________________
(૮) અહંકારનો પોષક, વર્ધક પરિગ્રહ છે કેમકે પરિગ્રહની હાજરીમાં જ અહંકારનો નશો સમાપ્ત થવો અશકય છે.
(૯) શોક-સંતાપને કરાવનાર પરિગ્રહ છે. કેમકે - પરિગ્રહનો પરમ પૂજારી મરે ત્યાં સુધી રડતો જ રહે છે.
(૧૦) કલેશ-કંકાસ-વૈર અને અતડા રહેવાના મૂળમાં પરિગ્રહ છે. (૧૧)ત્યાગીઓને માટે સર્વથા ત્યાજ્ય પરિગ્રહ છે.
}
ઉપરના કારણોને અનુભવ્યા પછી ખયાલ આવશે કે, તીર્થંકર પરમાત્માઓનો (નિષ્પરિગ્રહ ધર્મ જ દેશ, સમાજ, સંપ્રદાય, કુટુંબને તારનાર છે. જ્યારે પરિગ્રહ અને પરિગ્રહી આત્મા પોતાના વ્યકિતત્વને, વકતૃત્વને, ઇજ્જત અને આબરૂને તથા કુટુંબ, સમાજ અને દેશને પણ ડુબાડી દેનાર છે. ચાર ટન વજનની મર્યાદાવાળી નાવડીમાં ચાલીસ ટન માલ ભરી લીધા પછી તેને જળ સમાધિ સ્વીકારવી પડે તેમાં કોનો દોષ? માટે જ પરિગ્રહની પણ મર્યાદા અત્યાવશક છે. પૂર્વજન્મના પુણ્યકર્મોનો સથવારો સારામાં સારો મળી ગયો હોય અને જન્મપત્રિકામાં ૨-૫, ૯-૧૦ અને ૧૧ માં ભાવના માલિકો રાશિબળ, સ્થાનબળ, ઉચ્ચબળ, મૂળત્રિકોણબળ આદિથી પરિપુષ્ટ થઇ ગયા હોય તો તેનાથી પુણ્યકર્મોને વધારવા કરતાં પાપવ્યાપારોને, ખોટા વ્યાવટાને, ખોટા તોલમાપને, હિસાબ કે ચોપડાના ગોટાળાઓને છેડી દેવામાં જ અરિહંત પરમાત્માના શાસનની શ્રેષ્ઠતમ આરાધના છે. કેમકેઃ તે પરમાત્માનું શાસન સધપાવપણાસણો' એટલે કે પાપકર્મોને બંધ કરવાનું ફરમાન કરેછે.
બાહય્ અને અભ્યન્તરરૂપે પરિગ્રહ બે પ્રકારે છે.
'
બાહય્ એટલે શરીર અને તેની માયા સાથે સંબંધિત હોય તેને પરિગ્રહ કહેવાય છે તથા અભ્યન્તરને આત્મા સાથે સંબંધ હોય છે. જે આત્માને શક્તિહીન હોવાથી તે ભાગ્યશાળીને આવો વિચાર પણ કયારેચ આવતો નથી કે - ”હું પોતે અનન્ત શકિતનો માલિક છું, મારો આત્મા અરિહંત સ્વરૂપે છે. મારી શકિતની આગળ દેવ - દેવી - ઇન્દ્ર - ઇન્દ્રાણીની શકિત અકિંચિત્કર છે.“ બકરા ધેટાઓના ટોલામાં ફસાઇ ગયેલા સિંહના બચ્ચાની જેમ પોતાની જિન્દગાની Æર માયામાં પૂર્ણ કરી સંસારના અનન્ત ભવોમાં એક મીંડુ વધારી દે છે.
આ બંને પરિગ્રહો એકબીજાના પૂરક છે. માટે હદ વગરનાં બાહય્ પરિગ્રહ
૮૧
