________________
ભારતીય પહેરવેશની વફાદારી
૧૩
એક યુગમાં એમ કહેવાતું કે, દેશ ન છોડવો, વેશ તો ન જ છોડવો, ગમે તેવા વિકટ સંયોગો ઊભા થાય તોય ભૂષા અને ભોજનની મૂળભૂત મૌલિક સંસ્કૃતિને મક્કમતાપૂર્વક વળગી રહેવાની ટેકને તો પ્રાણાતેય ટકાવી જ રાખવી ! કદાચ દેશનો ત્યાગ કરીને દેશાંતર સ્વીકારવા મજબૂર બનવું પડે, તોય સંસ્કૃતિના આવા સંસ્કારોને સુસ્થિર રાખવાના કારણે માણસે ટકાવી રાખેલ વેશભૂષા અને ભોજનના આધારે એ જે દેશના હોય, એ દેશની ઓળખાણ તો સહેજે સહેજે મળી ગયા વિના ન જ રહે.
બ્રિટિશ શાસન ચાલતું હતું, એ દિવસોની આ વાત છે. અંગ્રેજો અને અંગ્રેજિયત જ્યારે આંધીની જેમ ચોમેર ફેલાઈ રહી હતી, ત્યારે પણ થોડાઘણા એવા સંસ્કૃતિપ્રેમીઓ પોતાનું અસ્તિત્વ ટકાવી રાખી શક્યા હતા કે, કોઈ ચેપની જેમ શૂટપેન્ટના પહેરવેશનો ફેલાતો જતો ફેલાવો ધોતી-ખમીસના ભારતીય પોશાક ઉપર સંપૂર્ણ હાવી ન બન્યાની પ્રતીતિ થાય, ત્યારે પણ એ સંસ્કૃતિ પ્રેમીઓએ ભારતીય પહેરવેશની વફાદારી જાન સાટે જાળવી જાણી હતી. ભારતીય સંસ્કારોનું આવું જતન કરનારાઓમાં ત્યારે લોકમાન્ય તિલકનાં નામકામ અગ્રગણ્ય હતાં. ગમે તેવા નાના-મોટા પ્રસંગે હાજરી આપવાની હોય, તોય તેઓના શરીર પર ધોતિયું-કોટ અને દક્ષિણી-પાઘડી જ અચૂક જોવા મળતી.
૭૪
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
