________________
મોચી-મહાજનના મોવડીએ આ પ્રસ્તાવ સાંભળ્યા બાદ હાથ ઊંચો કરી દેતાં જણાવ્યું કે, બાપુ ! એ તો ભુજની કળા ભુજ જ દીપાવી શકે. ભુજની કળાના કદમેકદમ ઉઠાવવાનું સોરઠનું તો ગજું જ નહિ. અમે બહુ બહુ તો જોડા બનાવી શકીએ, પાણી ખેંચવાની પખાલ બનાવવા મથીએ, તો એમાંય હજી સફળતા મેળવી શકીએ. પરંતુ અશ્વશણગારની સામગ્રી બનાવવાનું તો અમારું કોઈ ગજું જ ન ગણાય.
મોચી મહાજનની આવી નમાલી વાત સાંભળીને હતાશ કે નિરાશ થઈ ગયા વિના દરબારે મોચીઓને પાનો ચડાવવાની દૃષ્ટિએ કહ્યું કે, કચ્છમાં કૌવત છે, અને સોરઠમાં શૂરાતન નથી. એમ તમે માનતા હો, તો હું આમાં સહમત નથી જ. કચ્છ પણ મહેનત કરીને જ આ કળા હસ્તગત કરીને આજે કાઠું કાઢ્યું છે. ત્યારે સોરઠ તો શૂરાઓ અને નરબંકાઓનો દેશ છે. સોરઠ કેમ આ વિષયમાં આગળ વધી ન શકે ? કૌવત બતાવવામાં તો સોરઠ આગળ જ છે, કળા બતાવવામાં એ પાછળ રહી જાય, એ કેમ પાલવે ? રાજ્ય તરફથી આ અંગે અપેક્ષિત બધી જ જાતની સહાય પૂરી પાડવાની તૈયારી છે. એટલું જ નહિ, સોરઠમાં બનનારી બધી જ શણગાર-સામગ્રી ખરીદી લેવાનો કોલ આપવા વચનબદ્ધ બનવા પણ હું તૈયાર છું. આવી કળા-સામગ્રી માત્ર વસાવી લેવાથી જ મને સંતોષ થાય એમ નથી. સંપૂર્ણ સંતોષ તો હું ત્યારે જ અનુભવું કે આવી કળાનો વિકાસ સોરઠમાં થવા પામે. મારા આ મનોરથને પૂરા કરવા માડીનો કોઈ લાલ આ સભામાંથી અથવા તો સોરઠમાંથી જ જાગશે ખરો ?
આપા કાળાનું આ આહવાન એક વ્યક્તિને ખળભળાવી ગયું. એના હૈયામાં અનેરી હલચલ મચી ગઈ. ભરી સભા વચ્ચે હિંમતભેર ખડા થઈ જઈને આ બીડું ઝડપી લેતાં એણે કહ્યું કે, બાપુ ! ઘરબારને સલામ ભરીને હું કાલે જ આ કળા શીખવા કચ્છ ભણી જવાની પ્રતિજ્ઞા કરું છું. બીલખામાં હું ત્યારે જ પાછો ફરીશ કે, જ્યારે આ કચ્છી-કળા
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
