________________
કરવામાં આવ્યો હતો, એની સ્મૃતિ વાઘજીભાઈના આંખ-અંતર સમક્ષ એકદમ સજીવન બનીને તરવરી ઉઠી હતી. મહારાવે વિઘોટી વધારવાનો જે પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો, એ વાઘજીભાઈને એ કારણે જ ગમ્યો ન હતો કે, એ ‘ધર્માદા’ ધરતીપર તો હવે લોભ-લાલચની નજર પણ જો ન માંડી શકાય, તો આમ વિઘોટી તો કઈ રીતે વધારી શકાય ? આ તો ધર્માદાના પુણ્યને લૂંટવા જેવી બદદાનત જ ગણાય. માટે મહારાવના મનમાં જાગેલી લોભની લાય પર પુણ્ડ-કાર્યની સ્મૃતિનું પાણી રેડીને એને ઠારવાનું કર્તવ્ય કઈ રીતે અદા કરવું, એના વિચારમાં વાઘજીભાઈ ગરકાવ બની ગયા. મહારાવ અને વાઘજીભાઈની વિચારમગ્નતા વધી રહી હતી, ત્યાં જ નખત્રાણા આસપાસનો જે પ્રદેશ ‘ધર્માદા’ કરવામાં આવ્યો હતો, એનો સીમાડો નજીક આવતા જ વાઘજીભાઈએ મહારાવને કહ્યું કે, મહારાવ ! થોડી વાર માટે મોટરને ઊભી રખાવો તો સારું !
આમ અચાનક જ મોટર ઊભી રાખવાનું કારણ મહારાવને ખ્યાલમાં ન આવ્યું. છતાં વાઘજીભાઈનો પ્રસ્તાવ સ્વીકારીને એમણે ડ્રાઇવરને ગાડી ઊભી રાખવાનો ઇશારો કરતા તરત જ ગાડી ઊભી રહી ગઈ. ગાડી ઊભી રાખવાનું કારણ જાણવા મહારાવ હજી તો કંઈ પૂછે, એ પૂર્વે તો મોટરનું બારણું ખોલીને વાઘજીભાઈ નીચે ઊતર્યા. મોટર પર જામેલી રજને પોતાના ખેસથી ખંખેરવાની જ્યાં એમણે શરૂઆત કરી, ત્યાં જ મહારાવે પૂછ્યું : વાઘજીભાઈ ! આ શું કરો છો ? આ ધૂળ તો ભુજ જઈને ડ્રાઇવર ખંખેરી નાખશે. આમ અધવચ્ચે જ અને એ પણ ખેસથી તમે જાતે શા માટે ધૂળ ખંખેરો છો ? શું આ માટે જ તમે મોટર ઊભી રખાવી ? ડ્રાઇવરનું કામ તમે કરી રહ્યા છો, તો આની પાછળ તમારો હેતુ શો છે ? એ જાણ્યા વિના મને ચેન નહિ પડે.
વાઘજીભાઈની ધારણા મુજબ જ પ્રશ્ન થયો હતો, એથી આ તકને ઝડપી લઈને કર્તવ્યની સ્મૃતિ થઈ આવે, એવી અદાથી એમણે જવાબ આપતાં જણાવ્યું કે, મહારાવ ! આપના પિતાશ્રીએ નખત્રાણા
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
૧૧૦
