________________
છે ! ત્યારે મૃત્યુનો મલાજો ન જાળવવાના મર્યાદાભંગ બદલ શેઠની આંખ ઊઘડી જાય, એવો પાઠ ભણાવ્યા વિના ન જ રહેવું, જેથી શેઠની સાન ઠેકાણે આવી ગયા વિના ન જ રહે.
એ યુગમાં એવો અનુકરણીય રિવાજ હતો કે, કોઈના ઘરે મૃત્યુનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત થાય, ત્યારે જ્ઞાતિજનો મોટી સંખ્યામાં હમદર્દી નોંધાવવા પહોંચી જતા, જેથી મૃત્યુનો અસહ્ય આઘાત પણ વહેંચાઈ જતો અને સૌના સથવારે એ આઘાતને સહવાનું બળ મળતું. પછી જ્યારે બેસણાનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત થતો, ત્યારે પણ જ્ઞાતિજનો સારી સંખ્યામાં એકઠા થઈને સારા માર્ગે યથાશક્તિ દાનપુણ્ય જાહેર કરતા. બીજા બીજા ગામ-નગરોની જેમ જામનગરમાં પણ આ રિવાજનું બરાબર પાલન થતું.
આવા અવસરે જે પણ જ્ઞાતિજનો આવતા, એ મોટાઈને બાજુ પર મૂકીને આવતા, પણ એકમાત્ર જમનાદાસ નગરશેઠ જ આમાં અપવાદ રૂપ હતા. એઓ મોટરમાં મહાલતા મહાલતા આવતા અને જતા ત્યારે પણ મોટરમાં મહાલતા મહાલતા જવાની એમની રીતભાતમાં કોઈ ફેર ન પડતો.
“વારા પછી વારો, આજે તારો તો કાલે મારો” આવી રફતાર જ્યાં ચાલ્યા જ કરે, એનું નામ જ સંસાર ! નગરશેઠ મોટી વય ધરાવતા હોવાથી એમને શોકના અવસરે ઘણા ઘણાના ઘરે જવાનો અવસર આવ્યો હતો, પરંતુ એક દહાડો એવો ઊગ્યો કે, જ્યારે જ્ઞાતિજનોને નગરશેઠના ઘરે શોકના પ્રસંગે આવવું પડે ! નગરશેઠના માતુશ્રી ઝવેરબહેન મોટી ઉંમરે સાંજના સાતેક વાગે અણધાર્યા જ અવસાન પામ્યાં. ઈ.સ. ૧૯૪પના પોષ મહિનાના એ દિવસો ચાલતા હતા. બીજે દિવસે ઝવેરબહેનની સ્મશાનયાત્રા કાઢવાનું નક્કી થતાં જ્ઞાતિજનોને આ સમાચાર પહોંચાડવામાં આવ્યા. નગરશેઠની હવેલી અને વયોવૃદ્ધ માતુશ્રીનો સ્વર્ગવાસ ! પછી
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
૬O
