________________
પૂરા જામનગરમાં આ સમાચાર ફેલાઈ ગયા વિના રહે ખરા ! નગરશેઠે માતૃવિયોગ બદલ આઘાત તો અનુભવ્યો, પણ અગ્નિસંસ્કાર અંગેની તૈયારી વિના ચાલે ખરું? નાના-મોટા ઘરનો ભેદ રાખ્યા વિના આવા અવસરે પોતે સૌના ઘરે પહોંચી જતા હતા, એથી નગરશેઠને વિશ્વાસ હતો કે, કાલે સવારે સ્મશાનયાત્રામાં આખું ગામ ઊમટ્યા વિના નહિ જ રહે ! એથી આ માટેની તૈયારી એમણે આરંભી દીધી. - ઝવેરબેનના સ્વર્ગવાસ ઉપરાંત સ્મશાનયાત્રાના સમાચાર મળતાં જ જ્ઞાતિના આગેવાનોએ અંદરોઅંદર વિચાર કર્યો કે, નગરશેઠ સુવર્ણના થાળ જેવા છે, એ થાળની શોભા બગાડતી લોઢાની મેખને ઉખેડીને ફેંકી દેવા માટે આવી તક ફરી પાછી જલદી નહિ મળે. માટે આ તકને સાધી લઈને નગરશેઠને એવો પાઠ ભણાવવો જોઈએ કે, હવે પછી કોઈના ઘરે શોકના અવસરે મોટરમાં મહાલતા મહાલતા જવાની ખો એઓ ભૂલી જ જાય.
જ્ઞાતિના આગેવાનોએ ભેગા મળીને એવો નિર્ણય લઈ લીધો કે, કાલે સવારે કોઈએ પણ નગરશેઠની હવેલીએ હાજર ન રહેતાં સીધા સ્મશાનમાં જ પહોંચી જવું! આટલું જ કરીશું, તો વધુ કશું જ બોલવાની આવશ્યકતા નહિ રહે અને નગરશેઠે જિંદગી સુધી જે ભૂલ-પરંપરાને આગળ ને આગળ ધપાવ્યે રાખી છે, એ ભૂલને એક જ ઝાટકે એઓ સુધારી લેશે. નગરશેઠના ઘરે ગંધ પણ ન આવે, એ રીતે જ્ઞાતિના આગેવાનોએ ઘરે ઘરે એટલી સૂચના પહોંચાડી દીધી કે, કાલે નગરશેઠની હવેલીએ હાજર ન રહેતાં સૌએ સીધા સ્મશાનભૂમિ પર જ સમયસર હાજર થઈ જવું. મહાજનની-જ્ઞાતિની આ આણનો ભંગ કરવાની કોઈની હિંમત ન હતી. નગરશેઠને ગંધ પણ ન આવે, એવી ગુપ્તતા-તકેદારીપૂર્વક
આ સૂચના જ્ઞાતિના ઘરે ઘરે પહોંચાડવામાં આવી હતી, એથી બીજે દિવસે સાત વાગ્યા પછી તો જ્ઞાતિજનોની ભરચક હાજરીથી સ્મશાન ઊભરાવા લાગ્યું.
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
૬૧
