________________
દિલની દુભવણીમાં નિમિત્ત બનો છો. માટે મારું કહ્યું માની લઈને આ બધો ખજાનો પાછો લઈ જ જાવ, નજરાણું સ્વીકારવાની તો મારી ક્યાં ના જ છે?
“કચ્છડો કાયમ કામણગારો” કેમ કહેવાતો હતો, એનું મૂળ કારણ દર્શાવતી આ ઘટનાનો અંત એ રીતે આવે છે કે, વિજય અંતે દેશળજી બાવાને વરેલી સંતોષવૃત્તિનો જ થયો, જોકે માવજી શેઠ હાર્યા, એમ પણ ન કહી શકાય. કારણ કે એ ખજાનો મૂકીને એમણે તો વિદાય લઈ લીધી. એ ખજાનામાંથી નજરાણું તારવી લઈને રાજસેવકોને બાવા દેશળજીએ જ્યારે મારતે ઘોડે માંડવીના માર્ગે રવાના કર્યા, ત્યારે જ એમને સંતોષ થયો. શેઠ માવજીની સાથે સાથે જ એ સેવકો માંડવીમાં પ્રવેશ્યા અને ખજાનો શેઠ સમક્ષ રજૂ કર્યો. ત્યારે ભુજ, માંડવી કે સમગ્ર કચ્છ માટે એ કળવું મુશ્કેલ બની જવા પામ્યું કે, આમાં કોણ હાર્યું અને કોણ જીત્યું? નિર્ણય ન લઈ શકાતાં અંતે સૌએ બંનેના વિજયને એ રીતે વધાવ્યો છે, જેથી અન્યના કપાળને હારનું કલંક કલંકિત બનાવી ન શકે !
તા.ક.: દેશળજી બાવા અને માવજી શેઠને લગતા ઉપરોક્ત બંને પ્રસંગો ફલશ્રુતિની દૃષ્ટિએ ભિન્ન-ભિન્ન લાગે, એવા તો છે જ. આમ છતાં બંને પ્રસંગોમાં રાજા-પ્રજાનું મહત્વ તો એક સરખી રીતે ધ્વનિત થઈ રહેલું અનુભવાય છે.
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
૧૦
