________________
મૂકજે જ્યાં સૂરજના કિરણો મહોરો પર પડે અને ત્યાંથી પ્રતિબિમ્બિત થયેલી કિરણો પંડિતજીના મોઢા પર પડે. તુ આધી ઊભી રહેજે. રાણીજીની શિખામણ પ્રમાણે દાસીએ કર્યું. સૂરજનાં કિરણો મહોરો પર અને મહોરોનાં કિરણો પંડિતજી પર પડતાં જ મોટું ઊંચું કરી પૂછ્યું, કોણ છે? ક્યાં રહો છે? શા માટે આવ્યા છે? જવાબમાં દસીએ કહયું કે - હું મહારાણીની માનીતિ દાસી છું. તમારી ખ્યાતી સંભળીને રાણીજીએ કહેવડાવ્યું છે કે – મારા જેવી તુચ્છ સ્ત્રીને પણ ધર્મોપદેશ કરવા આપ રાણીજીના મહેલમાં પધારશો તો ધણો જ આનંદ આવશે. ત્યાં આપશ્રીના સત્કારને માટે બે થાળ ભરી સોનામહોરો તૈયાર રાખી છે. પંડિતે વિચાર્યું કે આખી જીન્દગી કથાઓ કરીને મરી જઇશ તો પણ આટલું દ્રવ્ય ભેગું થવાનું નથી અને અત્યારે રાજા પણ ત્રણ ક્લાકને માટે શિકાર કરવા જંગલમાં ગયા છે. આટલા સમયમાં મહેલમાં જઈ આવું અને જે કંઇ મળે તેનો સ્વીકાર કરૂં. અસૂર્યમ્પરયા રાણીજી રાજી થશે. બે શબ્દ સાંભળશે તો બિચારીને સ્ત્રી અવતાર પણ સુધરશે. તેમ વિચારી પોથીપાનાં બગલમાં નાખીને કહયું - તું આગળ ચાલ, હું તારી પાછળ પાછળ આવું છું. અને પંડિત રાણીજીના મહેલમાં પહોંચી ગયા. સસ્વાગત સારા સ્થાને પંડિતને બેસાડીને રાણીજી સન્મુખ બેઠા. ધર્મકર્મની વાર્તાઓ સાથે ચાલાક રાણીજીએ પંડિતની વિગતો જાણ્યા પછી કહ્યું કે સાવ નાની ઉમરમાં લગ્નગ્રન્થિમાં જોડાઈને તમે પરદેશમાં રહો... અને તે બિચારી ધર્મપત્નીનું શું થતું હશે? તેની ખબર લેવા જેટલો પણ ખ્યાલ પુરુષજાતને ન રહે તેના જેવી બીજી કરૂણતા કંઈ? આ વાત ચાલતી હતી તે સમયે જ શિકારે ગયેલો રાજા, શિકાર ન મળવાના કારણે ધુસાંપુંસા થઇ મહેલમાં આવ્યો. મગજને શાન્તિ દેવાને માટે પંડિતને બોલાવી લાવવા માણસને આજ્ઞા આપી. ચારે તરફ પંડિતની તપાસ થઈ, છેવટે ખબર મળી કે રાણીબાની દાસી આવી હતી, તેની પાછળ પંડિતજી મહેલમાં ગયા છે. આટલું સાંભળતાં જ રાજાનો મિજાજ ગયો અને તીવ્રગતિથી રાણીના મહેલ તરફ ગયા, વચ્ચે વચ્ચે બોલતા ગયા કે મારો બેટો ભામટો (પંડિત) અમને તો ઉપદેશ આપતા કહે છે કે, સ્ત્રીઓનું મોટું જોવું નરકગતિને માટે થાય છે. તેની છાયામાં ઊભા રહેવું પણ પાપ છે. ત્યારે તેને મહેલમાં રહેલી રાણીને ઉપદેશ દેવાની શી જરૂર પડી? લાકડાના દાદરે ક્રોધના માર્યા ધમધમ કરતાં ચડતા ગયા. દ્વાર પાસે આવીને દ્વાર ખોલવા માટે ઘાટો પાડયો. ગભરાઈ ગયેલા પંડિતે રાણીને પૂછ્યું, ત્યારે જવાબમાં રાણીએ કહયું કે, આ તો મારા પ્રાણનાથ રાજા સાહેબ છે. શિકારથી આવી ગયા લાગે છે. પંડિતે કહયું કે, રાજા આવીને તમારી પાસે મને જોશે તો મને મોતના ઘાટ ઉતાર્યા વિના રહેશે નહીં. માટે
'૭૪
