________________
કે જૈન શાસનને ઈશ્વર પૂજ્ય સ્વરૂપે સ્વીકાર્ય છે. ગત્કર્તા તરીકે નહીં જ કોઇનાથી પણ ઉત્પન્ન નહીં કરાયેલા, અનાદિકાલથી કોઇની રોકટોક વિના ચાલતા સંસારમાં અનન્તાનન્ત જીવોને જ્યારે જે ક્ષેત્રમાં, જે કાલમાં, જેના સહકારથી પુણ્યમાપના ફળો ભોગવવાના હોય છે ત્યારે તે ક્ષેત્રમાં, તે સમયમાં, તે માસોમાં (મહિનાઓમાં) અને તે તે વર્ષોમાં તેવા પ્રકારના નિમિત્તો પોતાની મેળે અથવા પૂર્વભવના મિત્રો કે શત્રુઓના કારણે પણ સર્જાઇ જાય છે. જેમકે પ્રત્યક્ષ દેખાતી મુંબઇની જ વાત કરીએ. સાંભળવા પ્રમાણે એક દિવસ સમુદ્રની મર્યાદા પાયધુની સુધી હતી. જ્યાં સમુદ્રના કાદવમાં ખરડાયેલા, પગો ધોવાતા હતા માટે તેનું નામ પાયધુની કહેવાય છે. માનવમાત્રના પુણ્ય અને પાપ, ક્ષેત્ર તથા કાલને આધીન હોવાથી જે કાલે લાખો ઉપરાન્ત માનવોને રોજી અને રોટી આપવાનો સમય આવ્યો ત્યારે, તેવા પ્રકારની સરકાર અને તેવા જ કર્મચારીઓએ અત્યુટ પુરુષાર્થ દ્વારા સમુદ્રને પૂરતા ગયા, તે ક્ષેત્ર પર આજે લાખોની સંખ્યામાં માનવો પોતપોતાના ઓવત્તા પુણ્યાનુસારે રોજીરોટી મેળવીને જીવન યાપન કરી રહયાં છેહવે જ્યારે અત્યુત્કટ પાપકર્મોના ઉદયે કાલચક્ર ફરશે ત્યારે આજની મુંબઇ આવતી કાલે કેવી અને કેવડી રહેશે? તેનો નિર્ણય ભવિષ્યકાલને આધીન છે. મતલબ કે જન્મ લેનારા માનવોના ભવાન્તર કે ભાવાન્તરને કારણે દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ અને ભાવને પણ બદલાઈ જ્વા સિવાય બીજો માર્ગ નથી. જે કાલે નેમિનાથ તીર્થંકર હતાં, ૧૮ હજાર પવિત્રતમ મુનિરાજો હતાં, શિયળ શ્રેષ્ઠ સાધ્વીજીઓ હતાં, જેમની સેવામાં લાખો દેવો વિદ્યમાન રહેતા હતાં તેવા કૃષ્ણ મહારાજ અને રામ-વાસુદેવ અને બલદેવરૂપે હતાં. તેવા અત્યુત્કૃષ્ટતમ સમયમાં પણ મરીને વ્યન્તર થયેલા દ્વૈપાયન ઋષિથી બળતી જલતી દ્વારિકાનગરીને પણ કોઇ બચાવી શક્યો નથી. આમાં ભૂતકાલ, વર્તમાનકાલ અને ભવિષ્યકાલમાં જન્મેલા, જન્મ લેતા અને જન્મલેનારા માનવોના પુણ્ય અને પાપકર્મો જ કામ કરી રહયાં હોય છે. અનન્ત શકિત સમ્પન્ન કર્મસત્તાના કારણે જ ધૃતરાષ્ટ્રને અન્ધત્વ, દુર્યોધનાદિ સો ભાઇઓનું મરણ, રામચન્દ્રજીની પત્ની સીતાનું અપહરણ, રાવણ અને શૂર્પણખાનું પારકા હાથે મમરણ તથા અપમાન, બુદ્ધદેવને ૯૧ ભવો પહેલાના કર્મોના કારણે કંટકપીડા, ઇન્દિરા ગાંધી, સંજ્ય અને રાજીવ ગાંધીનું અત્યન્ત દયનીય દશામાં મૃત્યુ ઇત્યાદિ અગણિત પ્રસંગોને નજર સમક્ષ રાખીએ અને તેનું અસલી કારણ તપાસીએ તો કર્મસત્તા સિવાય બીજું કયું કારણ ડી શકે એમ છે? ઈશ્વર જો દયાનો મહાસાગર જ હોય તો એકને સદ્ધિ અને બીજાને દુર્બુદ્ધિ દેવાના ગોરખધંધા શા માટે કરે? કોઇ કદાચ કહે કે - ઈશ્વર તો દયાલુ જ છે પણ
૧૯૩
