________________
આનું નામ બંનેની જીત
૪
‘કચ્છડો બારે માસ’ આ કહેવત કીર્તિ-પતાકા બનીને ભુજ-નગરીના કોટ-કિલ્લા પરથી લહેરાઈ રહી હતી. કચ્છી નૂતન-વર્ષનો સપરમો દિવસ હોવાથી રાજસભા જાણે નવોઢા-નારી જેવા સાજ-શણગારથી સજ્જ બની હતી. રાજસિંહાસન પર બિરાજેલા દેશળજી બાવા આકાશમાં તપતા સૂર્યની જેમ શોભી રહ્યા હતા. બારેમાસ શોભતા કચ્છડાની અને એની રાજધાની પાટનગરી સમી ભુજની આભા-શોભા નૂતન વર્ષનો દિવસ હોવાથી સવિશેષ શોભી ઊઠી હતી.
પરંપરાગત પ્રણાલી મુજબ નૂતન વર્ષે ભેટલું ધરવા આવેલા શેઠશાહુકારોની વણઝારમાં માંડવીના શ્રેષ્ઠી માણેકચંદ શાહના પુત્ર માવજી શેઠનો મોભો તો કોઈ ઓર જ જણાઈ આવતો હતો. માણેકચંદ શેઠ પર દેશળજી બાવાના ચાર હાથ હતા, એઓને સોંપવામાં આવેલ માંડવી બંદરનો વહીવટ એવો સુંદર ચાલી રહ્યો હતો કે, જેથી માંડવીબંદરની સાથે સાથે દેશળજી બાવાનાં નામ-કામ પર પણ ચાર ચાંદ ચમકી ઊઠ્યા હતા. આના-પાઈ સિબ્બેનો હિસાબ, લાંચ-રુશવતનું તો નામ પણ નહિ, પારદર્શક વહીવટ અને દિવસે દિવસે નફામાં વૃદ્ધિ : માણેકચંદ શેઠના વહીવટનો જ આ રૂડો પ્રતાપ-પ્રભાવ હતો. આ કારણે પણ દેશળજી બાવાના હૈયે શેઠ માણેકચંદ અને એમના સુપુત્ર માવજી શેઠનું અદકેરું સ્થાન-માન હતું.
૧૬
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
