________________
શ્રેષ્ઠીએ ધીરેધીરે આરંભી દીધી. આ રીતે વીસેક વર્ષનાં વહાણાં વાઈ ગયાં બાદ એક વાર વેપારી લક્ષ્મીચંદને જ્યારે પૈસાની આવશ્યકતા ઊભી થઈ, ત્યારે ધનપતિ શ્રેષ્ઠીની પેઢીમાં થાપણ રૂપે મૂકેલી ૧૦ હજાર સોનામહોરોની થેલી-થાપણ સ્મૃતિપટે ઊપસી આવતા જ લક્ષ્મીચંદ વિના વિલંબે ધનપતિ શ્રેષ્ઠીની પેઢી પર પહોંચી ગયા. એમને તો એવો વિશ્વાસ હતો કે, શ્રેષ્ઠી સામેથી થાપણની થેલીની વાત કાઢ્યા વિના અને એ થાપણ પાછી લઈ જવાનો આગ્રહ કર્યા વિના પણ નહિ જ રહે. આશાભર્યા અંતરે આવેલા લક્ષ્મીચંદના મનના મહાસાગરમાં તરતા આવા વિશ્વાસનાં વહાણ એકાએક જ ડૂબી રહ્યાંનો અંદાજ લક્ષ્મીચંદને ત્યારે જ આવવા પામ્યો કે, જ્યારે શ્રેષ્ઠીએ મોળો-ખોરો પ્રતિસાદ આપતાં વાતની શરૂઆત જ એ રીતે કરી કે, ૨૫-૩૦ વર્ષ પૂર્વેની ૧૦ હજાર સોનામહોરોની થાપણ મૂકી જવાની વાત સાચી પણ હોય, તોય એ લક્ષ્મીચંદ તમે પોતે જ હો, એવું કઈ રીતે મનાય ? છેલ્લાં પાંચેક વર્ષથી તો તમે આવ્યા હો, એવું યાદ નથી આવતું. તમે ગામમાં હો અને તમને થાપણની યાદ પણ ન આવે, એ સંભવિત ગણાય ખરું ? માટે તમારી આ વાત સાંભળીને મૂંઝવણમાં મુકાઈ ગયેલા મારે હવે સો ગળણે ગાળીને પાણી પીવું પડશે.
હાથ ઊંચા કરી દઈને પાણીમાં બેસી જવા જેવી શ્રેષ્ઠીની આ વાત સાંભળતાંની સાથે જ લક્ષ્મીચંદની છાતીનાં પાટિયાં બેસી ગયાં અને મોતિયા મરી ગયા. આવેશ-આક્રોશ-આઘાત સાથે લક્ષ્મીચંદે કહ્યું કે, શેઠ ! કેવી વાહિયાત વાત કરો છો ? આવો વિશ્વાસઘાત ! આવો દ્રોહ ! તમે ભૂલો છો, પાંચ નહિ, આજે ૩૦ વર્ષ બાદ હું આ પેઢીનાં પગથિયાં ચડી રહ્યો છું. વર્ષો વીતી ગયાં એટલે શું થયું ? ૧૦ હજાર સોનામહોરની થાપણ કંઈ ભૂલી જવાય ? તમને કદાચ આવી બાબત ભૂલી જવી પાલવે. પણ મને તો કઈ રીતે પાલવે ? બરાબર યાદ કરો. યાત્રા-પ્રવાસે જતા પૂર્વે હું ૧૦ હજાર સોનામહોરની થેલી થાપણ રૂપે
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
<0
८८
