________________
પરંતુ એમાં અકબરને થોડીય સફળતા સાંપડી નહોતી કે સફળતા મળવાની આછી-પાછી આશા પણ બંધાઈ ન હતી. આમ, રાણા પ્રતાપ સિવાય ઘણા બધા હિન્દુ રાજવીઓને અકબરે પોતાની મુસ્લિમ સત્તા આગળ નમતાં કર્યા હતા. છતાં એની રાજ્ય-લિપ્સાએ સંતોષનો શ્વાસ લીધો ન હતો. એની આંખમાં તો અખંડ ભારતના સમ્રાટ બનવાનું સ્વપ્ર દિનરાત ઘેરાતું જ રહેતું હતું. આ સ્વને સાકારતા આપવા એણે કૂટનીતિ પણ અપનાવી હતી.
સમશેરના જોરે અકબર ભલભલા હિન્દુ રાજવીઓને નમાવતો. આ પછી શરણે આવેલા રાજવીઓને હિન્દુ સત્તા સામેના કોઈ સંગ્રામમાં ઝંપલાવવા એ પ્રેરિત કરતો. અને સંગ્રામ જીતીને આવેલા એ શરણાગત રાજવીઓની વીરતાને બિરદાવવા સભા-સમારોહ યોજીને અકબર એ રાજવીઓને પૂરેપૂરા વશ બનાવી લેતો. આ એની કૂટનીતિ હતી. કોઈ કોઈ વાર એ કૂટનીતિને આથીય આગળ વધારવા શરણે આવેલા રાજવીઓ સમક્ષ અકબર એવી માગણી મૂકતો કે, હિન્દુ-મુસ્લિમ વચ્ચે ઐક્ય સ્થપાય એ માટેનું મારું સ્વપ્ર સાકાર બનાવવા તમે જેમ તમારી સત્તાનું સમર્પણ કરી દીધું, એમ હવે તમારી સુપુત્રીનું પણ સમર્પણ કરી દો, તો મારા આનંદનો પાર ન રહે.
અકબર આવી માગણી ભરીભરી રાજસભામાં એ રીતે મૂકતો કે, સત્તાનું સમર્પણ ક૨વા છતાં સુપુત્રીનું સમર્પણ ન જ કરવાનો રાજવીઓનો લોઢા જેવો સુદૃઢ સંકલ્પ પણ બરફની જેમ ઓગળી જતો અને એથી અકબરના જનાનખાનામાં હિન્દુ રાજવીઓની કન્યાઓ બેગમ બનીને પ્રવેશતી જ રહેતી. આથી ઘણા ઘણા રાજવીઓનું દિલ તો દુભાતું, છતાં અકબરની સામે પડવાની હિંમત ખોઈ બેસીને, પ્રચંડ જો૨ સાથે ફૂંકાતી મોગલ સત્તાની એ હવાને હવાલે થઈ જવાની કાયરતાનો ભોગ બની ગયેલા એઓનું શું ગજું કે, તેઓ અકબરની કૂટનીતિ સામે પડકાર બનીને ટકરાય ?
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
૪૫
