________________
ન લેવાની લડાઈ
૧૬
સૌરાષ્ટ્ર એટલે તો શૂરાઓ અને સંતોની જન્મભૂમિ ! જ્યાં ડગલે ડગલે શૂરાઓનાં બેસણાં હોય, એ સૌરાષ્ટ્ર! જ્યાં પગલે પગલે સંતોના સંદેશ-ઉપદેશ સાંભળવા મળે, એ સૌરાષ્ટ્ર! અને આવા સૌભાગ્યશાળી સોરઠમાં મગરૂરીપૂર્વક જેનાં નામ-કામ સંભારી શકાય, એવું એક ગામનામ એટલે માણાવદર !
મંદિરોનું સર્જન તો ભારત માટે નવાઈની વાત ન ગણાય. તીર્થો તો આ ભારતભૂમિમાં વાટેઘાટે અનેક જોવા મળે. પણ આ માણાવદર ગામમાં એક મંદિરના સર્જનમાં બે સુવર્ણ-કડાં નિમિત્તમાત્ર બન્યાં હોવાનો અનોખો ઇતિહાસ ઉપલબ્ધ થાય છે. નાહકનું લેવાની લડાઈ આજે
જ્યારે ઠેરઠેર લડાઈ રહી છે, ત્યારે હક્કનું પણ ન લેવાની લડાઈના મુદ્રાલેખમાંથી એ ઇતિહાસ સરજાયો છે. આ સંદર્ભમાં માણાવદરના એ મંદિરને તો ખરેખર નવીનવાઈની જ વાત ગણવી રહી ને !
વાત કંઈક આવી છે : માણાવદરમાં એક વિપ્ર બ્રાહ્મણ વસતા હતા. પવિત્રતા અને સંતોષ એમના જીવનની બે પ્રમુખ વિશેષતાઓ હતી. નામ હતું મયારામ ભટ્ટ. ઘરડી ડોશીઓ માટે એ વિશ્વાસના ધામ સમા હતા. બેન્કોનો એ યુગ ન હતો. કોઈને યાત્રા માટે નીકળવું હોય અને દરદાગીનાનું જોખમ જાળવનાર કોઈ ન હોય, તો ત્યારે મયારામ ભટ્ટ પર ઘણાની નજર ઠરતી. એમના ઘરે જોખમ સોંપીને જવાથી સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
૯૫
