________________
ચૂકતે કર્યા કે, નવું ખાતું ચાલુ થાય અને જૂનું ખાતું ખતમ થાય ! એ ધારત તો બે રૂપિયા વિઠ્ઠલને પણ આપી શકત. પરંતુ આમ કરવાથી કંદોઈ-વિઠ્ઠલ વચ્ચેનો વર્ષો જૂનો નાતો આગળ ન વધી શકત. અને ફરી પાછી ગરજ ઊભી થતાં વિઠ્ઠલ કંદોઈ પાસે હાથ લંબાવવાની હિંમત ન કરી શકત. અણીના અવસરે મદદ પૂરી પાડનાર સાંઢણીસવાર ઉપર ઓળઘોળ બની ઊઠેલા વિઠ્ઠલે પૂછ્યું : નામ-ઠામ તો દર્શાવો. જેથી ગમે ત્યારે હું આ ઉપકારનો બદલો વાળવાનો પ્રયત્ન કરી શકું.
સાંઢણીસવારે કહ્યું : ભાઈ ! આમાં મેં ક્યાં કંઈ બહુ મોટો ઉપકાર કરી નાખ્યો છે કે, એનો બદલો હું સ્વીકારી શકું. આ તો મેં માત્ર કર્તવ્ય જ અદા કર્યું છે. હું જાતનો ચારણ છું. નામ મારું વાલા ખીમા કેસરિયા અને ગામ મારું ચોટીલા પાસેનું રેશમિયા! ભવિષ્યમાં ક્યારેક એ તરફ આવો તો મારા ગામે અને ધીમે જરૂર જરૂર પધારજો.
આટલી ઓળખાણ આપીને સાંઢણીસવાર તરીકે આવેલ વાલા ખીમા કેસરિયાએ કંદોઈ પાસેથી ગાંઠિયા-જલેબીનું પડીકું ગ્રહણ કર્યું અને એ પોતાના રસ્તે ચાલતો થયો. કંદોઈ આવી પરમાર્થ-મૂર્તિને નિહાળી જ રહ્યો, ચારણના રૂપમાં જાણે ભગવાન જ ભેટ ધરવા ભેટી ગયો હતો. એમ માનીને વિલ પણ દેખાય ત્યાં સુધી આભારવશ વાલા ખીમાને જોતો જ રહ્યો. જોતો જ રહ્યો. વિઠ્ઠલની જેમ કંદોઈની આંખમાં પણ હર્ષનાં ઝળહળિયાં જોવા મળતાં હતા. એણે વિઠ્ઠલને કહ્યું કે, જયારે પણ જરૂરિયાત ઊભી થાય, ત્યારે મારી પાસે દોડ્યો આવજે. બોલ બે જ રૂપિયાની તારે જરૂર છે કે વધુ રૂપિયાની જરૂર છે?
વિઠ્ઠલ નવું ખાતું ખોલાવીને અને એમાં બે રૂપિયાની નોંધ ટપકાવીને હરખાતો-હરખાતો ઘર તરફ ચાલી નીકળ્યો. પરમાર્થની પ્રતિમા સમા ચારણે જે ૧૦ રૂપિયા કંદોઈને ચૂકવ્યા હતા, એમાંના જે બે રૂપિયા વિઠ્ઠલના હાથમાં આવ્યા, એ સૌભાગ્યશાળી હશે, વળી એ ઘડીપળ પણ બડભાગી હશે, જેથી પછીના થોડા જ દિવસો-મહિનાઓમાં એ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
૧૦૩
