________________
મૂકવા આવેલો. ત્યારે તમે બીજી કોઈ પેઢીમાં આ થાપણ મૂકવાનો આગ્રહ કરેલો. પણ મેં કહેલું કે, યાત્રાની ભાવના પૂરી નહિ થાય તો ચાલશે, પણ આ થાપણ મૂકીશ, તો તમારી પેઢીમાં જ મૂકીશ. બરાબર યાદ કરો, આ કંઈ ભૂલી જવાય એવો સામાન્ય પ્રસંગ નથી.
લક્ષ્મીચંદે સ્મૃતિને સજીવન કરાવવા વધારામાં કહ્યું કે, શેઠ ! મને તમારા પર જ વિશ્વાસ હતો, એથી થાપણ અંગે કોઈ લખાણ નહિ જ કરવાની અવ્યવહારુ તમારી શરતને પણ શિરોધાર્ય કરવાની મેં તૈયારી બતાવી, એથી તમે મારા હાથે ૧૦ હજાર સોનામહોરો ગણાવીને પટારામાં મુકાવી. આ બધી જાણે ગઈકાલની ઘટના હોય, એમ મને તો બરાબર યાદ છે. તમે આંખ બંધ કરીને જરા ભૂતકાળમાં ભમવા નીકળી પડો, તો મારી જેમ તમારી આંખ સામે પણ આ આખો પ્રસંગ તરવરી ઊઠશે.
લક્ષ્મીચંદની આ વાત સાંભળીને ધનપતિ શ્રેષ્ઠીને થયું કે, આઠ હજાર સોનામહોરો પચાવી-બથાવી પાડવા બે હજાર સોનામહોરો તો આપવી જ પડશે. પૂરેપૂરી થાપણ ઓળવી જવાની દાનત તો સફળ થાય એમ જણાતું નથી. માટે આટલી સોનામહોરનો લોભ તો જતો કરવો જ પડશે. ભૂતકાળને યાદ કરવાનો ડોળ કરીને અને કંઈક યાદ આવી રહ્યું હોય, એવો દેખાવ કરીને ધનપતિએ કહ્યું : હા. હા. આવું કંઈક સાંભરે છે ખરું ! શું એ લક્ષ્મીચંદ તમે પોતે જ !
“હા. આજથી ૩૦ વર્ષ પૂર્વે ૧૦ હજાર સોનામહોરોની થાપણ મૂકી જનાર લક્ષ્મીચંદ હું પોતે જ છું. આજ લગી ક્યારેય સોનામહોરોની આવશ્યકતા જ ઊભી થવા પામી નહોતી. માટે અવારનવાર આવવાનો પ્રસંગ જ બનવા ન પામ્યો. એથી આ બધી વાત વિસારે પડી ગઈ. હવે આજે આવશ્યકતા ઊભી થતાં હું થાપણ લેવા આવ્યો છું.”
પોતે જે માયાજાળ બિછાવવા ઇચ્છતા હતા, એમાં હવે પલટી
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
૮૯
