________________
એથી દીવાને વ્યવહારુ માર્ગ કાઢતાં જણાવ્યું કે, વિધવા અને વિપ્ર બંને પોતપોતાની વાતમાં મક્કમ છે અને કડાં જેવી આ મોંઘી મૂડી કંઈ રઝળતી રખડતી તો ન જ મૂકી શકાય ! માટે નોંધારી પ્રજાની જેમ આ મૂડીના માલિક પણ નવાબ જ ગણાય. સૌને આશરો આપવાનું કર્તવ્ય નવાબે અદા કરવું જ જોઈએ, જેનું કોઈ ધણી નહિ, એના ધણી નવાબ !
દીવાનની આ સલાહ જોકે વ્યવહારની દૃષ્ટિએ વાજબી હતી. પણ વિપ્ર અને વિધવાની ઊતરતી કક્ષા નવાબને પસંદ ન હતી. એમણે જરાક આવેશપૂર્વક દીવાનને કહ્યું : મારા પ્રજાજન તરીકે જેની ગણના થઈ શકે, એવા વિપ્ર અને વિધવાના વ્યક્તિત્વ કરતાં મારું વ્યક્તિત્વ તો ઊંચી કક્ષાનું હોવું જોઈએ. આ બંનેને જો અણહક્કનું ન ખપે, તો નવાબ તરીકે હું શું અણહક્કની મૂડીને આવકારું ? માટે રાજ્ય પણ આ કડાંની માલિકી માન્ય ન રાખી શકે ! આ કડાં તો એવા કોઈ નિર્માણનો પાયો બની જશે કે, જે નિર્માણ આ વિધવા અને વિપ્રની અણહક્કનું નકારવાની ભાવનાનાં ગીત વર્ષો સુધી ગાયાં કરે !
નવાબ તરફ સૌની મીટ મંડાઈ. નિર્માણની વાતના રહસ્યને જાણવાની સભાની આતુરતાનો અંત આણતાં નવાબે કહ્યું ઃ મયારામ ભટ્ટની નેકી-નીતિને વધાવવા મારી પાસે પૂરતા શબ્દો નથી. માણાવદરનો મહિમા મારાથી નહિ, આવા વિપ્રોથી છે. માટે આ વિપ્ર ઇચ્છે, એવું ઇષ્ટદેવનું મંદિર બાંધવા માટેની જગા હું ઇનામમાં આપું છું. આ કડાના વેચાણમાંથી જે દ્રવ્ય મળે, એમાંથી મંદિરનું નિર્માણ કરવામાં આવે અને આ વિધવાને વર્ષાસન બાંધી આપવામાં આવે. ફૂલ નહિ, ફૂલપાંખડી સમું આટલું મારું સન્માન જરૂર આ વિધવા સ્વીકારે. નવાબની આ વાત સાંભળીને સભા હર્ષાશ્રુ વહાવી રહી. માણાવદરનો મહિમા વધારનારા એ નવાબ, એ વિપ્ર અને એ વિધવા તો વર્ષો પૂર્વે ક્યારનાંય પૃથ્વીના પટ પરથી વિદાય થઈ ગયાં. પરંતુ આ ત્રિવેણીના તીરે સરજાયેલું એ મંદિર આજે પણ અડીખમ ઊભું છે.
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
->
22
