, haraDe pAMca bhAga levI; vRddhi nAmanI vanaspati daza bhAga levI; jAne goLa covIza bhAga le; e sarvanA mAdaka (eka eka telAnI geLI) banAvI te khAIne pachI chevaTe je garama pANI pIe tene sojo, bhrama, ane vAyu nAza pAme che. bhilAmAnA sejAnA upAya. ziromeSanA navatanamanvita: bhillAtasaMbhavaM zopha hanti lepena dehinAm // 71 / / mAhiSaM muMkSaNaM dugdhaM supiSTaM tilasaMyutam / zakti ghana miThThAtAmavaM kSavr7 r ra La 1 sarasa vRkSanAM pAMdaDAM ane tAMdaLajo, e bene mAkhaNamAM vATIne tene lepa karavAthI bhilAmAM uDavAthI thayele manuSyano sojo maTI jAya che. - 2 bheMsanuM mAkhaNa, dUdha, ane tala, e sarvene sArI rIte vATIne lepa karavAthI bhilAmAne so je tarata utarI jAya che. iti paramajainAcArya zrIkaMThaviracite vaidyakasArasaMgrahe hitopadezanAmni lUtAbhagaMdarajvAlAgardabhasphoTagorvarazItalAzopharogapratIkAranAmA bhaSTamaH samuddezaH // 8 // kucho. enAMsi rogAvapuSastamAMsi yadarzanAdarataeva yAnti / vande tamekaM jagatAmadhIzaM tejomayaM sUramadUravizvam // 1 // jenA darzanavaDe zarIranA roga, pApa ane aMdhakAra AghethIja For Private and Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 159 ) bhAgI jAya che tathA vizvamAM jenAthI kAMI dUra rahI zakatuM nathI, evA jagatanA ekaja adhIzvara tejomaya sUryanArAyaNane praNAma karuM chuM. (kucha raMganA AraMbhamAM A maMgaLAcaraNa karIne graMthakAra ema sUcave che ke kuSTha rogIoe sUryanI upAsanA karavI, e kuSTha roga maTavAne mukhya upAya che). cha prakAranA mukhya kenAM nAma tathA lakSaNa, uduMbaraM tathA zvitraM vipAdI gajacarma ca / maMDalaM ceti kuSTAni SaSTaM carmadalaM bhavet // 2 // sakuSTaM karkazaM kuSTaM gajacarmeti kIrtitam / vasArakta sravatyaMgAdanyathA vadanaM bhavet // 3 // uduMbaraphalAkArA graMthayaH syuruduMbare / pAMDuraM zvitramityuktaM vipAdI zIrNapAdataH // 4 // ISadktaiH sthiraiH snigdhaistilakaimaMDalaM matam / karNayoH karayoH sAdAdbhaveJcarmadalAbhidham // 5 // udubara, tri, vipAdI, gajacarma, maMDaLa, ane chaThTho carmadala, e prakAranA cha koDha badhA kaDhamAM mukhya che. je mANasane zarIre thayelA kehane sparza karatA te kharabacaDA lAge te koDhane gajacarma kahe che. uduMbara nAmanA koDhamAM rogInA zarImAMthI umaDAnA phaLanA jevI gAMThe utpanna thAya che tathA temAM thI vasA ane lehI vahe che. vaLI regInA mukhane varNa paNa badalAI jAya che. veLA kaDhane citra koDha kahe che. je koDhamAM paga khavAI jAya che-gaLI paDe che, tene vipAdI kahe che. je koDhamAM kALA tala jevAM cIkaNAM, sthira, ane lagAra lehI jharatAM cakAmAM thAya che tene maMDaLa kahe che. banne kAna ane banne hAtha jemAM kSINa thaI jAya tene carmadala nAme keTa kahe che. kuSTanI utpattinA hetu tathA tenAM nAma. vAtapittAdidoSeNa tathA pApavazena ca / bhavanti tAnyanekAni duHkhabhogAya dehinAm // 6 // For Private and Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (190) kapAlaM kAkaNaM zvitraM maMDalaM kiTibhAlasam / dadrU carmadalaM pAmA puMDarIkaM zatavraNam // 7 // visphoToduMbaraM sidhmA carmakuSTaM vipAdikA / RSyajihvo vicizva kuSTAnyaSTAdazAMginAm // 8 // vAyu, pitta, vagere deSathI tathA pApathI manuSyane duHkharUpI phaLane bhega ApavAne upara kahyA tevA aneka prakAranA koDha thAya che. te koDha manuSyane aDhAra prakAranA thAya che tenAM nAma (1) 4ANa, (2) , (3) zvitra, (4) bha3, (5) Tisa, (6) sasasa, (7) dU, (8) yahasa, (8) pAbhA, (10) purI, (11) zatanA, (12) virATa, (13) 12, (14) sima, (15) yaSTa, (11)viEi, (17) *dhyAna, mane (18) vidyArtha. uSTanA pAya. kuSTelpe prasutaM kuryAcchaMgAdatraM jlaukyaa| vamanaM ca balaM jJAtvA vidheyaM suvirecanam // 9 // nRpAlyabAlavRddhAnAM bhIrUNAmapi yoSitAm / sukhAyasyAdupAyoyaM raktAkRSTirjalaukayA // 10 // pathyA karaMjabIjAnAM nizAsaiMdhavakalkitaiH / viDaMgasahitaiH piSTairlepomUtreNakuSTahRt // 11 // kuSTa saiMdhavasiddhArthakRmi naiguMDakaiH samaiH / dadrumaMDalakuSTanaM lepanaM kAMjikAnvitam // 12 // snuhyazvamArArkatvagbhilavaNozIravanhibhiH / samUtraM stailamabhyaMgAtpakkaM kuSTavinAzanam // 13 // viDaMgAni sitA tailaM pthyaayogjpissplii| pralihya sarvakuSTAni jayantyati gurUNyapi // 14 // viDaMgatriphalAkRSNAcUrNa lIDhaM samAMzakam / hanti kuSTaM kRmIn mehAn nADIvraNabhagaMdarAn / / 15 // 1 kaDhanI je zarUAtaja hoya te zIMgaDAvaDe ke jaLa vaDe bagaDeluM lohI vahevarAvI mUkavuM. ane regInA baLa upara vicAra karI For Private and Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 161 ) ne tene vamana tathA virecana ApavuM. rAjA, zrImaMta, bALaka, vRddha, bIkaNa, strI, evAM mANasane jaLe mukIne lehI kheMcavavAne upAya sukhakAraka che. 2 haraDe, karaMjanAM bIja, haLadara, siMdhava, vAvaDIMga, e sarvane gAyanA mUtramAM ekaThAM vATIne lepa karavAthI koDha maTe che. 3 upaleTa, siMdhava, sarasava, vAvaDIMga, e sarve samAna laIne tenuM cUrNa karIne kAMjImAM vATIne tene lepa karavAthI dAdara (darajI) ane maMDala kuSTa (jemAM cakAmAM paDe che te kaDha) maTe che. 4 zera, kareNa, ane AkaDe, e auSadhanI chAlamAM siMdhava tathA citro meLavIne tenuM kaTaka gAyanA mUtramAM karI te kalka gAyanA mUtramAM tela nAkhIne pakava karavuM. e tela zarIre coLavAthI keDha maTe che. 5 vAvaDIMga, sAkara, tela, haraDe, lehacUrNa, gajapIpara, e savenuM cATaNa karavAthI ghaNA bhAre kedra hoya te paNa te saghaLA maTe che. 6 vAvaDIMga, triphaLA, pIpara, e sarve samAna laI tenuM cUrNa karIne tenuM cATaNa karavAthI koDha, prameha, nADItraNa, ane bhagaMdara, nAza pAme che. kaSTavALAnuM pathya. shaalikodrvgodhuumyvmudgaadyohitaaH| purANAH kuSTinAmuktAH zAkajAMgalavarjitAH // 16 // 7 DAMgara, kedarA, gahuM, java, maga, vagere anAja jUnAM hoya te kuSTavALAne hitakAraka kahelAM che. mAtra zAka ane jagalI pazuenAM mAMsa vagere ahitakAraka che. vAtAdi doSathI thayelA kaDhanAM lakSaNa, sakaMDU vedanaM zyAma kuSTaM syAdvAtadoSataH / sadAcaM lohitaM kuSTaM pittadoSa samudbhavam // 17 // gauraM suzItalaM snigdhaM nIlaM vA zleSmasaMbhavam / tridoSajaM tribhirdoSairasAdhyaM tattakIrtitam // 18 // 21 For Private and Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 162 ) vAyunA kopathI je koDha thAya che temAM caLa Ave che, vedanA thAya che ane kALA hoya che. pittanA bigADathI je koDha thAya che te rAtA hoya che tathA temAM dAha baLe che. kaphathI utpanna thayelA koDha dhaLA, ThaMDA, cIkaNuM, ane nIlA raMganA hoya che. traNe doSathI utpanna thayelA koDhamAM traNe doSanAM lakSaNo hoya che, ane te asAdhya che. kaSTa upara ciMtAmaNi yoga, zivApathyAvRSAniMbavalkalavyAdhighAtakAH / paTolApATalArAjI zAlmalI citrakAmRtA // 19 // tuMbaraH kaTukI daMtI karaMjotha bibhItakaH / bhArgI varUNa ityeSAM kvAthaH peyastrisaptakam // 20 // prathamaM prathame yAme dharmaH sevyo 'tha bhojanam / zAlitaRNa karttavyaM nAnhi nidrA vidhIyate // 21 // evaMkRte vinazyati sarvakuSTAni dehinaH / ciMtAmaNiritikhyAto yogoyaM tatvavedibhiH // 22 // AmaLAM, haraDe, araDUsI, lImaDAnI chAla, upaleTa, paTela, pADaLa, bAvacI, zImaLAnI chAla, citro, gaLe, tuMbarU, kuTakI, daMtImULa, karaMja, baheDAM, bhAraMga, varaNAnI chAla, e ASane kavAtha ekavIsa divasa pIve. dararoja savAramAM prathama parase kAha. pachI chAza ane bhAta khAva. divase UMghavuM nahi. e pramANe karavAthI manuSyanA saghaLA kADha nAza pAme che. vidyaka zAstranA tatvane jANanAra purUe A gyane ciMtAmaNi evuM nAma ApeluM che. kuSTanA sAmAnya upacAra bAkucI triphalA vanhibhillAtaM ca zatAvarI / siMduvArozvagaMdhA ca niMbaH paMcAMgasaMbhavaH // 23 // mAsaikaM bhakSitaM hanti cUrNameSAM samAMzakam / sarva kuSTAni vAtAzca rogiNo nAtrasaMzayaH // 24 // mustAgnitrikaTUzIraM viDaMgaM triphalA saha / trisaptamazitaM cUrNa madhvAjyAbhyAM ca kuSTajit // 25 // For Private and Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 193) viDaMgaM triphalA kRSNA bhillAtaM shNkhpusspikaa| brAhmI ca bAkucI maMkuH cUrNameSAM samAMzakaM // 26 // madhvAjyabhakSitaM hanti sarvakuSTAni dohinaH / AyurvRddhibalaMpUjAM vidadhAti na saMzayaH // 27 // cakramardasyapatrANi lAMgalI caMdrarAjikAH / arkAzvamAramUlAni zirISastulasIjaTA // 28 // mUlApAnasayorbIjaM mUlamaMkolasaMbhavam / maMkustIkSNaH samaM cUrNa takrapItaM pralepataH // 29 // kAMjikena drutaM hanti kuSTaM dadraM ca sidhmakam / kuSTahRcceMgudIcUrNa tailagomUtrasaMyutam // 30 // cakramardo nizAyugmaM viDaMgaM dati saiMdhavam / tRvRtA bAlakaM niMbaH paMcAMgo vRhatIziphA // 31 // triphalA kaMguNImUlaM karaMjakuTajAviti / sarvakuSTaharaM cUrNa lepAdeSAM gavAMbhasA // 32 // rAjIvanAlabIjAni viDaMgaM daMti saiMdhavam / zirISo bAkucI vanhistulasI ca nizAdvayam // 33 // gRhadhUmo vRpAmUlaM triphalAzvArimUlikA / sarvakuSTaharaM lepAJcUrNa piSTaM tuSAMbhasA // 34 // guMjAmUlaM nizAmaMkurbAkucI cakramardakaH / kuTajozvAri eteSAM samAMzaM sUkSmacUrNakaM // 35 // saptAhaM tu sthitaM tacca gomUtre tasya lepataH / sidhmAni sarvakuSTAni tilakAni ca yAMti vai // 36 // yavakSAraH zilAzaMkhastAlakAsIsagaMdhakaM / siMdUracUrNameteSAM samAzaM tailasaMyutam // 37 // tApitaM sUryarocibhirlepAdasya vinazyati / kaMDU vicarcikA kuSTaM ziraHkuSTaM ca dAruNam // 38 // tAlakaM lAMgalI maMkuH kSIraM snuhyarkasaMbhavam / kuSTaM hayArimUlaM ca cUrNameSAM samAMzakam // 39 // pakvaM gomUtratailAbhyAmabhyaMgAdasya nazyati / kaMDU vicikA kuSTaM ziraHkuSTaM ca dAruNam // 40 // trikaTuH saiMdhavaM dUrvA tAlaM gomUtrasaMyutam / kuSTaM vicikAM kaMDUM dar3e hanti pralepataH // 41 // For Private and Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 164) cakramarda viDaMgaM ca dvayaM gomUtrasaMyutam / piSTaM pralepato hanti kuSTaM khalpadinodbhavam // 42 // lAMgalI niMbapatrANi viDaMgaM vyAdhighAtakaH / dantyagniH kAMjikApiSTaM cUrNakaM zvetakuSTahRt // 43 // zvetAdrikarNikAmUlaM piSTaM paryuSitAMbhasA / pralepAnnAzayatyeva zvetakuSTaM cirodbhavam // 44 // guMjAvanhirvacAkuSTaM nivaparNa sakAMjikaM / saMpiSTaM cUrNameteSAM pralepAcchetakuSTahRt // 45 // cAru bIjAnyayazcUrNa triphalA ca kaTutrayam / tavarAjo'zitaH sarpirmadhunA zvetakuSTahRt / / 46 // paMcAMgIkaNavIrasya siddhaM tailaM ca kuSTahRt / zIryati hastapAdAzca kRmidoSeNa kuSTinaH // 47 // rAjakozAtakI bIjaM tiktanibamahauSadham / ebhistailena pakkenAbhyaMjayet kuSTarogiNaH // 48 // 1 bAvacI, triphaLA, citro, bhilAmAM, zatAvarI, nageDa, Asadha, mULa-pAMdaDAM-phUla-phaLa-chAla e pAMce aMga sahita lImaDe, e sarve samAna bhAge laIne eka mahino khAvAthI regInA saghaLA prakAranA koDha tathA vAyu maTe che emAM saMzaya nathI. 2 metha, citra, zuMTha, pIpara, marI, vALa, vAvaDIMga, triphaLA, e auSadhonuM cUrNa ekavIza dahADA sudhI madha ane ghI sAthe khAvAthI keDha maTe che. 3 vAvaDIMga, triphaLA, pIpara, bhIlAmAM, zaMkhAvaLI, brahmI, bAvacI, maMku (?), e auSadhonuM samAna bhAge cUrNa karIne madha tathA ghI sAthe khAvAthI manuSyanA badhA prakAranA koDha maTe che. vaLI A auSadha AyuSyanI vRddhi kare che, zarIramAM baLa Ape che tathA zarIrane vaNa sanmAna ApavA lAyaka banAvI de che, emAM kaze saMzaya nathI. 4 kuMvADiyAnAM pAMdaDAM, vaDhavADiyAnAM mULa, bAvacI, AkaDAnAM maLa, kareNanAM mULa, sarasa, tulasInAM mULa, mULAnAM bIja, phaNasanAM For Private and Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (15) bIja, AkalanuM mULa, maMku (?), marI, e auSadhonuM samAna bhAge cUrNa karIne chAzamAM pIvuM tathA teja cUrNane kAMjImAM meLavIne ne tene lepa kare. ethI karIne kaDha, darAjha tathA sidama nAme keDha roga jaladIthI maTe che. pa hIMgarAnI mIjanuM cUrNa karIne tene tela tathA gAyanA - tramAM meLavI zarIre coLavAthI koDha maTI jAya che. 6 kuMvADiye, haLadara, dAruhaLadara, vAvaDiMga, daMtI mULa, sidhava, nasotara, vALa, maLa-chAla-pAMdaDAM-phUla-phaLa e pAMce AMgasahita lImaDe, rIMgaNInAM mULa, haraDe, beDhAM, AmaLAM, mAlakAMkaNInuM mULa, karaMja, kaDu, e sarve auSadho samAna laI tenuM cUrNa karI gAyanA maMtra sAthe tene lepa karavAthI badhA prakAranA koDha maTe che. 7 kamaLabIja, vAvaDIMga, daMtImULa, siMdhava, sarasavRkSanI chAla, bAvacI, citra, tulasI, haLadara, dAruhaLadara, gharane dhUmAsa, araDUsInuM mULa, triphaLA, kareNanuM mULa, e sarvanuM cUrNa karIne tene tuSadakamAM (AthelA javanA pANImAM) vATIne lepa karavAthI badhA prakAranA koDha maTe che. 8 caNoThInuM mULa, haLadara, maMku, bAvacI, kuMvADiye, kaDu, kareNanuM mULa, e auSadhe samAna laIne tenuM bArIka cUrNa karIne sAta dahADA gAyanA mUtramAM rAkhI mUkavuM. pachI tene lepa karavAthI sarva prakAranA koDha, sidama, talanA jevAM cAThAM, e sarva maTI jAya che. 9 javakhAra, manazila, zaMkha, haratALa, hIrAkasI, gaMdhaka, siMdUra, e auSadhe samAna bhAge laIne tenuM cUrNa karI temAM tela meLavavuM. pachI sUryanA taDakAmAM tene tapAvavuM, ene lepa karavAthI khasa, vicarcikA, kaDha, ane dArUNa evA mAthAnA keDha nAza pA me che. 10 haratALa, vaDhavADiyAnAM mULa, kaMku, thoranuM dUdha, AkaDAnuM dUdha, upaleTa, kareNanuM mULa, e auSadhe samAna laI tenuM cUrNa For Private and Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karI tela tathA gAyanA mUtramAM tene pakava karavuM. tela mAtra zeSa rahe tyAre tene gALI leI te tela zarIre coLavAthI lukhasa, vicarcikA, kendra, ane dArUNa evA mAthAnA keDha nAza pAme che. 11 guMTha, pIpara, marI, siMdhava, dara, haratALa, e sarvane gAcanA mUtramAM yukata karIne lepa karavAthI keDha, vicarcikA, khasa ane darAjha maTe che. 12 kuMvADiyAnAM bIja tathA vAvaDIMga, e bene gAyanA mutramAM vATIne lepa karavAthI thoDA dahADAthI thayele koDha maTI jAya che. 13 vaDhavADiyAnAM mULa, lImaDAnAM pAMdaDAM, vAvaDIMga, upaleTa, daMtImULa, citro, e sarvane kAMjImAM vATIne lepa karavAthI dhoLo koDha maTe che. 14 dhaLI garaNInAM maLa vAzI pANImAM vATIne lepa karavAthI ghaNA kALathI thayela dhoLe keDha jarUra maTe che. 15 caThI, citra, vaja, upaleTa. lImaDAnAM pAMdaDAM, e sarvanuM cUrNa karIne kAMjImAM vATI lepa karavAthI gheLo koDha maTe che. 16 kamaLabIja, lehacUrNa, haraDe, beDhAM, AmaLAM, zuMTha, pIpa2, marI, sAkara, e sarvanuM cUrNa karI madha tathA ghI sAthe khAvAthI dhaLo keDha maTe che. 17 kareNanAM mULa, chAla, pAMdaDAM, phUla, ane phaLa leine tevaDe siddha kareluM tela ceLavAthI koDha maTe che. 18 koDhanA roga vALAne jIvaDA paDIne tethI hAtha paga tUTI paDe che. evA koDha, rega vALAe doDakInAM bIja, kaDavA lIMbaDAnAM pAMdaDAM, ane zuMTha, e oSadhethI pakava kareluM tela caLavuM. khasanA upAya. mAhiSaM nayanItaM ca siMdUra mricaanvitm| pAmAM hanti pralepena pApaM vIro yathAsmRtaH // 49 / / For Private and Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (167 ) zilAtAlakakuSTAni nizAlAMgalikodbhavam / cUrNa gomUtrasaMpiSTaM pAmAM hanti pralepataH // 50 // jayinImadhuniryAsaM harItakI maricagaMdhasiMdUram / vacayA saha dadhisAraM nihaMti kharca ca paamaaNc|| 51 // kanakabhujagavallI mAlatIpatra dUrvA rsgdkunttiibhirmrditstailyuktH| apaharati rasendro kuSTakaMDUM vircAca sphuTita caraNaraMdhaM zyAmalatvaM tvacAyAH // 52 // 1 jema mahAvIrasvAmInuM smaraNa karavAthI pApa nAza pAme che tema, bheMzanuM mAkhaNa, siMdUra ane marIne lepa karavAthI khasa maTe che. 2 manazila, haratALa, upaleTa, haLadara, vaDhavADiyAnuM mULa, e auSadhonuM cUrNa gAyanA maMtramAM vATIne copaDavAthI khasa maTe che. 3 jayinI ( lAjAvyuM ke kuMvADIyAnAM bIja?), mahuDAne rasa, haraDe, marI, gaMdhaka, siMdUra, vaja e siAnuM cUrNa dahIMnI tara athavA mAkhaNamAM meLavIne lepa karavAthI lUkhasa tathA khasa maTe che. - 4 dhaMtUrAnAM pAMdaDAM, nAgaravelanAM pAna, mAlatInAM pAMdaDAM, dare, e sarvane vATIne teno rasa kADha, tathA temAM upaleTa, manazIla, pAro tathA tela nAkhIne ghuMTavuM. e auSadha copaDavAthI koDha, lukhasa, vicarcikA, ane tvacAnuM kALApaNuM, e saghaLuM maTI jAya che. temaja paga phATIne temAM cheda paDyA hoya te paNa maTI jAya che. sima kaDhanA upAya. karaMjakakalibIje viDaMgaM haivajastathA / zirISaM kAMjikApiSTaM cUrNa lepena sidhmahat // 53 // kuSTa patrakakAsIsazilAmaricacUrNakaM / zirISatailamizraM vA tAmrapAtre dhRtaM tryaham // 54 // For Private and Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *(168) lepanaM sidhmahRccaitat kiM vA zItena vAriNA / sagaMdhakayavakSAracUrNa piSTaM nihanti tat // 55 // raMbhAkSIraM nizAcUrNa dvayametatpralepataH / sarvAMgasaMbhavaM sidhmaM nAzayatyati vegataH // 56 // 14204i lar, dhatUrAnA mI04, 1401, DAbhana, sarasa. kSanAM bIja, e sarvanuM cUrNa kAMjImAM vATIne tene lepa karavAthI sidama koDha maTe che. 2 upaleTa, khAkharanAM bIja, hIkAkazI, manazIla, marI,e saunuM cUrNa karI sarasiyA telamAM nAkhIne te saghaLuM traNa divasa sudhI trAMbAnA vAsaNamAM rahevA devuM. pachI tene lepa karavAthI sidama koDha maTe che. 3 athavA ThaMDA pANI sAthe gaMdhaka ane javakhAranuM cUrNa vATIne copaDavAthI te paNa sidhdhane maTADe che. 4 keLane rasa ane haLadaranuM cUrNa e be vAnane lepa karavAthI Akhe zarIre thayelA sidama koDha cheDA ja vakhatamAM maTADI de che. vAtaroga. daza vAyunAM lakSaNa. cUrNIkaroti yaH kruddho brahmAMDamatimArutaH / prANyaMgaM bhaMjayazcitramauSadhaiH sa nivAryate // 57 / / ekopi sa kriyAbhedAdazadhA bhidyate tanau / prANopAnaH samAnazcodAnavyAnaudhanaMjayaH // 58 // kRkaro devadattazca nAgaH kUrmo dazAnilAH / niHzvAsocchAsakAsaizca prANo dehaM samAzritaH // 59 // malamUtrAdyadhoyasmAdapAnayati dehinaH / / apAmastena kathitaH kAraNena samIraNaH // 60 // rasaraktAdi gAtreSu samunnayati dahinAm / sa samAnaH smRto vAyurUva'mArgapravartakaH // 61 // For Private and Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 169 ) vadanaM nayanaM gAtraM yaH spaMdayati dehinaam| . sa udAnaH smRto vAyurUrvamArge pravartate // 62 // vikRtaM vidadhAtyaMgaM vidveSaM viSayeSu ca / vyAdhiprakopanazcAyaM vAdhiko vyAnamArutaH // 63 // prANo hRdi gudepAnaH samAno nAbhimaMDale / udAnaH kaMThadezastho vyAnaH sakalasaMdhiSu // 64 // ghoSe dhanaMjayo zeyaH kraMdane kRkrstthaa| muMbhAyAM devadattazca udgAre nAganAmakaH // 5 // unmIlane bhavetkUrmo dazaivaM mArutaH sthitAH je mahAna vAyu kopa pAmyuM hoya te te prANIonAM aMganeja bhAgI nAkhe che, eTaluM ja nahi, paNa AkhA brahmAMDane paNa te cUre karI nAkhe che; e vAyune auSadhovaDe aTakAvI zakAya che e AzcaryakAraka che. e vAyu eka chatAM paNa tenI judI judI kriyAo uparathI zarIramAM tenA daza bheda mAnelA che, ane tene prANa, apAna, samAna, udAna, vyAna, dhanajya, kUkara, devadatta, nAga ane kUrma, evA daza vAyu che ema kahe che. zarIrane Azare rahele prANavAyu niHzvAsa, usa ane khAMsI utpanna kare che. manuSyanA zarIramAM maLamUtra vagerene nIcenA mArgathI bahAra kADhI nAkhe che te kAraNathI te vAyu ne apAna kahe che. manuSyanA zarIramAM rasa, lehI, vagere ne je uce caDhAve che tene samAnavAyu kahe che e vAyu uparanA mArgamAM pravRtti karAvanAra che. je vAyu manuSyanA mukhane, netrane ane zarIrane pharakAve che, te vAyune udAna vAyu kahe che; e vAyu uparanA mArgamAM pravRtti karanAra che. je vAyu aMgane virUpa karI nAkhe che, viSaye upara aprIti utpanna kare che, tathA vyAdhiene vadhArI de che, te vRddhAvasthAmAM prabaLa thanAre vAyu dhyAna jANa. prANa vAyu hadayamAM rahe che, apAna vAyu gudAmAM rahe che, samAna vAyu nAbhimaMDaLamAM rahe che, udAna vAyu kaThadezamAM rahe che ane vyAna vAyu zarIranA tamAma sAMdhAomAM rahe che. avAja kara22 For Private and Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 170 ) vAmAM dhana jaya vAyu jANa, raDavAmAM kakara, bagAsAmAM devadatta, oDakAramAM, nAga ane AMkha ughADavAmAM kUrma vAyu jANavo. epramANe daza vAyu rahelA che. daza nADInAM nAma, IDAtha piMgalAkhyA vA suSumNA hastijihnikA // 66 // alaMmukhA yazA mUSA kaMdhArI zikhinI kuhUH / dehamadhyagatA etA mukhyAH syurdazanAmataH // 67 // sapi mArutA Asu saMcaraMti kriyAvazAt / tadrogazamanaM vacmi saMkSepAddhetupUrvakam // 68 // IDA, piMgaLA, suSuSNa, hastijiphikA, alaMmukhA, yazA, mUSA, dhArI, zikhinI, kuchuM, evAM nAmanI dehamAM rahelI daza nADIe mukhya che. saghaLA prakAranA vAyue potapotAnI kriyA pramAche te nADIomAM phare che. have e vAyunA roganA prathama saMkSepamAM hatu kahIne tenA rogane zamAvavAno prakAra kahu chuM. vAyunAM lakSaNe. AlasyaM bhramamohakaMpajaDatA sarvAMgasaMdhivyathA romAMco vadanaM vivarNamarasaM zoSastathA tAlunaH / zaithilyaM vapuSo tvacaH paruSatA maMdAgniruSNavyathA 'nidrA svalpamalo jaDA ca rasanA vAtaprakopeMginAm // 69 // jyAre vAyu kepe che tyAre manuSyane ALasa, bhrama, meha, kaMpa, jaDapaNuM, ane zarIranA saghaLA sAMdhAomAM pIDA thAya che, zarIranAM rUvAM ubhAM thAya che. mukhane varNa badalAI jAya che tathA te keruM paDI jAya che, tALave zeSa paDe che; zarIra zithila thaI jAya che; zarIranI cAmaDI karakarI lAge che, jaTharAgni maMda thaI jAya che garamInI pIDA thAya che; uMgha AvatI nathI; jhADe kamI thAya che, ane jIbha jaDa thaI jAya che. vAtareganA upAya. vizvairaMDaziphA dAru gaDUcI siMharASTrikA / etatvAthosthisaMdhisthaM hanti vAtaM niSevitaH // 70 // For Private and Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 171 ) rAsnairaMDaziphA dAru vacA zuMThI durAlabhA / abhayAtiviSA mustA zatamUlI vRSAmRtA // 71 // amISAMkkAthapAnena kAsaH zleSmA ca saMdhigaH / majjAsthisnAyusarvAgavAyurnazyati nizcitam // 72 // rAsnA zatAvarI dArukaM kolI lAMgalI kaNA / raktacaMdanamaMjiSThA vRddhiH saiMdhavapadmakaM // 73 // azvagaMdhAMmRtApAThA mustailA zAlipippalI / zatapuSpAjamodA ca zuMThI kuSTaM samAMzataH // 74 // saghRtaM cUrNameteSAM bhakSitaM taptavAriNA / tvagasthisnAyu saMdhisthaM mArutaM hanti vegataH // 75 // ajamodAbhrakaM rAsnA gaDUcI vizvabheSajaM / zatapuSpAzvagaMdhA ca zatamUlI samAMzataH // 76 // suzlakSNacUrNameteSAM bhakSitaM sarpiSA saha / hRtpRSTakaTikoSTasthaM mArutaM hanti vegataH // 77 // vizvairaMDaziphA zuMThI dAru kuSTaM ca saiMdhavam / rAnAmRtodbhavaM cUrNa guggulurdviguNottaraH // 78 // ekaikA guTikA tasya pratyahaM bhakSitA satI / pathyAzinotivegena hanti vibhramamArutam // 79 // zizuchallI kaNA rAsnA zuMThI gokSurasaiMdhavam / vanhireraMDamUlaM ca cUrNameSAM samAMzataH // 80 // guTikA pratyahaM tAsAmekaikAzanato dhruvam / sarvAgakupitaM vAyuM zamayatyativegataH // 81 // kaNA mUlaM kaNAdAru viDaMgaM vanhisaiMdhavam / zatapuSpAjamodA ca maricaM samacUrNakam // 82 // guDAnvitasya tasyAtha guTikA ekaviMzatiH / bhakSitAstAstrisaptAhaM mArutaM ghnantisarvataH // 83 // kaTukIdrayavApAThA pAvakotiviSA nizA / eteSAM cUrNamuSNAMbhaH pItaM hantyanalAn bahUn // 84 // yavAnIcUrNasaMmizraM zRMgaverarasastanau / mardanAnnasyato hanti kupitaM mArutaM dhruvam // 85 // zuMThImaricadAruNAM cUrNakvAthasyapAnataH / sarve vAtA vinazyati dehopadravakAriNaH // 86 // For Private and Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 172 ) zuMThI kaNA kaNAmUlaM viDaMgaM dAru saiMdhavam / rAsnA vRddhiryavAnI ca maricAnyabhayA samam // 87 // dviguNo guggalazcUrNamAjyabhuktaM nihanti ca / vAtaM visUcikA gulmaM zUlaM kaMpaM tatho dhvasIm // 88 // dAru kuSTaM tathA rAsnA vizvAgnivhatI puraH / bhAgottaramidaM sarva raMbhAniryAsapAcitam // 89 // sa kAtho dugdhatailAbhyAM pakkosyAbhyaMgato dhruvam / sarve vAtA vinazyanti pratyaMgebhyaMgakAriNaH // 90 / / bahaMghrikAmUlarasotha tailaM dugdhaM palaM prasthayugaM krameNa | suzveta puSpAnavadevadAruzaileyamAMsImilitaM samAMzaM // 91 // tailAvazeSaM kathitaM samastaM nArAyaNaM tailamidaM vadaMti / nAnAnilaiH pIDitamAnuSANAmabhyaMgayogAdrutametadeva // 12 // varuNairaMDavAtArimuMDIzagruzatAvarI / kAMDavallI bRhatyau dvau nAgakarNaziphAdayaH / / 93 // etattailapralepena majjAsthisnAyusaMdhigaH / sarvAMgakupito vAyurvinazyatyativegataH // 94 // 1 zu, hovevAnAM bhUSa, upahAra, gaNe, rAtA s2gvaanuch|, rIMgaNInAM mULa, e auSadhone kavAtha sevavAthI hADakAnA sAMdhAmAM rahele vAyu maTe che. 2 rAsanA, havasAna bhUga, hevahA2, 14, zuMDa, ghamAsa, 2. 3, gativima, mAtha, zatAvarI, 52sI, go, se mossdhone| 4Atha zane pIvAthI mAMsI, 3, sacigavAyu, bhn-13snAyu ane saghaLA aMgamAMno vAyu nizcaya nAza pAme che. ___ 3 rAsanA, zatAvarI, hevahA2, 4sa, pAuiyAna bhUSa, pI52, Raipull, bha98, vRddhivRkSa, sidha1, 5544, mAsaya, gaNI, pAhA bhUja, bhAtha, sathI, ze2DIna bhUga, pI52, savA, ajameda, suMTha, upaleTa, e sarve samAna bhAge levAM. e auSadhonuM cUrNa ghI ane unA pANI sAthe khAvAthI tvacA, hADakAM, snAyu, ane sAMdhAmAM rahele vAyu jaladIthI maTI jAya che. For Private and Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 173 ) 4 ajamedaabhrakabhasma, rAsnA, gaLo, zuMTha, savA, Asadha, zatAvarI, e sarve samAna bhAge laIne tenuM ghaNuM bArIka cUrNa karIne ghI sAthe khAvAthI hadaya, pITha, kaTi, ane kaThAmAM vAyu jaladIthI nAza pAme che. - 5 guMTha, divelAnAM mULa, zuMTha, devadAra, upaleTa, siMdhava, rA snA, gaLe, e sarvanuM cUrNa karavuM. e saghaLAthI bamaNe gugaLa nAkho. pachI tenI goLIo karI temAMthI eka eka goLI dararoja khAvI ane pathya pALavuM tethI cakarI vAyu jaladIthI maTI jAya che. 6 saragavAnI chAla, pIpara, rAsnA, zuMTha, gokharUM, siMdhava, citro, dIvelAnuM mULa, ene samAna laI cUrNa karI tenI goLI karavI. e gALI dararoja eka eka khAvAthI saghaLe aMge kepelA vAyune ghaNI tvarAthI zamAve che e nizcaya jANavuM. ( 7 pIparImULa, pIpara, devadAra, vAvaDIMga, citro, siMdhava, savA, ajameda, marI, e sarvane samAna bhAge laI tenuM cUrNa karI temAM bamaNe goLa nAkhI tenI ekavIza gaLI karavI. e geLIo ekavIza dahADA khAvAthI saghaLA aMgamAMthI vAyune maTADe che. 8 kaTukI, Idrajava, pahADamULa, citro, ativikha, haLadara, e auSadhenuM cUrNa karIne garama pANI sAthe pIvAthI ghaNA prakAranA vAyuone maTADe che. 9 javAna ajamAnuM cUrNa ane AdAne rasa ekaTho karIne zarIre mardana karavAthI tathA tene suMghavAthI kopelA vAyune nizcaya zamAve che. 10 guMTha, marI, devadAra, e auSadhenuM cUrNa karIne khAvAthI ke kavAtha karIne pIvAthI dehane upadrava karanArA satranA prakAranA vAyu nAza pAme che. 11 zuMTha, pIpara, pIparImULa, vAvaDIMga, devadAra, siMdhava, rA 1 A yogamAM zuMTha bevAra kahI che mATe bamaNI levI, e vaidyane abhiprAya che. For Private and Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 174 snA, vRddhivRkSa, javAna, marI, haraDe, e sarva samAna bhAge levuM. gugaLa bamaNe levo. e sarvenuM cUrNa ghI sAthe khAvAthI vAyu, visUcikA, (mULa), gulma, (goLo), zULa, kapa, ane udhvasI nAme roga, e sarvene maTADe che. 12 devadAra, upaleTa, rAsnA, zuMTha, citro, rIMgaNI, gugaLa, e sarve eka eka bhAga caDhatuM laIne tene keLanA rasamAM pakava karavuM, eTale keLanA rasamAM tene kavAtha kare. pachI te kavAthamAM dUdha tathA tela nAkhIne tela pakava karavuM ane zarIre coLavuM. e tela pitAnA pratyeka aMga upara ceLavAthI saghaLA prakAranA vAyu nAza pAme che. 13 zatAvarInA mULane rasa cAra telA, tela cosaTha telA, ane dUdha cosaTha tela levuM, peLInagaDa, na devadAra, zilAjIta, meramAMsI, e sarve cAra cAra telA laIne tenuM kalaka karIne temAM nAkhavuM. pachI tela zeSa rahetAM lagI tene ukALIne tela gALI levuM. e telane nArAyaNa tela kahe che. je mANase aneka prakAranA vAyunA rogathI pIDAyalA heya teonA A tela zarIre coLavAthI aneka prakAranA vAyunA roga jaladI maTI jAya che. 14 varaNo, dIvele, dhoLI nagoDa, beDIekalAra, saragavo, zatAvarI, kAMDavela, rIMgaNa, bheMyarIMgaNI, rAtA eraMDAnuM mULa, e oSadhothI tela siddha karIne tene lepa karavAthI majajA, asthi, snAyu, ane saMdhimAM rahelo vAyu tathA Akhe aMge ke pelo vAyu jaladIthI nAza pAme che. vRddhAvAtAri tela. dugdhaM prasthadvayaM tailaprasthamevaM tathA rasaH / zatAvaryA vacA kuSTaM caMdanaM devadAru ca // 95 / / kaMkolA vidulA rAsnA maMjiSTailArudaMtikA / zaileyamazvagaMdhA ca mAMsI cikkaNikAkhilam // 96 // arddhArddha palamAnaM syAtpakvaM mRdvagninA zanaiH / ekAMgazuSkamajAsthi bhagnasAMdhyaM nRNAM tathA // 97 // For Private and Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 175) kubjavAmanapaMgUnAM pAnAdabhyaMgatastathA / vAtAnnAnAvidhAn hanti tailametannasaMzayaH // 98 // 15 ekaso aThThAvIza tolA dUdha, cosaTha tela tela, zatAvashnii 2sa yAsa tAsA, 4, 64seTa, yana, hevahA2, 4Asa, sA. tasA, rAnA, bha98, mesanthI, 34tI, zikSA, mAsa dha, bhA2. mAMsI, cIkaNI, e sarve be be tolA levuM. pachI tenuM kalka karIne telamAM nAkhI tela dhIme tApe dhImethI pakva karavuM. e tela coLavAthI tathA pIvAthI ekAMga vAyu, asthi sUkAI ke bhAgI gayuM DAyata, saaNdhe| mAmA gayo DAyate, 41 qig, hIMgu, 5ing thaI gayuM hoya te, e sarve maTe che. e tela aneka prakAranA vAyunA rogane maTADe che emAM koI saMzaya nathI. iti paramajainAcAryazrIumAsvAtivAcakaziSyazrIkaMThaviracite hitopadezanAmni kuSTapAmAsidhmavAtarogapratikAro navamaH samuddezaH // 9 // bAlaroga pratIkAraH bALakanA tAva vagerenA upAya. lAjAyaSTistathAmAMsI tavarAjo rasAMjanam / cUrNameSAM jvaraM hanti zizUnAM madhunAzitam // 1 // lAjAjatuzilAmAMsI madhukaizcUrNitaiH samaiH / madhuyuktaiH zizorlehaH sarvajvaranivAraNaH // 2 // piSpalyativiSAzRMgI cUrNaleho mdhuukssitH| kSaudreNAtiviSA caikA jvarakAsavamIharA // 3 // mAMsI rasAMjanaM lAjA kaNA krkttshRNgikaa| cUrNameSAM samAMzaM ca madhunA saha bhakSitam // 4 // zizUnAM nAzayatyeva zvAsaM chardistathA jvaram / madhupItaM tavakSIraM zizoH kAsavinAzanam // 5 // sarpanirmokanirmAlyakezAzvazve tasarSapAH / / maMtraistudhUpitodhUpaH zizUnAM grahadoSahRt // 6 // ... For Private and Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 176) om namo bhagavate zrIpArzvanAthAya zrIbIrAya namaH / om satyaM satyavate svAhA // itimaMtraH // purAhikRttinirguDIvacAkuSTa samAMzakam / kanakAjyamayaM dhUpo bAlakagrahanAzanaH // 7 // bhArgI ca bAlarka dAru cUrNameSAM samAMzataH / zizUnAM vAriNA piSTaM pItaM sarvajvarApaham // 8 // gojihvA dhAtukIrodhrau biDaM daityA samAkSikaH / lehaH kvAtho 'thavA hanti bAlAtIsAramulvaNam // 9 // zaMkhayaSTayaMjanaizcUrNa zizUnAM gudapAkanut / zyAmArasAMjanaM mustA cUrNameSAM samAMzataH // 10 // bAlAtIsArahRdbhuktaM sadyaH zarkarayAsaha / kAkolI gajakRSNA ca lodhrameSAM samAMzataH / / 11 / / kAtho madhvanvitaH pIto bAlAtIsArahRnmataH // 12 // zyAmArasAMjanaM cUtaphalAsthi samacUrNakam / hanti chardimatIsAraM madhunA saha bhakSitam // 13 // lAjA saiMdhavayozcUrNa biijpuurrsaanvitm| bhakSitaM nAzayatyevaM zizUnAM chardimulvaNAm // 14 // lAjAH saiMdhavamAmrAsthi cUrNameSAM smaaNshtH| hanti chardimatIsAraM madhunA saha bhakSitam // 15 // tavarAjaH kaNAcUrNa saiMdhavelA kttutrym|| nirodhaM hanti bAlAnAM madhunA saha bhakSitam // 16 // piSpalyativiSA mAMsI tathA karkaTazUgikA / tazUrNa madhunA bhuktaM chardikAsavinAzakRt // 17 // vizvalAsaiMdhavaM hiMgu bhAraMgI cUrNakaM mdhu|| piSTamAjyAnvitaM bhuktaM zizUnAM vAtazUlahRt // 18 // gokSuraH saiMdhavaM zuMThI dAru mustA vacAzmabhit / viDaMgaM cUrNakaM bhuktaM sarpiSA vAtazUlahRt // 19 // rAjikA gRhadhUmeMdrayavAstaRNa cuurnnitaaH| pAmAM vicArcakAM sidhmaM bAlAnAM nanti lepataH // 20 // harItakIvacAkuSTacUrNakaM samabhAgataH / madhunA bhakSitaM hanti bAlAnAM tAlukaMTakam // 21 // For Private and Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 177 ) rasAMjanaM zilA zaMkhanAbhipiSpalIcUrNakam / pAlanetrarujaM hanti madhunA locanAMjanAt // 22 // dADimI gairikaM cUrNa mustA lobhraM samAMzataH / ajAkSIreNa lepokSipuTayorakSirogahRt // 23 // akSaor impphArthImustA i.. bahirAlepanaM kAryamakSirogavinAzanam // 24 // brAhmI durAlabhA kuSTaM zirISaH saiMdhavaM kaNA / kAkolI cUrNakaiH pakkaM navanItena goH samam // 25 // ghRtaM tu pAnataH kuryAdAyurmedhA tathA smRtim / rakSobhUtamayaM hanti bAlAnAM sarvarogahRt // 26 // pAThAyavAH saiMdhavazigrupathyA kaTutrayaM gonavanItapakvam / pataghRtaM pAnata evakuryAnmatiM smRtiM gAtrabalaM zizUnAm // 27 // 1 DAMgaranI dhANI, jeThImadha, meramAMsI, sAkara, rasAMjana, e auSadhonuM cUrNa madha sAthe cATavAthI bALakone tAva maTe che. 2 DAMgaranI dhANI, zilAjita, maramAMsI, jeThImadha, e sarva samAna laIne cUrNa karI madha sAthe bALakane caTADavAthI tenA sarva prakAranA tAva nAza pAme che. 3 pIpara, ativikha, kAkaDAsIMga, e auSadhenA cUrNane madha sAthe caTADavAthI bALakane tAva maTe che. 4 ekalI ativikhanI kaLI vATIne madha sAthe caTADavAthI bALakane tAva, ulaTI, tathA khAMsI maTe che. 5 moramAMsI, rasAMjana, DAMgaranI dhANI, pIpara, kAkaDAsIMga, e auSadha samAna leI tenuM cUrNa karI madha sAthe pIvAthI bALakene zvAsa, ulaTI tathA tAva nAza pAme che. 6 tapakhIranuM cUrNa karI madha sAthe khAvAthI bALakanI khAMsI maTe che. 7 sApanI kAMcaLI, mAthAnA utarelA vALa, dhALA sarasava, e vastuone nIcenA maMtrathI dhUpa karavAvaDe bALakane grahadeSa nAza pAme che. For Private and Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 178 ) om namo bhagavate zrIpArzvanAthAya zrIvIrAya namaH / om satyaM satyavate javA | timaMtra: 8 gugaLa, sApanI kAMcaLI, nagoDa, vaja, upaleTa, dhaMturAnAM bIja, ghI, e sarve samAna laIne tene dhUpa karavAthI bALakone grahadoSa nAza pAme che. 9 bhAraMga, vALa, devadAra, e auSadha samAna laI tenuM cUrNa karI pANImAM vATI pAvAthI bALakonA sarva prakAranA tAva maTe che. 10 gaLajIbhI (bheMya pAtharI) dhAvaDInAM phUla, ledhara, biDalavaNa, moramAMsI, e auSadhane kavAtha athavA avaleha madha sAthe ApavAthI bALakone mATe atisAra nAza pAme che. 11 zakha, jeThImadha, surama, e auSadhenuM cUrNa karIne lagAvAthI bALakanI gudA pAkI hoya te maTI jAya che. 12 pIpara, rasAMjana, metha, e auSadhenuM samabhAge cUrNa karIne sAkara sAthe khAvAthI tatkALa bALakone atIsAra maTe che. 13 kAkolI, gajapIpara, ledhara, e auSadhono kavAtha samabhAge karIne pIvAthI bALakone atisAra maTe che. 14 pIpara, rasAMjana, kerInA goTalAnI goTalI, e auSadhanuM cUrNa karIne madha sAthe khAvAthI bALakonI ulaTI tathA jhADe baMdha thAya che. 15 DAMgaranI dhANI tathA siMdhavanuM cUrNa karIne bIjerAnA rasamAM khAvAthI bALakanI atighaNI ulaTIne jarUra maTADe che. 16 DAMgaranI NA, siMdhava, kerInI goTalI, e auSadhenuM samabhAge cUrNa karI tene madha sAthe khAvAthI ulaTI ane atisAra maTe che. 17 sAkara, pIparanuM cUrNa, siMdhava, elacI, zuMTha, pIpara, marI, e auSadhonuM cUrNa madha sAthe cATavAthI bALakone jhADe kabaja thayela maTe che. For Private and Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 179 ) 18 pIpara, ativikha, meramAMsI, kAkaDAsIMga, e auSadhenuM ghuM madha sAthe cATavAthI ulaTI ane khAMsI nAza pAme che. 19 zu', elacI, sidhava, hIMga, bhAra'ga, e aiSadhAnu stra karIne tene madha tathA ghI sAthe khAvAthI bALaketu vAtazuLa maTe che. 20 gokharUM, sidhava, zujha, devadAra, meAtha, ja, pASANabheda, vAvaDIMga, e ASadhAnuM cUrNa karIne ghI sAthe khAvAthI vAyunuM zULa maTe che. 21 rAI, gharanA mAsa, iMdrajava, e aiSadhAne chAzamAM vATIne tene lepa karavAthI bALakAnI khasa, vicikA, ane sigma nAme keADha maTe che. 22 haraDe, vaja, ane upaleTanuM samabhAge cUrNa karIne madha sAthe caTADavAthI bALakAnA tAlukaTaka ( gaLuM paDe che te ) rAga maTe che. 23 rasAMjana, manazila, za'khanI nAbhi, ane pIparanuM cU, e aiSadhAne bArIka ghuTIne madha sAthe AMkhe AMjavAthI khALakAnA AMkhanA roga maTe che. 24 dADhama, gerU, metha, leAdhara, e samAna bhAge leine tenuM cUrNa karI bakarInA dUdha sAthe AMkhanI upara lepa karavAthI AMkhanA rAga maTe che. 25 dArUhaLadara, meAtha, gerU, e aiSadhAne bakarInA dUdha sAthe vATIne AMkheAnI bahAra lepa karavAthI AMkhanA rAga maTe che. 26 brAhmInA velA, dhamAseA, upaleTa, sarasavRkSanI chAla, sidhava, pIpara, kAkAlI, e aiSadhanu' samabhAge cUrNa karI gAyanA mAkhaNamAM nAkhIne tene pakava karI ghI karavuM. e ghI pIvAthI bALakAnA AyuSyanI vRddhi thAya che, buddhi vadhe che, smaraNa zakita sArI thAya che, rAkSasa tathA bhUta vagerenA bhaya nAza pAme che, tathA saghaLA prakAranA roga dUra thAya che. For Private and Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 180 ) 27 pahADamULa, Idrajava, siMdhava, saragavo, haraDe, zuMTha, pIpara, marI, e auSadhanA cUrNamAM gAyanuM mAkhaNa nAkhIne pakva karI thI taiyAra karavuM. e ghI pIvAthI bALakonI buddhi smaraNazakti, tathA zarIranuM baLa vadhe che. strIonA roganA upAya, bAlakaM tavarAjazca caMdanaM taMdulAMbhasA / pItaM hanti yaM raktapradaraM durdharaM striyaH // 28 // taMdulIyakamUlAni tavarAjo rasAMjanam / taMdulAMbhoyutaM hanti atyugraM pradaraM striyaH // 29 // caMdanaM dugdhasarpiA supakvaM zItalaM kRtam / tavarAjamadhUpetaM pItaM strIpradarApaham // 30 // svarNagairikajaMbvAmracUrNa kAdaMba utpalam / pItaM taMdulatoyena samadhupradarApaham // 31 // anaMtAyAH phalinyA vA caMdanaM nAgakesaram / asRgdaranirodhAya pibetkalkaM prasannayA // 32 // taMdulAMbhassu piSTAni zivAbIjAni pAnataH / zoNita pradaraM ghnanti durdharaM yoSitaH kramAt // 33 // 1 varaNavALa, sAkara, caMdana, e traNanuM cUrNa karI tene cokhAnA dhovarAmaNa sAthe pIvAthI strIonuM kaSTasAdhya pradara paNa maTe che. - 2 tAMdaLajAnAM mULane rasa, sAkara, rasAMjana, e auSadhe cekhAnA dhovarAmaNa sAthe pAvAthI strIonuM ghaNuM bhayaMkara pradara maTe che. 3 dUdha ane ghImAM sapheda caMdana nAkhIne ghI sArI rIte pakava karI te ghI ThaMDuM thayA pachI madha tathA sAkara sAthe pIvAthI strInuM pradara (lohIvAha) maTe che. 4 sonAgerU, jAMbUDAnI, AMbAnI tathA kada banI chAlanuM cUrNa, For Private and Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 11 ) *maLa, e sarvane ceAkhAnA dhAvaNa sAthe tathA madha sAthe pIvAthI strInuM pradara maTe che. 5 gaLAnuM ke kALA umaDAnuM kalka karI temAM caMdana ane nAga kesara meLavI prasannA nAme madya sAthe te pIvAthI leAhIvAha khadha thAya che. 6 cAkhAnA dhAvarAmaNamAM AmaLAMnAM khIja vATIne pIvAthI na aTakatA hoya evA enA lAhIvADu dhIme dhIme maTI jAya che. gabharAganA upAya. bhUmikuSmAMDakaM yaSTi zatamUlI samaM trayam / kAtho madhusamApIto hanti garbhavyathAM striyaH // 34 // kuMbhakArakarAkRSTa mRttikApUgamAtrataH / ajAkSIreNa sA pItA hanti garbhavyathAM striyaH // 35 // kAthenodakakaMdAnAM zAlipiSTaM sazarkaram / pibedgarbhaparisrAve tavakSIraM prasAdhitam // 36 // maricaM pippalI zuMThI yavakSArotha paMgulI / kUSmAMDI vallijaH kSAro bhAraMgI zatapuSpikA // 37 // aSTAvazeSitaH kvAtha etacUrNasamanvitaH / prasUtisamaye jAtaM rogaM hanti niSevitaH // 38 // 1 bheAMya kAheALu', jeThImadha, zatAvarI, e samAna bhAge leine tenA kavAtha karI madha sAthe pIvAthI strIonI garbha samadhI pIDA nAza pAme che. 2 kuMbhAranA hAtha uparathI leAhI nAkhelI mATI eka seApArI jeTalI leine tene bakarInA dUdhamAM pIvAthI strIonI garbha sakha: dhI pIDA nAza pAme che. 3 zIMgADAne kavAtha karI temAM ceAkhAne leATa, sAkara ane tavakhIra nAkhIne pakava karIne te pIvAthI garbhapAta thatA aTake che. 4 marI, pIpara, zuM, javakhAra, paMgulI ( ), kaheALI, For Private and Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 182 ) marI, javakhAra, bhAraMga, savA, e auSadhe samAna bhAge laI tene soLagaNuM pANImAM aSTamAMza kavAtha karI temAM eja auSadhenuM cUrNa nAkhIne pIvAthI prasUti samaye thayelA rogane maTADe che. Artavadha ane raktagulamanA upAya. sitAhvAcirabilvotha dAru bhArgI kaNodbhavaH / kalkaH pIto haredgulmaM tilakSAreNaraktajaM // 39 // tilakSAraguDavyoSadhutaMbhArgIyataM pibet / pAnaM raktabhave gulme naSTe puSpe tu yoSitAm // 40 // trikaTubrahmadaMDInAM tilakkAthena cUrNakam / raktagulmaM haretpItaM puSparodhaM ca yoSitAm // 41 // tuMbIbIjaM yavakSAro daMtI kiNvaM kaNA guDaH / kAmasya ca phalaM vRttirvajrIkSIreNa nirmitA // 42 // yonimadhye sthitA puSpaM janayatyeva yoSitAm / 1 dhaLI tuLasI, gadhAte karaMja, devadAra, bhAraMga, pIpara, e auSadhenuM kalka karIne te talanA kSAra sAthe pIvAthI rakatagulma maTe che. 2 talane kSAra, goLa, zuMTha, pIpara, marI, bhAraMga, e sahunuM cUrNa karI ghI sAthe pIvuM. e ghI pIvAthI rakta zubha maTe che tathA strIone Artava nAza pAmyA hoya te pAcha zarU thAya che. 3 zuMTha, pIgara, marI, brahmadaMDI, e e nuM cUrNa talanA kavAtha sAthe pIvAthI rakata gulma maTe che tathA strIone Artava baMdha thaye hoya te zarU thAya che. 4 tuMbaDInAM bIja, javakhAra, daMtamULa, surAbIja, pIpara, gaLa, maDhaLa, e auSadhene vATIne tenI battI tharanA dudhamAM karavI. e battI nimAM rAkhavAthI strIone Artava Ave che. 1 cekhA vagere je dravya nAkhIne dArU gALavAmAM Ave che te-dArU gALI lIdhA pachI taLiye rahelo bhAga. For Private and Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 183 ) garbhadhAraNanA upAya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir garbhazca jAyate sarpirmuzalIpAnamAtrataH // 43 // Rtau kaserukaM zuMThI sarpirdinacatuSTayam / kSIrapiSTaM striyogarbha grAhayennarasaMgame // 44 // padmotpala ziphAkSIraM zailUkaM saiMdhavaM madhu / garbhapuSTikaraM bhuktaM kiMvA koraMTamUlikA // 45 // nizA zarkarA padmakaMdena madhunAnvita | bhakSitA vArayatyeva pataMtaM garbhamaMjasA // 46 // lajjAludhAtu kI puSpamutpalaM madhulodhakaM / jAtasthayA striyA pItaM garbhapAtaM nivArayet // 47 // samabhAga sitAyuktaM zAlitaMDulacUrNakam / uduMbarI ziphAkvAthaH pItogarbha ca rakSati // 48 // garbhiNI garbhato raktaM staMbhayennipatadbhutam / pArApatamalaH pItakhyahaM taMdulavAriNA // 49 // pAThApAmArgamUlAbhyAM yonimadhyavilepanAt / prasUtirjAyate zIghraM duHkhaM duHprasave striyaH // 50 // are lAMgalikA daMtI vRSA pASANabhedakaH / mUDhagarbhAsu dAtavyo lepaH sukhaprasUtaye // 51 // jarAyutaM mRtaM garbhaM na pataMta jarAmapi / yoSitAM pAtayatyeva pAdasthottaraNIziphA // 52 // vizAlAjyapayoyuktA lepato yonizUlahRt / hRcchrale bIjapUrasya rasaH saiMdhavasaMyutaH // 53 // eraMDatailasaMyuktamuMDImUlasya lepataH navaprasUtanArINAM yonizUlaM prazAmyati // 54 // yonizUlaharaM pItaM sarpiH karpAsabIjayuk / marumAMsena pakkaM vA tailaM yonipralepanAt // 55 // eka eva yavakSAro yonizUlaM nivarttayet / sarpiSA coSNatoyena pItaH zItaM yathAnalaH // 56 // zAlitaMdulapiSTena dugdhapItena yoSitAm / bhUri dugdhaM bhavetsaptadinaM kSIrAnna bhojane // 57 // stanapIDA zamaM yAti vizAlAmUlalepataH / For Private and Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 184 ) kumArIkaMdalepo vA saharidroti vegataH // 58 // pravizenirgatA yoni kArillIkaMdalepataH / zithilApibhavedADhA zakragopAjyalepanAt // 59 // 1 muzalInuM cUrNa ane ghI pIvAthI strIne garbha rahe che. 2 RtukALamAM mAtha, ane zukane dUdhamAM vATIne temAM dhImeLavIne cAra dahADA khAvAthI purUSanA yoge strIone garbha rahe che. 3 kamaLa ane ghaLA kamaLane kaMda dudha, zelavaTa, siMdhava ane madha ekatra karIne khAvAthI garbhane puSTi maLe che. 4 athavA kAMTAsaLiyAnAM mULa, haLadara, sAkara, kamaLane kaMda, e sarvane madha sAthe khAvAthI paDate garbha tatkALa aTake che. 5 lAjALu, dhAvaDInA phUla, kamaLa, madha, ledhara, e aiSadhonuM kalka garbhavatI strI pIe te garbhapAta thAya che. 6 sAkara ane cokhAno loTa samAna bhAge laIne tene kALA umaDAnA kavAthamAM nAkhIne pIvAthI garbhanuM rakSaNa thAya che. 7 kabutaranI hagAra khAnA dhovarAmaNa sAthe traNa dahADA pIvAthI garbhavatI strInA garbhasthAnamAMthI lehI vahetuM ekadama baMdha thAya che. 8 pahADa mULa ane aMgheDAnuM mULa ghasIne tene ninI aMdara lepa karyAthI strIne duHkhe karIne prasava thatuM hoya ane vedanA thatI hoya te maTIne tatkALa prasava thAya che. 9 zatAvarI, vaDhavADiyAnuM mULa, daMtImULa, araDUsInuM mULa, pASANabheda, e auSadhane lepa nimAM kare, tethI strIne garbha gakAI gayo hoya tene sukhakarIne prasava thAya che. - 10 garbha melI sAthe marI gayuM hoya, athavA garbha jamyA pachI melI na paDatI hoya te garbhavatIne page uttaraNInAM mULa bAMdhavAthI mare garbha ke melI paDe che. For Private and Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 185) 11 dUdha tathA ghI sAthe IdravAraNanAM mULa vATIne lepa karavAthI nizaLa maTe che. hRdayamAM zULa mAratuM hoya te siMdhava sAthe bIjerAne rasa pIvAthI te maTe che. 12 beDiyAkalAranAM mULa dIvelamAM vATIne tene lepa karavAthI navIna prasta thayelI strIonuM cenizULa maTe che. 13 kapAsanAM bIjanI sAthe ghI pIvAthI peninuM zULa maTe che. 14 athavA marUbhUmimAM utpanna thayelA prANIonA mAMsamAM pakava karelA telane lepa karavAthI nizULa maTe che. 15 ekale javakhAra je ghI tathA garama pANI sAthe pIvAmAM Ave te, agni jema TADhane dUra kare che tema te cenizULane dUra kare che. - 16 dUdhanI sAthe cokhAne leTa sAta dahADA khAya ane dUdhabhAtanuM bhajana kare to strIone dUdha ghaNuM Ave. 17 IdravAraNanuM mULa stana upara copaDavAthI athavA kuMvArane garbha haLadara sahita stana upara copaDavAthI stananI pIDA jaladI zamI jAya che. 18 kArelInA kadane lepa karavAthI ni bahAra nIkaLI hoya te pAchI praveza kare che; ane IdragopavaDe siddha kareluM ghI copaDavAthI te zithila hoya te majabuta thAya che. traNa tathA zastraghAta vagerenA upAya, vaNasaMrohaNolepaH ghRtakSIradrumAMkuraiH / triphalAvaTazRMgAzca trAyaMtIlodhrajoyathA // 6 // arjunoduMbarAzvatthalodhrajaMbUtvacaH smaa| yaSTI kaTuphalaM lAkSAcUrNakaM vraNarohaNam // 61 // vANapuMkhAziphAdaMta carvitAtadrasothavA / mahiSyAH pUtrajanmotthavarcIlepo vinAzakRt // 62 // carvito daMticUrNena sahadevIrasothavA / zvetavastreNasaMbaddho navodghAtavirohakRt // 63 // 1 e lAlaraMganAM jIvaDAM comAsAmAM thAya che, tene loko paramezvaranI gAyo kahe che. 24 For Private and Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (186). lajjApATheSupuMkhANAmekaikaM jalasaditam / mUlamAlepamAtreNa zastraghAtaprarohakRt // 64 // kAkajaMghapralepo vA zastraghAte dinatrayAt / pAkaM pUrya vinA rohaM nayatyeva na saMzayaH // 65 // trivRnmadhutilAdaMtI niMbapatraiH sasaiMdhavaiH / duSTavraNavinAzAya lepotyaMtavizodhanaH // 66 // 1 jemAMthI dUdha nIkaLatuM hoya evA jhADanA aMkura tathA ghI e bene mizra karIne lepa karavAthI gUmaDAM vagerene rUjha Ave che. temaja triphalA, vaDanI TIzIo, trAyamANa, ane ledharano lepa paNa teja guNa kare che. 2 sAdaDa, umaDe, pIpaLe, ledhara, jAnUDe, e vRkSanI chAla sarakhe bhAge levI tathA temAM jeThImadhanuM lAkaDuM, kAyaphaLa ane lAkha nAkhI cUrNa karavuM. e cUrNa vraNane rUjha ANe che. 3 zarapaMkhAnAM mULa dAMte cAvIne tene rasa traNa upara paDavAthI tathA tenA kucA traNa upara bAMdhavAthI traNa rUjhe che. 4 athavA bhezane prasava thAya te vakhatanuM tenuM chANa lAvIne tene lepa karavAthI traNane rUjha Ave che. 5 sahadevInA mULane dAte cAvIne tene rasa kADhI tathA temAM daMtImULanuM cUrNa meLavI tene dhoLA vastravaDe traNa upara bAMdhavAthI taratane ghA paDayA hoya tene rUjha Ave che. 6 lAjALu, pahADamULa, ke zarapaMkhe, e traNamAMthI game te ekanuM mULa pANImAM vATIne lepa mAtra karavAthI zastraghAta thaye heya tene rUjha Ave che. 7 zastra vAgyuM hoya te upara kAkajaghA (kAgavRkSa?) ne lepa traNa dahADA karavAthI pakavyA sivAya ke parUM thavA dIdhA sivAya aMkura ANe che emAM saMzaya nathI. 8 nasotara, madha, tala, daMtImULa, lImaDAnAM pAMdaDAM, siMdhava, e auSadhone lepa na rUjhe evuM cAMdu hoya temAMthI maLa kADhI nAkhIne tene rUjha ANe che. For Private and Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 187 ) nADItraNanA upAya, AvallImUlikAkhaMDainizAkhaMDaiH samanvitaH / pakkaM tailaM pralepana zamaM nADIvraNaM nayet // 6 // jjikA saiMdhavaM daMtI nIlImUlaM phalAni ca / mutre caturguNe siddhaM tailaM nADIvraNApaham // 68 // apuSIpatradhattUrakarNamoTA kuberkaa|| sakRtpralepamAtreNa satIvravraNarohaNaH // 69 / / priyaMgugulikAcUrNa bhakSitaM mAhiSaM dadhi / kodravAnnaM ca saMbhuktaM nADIvraNAvinAzakRt // 70 // triphalAyAH kaSAyeNa zRMgarAjarasena vaa| vaNaprakSAlanaM kuryAdupadaMzaprazAMtaye // 71 // meghanAdaziphAtAlA samAMzApuTapAcitA / tanmadhyApUritAnADI zamaMyAti cirodbhavA // 72 // ghRtasiddhArtha tailAbhyAM yutAdevI pralepataH / bhUjayaMtI ziphAvAtanADIvraNavinAzinI // 73 // guggulatriphalA vyoSaiH samarzighetayogataH / / nADIduSTavaNaH zUlabhagaMdaravinAzakRt // 74 // bahukAMjikapiSTA sA zAkhoTakatarutvacaH / / pralepanastunADInAM vraNazophavinAzakRt / / 75 // paktvA sikthanizAyaSTikaraMjaphalapallavaiH / paTolamAlatIniMbapatravraNyaM ghRtaMsmRtam // 76 // zAlI mudyavAnadyAjjAMgalaM ca sdaavrnnii| dakSakSIrAnagurvannaM maithunaM parivarjayet // 77 // 1 AvaLanA mULanA kakaDA tathA haLadaranA kakaDA mizra karIne temane telamAM nAkhIne lepa karavAthI nADItraNa zamI jAya che. 2 sAmA2, sidhava, tIbhUga, gajIna bhUga, 923-meddhaaAmaLAM (triphalA), e sarvano kalka karI telamAM nAkhI te tela cAra gaNu gAyanA mUtramAM siddha karI copaDavAthI nADItraNa dUra thAya che. 3 khaDabUcanAM pAMdaDAM, dhatUrAnAM pAnAM, bAvaLanI pAlI, nAMda For Private and Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (188) rUkhInAM pAnAM, e sarvane vATIne ekaja vAra lepa karavAthI game tevuM tIvra traNa thayuM hoya tene rUjha Ave che. 4 kAMga athavA kadarA sAthe dahIM khAvAthI nADItraNa nAza pAme che. 5 cAMdI thayelI maTavA mATe triphalAnA kavAthathI ke bhAMgarAnA rasathI traNane chevuM. 6 tAMdaLajAnAM mULa tathA tAlA (murA?) e banne samAna bhAge laIne puTapAka karIne nADItraNamAM pUravAthI te ghaNuM kALanuM hoya te paNa maTI jAya. 7 ghI tathA sarasiyA telamAM devI (vAMjhaNa kaTalI?) tathA bhUjayaMtI (bheMsamaDI) nA mULane vATIne lepa karavAthI vAyuthI thayelA nADI traNane nAza thAya che. 8 gugaLa, triphalA, zuMTha, pIpara, marI, e saghaLAM samAna leIne tene ghImAM kAlavIne lepa karavAthI nADItraNa, duSTa traNa tathA temAM thatuM zULa, ane bhagaMdarane maTADe che. 9 sAganA jhADanI chAlane ghaNI kAMjImAM vATIne lepa karavAthI nADItraNane sojo nAza pAme che. 10 mINa, haLadara, jeThImadha, karajanAM phaLa tathA pAMdaDAM, 5Tela, mAlatI, ane lImaDAnAM pAMdaDAM, e sahu nAkhIne siddha karehuM ghI (ghIne malama) traNane rUjha ANe che. 11 traNa vALAe khA, maga, java ane jaMgalI pazuonAM mAMsa khAvAM; kUkaDe, dUdha tathA bhAre khorAka khAva nahi, ane mathuna karavuM nahi. khasa, dAdara, ghavaDa, vagerenA upAya. cakramardaziphAdUrvA saiMdhavaM ca harItakI / eSAM samAMzakaM cUrNa takrakAMjikamarditaM // 78 // For Private and Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 189 ) visarpa hanti lepena raktamaMDalakaM tathA / kaMDUM daddUMzca vegena khasaraM cAtidAruNam // 79 // mustAriSTrapaTolAyAH kvAthaH sarvavisarpajit / dhAtrI paTolanivAnAM samadhurghRtasaMyutaH // 80 // siMdUrapippalI cUrNayutaM tailaM supAcitam / jisa haMti lepena raktavAtasamudbhavam // 81 // mustAriSTapaTolAyAH zUlaM raktaM ca dhImaDam / zirISozIranAgAhva hiMgUnAM vA vilepanam // 82 // kuSTavanhirnizAtAlaM lAMgalI ca manaH zilA / gomUtrapiSTamAlepAtkaMDUM hanti ca daddr3kAm // 83 // lalanaM vaTasaMmizraM jaTAyuSTaMkaNAnvitaH / sitAniMburasairmadyasakRdda duvinAzakRt // 84 // 1 kuvADiyAnAM mULa, darA, sidhava, haraDe, e ASadhe samAna bhAge leine tenu` cUrNa karIne chAza tathA kAMjImAM tenuM mardana karavuM. pachI teno lepa karAthI visarpa rAga, rAtAM cAmaDAM, khasa, dAdara, ( darAjha ) ane dArUNa evA ghavaDA, e sarve jaladIthI maTI jAya che. meAtha, arIThA, ane paTAlanA kvAtha pIvAthI saghaLA prakAranA virApe rAga maTI jAya che. 2 3 AmaLAM, paTeALa, ane lImaDAne kavAtha madha tathA ghI sAthe pIvAthI badhA visarpa maTe che. 4 siMdUra ane pIparanA cUrNamAM tela nAkhIne te pakava karavu. e tela cApaDavAthI rakatavAta ( ratavA ) thI utpanna thayeleA visarpa rAga maTI jAya che. 5 meAtha, arIThA ane paTolanA lepa karavAthI athavA sarasavRkSanI chAla, vIravALA, nAgakesara, ane hiMganA lepa karavAthI zULa tathA rAtAM DhIMmAM maTe che. 6 upaleTa, citrA, haLadara, haratAla, vaDhavADiyAnAM mULa, manazila, e sarvane gAyanA mUtramAM vATIne lepa karavAthI khasa tathA darAjha maTe che. For Private and Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 190 ) 7 rALa, gaMdhaka, gugaLa, TaMkaNa, sAkara, e sarve mizra karI lIMbunA rasamAM mardana karI eka vAra lepa karavAthI darAjha nAza pAme che. cabudanA upAya. saviDaMgo yavakSAraH zuMThI gNdhksNyutH|| zaraTAsRgyuto lepo drAvayatyarbudaM kSaNAt // 85 // zigrumUlakabIjAni sasiddhArthAtasI mssii| yavAmlataRpiSTAni nanti lepena cArbudam // 86 // uttuMDaM kitavaMmUlamuttaraM vidhinodhRtam / / arbuda gaMDamAlAM ca sudRDhAM hanti lepataH // 87 // 1 vAvaDIMga, javakhAra, zuMTha, gaMdhaka, e sarvanA cUrNane kAcaMDAnA lohImAM meLavI lepa karavAthI eka kSaNamAM arbada pIgaLI jAya che. 2 saragavAnAM bIja, mULAnAM bIja, sarasava, aLasI, elacI, e sarvane javanI kAMjI tathA chAzamAM vATIne lepa karavAthI ane buMda roga nAza pAme che. 3 pitAnA gharathI uttara dizAe ugelA UMcA moDhAnA phUlavAnA dhaMturAnuM mULa vidhipUrvaka lAvIne lepa karavAthI ghaNI kaThaNa ga. DamALA tathA abuMda maTe che. raktapitta vagerenA pratIkAra. raktapittasapasmAraH pAMDurogognidIpanam / vanhidagdhapratIkAravAtapittAmamArutaH // 88 // sUcitA iha zabdenAmUtrasUtre smaastH| teSAM pratikriyAM vacmi zAstradRSTyAyathAkramam // 89 // rakatapitta, apasmAra, pAMDuroga, jaThAgninuM pradIpana, agnimAM dAjhelAnA upAya, vAttapitta, AmavAyu, e rogo A graMthamAM pAchaLa saMkSepamAM zabda mAtra karIne sUcavelA che. e roganA upAya have zAstramAM kahyA pramANe anukrame kahuM chuM. For Private and Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 191 ) rakatapittanA upAya. vAtakakharasazcaiva zarkarA mdhumishritaa| kAmalaM raktapittaM ca pIto hanti dinatrayaM // 90 // viSapatrANi niSpiSya rasaH smdhushrkrH| pItonenazamaM yAti raktapittaM sudAruNam // 91 // pakkoduMbarakAzmaryapathyAkharjUragonanI / madhunAghnanti saMlIDhA raktapittaM pRthak pRthak // 92 // vAsako madhunA mizro bhakSito raktapittahRt / 1 garane svasa, sAkara tathA madha sAthe meLavIne traNa da. hADA pIvAthI kamaLa ane rakatapitta maTe che. 2 viSapatra (IkravAraNanAM pAnAM?) ne vATIne tene rasa madha tathA sAkara sAthe pIvAthI mahAdArUNa rakatapitta zamI jAya che. 3 pAka umaDAM, zIvaNanuM phaLa (ke kAyaphaLa?), haraDe, khajUra,. drAkSa, e sarvenuM kalka karIne madha sAthe cATavAthI rakatapitta maTe che. 4 araDUsAne rasa madha sAthe pIvAthI rakatapitta maTe che. pAMDuroganA upAya, madhuyaSTi sitAyuktA pAMDurogavinAzanI // 93 // phalatrikAmRtAvAsA tiktAbhUniMba niMbajaH / kvAtho madhuyuto hanti pAMDurogaM sakAmalam // 94 // 1 sAkara sAthe jeThImadha khAvAthI pAMDuraMga nAza pAme che. 2 haraDe, beDhAM, AmaLAM, gaLo, araDyo, kaDu, kariyAtu, lImaDe, e auSadheno kavAtha madha sAthe pIvAthI kamaLA sahita pAMDarogano nAza kare che. pAMDuroganAM lakSaNo kRSNAbho vAtapAMDuH syAttadupadravasaMgataH / pittapAMDuzca tadrogI pItamUtrAkSiviTchaviH // 95 // zvetAbhaM kaphapAMDutvaM tadvikArAnubaMdhi ca / vizeyaH sarvarUpazca pAMDurogastridoSajaH / / 96 // For Private and Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 18-2 ) vAyuthI thayelA pAMDurogInA varNa kALA hoya che, tathA vAyunA upadrava paNa te sAthe jovAmAM Ave che; pittapAMDuvALA rAgInAM mUtra, netra, jhADA, ane varNa pILAM heAya che; kaphapAMDu rogIne varNa dhALA hoya che tathA bIjA kaphanA upadravA paNa te sAthe jaNAya che. je pAMDurogamAM khadhA doSanAM cinha levAmAM Ave tene tridoSapAMDu uhe che. asAdhya pAMDurAgInAM lakSaNeA. raktakSayAnvitaH kSINaH chardi zophAdyupadbhutaH / pItabhAvasamAlokI pAMDurogI tyajatyasUn // 97 // je pAMDurogavALAnA zarIramAMthI leAhI kamI thai gayu` hoya; zarIre sUkAI gayeA hAya; ulaTI, sAjo vagere upadrave thayA hoya; ane tamAma padArthane pILA jotA hoya; te pAMDurAgI mRtyu pAme che. apasmAranA upAya. kezarImUlasaMghRSTasauvIrImUlanasyataH / apasmAraH zamaM yAti yathA duSTo nipIDitaH // 98 // yaSTi hiMgu vacA cakrA zirISa lazunAmayaiH / AjamUtrairapasmAro sonmAde nAvanAMjane // 98 // zaMkhapuSpI vacA kuSThaiH siddhaM brAhmIrase ghRtam / purANaM hantyapasmAraM sonmAdaM medhyamuttamam // 100 // kuSmAMDakarase siddhaM SoDazAMzaM sayaSTikaM 1 ghRtaM jayatyapasmAraM siddhAkhyaM nAmanAmataH // 101 // sumanAtArkSyajaM vizvA zakRtpArApatasya ca / aMjanaM hantyapasmAraM sonmAdaM ca vizeSataH // 102 // zigrukuSTazilAjIralazunavyoSahiMgubhiH / bastamUtre sRtaM tailaM nAvanaM syAdapasmRtau // 103 // haridrA hiMgu nirguDImUlasya rasanAvanAt / unmAdAdapyapasmArAnmAnavo mucyate dhruvam // 104 // 1 jema duSTa mANasane pIDA karavAthI te zamI jAya che tema, For Private and Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 193) bIrAnA mULa sAthe beraDInuM mULa ghasIne tenuM nasya ApavAthI apasmAra zamI jAya che. 2 jeThImadha, hiMga, vaja, kAkaDAsIMga, sarasavRkSa, lasaNa, upaleTa, e auSadhone bakarAnA mUtramAM vATIne pANI gALI leI tenAM TIpAM nAkamAM nAkhavAthI tathA AMkhamAM AMjavAthI apasmAra tathA unmAda roga maTe che. 3 zakhAvaLI, vaja upaleTa, e auSadhonA kalkavaDe brAhmonA rasamAM dhI siddha karavuM. e ghI ghaNA kALanA jUnA apasmArane tathA unmAda regane maTADe che. vaLI te buddhi vadhAravAmAM paNa uttama che. 4 keheLAnA rasamAM jeThImadhanA kalka sahita saLage bhAge ghI nAkhIne te siddha karavuM. e siddhavRta kahevAya che ane te apasamArane maTADe che. 5 meTe karaMja, rasAMjana, zuMTha, kabutaranI hagAra, e auSadhenuM aMjana karavAthI apasmAra maTe che; ane unmAda (ghelachA) vizeSe karIne maTe che. 6 saraga, upaleTa, manazila, jIrUM, lasaNa, zuMTha, pIpara, marI, hIMga, e aiASadhenuM kaTaka karI te vaDe bakarAnA mUtramAM tela pakavavuM. e telanAM nAkamAM TIpAM nAkhavAthI apasmAra maTe che. ( 7 haLadara, hIMga, ane nagoDanA mULano rasa ekatra karIne tenAM TIpAM nAkamAM nAMkhavAthI manuSya apasmArathI tathA unmAdathI jarUra chUTe che. - bhUkha lAgavAnuM cUrNa. yavakSArAnvitAzuMThIcUrNa lIDhaM ghRtAnvitam / uSNena vAriNApItametaJcUrNa kSudhAkaram // 105 / / yavAnI vyoSa siMdhUttha jIrakadvayahiMgubhiH / hiMgvaSTakamidaM sAjyaM bhuktaM vAtajidagnikRt // 1.6 // kaNA siMdhuzivAvanhicUrNamuSNena vAriNA / pItaM prAtaH kSudhaM kuryAtpAvakasyAtidIpanaM // 10 // viDaMga vanhibhillAta gaDUcI guDanAgaraiH / samAMzaiH sa sitairleho jaTharAnaladIpanaH // 10 // 25 For Private and Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 194) kpitthckrcaaNgeriimricaajaajicitrkaiH| kaphavAtaharo grAhI balyodIpana pAcanaH // 109 / / dhAnyajIrakasaMsiddhaM ghRtamagnivivarddhanam / rocanaM doSazamanaM vAtapittavinAzanam // 110 // 1 javakhAranI sAthe juThanuM cUrNa ghI sAthe cATavuM. athavA eja cUrNa garama pANI sAthe pIvuM, tethI bhUkha ughaDe che. 2 javAna (ajame), suMTha, pIpara, marI, siMdhava, jIruM, zAhajIrUM, hIMga, e ATha auSadhonA cUrNane hivaSTaka kahe che. e cUrNa ghI sAthe khAvAthI vAyu maTe che tathA jaTharAgni pradipta thAya che. 3 pIpara, siMdhava, haraDe, citrA, e cAra auSadhonuM cUrNa garama pANu sAthe savAramAM pIvAthI bhUkha utpanna thAya che tathA jaTharAgni atizaya pradipta thAya che. 4 vAvaDIMga, citrA, bhilAmAM, gaLo, goLa, zuM, ane dheLA tala, e sarvane avaleha karIne cATavAthI jaTharAgni pradipta thAya che. 5 keDuM, tagara, lUNI, marI, jIruM, citra, e auSadhovaDe avaleha, banAvI cATavAthI kapha ane vAyu nAza pAme che, jhADAne kabaje thAya che, baLa utpanna thAya che, jaTharAgni pradipta thAya che tathA maLanuM pAcana thAya che. 6 dhANA, ane jIrAnuM kalka karI temAM thI siddha karI te khAvAthI jaTharAgninI vRddhi thAya che, rUcI utpanna thAya che, doSa zame che ane vAtapittano nAza thAya che. vahidagdha pratIkAra sikthaM sarjaraso jIraM ghRtapakvaM trayaM haret / lepato vanhi dagdhasya vedanAmativegataH // 111 // tilatailaM yavA dagdhA etallepena nizcitam / vanhi dagdho vraNorohaM yAti duHkhaM prazAmyati // 112 // 1 mINa, rALa, jIruM, e traNane ghImAM pakava karIne tene lepa karavAthI devatAmAM dAjhelAnI vedanA tatkALa maTI jAya che. 2 bALelA javanI rAkheDI talanA telamAM meLavIne cApaDa For Private and Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 195) vAthI agnithI dAjhavAthI je traNa thayuM hoya te rUjhe che tathA pIDA zamI jAya che. viSanA upAyo baMdhyAkarkoTikAmUlaM chAgamUtreNa bhAvitam / nasyaM kAMjika saMpiSTaM viSopahRtacetasAm // 113 // mUlatvapatrapuSpANi bIjaM ceti zirISajam / gomUtracUrNitaM hyetadbheSajaM viSanAzanam // 114 / / maricaM nivapatrANi saiMdhavaM mdhusrpissaa| naMti saMrvANi vegena viSaM sthAvarajaMgamam // 115 // rajanIsaiMdhavakSaudrasaMyutaM ghRtamuttamam / pAnaM zUlaviSArtasya sarpadaSTasya ceSyate // 116 // svedaM vepathuromAMcI zarIre vRzcikodbhavam / sadyaH saiMdhavapAnaM ca ghRtayuktaM vinAzayet // 11 // tilatailaM guDaM cArkakSIreNa saha loDayet / / yojyaM zunakadaMzetu sarpotthaviSanAzanam // 118 // tAlanibadalaM kezA cUrNa tailaM tathA ghRtam / dhUpo vRzcikaviddhasya zikhipatraghRtena vA // 119 // 1 vAMjhaNI kaTalInuM mULa lAvIne tene bakarAnA mUtranI bhAvanA ApavI. pachI tene kAMjImAM vATIne jherathI machata thayelA mANasane tenuM nasya ApavuM (suMghADavuM-nAkamAM TIpAM nAMkhavAM) tethI jhera utare che. 2 sarasanA jhADanAM mULa, chAla, pAMdaDAM, phUla, ane bIja, e sarvene gAyanA mUtramAM vATIne tenuM nasya ApavuM tethI jhera utare che. 3 marI, lImaDAnAM pAMdaDAM, siMdhava, e sarvane madha tathA ghI sAthe khavarAvavAthI sthAvara tathA jaMgama viSa nAza pAme che. 4 haLadara ane siMdhava, madha tathA ghImAM nAkhIne sApe DarelA mANasane pAvuM. tethI zULa sahita jheranI vedanA nAza pAme che. 5 vIMchI karaDavAthI zarIre parasevo vaLe che, zarIra dhruje che ane rUvAM ubhAM thAya che. tevA mANasane tarataja siMdhava tathA ghI pAvAthI vIMchInI vedanA nAza pAme che. For Private and Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 196 ) 6 talanuM tela, geLa ane AkaDAnuM dUdha, e sarve meLavIne ekatra karavuM. pachI kUtarAnA daMza upara lagAvavuM. vaLI A auSadha sApanA jherane paNa nAza karanAruM che. 7 tADanAM pAMdaDAM, lImaDAnAM pAMdaDAM, vALa e sarvenuM cUrNa karIne temAM tela tathA dhI meLavIne vIMchI karaDo hoya te jagAe dhUpa de. athavA meranAM pIMchAM ane ghIne dhUpa devo. graMthine phADavAne lepa. kapotapakSiviTayuktakSAro graMthividAraNaH / daMtIcitrakamUlArkatvaksnuhIpayasA guDaH // 120 // . 1 helAnI hagAra ane javakhAra gAMThane phADe che. temaja daMDa tImULa, citra, AkaDAnI chAla, thoranuM dUdha ane geLa, e sarvene lepa paNa gAMThane phADe che. vraNazedhana lepa. tailaM saiMdhavayaSTayAhvaniMbapatranizAyutaiH / tRvRtdhanayutaiH piSTaiH pralepAvraNazodhanaH / / 121 // 1 siMdhava, jeThImadha, lIMmaDAnAM pAMdaDAM, haLadara, nasetara, metha, e sarva telamAM vATIne teno lepa karavAthI vraNa (cAMdu) pAkIne temAMthI parU vagere nIkaLI jaI te zuddha thAya che. graMtha samApti, muktAphalai rivadhanaiH zucibhiH suvRttairApUritA vimalakAvyaguNaistu yuktaa| zrIkaMThapaMDitakRtirbudhakaMdharAsu muktAvalIva luThatAM rucirA cirAya // 122 / / A zrIkaTha paMDitanI kRti nakkara, nirmaLa ane goLAkAra motIthI banAvelI motInI mALAnI peThe nirmaLa kAvyanA guNae karIne yukata che; e graMtharUpa kRti paMDitenA kaMThamAM suMdara metInI mALAnI peThe ghaNakakALa sudhI ALATe matalaba ke ze. ___iti paramajainAcAryazrIzrIkaMThaviracite umAsvAtivAcakaziSyazodhite hitopadezanAmni bAlastrIrogazastraghAtanADIvisarpakaMDUdadraktapittApasmArapAMDurogavanhidIpana vanhidagdhazvetapittasarpaviSakaMdaviSavRzcikaviSapratIkAranAmA dazamaH samuddezaH // 10 // samAptam. For Private and Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 197) rasAyano. hiMgaLakamAMthI pAra kADhavA vize. eka zera cokhe rUmI hiMgaLakane gAMgaDa le, ane tenI AsapAsa pAMcazera cItharAM lapeTI eka majabUta daDA banAvo; pachI eka moTuM mATaluM bhAgI nAMkhI temAMthI eka ThIba kahADI laI te ThIbamAM traNa bAjue traNa IMTa mUkavI ane tenI upara pele daDe mUko. tyArabAda eka mATInI pAkI hAMllI levI, ane tene aMdarathI cUnAvaDe dhoLI nAMkhavI; pachI tene te daDA upara udhI mUkavI, evI rIte je te daDAnuM mUkha DhakAI jAya ane bahAranI havA tene maLI zake. daDAnI AsapAsa cAre tarapha ghAsaleTa sAdhAraNa rIte copaDavuM ne pachI tene saLagAva. prathama je hAMllI batAvI che tenA upara eka TuvAla bhIne karI gaDI vALI mUka; jema jema sUkAya tema tema pANI nAMkhI bhIne rAkho. daDAne saLagate AkhI rAta rahevA de. pachI savAre temAMthI je pAre nIkaLe checa te tathA pelI rAkhaDIne be cAra vAra dhovAthI je kaI pAre nIkaLe che ane hAMllImAM caMTa hoya te sarva ukhADI le. A pramAche hiMgaLakamAMthI pAra nIkaLe che. (jeTalA hiMgaLakamAMthI pAre kADho hoya tenAthI pAMcagaNa cItharAM tenI AsapAsa lapeTavAM. trAMbAnI bhasma vanaspatithI banAvavA vize. cokhAM trAMbAnAM paDyAM ApaNe jeTalI bhasma karI hoya teTalA vajane levAM. pachI tene zuddha karavAne mATe, agnimAM khUba lAlALa tapAvavAM, ane te tapAvelAM patrone kALA gadheDAnA mUtramAM ekasene ATha vAra bUjhAvavAM. AthI te trAMbAnAM paDyAM zuddha thaze. pachI dhoLI akela zera adhe, cAmadUdhInI jaDa ardha zera, mUI nAM IMDAnAM khokhAM ardha zera, A pramANe sarva vastuo laI tenuM cUrNa karavuM. pachI te cUrNa trAMbAnAM pAzera patranI taLe upara mUkI For Private and Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 18 ) koDIAmAM saMpUTa karI gajapUTamAM mUkI jaMgalanAM chAMNAnI AMca devI. AthI bhasma dhoLI thaze. gaja samacorasa ane gaja uMDA khADAne gajapUTa kahe che. bIjI rIta-tAMbAnA bevaDA pisAne TIpAvI tene pAtaLe karo, pachI tene AkaDAnA dUdhamAM sAta vAra lAlaceLa karI bUjhavavo. pachI zeranA uparanAM siMgheDAM vATI tene rasa kADhI ukALI temAM sAtavAra bUjhavavo. gaLajIbhInA rasamAM sAtavAra bUjhava, ane bhAMgarAnA rasamAM sAtavAra bUjhava. pachI keDIAmAM gaLajIbhI, bheMyadhelI, tilakAMTe, traNe vastuo sarakhe bhAge laI tene vATI lonca karI vacamAM pele bevaDe pise mUkI saMpUTa karI sAta kapaDamaTa karI jagalanAM aDAyAMnI cha paheranI AMca devAthI peLI bhasma thaze. cAMdInI bhasma vanaspatithI banAvavA vize. cokhkhI cAMdI eka rUpiyA bhAra laI tenuM pataruM kaladAra rUpiyA jeTaluM karAvavuM pachI tene medInA rasamAM savAra lAlacoLa tapAvI bUjhavavuM, pachI tene pelA rasarahita lecAmAM mUkI kapaDamaTa karI so aDAyAMmAM pheMkI devuM AthI bhasma zuddha thaze. pArAnI bhasma vanaspatithI banAvavA vize. be tolA zuddha pAre le ane be tolA kuvArapAThAne rasa levo. te bene khUba khala karavAM; jyAre sUkAI jAya tyAre bIje be telA rasa nAMkhave. ema sATha vAra karavuM. pachI tene kAcanI majabUta sIsImAM bhare ane tene meMDha majabUta mudrA karavI. pachI tene vAlukAyaMtramAM mUkI bAra pahera AMca devI. tIvra, madhyama, ane a5 cAra cAra paheranI AMca devI. pArAnI bhasma thaze. bIjI rIta-zuddha pAra le pachI tene lAjulADInA rasamAM For Private and Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 19 ) ghaNIvAra sUdhI khala kare-jyAMsudhI dekhAya nahIM tyAMsudhI khalA kare. pachI tene mUSamAM mUkI tenA upara tene ja rasa reDo. mUSa baMdha karI mudrA karI bazera chANanI AMca devI. bhasma thaze. semalanI bhasma vanaspatithI banAvavA vize. somala to eka, haDasAMkaLa tolA daza, phUTI lUgadI karI tene mAM somala mUko. aDadho kalAka rAkhI mUkI acchera aDAyAMnI AMcamAM phUMkavuM. bIjI rIta-AkaDAnA dUdhamAM lUgaDuM traNa divasa palALI rAkhavuM. pachI temAM eka tole somala mUke. acchera aDAyAMnI AMca devI. bhasma thaze. - zIsAnI bhasma vanaspatithI banAvavA vize. chera sIsuM gAyanA mUtramAM, telamAM, tathA chAzamAM sAtavAra dhavuM eTale zuddha thaze. pachI tene lekhaMDanI kaDhAImAM nAMkhavuM ane nIce AMca karavI. pIgaLe eTale tene kuMvArapAThAnA mULathI khUba ghasavuM. ema be traNa divasa karavuM eTale bhasma thaze. pachI te bhamane kuMvAranA rasamAM khala karI pacAsa pUTa devA. dareka pUTe pAMca zeranI AMca karavI, bhasma thaze. haratAla bhasma vanaspatithI banAvavA viSe. varakhI A haDatAla eka tolo levI. tene traNa traNa divasa sudhI telamAM, chAzamAM, tathA gAyanA mUtramAM palALI mUkavI. pachI jhajhaTAnI bhasma zera daza karI eka mATalAmAM pAMca zera bharavI; tenI vacamAM keDI AmAM saMpUTa karI pelI haDatAla mUkavI. pachI upara pAchI pAMca zera bhasma bharavI. mATalAnuM mUkha baMdha karavuM. bAra paheranI AMca devI. bhasma thaze. For Private and Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 20 ) upayogI cUrNo. lAkSAdi cUrNa lAkha, haraDe, majITha, haLadara, beThAM, AmaLAM, devadAra, suMTha, rIMgaNI, bheMyarIMgaNI, gokharU, bIlImULa, araNamULa, TIMmULa, metha, aghADe, lImaDAnAM patra, eraMDAmULa, vAvaDIMga, citra, dAMti, pIpara, marI, rasAMjana, tejavatI, ledhara, A sarva auSadhI samAna bhAge laI tenuM cUrNa karI madhamAM bera jevaDI goLI bAMdhavI. savAramAM eka goLI levI, tenAthI dAMtoga, mukharoga, ane gaLAnArega maTe che. eka mAsa paryata e cUrNa gAyanA mUtramAM eka tele savAre ne eka tele sAMje phAke te koDha mAtrane nAza kare che. vaizvAnara cUrNa. | siMdhava, yuvAnI, pIparImULa, ajamo, pIpara, suMTha, haraDe, e sarvanuM cUrNa sAta divasa uhA pANImAM phAkavAthI pALa, bastizULa, nizULa, vAyuvega vagere maTe che. bibhItakAdi cUrNa beDhAM, ativiSa, nAgakezara, nAgaramotha, pIpara, bhArIMga, suMTha, marI, rasAMjana, tejavatI, triphalA, ledhara, sarvanuM cUrNa karI madhamAM goLI bora jevaDI karavI. savAre eka khAvI. dAMtaroga ane gaLAnA rogane maTADe. nava rasAdi cUrNa haraDe, beDhAM, AmaLAM, suMTha, marI, pIpara, vAvaDIMga, metha, citra, e badhI vastuo sarakhe bhAge levI, lehabhasma cAra telA levI. pachI tene madha ane ghImAM caNA jevaDI gaLI vALavI, e For Private and Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 201 ) goLI savAre eka levI; tethI pAMDuroga, hRdayaroga, arza, kuSTaroga, kamaLo, vagere maTe che. pAdi caNa. suMTha, marI, pIpara, vAvaDIMga, samudralavaNa, kAcalavaNa, biDalavaNa, siMdhava, saMcaLa, jIrU, haraDe, javakhAra, cavaka, citrA, pIparImULa, nasotara, e badhI vastuo samAna bhAge levI, ane paMca lavaNa cothA bhAge levAM. pachI tenuM cUrNa karavuM. e cUrNa aDadho tole unDA pANImAM levAthI vAyune maTADe che, ane ati bhUkha lAge che. trijAtAdi cUrNa taja, tamAlapatra, elacI, vAvaDIMga, gaLo, dANuM lAkha, suMTha haLadaranA gAMThIA, lIMbaDAnI aMtara chAla, pIpara, savA, senAmukhI, bhAMgaro, dhANa, haraDe, beDhAM, AmaLAM, sarva vastuo samAna bhAge levI. temAM sonAmukhI sarvanuM adhe levI. cUrNa karI sAkaramAM savAre tathA sAMjhe phAkavuM. e ASadha lehIvikArane maTADe che tathA koDhane sApha kare che. DAMga cUrNa. karIAtu, lIMbaDAnI chAla, kaDu, gaLo, haraDe, metha, dhamAso, trAhImANa, rIMgaNI, kAkaDAsIMga, suMTha, pItapApaDe, priyaMgu, 5ToLa, pIpara, ane kacUra, e sarva samAna leIne tenuM cUrNa pANuM sAthe levuM, tethI tAva maTe che. arirAva cUrNa. liMbaDAnI chAla, marI, pIpara, suMTha, haraDe, beDhAM, AmaLAM, saMcaLa, siMdhava, biDalavaNa, javakhAra, sAjIkhAra, cavAnI, aja For Private and Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 202 ) moda, e samAna auSadhInuM cUrNa sAta divasa unDA pANImAM phAkavAthI sarva tAvane maTADe che. zaMgyAdi cUrNa. kAkaDAsIMga, suMTha, marI, pIpara, haraDe, beDhAM, AmaLAM, rIMgaNI, bhArIMga, puSkara mULa, paMcalavaNa, e sahunuM samAna bhAge cUrNa karI unDA pANImAM phAkavuM, tethI svAsa, udhdhavAtakAsa, pInasa, e rogane maTADe che. udavijaya cUrNa bAlabIlI, ajamoda, vaja, citrA, hiMga, vachanAga, ativiSa, savA, cavaka, paMcalavaNa, pIparImULa, javakhAra, iMdrajava, zuMTha, marI, pIpara, haraDe, beDhAM, AmaLAM, taja, tamAlapatra ane elacInuM cUrNa karI unDA pANImAM ardhA tolo dIvela nAMkhIne ApavuM; ethI saMgrahaNI, pAMDuroga, zvAsa, ane zULane maTADe che. vizvAdi cUrNa. zuMTha, saMcaLa, puSkaramULa, ane hiMga, samamAtrA cUrNa unhA pANImAM levuM tethI hadaya zULa maTe che. gaMgAdhara cUrNa ajameda, carasa, zuMTha, ane dhAvaDInAM phUlanuM, samayAtrA cUrNa gAyanI chAzanA pANImAM levuM, tethI atIsAra maTe che. elAdi cUrNa. elacI, pASANabheda, zilAjIta, ane pIparanuM, samamAtrA cUrNa cokhAnA dhAvaNamAM levuM, tethI prameha maTe che. For Private and Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 203 ) lavaMgAdi cUrNa. lavIMga, kakala, pIpara, suMTha, caMdana, elacI, motha, vazare cana, vIraNavALa, nAgakesara, jAyaphaLa, kapUra, chaDa, satAvarI, gekharU, Asadha, gaLosatva ane tagaranuM samamAtrA cUrNa sAkaramAM levuM tethI sarva prameha maTe che. kAyalAdi cUrNa. kAyaphaLa, puSkaramULa, bhAriga, kAkaDAsIMga, e aiASadhInuM samamAtrA cUrNa madhamAM tathA AdAnA rasamAM levuM, tethI kapharoga maTe che. zrIkhaMDAdi cUrNa. kesara, marI, jAyaphaLa, lavaMga, drAkSa, taja, tamAlapatra, ratAMjaLI, vALa, jeThImadha, haLadara, zuMTha, pIpara, pIparImULa, dhANA, jIrUM, nAgakesara, kamaLakAkaDI, ane khArekanuM, samamAtrA cUrNa karI sAkara meLavI, aDadhe tela levuM. tethI zvAsa, kaMThazeSa, javara, prameha lehIvikAra ane atIsAra maTe che tathA zarIrane puSTi thAya che. upayogI goliyo. amRtamabhA guTI. lavIMga, jAyaphaLa, kesara, akalakara, kaucAM, kALI mUzaLI, suTha, taja, aphINa, kanakabIja, kherasAra, kapUra, e dareka vastu eka eka tela levI; kastUrI cAramAsA levI; pachI tenuM bArIka cUrNa karI nAgaravelanA pAnanA rasamAM goLI caNoThI jevaDI vALI sUkavavI. e geLI vIrtha staMbhana kare che. pacca-gahanuM anna khAvuM. For Private and Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 204 ) ciMtAmaNI rasa guTI. jIrU, pIpara, suMTha, paMcalavaNa, marI, gaMdhaka, abhraka, sAjIkhAra, pArA, vachanAga, e sahunuM samamAtrA cUrNa karI, AdAnA rasanI bhAvanA sAta, ane nAgaravelanA pAnanA rasanI bhAvanA sAta devI. caNAnA jevaDI gALI karavI. AmajavaramAM tuLazInA rasamAM ApavI; tAvamAM jIrAmAM ApavI; sannipAtamAM pIparamAM ApavI; pramehamAM AdAnA rasamAM ApavI; ane peTanA rogamAM pANImAM ApavI, tripurabhairava rasa zuTI. zu'Tha, marI, ane pIpara sarakhe bhAge levAM; TakaNa paNe bhAga leve; ane vachanAga ardha bhAge levA. pachI tenuM cUrNa karI nAgaravelanA rasanI bhAvanA traNa devI. gALI caNAjevaDI vALavI. eka gALI levI. e gALI sannipAta, mahAvara, mastakapIDA, ane peTapIDAne maTADe che. jvarAMkuzarasa zuTI. pArA TAM. 1, ga'dhaka TAM, 1, vachanAga TAM. 1, dhaturAnAM khIja TAM. 3, suMTha, marI, pIpara, tAM. 12, e pramANe leine bIjorAnA rasamAM gALI vALavI. pachI AdAnA rasamAM ratI e ApavI, tethI te badhA tAvane maTADe che. pathya dUdhabhAta khAvAM, khArUM' khATuM khAvuM nahIM. Ana dabhairavarasa zuTI, hiM gaLeAka, vachanAga, marI, 8'kaNakhAra, pIpara, e eSAnu samamAtrA cUrNa karI bIjerAnA rasamAM cAra paheAra khala karavA. marI pramANe gALI AMdhavI. zvAsa, kAsa, sannipAta, sagrahaNI, zULa, prameha, mRgI vAyu, chAi, eTalA regane maTADe, For Private and Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 205 ) amarasuMdarIsa guTI. suTha, marI, pIpara, haraDe, beDhAM, AmaLAM, sabhALu bIja, pIparImULa, citraka, leAha, pArA, gadhaka, vachanAga, vAvaDIMga, ekalakA, meAtha, ane e sarvathI khamaNeA geALa lei caNA pramANe gALI bAMdhavI. e khAvAthI ezI prakAranA vAyu, sannipAta, gudAnA rAga, ane kAsazvAsa, e sarva maTe che. caMdrakalA guTI. elacI, kapura, AmaLAM, jAyaphaLa, sAkara, gokharU, sibala phUla, pArA, vaga, lAha, ane e badhAnI kharAkhara gaLeA levI. pachI prathama gaLAmAM sibalaphUla meLavI kvAtha karavA. ane ukaLatAM zeSa rahe temAM pAchaLa kahelI sarva ASadhIe nAMkhI gALI caNA pramANe khAMdhavI. e gALI dararoja eka khAvAthI te sarva pramehane maTADe che. amUla TI. pAreA TAM. 1, gadhaka TAM. 1, pIpara TAM. 3, haraDe TAM. 4, mahetAM TAM. pa, araDuse tAM. 6, bhArIMga TAM. 7, e pramANe leine cUrNa karavuM. pachI khAvaLanA kavAtha karItenA phUTa ekavIsa dei gALI AMdhavI. e gALI kAsa rogane maTADe che. zakhavaTI. cAra tolA AMkhalInA khAra ane cAra teAlAbhAra pacalavaNa e bene li'bunA rasamAM vATavAM. pachI te vATelA rasamAM cAra teAlA zakhanAbha uSNa karI sAtavAra bhrUjhAvavI eTale tenI rAkha thaze. te rAkhacAra teAlAbhAra lei temAM eka eka tAlA zuMTha, marI, pIpara ane hIMga nAkhavAM. tathA pA tAleA vachanAga, vachanAga jeTalA pAreA, ane pArA jeTaleA gadhaka, e sarva padArthA nAMkhI gALI eranA ThaLiyA jevaDI karavI. A gALI dararAja eka eka savAramAM khAvI. A goLI kSayarogane, zULa rAgane, kAlerAne, ane madyAgnine maTADe che. For Private and Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 206 ) pracetA guTI. zuM, marI, pIpara, haraDe, beDhAM, AmaLAM, hiMga, siMdhava, kaDU, vaja, karajakhIja, dheALA sarasava, sama bhAge leI tenI akarAnA mUtramAM geALI AMdhavI. A gALInu` AMkhamAM aMjana karavAthI bhUtAnmAda ane ekAMtara jvara maTe che. trilA gruTI. elacI, taja, tamAlapatra, haraDe, beDhAM, AmaLAM, suTha, marI, pIpara, e sarve samAna leine te saiAnI barAbara naseAtara levu. pachI tenI sAkara ane madhamAM gALI AMdhavI, A gALI sarva rAgane maTADe che. khacerasArAdI chuTI. beDhAM, haraDe, dhAvaDI, kAyaphaLa, suMTha, marI, pIpara, elacI, kAkaDAsIMga. kapUra, pIparImULa, lava'ga, ane badhAnI kharekhara kherasAra leI cUrNa karI AdAnA rasanI bhAvanA ApavI tathA bAvaLanI chAlane ukALI tenI bhAvanA devI. pachI gALI vALavI. e gALI Asa, ph, svarabhaMga, udharasa, ane kSayane maTADe che. gheADAcAlI guTI. pArAne jUnI IMTa tathA kuMvAranA rasavaDe zuddha karavA; gadhane ghI ane dhavaDe zuddha karavA; pachI pArA gaMdhakanu khalamAM bhegAM mardana karavu'. zuddha nepALA, zuddha vachanAga, zuddha haratALa, gAyanA mUtramAM DholAya travaDe pacAvIe. pachI su', marI, pIpara, haraDe, beDhAM AmaLAM, TaMkaNakhAra, samAna bhAge lei, vATI cUnAnA pANInA paTa traNa devA. pachI bhAMgarAnA rasamAM gALI maga jevaDI khAMdhavI. e gALI cAra khAMDa sAthe levI ane tenA upara uSNu pANI pAMca sAtavAra pIvu'. tethI ajIrNa zULa, saMgrahaNI, gulma, vAyu, Ama vagere sarva rAga jAya che. A gALI eka e julAba kare che. For Private and Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 207 ) amRta saMjIvanI guTIkA. hIMgalekane pAre TAM. 2, zodhela gaMdhaka TAM. 2, zudhela vachanAga TAM. 1, ane marI TAM. levAM prathama pArA gaMdhakanI kAjalI karavI, pachI bIjA auSadhonuM cUrNa karI temAM meLavavuM ane tene brAhmInA rasanI bhAvanA ekavAra ApavI; pachI ekavAra citrAnA rasanI bhAvanA ApavI. gaLI ratI pramANe bAMdhavI. A goLI AdAnA rasamAM ApavAthI sannipAtanI mUchane, asAdhya sanipAtane, viSama javarane, maMdAgnine, ane vAyune maTADe che. kAlAri rasa. zuddha pAro mAsA 12, zuddha gaMdhaka mA. 20, zuddha vachanAga mA. 12, marI mA. 20, lavaMga mA. 16, dhaMturAnA bIja mA. 13, TaMkaNakhAra mA. 20, jAyaphaLa mA. 20, ane akalakare mA. 12, leche. prathama pArA gaMdhakanI kAjalI karavI, pachI bIjA auSadhenuM cUrNa karI temAM meLavavuM ne traNa divasa sudhI AdAnA rasamAM khela karavuM, pachI lIMbunA rasamAM divasa traNa khela karavuM; keLanA rasamAM traNa divasa khala karavuM. A rasa ratI eka tathA be pramANe pAnamAM khAya te vAyune tathA sannipAtane dUra kare che. zvAsakuThAra rasa, eka TAMka zuddha pAre, eka TAMka zuddha vachanAga, eka TAMka TakakhAra, eka TAMka gadhaka, eka TAMka manazIla, ATha TAMka marI ane cha TAMka zuMTha, marI, tathA pIparanuM cUrNa levuM. prathama pAra gaMdhakanI kAjalI karavI; pachI temAM akeka marI nAkhatAM javuM ne khala karatA javuM. evI rIte ATha TAMka marI naMkhAI rahe tyAM sudhI khala karo. pachI temAM trIdunuM cUrNa meLavavuM. eTale zvAsakuThAra rasa siddha thAya che. A zvAsakuThAra rasa eka athavA be ratI pAnamAM khAvAthI ane sAdhya evA zvAsane paNa maTADe che. temaja javarane paNa maTADe che. For Private and Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 208) AnaMdabhairava rasa. zuddha hIMgaLaka, zuddha vachanAga, marI, TaMkaNakhAra ane pIpara e pAMca auSadhanuM cUrNa karI tene bIjerAnA rasamAM cAra pahera sudhI khela karavuM. pachI tenI mAga pramANe goLI bAMdhavI. A goLI khAvAthI zvAsa, kAsa, sanipAta, saMgrahaNuM, zULa, prameha, mRgIga, tathA vAyu chadaM vagere maTe che. bIjo AnaMdabhairava rasa. zuddha hiMgaLaka, zuddha vachanAga, marI, TaMkaNakhAra, ane pIpara, A badhAnuM cUrNa samabhAge karavuM ne badhAnI barAbara aphINa meLavavuM. pachI tenI maga pramANe goLI bAMdhavI. A gebI asAdhya atisArane ane vAyune paNa maTADe che. rAkhagAMka rasa. traNa bhAga mArelo pAro, eka bhAga senAnI bhasma, eka bhAga trAMbAnI bhasma, be bhAga manasIla, be bhAga gadhaka, ane be bhAga haratALa, eonuM cUrNa karIne te cUrNa ThaMDIomAM bharavuM. pachI bakarAnA dUdhamAM vATelA TaMkaNathI kaDIonAM meM baMdha karIne kaeNDIone mATInA vAsaNamAM bharI vAsaNane kapaDa maTI karIne gajapUTamAM mUkavuM; zItaLa thayA pachI tene kADhI levuM, eTale rAjamRgAMka nAmane rasa siddha thAya che. ogaNIsa marI, dasa pIpara, madha ane ghI e- enI sAthe A rasa cAra ratIbhAra khAvAmAM Ave to tethI kSayarega maTI jAya che. rAmabANA sa. eka bhAga pAre, eka bhAga vachanAga, eka bhAga laviMga, eka bhAga gaMdhaka, be bhAga marI, ane ardha bhAga jAyaphaLa, A sarva ekaThAM karI AMbalInA phaLanA rasathI khUba vATavAM eTale rAmabANa For Private and Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 209 ) rasa thAya che. e rasa saMgrahaNI, AmavAyu, ane maMdAgnine maTADe che. A rasa marInA anupAnathI ApavAmAM Ave te jaTharAgni jaladIthI pradipta thAya che. vaLI e zvAsa, udharasa, vamana tathA kRmine nAza kare che. kumakuThAra rasa. ATha bhAga kapUra, eka bhAga kaDAchAla, eka bhAga trayamANe, eka bhAga ajame, eka bhAga vAvaDIMga, eka bhAga hIMgaLeka, eka bhAga nAgakesara ane eka bhAga khAkharanAM bIja, A sarvenuM bArIka cUrNa karI bhAMgarAnA rasanI ane brAhmInA rasanI bhAvanA devI eTale kRmikuThAra siddha thAya che. A rasanI eka eka vAlabhAranI goLIo karavI. A goLI dhaMturAnA pAMdaDAnI sAthe khAvAmAM Ave che tethI kRmine nAza thAya che. caMdrakalA rasa, - elacI, kapUra, sAkara, jAyaphaLa, AmaLAM, gokharU, sImalAnI chAla, pArAnI bhasma, kathIranI bhasma, ane loDhAnI bhasma, A sarva auSadhone barAbara bhAge laI teone gaLAnA tathA sImalAnA kavAthanI bhAvanA ApI, bAra bAra caNoThIbhAranI geLIo karavI. A goLI madhanI sAthe khAvAthI sarva prameha dUra thAya che. tripurabhairava rasa, * eka bhAga vachanAga, be bhAga suMTha, traNa bhAga pIpara, cAra bhAga marI, pAMca bhAga mAreluM trAMbu, ane cha bhAga hIMgaLAka, A sarvanuM cUrNa karavuM. A tripurabhara rasa, sannipAtane temaja javarane nAza kare che. A rasa aDadhI ratI le. For Private and Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 210 ) brahmAstra ra. pArAnI bhasma, TAM. 3, zuddha gaMdhaka, TAM. 3, A be auSadhanI barobara zuddha - chanAga levo ane A badhAMnI barobara marI levAM. pachI sarva auSadhInuM cUrNa karI AdAnA rasanI bhAvanA ekavIsavAra ApavI. A auSadha eka ratI khAya te sannipAta dUra thAya. vijayabhairava tela mAlakAMkaNuM, asALIo, kALIjIrI, ajame, methI, tala, A sarva barAbara laI tenuM tela ghANImAM kaDhAvIne zarIre mana kare te vAyunA sarva roga dUra thAya. lakSmI vilAsa taila. elacI, caMdana, rAsnA, lAkha, nakhalA, kapUra, marI, karkala, metha, baLadANA, taja, devadAra, kALo agara, tagara, jaTAmAMsI, tathA kaTha eone samabhAge laI temAM traNa ghaNuM rALa nAkhI tenuM DamarU yaMtrathI tela kADhavuM, A lakSmIvilAsa tela kahevAya che, A tela vAta vyAdhIne nAza kare che; nAgaravelanA pAnathI meLavI pI. vAmAM Ave te jaTharAgni pradIpta thAya che, zarIramAM coLavAmAM Ave te kSayane tathA ane nAza thAya che, A telamAM sugadhI. puSponI bhAvanA ApavAmAM Ave te te gadhatila kahevAya che. jAtyAdi tela. marI, haratAla, nALiyera, AkaDAnuM dUdha, kalagArI, jherakacalAM, haLadara, vachanAga, lIMbaDo, metha ane Idrajava eone kavAtha karIne kavAthathI gaNu gamUtramAM pakAveluM tela jAtyAdi kahevAya che. A tela lagAvavAthI vAtarakta maTe che. For Private and Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 211 ) lAkSAdi tela. tela, lAkhanA kADho, ane dUdha eene cAsaTha ceAsaDha tAlAbhAra lai teonA vAtha karI te caturthAMza avazeSa rahe tyAre temAM lAdhara, kAyaphaLa, majITha, meAtha, nAgakesara, padmakA", vALe ane jeDhImadha e pratyeka padAthAnuM cAra cAra tAlAbhAra vATelu* cUrNa nAMkhI agnithI pakAvI telane siddha karavu: A telathI dAMtanA roga maTI jAya che. = auSadha kalpanA. pAchaLa hitApadeza graMthamAM aneka rAga upara aneka ASadhA kahevAmAM AvyAM che. paNa te manAvavAnI rIta tathA tene khAvAnI rIta vagere ghaNA sAdhAraNa viSayeA najIvA jANI graMthakAre paDatA mUkyA hoya ema jaNAya che. tathApi A graMthanA vAMcanAra paikI ghaNAka evA haze ke temane te saghaLu jANavAnI jarUra hAya. eTalA mATe A upayegI mAkhata nIce batAvI cheH 1 sarasava. 1 java. 1 guMjA. 1 mAseA. 1 zANu. auSadha manAvavAnuM gAya. ASadha tAlavA viSe A mApa levu', te nIce pramANe:-- 3 rASTranA 8 sarasavanA 4 javanI 6 guMjAtA 4 mAsAne 1 aMjalI 1 prastha 1 Aka Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 zANu = 3 mAsA, (niSka, dhAraNa, TaMka.) 1 keTala = 6 mAsa!. 1 karma = 1 teAlA. 1 pa1 1 pratI 16 teAlA, Dava. 64 tAlA. 256 tAlA. = 4 tAlA. 8 tAlA. = For Private and Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 212 ) 1 dvANa = 1024 tolA. 1 tulA=400 tolA. 1 bhAra 8000 talA. pravAhI padArtha mApavAnuM mApa cAra AMgaLa ucuM, lAMbu, pahoLuM hoya tene auSadha khAvAnuM mApa. auSadha bhakSaNa karavAmAM A mApa vAparavuM. 12 garasarasava= 1 yava. | 6 mAsA = 1 gadhANo. 2 yava = 1 guMjA. | 10 mAsA = 1 ka. 3 gujA = 1 vAla. | 4 kaI = 1 pala=4 rUpiyAbhAra. 7 guMjA = 1 mAse. ! 10 TaMka = 1 pala. 5 mAsA = 1 zANa. | 4 paLa = 1 kuDava. auSadha banAvatAM pravAhI padArtha tathA lIlI vanaspati tathA sukI vanaspati muMjAthI te kuDava lagI barobara levI. prasthathI tulA lagI sukuM auSadha hoya tenA karatAM lIluM tathA pravAhI bamaNuM levuM. tu lAthI draNa lagI pAchuM samAna levuM. auSadha vicAra. tamAma jagAe navAM auSadha vAparavAM paraMtu vAvaDIMga, pIMpara, gaLa, dhAnya, madha, ghI, e cha padArtha jUnAM eTale varSa uparanAM levAM. gaLe, kaDAchAla, araDUso, kaheLuM, satAvarI, AsaMdha, kAMTAsaLIye, zatapuSpA, prasAraNI, A nava auSadha lIlAMja levAM, paraMtu bamaNuM nahIM levAM bIjAM badhAM lIlAM hoya te bamaNAM levAM, tema sUkAM tathA navA levAM. je auSadhanA pagamAM vakhata na karyo hoya tyAM savAra samajavuM, auSadhInuM aMga na kahyuM hoya tyAM mULa jevuM. bhAga na kahyA hoya tyAM samAna levuM, vAsaNa na kahyuM hoya tyAM mATInuM levuM, be vAra eka SaDa kahyuM hoya te bamaNuM levuM. For Private and Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 213 ) cUrNa, ghI, tela, avaleha, vageremAM caMdana kahyuM hoya te sapheda levu'; kavAtha tathA lepamAM rAtu' levuM. eka varSa pachI ASadhanuM baLa tathA guNa kamI thAya che. cUrNa e mAsa pachI hIna vIrya thAya che. guTIkA tathA avarAi varasa pachI. hInavIrya thAya che. ghI, tela, vagere cAra mAsa pachI guNahIna thAya che. eSadhIo e varSa pachI hInavIrya thAya che, A sarve dhAtunI bhasma ane rasAyana, jema jUnAM tema guNa vadhe che. ASadhanA pracAgamAM kahelu' ekAda eSadha vyAdhine yAgya na hoya te| tajavuM tathA je ceAgya heAya te levuM. je jhaDanAM mULa jakharAM che tenI chAla levI; khIjAnAM mULa mAtra levAM. jemake vaDa vagere jhADa jakharAM che mATe tenI chAla levI; khera, mahuDA vagerenI aMtara chAla levI; tAlIsa vagerenAM pAMdaDAM levAM; triphalA vagerenAM phaLa levAM; dhAvaDI vagerenAM phUla levAM; ghera vagerenu dUdha levuM. 1 svarasa ( vanaspatinA avayavAdinA rasa ), 2 kalka, 3 kevAtha, 4 hima, 5 phAMTa, e pAMcane kavAtha kahe che, ane te uttarAttara halakAM che. eTale svarasa karatAM kalka halakuM, kalka karatAM kavAtha halake, e rIte. svasa kalpanA. kIDA, agni, vagarethI dUSita na heAya evI Adhi ANIne teja vakhate kacarIne lUgaDAmAM ghAlIne rasa nIceAvavA. e rasane svarasa kaheche. vaLI bIjo prakAra nIce mujaba:~ seA tAlA sUku aiSadha ANIne cUrNa karIne tenAthI bamaNuM pANI laine mATInA vAsaNamAM nAkhavuM, ane rAta divasa palaLavA devu. pachI bIje divase pANI gALI levuM. vaLI trIjo prakAraH---- lIlI vanaspati na maLe teA sUkI vanaspati ANIne ATha ghaNA pANImAM kavAtha karaveA, ane ceAthe hissA pANI rahe tyAre For Private and Personal Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (214) te levuM. svarasa bhAre che, mATe ardha pala le. paNa rAtre palALI rAkhIne kavAtha karyo hoya te eka pala pramANe pI. | svarasamAM je kAMI nAkhIne pIvAnuM hoya te ATha mAsa pramANe levuM. jevAM ke madha, sAkara, gALa, javakhAra, jIruM, siMdhava, ghI, tela, ane bIjAM cUrNa vagere. svarasa mAtra aMgarasane ja thAya che, paNa puTapAto cUrNa, bhasma, rasa vagerene thAya. puTayAka kalpanA. lIlI vanaspatI ANane kacarIne gaLe karo. pachI zIvaNanAM athavA vaDanAM athavA jAbUDAnAM pAnAmAM te goLa vIMTALIne pachI te geLA upara be AMgaLa athavA aMguThA jeTalA jADe mATIne lepa karo. pachI nIce upara aDAyAM sIMcIne vacamAM te goLAne mUkIne tapAvo. lAlaceLa devatAnA raMgane te. geLe thAya tyAM sudhI agni de. pachI goLAne bahAra kADhIne pAnAM tathA mATI dUra karIne te goLAne nIcavIne rasa kADhave. je vanaspati sUkI hoya te tene pANImAM athavA jemAM kahyuM hoya temAM vATIne upara pramANe puTapAka karIne pachI rasa nIcevI kADhave. A puTapAka svarasa kADhavAnA kAmamAM Ave che. e svarasa pAchaLa lakhelA bIjA parimANa pramANe pIve. e rasamAM madha nAMkhIne pIvAnuM hoya te madha ardha pala levuM. bIjA cUrNa, kaka, dUdha, vagere je pravAhI padArtha nAkhavAne heya tenuM mApa pachavADe svarasamAM kahyuM che, eTaluM levuM. cokhAnu devarAmaNa kADhavAnI kriyA. khAMDelA cokhA eka pala levA. temAM ATha gaNuM pANI nAkhIne hAtha vatI devA. pachI te pANI sarvatra upayogamAM levuM. kavAtha kalpanA, cAra rUpiyAbhAra auSadha laIne tene thoDuM thoDuM kacarIne te For Private and Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 215 ) aiSadha karatAM saLagaNuM pANI temAM reDavu. pachI mATInA vAsaNamAM te auSadha tathA pANI nAMkhIne dhImA tApathI kavAtha karavA. AThamA bhAga pANI rahe tyAre thADu gheADuM garama rogIne pIvA Apavu`. annanuM sArI rIte pacana thayuM hoya te pIvuM. pIvAnu sApa e pala pramANe jANavuM. kavAthamAM sAkara nAMkhavI, te vAyunA roga hAya te| kavAthathI ceAtheA bhAga nAkhavA, pittaneA vyAdhi hoya teA AThame hissA ane kaphanA roga heAya te seALame hisse sAkara nAkhavI. madha nAkhavu hAya te pittanA vyAdhimAM kavAthathI seALamA hissA, vAta rAga hAya te AThame hissA ane kapha roga hAya tA cAthe hissA nAkhavu. jIrU, gugaLa, javakhAra, seMdhava, zilAjIta, hiMga, trikaTu (zuMTha, marI, pIpara, ) e padArtha kavAthamAM nAkhavA hAya teA cAra mAsA nAkhavAM. dUdha, ghI, goLa, tela, mUtra. tathA khIjAM drava padArtha, kalka ( caTaNI jevA karelA ), cUNAdika padArtha daza mAsA pramANe kavAthamAM nAkhavA. kavAtha ukALatI vakhate vAsaNa upara DhAMkaNu.. mUkavAthI kavAtha guNu ApatA nathI, mATe upara DhAMkaNuM DhAMkavuM nahIM. pramathyA vidhAna. eka paLa eSadha leine vATIne kalka ( caTaNI jevuM) karavuM. sUkuM, eSadha heAya teA pANImAM vATIne kahka karavuM. temAM ATha ghaNuM" pANI nAkhIne e paLa pANI rahe tyAM sudhI ukALavuM. ene pramathyA kahe che. e pIvAnuM mApa be paLa jANuvuM. yavAg kalpanA. cAra paLa ASadha leine gheADu ka kacarIne temAM cAsa pala pANI nAkhIne ukALavuM; aradhu rahe tyAre te pANI gALI levuM. pachI temAM For Private and Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (216 ) khA vagere je kaMI kahyuM hoya te nAkhIne pharI cUle caDhAvavuM. khUba jADuM thAya tyAre utArI levuM. TUMkAmAM oSadhanA kavAthamAM anna rAMdhavuM. bIjI jAtanI yavAgU thAya che, temAM cokhA vagere karatAM ekaluM pANI che ghaNuM nAkhIne rAMdhavuM. bhUSanuM vidhAnakakanuM auSadha sAmAnya rIte cAra tolA laIne tenuM kalaka ka. rIne temAM cesaTha tolA pANI nAkhIne kAMIka jADuM thAya tyAM lagI ukALavuM, tene yUSa kahe che. auSadhamAM zuMTha ke pIpara kahelI heya te ardha ardhA karSa athavA banne maLIne ardha kaI pramANe levuM. karSa eTale tole. pAna kAnA, cAra tolA auSadha lAvIne tene thoDuMka kacarIne temAM 256 telA pANI nAMkhIne adhuM pANI rahe tyAM sudhI ukALavuM; pachI gALI levuM, ane tarasa lAge tyAre thoDuM thoDuM pIvuM. uSNadaka pAna kalpanA. pANIne ukALIne AThame, cothe ke ardha bhAga rAkho ane thavA khUba ukALavuM ane pachI pIvuM. kSIra pAka vidhi. auSadhathI AThagaNuM gAyanuM dUdha ane dUdhathI cAra ghaNuM pANI levuM. pachI badhuM ekaThuM karIne dUdha zeSa rahe tyAM sudhI ukALavuM. pachI te dUdha pIvuM. azvasvarUpa yavAge. cokhA tathA maga athavA aDada ke tala, emAMthI je dravyanI For Private and Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 217) thavAgU karavI hoya, te dravya laIne temAM cha gaNuM pANI nAkhIne jADuM thAya tyAM lagI ukALavuM. tene annayavAgU kahe che. e yavAgU maLa vagerene staMbhana karanArI, baLa ApanArI, zarIrane puSTa karanArI tathA vAyune nAza karanArI che. ulethI lakSaNa dravyathI cAragaNuM pANI laIne temAM te dravya ukALIne lApazI sarakhI cIkaNuM tathA jADI karavI, ene vilepI kahe che. vilepI dhAtunI vRddhi karanArI, zarIra puSTa karanArI, hRdayane hitakAraka, madhura, tathA pitta nAza karanArI che. payAnuM lakSaNa dravyathI cAragaNuM pANI laIne temAM dravya ukALIne pAtaLuM kAMjI sarakhuM ane thoDuM cIkaNuM evuM thAya, evuM karavuM; tene peyA kahe che. e peyA ghaNI halakI malAdikanuM staMbhana karanArI, dhAtupuSTa karanArI, evI che. peyA karatAM lagarIka jADA te yUSa kahevAya che. yUSa baLa ApanAra, kaThane hitakAraka, halake, ane kaphane dUra karanAra che. bhAta karavAno prakAra. seLa telA cokhA laIne temAM cAra ghaNuM pANI nAkhIne rAMdhache. pachI temAMthI osAmaNa kADhI nAMkhavuM. e bhAta madhura tathA halake thAya che. zuddha maMDa vidhi. cokhA caMda ghaNuM pANImAM rAMdhIne sApha osAmaNa kADhavuM te osAmaNane zuddha baMDa kahe che. temAM zuMTha tathA siMdhava nAkhIne pIvAthI annanuM pacana tathA agninuM dIpana thAya che. 28 For Private and Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 218 ) phAMTa kalpanA. cAra teAlA eSaDa ANIne sArI rIte kacarIne pachI te eSadha seALa tAlA sArI peThe unA karelA pANImAM nAkhavuM. pachI te pANImAM te eSaDa khUba DakheALIne te pANI lUgaDAvatI gALI levuM ene phrAMTa kahe che. e phAMTa ATha teAlA lAvI temAM madha, sAkara, gALa vagere bIjA padArtha nAkhavA hAya te je pramANe kavAthamAM nAkhavAnA kahyA che te pramANe nAkhavA. satha kalpanA. cAra tAlA AsaDa leine sArI rIte kacarIne pachI sALa teAlA pANI eka leATImAM leine temAM esaDa nAkhIne ba valAvavu. pachI te pANI gALI levu" ene matha kahe che, ane matha pIvAnu` mApa AThe tAlA che. hima kalpanA. cAra teAlA AsaDa sArU kacarIne cAvIsa teAlA ThaMDA pANImAM rAtre palALI mUkavu'. pachI te pANI savAramAM gALI levu'. e ATha teAlA pIvuM. kulka kalpanA. lIluM esaDa ANIne caTaNI jevu... . khArIka vATavuM athavA sUkA aiSadhamAM pANI nAkhIne caTaNI jevuM jhINu' vATavuM tene kalka kahe che. e khAvAnu pramANa eka karSa che. temAM, madha, ghI, tathA tela nAkhavu hAya teA kalka karatAM amaNuM nAkhavuM. sAkara tathA goLa nAkhavA hAya teA kalkanI barAmara nAkhavuM. dUdha, pANI, vagere pravAhI padArtha kalpathI cAgaNA levA. For Private and Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 219 ) cUrNa ka95nA. sArUM suku auSadha ANIne vATIne vastragALa karavuM. tene cUrNa kahe che. tenuM khAvAnuM mApa eka karyuM che. cUrNamAM goLa nAMkha hoya te samAna nAkhavo. sAkara bamaNuM nAkhavI. hIMga zekelI levI, ghI madha vagere cIkaNuM padArthamAM cUrNa nAkhI cATavAnuM hoya te te bemaNAM levAM. dUdha, gAyanuM mUtra, pANI vageremAM cUrNa nAkhIne pIvAnuM hoya te te cagaNAM levAM. cUrNa, avaleha, (avarAI), guTikA, kalka, emanuM anupAna A pramANe levuM-pitta roga heya te traNa pala, vAtaroga hoya to be pala, ane kapharoga hoya te eka pala, e rIte levuM. cUrNane lIMbuno rasa ke bIjA kazAnA paTa devAnA hoya te te rasamAM carNa DUbI jAya teTale rasa le. goLI karavAnI rIta goLa athavA sAkara athavA gugaLane pAka karIne temAM cUrNa nAkhIne gaLIo karavI. pAka karyA vagara gaLIo karavAnI hoya te gugaLa zodhIne vATIne temAM te cUrNa meLavIne gebI karavI. athavA pANI, dUdha, madha, ItyAdI pravAhI padArthamAM cUrNa nAkhIne goLIo karavI. sAkaramAM geLIo karavI hoya te cUrNathI cagaNI sAkara nAkhIne goLIo karavI. goLamAM goLI bAMdhavI hoya tyAre cUrNathI bamaNo goLa levo. gugaLa ke madhamAM geLI bAMdhavI hoya tyAre te cUrNathI samabhAga levAM. pANI, dUdha vagere pravAhI dravyamAM goLI karavI hoya tyAre cUrNathI cAgaNa levAM. goLI karSa athavA ardha karSa pramANe karavI. avaleha kalpanA. kavAtha, phAMTa, vagerene bIjIvAra ukALIne jAo kare che ene avaleha kahe che. e avaleha khAvAnuM mApa eka paLa pramANe che. avalehamAM sAkara nAkhavI hoya te cUrNathI cAragaNI nAkhavI. For Private and Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 220 ). goLa nAkhavo hoya te cUrNathI bamaNa nAkhave. pANI, dUdha, mUtra ane bIjA pravAhI padArtha cUrNathI gaNA nAkhavA. e avalehane pAka sAro thayAnI nizAnI A pramANe che; pAka thaye eTale avalehane capaTImAM laI capaTI ughADIe eTale tAra mAlama paDe che. vaLI tene pANImAM nAkhIe eTale bUDe che. AMgaLIthI dAbIe te kaThaNa ane cIkaNe lAge che. vaLI te pAkanI gaMdha, raMga, ane rasa pahelAMnA karatAM judI tarehane thAya che. e pramANe avalehane pAka sAro thayAnI nizAnI che. enuM anupAna dUdha, zeraDIno rasa, paMcamULanA kavAthane yUSa, araDUsAne kavAtha, ityAdIka che, te reganuM tAratamya joIne javuM, ghI tela vagere sneha kalpanA. kalakanAM je auSadha kahyAM hoya tethI gaNuM ghI ke tela levuM. ane te ghI ke telathI cAragaNuM dudha, gomUtra vagere je drava padArtha kahyA hoya te levo. pachI badhuM ekatra karIne taLe agni kare ane phakata tela ke ghI zeSa rahe tyAMlagI ukALavuM. e ghI ke tela khAvAnuM hoya te palA pramANe mAtrA jANavI. kravAthamAM neha siddha karavo hoya to kavAthanA auSadhathI cAra gaNuM pANI laIne temAM kavAtha karIne caturthAza pANI rAkhavuM. temAM ghI tela nAkhIne pharI ukALIne ghI ke tela zeSa rAkhavuM. geLa vagere narama auSadha hoya te kavAthamAM pANI cAra gaNuM levuM. auSadha kaThaNa athavA dazamULa vagere madhyama hoya to pANI ATha gaNuM levuM. kamaLakAkaDI vagere atyaMta kaThaNa auSadhamAM saLagaNuM pANI levuM. vaLI karSathI te pala sudhI kavAtha karavAmAM auSadha levAnuM hoya to pANI saLagaNuM levuM. paLathI te kuDava lagI auSadha hoya te AThagaNuM levuM. prasthathI khArI paryata auSadhano kavAtha karavo hoya te gaNuM pANI levuM. kevaLa pANImAM netu siddha kara hoya te temAM sanehanuM ca For Private and Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 221 ) turthAMza kalka nAkhavuM. kvAthamAM sneha siddha karavAnA hAtha te snehathI SaSTAMza kalka nAkhavuM. mAMsarasamAM sneha siddha karavA hoya te snehuthI aSTamAMza kalka nAkhavu. dUdha, dahIM, ke dha'turAdikanA rasamAM sneha siddha karavA hoya te temAM snehane aSTamAMza kalka nAkhavuM. kalkanA pAka sAro thAya mATe pANI snehathI cAragaNuM nAkhavuM. vaLI snehamAM dUdha, gomUtra, ityAdi drava padArtha pAMca karatAM va dhAre hAya te snehanI kharekhara levAM. pAMca thakI ochAM drava padArtha hAya tA snehathI cAgaNAM levAM. kavAthamAM sneha siddha karavA hAya tA kalka ne drava padArthamAM vATI kalka karIne snehamAM nAkhIne snehathI caiAgaNuM jaLa reDavuM; kAi jagAe kavAthanA ASadhanuM kalka karIne snehamAM nAkhIne cAgaNu pANI reDavuM. je snehamAM kalka nathI te sneha drava padArthamAM nAkhI ukALIne sneha zeSa rAkhavA. je snehamAM phUlanu` kalka che, temAM pANI snehathI cAgaNu levuM ane phUlanu` kalka snehathI aSTamAMza levuM. sneha sAre siddha thayAnAM lakSaNa nIce pramANe che; snehamAM ka hAya che, te AMgaLAthI dAkhIe teA tenI dIveTa vaLe che; te kalkane devatApara nAkhIe te caracara khelatuM nathI. vaLI telanA pAka upara phINu Ave. ane ghInA pAka upara INu AvIne jatuM rahe. temaja te sneha sugaMdha yukta, ratAza vagere raMgayukata, ane madhura vagere rasayukta thAya te sneha sArA siddha thayA ema jANavuM. e pAka narama, madhyama, kaThaNu, traNa prakAranA thAya che. snehamAM kalka hAya che, temAM pANInA bhAganI lIlAza hoya te narama pAka jANavA; kalka kAmaLa hAya paNa pANInA aMza heAya nahi, teA madhyama pAka jANavA; kalka kAMika kaThaNa thayu hoya te te pAka kaThaNa jANavA. e kaThaNa pAka maLI gayelA, dAha katA, ane nakAme jANavA. pAka kAcA rahyA hAya te te pAkamAM kaMi parAkrama hAtu nathI. te agnine mada kare che tathA bhAre paDe che. snehanA pAka narama thayA haiAya te te sneha nAkamAM nasya ApavAmAM ceAjaveA. madhyama pAka thayeA heAya te te sneha badhA kAmamAM yejave. ane kaThaNu pAka thayA heAya te te sneha zarIre cepa For Private and Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (rarara ) vAmAM vApare. ghI, tela, geLa, vagere eka divasamAM siddha na karatAM badhAM dravya ekatra karIne eka rAta palALI rAkhyAM hoya ane bIje divase siddha karyA hoya te vadhAre guNakAraka thAya che. kAMjI kaSanA. mATInI navI mATalI ANane tene sarasIuM tela copaDIne temAM nirmaLa pANI nAkhavuM. pachI rAI, jIruM, siMdhava, zuMTha, haLadara, A cha auSadhanuM cUrNa tathA bhAta sAthe osAmaNa, kaLathIne kavAtha thoDoka vAMsane pAle, e temAM nAkhavuM. dasa pAMca vaDA ghImAM taLIne temAM nAkhIne vAsaNanuM meTuM traNa divasa baMdha karI mUkavuM. e pANI khATuM thAya che tene kAMjI kahe che. madhusukata. kAgadI lIbune rasa eka prastha tathA eka kuDava pramANa madha leIne temAM pIparanuM cUrNa nAkhIne (paLa pramANa ) vAsaNanu mukha baMdha karIne eka mahinA sudhI dhAnyamAM pUrI rAkhavuM. ene madhusukata kahe che. Asava tathA ariSTa kathanA. pANI vagere drava padArthamAM auSadha nAkhIne pAtranA moDhAne mudrA karIne mAsa ke pakhavADIA lagI rAkhI sukavuM eTale utkRSTa auSadha thAya che, tene Asava ke ariSTa kahe che. Asava tathA ariSTa ene bheda -auSadha ane pANI ene pAka karyA vagara upara kahyA pramANe siddha kare che, tene Asava kahe che. ane kavAtha karIne temAM auSadha nAkhIne upara kahyA mujaba mudrA karI siddha kare che, tene ariSTa kahe che. e benuM pIvAnuM mApa eka paLa pramANe jANavuM. je ariSTanA pragamAM jalAdikanuM mApa kahyuM na hoya te pra For Private and Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (23), egamAM pANI vagere drava padArtha eka droNa pramANa levAM. temAM goLa eka tulA, ane madha meLathI ardha levuM. temAM auSadhanuM cUrNa nAkhavuM hoya te geLathI dazamAMza nAkhavuM. e pramANe ariSTa karo . sIdhu avane bheda-kAe e seraDIne rasa e vagere drava padArtha thakI siddha kareluM madha tene zItarasa sIdhu kahe che. pakava kare. lA madhura drava padArtha thakI siddha kareluM je magha tene pakava rasa sIdhu surA prasannAdika mane bheda-cokhA vagere dhAnya rAMdhIne agni saMge yaMtra bAMdhIne je magha utpanna kare che, tene sara kahe che. e surAnA phINane prasannA kahe che. e prasannAmAM je jADe bhAga che tene kAdaMbarI kahe che. te surAnI nIce je pravAhI padArtha rahe che tene jagala kahe che. e jagalamAM je jADo (ghana) bhAga che tene medaka kahe che. medaka pakava karIne temAMthI sAra kADhayA pachI zeSa rahe che tene surAbIja ane kIrvaka kahe che. tADa ke khajArInA rasamAMthI yaMtre karIne je magha nIpajAve che tene vArUNa kahe che. kedamULa, phaLAdika, tailAdika, sneha, siMdhava, e badhAM udaka vagere drava padArthamAM nAkhIne yaMtra dvArA je magha kADhe che tene sUtaka kahe che. bagaDI jaIne khATuM thaI gayeluM je magha athavA madhura drava padArtha, tene pAtramAM ghAlIne meDhAne mudrA deIne mAsa ke pakSa sudhI rAkhI mUkavAthI bane tene cuka kahe che. goLa, tela, pANI, kaMda, mULa, phaLa e badhAM pAtramAM ghAlIne mudrA karIne mAsa ke pakhavADIyuM rAkhI mUkavAthI te khATuM thaI jAya tene guDasahaka kahe che. e ja pramANe seraDI ane drAkSanuM paNa sUkata thAya che. kAcA java bharaDIne temAM pANI nAkhIne pAtranuM moDhuM baMdha karIne keTalAka divasa rAkhI mUkavuM; tene tuSAMbu kahe che. javanA tAMdaLA kADhIne tene rAMdhIne temAM pANuM nAkhIne pAtranuM meTuM baMdha karIne keTalAka divasa rAkhI mUkavavuM, tene saivIra kahe che. kaLathI athavA cokhA rAMdhIne For Private and Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 224 ) tenuM osAmaNa kADhIne temAM zuMTha, rAI, jIrU, hIMga, siMdhava, haLadara, ItyAdika nAkhIne vAsaNanuM moTuM baMdha karIne traNa cAra divasa rAkhI mUkavuM, tene kAMjI kahe che. mULano (kA5) kADhIne temAM pANI nAkhIne, haLadara, hIMga, sarasava, siMdhava, jIrUM, zuMTha, ItyAdi aiSadhanuM cUrNa temAM nAkhavuM. pachI meTuM baMdha karIne traNa divasa rAkhI mUkavuM. tene saMDAkI kahe che. e pramANe Asava tathA ariSTa bane che. dhAnuM zodhana kiyA. senuM, rUpu, trAMbu, pItaLa, (keTalAka pItaLane ThAme jasata gaNe che) sIzuM kalaI, kharUTuM e sAtane dhAtu kahe che. enuM zAdhanA-sonuM, rUpu, pItaLa, trAMbu, enAM patrA karIne agnimAM tapAvIne telamAM, chAzamAM, kAMjI, gomUtra, kaLathIne kvAtha, emAM traNa traNa vakhata baLavAM, e pramANe sonuM AdI laIne badhI dhAtunuM zodhana karavuM. sIsuM ane kalaI enI vizeSa zuddhi karavAnI rItaH--e bene agni upara pIgaLAvIne tela, chAza, gAma, ane kaLathIne kavAtha, e vArA pharatI khAMyaNImAM nAkhIne ghaTInuM paDa upara DhAMkIne temAM te dhAtuno rasa reDo. ( e pramANe na kare to pele rasa vaidyanA zarIra upara uDIne vaidya maraze). e pramANe traNa traNa pherA karIne pachI AkaDAnA dUdhamAM traNa vAra reDIne zuddhi karavI. tamAma dhAtunI bhasma karavAnI rItamanazIla tathA gaMdhaka e bene AkaDAnA dUdhamAM vATIne sonA vagere badhI dhAtuone lepa karIne aDAyAMnA bAra gajapuTa agni devA. eTale tamAma dhAtuo bhasma thaze. savA hAtha lAMbA pahoLA khADAmAM se aDAyAM mUkI ardhA nIce ardhI upara vacamAM saMpuTa mUkI agni de ane gajapuTa kahe che. For Private and Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (25) upadhAtunAM zodhana mAraNa senAmukhI, morathuthu, abarakha, surame, manazIla, haratAla, khAparIyuM, e sAta upadhAtu kahevAya che. senAmukhInuM dhana mAraNu senAmukhI traNa bhAga, siMdhava eka bhAga, leIne bannenuM cUrNa karIne bannene leDhAnI kaDhAImAM nAkhIne cUlA upara caDhAvI nIce tApa karIne bIjerAnA phaLane rasa athavA ja bIrane rasa te upara reDIne leDhAnI kaDachIthI lAla thAya tyAM lagI halAvavuM. pachI ThaMDu thayA pachI sonAmukhI bAhara kADhI levI. e pramANe zuddha thAya che. zuddha thayelI sonAmukhIne kaLathInA kavAthamAM athavA talanA telamAM athavA chAzamAM athavA mUtramAM khalIne mATInA zarAvasaMpuTamAM ghAlIne kapaDa maTI karIne aDAyAMne agni deve tethI sonAmukhInI bhasma thAya che. rUpAmukhInuM zodhana mAraNu. rUpAmukhIne kaTalI, gheTalAdhelI, ane bIjoruM, e traNanA rasamAM eka eka divasa khala karIne (eka eka divasa) taDakAmAM sUkavavAthI rUpAmukhI zuddha thAya che. enuM mAraNa sonAmukhI pramANe che. merathuthAnuM dhana. bilADI ane holo e benI hagAra morathuthA barobara levI tathA morathuthAne dasame bhAga TakaNakhAra levo. pachI badhuM ekaThuM khala karIne zarAva saMpuTamAM kapaDamATI karIne aDAyAMne halako tApa de. pachI dahIMmAM khalIne agni de. pachI madhamAM khalIne agni devo. tethI merathuthuM zuddha thAya che. . pachI paDayA agni pachI dahImAM 28 For Private and Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 226 ) abarakhanuM zodhana mAraNa, kALuM abarakha lAvIne keyalAmAM ghAlIne dhamaNathI pukIne tapAvIne dUdhamAM nAkhavuM. pachI tenAM patarAM judAM judAM karIne tAMdabajAne rasa tathA lIMbuno rasa ekaThA karIne temAM ATha pahora lagI palALI mUkavuM. tethI abarakha zuddha thAya che. zuddha thayelA abarakha A pramANe dhAnyAzvaka karavuM. kAtareluM abarakha laIne temAM caturthAza DAMgaranAM chAlAM nAkhIne tenI unanA lUgaDAmAM piTalI bAMdhIne eka vAsaNamAM mUkI upara pANI reDI reDIne cALatA javuM. e rIte badhuM abarakha pioTalImAMthI khapI jAya tyAM lagI karavuM. pachI e pAchuM bIjA vAsaNamAM ghAlIne keTalIkavAra sudhI rahevA devuM. pachI uparathI pANI nItArI nAMkhavuM ane taLe abarakha rahe tene taDake sUkavavuM ene dhAnyAzvaka kahe che. dhAnyAzvaka karyA pachI tene AkaDAnA dUdhamAM eka pahera khalA karIne tenI geLa paDA jevI vaDI karavI. tenI cAre pAse AkaDAnAM pAna vIMTIne zarAvasaMpuTamAM paDamATI karIne aDAyAne gajapuTa agni de. e pramANe AkaDAnA dUdhamAM eka eka divasa khalIne sAta agni ApavA. pachI vaDavAInA aMkuranA kavAthamAM eka eka divasa khala karIne traNa agni ApavA. e rIte karavAthI abarakhanI bhasma sArI thAya che. e thakI tamAma roga maTe che. mRtyunuM paNa nivAraNa thAya che. vRddhAvasthA dUra thAya che. jevA jevA anupAnamAM Ape te te guNa thAya che. suramA vagerenuM zodhana. suramAnuM cUrNa karIne bIjerAnA rasamAM khala karavuM ane eka divasa taDake rAkhavuM tethI sumo zuddha thAya che. e ja rIte gerU, hIrAkazI, TakaNakhAra, keDI, zaMkha vagere zuddha thAya che. For Private and Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (27) manazilanuM zodhana. hAMDImAM bekaDInuM mUtra bharIne temAM manazilanI poTalI bAMdhIne laTakAvavI. ene delAyaMtra kahe che. e dalAyaMtramAM traNa divasa manazila rAMdhIne pachI bAhara kADhIne khalamAM nAkhIne bekaDInA kALajAmAM pitta heya che te pittanA sAta paTa devA tethI manazila zuddha thAya che. haratAlanuM zodhana. haratALanA bArIka bArIka kakaDA karIne tene lUgaDAmAM poTalI bAMdhIne delAyaMtramAM kAMjI nAkhIne eka pahora rAMdhavuM. pachI tevIja rIte kehALAnA rasamAM eka pahAra, talanA telamAM eka pahera, ane triphalAnA kavAthamAM eka pahera, e pramANe cAra pAra rAMdhavAthI haratAla zuddha thAya che. khAparIyAnuM zodhana. delAyaMtramAM khAparIAnI poTalI laTakAvIne mANasanA mUtramAM sAta divasa tathA mUtramAM sAta divasa palaLatI rahevA devI, tethI zuddha thAya che. hIrAnI bhasma. hiMga, siMdhava, kalathI, e traNanA kavAthamAM hIre tapAvI tapAvIne ekavIsa vAra baLavAthI bhasma thAya che. maNI metI vagerenuM zodhana mAraNa. sUryakAMta maNi, motI, paravALAM, ene delAyaMtramAM jAInA rasamAM eka pahora rAMdhavAthI zodhana thAya che. pachI kuMvArane rasa, tAMdaLajAne rasa, strInA stananuM dUdha, e traNamAM maNi, metI, 5 For Private and Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 228) ravALAM vagere game te jAtanuM ratna hoya te te tapAvIne dareka rasamAM sAta sAta vAra boLavAthI bhasma thAya che. zilAjitanuM zodhana. zilAjItane gAyanA dUdhamAM, triphalAnA kavAthamAM, bhAMgarAnA rasamAM, jude jude eka eka divasa khala karo. pachI taDake mUkI sUkavavo eTale te zuddha thaye jANa. maMDUra kalpanA beDhAnA lAkaDAnA keyalA karIne temAM jUnA lehakITa nAkhIne dhamaNathI kuMkavuM. lAla thAya tyAre te kITa mUtramAM nAkho. e pramANe sAta vakhata tapAvI tapAvIne gemUtramAM nAMkhIne pachI tenuM bArIka cUrNa karavuM. pachI eka vAsaNamAM cUrNa karatAM bamaNe triphaLAne kavAtha ghAlIne temAM te cUrNa nAkhavuM. ane sArI rIte halAvIne te vAsaNanA mukhane kapaDa mATI karIne jaMgalanA aDAyAMne gajapuTa agni de. ThaDe paDe tyAre te vAsaNa bahAra kADhIne temAMthI pilAkATane zuddha maMDUra thAya che te le. e maMDUra uttama che. kSAra kADhavAnI rIta. kSAravRkSa, jevAM ke, aghADe, AmalI, keLa, khAkharo, zera, ci, rIMgaNI ityAdinAM lAkaDAM ANane sUkavIne bALIne rAkha karavI. pachI tene eka vAsaNamAM ghAlIne tethI gaNuM pANI temAM nAMkhI badhI rAta palaLavA devuM. savAramAM uparanuM nirmaLa pANI loDhAnI kaDhAImAM nItArI laIne taLe tApa karo, ane badhuM pANI bALI nAkhavuM. pachI kaDhAIne sapheta cUrNa sarakhe kSAra vaLagI rahe che te laI le, ene pratisArya kSAra kahe che. e kSAra dhAsAdika For Private and Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 229 ) upara ceAjave. kavAtha sarakhA pAtaLA je kSAra rahe che tene peca kahe che. te kSAra gumAdi upara ceAjavA. gadhakanuM zodhana. leADhAnI kaDhAimAM ghI nAkhIne tene sArUM kakaDAvIne tenI kharAara gadhaka lei khArIka karI te ghImAM nAkhaveA. te jyAre AgaLIne ghIne maLI jAya, tyAre te ghI dUdhamAM reDIdevuM. pachI temAMthI ga'dhaka kADhI levA. e zuddha gadhaka jANuveA. pArada ma kALA umaDAnA dUdhamAM hi'ga vATIne tenI che ( sAnu gALe che tevI) kulaDIe karavI. pachI kALA umaiDAnA dUdhamAM pArAne gheADIvA2 khala karIne eka kulaDImAM mUkIne te upara khIjI phUlaDI udhI pADIne sArI sAMdhA meLavIne gALeA karIne mATInA zarAvasa puTamAM ghAlIne aDAyAnA halakA agni devA tethI pArAnI bhasma thAya che. neALAnuM zeAdhana. nepALAnAM bIja leine tenI uparanI chAla tathA akura ane jIbha kADhI nAkhavI. pachI lUgaDAnA kakaDAmAM pATalI mAMdhIne traNa divasa bhe'zanA chANumAM rAkhI mUkavI; ceAthe divase kADhIne nepALAne UnA pANIthakI svaccha dhAine bIjA sArA lUgaDAmAM mAMdhIne te poTalIne khalamAM nAkhI dhU'TavI ane mAMhelA nepALeA khArIka karavA. mArIka thAya eTale kADhIne navA kaleDhA upara lepa karavA tethI tenu tela cUsAi jAya che; pachI cheka dhULa sarakhA thAya tyAre tene lIMjInA rasanA e paTa devA, tethI vizeSa guNa karanAra thAya che. For Private and Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 20 ) vachanAga zodhana. vachanAganA kakaDA karIne lUgaDAmAM bAMdhIne bekaDI ke gAyanA dhamAM delAyaMtramAM eka pahAra rAMdhavo eTale zuddha thAya che. vachanAga eka tele heya te eka zera pakako dUdha levuM. auSadha yojanA. netrakama prakAra seka, Atana, piMDI, biDAla, tarpaNa, puTapAka, aMjana, A sAta prakAra netraraMgamAM vaparAya che. seka-AMkha mIMcAvIne cAra AMgaLa ucethI dUdha, ghI, rasa, vagerenI jhINuM dhAra karavI tene seka kahe che. vAyunA rogamAM snehana (dUdha, ghI, vagere) seka kare. rakata ane pittanA rogamAM paNa (ledhara, jeThImadha, triphaLA, vagerene dUdhamAM ke pANImAM vATIne tene) eka ka. kapha rogamAM lekhana (zuMTha, marI, vagerene pANImAM vATIne tene) seka kare. snehana seka chase AMkhamIcakArA lagI, rApaNa cArase lagI, lekhana traNaseM lagI kare. seka divaseja kare; rAga ghaNe hoya teja rAtre kara. Atana. mANasanI AMkhamAM be AMgaLI dUrathI dUdha, kavAtha, vagerenAM biMdu mUkavAM tene Atana kahe che. AMkha ughADI rAkhIne temAM biMdu pADavAM. e rAtre na karavuM. e biMdu snehana karmamAM dasa, lekhanamAM ATha, repaNamAM bAra pADavAM. zItaRtumAM lagAreka garama karIne, tathA uSNa kALamAM ThaMDAM biMdu pADavAM. vAta regamAM kaDavA ane snigdha, pittamAM madhura tathA zItaLa, kaphamAM kaDavuM, uSNa, rUkSa evuM Atana joIe. badhAM Atane so vA mAtra sudhI karavAM hitakAraka che. eka AMkha mIcakArAne eka vAramAtra kahe che. For Private and Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 21 ) Gist. ASadha vATIne vaDI karIne AMkha upara mUkIne lUgaDAvatI mAM dhavu... ene pi'DI kahe che. aDALaka. AMkhanI pAMpaNA vagara AMkhanI cApAsa je lepa tene khiDALaka kahe che. e lepanI mAtrA sukhalepavidhimAM evI. tarpaNa. je netramAM rUkSapazu', zuSkapaNuM, vAMkApaNuM, pIA vagere maLa rahetA hoya temAM, pApaNA kharI gaI hoya temAM zirAtpAta, kRzamIlana, timira, arjuna, phUla, abhiSya, adhimatha, sAjo, vAta vi paryAya, e rAgamAM tarpaNa karavuM. je divase vAdaLAMvALA bahu uSNu, ke bahu zIta hAya, cittA, zrama, bhrama, netrazULa, eTalu hAya tyAre tarpaNa na karavuM. vAyu, uSNutA, dhULa, je jagAe na heAya te jagAe mANusane chatA sUvADIne netra keAza upara eTale AMkhanI cApAse aDadanA leTane palALInetenI pALa karavI. pachI AMkha mIMcIne te upara pAtachu... ghI, ma'Da, kokIlu' pANI, seA pherA dhAelu' ghI, athavA dUdha, emAMthI game tene AMkhA DUbe tyAMlagI AMkha upara pADavuM. pachI dhIme dhIme AMkha ughADavI. pAMpaNanA rAgamAM se vADmAtrA paryaMta AMkha DUbelI rAkhavI. kak ekaleAja hAya te, athavA sadhigata rAgamAM pAMcase vA mAtrA; AMkhanI dheALI jagA upara hoya te se; kIkIpara hAya sAtase'; dRSTi rAgamAM Ase'; adhimathamAM eka hajAra; ane vAyu rogamAM eka hajAra vAgmAtrA lagI tarpaNa dhArI rAkhavuM. tarpaNanA sneha vIryathI ka| upaje che tenu, java palALI vA For Private and Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 232 ). TIne dhUmapAka karIne zeAdhana karavuM. sukhe karIne nidrA Ave, jhaTa AMkhA ughaDe, vagere cinhathI tarpaNa sArU' thayuM jANavu. jyAre AMkhA bhAre tathA cIkaNI thAya ane temAMthI pANI nIkaLe tyAre ghaNu tarpaNu thayuM jANavuM. ghaNA tarpaNathI AkhA lAla thAya che, nisteja paNuM Ave che, pIA bAjhe che, ane rAgeAtpatti thAya che; mATe ati snigdha thAya tyAre rUkSa upAyathI zAMti karavI. hIna snigdhane snidhavaDe cikItsA karavI. chupAka. keTalAMka mAMsa tathA aiSadhAnA puTapAkanI rIte svarasa kADhI AMkhanI vacamAM tarpaNa vidhi pramANe reDavA. emAM mAMsarasa vaparAya che. mATe atre vadhAre vivecanA karI nathI. ajana. DhoSa paripakava thAya tyAra pachI pAMca divase aMjana karavuM. AMkhA dUkhe tyAre te pAMca divase pAke che. mAgasara, pAsa, mahA, phAgaNamAM aMjana khapeAre karavu. jeTha, aSADa, AsA, kAtaka, emAM apeAra pahelAM karavu' vAdaLanA divasamAM tathA bahutApa paDatA hAya tyAre aMjana karavuM nahIM. vasaMta RtumAM sarvakALa aMjana sArUM che. a'jana traNa prakAranu' che; lekhana, ropaNa, ane snehana, jemAM khArUM, tIkhuM, khATuM, hAya tene lekhanAMjana kahe che. turU, tIkhuM, kaDavuM, hAine je sneha yukata hAya tene rApaNa kahe che. madhura hAi ne je sneha yukata hoya tene snehana kahe che. guTikArUpa ajana karatAM rasarUpa ochA guNunuM, tathA rasa karatAM cUrNarUpa gheDo guNa ApanArU hAya che. te a'jana saLI athavA AMgaLIvate AMkhamAM ghAlavuM, zramita, raDelA, bIdhelA, madya pIdhele, navavaravALA, ajINI, mUtrAvarAdhavALA, eTalAM ajanane ceAgya nathI. For Private and Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 233) tI aMjanamAM reNakabIja jevaDI goLI karavI, madhyamAM deDha khIja jevaDI tathA mRdumAM be bIja jevaDI karavI. rasarUpa aMjanamAM krame karIne traNa, be, eka, vAvaDIMga, jevaDI mAtrA uttama, madhyama, kaniSTha gaNAya che. virecanika eTale AMkhamAMthI pANI kADhavAnuM aMjana be pherA saLIpara caDhAvI saLI bevAra AMkhamAM pheravavI. mRdu aMjanamAM traNavAra, ane snehanAMjanA cAra pherA AMkhamAM ghAlavuM. pASANanI athavA sonAnI ATha AMgaLa lAMbI saLI karavI tathA tenAM meDhAM goLa joIe. lekhanamAM trAMbA, loDhA, ke patharAnI saLI vAparavI, snehanAMjanamAM senA rUpAnI vAparavI. repaNamAM AMgaLI vate aMjana karavuM. savAre ke sAMje aMjana karavuM, sarvadA karavuM nahIM. atizIta ke uSNa chatAM, vAyu tathA vAdaLAM chatAM aMjana karavuM nahIM. kIkI nIce aMjana karavuM. * S3 recana vidhI. snehapAIne snigdha karelA mANasane parase kADhIne svina karo. pachI ulaTI ApavI ane pachI reca Apa. ulaTI kyAM vagara reca ApavAthI kapha vagere nIce utarIne jaTharAgnine DhAMkI nAkhIne maMdAgni pravAhikA vagere roga upajAve che. zarada RtumAM tathA vasaMta tumAM zarIra zuddhIne arthe reca le. bIje vakhate roga upara vicAra karIne reca Apa. pittavikAra, AmavAyu, udara, AdhyAna vAyu, baddhakeNa, e regamAM vizeSe karIne reca Apa. jIrNajavara, vachanAga vagere viSadoSa, vAtarata, bhagaMdara, arza, pAMDu, udara, graMthI, hadega, arUci, prameha, nirega, gulama, baLa, vraNa, vidradhI, ulaTI, vici, kuSTa, karNa ga, nAsAga, mastaka raMga, mukha roga, guda rega, TAMkI, yakRta, seje, netra roga, kRmI roga, semala ane kSArajanya vikAra, vAta For Private and Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 234) roga, zULa roga, mUtraghAta, eTalAmAMthI ekAde roga jene thaye hoya tene virecana apAya. bALaka, vRddha, atisnigdha, uraHkSate karIne kSINa thayele, bhayayukta, zramita, tRSita, sthUla, gAbhaNI, navajavaravALe, suvAvaDI, maMdAgnivALa, madAtyathI, zalyapIDita, nisteja, emane reca A pavo nahIM. je mANasanA kaThAmAM pitta vadhAre che tene mRdukoNa kahe che. kaphavALa, madhyamakeSTa, vAyuvALa kUrakoNa jANa. kUrakaSTavALAne julAba jaladI lAgatuM nathI mATe tene tIkSNa auSadhanI tIrNa mAtrA ApavI. madhyama vALAne madhyama mAtrA, mRdukoNa vALAne mRdu auSadhanI mRdu mAtrA ApavI. mRdu koThA vALAne drAkSa, dUdha, ane dIvelane julAba Apa. madhya koSTavALAne nasetara, kaDu, garamALAne goLa e traNane reca Apavo. ra koThA vALAne tharanuM dUdha, hemakSIrI, nepALa vagerene julAba Apa. trIsa julAbanI aMte kapha paDe te uttama mAtrA, vIsanI aMte paDe te madhyama mAtrA, dasa jhADA thaIne kapha paDe te kanIka mAtrA jANavI. julAbamAM be paLa kavAtha uttama, eka paLa madhyama, a paLa kanISTa jANa. kalka, gALI, tathA cUrNa, ene madha tathA ghI sAthe meLavIne ApavAM te vaya tathA roga joIne karyuM ke paLa pramANe ApavuM. pittano prakopa thaye hoya te notaranuM cUrNa, drAkSanA kavAthamAM athavA gulakaMda ke gulAbanA phUla vagerenA kavAthamAM ApavuM. kaphanA prakopamAM triphaLAne kavAtha tathA gemUtra ekaThuM karIne temAM suMTha, pIpara, marInuM cUrNa nAkhIne Ape. vAyunA prakopamAM nasetara, siMdhava, suMTha, enuM cUrNa lIMbunA rasamAM ApavuM tethI julAkha thaze. dIvelathI bamaNe triphaLAne kavAtha karIne temAM te dIvela nAkhIne pIvuM athavA dIvela dUdhamAM pIvuM tethI jaladI reca lAge che. For Private and Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 235 ) naseAtara, IMdrajava, pIpara, suMTha, drAkSanA rasa, madha, e eSadha varSARtumAM nulAa mATe ApavuM, nasAtara, dhamAsA, meAtha, sArU' sapheta caMdana, jeThI madha, e auSadhAnu' cUrNa karIne drAkSanA pANImAM meLavIne zaradaRtumAM jI lAkha mATe ApavuM. e reca ThaMDA che. naseAtara, citrA, pADAvela, jIrUM, devadAra, vaja, hemakSIrI, enu cUrNa hema'taRtumAM unA pANImAM ApavuM pIpara, suDa, sidhava, varadhArA, naseAtara, enu cUrNa madhamAM zIzIra ane vasataRtumAM ApavuM. naseAtaranuM cUrNa sAkara sAthe unALAmAM (grISmamAM) ApavuM. haraDe, marI, suTha, vAvaDIMga, AmaLAM, pIMpara, pIMparImULa, taja, tamAlapatra, metha, A dasa aiASadha samabhAga levAM. daMtI mULa traNa bhAga levAM, nasetara ATha bhAga, sAkara cha bhAga, e badhAnuM cUrNa karIne madhamAM meLavIne eka eka karSa pramANe geALIo karavI. e geALI savAramAM khAvI, te upara thoDuM ThaMDu pANI pIvu ane jyAM sudhI jIlAkha thAya tyAM sudhI uSNa padArthanu' sevana karavu nahIM. khAvuM, pIvuM, vihAra, eTale zrama vageremAM sarva kALa niya mita rahevu', tethI viSamajavara, agnimAMdya, pAMDu, kAsa, bhagaMdara, kuSTa, gulma, arza, gaLagaDa bhrama, uttara, vidAha, patharI, kharaDe, pAsAM, kamara, khabhA, peTa vagerenI pIDA maTe che. e rasAyana che. ene abhayAmAdaka kahe che. je mANase reca lIdheA hoya teNe AMkhe ThaMDu pANI ceApaDavuM. kAMi sugadha sU`dhavI tathA tAMbUla khAvuM, ethI uttama jhulAma thAya che. bulAkha thayA pachI vAyumAM besavuM nahIM. mUtra, vAyusAva vagere vega aTakAvavA nahIM. u'dhavu' nahIM, ThaMDaDA pANInA sparze lagIre karaveA nahIM. vaLI recamAM kAkIlu pANI vAravAra pItA javuM. julA khamAM maLa, pitta, khAdhelu aiSadha, kapha, gudAvATe bahAra paDe che. julAba sArA thAya nahIM teA mANasanI nAbhimAM stabdhatA, kUkhamAM For Private and Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 236 ) zULa, maLa tathA vAyunI apravRtti, zarIre kahU tathA ma`DaLa, zarIra bhAre, dAha, arUci, peTa caDhavu, bhrama, ulaTI, e upadrava thAya che. evA upadrava jene thAya tene garamALA vagerenu' pAcana ApIne AmanuM pAcana karavuM. pachI tene snehapAna karAvIne kADhI snigdha karIne pachI pharI uMca ApavA, tethI badhA upadrava dUra thaine agni padi pta thAya che. je mANasane reca ghaNA lAgyA hAya tene mUcho, gudAmAM pIDA, zULa, evA upadrava thAya che. kapha bahu paDe che ane mAMsanA rasa sarakhuM` tathA madya sarakhu ke pANI sarakhu rakta paDe che. evA mANusane Tha'DA pANImAM paLALavA, ane cAkhAnu dhAvarAmaNa madha sAthe tene pAvu' ane halakI ulaTI karAvavI tethI te zAMta paDe che. AMkhAnI chAla gAyanA ghImAM athavA sAvIramAM ( java athavA ghauM' kacarIne pANI nAkhIne te vAsaNane traNa dahADA meAtuM adha karI rAkhI mUkavuM tene saivIra kahe che. ) vATIne kalpa karIne nAbhi upara lepa karavAthI julAba kha`dha thAya che. ekaDInu dUdha pIvAthI athavA sADI ceAkhAne bhAta rAMdhIne khAvAthI athavA masUra rAMdhIne thADAka khAvAthI, athavA dADama 1gere tha'DA ane grAhaka padArtha sevavAthI julAba adha thAya che. zarIra halaku thAya, citta prasanna rahe, vAyu sthAnamAM jAya, e lakSaNu sArA phreMca lAgyAnAM che. jIlAkha levAthI indriyA khaLavAna thAya che, buddhi prasanna thAya che, jaTharAgni pradipta rahe che, dhAtu ane vaya sthira thAya che. sArA phreMca lAge tyAre pAcana kavAtha Apave. julAkha lIdhA pachI bahu vAyu na sevavA. ThaMDu pANI, tela cALavu, ajIrNa, parizrama, maithuna, e sevavAM nahi. paraMtu sAThI cAkhA, maga, vagerenI cavAg karIne khAvI. For Private and Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 237) eraMDamULa, dhANA, zuMTha, e traNane kavAtha reca sArA lAgyA pachI rAtre pIve. e pAcana kavAtha che. vamana vidhI. zara RtumAM, vasaMta RtumAM, ane varSa RtumAM manuSyane ulaTI ApIne ekAvavA ane julAba Apa tethI prakRti sArI rahe che. baLavAna manuSya, je kaphe karIne vyApta che te, jenA mukhamAMthI lALa paDe che te, jene ulaTI karavI save paDe che te, jenuM citta dhIra che te, viSadoSa vaLe, stanya regI, agnimAMdya vALe, temaja plIpada, abda, pInasa, vRddhi, apamAra, javara, unmAda, rakatAtIsAra, nAsApAka, tAlupAka, oSTapAka, karNAva, dvijIvhaka, galaguMDa, atisAra, pitta, phleSma, meda, arza, e rogamAMthI ekAde roga jene heya tene ulaTI ApavI. timira roga, gulma rega, udara roga, e rega vALA tathA kRza, ativRddha, garbhaNI, pUla, uraHkSatavALe, madavALa, bALa, rUkSa, zudhita, nirUhita, eTale jene picakArI mAravAne praga karyo che te, udAvarta rogavALe, urvaraktI, jenAthI ulaTI sahana thatI nathI te, jene kevaLa vAyuneja roga che te, pAMDu rogI, kRmi regI, vedazAstrAdi bahu bolavAthI jene kaMTha phATI gayo hoya te, eTalAne ulaTI ApavI nahIM. kadApi e rAgI ajIrNa, viSa, ke kaphe karIne vyApta hoya to jeThImadha ane mahuDAnI chAlane kavAtha karIne pA. nAjuka manuSya, bALaka, vRddha, ane bhIrU eTale bIhIkaNa eTalAne vizeSa karIne ulaTI nA ApavI. je mANasane ulaTI karAvavI hoya tene pahelAM peTa bharIne yavAgU pAvI. athavA dUdha, chAza, ke dahIM peTa bharIne pAvuM. athavA je tene bhAvatuM na hoya te padArtha ane kaphakAraka padArtha khAvA ApIne tenA deSa upaDAvavA. ethI karIne manuSya ThIka eke che. jeNe For Private and Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 238 ) vRtapAna karyuM che tene eka divasa pachI ulaTI ApavI. tamAma vamanamAM siMdhava ane madha meLavIne ApavuM. temaja vamana bIbhatsa eTale temAM ghI nAkhIne ApavuM. reca bIbhatsa nahIM eTale ghInagara Apo. nava prastha kavAtha e ulaTInI uttama mAtrA che. cha prastha madhyama ane traNa prastha halakI mAtrA che. ulaTImAM kavAtha karavo hoya te eka kuDava pramANa auSadha leIne eka ADhaka pANImAM ukALavuM. adhuM pANI rahe tyAre pIvA ApavuM. kaccha, cUrNa, avaleha, e traNa, be, eka, paLa anukrame moTI, madhyama, halakI mAtrA jANavI. - ulaTInA ATha veganI ane pitta paDe te uttama vega jANave, cha vega madhyama, cAra vega kanISTa jANavA. ulaTI, reca ane zeNIta mekSamAM prastha kahyo hoya tyAM sADAtera paLane prastha gaNuM osaDa levuM. suMTha, pIpara, marI, ItyAdi tIrNa, auSadha ulaTImAM ApIne kapha chata. drAkSa, dADama, vagere madhura tathA ThaMDAM esaDathI pitta jItavuM. madhura, kSAra, amla, uSNa e vaDe karIne kaphavAyu jIta. kaphadoSamAM pIMpara, mIMDhaLa, siMdhava, enuM cUrNa karIne kozIrIA pANImAM pIvAthI ulaTI sAthe kapha paDe che. pittamAM paToLa, araDU, lImaDAnAM pAnAnuM cUrNa karIne ThaMDA pANImAM pIvuM. kapha vAyunI pIDAmAM mIMDhaLanuM cUrNa dUdhamAM pIvAthI te ulaTI sAthe zame che. ajIrNamAM kazIrIyuM pANI tathA siMdhava pIne ulaTI karavI. - ulaTInuM ASadha ApyA pachI zuMTaNI TekIne jamIna para besavuM. tathA eraMDAnuM mULa bArIka ane lAMbu hoya te gaLAmAM ghAlIne AgaLa pAchaLa halAvavuM. vaLI tenA kapALa upara tathA bane pAsAM halakA hAthathI oLAMsavAM. ulaTInuM auSadha lIdhA pachI ulaTI na thAya to athavA bahu thAya ane koI vikAra thAya te moMmAthI lALa paDe che tathA zarIra para DhImaNa tathA ceLa thAya che. ulaTI bahu thAya to tene tarasa For Private and Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 239 ) bahu lAge che, heDakI Ave che, zarIra bhAre thAya che, saMjJAne nAza thAya che, jIbha vAMkI thaI jAya che, AMkha pharI jAya che, bhrama thAya che, haDapacI sajaDa thaI jAya che, athavA temAM pIDA thAya che, meMmAMthI lehI paDe che, vAraMvAra cUMka Ave che, ane kaMThamAM pIDA thAya che. bahu ulaTI thAya tyAre halako julAba Apavo. ghaNuM okavAthI je mANasanI jIbha mAMhI jatI rahI hoya tenA manane priya lAgatA hoya evAM khATAM, tIkhAM, gaLyA, khArA padArtha bhAta sAthe khAvA ApavA. ghI ane dUdhabhAta sAthe khAvA ApavAM. te rogInI pAse bIjA mANase lIMbu tathA nAraMgI cUsI cUsIne khAvI. tethI te mANasanI jIbha ThekANe AvIne prakRti sApha thAya che. je mANasanI jIbha etAM bahAra AvI gaI hoya te te jIbhe tala ane drAkSanuM kalka paDI mAMhI ghAlavI. je AMkhe pharI gaI hoya to te AMkhane ghI copaDIne halakA hAthathI caLavI eTale ThekANe Avaze. haDapacIne staMbha thayela hoya to zarIre parase kADha. kapha vAyu hAraka nasya suMghavuM. je lehI ekavA lAge to raktapittanA upAyavaDe zAMta karavuM. ulaTI thakI tarasa upajI hoya te AmaLAM, rasAMjana, vALe, DAMgaranI dhANI, ratAMjalI, netravALe, e cha auSadhane maMtha karIne tene ghI, madha tathA sAkara sAthe pI. jyAre hadaya, kaMTha, mastaka, e ThekANe kaphAdi deSa dUra thaIne tenI zuddhi thAya tyAre tathA agni pradipta thaIne aMga halakuM thAya tyAre ulaTI sArI thaI jANavI. sArI ulaTI thayA pachI trIje pahare maga khAna yuSa pIvo. sArI ulaTI thavAthI AMkha upara bhArepaNuM tathA UMgha, mukhanI durgadha, kaDU, saMgrahaNI, viSadoSa, e nAza pAme che, bhAre padArtha, ThaMDu pANu, mahenata, maithuna, tela ceLavuM, kedha kare, eTalAM vAnAM je divase ulaTI lIdhI hoya te divase tyAga karavAM. For Private and Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * 1 10 11 ( 240 ) levadhAna. sukha lepa traNa prakAranA che. deSagha, viSadha, ane vacce eka ane gula pramANa je lepa te deSagha, piNe AgaLa lepa te viSagha ane ardhI AMgaLa lepa te vacce jANu. lIle lepa rogahArI che ane sUke lepa kAMtine dUSaNa Ape che. rasAyana saMbaMdhI upagI sucanA jyAre koI paNa prakAranI bhasma tenI hada karatAM vizeSa khAdhAmAM AvI hoya te, madha ane TaMkaNakhAra tenI upara pIvAthI ulaTI thaIne tarata te bhasmanA jheranI zAMti thaI jAya che. trAMbAnI bharama kaI khavaDAvI hoya ane tenI uSNutA hada kastAM vadhAre ApaNA zarIrane mAlama paDe to tenA upara dADamanuM sevana rAkhavAthI uSNatAnI zAMti thAya che. 1 pArAnI bhasma khAvAmAM AvI hoya ane te je kadApI ApaNA kupacyathI deSa kare te tenA upara zeAdhele gadhaka khAva ke jethI te vikAra tadana nAza pAme che. - pArAnI, haratAlanI, semalanI, athavA bIjI koI paNa jAtanI bhasma hoya to te paripakava thai che ke nahIM, tenI parIkSA agni upara mUkavAthI thAya che. te bhasmamAMthI jarA bhasma laI aMgArA upara mUkavI ane je temAMthI dhUmADo nIkaLe che te bhasma apakava che ema jANavuM; ane je dhUmADe na nIkaLe te paripakava thaI che ema jANavuM. D. A. VAIDYA. For Private and Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only