________________
મીલો, કારખાનાઓથી દેશનું પર્યાવરણ કેટલા પ્રમાણમાં બગડયું હશે? કે બગડતું હશે? તે ભગવાન જાણે. પરન્તુ મદ્યપાન, માંસ ભોજન, પરસ્ત્રી કે વેશ્યાગમન, તથા સટ્ટ કે શેરબજારના મર્યાદાતીત ખેલાડીઓના કારણે ઉત્પન્ન થયેલું પ્રદૂષણ માનવજાતને ભૂખે મારવાનું કામ તેજીથી કરી રહયું છે. આ કડવી છતાં સાચી હકીકત કોઇના પણ ધ્યાન બહાર નથી.
વીતરાગ પ્રભુના મંદિરમાં ધૂપ તથા અખંડ દીપ રાખવાનો આશય એટલો જ છે કે મંદિરમાં આવનારી ભકતમંડળીમાંથી, કોઇને કામદેવનું બીજાને ક્રોધનું, ત્રીજાને માયા પ્રપંચનું, ચોથાને લોભનું ભૂત વળગેલું હોય છે તે ઉપરાન્ત કેટલાય ગપ્પા સપ્પા મારવાવાળા, તોફાન મમસ્તી કરવાવાળા, નિંદા-ઇર્ષ્યા અને અદેખાઇના ભરેલા માનવોનું પ્રદૂષણ (પર્યાવરણ) તીવ્રાતિતીવ્ર હોય છે. આના કારણે મંદિર માંથી વીતરાગતા મળવી જોઇતી હતી તેના બદલો અશાંતિ-અસમાધિ ની બક્ષીસ (પ્રભાવના) ની પ્રાપ્તિ થાય છે.
વીતરાગ પરમાત્માના મંદિરો અને મૂર્તિઓની અંજનશલાકા અને પ્રતિષ્ઠાઓ ભવ્યાતિભવ્ય થઇ હોય તો પણ પ્રતિષ્ઠા પી તે મંદિરો, રાગ-દ્વેષ, આપસી કલેશ, વૈર અને વિરોધના પ્રદૂષિતપરમાણુઓથી દૂષિત થયા વિના રહેતા નથી. આવી પરિસ્થિતિમાં ધીમે ધીમે તે મંદિરો અને મૂર્તિઓ કહેવા પૂરતી જ સારી દેખાશે, તેનાથી ચર્મચક્ષુઓ અને તેના માલિકો ભલે પ્રસન્નતાનો અનુભવ કરશે તો પણ પ્રદૂષિત પર્યાવરણની ખરાબીના કારણે તે ધર્મસ્થાનકો ધ્યાન માટે, એકાગ્રતાની સાધના માટે, કેટલા અને કેવી રીતે ઉપયુકત થશે? તે અનુભવઓ જ કહી શકે છે. આરસના પત્થરોથી મંદિરની ભવ્યતા જેટલા પ્રમાણમાં વધતી હશે, તેના કરતા પરસ્પરના વૈરવિરોધના પ્રદૂષણોથી મંદિરોની ભવ્યતાને વધારે ટકો લાગ્યા વિના રહેતો નથી. આ કારણે જ મંદિરોમાં દીપ-ધૂપનો પ્રયોગ કરવામાં આવે છે. તતેની જ્વાળાઓમાં પ્રદૂષિત હવામાન શુદ્ધ બનશે. અને સાધકને એકાગ્રતાનો અનુભવ થવા પામશે. જેનાથી થોડે ઘણે અંશે પણ વીતરાગતા તરફ પ્રસ્થાન થશે જે આદરણીય અને ઉપાદેય કર્મ છે.
પુણ્ય તથા પાપની પ્રવૃત્તિઓના સંસ્કારો ક્યાંથી આવ્યા?
આનો નિર્ણય કરતા પહેલા એક વાત ફરીથી જાણી લેવાની જરૂર છે કે - સંસારના કોઇપણ જાતના સંચાલનમાં અથવા માનવમાત્રની પુણ્ય કે પાપની પ્રવૃત્તિઓમાં ઈશ્વરના હસ્તક્ષેપને જૈનશાસને કયારે પણ સ્વીકાર્યો નથી. મતલબ
૧૯૨
